________________
જગ માતા
સતી અથવા પાર્વતી
પતિવ્રતા સ્ત્રીઓમાં સૌથી અગ્રસ્થાને જો કાઈ વિરાજતું હેાય તે તે દક્ષ પ્રજાપતિની કન્યા સતી. અરે, પતિવ્રતા સ્ત્રીએ · સતી' નામે જે આળખાય છે તે ‘ સતી' શબ્દ આ દક્ષકન્યા · સતી ’ના નામ પરથી જ વપરાતા થયા છે, અને દક્ષકન્યા સતીએ જે પતિવ્રતાધમ પાળ્યા તે જ સતીધર્મના નામે પ્રચલિત અન્યા છે.
:
આપણાં પુરાણામાં શક્તિના જે વિધવિધ કથાઓ આવે છે તેમાં વિધવિધ સ્વરૂપે વર્ણવાયાં છે.
પ્રાદુર્ભાવની જે આ સતીનાં જ
ભગવાન શંકર તેા સ્વભાવથી જ વિરક્ત સંન્યાસી જેવા છે. સૃષ્ટિના પ્રારંભથી જ તેમણે સ્ત્રી માટેની લાલસા ત્યજી હતી. બ્રહ્માને ભગવાન શંકરના આવા દૃઢ વૈરાગ્યના ભાવ જોઈ ચિંતા ઊપજતી હતી. તેમને થતું હતું: બધા જ જો ભગવાન શંકર જેવા વેરાગી પાકશે, તેા મારું સૃષ્ટિસર્જનનું કાર્યાં આગળ શી રીતે વધશે?' તદુપરાંત બ્રહ્માની ઇચ્છા એવી હતી કે ભગવાન શંકરના વીય`થી એક એવા પરાક્રમી પુત્ર ઉત્પન્ન થાય, જે સદાય દાનવાનું દમન કરતા રહે અને દેવાનું રક્ષણ કરતા રહે.
આટલા માટે બ્રહ્માએ ભગવાન શંકરને લગ્ન કરવા વિનંતિ કરી. આમ છતાં ભગવાન શંકર પેાતાના વૈરાગ્યના સંકલ્પમાંથી ચલિત થયા નહિ. તેઓ તેા હમેશાં સમાધિ લગાવીને પેાતાના ઈષ્ટદેવ શ્રી રધુનાથ પ્રભુનું ધ્યાન ધરતા હતા. સૃષ્ટિ અને સહારની ઝંઝટમાં પડવું તેમને જરાયે ગમતુ નહાતું. એટલે બ્રહ્માજીએ વિચાર્યું : · ભગવાન શંકર માટે એવી એક તેજસ્વી અને સુપાત્ર કન્યા શેાધી કાઢવી જોઈ એ, જે તેમના સ્વભાવને સ રીતે અનુકૂળ હાય, તેમના તેજને ઝીલી શકે તેવી હાય, તેમ જ પેાતાના દિવ્ય સૌથી ખુદ ભગવાન શંકર ઉપર પેાતાનું આધિપત્ય જમાવી શકે તેવી હાય.'
દ્ર
-
શ્રી વિનાયક ! પરંતુ આવી કાઈ કન્યા તેમની નજરે પડતી નહાતી, એટલે પેાતાની ઇચ્છાની સિદ્ધિ માટે બ્રહ્માએ ભગવતી વિષ્ણુ માયાની આરાધના કરી.
બ્રહ્માના નવ માનસપુત્રોમાં દક્ષ પ્રજાપતિ બહુ વિખ્યાત છે. તેમની ઉત્પત્તિ બ્રહ્માના જમણા અંગૂઠામાંથી થઈ છે. દક્ષ પ્રજાપતિનુ લગ્ન પ્રજાપતિ વીરજીની કન્ય વીરિણી સાથે થયું હતું. આ વીરિણી 'ની ખે જ ભગવતી વિષ્ણુમાયાએ જન્મ લીધેા અને એ જ આપણાં ચરિત્રનાયિકા સતી.
*
:
પ્રજાપતિ દક્ષને ઘણી કન્યાઓ હતી; તેમાંથી સૌથી નાનાં ને લાડાં કન્યા તે આ ‘ સતી.’
બાળપણ રી જ સતીના જીવનમાં એક વિશિષ્ટતા ખાસ તરી આવતી હતી. તેમની બીજી બહેને વૈભવવિલાસ ખૂબ ગમતા હતા; પેાતાના દેહને શણગારવાનું મને ખૂબ ગમતું હતું; જ્યારે સતીને સદાયે કુદરતન ખાળે જ રમવાનું ગમતું હતું અને પેાતાના કુદર । રૂપને કૃત્રિમ ઠાઠ-દેરાથી વિકૃત કરવા તે ઇચ્છતાં નહતાં. હમેશાં તે સાર્દ વસ્ત્રો પહેરતાં. સંત નાઓનેા સત્સંગ કરવાનું તેમને ખહુ ગમતું ડતું. નાનપણથી જ તેમનું ચિત્ત જાણે વૈરાગ્યમ જ ભમતું હતું. પેાતાના સ્વભાવ મુજબ સ્મશાનમાં વસનારા વૈરાગી દેવતા ભગવાન શંકર પ્રતિ પહેલેથી જ સતીને બહુ આકર્ષણ રહ્યુ હતું. હમેશાં તૈયમપૂર્વક તે મહાદેવજીની પૂજા કરતાં અને ભગાન શંકરની માટીની મૂર્તિ બનાવીને તેના પર ખી પત્ર ઇત્યાદિ ચડાવીને પેાતાનું મન પ્રસન્ન કરતાં હ । પછી તે। ભગવાન શંકરની પત્ની બનીને તેમની નેત્ય સેવા કરવાનું તેમના મનમાં ઊગ્યું; તેમણે મનેામન ભગવાન શંકરને પેાતાના પતિ માન્યા અને એ અર્થે તેમણે ઉગ્ર તપશ્ચર્યા પણ શરૂ કરી.
ખીજી છે.જી અસુરાના વિનાશ માટે બ્રહ્મા આદિ દેવતાએ ભગવાન શંકરને લગ્ન કરવા માટે
મનુષ્ય જે કંઈ વિચાર વન કોઈ પણ વખતે કર્યો હેાય છે તેના સ'સ્કાર તેની ભીતરમાં અંકાઈ જ જાય છે. મનુષ્યનું વર્તમાન અને ભાવિ જીવન આ પૂર્વ સંચિત સંસ્કારામાંથી ઉત્પન્ન થતુ હાય છે.
