Book Title: Suvas 1939 10 Pustak 02 Ank 04
Author(s): Suvas Karyalay
Publisher: Suvas Karyalay
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034628/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suvAsa kAryAlayanA niyama suvAsa dareka aMgrejI mahinAnI pAMcamI tArIkhe pragaTa thaze. bAramI tArIkha sudhImAM aMka na maLe te vaDodarA-ophisanA saranAme phariyAda karavI. namunAne aMka maMgAvanAre pAMca AnAnI TikiTa bIDavI. suvAsa'mAM pragaTa thatA dareka lekhanA lekhakane lekhanI yogyatA pramANe pAnA dITha rU. bA thI 1 sudhI ApavAmAM Avaze. A puraskAra svIkAravA sAme jemane vAMdho na heya temaNe potAne lekha mokalatI vakhate te lekhanA hAMsiyAmAM puraskAra' zabda lakhave. lekhakene temano lekha pragaTa thayA pachI puraskAra mokalI devAmAM Avaze. paNa lekhakane suvAsa'nA grAhaka gaNI temane maLatA puraskAramAMthI temanuM grAhakapada cAlu rahI zake eTaluM vaLatara jarUrI gaNAze. dareka lekhakane tenA lekhanI pAMca "AuTa prInTasa" mokalAze. , talasparzI, ne bhASAzuddhi ne kalApUrvaka AlekhAyelA suvAcya lekha mATe "suvAsaMmAM ucita sthAna che. jeNe saMbaMdhamAM lekhake e gujarAta-vidyApIThanA kozane anusaravuM azuddha lekhe mATe asvIkArano bhaya kAyama raheze. svIkArya lekhonI eka aThavADiyAnI aMdara pahoMca ApavAmAM Avaze; asvIkArya je zremapUrvaka AlekhAyalA haze te te ucita noMdha sAthe te ja mudatamAM pAchI mokalavAmAM Avaze. te sivAyanA lekho je lekhake TapAla kharca mokalI eka mAhanAnI aMdara pAchA nahi maMgAvI le to te rada karavAmAM Avaze. taratamAM pragaTa thayela granthane ame "grantha paricayamAM sthAna ApIzu. te sivAyanA granthanI kevaLa noMdha ja levAze. "suvAsa saMbaMdhI patravyavahAra karatI vakhate pitAnuM nAma ane saranAmuM pUrepUruM lakhavuM. "suvAsane lagate badho patravyavahAra nIcenA saranAme kare- suvAsa kAryAlaya * rAvapurA * vaDodarA - thoDAka abhiprAya :- | muMbaI prAMtanA keLavaNI khAtAe ane dareka pustakAlayamAM A pustaka hovuM ja | vaDodarA rAjya pustakAlaya mATe joIe eTaluM ja nahi paraMtu te vizeSa vaMcAyA evI peravI maMtrIoe karavI joIe... maMjura karyuM che. pustakAlaya" mAsika (vaDodarA) AvAM prajA upayogI pustakane rAjya ane udyogenA pracAra mATe ubhI thayelI saMsthAee uttejana ApI, grAma udyogane sajIvana naphAkAraka karavAmAM sAtha ane sahakAra Apavo joIe... "grAma jIvana, sahakArya ane khetI" bhAga pahele mAsika (vaDodarA) | niSNAto ane anubhavIoe lakhelA ......ghara gaththu hunnaranA A jAtanAM dekhAtAM vividha hunnarethI bharapura pustaka pustake ApaNe tyAM ghaNAM bahAra paDayAM che, ane hajIye game tevI jAherAtanAM cokaThAM sAthe bahAra jenI uttamatA viSe aneka suprasiddha patroe paDaze, paraMtu A pustakanI vizeSatA temAM mukelA | sArAmAM sArA abhiprAyo ApyA che. prayege ja mAtra nathI. paNa judA judA viSAnI umadA eka kAgaLa ane suMdara chapAI chatAM sArA ane anubhavI lekhaka pAse lakhAvelA lekhene | saMgrahIne A pustakane vividhatA bharyuM banAvavAmAM | kiMmata mAtra 2 rUpIA, TapAla kharca mApha. AvyuM che te che.. maLavAnuM ThekANuM-- "ravivAra" sAptAhika. (muMbaI) ....AvuM zAstrIya pustaka be rUpiyAnI kiMmate | | zrI lakSmI pustakamALA maLe e kharekhara satuM ja lekhAya.... "kamara" mAsika (surata) | pisTa sInugarA, (aMjAra-kaccha) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bALaka kAI paNa patra sAthe joDAyeluM nathI sva ta bALaka mAsika bALA mATeja pragaTa thAya che. sAdI ne sIdhI bhASA hoi AjanA gaiADha zikSaNanA jamAnAmAM akSarajJAnanI zarUAta karanArAone temAMthI kaI kaI maLI raheze. tra rIte 17 varasa thI ||pragaTa thAya che chatAM lavAjama varasanA phakta rUpiyA e tamArI sasthA ke gharamAM bALaka avazya hAvuM joIe, kemake nirdoSa bAluDA khALaka vAMcavA ghaNAM Atura hAya che : navA varasathI ghaNA pheraphAra jaNAze. bALaka' kAryAlaya, rAvapuza-vaDhAdarA. suvAsa ' dareka saMskArI strI puruSanuM jIvanaphUla che. AzIrvAda vetarakAmanA zikSaNa mATe 'mAsTara kaTara' athavA hAmaTekSara' kiMmata: rU. 2012-0 pesTija 07-0 paradeza zilIMga 7. chAyA TelarIMga kaoNleja-vaDAdarA. bekAra duniyAne mahAna svataMtrapaNe jIvana gALavuM DrAya ArAmathI jIvana gujAravuM hAya phAInA tAbedAra na rahevuM hAya ~: ane :-- vagara paise vepAra karavA heAya te chAyA TelarIMga lejamAM Ajeja dAkhala thAva, ane zIvaNa tathA vetaraNa zIkhI le. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat tA. ke. savA AnAnI TikriTa bIDI sUcipatra magAve. www.umaragyanbhandar.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strI upayogI pustako 0 0 0 0 0 0 - 0 1 / 0 1 0 ' 0 | 2 + 1-4 | strIzakti graMthamALA 1 vaMdhyA 0-4 36 mAtRprema 2 kAkI 0-3 37 pArasI lagnagIte 3 kAyadAmAM strInuM sthAna 0-3 38 saMtatiniyamana 4 adhoganA (vArtA) 39 vahemI pati 5 gRhavyavasthAnI vAte 40 Arogya ane sukha 6 khAyaNAM (lekagIta) 0-5 41 sAmAjika vAto 7 balidAna (preraka gIta) 0-5 ! 42 ramujI vAte 8 bhavATavI 43 bhalI bhAbhI 9 mA (vArtA) 44 pati prabhu che 10 jayAnA patro (kasoTImAM lagna). 44 mAMdagI ane mAvajata 11 patinI pasaMdagI 46 vAtanuM vatesara 12 lIlInI AtmakathA 47 ghareNane zekha, 13 pheI 48 pArasI satIo 14 pArasI vAnIo 49 ekAdazI 0-11 15 vidhavA (vArtA) 0-5 50 rANakadevI 0-12 16 kene paraNuM (vArtA) 51 zivAjInI bA 0-10 17 sughaDatA ane suMdaratA 0-8 para sAsunI zikhAmaNa 18 hAsyane kuvAre 53 kAyamanuM ajJAna 19 bhUtanA bhaDakA (vArtA) 1-12 54 nAma vagaranI navalakathA 20 viSavRkSa (vArtA) 1-8 55 nArI abhiSeka 21 hAsyakalApa (ramujI) 1-8 56 mAsika dharma 22 devI caudharANI 57 navA sAthiyA 23 vIra rejhA (koLu gulAba) 58-59 vIra tArA (be bhAga) 24 hAsya jharaNuM (ramujI) 6. goramAnAM gIte 25 "jarA cAha mukajo" 61 meDama DemI 26 garabAvaLI (rASTrIya) 62 sAmAjika vAto 27 jIvanapalaTa (vAta) 63 guNIyala gRhiNI 28 sukhI ghara (bedhaka) 64 strI svAtaMtrya 29 bharata gUMthaNuM 65 dakSiNI rAMdhaNakaLA 30 coryAsInuM cakkara 31 rajhIyA begama 66 satI jasamAM 32 gRha viveka 67 saMsAradarzana 33 sukhInA patro 0-8 | 68 bhUmimAtA AnaMdamaTha 34 sTavanuM zAstra 35 zrI hRdaya 0-3, 70 sAcAM sahedara strIzakti graMthamALAno Akho seTa Ajeja vasAve. kula 70 pustake bahAra paDayAM che. te rUA. 3ramAM maLe che. pustake chuTAM paNa maLI zakaze. nara jAdu. lakheDa sIzakita, keLAMpITha, surata ja che T TT TT - - - 8 8 1 6 6 1 1 | T - 1 * 8 P 1 * - | 1 6 0-3 | 69 bALavidhavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - mAnasI keTalAka abhiprAya "suvAse' pitAnI ucca keTi hajI sudhI sAcavI rAkhI che. tenA agralekhe kharekhara ciMtanazIla ane kAvyatatvathI bharelA hoya che. - ramaNalAla vasaMtalAla desAI lekhe ekaMdare sArA . abhyAsapUrvaka lakhAyelA che. -aradezara pharAmajI khabaradAra vaDodarathI eka varSathI pragaTatA A uccagrAhI mAsika caitra-1995no aMka zrImad hemacandrAcArya vizeSAMka tarIke nIkaLyo che...jevA sulekhakonAM upayogI vicAraNaya lakhANa taMtrI.meLavI zakAya che e AnaMdane viSaya che. icchIe chIe ke zikSita gujarAta suvAsa' jevA prayAsane AvakAre, piSe ane saMpUrNa suvikAsanI taka Ape. gujarAtane eka sAruM mAsika maLyuM hovAne saMtoSa thAya che. -janmabhUmi e viziSTa prakAranuM sthAna sAhitya-jagatamAM meLavaze evI AzA baMdhAya che. -nyuvaka A na phAla anya sAmayike jema khAlI najara karI pheMkI devA jevuM nathI. "yathA nAmA tathA guNa'nI jema khAsa vAMcavA jevuM che... lekhanI zaili uttama kalApUrvaka navI che. khAsa mahattvatA bhASAzuddhi ane joDaNIne ApelI che. -khetIvADI vijJAna suvAsa'nuM dhoraNa Ama vadhu vyApaka banatuM jAya che te joI AnaMda thAya che ...tenA saMcAlakone dhanyavAda che. . A paddhatine badhAM sAmayikevALA svIkAra kare che? atyAre kacarAnI TopalImAM nAkhavA jevuM sAhitya prasiddha thAya che, te na ja thavA pAme -gujarAtI temAM pIrasAyalI vividha jAtanI vAnagIo sAhityapremIone sA rAka pUro pADe che. -kSatriya mitra sAmagrI saMtoSaprada che. - pustakAlaya vidvatAbharelA lekhe vicAraNIya sAhityasAmagrIthI A mAsika vaDodarAnA baMdha paDelA sAhitya mAsikanI kheTa pUraze evI AzA baMdhAya che. jIvana, kalA, sAhitya vagere viSayo paranA lekhethI bharapUra che. -sayAjIvijaya suvAsa' enA nAma pramANe suvAsita che. -taMtrI - dezI rAjya suvAsa'nA keTalAka agralekhomAM jaLavAyela rasa, tattvajJAna ane kavitAtmaka gadyane saMga TAgora sivAya kyAMya nathI anubhavyo. --ba. bha. parIkha lAge che ke suvAsa' sva. maTubhAI kAMTAvALAnA "sAhitya' jeTaluM udAra daSTivALuM patra thaze. tenA lekhenI pasaMdagI ghaNA UMcA prakAranI che. -tunAM pusumati: suvAsa'nA keTalAka viSayanI bhASA eTalI te hRdayaMgama che, ke gujarAtI bhASAnA koIpaNa sAhityarasikane aneka vakhata vAMcyA chatAM pharIvAra tenA vAMcananI tRSA ja lAgI rahe. - mitrapriya - bALaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ navA ajJAnatimirAndhAnAM jJAnAMjanazalAkayA / netramunmIlitaM yena tasmai zrIgurave namaH // vi. sa. 1995 : zrAvaNa pustaka 2 jI ] vande mAtaram [ aMka 4 mAtAne vaMdana. paNa mAtAne artha nathI kevaLa bhUmi, tema nathI kevaLa jananI. vaMdanane artha na heAya devaLa pUjana-arcana--stavana. mAnyate kRti mAtA e mAtAne vyutpanna artha; enA rUDha artha janatI. paNa ene saMskArita artha tA' je jIvanasattva bakSatuM heAya evuM pUjanIya tattva.' vandananA zabdArtha bhale stuti ke abhivAdana hoya. paNa ene saMskArita artha te vazvanA rakSaNunI javAbadArI paNu pAtAmAM ja samAvI de che. jananIne pratidina namana karanAra putra jananI para AvI paDatI AphatanA prasaMge jo mauna seve te te karatAM namana na karanAra chatAM e Aphatane vidAranAra putranAM vaMdana vadhAre sAcAM lekhAya che. sarasvatI ke saMskRtinAM pUjana te haMmezAM hajAreA karatA haze paNa ene jALavavA jIvananA khela khelanAra pratApa ke zivAjInAM ja pUjana jhIlAyAM che. janmabhUmine vaMdana teA lAkhA karatA haze paNu noMdhapAtra vaMdana temanAM ja lekhAya che jemaNe bhUminA rakSaNa mATe kurabAnI karI heAya. saMkucita dRSTinA mAnavIne mana mAtA eTale jananI; rASTriya dRSTinA mAnavIne mana mAtA eTale jananI uparAMta janmabhUmi; mahAtmAne mana mAtA eTale jagatanuM pratyeka srItattva. AmAM parama vizuddha bhAvanA tA mahAtmAnI che; paNa dareka mAnavI mahAtmA na khanI zake. chatAM jIvananA, saMskAranA, dezanA, dharmanA, prajAnA. zuddha svArthInA rakSaNane khAtara ochAmAM ochAM cAra strI-tattvAne te dareka mAnave mAtA tarIke svIkArI levAM anivArya che. e cAre ene jIvananuM sattva bakSe che. emanI vizuddhi ane emanA saMrakSazumAM ja enA jIvananI kiMmata che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 suvAsa : zrAvaNa 1995 garbhamAM poSanAra, janma ApanAra, kheLe ucheranAra, amRtasamAM dUdha pInAra, bALapaNane saMskArathI siMcanAra janmadAtrIne mAnavI garbhaputra che. mAtA paNa jyAre dUdha na pAI zake, yauvana UchaLatuM hoya ke jIvananAM sa cusAI gayAM heya, hAthamAM samazere ramatI hoya ke paganuM kauvata paNa AthamI gayuM hoya tyAre paNa je evA ekane ja nahi anekane niraMtara dUdha pAyA kare che; je mAnavInI ja nahi, pRthvImAtAnI paNa mAtA che; saMtAnaghelachAnA pUrvasaMskAra saMtoSavAne jene prANInI chatAM jagatamAtAnI pavitra jAtimAM janma maLe che, jenAmAM zAMti-gaurava-sahiSNutA mAnavamAtA karatAM paNa vizeSa pramANamAM jhaLahaLe che te gAyamAtAne mAnavI dUdhaputra che. jeNe AjIvana saMskAra siMcyA, teja bakyuM; mAnavatA zIkhavI, dharma samajAvyo; anekene jeNe eka sAMkaLe gUTha, alpamAM paNa jeNe AtmabhAna pre; kalA ane sAhitya, sthApatya ane gAra-jIvananAM aneka madhura aMge jenI sahAyathI jhagamagyAM e adehI chatAM pratyekanA hRdayamAM virAjatI saMskRti-sararavatI mAtAne mAnavI saMskAraputra che. je jaDa chatAM cetanamAtrane AdhAra che, kudaratanI ramaNIya lIlAonuM maMdira che; je jaLa pAya che, jIvana rakSe che; je mRtyu pachInI paNa zayanabhUmi che; samasaMskArI baMdhuonI sAthe vasavAnuM je gRhamaMdira che e janmabhUmine mAnavI dezaputra che. A cAre mAtAo pratye mAnavInI samAna javAbadArI che. e cAramAMthI ekanI kiMmata ochI AMkanAra bAkInAnI vizuddhi para trApa mAre che. jananI ane janmabhUmine to jagatanAM pratyeka rASTroe vaMdanIya gaNela che. paNa e bhAvanAe kevaLa e lAlasAja janmAvI jene anusarI temaNe ghaDelA niyamone saMskRtinuM nAma apAyuM-je saMskRti Aje jagatanI virala prajAone cakkImAM pIsI rahI che. paNa hiMda jananI ane janmabhUmi uparAMta gAya ane sarasvatI-saMskRtine paNa vaMdanIya gaNyAM. gAyane mAtA gaNavAthI hiMdanI mahAna prajAne AjIvana mAtAnuM dUdha maLyuM-jeNe enA jIvanamAM anyAyane Avate aTakAvyuM, jenA vizuddha prabhAvathI enAmAM zizuno samabhAva ne mAdhurya keLavAyAM. saMskRtine mAtA gaNavAthI tenAmAM evuM svataMtra vyaktitva vikasyuM je hajAro varSonA AkramaNa ane nIca yuktio sAme hajI paNa keTaleka aMze avanata UbhuM che. ane hiMdanI saMskRti vadhAremAM vadhAre unnata, saMrakSaNIya ane prabhAvazIla e mATe che ke te kevaLa lAlasAo saMtoSavAne ke anyane bhaNavAne nahi paNa saMskAra, nyAya ne tejane khIlavavAne, prANImAtra pratye badhubhAva keLavavAne, bhUmine rakSavAne, samRddhine vikasAvavAne, mAnavatA jALavavAne racAI che. hiMdanI mahattA jeTalI enA bhUmi-svAtaMtryamAM che eTalI ja e enA gAya pratyenA mAtRbhAvamAM, jananI pUjAmAM ne saMskRtirakSAmAM che. jayaparAjaya to bhAgyane AdhIna che. paNa mAnavInI kiMmata te nyAyanI, saMskRtinI, pavitratAnI ke saMskAranI jALavaNI mATenI enI tamannAmAM che. ane jyAre e tamannA pUrepUrI jhagamagI uThe tyAre ja va mAtarama padanI bhAvanAne te sArthaka banAvI zake. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvananuM eka moMdhu ane madhura chatAM haLavuM ane karuNa saMsmaraNa mohana va. ThAkare kolejamAMthI chUTIne bapore gharabhaNuM vaLatuM hatuM tyAM khajura bharelI ThelaNagADI ThelI jatA keI vRddha phariyAno sAda mAre kAne paDeH "khajuro maskatI khajUra...." ane adhamadharAte vAMcatAMvAMcatAM ekAda jholuM AvatAM hAthamAMnuM pustaka sarIne bhaye paDI jAya ema mAruM vana sarI paDayuM; huM cArapAMca varasane zizu thaIne pelI ThelagADInA khAlI bhaMDakiyAmAM poDhI gayo ! bA te mane dhAvaNe melIne ja dhAmamAM cAlI gaI'tI eTale mAre mana te, bA ke bApA je kahe che, eka 'adhA ja hatA. vahelI paroDhe, haju te meMjhaNuMya mAMDa thayuM hoya tyAM, ziyALAnI gulAbI TADhamAM emanI hUMphALI gAdamAM ardhA UMdhamAM, ardhA jAgata "mAre ghera Avaje mAvA, savAre DhebarAM khAvA" e madhura parabhAtiyuM sAMbhaLatA paDa rahe ane haju Ajeya mane e parabhAtiyuM ane enA gAnAra hetALa "a" baMne, evA ne evAM ja sAMbhare che ! - mizanareDa paranA vADAmAM, eka ghaTAdAra lImaDAnI mIThI chAMye guNapATa, khapATiyAM ane patarAMmAMthI UbhI karelI nAnI zI jhUMpaDImAM ame bApadIkaro sukhe rahetA! - savAramAM vahelA uThI. dAtaNapANathI paravArI, saheluM kAma 'adhAnI AMgaLIo vaLagI, ke emane khAMdhelIe caDI, bhImA kaMdoInI hATathI garamAgarama phAphaDiyA gAMThiyA, ane mohanathALa levA javuM e ! mane tyAreya mo'nathALa khUba bhAvata, mohana kharone ! ane "adhA" neya aphINanI goLI pachI e DuMge ThIka mAphaka Avato ! ghera AvI adhA maMgALA upara jhaTapaTa be roTalA TIpI kADhatA, ne DuMgaLInuM DacakuM ne roTalAnuM baTake sIrAvI gAmamAM pherIe UpaDatA. ThelaNagADInA thALA upara khajuranuM vADiyuM goThavAtuM, ne nIce, bhaMDakiyAmAM baMdA ! "khara maskatI khajUra' Ama sAda detA bApA zerIe zerIe ghUmatA haya, ne huM bhaMDakiyAmAM ArAmathI ghaTI gayo houM! dhama dhakhyA hoya, tyAre koI vaDa ke lImaDAne chAMye gADI ubhI rAkhI "adhA' ghaDIka piro khAtA. huM jAgyo houM, ne bhUkha lAgI heya te, sAmenI hoTelamAMthI cA-gAMThiyA maMgAvI roDhe karatA, ane pAchA pharIe UpaDatA ! divasa namatAM huMya ThelaNagADInA thALA upara beThe beThe "khajUra lyo maskatI khajUra" nI jhINI bUma pADato. - sAMje pATI-daphatara ulALatA nizALiyAo nizALamAMthI nIsarI pAMsarA ghera jatAM mane gADInA thALA upara beThe beThe ekale 'dukAna dukAna ramato joI tAjuba thatA ! kaI pUchatA "valukAkA ane rAja sAthe ja kAM phera, ghera kema nathI rAkhatA ?' koI gharAka vaLI pUchatuM: "A tamAre dIkare ke, kAkA ?" "dIkare te prabhuno, bhAI, ApaNe te govALiyA rahyA, govALiyA !" adhA javAba vALatA. emanI A vAta samajI zakuM eTale samajaNa tyAre te thayo, eTale te mArI sIgAreTanA goLa DabbAnAM DhAMkaNAM ne sAMThIkaDAMnI banAvelI lAkaDI ne patharA-ThIkarAMnAM telAM vaDe dukAna dukAna" ramavAmAM ja vadhu moja mANate. Aje, vIsavIsa varasa pachI, jyAre e badhuM saMbhAravA besuM chuM tyAre AMkhamAM jhaLajhaLiyAM bharAI Ave che. "prabhunA bALakane lADakoDathI ucheranAra e "gevALa" Aje nathI; che, haiyAmAM sadAne mATe jaDAI raheluM enuM madhuruM saMsmaraNa! Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvasiddhi tradazI zrI. jeThAlAla trivedI paMcAMgalekhake upara harena majamudArane mULathI ja svAbhAvika roSa hato. bhagavAne sarajelA divasamAM zabanI vADhakApa karanAra DokaTaronI peThe yatheccha kApakUpa karavI e harenanI daSTie agya lAgatuM. viMchuDo, vyatipAta, zaninI dazA vageremAM harenabAbu bilakula mAnatA nahi. evA kusaMskAra ane vahemamAM emanA jevo vidvAna mANasa AsthA rAkhe te thaI rahyuM ? je rIte harenabAbu paMcAMgamAM lakhelA niSedhadinene mAnatA nahi, te ja rIte temAM ullekha karelA zubha dinemAM kAma karavA mATe paNa IcchA rAkhatA na hatA. pote koI kAma mATe bahAra nIkaLe te vakhate koI temane kahe ke "Aja sAre divasa che tethI kAryasiddhi thaze. " to te ja vakhate teo kaddha thaI ghera pAchA pharatA. pachI te divasa temane kAma karavA mATe nakAme samajavo. A viSayamAM te temanA sAhityaka baMdhu pramathane keTale badho cIDavatA ne samajAvatA tenI te gaNatrI ja na thaI zake. Ugato lekhaka hovA chatAM pramatha, evA vahemamAM mAne che e temanAthI sahana thaI zakatuM nahi. paraMtu hajAravAra prayatna karyA chatAM paNa teo pramathane pitAnA pakSamAM bheLavI zakyA nahi. harena pote paNa lakhatA hatA. e viSayamAM teo pramatha pAsethI preraNuM paNa meLavatA hatA. paraMtu adyApiparyata patrasaMpAdakone kRpAlAbha temane nasIbe lakhAyo hoya ema lAgatuM nahi. temaNe lagabhaga be Dajhana TUMkI vArtAo lakhI, badhIe eka pachI eka tamAma pracalita mAsika patronA taMtrIo tarapha mokalAvI hatI. paraMtu badhAnI taraphathI te vArtAo "sAbhAra parata"nA zerA sAthe parata karavAmAM AvI hatI. paraMtu tethI harena hArI jAya tema na hatuM. A vakhate temaNe patranA uttara-pratyuttaranA rUpamAM TUMkI vArtAo lakhavAnI navI rIta zodhI kADhI. e navI vArtA emane eTalI gamI gaI ke, have te vArtA keI saMpAdaka pAchI nahi mele evI daDha dhAraNa temanA manamAM baMdhAI gaI. paraMtu bhUtakALanI niSphaLatAnI smRti temanA manamAMthI hajI bhUsAI gaI na hatI. AthI te vArtA ravAnA karatAM pahelAM teo ekavAra pramathanI pAse gayA ne pUchyuM: "tuM zuM upAya kare che ke tAre kAI lekha pAcho Avato nathI ? jevo mokalAve che tevo ja chapAI jAya che. tenuM kAraNa zuM?" pramatha saraLa bhAve belyo "bhAI huM kAMI upAya-bupAya jANatA nathI. paraMtu eTaluM kharuM ke, zAstravAkayamAM vizvAsa karIne sarvasiddhi dazIne divase huM mArA lekha ravAnA "e badhA kusaMskAra" kahIne harene dalIla calAvavA IchA karI. paNa sAmo mANasa prativAda karavA taiyAra na hoya tyAM dalIla zI rIte cAlI zake ? harena chAnAmAne UThIne para tarapha vidAya thaye. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvasiddhi trayodazI - 159 ghera AvIne harena vicAra karavA lAgyAH "zuM pramatha tenA lekha trayodazIne dine ravAnA kare che mATe pAchA nahi AvatA hoya? tyAre kharekhara e tithimAM kAMI rahasya haze? tyAre pote paNa tenI khAtrI karavA mATe potAno lekha ekavAra trayodazIe ravAnA kare te ?" paraMtu bIjI ja kSaNe te mana sAthe bolI UThaDyoH "tema na thAya. eto vahema. kusaMskAra ! kusaMskAra !' keTalAka divasa sudhI e baMne virodhI vicAromAM tenuM mana jholAvA lAgyuM; paraMtu mAsikamAM vArtA chapAvavAne naze tenA para kAbU jamAvI beThA hatA. te mana sAthe vicAra karavA lAgyo ke, "pote te tithi-nakSatramAM kharekhara mAnato ja nathI. paraMtu ekavAra parIkSA to karI jue ! emAM deSa zuM ?' A rIte chevaTe sarvasiddhi trayodazIno ja jaya thayo. jANavA pramANe harene pahelIjavAra paMcAMga khelI tithi je, eka AnAnI piSTa-TikiTa sAthe pitAnI lakhelI nUtana vArtA eka prakhyAta mAsikanA taMtrI tarapha ravAnA karI dIdhI. - sAdhAraNa rIte vAta pAchI AvavAne samaya pasAra thaI gayo, paraMtu vArtA A vakhate pAchI AvI nahi. harenabAbunA manamAM AzAno saMcAra thavA lAgyuM. harene mAnyuM ke, potAnI vArtAne A vakhate svIkAra thayo che. kharekhara trayodazImAM siddhidAnanI zakti che. paraMtu AnaMdadAyaka samAcAra na Ave tyAM sudhI nizcita thavAya nahi. dararoja mathAjo te poSTamenanI prakSAkSA karatA besatA. e pramANe be mAsa vItI gayA. have te saMpAdaka tarapha ugharANI karavAno vicAra karatA hatA. paraMtu eka divasa vadhAre rAha joIne lakhIza" ema vicAra karatAM karatAM sAta divasa vItI gayA. eka divasa ekAeka eka polIsa karmacArI harenabAbu pAse Avyo. te harenabAbune vairaMTa dekhADI pakaDIne thANAmAM bacI gayo ne tyAMthI kacerImAM laI gayo. kacerImAM gayA pachI harenabAbue jANyuM ke, eka yuvake keTalAka divasa pahelAM Atma' hatyA karI hatI. e saMbaMdhe tapAsa karatAM te yuvakanA gharamAMthI harenabAbue lakhele patra maLI Avyo hato. harena A vAta jANatAM ja bolI UThayo ke, "A paNa eka jAtanI DITekaTIva vArtA che ke zuM?' nirdiSTa tArIkhe mukaddamAnI zaruAta thaI. harenane kerTamAM laI jaI AropInA pAMjarAmAM Ubho karavAmAM Avyo. sarvathI pahelAM zapatha ApavAmAM AvyA. pachI nyAyAdhIze harenanuM nAmaThAma vagere pUchayA bAda prazna karyo. "tame maNimaya zaiya nAmanA koI yuvakane oLakho cho?" harena bolyoH "nA che." nyAyAdhIza-je yuvake palAzapuramAM AtmahatyA karI che tene tame oLakhatA na hatA ? harena -nA, jI. nyAyAdhIze turata eka patra batAvI harenane pUchyuM: "juo A lakhANa ApanA hAthe lakhAyuM che ke nahi ? " harena patra dekhI racaMbhita thaI gayo. te teNe chellIvAra lakhelI TUMkI vArtA chapAvavA mokalI hatI ane je pAchI nahi AvavAthI te ema mAnatA hatA ke, mAsikanA saMpAdake te svIkArI che, tenuM eka pucha hatuM. temAM eka jagyAe lakheluM hatuM- Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 - suvAsa : zrAvaNu 1995 (: bhAi maNimaya, tamArA mananI e avasthAmAM, tamArA kartavya sabaMdhe mArA abhiprAya mAgeA che ? tamArA gaMbhIra duHkhathI kharekhara huM duHkhI thAuM chuM. kiMtu tamane kAMI paNa kahI zakatA nathI. tamAruM mana pAteja tamArA mArga batAvaze... X x X bhAI tamAruM dhairya asIma che. tamArA jevI avasthAmAM huM je pAtro DhAMu tA mAre mATe te AtmahatyA sivAya bIjo kAi upAya rahe nahi. harane nyAyAdhIzane kahyuM ke, "huM eka lekhaka chuM. patranA uttara-pratyuttaranA rUpamAM eka vArtA lakhI eka mAsikanA saMpAdaka tarapha meAkalAvI hatI. A patra te vArtAnA eka bhAga che.' nyAyAyAdhIze pUchyuM:"tyAre te saMpAdaka sAthe Apane zatrutA hatI, tethI Apane vipadamAM nAMkhavA A patra teNe peAlIsa tarapha meAkalAvyA che, ema Apa kahevA mAge che?" " harena kahe, " nA jI ." nyAyAdhIze kahyuM: "tyAre ema kahevA mAgeA che ke, polIsanI sAthe Apane zatrutA che. jethI saMpAdakanI ApIsamAMthI teo tamArI vArtAmAMthI A pRSTha kApI lAvyA che? '' harena kahe, "nA . ,, nyAyAdhIza kaheH "yAre zuM kahevuM che? huM tamArI lekhaka tarIke paricaya ApavAnI pratyutpanna matinI tArIpha karuM chuM. huM naNuM chuM ke, AjakAlanA jIvAnemAM te vastune "" abhAva nathI. harena niruttara rahyo. nyAyAdhIze pharI pUchyuM: "Apa ema kahevA mAge che ke, patramAM lakheleA maNimaya ApanI kalpanAsRSTinuM eka pAtra mAtra che ? 39 harena melyAH "nizcaya, ema ja che. ' nyAyAdhIza kaheH " ane kalpita maNimayanI sAthe AtmadhAtI maNimayanA nAmanA meLa eka akasmAta mAtra che. evI ghaTanA paNa ghaTI zake. ema ja kahevuM che ne ?" haraina AzvAsita thaI eyeAH " hA jI. e eka akasmAta mAtra. khIjuM zuM?" nyAyAdhIza elyuM: " tyAre Apa ema paNa kahevA mAge che ke, ApanA A patra rmANamayanA gharanI tapAsa daramyAna maLI Avye e paNa eka akasmAta hAvAne saMbhava che ? '' harena cUpa rahyo. nyAyAdhIza dhImuM hasIne khelyAH " patramAM ApelA kalpita nAma sAthe ApanA peAtAnA vAstavika nAmane meLa paDe che e paNa eka akasmAta che ? zuM kahevuM che ? harena kaheH " ApanuM kathana barAbara samaLatuM nathI. ' nyAyAdhIzaH " ema pUchuM chuM ke, A patranI nIce harendra nAmathI ApatI pAtAnI sahI karelI che. e paNa kAlpanika che ? '' harene atyArasudhI te sahI joI na hatI. teNe te patramAM ekavAra joI lIdhI, pachI te khAlyuAH jI, e nAma mAruM che, paraMtu meM lakheluM nathI. mArI lakhelI vArtAmAM patratI nIce phakta "tamArA guNamugdha baMdhu ' eTaluM ja lakheluM hatuM. bIjuM nyAyAdhIza: A patramAM nIce ApanA hAthanI sahI karelo kaMI lakhyuM na hatuM. " dekhAya che. te ApanA hAthe thayelI nathI ema kahevuM che ?" * Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvasiddhi trayodazI - 161 harenaH "nA, che. A sthaLe mArI sahI karavAnI jarUra ja na hatI. A sthaLe nAma lakhavAnI jarUra hota to kAlpanika maNimayanA kAlpanika mitra rAdhAkAtanuM nAma lakhata. paraMtu A sthaLe anAvazyaka lAgavAthI meM keInuM nAma lakhyuM na hatuM." nyAyAdhIza: "ThIka, Apa A kAgaLanA TukaDA para ApanI sahI kare." harene sahI karI ApI eTale nyAyAdhIza te sahImAM ane patramAMnI sahImAM kAMI bheda che ke nahi te jovA lAgyo, paraMtu kaMI bheda jaNAya nahi te pachI harena tarapha joine nyAdhIza bolyoH "Apa pite ja khAtrI karI juo ke A baMne sahImAM kAMI phera mAlama paDe che ke kema?" harene barAbara parIkSA karI, paNa kAMI phera mAlama paDayo nahi. pachI te jorathI be: "e mArI sahI nathI. Apane mArI vAtamAM vizvAsa na Ave te, Apa yogya samaya Apo. te samaya daramyAna huM mArI vAtanI satyatA sAbita karI ApIza." nyAyAdhIzaH "zI rIte sAbita karI Apaze ? hareH "mArI vArtAnuM khokhuM lAvI Apane batAvuM, ethI mArI vAta Apane sAcI lAgaze, ema AzA rAkhuM chuM." nyAyAdhIzaH "tema karavAthI te tamane vakhata maLe eTale A patrane baMdhabesatI ekAda vArtA lakhI lAve. kema kharuM ne?" hareH "Apane mAro vizvAsa na Ave te Apa ja mAre gherathI vArtAnuM bekhuM maMgAvavA tajavIja kare." nyAyAdhIza te pramANe karavA kabUla thayo. kAraNa ema karavAthI pakSakArane pitAnA bacAvanA samarthananI taka maLaze ema tene lAgyuM. mukaddamAnI bIjI tArIkha paDI. cArapAMca divasa pachI harenane khabara maLI ke, nyAyAdhIze tene gherathI vArtAnuM khokhuM maMgAvavA vyavasthA karI hatI. paraMtu te hAtha lAgyuM nathI. vizeSamAM tene jaNAvavAmAM AvyuM ke tenA pitAnI IcchA hoya to tene khokhuM maMgAvavAnI tajavIja karavA chuTa che. harene agAunI ghaTanA vigatavAra varNavIne tenA mitra pramathane gharamAMthI vArtAnuM khu zodhI kADhI maklI ApavA lakhyuM. pramathe uttaramAM lakhyuM ke tenI vArtAnuM bekhuM maLI AvyuM nathI. polIse gharanI tapAsa karI te vakhate te polIsane hAtha lAgyuM che ke nahi tenI paNa pramathane cokkasa khabara na hatI. nirdiSTa divase mukadamAnI pharI sunAvaNI thaI. paraMtu harena pitAnI vAtanI sAbitI ApI zakyo nahi. chevaTe nyAyAdhIzane tenI virUddha cukAdo ApavAne rahyo. phojadArI kAyadAnI kalama 306 anusAra harenane AtmahatyAnA pracAraka tarIke cha mAsanI AsAna keda tathA 50 rUpiyA daMDa karavAmAM Avyo. harenanA patrathI maNimaya AtmahatyA karavA prerAyo hato chatAM harena pratyakSa sahAyakartA nahi hovAthI ATalI ochI zikSA karavAmAM AvI hatI. pilIsa harenane korTamAMthI thANAmAM ne tyAMthI jelamAM laI gayA. jelamAM jatAM rastAmAM jarA AgaLa cAlatI be vyaktionI vAtacIta harene sAMbhaLI. eka jaNa bolyAH have mAruM pramezana keNu aTakAvaze ? chevaTe sarvasiddhi trayodazI sAdhavI paDI. bIjuM zuM karuM?" bIje mANasa belyoH "hakIkata zI banI hatI, te jaNAva te khare." