Book Title: Agam 10 Prashna Vyakraan Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 10, અંગસૂત્ર 10, પ્રશ્નવ્યાકરણ ૩.કાચબાવત્ ઇન્દ્રિયોમાં ગુપ્ત, ૪.જાત્ય કંચનવત્ જાતરૂપ, ૫.કમળપત્ર વત્ નિરૂપલેપ, ૬.ચંદ્રવત્ સૌમ્ય, ૭.સૂર્યવત્ દીપ્ત તેજ, ૮.મેરુ ગિરિવત્ અચલ, ૯.સાગરની જેમ અક્ષોભ અને સ્થિર, ૧૦.પૃથ્વીવતુ સર્વે સ્પર્શ સહન કરનાર, ૧૧.તપ-તેજથી ભસ્મરાશિ છાદિત અગ્નિ જેવા, ૧૨.પ્રજ્વલિત અગ્નિ જેવા દીપ્ત. ૧૩.ગોશીષ ચંદન સમાન શીતળ અને સુગંધી, ૧૪.દ્રહ સમાન શમિત ભાવવાળા, ૧૫.સારી રીતે ઘસીને ચમકાવેલ નિર્મળ દર્પણતલ સમાન સ્વચ્છ, પ્રગટ અને શુદ્ધ ભાવવાળા, ૧૬.હાથીની જેમ શૂરવીર, ૧૭.વૃષભવતુ ભારવાહક, ૧૮.સિંહ સમાન પરિષહાદિથી અજેય, ૧૯.શરતુકાલીન જળ સમાન સ્વચ્છ હૃદયવાળો, ૨૦.ભારંવપક્ષી સમાન અપ્રમત્ત, ૨૧.ગેંડાના શીંગડા સમાન એકલો, ૨૨.સ્થાણુની જેમ ઉદ્ઘકાય, ૨૩.શૂન્યગૃહની જેમ અપ્રતિકર્મ, ૨૪.વાયુરહિત ઘરમાં સ્થિત પ્રદીપ સમાન, ૨૫.છરાની જેમ એક ધારવાળો, ૨૬.સર્પની જેમ એક દષ્ટિવાળા, 27. આકાશવત્ નિરાલંબન, ૨૮.પક્ષીની જેમ સર્વથા વિપ્રમુક્ત, ૨૯.સર્ષની જેમ બીજા દ્વારા નિર્મિત સ્થાનમાં રહેનારા, ૩૦.વાયુ સમાન અપ્રતિબદ્ધ, ૩૧.જીવની માફક અપ્રતિહત ગતિવાળો હોય છે. મુનિ ગામે ગામે એક રાત્રિ, નગરે-નગરે પાંચ રાત્રિ વિચરતા રહે છે. તે જિતેન્દ્રિય, જિતપરીષહ, નિર્ભય, વિદ્વાન, સચિત્ત-અચિત્ત-મિશ્ર દ્રવ્યોમાં વીરાગી હોય છે, વસ્તુ સંચયથી વિરત, મુક્ત, લઘુક(ત્રણ પ્રકારના ગૌરવથી રહિત), નિરવકાંક્ષ, જીવિત-મરણાશાથી મુક્ત, નિત્સંધિ, નિર્વર્ણ ચારિત્ર, ધીર, કાયાથી સ્પર્શતો, સતત અધ્યાત્મધ્યાનયુક્ત, નિહુત, એકાકી થઈ ધર્મ આચરે. આ પરિગ્રહ વિરમણના પરિરક્ષણાર્થે ભગવંતે આ પ્રવચન સારી રીતે કહેલ છે, તે આત્મ હિતકર છે, આગામી ભવોમાં શુભ ફળદાયી છે, ભાવિમાં કલ્યાણકર છે. તે શુદ્ધ ન્યાયયુક્ત, અકુટિલ, સર્વોત્કૃષ્ટ, સમસ્ત દુઃખો તથા પાપોને સર્વથા શાંત કરનાર છે. તે છેલ્લા વ્રત પરિગ્રહ વિરમણના પરિરક્ષણાર્થે આ પાંચ ભાવનાઓ કહી છે ૧.