________________
ઠાણું - ૪/૪/૩૭૦
૩૦૪
શાતા થાય છે. અને શ્રમણાચારનો પાલક પણ થાય છે. રાજાના કરંડિયા સમાન આચાર્ય જિનાગમનો મર્મજ્ઞ અને આચાર્યના સમસ્ત ગુણોથી યુક્ત હોય છે.
[૩૭૧] વૃક્ષ ચાર પ્રકારના છે, જેમકે- એક વૃક્ષ શાલ (મહાન) છે અને શાલ (છાયાદિ) ગુણયુક્ત છે. એક વૃક્ષ શાલ (મહાન) છે પરંતુ ગુણોમાં એરંડ સમાન છે. એક વૃક્ષ એરંડ સમાન અલ્પ વિસ્તારવાળો છે પરંતુ ગુણોથી શાલ (મહાવૃક્ષ)ની સમાન છે. એક વૃક્ષ એરંડ છે અને ગુણોથી પણ એરંડક જેવું છે. એ પ્રમાણે આચાર્ય ચાર પ્રકારના છે, જેમકે- એક આચાર્ય શાલ સમાન મહાન છે અને જ્ઞાનક્રિયાદિ ગુણોથી પણ મહાન છે. એક આચાર્ય મહાન છે પરંતુ જ્ઞાનક્રિયાદિ ગુણોથી હીન છે. એક આચાર્ય એરંડક સમાન પરંતુ જ્ઞાનક્રિયાદિથી મહાન છે. એક આચાર્ય એરંડક સમાન છે અને જ્ઞાનક્રિયાદિથી ગુણહીન છે.
ચાર પ્રકારના વૃક્ષ છે, જેમ કે- એક વૃક્ષ શાલ (મહાન) છે અને શાલ વૃક્ષ સમાન મહાન વૃક્ષોથી પરિવૃત છે. એક વૃક્ષ શાલ સમાન મહાન છે પરંતુ એરંડક સમાન તુચ્છ વૃક્ષોથી પરિવૃત્ત છે. એક વૃક્ષ એરંડક સમાન તુચ્છ છે પરંતુ શાલ સમાન મહાન વૃક્ષોથી પરિવૃત્ત છે. એક વૃક્ષ એરંડક સમાન તુચ્છ છે અને એરંડક સમાન તુચ્છ વૃક્ષોથી પરિવૃત્ત છે. એ પ્રમાણે આચાર્ય પણ ચાર પ્રકારના છે, જેમ કે- એક આચાર્ય શાલ વૃક્ષ સમાન મહાન છે. અને શાલ પરિવાર સમાન શ્રેષ્ઠ શિષ્ય પરિવારથી યુક્ત હોય છે. એક આચાર્ય શાલ વૃક્ષ સમાન મહાન ઉત્તમ ગુણોથી યુક્ત છે પરંતુ એરંડક પરિવાર સમાન ગુણહીન શિષ્ય પરિવારથી યુક્ત હોય છે. એક આચાર્ય એરંડક પરિવાર સમાન કનિષ્ઠ શિષ્ય પરિવારથી યુક્ત હોય છે પરંતુ સ્વયં શાલ વૃક્ષ સમાન મહાન હોય છે. એક આચાર્ય એરંડક સમાન કનિષ્ઠ અને એરંડક પરિવાર સમાન કનિષ્ઠ શિષ્ય પરિવારથી યુક્ત હોય છે.
[૩૭૨-૩૭૫] મહાવૃક્ષોની મધ્યમાં જેમ વૃક્ષરાજ શાલ સુશોભિત હોય છે તેમ શ્રેષ્ઠ શિષ્યોની મધ્યમાં ઉત્તમ આચાર્ય સુશોભિત હોય છે. એરંડક વૃક્ષોની મધ્યમાં જેમ વૃક્ષ રાજા શાલ દેખાય છે તેમ કનિષ્ઠ શિષ્યોની મધ્યમાં ઉત્તમ આચાર્ય દેખાય છે. મહા વૃક્ષોની મધ્યમાં જે પ્રકારે એરંડક દેખાય છે તેમ શ્રેષ્ઠ શિષ્યોની મધ્યમાં કનિષ્ઠ આચાર્ય દેખાય છે. એરંડક વૃક્ષોની મધ્યમાં જે પ્રમાણે એક એરંડક પ્રતીત થાય છે તે પ્રમાણે કનિષ્ઠ શિષ્યોની મધ્યમાં કનિષ્ઠ આચાર્ય પ્રતીત થાય છે.
[૩૭૬] મત્સ્ય ચાર પ્રકારના છે, એક મત્સ્ય નદીના પ્રવાહની અનુસાર ચાલે છે. એક મત્સ્ય નદીના પ્રવાહની સન્મુખ ચાલે છે. એક મત્સ્ય નદીના પ્રવાહના કિનારે ચાલે છે. એક મત્સ્ય નદીના પ્રવાહની મધ્યમાં ચાલે છે. એ પ્રકારે ભિક્ષુ (શ્રમણ) ચાર પ્રકા૨ના છે, જેમ કે- એક ભિક્ષુ ઉપાશ્રયની સમીપના ઘરથી ભિક્ષા લેવાનો પ્રારંભ કરે છે. એક ભિક્ષુ કોઇ અન્ય ઘરથી ભિક્ષા લેતા થકા ઉપાશ્રય સુધી પહોંચે છે. એક ભિક્ષુ ઘરોની અન્તિમ પંક્તિથી ભિક્ષા લેતો થકો ઉપાશ્રય સુધી પહોંચે છે. એક ભિક્ષુ ગામના મધ્ય ભાગથી ભિક્ષા લે છે.
ચાર પ્રકારના ગોળા હોય છે, જેમ કે- મીણનો ગોળો, લાખનો ગોળો, કાષ્ઠનો ગોળો, માટીનો ગોળો એ પ્રમાણે પુરૂષો ચાર પ્રકારના કહ્યા છે- એક પુરૂષ મીણના ગોળાની સમાન કોમળ હૃદયનો હોય છે. એક પુરૂષ લાખના કાષ્ઠના ગોળાની સમાન
www.jainelibrary.org
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
