________________
.
૬
S
PP.
.
*
છે
[ઉજજૈની નગરી છે. પ્રજાપાલ રાજા છે. એ રાજાને બે દીકરીઓ છેઃ
એકનું નામ સુરસુંદરી. બીજીનું નામ મયણાસુંદરી. રાજાએ બંને કુંવરીઓને સારા શિક્ષકે પાસે ભણવી. એક વાર ભણતરની પરીક્ષા કરતાં રાજાએ પ્રશ્ન કર્યો: “રે બેટીઓ ! જગજિવાડણહાર કેણુ?”
સુરસુંદરી કહેઃ “એક રાજા ને બીજો મેઘ.”
સુંદરી કહે સાચું પિતા રે, એહમાં કિશ્યો સંદેહ;
જગ જિવાડણ દોય છે, એક મહીપતિ દુજે મેહ! પિતાને ગર્વ છે. મયણાસુંદરી પિતાને ગર્વ ગાળવા બેલીઃ
પિતાજી! મ કરે જૂઠ ગુમાન ! એ દ્ધિ અથિર નિદાન ! સુખ-દુ:ખ સહુએ અનુભવે રે, કેવલ કમ પસાય,
અધિકું ઓછું ન તેહમાં રે, કીધું કેણે ન જાય. રાજાને ખૂબ ગુસ્સો ચડ્યો. સુરસુંદરીને સારા ઠેકાણે પરણાવી અને મયણને એક કેઢિયા સાથે પરણાવી દીધી. જા રે છોકરી, તારાં કર્મને રે !
કર્મની ગતિ ગહન છે. મયણને ભગવાન સિદ્ધચક્રના પ્રતાપે કેઢિયો પતિ ની રેગી થયે, ને બુદ્ધિબળ ને બાહુબળથી રાજા શ્રીપાલ તરીકે પંકાયે. સુરસુંદરીના પતિનું રાજ ગયું. બન્ને દેશપરદેશ રખડવા લાગ્યાં, નટ–નટીને ધંધો કરીને પેટ ભરવા લાગ્યાં.
એક દહાડે મયણાસુંદરીના આંગણામાં બંને નાચવા આવ્યાં. નટે તે નાટારંભ કર્યો, પણ નરી ઊભી થાય નહિ, ચોધાર આંસુડે રૂ. બહેને બહેનને ઓળખી; બાથમાં ઘાલીને આશ્વાસન આપ્યું, કહ્યું : “સુખ કે દુઃખ કર્મનાં પરિણામ છે. ઉદયે દુઃખી ન થઈએ. અનાદિ કાળથી ચેતન રાય-રંક થતો રહ્યો છે, ને એ કઈ હંમેશ માટે રાય કે રંક રહેતો નથી. કર્મ પ્રમાણે ગાડાના પૈડાની જેમ ગતિ ફર્યા કરે છે.'