પહેલી ભાવના - શ્રોસેન્દ્રિયથી મનોજ્ઞ હોવાથી ભદ્ર શબ્દોને સાંભળીને સાધુ રાગ ન કરે. તે શબ્દ કયા છે? ઉત્તમ મુરજ, મૃદંગ, પ્રણવ, દર્દૂર, કચ્છભી, વીણા, વિપંચી, વલ્લકી, વદ્દીસક, સુઘોષા ઘંટા, નંદી, સૂસર પરિવાદિની, વંશ, તૂણક, પર્વક, તંત્રી, તલ, તાલ આ બધા વાદ્યોનો નાદ, નટ, નર્તક, જલ, મલ, મૌષ્ટિક, વિદૂષક, કથક, પ્લવક, રાસક આદિ દ્વારા કરાતા વિવિધ ધ્વનીથી યુક્ત સુરવર ગીતો સાંભળીને તેમાં રાગ ન કરે. તથા કંદોરા, મેખલા, કલાપક, પ્રતરક, પ્રહરક, પાદ-જાલક, ઘંટિકા, બિંખિણી, રત્નોરુજાલક, ક્ષદ્રિકા, નેપુર, ચરણમાલિકા, કનક નિગડ, જાલક આ બધાનો ધ્વનિ સાંભળીને તથા લીલાપૂર્વક ચાલતી સ્ત્રીની ચાલથી ઉત્પન્ન અને તરુણી રમણીના હાસ્ય-બોલ-ઘોલનાયુક્ત મધુર સ્વરને સાંભળીને તથા સ્નેહીજન ભાષિત પ્રશંસા વચનને, તેમજ આવા પ્રકારના મનોજ્ઞ, શોભન વચનો સાંભળીને સાધુ તેમાં આસક્ત ન થાય - તેમાં સક્રિત, રક્રિત, ગૃધીત, મંઝિત ન થાય. વિનિઘાત ન કરે, આવર્જિત ન થાય, લોભાય નહીં, તુષ્ટ ન થાય, હાસ્ય ન કરે, એવા શબ્દોનું સ્મરણ કે ચિંતન ન કરે. આ સિવાયના શ્રોત્રેન્દ્રિયને અમનોજ્ઞ અને પાપક વચન સાંભળી દ્વેષ ન કરે. તે શબ્દો કયા છે ? આક્રોશ, કઠોર, નિંદા, અપમાન, તર્જના, નિર્ભર્સના, દીપ્ત, ત્રાસજનક, અસ્પષ્ટ, ઉચ્ચ, રુદન, રટિત, કંદન, નિર્દુષ્ટ, રસિત, વિલાપના શબ્દો, આ બધા શબ્દોમાં તથા આવા પ્રકારના અન્ય અમનોજ્ઞ અને પાપક શબ્દોમાં સાધુએ રોષ ન કરવો જોઈએ. તેની હીલના-નિંદા-ખિંસા-છેદન-ભેદન-વધ કરવો ન જોઈએ. પોતાના કે બીજાના હૃદયમાં જુગુપ્સા ઉત્પન્ન ન કરવી. આવા પ્રકારની શ્રોત્રેન્દ્રિયની ભાવનાથી ભાવિત અંતઃકરણવાળા સાધુ મનોજ્ઞ-અમનોજ્ઞરૂપ શુભાશુભ શબ્દોમાં રાગ-દ્વેષના સંવરવાળા, મન-વચન-કાયાથી ગુપ્ત, સંવરયુક્ત અને ગુણેન્દ્રિય થઈને ધર્મનું આચરણ કરે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(પ્રશ્નવ્યાકરણ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 47
