Book Title: Agam 10 Prashna Vyakraan Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 10, અંગસૂત્ર 10, પ્રશ્નવ્યાકરણ સંવરદ્વાર, અધ્યયન-૩ ' દત્તાનુજ્ઞાત' સૂત્ર-૩૮ હે જંબૂ ! ત્રીજું સંવરદ્વાર “દત્તાનુજ્ઞાત" નામે છે. હે સુવ્રત ! આ મહાવ્રત છે તથા અણુવ્રત પણ છે. આ પરકીય દ્રવ્યના હરણની નિવૃત્તિરૂપ ક્રિયાથી યુક્ત છે. આ વ્રત. અપરિમિત-અનંત તૃષ્ણાથી અનુગત મહાઅભિલાષાથી યુક્ત મન, વચન દ્વારા પાપમય પરદ્રવ્ય-હરણનો સમ્યક્ નિગ્રહ કરે છે. આ વ્રતના પ્રભાવે. મન સુસંયમિત થાય છે. હાથ-પગ પરધનના ગ્રહણથી વિરત થઈ જાય છે. આ વ્રત નિર્ચન્થ, નૈષ્ઠિક, નિરુક્ત, નિરાસવ, નિર્ભય અને વિમુક્ત છે. પ્રધાન નરવૃષભ, પ્રવર બળવાન, સુવિહિતજન સંમત છે. શ્રેષ્ઠ સાધુનું ધર્માચરણ છે. આ વ્રતમાં. ગામ, આકર, નગર, નિગમ, ખેટ, કર્બટ, મડંબ, દ્રોણમુખ, સંબોધ, પટ્ટન કે આશ્રમમાં પડેલ ઉત્તમ મણિ, મોતી, શિલા, પ્રવાલ, કાંસુ, વસ્ત્ર, ચાંદી, સોનું, રત્ન આદિ કોઈ પણ દ્રવ્ય પડેલ-ભૂલાયેલ-ગુમાવાયેલ હોય, તો તે વિષયમાં કોઈને કહેવાનું કે ઉઠાવી લેવાનું કલ્પતુ નથી. કેમ કે સાધુને. હિરણ્ય-સુવર્ણના ત્યાગી બનીને, પાષાણ અને સુવર્ણમાં સમભાવ રાખી, અપરિગ્રહી અને સંવૃત્ત થઈને લોકમાં વિચરવું જોઈએ. કોઈપણ દ્રવ્ય-વસ્તુ ખલિફાન, ખેતર, જંગલમાં પડેલી હોય, કોઈ ફૂલ, ફળ, છાલ, પ્રવાલ, કંદમૂળ, તૃણ, કાષ્ઠ કે કાંકરા હોય, તે અલ્પ કે ઘણું હોય, સૂક્ષ્મ કે ધૂળ હોય તો પણ સ્વામીના આપ્યા વિના કે આજ્ઞા લીધા વિના ગ્રહણ કરવી ન કલ્પે. ઘર કે સ્પંડિલ ભૂમિ પણ આજ્ઞા પ્રાપ્ત કર્યા વિના ગ્રહણ કરવી ઉચિત નથી. નિત્ય અવગ્રહની આજ્ઞા લઈને જ તેને લેવી જોઈએ. અપ્રીતિકરના ઘરમાં પ્રવેશ, અપ્રીતિકરના ભોજન-પાન, અપ્રીતિકરના પીઠ, ફલક, શય્યા, સંસ્તારક, વસ્ત્ર, પાત્ર, કંબલ, દંડ, રજોહરણ, નિષદ્યા, ચોલપટ્ટક, મુહપત્તિ, પાદપ્રોંછનક, ભાજન, ભાંડ, ઉપધિ, ઉપકરણ ગ્રહણ કરવી. નહીં. પર પરિવાદ, પરદોષ કથન અને પરવ્યપદેશ ન કરવો. બીજાના નામે કંઈ ગ્રહણ કરે, સુકૃત્નો નાશ કરે, દાનમાં અંતરાય કરે, દાનનો નાશ કરે, પૈશુન્ય-માત્સર્ય કરે તો આ બધાનો નિષેધ હોવાથી તેમ ન કરવું.. જે કંઈ પીઠ, ફલક, શય્યા, સંસ્તારક, વસ્ત્ર, પાત્ર, કંબલ, મુહપત્તિ, પાદ પ્રોંછનાદિ, ભાજન, ભાંડ, ઉપકરણ, ઉપધિનો સંવિભાગ ન કરે, અસંગ્રહરૂચિ હોય, તપચોર-વચનચોર-રૂપચોર-આચારચોર-ભાવચોર હોય. જે શબ્દઝંઝા-કલહ-વૈર-વિકથા કે અસમાધિકર હોય, સદા અપ્રમાણભોજી, સતત અનુબદ્ધ વૈરયુક્ત, નિત્ય રોષયુક્ત તે અસ્તેય વ્રતનો આરાધક ન થાય. આ અસ્તેયવ્રતનો આરાધક કોણ થાય ? જે તે ઉપધિ, ભોજન, પાનના સંગ્રહ અને દાનમાં કુશળ હોય. અત્યંત બાલે, દુર્બલ, ગ્લાન, વૃદ્ધ, ક્ષપક આદિ તથા પ્રવર્તક, આચાર્ય, ઉપાધ્યાય, શૈક્ષ, આધર્મિક, તપસ્વી, કુલ, ગણ, સંઘ, ચૈત્યને માટે, નિર્જરાર્થે, જે અનિશ્ચિત હોય, તે જ બહુ પ્રકારે દશવિધ વૈયાવચ્ચ કરી શકે છે. તે અપ્રીતિકારક-ઘરમાં પ્રવેશે નહીં, ભોજન-પાન ન લે, કે તેના પીઠ, ફલક, શય્યા, સંસ્મારક, વસ્ત્ર, પાત્ર, કંબલ, દંડ, રજોહરણ, નિષદ્યા, ચોલપટ્ટક, મુહપત્તિ, પાદપ્રોંછનક, ભાજન, ભાંડ, ઉપધિ, ઉપકરણ સેવતા-વાપરતા નથી. બીજાનો પરિવાદ-નિંદા ન કરે. બીજાના દોષોને ગ્રહણ ન કરે, બીજાના નામે પણ કંઈ ગ્રહણ ન કરે. કોઈને વિપરિણામિત ન કરે, બીજાના દાનાદિ સુકૃનો અપલાપ ન કરે. જે દાનાદિ કે વૈયાવચ્ચ કરીને પશ્ચાત્તાપ ન કરે, એવા સંવિભાગશીલ, સંગ્રહ-અવગ્રહ કુશલ, આ વ્રતના આરાધક થાય. પરદ્રવ્યહરણ વિરમણરૂપ આ વ્રતના રક્ષણાર્થે ભગવંતે આ પ્રવચન સારી રીતે કહેલ છે, તે આત્મહિતકર, આગામી ભવમાં શુભ ફળદાયી, કલ્યાણકર, શુદ્ધ, ન્યાયિક, અકુટિલ, અનુત્તર, સર્વદુઃખ અને પાપનું ઉપશામક છે. તે પરદ્રવ્યહરણ વિરમણ એવા ત્રીજા વ્રતના રક્ષણને માટે આ પાંચ ભાવનાઓ કહેલી છે. તે આ - 1. દેવકુલ, સભા, પ્રપા, આવસથ, વૃક્ષમૂળ, આરામ, કંદરા, આકર, ગિરિગુફા, કર્મ, ઉદ્યાન, યાનશાળા, કુષ્યશાળા, મંડપ, શૂન્યગૃહ, સ્મશાન, લયન, આપણ, બીજા પણ આવા પ્રકારના અન્ય સ્થાનોમાં, જે સચિત્ત જળ-માટી, મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(પ્રશ્નવ્યાકરણ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 40