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 - suvAsa : zrAvaNa 1lpa prathama vyaktiH "te sAMbhaLI le. maNimaya reyanI AtmahatyAnA kesanA tapAsano bhAra mArI upara paDayo. te divase ekAdazI hatI. te pachI ekabe divasa bAda sarvasiddhi trayodazIne divase maNimayanA gAme tapAsa karavA mATe gayo. saddabhAge e ja rAtre eka TapAla lUMTAI. bIje divase savAre thANAmAM TapAlanI luMTanI khabara AvI. thANAnA daregA sAthe huM paNa tapAsa karavA mATe gayo. tapAsamAM mArA hAthamAM harenabAbunuM eka kavara AvI gayuM. temAM eka vArtA lakhelI hatI. bapore jamI paravArIne e vArtA vAMcI. vArtAmAM eka patra vAMcatAM ja mArA bhejAmAM eka vicAra karyo. manamAM vicAra karyo ke maNimayanA kesamAM kAMI purA hAtha nahi lAge te chevaTe A patra uparathI kesa Ubho thaI zakaze. thayuM paNa tema ja." bIjI vyakitaH "harenabAbue korTamAM je mAthAjhIka karI hatI te badhI sAcI hatI ke zuM ?' prathama vyakitaH "jarUra sAcI." bIjI vyaktiH "tyAre tenA hastAkSara e patramAM kayAMthI AvyA ?" prathama vyakitaH "buddhi heya te badhuMya thAya. vArtAne chevaTe lekhake pitAnuM nAma ThekANuM vagere lakhe che te nathI jANato? tenuM anukaraNa karavuM kaMI agharuM nathI. harenabAbunA manamAM ema hatuM ke vArtAnuM kAcuM TippaNuM batAvI, mAre Ubho karelo kesa teDI pADe. paraMtu huM tenAthI kyAM kAco hato ? gharanI jaDatIne bahAne te vArtAnuM bekhuM meM prathamathI ja harenabAbunA gharamAMthI seravIne hAtha karI lIdhuM hatuM. bhAgyabaLe be divasa rAha joIne trayodazIne reja tapAsa mATe gaye tethI ja A badhe meLa beThA. " pAchaLa cAlatAM A badhe ItihAsa sAMbhaLI rahelA harenabAbunA mukha para duHkhapUrNa hAsya chavAyuM. te mana sAthe ja belyAH "hAya, re trayodazI, pramathanI nirdoSa sAhityasecanA veLAe paNa tuM sarvasiddhi, vaLI A lokanA pApakarma vakhate paNa tuM sarvasiddhi. kevaLa mArI vakhate ja tuM sarvanAzI ?" te divase harene pratijJA karI. vArtA chapAvavAnA nazAmAM tathA sarvasiddhivanI parIkSA karavA jatAM jIvanamAM A ekavAra ja teNe trayodazIne mAna ApyuM hatuM. tenuM phaLa paNa tene hAthohAtha maLyuM. kevaLa arthadaMDa ja nahi, paraMtu ekIsAthe cha mAsanI jela paNa sAthe sAthe maLI. mATe A prathama anubhava te ja chelle mAnIne, have A jIvanamAM pote kadI trayodazInI ADe paNa nahi utare evI teNe pratijJA karI.* * jI. brahmAnaMdasenanI baMgALI vArtA uparathI. . . Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaTapadra(vaDodarA)nA aitihAsika ullekha [ 5. lAlacaMdra bhagavAna gAMdhI. prAyavidyAmaMdira, vaDodarA ] [ 8 } vikramanI sattaramI sadInA uttarArdhamAM thaI gayelA tapAgacchane upAdhyAya nemi sAgarajIe rAdhanapurathI mAMDavagaDha tarapha vihAra karatAM rAjanagarathI u. nemisAgarajInuM vaDodarAmAM AvI deva-vaMdana karyuM hatuM, mAMDavagaDhamAM pAtazAha vaDodarAmAM deva-vaMdana jahAMgIre vijayadevasUrine "savAImahAtapA' birUda ApyuM, tyAre uparyukta nemisAgare "jaga-jIka savAI' pada meLavyuM hatuM- ema vi. saM1974mAM svargavAsI thayelA e upAdhyAyanA nirvANa-rAsamAM sacana che. nAkara kavi--vikramanI seLamI sadInA uttarArdhathI sattaramI sadInA AraMbha sudhI (vi. saM. 1550 thI 1615) vidyamAna manAtA vaDodarAnA vaDedarAnA kavio dI (DI) savAla vaNipha vikAnA suta vaiSNava kavi nAkarane ahiM pahelAM ullekha karavo joIe; jeNe 1 zivavivAha, 2 dhruvAkhyAna ane 3 Adiparva, 4 gadAparva, 5 virATaparva jevAM gujarAtI kAvyo racI vaDodarAnA vaDanagarA nAgara brAhmaNa madanasuta jevA kathAkArane AkhyAna karavA kRSNArpaNa karyA hatAM. kavi premAnaMda-gujarAtanI janatAmAM ghaNuM jANItA thayelA ane gujarAtanA Adhunika sAkSaroThArA jayaMtIo ane carcAo dvArA prema ane AnaMdapUrvaka prasiddhimAM mUkAyelA bhaTa kavi premAnaMdanI janmabhUmi tarIke vaDodarAnI vADI vikhyAta thayelI che. premAnaMdanI khaDakI, premAnaMdanI paLa tarIke prakhyAtimAM mUkAI che. jo ke A kathAkAra kavie bAlyavayathI sALa-naMdurabAra(khAnadeza)mAM Azraya laIne ane sUratamAM vAsa karI potAnI kRtiyone ane AkhyAna-kathAone adhika lAbha tyAMnI janatAne Apo jaNAya che, tema chatAM teNe potAne vaTapatravAsI ane keTalIka kRtimAM "vIrakSetra vaDodarUM sUcita kareluM che. vaDodarAmAM teNe vi.saM. 1720 (1 3 aniruddha (AkhA)haraNa-kathA,)mAM lamaNaharaNa, vivekavaNajhAra, mArkaMDeya purANa, vi. saM. 17ra7 mAM caMdrahAsanuM ane abhimanyunuM AkhyAna racyuM hatuM; tathA vaDodarAmAM nAgarI nyAtanI pATe gAyeluM mAmeruM aghAvadhi nArI-samAjamAM premapUrvaka bahudhA gavAya che. vaDodarAnA vaNika haridAsa jevA kavi-ziSyo dvArA ane kavi vallabha jevA putra dvArA kavi premAnaMdanI ISTa kRtiyomAM sArI vRddhi puSTi thaI jAya che. vikramanI aDhAramI sadInA madhyabhAgane zobhAvI gayelA, purANanA AkhyAnakAra gujarAtI bhASAnA premI A kavi saMbaMdhamAM vizeSa jijJAsuoe, vaDodarA sAhitya sabhA taraphathI sana 1938mAM prakAzita thayela "sAhityakAra" saimAsikane premAnanda aMka jevo joIe. 1 "rAjanagarathI cAle, munivara--mArage mAhAle; vahAle e vAMdhA deva vaDedare re." (me. da. dezAI e. jaina rAsamALA bhA. 1, pR. 50, gA. 74 ) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 - suvAsa : zrAvaNa 1995 acalagacchamAM thayelA jJAnasAgara kavie vi. saM. 1727 mAM caitra zu. 13 sAmavAre gADI pArzvanAthanA sAMnidhyathI racela 19 DhAlavALI A kumAra Aka RSi cApAI (RSi)nI ceApAI laghu vapamAM racelI jaNAvI che, te kadAca bIjA nAnA vaDAdarAmAM racI haze--tema jaNAya che, 1 dIkSA marudhara (mAravADa)nAM sivAcI nagaramAM vAsa karanAra chAjaDa gAtravALA AsavALa gRhastha zA. hemarAja, potAnI patnI rAjAbhAI sAthe staMbhatIrtha (khaMbhAta)mAM vepAra mATe AvyA hatA. tyAM vi.se. 1728mAM caitra zu. 5 dhanajI nAme lakSmIsAgarasUrinI putra prApta thaye| hatA. ATha varSanA te putrane laI te vaTapadra (vaDAdarA)mAM AvyA hatA, te ahiM rahelA tapAgacchanA vRddhisAgarasUrinI dharma-dezanA sAMbhaLI dhanajIe vi.saM. 1736mAM vai. zu. 3 dIkSA svIkArI hatI, te samaye tenuM nAma nidhisAgara rAkhavAmAM AvyuM hatuM. vi. saM. 1745mAM vaiM. va. 2 rAjanagaramAM vRddhisAgarasUrie temane sUripada ApyuM tyAre lakSmIsAgarasuri nAmathI prasiddha karyo hatA. te samaye pAtazAhanA mAnItA, zAhu zAMtidAsanA suta lakSmIcaMde dhaNuM dravya kharyAM mahAtsava karyA hatA. teNe aneka tIrthonI yAtrA karI hatI, upadezAdithI lAkA para upakAra karyA hatA. vi. saM. 1988mAM sUrajapura(surata)nA bIjA cemAsAmAM zarIra asvastha thatAM saMghanI vinaMtine mAna ApI. teoe vijayadazamIe pramAdasAgara upAdhyAyane AcAryapada ApI kalyANasAgarasUri nAma sthApI temane peAtAnA paTTadhara tarIke prakhyAta karyAM hatA. aMta samaye ucita upadeza ApI tee Ase hiMda cha svargavAsI thayA hatA. saMdhe bahumAnathI aMtima saMskAra karyAM hatA. vRddhisAgarasUri gurunI jema A lakSmIsAgarasUrie paNa, aMtima samaye rAjanagara, rAdhaNupura, pATaNa, kha'bhAta, mA~napura vigere nagarAnA saMdhAne tathA vaTapadra. darbhAvatI (DabhAI), bharUca vigere zreSTha sthAnomAM vasatA zrAvakAne dharmalAbha kahevarAvyA hatA; temAM vaTapadra nagaranA zrAvaka-saMdhatA paNa ullekha che. 1 "te gurune supasAye gAyA, A RSi guNavaMta 11 sattara sattAvIse caitre, sudI terasa zazivAre; pUrvAphAlgunI dhvajAge, laghuvaTapadra majhArI . 12 ema egaNIsamI DhAla dhanyAzrI, jJAnasAgara kahI nehe; dhavala dhIMga gADInI sAnidhi, dina prate dAlata geha re. 13 --jaina gUja ra kavie (bhA. 1, pR. 76-77 ) * 3 4 "eka dina suta saMdhAte lei, tihAMthI te nIsarIyA; vaDa vakhate vaTapadramAM AvyA, zubha guNa 25Ne tarIcA.' lakSmIsAgara sUri--nirvANu rAsa (e. jaina rAsamALA bhA. 1, pR. 196 ) vRddhisAgarasUri ane lakSmIsAgarasUrinA nirvANarAsamAM ene illekha che. xpATaNa rAdhanapura valI vaTapadra nacara vara ehaxx ityAdika pura maMdira" nagara anai bahU gAmi; dharma lAbha paheAcADayA lei ahmArUM nAma.'' --dIpasaubhAgye racelA vRddhisAgarasUrinirvANarAsamAM ( aitihAsi rAsasaMgraha bhA. 3, pR. 71 ca. vi. zra'.) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaTapadra(vaTAdarA)nA aitihAsika ullekhA - 165 vi.saM. 1755mAM vijayadazamIe vaTapadra(vaDAdarA)mAM pArzvanAthanA prasAdathI tapA-nAyaka vijayaratnasUrinA adhikAra samayamAM gADIdAsa nAmanA zrAvaka kavie 24 DhALAmAM 781 leAka-pramANa navakAra-rAsa racyA hatA. vikramanI teramI sadImAM tapAgacchamAM thaI gayelA dhruvendrasUrie racelI zrAvakapratikramaNusUtra-vRtti, je vaMdAvRtti nAmathI eLakhAya che, temAM saMskRtamAM jaNAvelI navakAra-prabhAvanI rAjasiMha-ratnavatI vigere kathAne uparyukta rAsa dvArA gujarAtI bhASAmAM kavitArUpe utAravAnA prayatna thayA che. kiva gADIdAsa navakAra-rAsa "vaTapadra ne darzAvatI bharUca che tima valI x x x x x ityAdika varakSetramAM zrAvaka je vase, tehane tume dharmAMlAbha kahejo atirase." paM. sumativijayanA ziSya vAcakra rAmavijaye racela kSakSmIsAgarasUri--nirvANarAsa ( ai. jaina rAsamALA bhA. 1, pR. 208 adhyAtmajJAna prasAraka maMDaLa buddhi zra. 24---tyAM TippaNamAM vaTapadrane vaDanagara nAmathI jaNAvavAmAM bhUla thaI che), 1 "IMma je nava padaneM dhyAve, te nizce ziva-padapAve hai; vi mana-krAmita pUre Asa, Ima pabhaNe gADIdAsa / 14 * * DhAla ceAvIsa pUrI thaI, zrIgoDI gilu gAje re; sakala sI(sa)dha maMgala kara, dina dina adhika divAje A 8 gira * * suvihita gaccha--caNAyara, zrIvijayaprabhagurU iza re; tAsa paTAdhara jaga-jacava'tA, zrIvijayaratnasUrIsa re. tenDu taNe rAje e racIyA, navapada- rAma rasAla re; IMha bhava parabhava sukhanA dAtA, nitya nitya magala-mAla re. Tarse hari paMca maneAhara, mAthA guNa-maNi--mAlA re; jIvijana-mAnasa-kaMThe sehAvA, dIse jhA amAlA re. akSara-gaNanA graMthe kIdhI, le!(^le)kahA sukhadAca re; sAto ne upara ekAsI, lakhatAM sAhileA thAya re. savata sattara paMcAvaneM, AsA sudi dazamI kujavAra re; vaTapadra pAsa-pasAuli, rAsa raccA navakAra re. kalasa. 1- gi 11 gi. 12 ga. 13 (ga. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat 14 girU. e rAsa nava pada bhaNe nisuNe, magala-mAlA tasa dhare; nava niddhi Rddhi samRddhi lIlA, kevala-kamalA te vare. zrIvijayadazamI vijayamuhuratta, rAsa racce aMtisuMdarU, prabhu pAsa gauDIdAsa pabhaNe, sakala siM(sa')dhama galakarU. 15 iti zrIpaMcaparameSThI mahAmaMtra navakAra-rAsa sapU. zrIpArzvanAthaprasAdAt jIbha bhavatu [sa, 1774 varSAmAM prItivimala-ziSya kanakavimala--ziSya vimaye virapuramAM lakhelI thaDAdarAmAM prAcyavidyAmaMdiramAM rahelI 27 patravALI pethInA AdhAre ) www.umaragyanbhandar.com Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 suvAsa: zrAvaNa 19lpa aMcalagacchamAM thaI gayelA kavi nyA(jJA)nasAgare vi. saM. 17ra6mAM sekhapuramAM siddhacakra-mahAmya viSaya para zrIpAlapanI copAI racI hatI, tenI eka prati vi. saM. bIjA ulekhe ? 5 1770 varSe bhAdra. zu. 15 vaTapadranagaramAM lakhAI hatI, te hAlamAM ' bhAvanagaramAM jenabhaMDAramAM che. tapAgacchanA adhipati vijayasamAsUrie vi. saM. 1774mAM pitAnI AjJAmAM rahelA sAdhuone judA judA sthAnomAM speisthiti(comAsuM rahevA)nA je Adezapaddhake (AjJAnA paTTA-pharamAno) AyA hatA, temAM paM. labdhivijaya gaNine vaDAdara kSetra pharamAvavAmAM AvyuM hatuM.' vi. saM. 1780mAM piSa zu. 5 zuke vaTapadranagaramAM kutubapuramAM 5. kAMtivijayagaNie rasataraMgiNIvRttinI pratine pitAnA vAcana mATe lakhI hatI. - jenA prAcIna maMDapanuM pahelAM kavi vinayavijaye kareluM varNana upara darzAveluM che. zrImaMta sarakAra gAyakavADane rAjya-dhvaja bhagavo jhaMDe jyAM pharake che, te rAjadhAnI vaDodarAne zrI pIlAjIrAvanA suputra zrImaMta dAmAjIrAva mahArAjAe sana vaDodarA mAMDe 1734=vi. saM. 1780mAM svAdhIna karyA pachI tyAM be varSamAM-vi. saM. 1792mAM temanI AjJAthI A vaTapattana (vaDodarA)nA adhipati (adhikArI) dhIra subuddhimAna kRpAvaMta zrImahAra(mAjI)e atyaMta manohara lokapriya maMDapa (mAMDavA)ne sArI rIte-suMdara karyo hato.-ema tyAMnA saM. zilAlekha parathI jaNAya che. ' vikramanI aDhAramI sadInA uttarArdhamAM vidyamAna vi. sa. 1793, 1795mAM pATaNa rAjanagara vigeremAM rahI cAvIzI-stavanAdi racanA karanAra ane vi. paM. jinavijayanuM saM. 1799mAM pAdarAmAM svargastha thayelA jena che. tapAgacchanA kavi Agamana jinavijaya vi. saM. 1797 lagabhagamAM vaDodarAmAM padhAryA hatA.' (cAlu) 1 jUo jainasAhityazodhaka naM. 1, aM. 3, pR. 107 kSetrAderApaTTaka 1 2 prazastisaMgraha bhA. 2, pU. 297 3 [paM. 2] " zrIpIlAjinRpodbhavo vijayate dAmAjisaMjJo nRpaH / [paM. 13] zrImAn dAmAjisaMjho nikhilanRpavaraH stAcirAyuH sa cAyaM / / [pa. 17-18] tasyAjJAparipAlako naravaracAturyaratnAkaraH zrImalhAraH [pa. 20] tena zrIvaTapattanAdhipatinA dhIreNa samyakRtaH zrIdAmAjinRpAkSayA suruciro lokapriyo maMDapaH / marAja yurinAtra gaLataH igyAthoSinA paM. 24] svasti zrInRpavikramArkasamayAdyAte zive vatsare pravezadvImi[s) dayArAmag[5] je sume..." [ vi. saM. 1012-zava saM. 1 668=. sana 1026 ] - enyuala riperTa-DA. A olAjI, baroDA sTeTa 1934-35 (pR. 22) premapara cemAsuM karIne, vihAra kare munirAyajI, gAma nagara pAvana karatAM, vaDAdare gururAyajI; dhanya dhanya e guru jage jayakArI." -5. uttamavijaye racela 5. jinavijayanirvANarAsa (e. jenarAsamALA bhA. 1, 5. 150) Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Adhunika nepALanA bhAgyavidhAtA sAhasazire maNI, narakesarI rANA jaMgabahAdura cImanalAla saMghavI [ anusaMdhAna gatAMka pR. 140 ] rANue jaMgane vaDe --pradhAna banAvyA, paNa rAjAe anumati ApavA nA kahI. teNe jaMga ane rANI pAse gaI rAtre reDAyala khUnano hisAba mAgyo. rANIe tINatAthI kahyuM, "je pUchavA jaze te have je lohI reDAze enI AgaLa A lehI te kazA. je visAtamAM nathI." rAjA bicAro hatAza banI gayo. teNe yAtrAnA bahAne kAzIno rasta pakaDayo. paNuM pATanagaranI bahAra te rAjAne mArga UlaTo mekaLo banaze mAnI jaze tene yuktithI pAcho vALyo. bIjA ja divasathI jage pitAnA pakSane majabUta banAvavA mAMDayo. rAjakumAronA rakSaNa mATe teNe rANIne zaMkA na jAya e rIte suyogya vyavasthA karI. lazkaramAM pitAnA pakSamAM mANasonI bharatI karI, javAbadAra hodAo para yuktithI pitAnA ja pakSakAro ke saMbaMdhIone goThavavA mAMDayA. jaMganI pratibhAmAM aMjAyela rANI tene pitAno ja mAnI te je pheraphAra kare tene anumati ApavA lAgI. paNa thoDA ja vakhatamAM jaMga ughADe paDI gayo. rANIe tene pATavIkuMvara ane tenA bhAInuM tatkALa khUna karAvI potAnA putrane rAjagAdIe besADavAne Agraha karyo te aMge evA adharmamAM bhAga levA sIdhI nA saMbhaLAvI. chaMcheDAyala rANuM vadhAre uzkerAI. teNe jaMganuM khUna karAvI have evA mANasane vaDo-pradhAna banAvavAno nizcaya karyo ke je potAnA putrane gAdIe besADavAnuM pahelethI likhita vacana Ape. vIradhara nAmane eka buddhimAna chatAM tINa mahatvAkAMkSI puruSa e virala padanI lAlace rANInI aghaTita zarato svIkAravAne paNa taiyAra banyuM. rANIe tenI sAthe maLI jaMganA khUnanI yuktio racavA mAMDI. paNa jaMganuM bhAgya baLavAna hatuM. khUnanI keTalIka yojanAo niSphaLa gaI, te keTalIka paDatI mUkAI. Akhare jaMganA saMkhyAbaMdha virodhIonI sahAyathI rANuM ane vIrapaje jaMgane nAnakaDA yuddhamAM ja hemI devAnI yukti vicArI. paNa te amalamAM mUkAya te pahelAM ja tene pakaDI pADI jaMge viradhajanI sAthe tenA madadagArano paNa vadha karAvI nAkhyo ne rANI para pitAnA ane pATavI kuMvaranA khUnanA prayAsano Aropa mUko. rAjA ane kuMvara baMne te rANuthI DaratA hatA. paNa jaMgane Teko maLatAM teo utsAhI banyA. temaNe saMyukta sahIthI eka AjJApatra bahAra pADayuM jemAM rANIne, tenA amaryAdita khUnI prapanA pariNAme, tenI sattA chInavI laI, dezanI zAMti ane tenI manazuddhi mATe dezanikAla thaI, kAzImAM vasavAnI sajA pharamAvavAmAM AvI. durbaLa chatAM manasvI rAjAe paNa e ja prasaMge potAnuM rAjapada kAyama rAkhI kAzI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 - suvAsa : zrAvaNa 1995 nivAsanI IcchA darzAvI. jaMge tene vAryAM paNa te na mAnatAM tene paNa, rANI sAthe kAI kAvatrAmAM sAmela na thavAnI cetavaNI ApI, kAzIe vaLAvyA. paNa ghele rAjA thADAka divasa kAzImAM gALI pAche nepALane mArge vahyA. paNa e samaye rANIe, tenA maLatiyAoe te jaMganA virodhIoe tene jaMganI sAme kAvatrAmAM sAmela thavA lalacAvyeA. rAjA kasAI pAyeA. te nepALanI sarahada para chAvaNI jamAvI, kAvatrAMbAjonI preraNA pramANe, nepALanI tijorImAMthI ja maLela nANAMnI madadathI te, jaMganI sAme dhasI javAne, sainya ekatra karavA mAMDaye. jaMgane A samAcAra maLI cUkayA hatA. teNe rAjAne tarata ja pATanagaramAM pAchA kravAte vinaMtipatra mokalye. paNa rAjAe te na gaNakAratAM ulaTuM e mArAone peAtAnI likhita AjJA sAthe jaMganuM khUna karavA mAkalyA. e mArAe jaMganA jAsuseAnA hAthamAM pakaDAi jatAM temaNe khUnanuM kAvatru kakhUlI te saMbaMdhI rAjAne AjJApatra raju karyAM. jaMga e jJApatra lai tepALanA sainyanI sAme UbheA rahyo ane rAjAnI A khUnI AjJA temAMnA rAine mAnya che ke kema te viSe pUchaparacha karI. AkhA sainye eka avAje e AjJAne asvIkArya jaNAvI. jaMge te ja kSaNe rAntane padabhraSTa jAhera karI pATavIkuMvara surendravikramane nepALanuM siMhAsana sAMdhyuM. A rIte