________________
૧૬ ]
નજરથી દૂર કરતાં નહેાાં. ધરમાં ખેસીને પણ એ શું કરે!
આશીર્વાદ
માહનલાલે બધે નજર લંબાવી જોઈ. ગામડે તા પૈસા આપે એવુ કાઈ નહાતુ. મેનામામીના પિયેરમાં તા મથીમથીને પૂરુ કરતાં હતાં. સર્વાં સંબધીઓમાં કાઈ એવી સર પાટી નહાતી કે આવડી મેાટી રકમ આપે!
ધીરુભાઈની રકમ તે। આ ધરેણાંમાંથી અને પેઢીની બધી રેાકડાંથી ચૂકવી દે! પણ પછી શુ? પંચેાતેર હજાર ન ચૂકવે તેા પેઢીની આબરૂ જાય. પછી કાણુ માલ આપવા આવે? મેહનલાલ માટે એ વખતે તા માથે આભ અને નીચે ધરતી જેવા જોગ થયા હતા.
;
નટવરના કઈ પત્તો લાગ્યા નહેતા. એની શાષખાળ પણ કર્યાં કરે! તેા આનુ કરવું શું?
મેહનલાલ માટે તા જીવણુમરા સવાલ હતા. મેનામામીએ તેા અન્નજળ છેડી દીધાં હતાં. પ્રભુને મ થે રાખીને આજ દિન સુધી વ્યવહાર કર્યા છે. કદી કાઈનું બગાડ્યું નથી. કેઈનું ભૂરુ ક્યુ* નથી, તે। પ્રભુ તેમનુ કેમ ભૂરું થવા દે! એ સાચી માગે જવા માગે છે, તે! પ્રભુ જરૂર મદદ કરશે ! તે પ્રભુ સહાય ન કરે તેા પછી જીવીનેય શું કરવું છે ! એ અડીઓપટી કાઢે તેા જ પાણીનું ટીપુંય માંમાં પડવા દેવું છે; નહિ તેા ભલે આ દે પડી જતા.
મેનામાની તે। પ્રભુની ખી આગળ દીવેા કરી અસ એસી ગયાં. આવી કટાકટીમાં તેમને એકલાય ક્રમ મુકાય! એટલે ગૃહિણી પણ તેમને ત્યાં આવી હતી.
[ ઓગસ્ટ ૧૯૬૯
છે, અને કેવી સ્થિતિમાં એ મુકાઇ ગયા છે એની વિગતે વાત કરી. તેમણે કહ્યું :
મેાહનલાલે છેલ્લે પ્રયાસ કર્યાં. જે પેઢીને માલ લને નટવર ભાગી, ગયા હતા, તે પેઢીના શેઠને જને તે મળ્યા. એ માટા ઝવેરી હતા. પચાસ વર્ષની જૂની પેઢી હતી. લાખાપતિની શાખ હતી. મેાહનલાલે શેઠને રજેરજ વાત કરી. માંડીને અધી સાચી વાત કરી દીધી. પેાતાની પાસે કેટલાના જોગ
‘શેઠ! મારે જીવવા આરેા નથી. નાક કપાવીને તે। જીવવું જ નથી. એના કરતાં તેા મરી જવું બહેતર છે. જો તમે ખમી ખાએ તા હપતે હપતે તમારી પાઈએ પાઇ ચૂકવી શ; નહિ તે। મારે વિષ ધેાળવું પડશે.'
આ ઝવેરી શેઠને મેાહનલાલની સચ્ચાઇ માટે માન થયું. એમને થયું: · આને પૈસા ખાટા કરવા હાત તેા ધીરુભાઇની પેઠે એચે પાટિયું ઊંધું કરીને ન મેસી જાત! તેનૈયે નટવરની પેઠે ભાગી જતા ક્રાણુ રાકે છે!'
પણ આ તે। ઇજ્જતવાળા માણસ છે. પેાતાના જીવ કરતાંયે ઇજ્જત–આબરૂને વહાલી ગણે છે. આવે! સાચા માણુસ પૈસાના અભાવે મરી જાય, એ ઠીક નહિ.
તે શેઠે મેાહનલાલને હિંમત આપીઃ
‘ ભાઈ, મૂંઝાશે। નહિ. ચડતીપડતી તે। જિંદ ગીમાં આવ્યા કરે. પડતીમાં ધીજ રાખી ટકી રહે તેને જ પ્રભુ સહાય કરે છે. તમે સાચા હશે તે કાલે તરી જશેા. સાચને કદી આંચ આવતી નથી.
-
જાએ, મારા પચેાતેર હજાર કમાઈને આપજો. તમે તમારી પેઢી ચાલુ રાખેા. જરૂર પડે તા મારી પાસેથી પૈસા લઈ જજો. તમારી દાનત સાફ છે એટલે તમને ચ નહિ આવે.’
'
જે મનુષ્ય પેાતાના મનમાં પવિત્ર અને ઉમટ્ઠા ત્તમ સુખ પ્રાપ્ત થાય છે.
મેાહનલાલને તેા જાણે જીવતદાન મળ્યું હાય એમ લાગ્યું. શેઠના આશીર્વાદ લઈ તે એ ઊભા થયા.
ધીરુભાઈ તે પાઈએ પાઈ ચૂકવી દીધી. તે ભાગીદારીમાંથી છૂટા થયા છે, એવી છાપામાં જાહેરાત પણ થઈ. પેઢીનું નામ ધીરુભાઈ મેાહનલાલ હતુ. તે બદલીને ઈશ્વરલાલ માહનલાલ નામ રાખ્યું. નવાઈની વાત તેા એ હતી કે ઈશ્વરલાલ નામની કાઈ વ્યક્તિ તેમના ધરમાં નહેાતી. મેાહનલાલ એનેા ખુલાસે આ રીતે કરતા હતા :
• ઈશ્વરે જ મને સહાય કરી છે. એણે જ આ વિચારો ધારણ કરે છે તેને જ ઉત્તમ
