Book Title: Agam 10 Prashna Vyakraan Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 10, અંગસૂત્ર 10, પ્રશ્નવ્યાકરણ બીજ, દુર્વા આદિ હરિત, ત્રસ-પ્રાણ જીવથી રહિત હોય, યથાકૃત-પ્રાસુક-વિવિક્ત-પ્રશસ્ત હોય, એવા ઉપાશ્રયમાં સાધુએ વિચરવું. પરંતુ .. આધાકર્મની બહુલતાવાળા, આસિક્ત, સંમાર્જિત, ઉત્સિક્ત, શોભિત, છાદન-દૂમન-લિંપણ-અનલિંપણજવલન-ભાંડચાલણ એવા સ્થાન હોય. જ્યાં અંદર-બહાર અસંયમ-જીવ વિરાધના થતી હોય, આ બધું જ્યાં સાધુના નિમિત્તે થતું કે થયું હોય તેવા ઉપાશ્રયસ્થાન સાધુ માટે વર્ય છે. તે સ્થાનો સૂત્રમાં પ્રતિષેધ કરાયેલા છે. આ રીતે વિવિક્ત સ્થાનમાં વસવારૂપ સમિતિ યોગથી ભાવિત અંતરાત્મા મુનિ સદા દુર્ગતિના કારણરૂપ પાપકર્મને કરવા, કરાવવાથી નિવૃત્ત થાય છે તથા દત્ત-અનુજ્ઞાત અવગ્રહમાં રુચિવાળા થાય છે. 2. બીજી ભાવના-આરામ, ઉદ્યાન, કાનન, વન આદિ સ્થાનોમાં જે કંઈ પણ ઇડ, કઠિનગ, જંતુગ, પરામેર-કુર્ચ-કુશ-દર્ભ-પલાલ-મૂયક-વલ્વજ-પુષ્પ-ફળ-ત્વચા-પ્રવાલ-કંદ-મૂલ-તૃણ-કાષ્ઠ-કંકર આદ દ્રવ્ય શપ્યા-ઉપધિને માટે ગ્રહણ કરે છે. તો આ ઉપાશ્રયની અંદરની ગ્રાહ્ય વસ્તુને દાતા દ્વારા આપ્યા વિના ગ્રહણ કરવાનું ન કહ્યું, પણ પ્રતિદિન અવગ્રહ અનુજ્ઞા લઈને ગ્રહણ કરવું જોઈએ. આ પ્રમાણે અવગ્રહ સમિતિ યોગથી ભાવિત અંતરાત્મા નિત્ય અધિકરણ કરણ-કારાવણ, પાપકર્મથી વિરત દત્ત-અનુજ્ઞાત અવગ્રહની રૂચિવાળો થાય. 3. ત્રીજી ભાવના-પીઠ, ફલક, શય્યા, સંસ્તારકને માટે વૃક્ષો છેદવા નહીં. છેદન-ભેદન વડે શય્યા તૈયાર ના કરાવવી. જેના ઉપાશ્રયમાં નિવાસ કરે, ત્યાં જ શય્યાની ગવેષણા કરવી જોઈએ, તે વિષમભૂમિને સમ ન કરે, પવન વિનાના સ્થાનને પવનવાળુ ન કરે, તે માટે ઉત્સુક ન થાય. ડાંસ-મચ્છરને ક્ષોભિત કરવા અગ્નિનો ધૂમાડો ન કરે. એ પ્રમાણે સંયમ-સંવર-સંવૃત્ત-સમાધિ બહુલ, ધીર મુનિ, કાયાથી વ્રતને પાળતા, સતત અધ્યાત્મ-ધ્યાન યુક્ત, સમિત થઈને એકાકી ધર્મ આચરણ કરે. આ પ્રમાણે શય્યા સમિતિયોગથી ભાવિત અંતરાત્મા-મુનિ સદા દુર્ગતિના કારણભૂત પાપકર્મથી વિરત અને દત્ત અનુજ્ઞાત અવગ્રહ રૂચિ થાય છે. 4. ચોથી ભાવના-બધા સાધુ માટે સાધારણ, સંમિલિત ભોજન-પાણી આદિ મળે ત્યારે સાધુએ સમ્યકુ રીતે, યતનાપૂર્વક વાપરવા જોઈએ. શાક અને સૂપ-દાળની અધિકતાવાળું ભોજન ન ખાવુ. વેગથી-ત્વરાથીચપળતાથી-વિચાર્યા વિના-બીજાને પીડાકર અને સાવદ્ય હોય તેવું ભોજન ન કરવું જેથી ત્રીજા વ્રતમાં બાધા ના થાય. આ સાધારણ ભોજન-પાનના લાભમાં સૂક્ષ્મ અદત્તાદાન વ્રત-નિયમ વિરમણ છે. આ પ્રમાણે સાધારણ ભોજન-પાન લાભમાં સમિતિયોગથી ભાવિત અંતરાત્મા સદા દુર્ગતિહેતુ પાપકર્મ કરણ-કરાવણથી વિરત થાય છે અને દત્ત અનુજ્ઞાત અવગ્રહની રૂચિ વાળો થાય છે. 5. પાંચમી ભાવના- સાધર્મિક પ્રતિ વિનયનો વ્યવહાર કરવો. ઉપકરણ અને પારણામાં, વાચના અને પરિવર્તનામાં, દાન-ગ્રહણ અને પૃચ્છનામાં, નિષ્ક્રમણ અને પ્રવેશમાં વિનયને પ્રયોજવો જોઈએ. આ સિવાય, આવા પ્રકારના સેંકડો કારણોમાં વિનય પ્રયોજવો જોઈએ. કેમ કે વિનય એ જ તપ છે, તપ એ જ ધર્મ છે. તેથી વિનય આચરણ કરવું જોઈએ. આ વિનય; ગુરુ, સાધુ, તપસ્વીનો કરવો. આ પ્રમાણે વિનયથી ભાવિત અંતરાત્મા નિત્ય દુર્ગતિના હેતુરૂપ પાપકર્મ કરવા-કરાવવાના કર્મથી વિરત તથા દત્ત અનુજ્ઞાત અવગ્રહ રૂચિ થાય છે. આ પ્રમાણે આ ત્રીજું સંવરદ્વાર સારીરીતે પાલન કરતા સુપ્રણિહિત મન, વચન, કાયાના યોગથી આ પાંચ ભાવનાનું નિત્ય આમરણાંત આરાધન કરવું. તે અનાસવ યાવત મંગલમય છે. આ પ્રમાણે ત્રીજું સંવરદ્વાર સ્પતિ, પાલિત, શોધિત, તીરિત, કીર્તિત, આરાધિત અને અનુપાલિત થાય છે. જ્ઞાત મુનિ ભગવંત દ્વારા આ પ્રમાણે પ્રજ્ઞાપિત, પ્રરૂપિત, પ્રસિદ્ધ, સિદ્ધ, આઘવિત, સુદેશિત, પ્રશસ્ત છે. સંવરદ્વાર અધ્યયન-૩ નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ ગુજરાતી અનુવાદ પૂર્ણ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(પ્રશ્નવ્યાકરણ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 41
