Book Title: Agam 02 Ang 02 Sutrakrutang Sutra Part 02 Sthanakvasi
Author(s): Sudharmaswami, Hemchandraji Maharaj, Amarmuni, Nemichandramuni
Publisher: Atmagyan Pith

View full book text
Previous | Next

Page 446
________________ सप्तम अध्ययन : नालन्दोय ४०५ गौतमः उदकं पेढालपुत्रमेवमवादीत्-आयुष्मन् उदक!यान् यूयं वदथ त्रसभूताः प्राणास्त्रसास्तान् वयं वदामस्त्रसाः प्राणाः । यान् वयं वदामस्त्रसा: प्राणाः, तान् यूयं वदथ त्रसभूताः प्राणाः । एते द्वे स्थाने तुल्ये एकार्थे । किमायुष्मन् ! अयं युष्माकं सुप्रणीततरो भवति त्रसभूताः प्राणास्त्रसाः अयं युष्माकं दुष्प्रणीततरो भवति त्रसाः प्राणास्त्रसाः, तत एकमायष्मन् ! प्रतिक्रोशथ एकमभिनन्दथ अयमपि भेदः स नैयायिको भवति? भगवांश्च पुनराह--सन्त्येककेमनुष्या भवन्ति, तश्चेदमुक्तपूर्व भवति-'न खलु वय शक्नुमो मुण्डाः भूत्वा अगारादनगारिकता प्रतिपत्तुं तद्वयं खलु आनुपूर्व्या गोत्रमुपश्लेषयिष्यामः । एवं ते संख्यापयन्ति एवं ते संख्या स्थापयन्ति, नान्यत्राभियोगेन गाथापतिचोरग्रहणविमोक्षणतया त्रसेषु प्राणेषु निधाय दण्डं, तदपि तेषां कुशलमव भवति ॥सू० ७५।। त्रसा अप्युच्यन्ते त्रसास्त्रससम्भारकृतेन कर्मणा नाम च खल्वभ्युपगतं भवति । सायुष्कं च परिक्षीणं भवति त्रसकायस्थितकास्ते तदायुष्कं विप्रजहति ते तदायुष्कं विप्रहाय स्थावरत्वाय प्रत्यायान्ति, स्थावरा अप्युच्यन्ते स्थावराः स्थावरसम्भारकृतेन कर्मणा नाम च खल्वभ्युपगतं भवति, स्थावरायुष्कं च खलु परिक्षीणं भवति स्थावरकायस्थितिकास्तकास्ते तदायुष्कं विप्रजहति, तदायुष्कं विप्रहाय भूयः पारलौकिकत्वेन प्रत्यायान्ति, ने प्राणा अप्युच्यन्ते ते त्रसा अप्युच्यन्ते, ते महाकायास्ते चिरस्थितिकाः । सू०७६ ॥ अन्वयार्थ (उदए पेढालपुत्ते सवायं भगवं गोयमं एवं वयासी) उदकपेढालपुत्र ने वाद (युक्ति) सहित भगवान् गौतम स्वामी से इस प्रकार कहा कि (आउसंतो गोयमा ! कयरे खलु ते तुम्भे तसा पाणा तसा वयह आउ अन्नहा) आयुष्मन् गौतम ! वे प्राणी कौन-से हैं, जिन्हें तुम त्रस कहते हो, तुम त्रस प्राणी को ही त्रस कहते हो या किसी दूसरे को? (भगवं गोयमे सवायं उदयं पेढालपुत्त एवं वयासी) भगवान् गौतम ने वाद सहित उदकपेढालपुत्र से यों कहा कि (आउसंतो उदया ! जे तुब्भे वयह तसभूया पाणा तसा ते वयं वयामो तसा पाणा) आयुष्मन् उदक ! जिन प्राणियों को तुम त्रसभूत बस कहते हो, उन्हीं को हम त्रस प्राणी कहते हैं । (जे वयं वयामो तसा पाणा ते तुम्भे वयह तसभूया पाणा) और जिन्हें हम स प्राणी कहते हैं, उन्हीं को तुम त्रसभूत कहते हो । (एए दुवे ठाणे तुल्ले एगट्ठा संति) ये दोनों ही शब्द समान हैं और एकार्थक हैं। (किमाउसो इमे मे तसभूया पाणा तसा सुप्पणीयतराए भवइ, तसा पाणा तसा इमे मे दुप्पणीयतराए भवइ) ऐसी स्थिति में क्या कारण है कि त्रसभूत प्राणी त्रस कहना आप ठीक (शुद्ध) Jain Education International For Private & Personal Use Only www.jainelibrary.org

Loading...

Page Navigation
1 ... 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471 472 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498