zAMta rAjakrAnti pachI jaMge nepALanA 370 javAbadAra amaladArAnI sahIthI mAjI mahArAjAne eka patra mAkalAvyeA, jemAM jaNAvavAmAM AvyuM ke, * aneka khUnI prapaMcAmAM bhAga laI mahArAjAe peAtAnI mAnasika nabaLAi pradarzita karelI che. e sthitimAM temane nepALanA siMddhAsane cAlu rAkhavA e bhayabhareluM hAI temanA pATavIkuMvara surendravikramane prAme peAtAnA mugaTamaNa tarIke svIkAryo che. mahArAjanI IcchA jo nepAla bahAra vasavAnI hAya te temane sArUM varSAsana ApavAmAM Avaze ane jo temane pATanagaramAM vasavuM huMya te temanI mAjI mahArAntane yAgya sevA uThAvavAmAM Avaze.' paNa haThIlA rAjA na mAnyA. teNe nepALanI sarahada para peAtAnI lazkarI hIlacAla cAlu ja rAkhI. jaMge nachUTake peAtAnA mukhya senApatine sAmagrI sAthe rAjAne kAbUmAM levAne mekalyA. e senApatie rAjAnA lazkarane mArI haThAvatAM tenA khuzAmatiyA hAthamAM rAjAne je kaMi mAla Avye te laI nAsI gayA. senApati rAjAne eka pAlakhImAM mesADI sanmAnapUrvaka pATanagara khaTamaMDu lai gayeA. tyAM tene nivAsa mATe eka svataMtra mahela ApavAmAM Avye.. paNa chatAM rAjAnI kAvatrANAjI cAlu rahetAM e ja mahelamAM tenA para sanmAnanIya najarakedIne ceAgya sakhata dekharekha goThavANI. rAjAnI A sthiti chatAM rANIe, tenA mukhya madadagAra guruprasAde ane tenA maLatiyAoe jaMganA khUnane mATe hareka prayAsa cAlu ja rAkhyA. paNa jaMganI kunehabAjIthI evA eka paNa prayAsa saphaLa na thaI zakayA. virAdhIee mekalAvela mArAmAMthI keTalAkane jaMge evI kaDaka sakhta karI, tene jhera ApavAnA prayAsa karanAra phrUTelAM dAsadAsIonI teNe evI kaphoDI sthiti karI ke pachI game teTalI lAlace chatAM paNa virodhIone mArA maLavA ja muzkela thai paDayA. rANI nirAza banI, maLatiyAe vikharAI gayA. guruprasAda kaMTALIne jaMgane zaraNe AvyA. jaMge tene lazkaramAM yeAgya haido ApyA, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANA jaMgamahAdu2 - 169 A vakhate jaMganuM bhAgya sAthe kaLAe khIlI nIkaLyuM hatuM. zakti ane prabhAva, samRddhi ane sattA, vijaya ane kIrti tenA mugaTamAM maDhAyAM hatAM. rAjA tenA hAthamAM ramakaDuM hatA; prajA tenA para mugdha banI hatI; tenA vire|dhIe kacarAI gayA hatA. yazasvI pagale te nepALanA bhAgyavidhAtAne pade caDI rahyo hatA. tenuM madhura ane svAbhAvika audArya paNa tene temAM sahAyaka banatuM. eka vakhate te pAtAne mATe thApathalI mahelanI AsapAsa eka suMdara bagIceA banAvata hatA. te aMge eka mALInI mAlikInI gheADAka ekara jamInanI tene jarUra paDI. rAjyanA cAlu niyame te jamInanI AMkaNI karAvatAM tenI kiMmata rU. 700 rI. paNa mALIe kharIdanAra samRddhisaMpanna vAvara che e jANatAM rU. 1500 mAgyA. jaMge e kabUlatAM mALIe 3000 mAgyA; 300 kabUlAtAM 5000 mAgyA; te khUlAtAM 500 uparAMta potAnA sAte dIkarAo mATe teNe akeka dhara paNa mAgyuM. jage ene petAnI pAse khelAvI, mIThAzathI samajAvI rU. 500thI tene saMtoSa pamADayA. mALI jaMga guNupUjaka banyA. kAi prasaMge te zikArethI pAchA pharatAM tarasa lAgavAthI eka jhuMpaDI samIpe jaI thAye.. khAraNe kheDela DAthI pAse teNe pANI mAgyuM. DeAzInA mukha para udAsInatA hatI paNa ajANyA musAphara-mahemAnane jotAM ja teNe smitabharyA UDIne tene madhura pANI pAyuM. jaMga DAzInI AdaravRtti para mugdha banyA. teNe yuktithI DeAzI pAsethI tenI dardabharI kathanI kaDhAvI. te e rdIne dUra karI, enI kaMgAliyatane pAchI haThAvI, ene ane enA kuTuMbane sukhamAM ramatuM joyA pachI ja te mahele pAA karyAM. eka divase nepALamAM saikAothI bhayAnaka lekhAtA mArga para eka jAna luTAyAnA jaMgane samAcAra maLyA. AvA banAvA e pradezamAM ane temAM paNa e pantha para tA sAmAnya thaI paDayA hatA. paNa jaMge tarataja e lUTArAone pakaDavAnA, ane e rastA para pAkI saDaka baMdhAvI prajAnI salAmatine baMdobasta karyAM. e arasAmAM jaMgI mAthe eka dharmasaMkaTa AvI paDayuM. khIjA zIkhavigrahamAM rajitasiMhanI hAra pachI temanAM mahArANI caMdakuMvarane cunAranA killAmAM kuda pUravAmAM AvelAM ne raNajitasiha saMsAratyAgI--sAdhu banI nepALanAM jaMgalAmAM cAlyA gayelA. kada pUrAyalAM mahArANIne patinA samAcAra maLatAM te aMgrejonI AMkhamAM dhULa nAMkhI nepALa nAsI AvyAM. raNajitasiMha sAdhu banI gayela hAi temanI paMcAta nahAtI paNa nAsI AvelAM mahArANIe teA nepALanI sarahada parathI rANA para patra lakhI rakSaNanI ulaTI mAgaNI karI. nepALane aMgrejo sAthe mitratA hatI ne zIkhavigrahamAM te| aMgrejone madada karavAne te tatpara paNa baneluM. chatAM rAjavaMzI atithinI mAgaNI tarachoDavAmAM jaMgane adha jaNAyA. te mUMjhAyA, paNa chevaTe te satyane ja vaLagI rahyo. mahArANIne teNe dilAsApUrNa patra lakhyA ane temanA sanmAna mATe hAthI, pAlakhIe, sainyanI TUkaDI vagere sAmAM meAkalAvyAM. mahArANI mAMdAM hAi temanI sAravAra mATe teNe vaidyo paNa sAthe ja mAkalAvyA. thoDAka divasamAM te khaTamaMDu AvI pahoMcatAM jaMge temane ghaTita sanmAna ApI, dhara baMdhAvavAnI Arthika sagavaDatA karI ApI rU. 3000nuM varSAsana khAMdhI ApyuM. aMgreja elacIe briTiza zahenazAhatanA evA agatyanA ane nAsIlA kedIne saMdharavA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 - suvAsa : zrAvaNa 1995 mATe suleha tUTavAnI jaMgane cetavaNI ApI. paNa aMga atithidharmamAM makkama rahyo. aMgreja adhikArIe chevaTe mahArANI kaMI kAvavuM na goThave enI javAbadArI jaMgane mAthe oDhADI saMtoSa mAnyo.. nepALamAM pitAnI sattAnAM mULa jAmI jatAM jaMge paradeze prati pitAnI dRSTi doDAvI. gArI prajAnuM rAjakAraNa, tene svabhAva, tenI sthiti vagerenuM nirIkSaNa karavAnI ne te prajA para chApa pADI tenI sAthe mitratA bAMdhavAnI tene ghaNA samayathI hoMza hatI. te heza pUrI pADavAne have tene anukULa avasara jaNAyo. briTananAM mahArANIne nepALanI mitratAnI khAtarI ApavAnA ne baMne prajA vaccenA saMbaMdhane vadhu gADha banAvavAnA bahAne teNe IglAMDa javAno nirNaya karyo. ne thoDA ja samayamAM yogya sAdhanasAmagrI ne rasAlA sAthe te musApharIe nIkaLI paDayo. kalakattA sudhI jamInamArga ane tyAMdhI yogya sthaLo jotAM jaLamArga iglAMDa pahoMcavAno tene krama hato. kalakattA, madrAsa, kela, eDana vagere sthaLe aMgrejoe tene svataMtra rAjyanA rAjavaMzI pratinidhi sarakhuM mAna ApyuM. jemAM anekavAra aMgreja amaladAronA saMsargamAM Avyo hato, teNe nepALamAM keTalAka sudhArA karyA hatA, paradezanI musApharInuM teNe sAhasa paNa kheDayuM hatuM chatAM game tevA prasaMge paNa eka paNa hiMdu rivAjane tilAMjali ApavAne te taiyAra nahoto. te briTiza amaladAronuM sanmAna sAcavate paNa koinI sAthe pANI zuddhAM paNa pIvA na besatA. jamIna para UtaryA vinA te rAkane sparza paNa nahi, sTImaramAM kevaLa dUdha-phaLathI ja calAvI le. teNe potAnI sAthe gAyo lIdhelI ane potAnAM ja mANaso sivAya bIjAne hAthe te temane kahevA paNa na dete. kalakattA, madrAsa vagere nagaronI pitAnI noMdhapothImAM teNe noMdha lIdhI che paNa te temanAM paradezI nAme nahi-kAlighATa, cInApana vagere mULa hiMdu nAme. eDana mUkI sTImara suejhane bAre jaI UbhI. suejhanI nahera sadUbhAge e vakhate dAyela nahotI. pariNAme jamInamArge temaNe IjIptamAM praveza karyo. zAha abbAsapAzAe jaMgane ghaTita sanmAna ApI tene tejavA Araba gheDAnI eka joDa bheTa dharI; aMge zAhane caraNe kasturInA bAra ghaDA ne eka nepALI khaMjaranI vaLatI bheTa mUkI. IjIpatie jaMgane utAre bIjI paNa rAjavaMzI bheTa mokalAvI. tyAM thoDAka divasa thobhI, sattAdhIza sAthe mitratA keLavI, jevA jevuM jaI laI jaMge pharI sTImaranI musApharI zarU karI. A vakhate tene khabara paDI ke pitAnI sTImara para paNa sTImaranAM mANasanA kherAka mATe gAyo kapAya che. teNe tarata ja sTImaranA kaptAnane potAnI pAse bolAvI jaNAvyuM ke sTImara para je gAyo kapAvAnI hoya te teo A sTImara khAlI karI bIjI sTImara rokI leze. katAne tarata ja govadha baMdha karAvyo. thoDAka divasamAM teo mAhaTA thaI IglAMDanA sAudhempTana baMdare pahoMcyA. baMdaranA jakAtI amaladArae sAmAna tapAsavAnI mAgaNI karI paNa jaMgane binahinduo pitAnA pavitra sAmAnane aDake e pasaMda na hatuM tema tene e prakAranA vyavahAramAM mAnahAni paNa jaNAI. teNe pitAnA cha sainikane ughADI talavAre sAmAna sAcavavAnI AjJA karI ne baMdaranA adhikArIone teNe jaNAvI dIdhuM ke je teo sAmAna tapAsavAnI haTha nahi choDe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANA jaMgamahAdura - 171 tA te khIjI ja sTImaramAM ahIMthI pAchA pharI jaze. adhikArIee mU'jhAine vaDAadhikArIne pUchAvyuM te tenA tarathI anumaMta maLatAM temaNe sAmAna tapAsavAnI haDa cheADI dIdhI. kahevAya che ke IMglAMDane ja'ga pAsethI jakAta naheAtI joItI, tene te nepALanA e vIranuM pANI ja mApavuM hatuM. jaga the|DAka divasa tyAM ja rAkAyA ane peAtAnA mANasAne teNe laMDanamAM peAtAne mATe zI vyavasthA karavAmAM AvI che tenI tapAsa karavAne mekalyA. jyAre tene khabara paDI ke pAtAneA utArA rIcamaMDa Teresa nAmanA eka bhavya mahelamAM rAkhavAmAM AvyuM che ane tene yeAgya sanmAna maLavAnuM che tyAre ja te laMDana gaye. laDanamAM mahArANI vikaTAriyAe thADA ja divasa pahelAM putrane