Book Title: Agam 10 Prashna Vyakraan Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 10, અંગસૂત્ર 10, પ્રશ્નવ્યાકરણ એ રીતે સર્વે પ્રાણીની હીલના, નિંદા, ગહ, હિંસા, છેદન, ભેદન, વધ ન કરવો જોઈએ. જેથી તે જીવો કંઈપણ ભય કે દુઃખ ન પામે. આ રીતે ઇર્યાસમિત યોગ વડે અંતરાત્મા ભાવિત થાય, શબલતા-સંકલેશથી રહિત, અક્ષત. ચારિત્ર ભાવનાથી યુક્ત, સંયમશીલ અને અહિંસક સુસાધુ કહેવાય. 2. બીજી-મનઃસમિત, પાપમય, અધાર્મિક, દારુણ, નૃશંસ, વધ-બંધ-કલેશની બહુલતાયુક્ત, ભયમરણ-કલેશથી સંક્લિષ્ટ, એવા પાપયુક્ત મન વડે કંઈપણ વિચારવું નહીં. આ રીતે મનસમિતિ યોગ વડે અંતરાત્મા ભાવિત થાય છે. તથા અશબલ, અસંક્લિષ્ટ અક્ષતા ચારિત્રભાવનાથી યુક્ત સંયમશીલ અને અહિંસક સુસાધુ કહેવાય. 3. ત્રીજી-વચનસમિતિ. પાપમય વાણીથી કંઈ જ ન બોલવું. એ રીતે વચનસમિતિ યોગથી ભાવિત અંતરાત્મા થાય છે. અશબલ, અસંશ્લિષ્ટ, અખંડ ચારિત્ર ભાવનાથી અહિંસક, સંયત સાધુ થાય છે. 4. ચોથી-આહાર એષણામાં શુદ્ધ, ઉછ ગવેષણા કરવી. અજ્ઞાત, અગ્રથિત, અદુષ્ટ, અદીન, અકરુણ, અવિષાદી, અપરિતંતયોગી, યતન-ઘડણ-કરણ-ચરિત-વિનયગુણ યોગ સંપ્રયોગયુક્ત થઈને સાધુ ભિક્ષેષણા યુક્ત સામુદાનિકપણે ઉછ ભિક્ષાચર્યાથી ગ્રહણ કરી ગુરુજન પાસે આવી, ગમનાગમન અતિચાર-પ્રતિક્રમણ પ્રતિક્રમીને, ગુરુને આલોચના આપીને ગુરુને ગૌચરી બતાવી, પછી ગુરુ દ્વારા કરાયેલ નિર્દેશ મુજબ નિરતિચાર અને અપ્રમત્ત થઈ, ફરી પણ અનેષણાજનિત દોષની પુનઃ પ્રતિક્રમણા કરે. ત્યાર પછી- શાંત ભાવે, સુખપૂર્વક બેસીને મુહર્ત માત્ર ધ્યાન-શુભયોગ-જ્ઞાન-સ્વાધ્યાયમાં મનને ગોપવીને, ધર્મયુક્ત મન કરી, ચિત્તશૂન્યતા રહિત થઈ, સુખ-અવિગ્રહ-સમાધિત-શ્રદ્ધા સંવેગ નિર્જરાયુક્ત પ્રવચન વત્સલભાવિત મનવાળો થઈને આસનેથી ઊઠી, હૃષ્ટ-તુષ્ટ થઈને યથારાત્નિક સાધુને આહારાર્થે નિમંત્રણા કરે, ગુરુજના વડે લાવેલ આહાર સાધુઓને ભાવથી વિતરીત કરીને આસને બેસે. પછી મસ્તક સહિત શરીરને તથા હથેળીને સારી રીતે પ્રમાર્શે. પછી મૂર્ચ્છ-વૃદ્ધિ-ગ્રથિતતા-ગહ-લોલુપતા આસક્તિ-કલુષતા આદિથી રહિત થઈ, પરમાર્થ બુદ્ધિ ધારક સાધુ સુર-સુર કે ચબ-ચબ અવાજ કર્યા વિના, બહુ જલદી કે બહુ ધીમે નહીં તે રીતે, આહાર ભૂમિ પર ન પડે તે રીતે, મોટા અને પ્રકાશ યુક્ત પાત્રમાં, ચેતના અને આદર સહ સંયોજના-અંગાર-ધૂમ્ર દોષથી રહિત થાય, - ત્યાર પછી- ધૂરીમાં તેલ દેવા કે ઘા ઉપર મલમ લગાડવાની જેમ કેવલ સંયમયાત્રા નિર્વાહ માટે અને સંયમભારને વહન કરવાને માટે પ્રાણ ધારણ કરવા માટે સંયમથી સમિત થઈને સાધુ આહાર કરે. આ પ્રમાણે આહાર સમિતિ યોગથી અંતરાત્મા ભાવિત થાય છે. અલબલ-અસંક્લિષ્ટ-અક્ષત ચારિત્ર ભાવનાથી સાધુ અહિંસક અને સંયત થાય. પાંચમી-આદાનભાંડ નિક્ષેપ સમિતિ. પીઠ, ફલક, શય્યા, સંથારો, વસ્ત્ર, પાત્ર, કંબલ, દંડ, રજોહરણ, ચોલપટ્ટો, મુહપત્તિ, પાદપ્રીંછનકાદિ આવા સંયમને ઉપકારક ઉપકરણ સંયમની રક્ષા માટે તથા પવન, ધૂપ, ડાંસ, મચ્છર, શીત આદિથી શરીરની રક્ષાને માટે રાગદ્વેષ રહિત થઈ ધારણ-ગ્રહણ કરે. - સાધુએ રોજ તેનું પડિલેહણ, પ્રસ્ફોટન, પ્રમાર્જના કરવામાં રાત-દિવસ સતત અપ્રમત્ત રહેવું તથા ભાજન ભાંડ, ઉપધિ અને અન્ય ઉપકરણો યતનાપૂર્વક લેવા કે મૂકવા જોઈએ. આ પ્રમાણે આદાન-ભાંડ-નિક્ષેપણા-સમિતિ યોગથી અંતરાત્મા ભાવિત થાય છે તથા અશબલઅસંક્લિષ્ટ-અક્ષત ચારિત્ર ભાવનાથી સાધુ અહિંસક અને સંયત બને છે. આ પ્રમાણે મન-વચન-કાયાથી સુરક્ષિત આ પાંચ ભાવના રૂપ ઉપાયો વડે આ અહિંસા સંવર દ્વાર પાલિત થાય છે તેથી ધૈર્યવાનું અને મતિમાન્ પુરુષે સદા સમ્યક્ પ્રકારે તેનું પાલન કરવું જોઈએ. આ અનાસવ છે, અકલુષ-અછિદ્ર-અસંક્લિષ્ટ છે, શુદ્ધ છે, સર્વ જિનેશ્વર વડે અનુજ્ઞાત છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત “(પ્રશ્નવ્યાકરણ)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 35
