________________
૩૫
૧૦ પથ્થર શાંતિ આપે છે; માણસ ક્લેશ-સાચું શું ?
અમદાવાદની આજુબાજુમાં કેટલાંક મંદિરોનું બાંધકામ ચાલે છે. એકેક મંદિરમાં કરોડ, બે કરોડ કે પાંચ સાત કરોડના ખર્ચનું આયોજન થતું હોય છે. એમાંના એક મંદિરનું બાંધકામ જોઈને અમે બહાર નીકળ્યા. પ્રસંગોચિત ચર્ચા ચાલી. બિનહિસાબી નાણાં આવાં દેવસ્થાનોમાં વપરાય છે. વાપરનાર પોતે ધર્મ કર્યાનો સંતોષ મેળવતો હોય છે. અનીતિ કે કરચોરીનું દાન આપીને દાતા, નામના એ કીર્તિ પણ કમાતો હોય છે. આવાં મંદિરો પ્રેરણા શેની આપતાં હશે ?
આવી મતલબની વાતચીત ચાલતી હતી. મારાથી બોલાઈ જવાયું :
“ખરેખર તો આ જડ પથ્થરમાં રસ લેવાય છે તેટલો રસ જો જીવતા માણસમાં લેવાય તો ધનનું દાન આપનાર દાતાનું અને દાનની મદદ પહોંચે તે દાન લેનારનું એમ બંનેનું કલ્યાણ થાય.'
એક બહેને તરત પોતાનો પ્રતિભાવ આપતાં કહ્યું : “પથ્થર શાંતિ આપે છે; માણસ ક્લેશ કરાવે છે.”
બહેન બુદ્ધિશાળી અને વિચારક, ભક્તહૃદયનાં શ્રદ્ધાળુ અને ધાર્મિક વૃત્તિનાં હતાં. એમના બોલવામાં વ્યંગ્ય કટાક્ષ નહોતો. આત્મશ્રદ્ધા અને ગંભીરતા હતી. શબ્દોનો રણકો જ એવો હતો કે એમના કહેવા પર ધ્યાન આપવું પડે. ચિંતન મનન કરવું પડે.
પ્રથમ દૃષ્ટિએ એમના કહેવામાં તથ્ય હતું .
ભલે પથ્થરના દેવ પણ એમનાં દર્શનથી મનમાં શાંતિ થતી હોય છે. પણ તરત અયોધ્યાનું રામજન્મસ્થાન અને બાબરી મસ્જિદ યાદ આવ્યાં. એ આજે શું આપે છે ? શાંતિ કે અશાંતિ ?
શાંતિ જો પથ્થર આપી શકે છે તો અશાંતિ પણ પથ્થર જ આપે છે ને ? અને આ બહેને કહ્યું કે માણસ ક્લેશ કરાવે છે તો કોઈક માણસ આપણને પરમ શાંતિનો અનુભવ પણ કરાવી શકે છે ને ?
મતલબ પથ્થર શાંતિ જ આપે છે અને માણસ ક્લેશ જ કરાવે છે એમ કહેવું એકાંતિક નથી લાગતું ?
પથ્થરની મૂર્તિમાંથી પ્રેરણા મેળવીને બેડો પાર કરી શકાય છે તો પથ્થરની
અનુભવની આંખે
