________________
E
A.
- i' ,
1
-
--
-
-
-
in
I/II/II/
S
ગોત્ર કમ દ્વારા કર્મ દૂર થાય તે અકામ નિર્જ.
આમ્રવૃક્ષ પર રહેલી કેરીનું દષ્ટાંત આ માટે આપવામાં આવે છે. જે ઝાડ પર કેરીને રહેવા દેવામાં આવે તે સમયે પાકી જાય છે; આ અકામ નિર્જરા. ને કેરી કાચી ઉતારી પાલમાં નાખે તો વહેલી પાકી જાય છે, આ સકામ નિર્જરા.
આસવ ને બંધ ભવભ્રમણનું કારણ છે. સંવર ને નિર્જરા મેક્ષનાં કારણ છે.
જ્ઞાનાવરણ, દર્શનાવરણ, મેહનીય અને અંતરાય-એ ચાર કર્મ આત્માના મૂળ સ્વભાવને ક્ષતિ-ઘાત પહોંચાડે છે માટે તે ઘાતી કર્મ કહેવાય છે. બાકીનાં ચાર વેદનીય, નામ, ગોત્ર ને આયુષ્ય એ ચાર અઘાતી કહેવાય છે? એમ આઠ કર્મ પૂરાં થાય છે,
જેનેએ આત્મસાધના માટે નવતત્વ યા સાત તત્વ કહ્યાં છે. મુખ્ય બે તત્વ–જીવ અને અછવ.
જીવ તે ચેતન અને અજીવ તે જડ. કર્મને અજીવમાં સમાસ થાય છે.
અછવમાં આસવ ને બંધ તે જીવને કર્મ બાંધવાને અધ્યવસાય
