Book Title: Agam 10 Prashna Vyakraan Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 10, અંગસૂત્ર 10, પ્રશ્નવ્યાકરણ આશ્રદ્વાર, અધ્યયન-૫ 'પરિગ્રહ’ સૂત્ર-૨૧ હે જંબૂ ! આ પરિગ્રહ પાંચમું આશ્રદ્વાર છે. વિવિધ મણિ, કનક, રત્ન, મહાઈ સુગંધી પદાર્થ, પુત્ર-પત્ની સહ સર્વ પરિવાર, દાસી, દાસ, ભૂતક પ્રેષ્ય, ઘોડા, હાથી, ગાય, ભેંસ, ઊંટ, ગધેડા, બકરા, ગલક, શિબિકા, શકટ, રથ, યાન, યુગ્ય, ચંદન, શયન, આસન, વાહન, કુષ્ય, ધન, ધાન્ય, પાન, ભોજન, આચ્છાદન, ગંધ, માલ્ય, ભાજન, ભવનવિધિ આદિ અનેક વિધાનો, તથા હજારો પર્વત, નગર, નિગમ, જનપદ, મહાનગર, દ્રોણમુખ, ખેટ, કર્બટ, મડંબ, સંવાહ, પત્તનથી સુશોભિત ભરતક્ષેત્ર, જ્યાંના નિવાસી નિર્ભય નિવાસ કરે છે, એવી સાગર પર્યન્ત પૃથ્વીને એકછત્ર અખંડ રાજ્ય કરી. ભોગવવા છતાં તૃપ્તિ થતી નથી.. અપરિમિત અને અનંત તૃષ્ણારુપ મોટી ઈચ્છાના સાર રૂપ દુર્ગતિ જ પરિગ્રહરૂપી વૃક્ષના મૂલ સમાન છે. લોભ, ક્રોધ, કલેશ, લડાઈ આ વૃક્ષના મહાત્કંધ છે. માનસિક સંતાપ આદિની અધિકતાથી થનારી ચિંતા, આ વિપુલ વૃક્ષની શાખાઓ છે. ગૌરવ જ તેના વિશાળ શાખાગ્ર છે. નિકૃતિરૂપ ત્વચા-પત્ર-પલ્લવને ધારણ કરે છે. કામભોગ જ વૃક્ષના પુષ્પ અને ફળ છે. શ્રમ, ખેદ, કલહ તેના કંપાયમાન અગ્રશિખરો છે. આ પરિગ્રહ, રાજા દ્વારા સંપૂજિત, બહુજનના હૃદય વલ્લભ છે. મોક્ષના ઉત્તમ મુક્તિમાર્ગની અર્ગલા સમાન છે. આ છેલ્લું અધર્મદ્વાર છે. સૂત્ર-૨૨ પરિગ્રહના ગુણનિષ્પન્ન 30 નામ આ પ્રમાણે છે - પરિગ્રહ, સંચય, ચય, ઉપચય, નિધાન, સંભાર, સંકર, આદર, પિંડ, દ્રવ્યસાર, મહેચ્છા, પ્રતિબંધ, લોભાત્મા, મહર્ધિક, ઉપકરણ, સંરક્ષણ, ભાર, સંતાપોત્પાદક, કલિકરંડ, પ્રવિસ્તર, અનર્થ, સંસ્તવ, અગુપ્તિ, આયાસ, અવિયોગ, તૃષ્ણા, અનર્થક, આસક્તિ, અસંતોષ. આ અને આવા ત્રીશ. નામ પરિગ્રહના છે. સૂત્ર-૨૩, 24 23. પૂર્વોક્ત પરિગ્રહના લોભથી ગ્રસ્ત, પરિગ્રહ પ્રત્યે રુચિ રાખનાર, ઉત્તમ ભવન અને વિમાન નિવાસી, મમત્વપૂર્વક પરિગ્રહને ગ્રહણ કરે છે. પરિગ્રહરૂચિ, વિવિધ પરિગ્રહ કરવાની બુદ્ધિવાળા દેવનિકાય જેમ કે. અસુર, નાગ, સુવર્ણ, વિદ્યુત, અગ્નિ, દ્વીપ, ઉદધિ, દિશિ, વાયુ, સ્વનિત-કુમારો તથા અણપત્રિ, પણપત્રિ, ઋષિવાદી, ભૂતવાદી, ઇંદિત, મહાજંદિત, કુહંડ, પતંગ દેવો અને પિશાચ, ભૂત, યક્ષ, રાક્ષસ, કિંમર, લિંપુરુષ, મહોરગ, ગંધર્વ દેવો, તથા તિર્થાલોકવાસી પંચ પ્રકારના જ્યોતિષ્ક દેવો - બૃહસ્પતિ, ચંદ્ર, સૂર્ય, શુક્ર, શનૈશ્ચર, રાહુ, ધૂમકેતુ, બુધ, મંગળતપ્ત તપનીય કનકવર્ણા જે પણ કેતુ પર્યંતના બીજા ગ્રહો જ્યોતિષચક્રમાં સંચાર કરે છે. તે બધાગતિરતિક છે. ૨૮-પ્રકારના નક્ષત્ર દેવગણ અને વિવિધ સંસ્થાન સંસ્થિત તારાગણ, જે સ્થિતલેશ્યી છે અને ચાર ચરનારા, અવિશ્રામ મંડલ ગતિ કરનારા છે. એ સર્વ દેવો પરિગ્રહને ગ્રહણ કરે છે. તે સિવાયના ઉર્ધ્વલોકવાસી વૈમાનિક દેવો બે પ્રકારે છે - કલ્પોપપન્ન અને કલ્પાતીત. તેમાં સૌધર્મ, ઇશાન, સનકુમાર, માહેન્દ્ર, બ્રહ્મલોક, લાંતક, મહાશુક્ર, સહસાર, આનત, પ્રાણત, આરણ, અય્યત આ ઉત્તમ કલ્પવિમાનવાસી દેવો કલ્પોપપન્ન છે અને રૈવેયક તથા અનુત્તરવિમાનવાસી એ બે ભેદે કલ્પાતીત દેવો છે, તેઓ મહર્ફિક છે અને ઉત્તમ સુરવરો છે. આ ચારે પ્રકારના દેવો, પર્ષદા સહિત પરિગ્રહને ગ્રહણ કરે છે. તેઓ ભવન, વાહન, યાન, વિમાન, શયન, આસન, વિવિધ વસ્ત્ર-આભૂષણ, પ્રવર આયુધ, વિવિધ મણિ, પંચવર્ણી દિવ્ય ભાજનવિધિ, વિવિધ કામરૂપ, વૈક્રિય અપ્સરા ગણનો સમૂહને દ્વીપ-સમુદ્ર, દિશા-વિદિશા, ચૈત્ય, વનખંડ, પર્વત, ગ્રામ, નગર, આરામ, ઉદ્યાન, કાનન તથા કૂવા, સરોવર, તળાવ, વાપી, દીર્ઘિકા, દેવકુલ, સભા, પ્રપા, વસતી આદિને અને ઘણા કીર્તનીય સ્થાનોનો મમત્વ-પૂર્વક સ્વીકાર કરે છે. આ રીતે વિપુલ દ્રવ્યવાળા પરિગ્રહને ગ્રહણ કરીને ઇન્દ્રો સહિત દેવગણ પણ તૃપ્તિ કે મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(પ્રશ્નવ્યાકરણ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 30