janma Apela hAI te paDade hatAM; eTale temanI mulAkAta tarata na thaI zakI, paNa bIjI nAmAMkita vyaktie ke saMsthAoe jaMgane potAne tyAM nhAMtaravAneA lAbha uThAvavA mAMDayA. jaMgane e rIte jyAMtyAM javuM pasaMda nahAtuM chatAM tene inDiyA ApIsa, laMDananAM mukhya nATyagRhA, ghoDadoDanuM medAna, Dayuka Ak veliMgTana te bIjA keTalAka senApati, theADAka umarAvA vagerenAM AmaMtraNa svIkAravAM paDayAM. kk ghoDadoDanA medAnamAM keTalAka umarAvAe doDatA gheADAo sAme joI jaMgane pUchyuM: Apa AmAMthI karyo. dhADA AgaLa AvI zake ema dhArA che? '' jaMge eka tejasvI chatAM aNudhAryA dhADA sAme AMgaLI cIMdhI ane badhAnI ajAyakhI vacce e ja dhADA AgaLa Avyo. eka khUbasUrata umarAvajAdIe jagane peAtAne tyAM AvavAnuM AmaMtraNa ApyuM, paNa potAne samaya na heAI teNe peAtAnA bhAione tyAM meAkalyA. umarAvajAdIe te| bAdazAhI ThAThamAThathI khANAnAM Tebalo taiyAra karAvelAM paNa jaMganA bhAIee muzkelI TALavAne umarAvAdInA jhagamagatA rUpanI prazaMsA karatAM kahyuM, " amArAM nayana bharAI gayAM che, bhUkha jarIke nathI rahI.' umarAvajAdI kaMI samajI na zakI. paNa pAse beThelA kaeNpTane tene samaja pADI ke, ' te hiMdu che; ApaNI sparzela vastue temanAthI khAI na zakAya '--tyAre umarAvajAdIe hasIne temanI prazaMsA karI. " eka divase jaMge laMDananA keTalAka tabelAenI mulAkAta lIdhI. te prasaMge teNe keTalAka gheADAonI kharIdI karI. tyAMnI eka geAzALAmAMthI teNe keTalIka gAyA paNa kharIdI. eka ThekANe khAnagI vepArInA eka tejasvI gheADAe tenuM dhyAna AkaryuM. teNe tenA mAlikane tenI kiMmata pUchI teA te rU. 6300 jaNAvavAmAM AvI. jaMge dhADA kevuM kUdI zake che e tapAsavA chyuiM paNa mAlike jaNAvyuM ke e sahelagAhI dhoDA hAI jhAjhu kUdI na zake. chatAM jaMge e gheADAne dAvavAneA Agraha sevatAM jaMganA bhAie dUra eka khullI taravAra 2ApI te gheADAne nukazAna thAya te kiMmata bharI ApavAnI zarate mAlika pAse dheDAne chUTA mUkAvyeA. badhA prekSakAnI ajAyabI vacce dheDA talavAra kUdAvI gayA. have mAlika mAMdhA thaI tenA rU. 8400 mAgyA. jaMge hasIne kahyuM, " have te tamane enA 4200 rUpiyA ja maLaze ane temAM paNa jo DhIla karazeA tA kiMmata dhImedhIme ghaTatI ja jaze. guMcavAIne gallAMtallAM karatA e aMgreja vepArIe chevaTe rU. 2100mAM aMgate ja e gheADI vestheA. jaMge tene rU. 500nI bakSIsa ApI. " 3 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 172 - suvAsa : zrAvaNa 1995 bIje divase jaMge laMDananI mukhya vyAyAmazALAnI mulAkAta lIdhI. tyAM laMDananA eka advitIya bhale pitAnI anupama zaktinAM baNagAM phUMkatAM jaMge pitAnI sAthenA eka kustIbAjane enI sAme akhADAmAM utAryo ane e nepALIe IMglAMDanA mallanAM hADakAM kharAM karI nAMkhyAM. jaMge e malla upara dayA lAvI tene thoDIka senAmahore bakSI. A pachI jaMge beMka oNpha iglAMDa, TemsapUla, laMDananAM davAkhAnAM, bAgabagIcA, saMgrahasthAne, lazkarI TukaDIo vagerenI mulAkAta lIdhI. keTaleka sthaLe jaNAtI suzobhita vyavasthAe tene mugdha karyo. teNe keTalIka nedho TapakAvI lIdhI. e prasaMge te hiMdanA mAjI vAIsaroya, IlAMDanA paradezamaMtrI vagerenA saMsargamAM Avyo. eka divase jaMga akasmAta mAM paDaze. te prasaMge te samayanA iglAMDanA nAmAMkita vaidya sara be jAmInane belAvavAmAM AvyA. benjAmIne suMdara sAravAra karI jaMgane be traNa divasamAM ja sAjo karI dIdhuM. jaMge vaidyane u500 rUpiyA dhAmavA mAMDyA paNa vaidhe potAnI phInA rU. 1500 uparAMta vizeSa levA nA kahI. AvA keTalAka puruSoe jaMganA mana para priTana ane tenI prajA viSe suMdara chApa pADelI. A samaya daramiyAna mahArANI vikaToriyA pratibhavana cheDI bahAra AvI cUkyAM hatAM. temanI sAthe tarata ja jaMganI mulAkAta goThavavAmAM AvI. jaMge patinI sAthe divAnakhaMDamAM beThelAM mahArANIne namana karIne bheTayuM dharyuM. mahArANIe vaLatAM namana karI hasIne jaMganuM sanmAna karyuM ne tenI sAthe khulA dile vAtacIta karI. jaMgane mahArANu khUba ja prabhAvazALI ne AkarSaka lAgyAM. bIje divase paNa mulAkAta goThavAI. te vakhate mahArANIe jaMgane bAlakuMvaranI saMskAravidhimAM hAjara rahevA AmaMtraNa ApyuM. jaMge AmaMtraNane svIkAra karI prasaMga para hAjarI ApI. mahArANIe tene pitAnI samIpa ja besADo. ahIM te bhaviSyanA jarmana zahenazAha prInsa viliyama sAthe saMsargamAM Avyo. mahArANIe jaMgane nepALanI prAkRtika lIlA saMbaMdhI pUchapAcha karI. te pachI bAlakuMvaranI salAmatimAM dArUnI raMgarela cAlI paNa jaMge pitAno pyAlo sAthenA kepTanane ApI dIdho. thoDAka divasa bAda mahArANIe eka jaMgI mahephIla gaThavI temAM temaNe jaMgane pitAnI sAthe ja jamavAne Agraha karyo paNa jaMge vinayapUrvaka e rIte jamavAnI pitAnI azakti darzAvI. te pachI jaMge mijabAnIo ke mulAkAto, bheTa ke judI judI AkarSaka kaLAo-dareka raste laMDanamAM mitronuM jutha jamAvavA mAMDayuM. mahArANIne mAnIta mahemAna hoI anekAe tenI sAthe mitratA keLavavAmAM gaurava joyuM. prasiddha senApati veliMgTana ne mahArANInA pati prInsa AbarTa paNa tenI sAthe snehanAM baMdhane saMkaLAyA. jaMganA bhAioe pArlAmenTanA mulAkAta laI tyAM paNa pitAnI chApa pADI. sTImara para jyAre temane jaMgI mahephIla apAyuM tyAre thekarIe A nepALI mahemAnonA mAnamAM pitAnI jagavikhyAta sanmAnakavitA racelI. chelle divase jaMge rANInI mulAkAta lIdhI. te prasaMge mahArANIe tene svataMtra rAjyanA adhipati sarakhI vidAya ApI, umarA, umarAvajAdIone maMtrIothI cikAra divAnakhaMDamAM mahArANIe jaMganA zauryanI, tenI pratibhAnI, tenI mamatAnI prazaMsA karI. aMge A rIte Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANA jaMgamahAduMra - 173 nepALane mATe iMglAMDanuM haiyuM jItyuM paNa hiMdanA kamanasIbe te potAnuM haiyuM paNa IMglAMDane ApatA AvyA. mahArANIe tenA mana para iMglAMDa eTale svargakhaMDa ane tenI prajA eTale deva evI chApa pADI dIdhI. e chApa iMglAMDane sattAvananA khaLavA prasaMge kAma lAgI. iMglAMDa choDI jaMga phrAnsa ANyeA. tyAM paNa tene bAdazAhI sanmAna maLyuM. phrAnsanA pramukhe tenuM bhAvabharyuM svAgata karyuM; ane jaMganI sAthe pharI perIsa ane phrAnsanAM jovAlAyaka saMgrahasthAnA, kalAbhavanA, mahelA ke bAgabagIcA batAvyA. mahAna nepoliyananI daragAhanI jaMganA mana para ghaNI UMDI chApa paDI. nepoliyananA bhAinI paNa teNe mulAkAta lIdhI. jyAre tene phrAnsanA eka lAkha sainikAnI virala kavAyata khatAvavAmAM AvI tyAre teNe UMDA saMteSa ne phrAnsane mATe madhura prema anubhavyeA. phrAnsanI vidAya pachI jaga mIsara ane eDana thaSTa muMbaI baMdare UtaryAM. ahIM paNa tenuM zAhI sanmAna thayuM. ahIMthI te dvArakAnI mulAkAte gayA ne tyAM prabhucaraNe rU. 5000nI bheTa dharI. te pachI rAmezvaranAM darzana karI tyAM paNa 5000nI bheTa mUkI te kAlaMkhA thaI kalakattA pahoMcyA. kalakattAthI banArasa paheAMcI tyAM teNe kArzIvizvanAthanuM bhAvabharyuM pUjana karyuM. ahIM vasatAM nepALanAM mAjI mahArANI ane temanA kuMvarA vacce cAlatI takarAranA teNe nIvaDe ANyA ane pachI tarataja te nepALane panthe paDayA. eka varSanI gerahAjarI pachI te khaTamaMDunA potAnA nAmAMkita mahela cApathalImAM AvI pahAMcyA. jaMga A rIte paradezathI virala prIti varIne Avye chatAM kAvatrAMbAjo hajI pyA naheAtA. paradezamAM tenI sAthe rahenAra eka sAthIe gupta aphavA uDADI ke jaMge khristismA sAthe bhAjana laI hiMdutvane kalaMka lagADayuM che. jaMga jevA naravIrane hiMdu samAjanI aAra karavA saMbhavita nahAtA; eTale tenA khUnanI ceAjanA racANI ane te yAjanAmAM jaMganA ja e bhAI uparAMta nAnA rAjakumAra vagere sAmela thayA. paNa eka bhAInuM haiyuM pIgaLI javAthI ceAjanA bahAra paDI gaI te kAvatrAMbAjone keda karI briTiza hadamAM meAkalI devAmAM AvyA. A pachI tepALamAM jaga binaharIpha banyA. te ja nepALanA sAcA zahenazAha gaNAvA lAgyA. rANA surendravikrame tenA varcasvathI kaMTALI nivRtta thavAnA vicAra karyAM paNa jaMge tene yuktithI sihAsana para TakAvI rAkhyA. prajAmAM teNe jarUrI sudhArA karyA. kAyadAne vyavasthita khanAvI dezamAM teNe sukha ane zAMtinI sthApanA karI. jaMgabahAdura svabhAve dayALu chatAM nirdayatAnA kaeNseAmAM te kaDaka nyAyAdhIza hatA. eka prasaMge eka mecInI sAthe premamAM paDelI kAIka strIe peAtAnuM duScaritra chupAvI rAkhavAne peAtAnA bALaputrane mArI tenuM ja mAMsa patine pIrasyuM. patine zaka jatAM teNe tapAsa karAvarAvI ne pApa bahAra AvatAM te kresane chevaTanA pheMsalA jaMganI samIpa AvyeA. jaMga A nirdayatA na sahI zako. teNe te strIne bhUkhyA vAdhanA pIMjarAmAM dhakelI devAnI AjJA pharamAvI. paNa vAdha e strote na aDakayo. jyAre ene khUba uzkeravAmAM ALye tyAre teNe ene cUMthI nAMkhI paNa divasA sudhI bhUkhe mAryA chatAM e strInA mAMsane te te na ja spardhA jaMgane A parathI prANIonA svabhAva, temanI buddhi, temanI mahattA vagere viSe mAna pedA thayuM. jaMgabahAduranI virala sevAthI AkarSAI nepALanI prajAe tenuM smAraka UbhuM* karavAnI mahecchA darzAvI. jaMge pahelAM te vAMdhA UThAvyA paNa pachI khUba Agraha thatAM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 - suvAsa : zrAvaNa 15 eka