________________
પ્રેમવશ પ્રભુ
ઓગસ્ટ ૧૯૬૯ ]
દ્રોણાચાય સમજી ગયા કે અમે વેદશાસ્ત્રસ'પન્ન બ્રાહ્મણા રહી ગયા. ધન્ય છે વિદુરજીને.
ભગવાન વિચારે છે: મારા વિદુર આજ ધણા સમયથી મારી પ્રતીક્ષા કરી રહ્યો છે. આજે મારે તેમને ત્યાં જવું છે.
આ બાજુ વિદુરજી વિચારે છે: હું હજુ લાયક થયા નથી, તેથી તેએ આવતા નથી.
આજે સેવામાં સુલભાનુ હૃદય આર્દ્ર બન્યું છે. સુલભા ભગવાનને વીનવે છે: કનૈયા, મેં તારા માટે સર્વીસ્વ ત્યાગ કર્યાં છે. તું મારે ત્યાં નહી આવે? નાથ, ગેાપીએ કહેતી હતી તે સાચું છે. કનૈયા પાછળ જે પડે છે તેને કનૈયા રડાવે છે. તમારા માટે મેં સંસારસુખને! ત્યાગ કર્યાં છે, સસ્વ તમને અર્પણ કર્યું છે. નાથ, મારે ત્યાં નહી આવે?
કીત નભક્તિ શ્રીકૃષ્ણને અતિ પ્રિય છે. સુરદાસજી ભજન કરે, ત્યારે કનૈયા આવીને ત ંબૂરા આપે છે. સુરદાસ કીર્તન કરે અને નૈયા સાંભળે છે. नाहं वसामि वैकुण्ठे योगिनां हृदये न च । मद्भक्ता यत्र गायन्ति तत्र तिष्ठामि नारद् ॥
ભગવાન કહે છે કે હે નારદ, હું ન તા વૈકુંઠમાં રહું છું કે ન તે। યાગીઓનાં હૃદયમાં રહું છું. હું તે। ત્યાં જ રહું છું કે જ્યાં મારા ભક્તો પ્રેમમાં વ્યાકુળ બનીને મારું કીર્તન કર્યા કરે છે.
ઝૂંપડી બંધ કરી વિદુર અને સુલભા ભગવાનના નામનુ કીર્તન કરે છે, પણ તેને ખબર નથી કે જેમનું તેઓ કીન' કરી રહ્યાં છે, તે જ આજ તેમના દ્વારે આવીને બહાર ઊભા છે.
મનુષ્યનું જીવન પવિત્ર બનશે તેા ભગવાન વિના આમ ંત્રણે તેના ધેર આવશે. વિદુરજીને ત્યાં ભગવાન વિના આમંત્રણે પધાર્યા છે. જે પરમાત્માને માટે જીવે છે તેને ત્યાં પરમાત્મા આવે છે. મહાર ઊભે ઊભે ભગવાનને બે કલાક થયા. સખત ભૂખ લાગી હતી. આ લેાકેા કયાં સુધી કીન કરશે ? આ લેાકેાનું કીર્તન પૂરું થાય તેમ લાગતું નથી. વિદુર અને સુલભાનુ' જીવન પ્રભુ માટે હતું. પ્રભુએ વ્યાકુળ
( ૧૧
રત્નમાલા
विना गोरखं को रसो भोजनानाम् बिना गोर को रसो भूपतीनाम् । विना गोर को रसः कामिनीनाम् विना गोर को रसः पण्डितानाम् ॥
અનેક પ્રકારનાં ભેાજનામાં ગેારસ (દૂધ, દહીં, માખણ, ઘી વગેરે) સિવાય ખીજા કયા ( :વાદ આપનાર મુખ્ય) રસ હાય છે? રાત્એને ગારસ (પૃથ્વી અથવા રાજ્યની પ્રાપ્તિ, પૃથ્વીમાંથી મળતી ધન— ધાન્ય–સ`પત્તિ ) સિવાય બીજે કચેા રસ હાય છે ? કામનીઓને ગેારસ (ઇંદ્રિયસુખ) સિવાય બીજો કચેા રસ હાય છે? અને પડિતાને ગેારસ (વાણીની સરસતા) સિવાય ખીજા શામાં રસ હાય છે ? કશામાં જ નહિ. सज्जनस्य हृदयं नवनीतं
यद्वदन्ति कवयस्तदलीकम् । अन्यदेह विलसत्परितापात्
सज्जनो द्रवति नो नवनीतम् ॥ સજ્જનનું હૃદય માખણ જેવું છે, એમ કવિએ જે કહે છે તે ખાતુ છે. સજ્જન તે બીજાનું દુઃખ દૂરથી જોઈ ને જ તેના સતાપથી ઓગળી જાય છે, જ્યારે માખણુ તેમ ઓગળતું નથી. (એને પેાતાને તાપના પ થાય છે ત્યારે જ આગળે છે. ) यथा चतुभिः कनकं परीक्ष्यते નિર્ણ-એન-તાવ-તાડનૈઃ । तथा चतुर्भिः पुरुषः परीक्ष्यते
• श्रुतेन शीलेन कुलेन कर्मणा ॥ જેમ ઘસીને, કાર્ષીને, તપાવીને અને ટીપીને-આમ ચાર પ્રકારે સેાનાની પરીક્ષા કરવામાં આવે છે, તેવી જ રીતે જ્ઞાનથી, શીલ(સ્વભાવ,થી, ખાનદાનીથી અને ક થી—આ ચાર વસ્તુઓથી પુરુષની પરીક્ષા કરવામાં આવે છે.
