Book Title: Agam 10 Prashna Vyakraan Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 10, અંગસૂત્ર 10, પ્રશ્નવ્યાકરણ ધર્મ મીમાંસા કરતા આ પ્રકારે મિથ્યા પ્રરૂપણા કરે છે - આ લોકમાં જે સુકૃત્ કે દુષ્કૃત દેખાય છે, આ બધું યદચ્છાથી, સ્વભાવથી કે દૈવતપ્રભાવથી જ થાય છે. અહીં એવું કંઈ નથી જે પુરુષાર્થથી કરાયેલ હોય, લક્ષણ અને ભેદોની કરનાર નિયતિ જ છે. એવી મિથ્યા પ્રરુપણાં કરે છે. કોઈ બીજા અધર્મી રાજ્ય વિરુદ્ધ અભ્યાખ્યાન કરે છે. જેમ કે - અચોરકને ચોર કહે છે. જે ઉદાસીન છે, તેને લડાઈખોર કહે છે, સુશીલને દુઃશીલ કહે છે, આ પરસ્ત્રીગામી છે એમ કહી તેને મલિન કરે છે. ગુરુપત્ની સાથે અનુચિત સંબંધ રાખે છે, તેમ કહે છે. બીજા કહે છે - આ મિત્રપત્ની સેવે છે. આ ધર્મહીન છે, વિશ્વાસઘાતી છે, પાપકર્મકારી - અગમ્યગામી-દુષ્ટાત્મા-ઘણા પાપકર્મો કરનારા છે, આ પ્રમાણે તે ઈર્ષ્યાળુ કહે છે. ભદ્રકના ગુણો, કીર્તિ, સ્નેહ, પરલોકની પરવા ન કરનાર તે અસત્યવાદમાં કુશળ, બીજાના દોષો બતાવવામાં પ્રસક્ત રહે છે. વિના વિચાર્યા બોલનારા તે અક્ષય દુઃખના કારણભૂત અત્યંત દઢ કર્મબંધનોથી પોતાના આત્માને બાંધે છે. બીજાના ધનમાં આસક્ત તેઓ નિક્ષેપ(ધરોહર)ને હરી લે છે. બીજાના ધનમાં ગ્રથિત અને વૃદ્ધ જૂઠી સાક્ષી આપે છે, બીજામાં ન રહેલા દોષોથી તેમને દૂષિત કરે છે. તે અસત્યભાષી ધન-કન્યા-ભૂમિ-ગાય નિમિત્તે અધોગતિમાં લઈ જનાર મોટું જૂઠ બોલે છે. બીજું પણ જાતિ-રૂપ-કુશલ-શીલ-વિષયક અસત્યભાષણ કરે છે. મિથ્યા ષડયંત્ર રચનામાં કુશળ, ચપળ, પૈશુન્યપૂર્ણ, પરમાર્થને નષ્ટ કરનાર, સત્ત્વહીન, વિદ્વેષ-અનર્થકારક, પાપકર્મમૂળ અને દુર્દર્શન યુક્ત, દુકૃત, અમુણિય, નિર્લજ્જ, લોકગહણીય, વધ-બંધ-પરિફ્લેશ બહુલ, જરા-મરણદુઃખ-શોકનું કારણ અને અશુદ્ધ પરિણામોના કારણે સંક્લેશથી યુક્ત હોય છે. જેઓ મિથ્યા અભિપ્રાયમાં સંનિવિષ્ટ છે, અવિદ્યમાન ગુણના ઉદીરક, વિદ્યમાન ગુણના નાશક, હિંસા વડે પ્રાણીના ઉપઘાતિક, અસત્ય વચનોમાં જોડાયેલા, એવા તે સાવદ્ય, અકુશલ, સપુરુષો દ્વારા ગહિત, અધર્મજનક વચન બોલે છે. તેઓ પુન્ય-પાપથી અનભિજ્ઞ, વળી અધિકરણાદિ ક્રિયામાં પ્રવર્તક, ઘણા પ્રકારે પોતાનું-પરનું અનર્થ અને વિનાશ કરે છે. આ પ્રમાણે મૃષા બોલનારા, ઘાતકોને પાડા અને ભૂંડ બતાવે છે, વાગરિકોને સસલા, મૃગ, રોહિત બતાવે છે. પક્ષીઘાતકોને તીતર, બતક, કપિંજલ અને કબૂતર બતાવે છે. મચ્છીમારને માછલી, મગર, કાચબા બતાવે છે. ઘીવારોને શંખ-અંક-કોડી બતાવે છે. મદારીને અજગર, ગોનસ, મંડલી, દર્પીકર, મુકુલી સાપ દેખાડે છે, લુબ્ધકોને ગોધો, સેહ, શલકી, ગિરગિટ બતાવે છે. પાશિકોને ગજ-વાનર કુલ બતાવે છે. પોષકોને પોપટ, મોર, મેના, કોકિલા, હંસ, સારસ પક્ષી બતાવે છે. આરક્ષકોને વધ, બંધ, યાતનાના ઉપાયો દેખાડે છે. ચોરોને ધન, ધાન્ય, ગાય, બળદ બતાવે છે. જાસૂસોને ગામ, નગર, આકર, પાટણાદિ વસતી બતાવે છે. ગ્રંથિ-ભેદકોને પારઘાતિક, પંથઘાતિક બતાવે છે. નગરરક્ષકોને ચોરીનો ભેદ કહે છે. ગોપાલોને લાંછન, નિર્લાઇન, ધમણ, દુહણ, પોષણ, વણણ, દમન, વાહનાદિ દેખાડે છે. આગરીકોને ધાતુ, મણિ, શિલ, પ્રવાલ, રત્નોની ખાણ બતાવે છે. માળીને પુષ્પવિધિ, ફળવિધિ બતાવે છે. વનચરોને અર્થ અને મધુકોશક બતાવે છે. મૃષાવાદી મારણ-મોહન-ઉચ્ચાટનાદિ માટે યંત્ર, વિષ, મૂલકર્મને તથા અક્ષેપણ-મંત્ર આદિ દ્વારા નગરમાં ક્ષોભ ઉત્પન્ન કરવો, આવર્ધન-મંત્રબળથી ધન આડી ખેંચવું, આભિયોગ- વશીકરણ આદિ મંત્ર, ઔષધિ પ્રયોગ, ચોરી, પરસ્ત્રી-ગમનાદિ ઘણા પાપકર્મકરણ, છળથી શત્રુસેનાને નષ્ટ કરવી, વનદહન, તળાવભેદન, ગ્રામઘાત, બુદ્ધિના વિનય-વિનાશ, ભય-મરણ-ફ્લેશ-દ્વેષજનક, અતિ સંક્લિષ્ટ ભાવ હોવાથી મલિન, જીવના ઘાતઉપઘાત વચન, યથાર્થ હોવા છતાં હિંસક હોવાથી અસત્ય એવા વચન, તે મૃષાવાદી બોલે છે. બીજાને સંતાપવામાં પ્રવૃત્ત, અવિચારપૂર્વક બોલનારા, કોઈ પૂછે કે ન પૂછે, તો પણ સહસા ઉપદેશ આપે છે કે ઉટ, બળદ, ગવયને દમો. વય પ્રાપ્ત ઘોડા, હાથી, બકરી, મુરઘાને ખરીદો-ખરીદાવો, વેચો, પકાવો, સ્વજનોને આપો, પેયનું પાન કરો. દાસી-દાસ-ભૂતક, ભાગીદાર, શિષ્ય, પ્રેષ્યજન, કર્મકર, કિંકર આ બધા તથા સ્વજન-પરિજન કેમ બીજા મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(પ્રશ્નવ્યાકરણ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 14