hAthamAM taravAra ane bIjA hAthamAM nyAyajhanya pakaDelI jaMganI ArasanI pratimA, tenI anumatithI, kavAyatabhUmi upara khullI mUkavAmAM AvI. A pachI jaMge nepALanA rAjakAraNamAM potAnI pratibhA avicala banAvavAne surendra vikramanI kuMvarI vere pitAnA moTA putranAM lagna lIdhAM. lagna prasaMge varanI uMmara ATha varSanI ne kuMvarInI uMmara cha varSanI hatI. lagna pachI tarata ja rAjakuMvarI pitAnA patigRhe rahevAna gaI. te potAnI sAthe lAkhAne kariyAvara lAvelI. e rIte jaMganI milkatamAM paNa apUrva vadhAro thato gayo. e ja mahInAmAM jaMge pote paNa sva. vaDApradhAna phatehajaMganI putrI ne pitAnA virodhI pakSanA saradAra guruprasAdanI nAnI bahena vere lagna karyo. baMne lo prema karatAM rAjakAraNa pradhAna hatAM. e baMnethI jaMganuM baLa nepALamAM advitIya banyuM. A rIte AMtarika ekatA thaI jatAM jaMganI najara bahAranA pradeza para paDI. tibeTanI sAthe nepALane thoDoka samaya jatAM jhagaDo jAgyo hato. varSo pahelAM jyAre nepALa ne tibeTa vacce jhagaDo jAge tyAre tibeTanI madade cInanI zahenazAhata AvI pahoMcavAthI nepALane namatuM mUkavuM paDeluM ne pitAne thoDoka pradeza cInane hastaka soMpo paDelo. te vakhate tibeTa ane nepALa baMne cInanAM khaMDiyAM gayelAM. te pachI kaMIka zAMti hatI. paNa thoDAka vakhatathI tibeTanA sattAdhizo ane tyAM rahetA cInane elacI nepALI vyApArIo ane musApharone satAvavA mAMDayA hatA. A mATe jaMge vidhisara vAMdho uThAvyo paNa tene kaMI nikAla na AvatAM teNe yuddhano Azraya lIdhe. cInamAM A samaye AMtarika jhagaDe cAlato hoI tyAMthI tibeTane madada maLavI saMbhavita nahatI. eTale jagane A yuddhamAM pAchaluM kalaMka bhUMsI nAkhavAnI paNa AzA baMdhAI. teNe tarataja lazkaramAM jarUrI vadhAro karI temanA hAthamAM abhinava zastro mUkyAM. dareka TukaDI para teNe vizvAsu ane vIra senApatinI nimaNUka karI. lazkarI svayaMsevakanI TukaDIo paNa jotajotAmAM UbhI thavA lAgI. ene nepALanI vijayadhvaja pharakAvavI hatI. zarUAtamAM te tibeTa sAmano karyo paNa tenuM baLa chevaTe ghaTavA mAMDayuM. nepALanA hAthamAM tibeTanA kilA, ghoDA, lazkarI saraMjAma ne samRddhi AvavA lAgyAM. eka ThekANethI 45 maNa tejaturI (sonAnI retI) maLI AvI. cInanI madada na maLI zakavAthI tibeTa chevaTe narama paDI salAhanI mAgaNI karI. ne nepALe daza hajAranI vArSika khaMDaNI, nukazAnane badale vagere laI tibeTanI sAthe mitratAnA karAra karyA. A rIte sarvatra vijayI banela jaMge have potAnA bhAInI tarapheNamAM nepALanA pradhAnapadethI rAjInAmuM ApyuM. paNa nepALI prajAne e na sacyuM. teNe jaMgane e pada sAcavavA khUba Agraha karyo. paNa jyAre jage na mAnyuM tyAre temaNe jaMgane surendravikramanI anumatithI, kacchI ane lAMjaMga nAme be prAntane svataMtra rAjA banAvyo; tene mahArAjAne IlkAba bo; nepALanA sarvasattAdhikArInA tene adhikAra ApyA; nepALapatine paNa kabajAmAM rAkhavAnI tene sattA ApI ne nepALanA vaDApradhAnanuM pada tenA vaMzamAM kAyama banAvyuM. ekAda varSa sudhI pradhAnapada bhogavI jaMgane bhAI avasAna pAmyo. te pachI jaMge pharI e pada saMbhALI lIdhuM. paNa have to te nepALane kharekhara cakravartI samrATa banI gayo. A arasAmAM hiMdamAM sattAvanane baLavo phATI nIkaLyA. iMglAMDa jaI AvyA pachI jaMge pitAnuM haiyuM te briTanane caraNe dharI dIdhuM hatuM. baLavAnA samAcAra maLatAM ja teNe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANuM jaMgabahAdura 175 pitAnI zakti ane sattA, satya ane samRddhi aMgrejonI sevAmAM dharyA; cha hajAranA gurakhA sainya sAthe te hiMdI juvALane kacarI nAMkhavA doDI Avyo. paNa vAisaraoNye tenI sevAne asvIkAra karatAM tene vIlA mukhe pAchA pharavuM paDayuM. e samaye keTalAka svadezabhaktoe tene kacarI nAMkhavAnI yojanA ghaDI paNa yuktibAja jaMga saheje bacI gaye. ne aMgrejo jyAre hiMdamAM kharekhara sapaDAI gayA tyAre jaMga pharI temanI madade doDI Avyo ne pitAnI anupama sevAthI paDatA briTiza sAmrAjyane teNe bacAvI lIdhuM. tenI e sevA anekavidha hatI. keTaleka ThekANe tenA sainya baLavAkhorone pAchA haTAvyA te keTaleka sthaLe aMgreja mitrone chUTakAro karyo; keTaleka ThekANe temaNe katala calAvI te kAIka sthaLe lUTaphATa paNa karI. jhanUnI baLavAkhoronI sAme te jaMga aMgrejone devadUta sAme thaI paDayo. kemake tenuM sainya hiMdI yuddhakaLAthI paricita hatuM ne baLavAkhoro aMgrejo sAme laDe evA jhanunathI tenI sAme laDI zakatA paNa nahi. keTalAka hiMdI rAjAone paNa aMgrejenA palle besADavAmAM teNe mahatvane bhAga bhajave. audhanA navAbe tene baLavAkhorone pakSe bhaLavAnI karela vinatinA javAbamAM teNe te navAbane aMgrejonA caraNe jaI DhaLavAnI dIdhelI salAha kaNAjanaka che. aMgrejoe tene e madadano tAtkAlika badale 5NuM Apo. lakhanaunI kAyadesara jaMgI lUMTamAM jaMgane ane tenA sainyane bhAga paDAvavAnI chUTa ApavAmAM AvI. karoDonuM javAhira, kimatI kApaDa, agaNita nANuM, sonAcAMdInAM vAsaNo, amUlya kalAsAmagrI aMgreja-gurakhA lUTArAone hAthamAM jaI paDI. bicArA laDAyaka gurakhAone to amUlya vastuonuM jJAna paNa nahotuM. motInI mALAmAMthI sonAnA tAra kheMcI levAne temaNe lAkhanI kiMmatanAM motI raste verI nAMkhyAM; amUlya ratnakaMbalene bhoMya para pAtharI teo tenA para ALoTavA lAgyA. - hiMdI baLavAnI A rIte ghora khodI vijayI jaMga nepALa pAcho pharyo. aMgrejoe tene pitAnA lADIlA sahAyaka tarIke abhinaMdananA saMdezA mokalyA. hiMdI vAIsaroya leDa keniMge jaMganAM guNagAna karato patra lakhI, tenI anupama sevAnA badalAmAM, nepALane je Doka pradeza briTiza hiMdamAM bheLavI devAmAM Avyo hato te tene pAcho seM. briTananA sattAdhIzone lAgyuM ke kacarAyala nepALa karatAM svataMtra nepALa temane vadhAre lAbhadAyI che. pariNAme nepALane temaNe sanmAnya mitra rAjya tarIke kabUlyuM. briTananAM mahArANIe jaMga para bhAremAM bhAre IkAnI navAjeza karI. mahArANIne pati prInsa AlbarTe abhinaMdana patra lakhI tenI prazaMsA karI. baLavAnI niSphaLatA pachI baLavAkhoromAMnA keTalAka nepALanI sarahadamAM bharAyA. briTananA mitra tarIke to jaMga e badhAne aMgrejone soMpI deta paNa hiMduone pavitra atithidharma tenAthI cheDAya ema nahatuM. audhanA navAba ane tenI mAtA jevI keTalIka viziSTa vyaktione teNe varSAsana bAMdhI ApyuM, keTalAkane nivAsanI goThavaNa karI ApI, tophAne caDyA ene pUrA karyA, ne je leke phojadArI rIte gunhegAra karatA hatA, temane teNe aMgrejone soMpI dIdhA. baLavAkhoronA hAthamAM keTalAka aMgreja kedIo hatA temane teNe mukti apAvI. junA bhAratIya rAjavIonI jema jaMga ghaNI vakhata guptaveze nagaranI navAjUnI jANavA nIkaLatuM. e prasaMge kaI gupta vare, sAcA sevake ke dezabhaktonAM bhAgya khUlI jatAM, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 suvAsa : zrAvaNa 19 jyAre drohIo ane daMbhIonA paTa cIrAI jatA. keTalIka vakhata te jugArakhAnAmAM jaI caDato ane pite paNa guptarIte ramavA besI jato. evAM sthaLe tene ghaNuM jANavAnuM maLatuM. te chata paNa sahelAIthI meLavI letA. eka divase teNe eka ja ramatamAM rUpiyA 2500 meLavelA. hiMsaka prANIonA zikArane tene vizeSa zokha hato. te mATe aneka vakhate te jIvaleNa sAhasamAM paNa jhaMpalAvatA. ghaNuM veLA te bhAIne pradhAnapada soMpI divasonA divase jaMgalamAM gALatA. e samayanAM enAM sAhaso evAM romAMcaka chatAM eTalI saMkhyAmAM che ke te badhAMnI noMdha ghaNI lAMbI thaI paDe. sAhasI hevA sAthe ja te sAhitya ane kalAne paNa eTalo ja pUjaka hato. sAhityakAro ane kalAkArone te avanavAM uttejana Apato. teNe te pradezanAM paMkhIo ane pazuonI judI judI jAtanAM temaja kudaratI lIlAnAM levarAvela citra hajI paNa sacavAI rahyAM che. granthabhaMDAre paNa tene ati priya hatA. rAjyanA mukhya granthabhaMDAramAMthI gorA vidvAnoe amuka alabhya ane pacAvI pADavAnA samAcAra maLatAM ja te uzkerAI gayeluM. teNe koI paNa upAye e grantha ke tenI najo meLavavAno Agraha karyo. ane guma thayelamAMthI ghaNAkharAnI nakalo teNe e rIte pAchI meLavAvI paNa lIdhI. temAM keTalAka tAMtrika grantho, mudrArAkSasa, siddhAnta dIpikA, guhya samAja, meghasUtra, vAjasUci, varAhamihirekRta jyotiSa vagere mukhya hatA. teno svabhAva paNa eTalA ja udAra hato. teNe brAhmaNane dAnamAM hajAro gAyo ApI, suvarNano ratha Apo, ratnadhenu ApI. nAnAM chokarAMone sAhasika hariphAIomAM jherI te temane suMdara anAme Apato. eka prasaMge eka garIba kAbulInuM kApaDa khapatuM nahetuM ne te bicArAne deza pAchA javuM hatuM, te vakhate aMge potAne binajarUrI chatAM tenuM badhuM ja kApaDa kharIdI lIdheluM. nepALanAM keTalAMka devAlayo saikAothI jIrNa thaI rahyAM hatAM te teNe cInathI kuzaLa ijanere bolAvI lAkhanA kharca samarAvI dIdhAM. eka prasaMge te harihara chatranA meLAmAM gayela. tyAM vepArIone paTAvavA teNe eka ja rAtamAM rUA. 35000 nI cIjonI kharIdI karI. tenI nyAyapriyatA paNa eTalI ja ujajavaLa hatI. eka zaherIe tenA pitAne covIza varSa pUrve, tenI garIba sthitimAM, gupta rIte, rU. 2300 ApyA hovAnI vAta karI ne aMge tarata ja tene vyAja sAthe te nANAM cUkavI ApyAM. eka gAmanA jamInadAre nyAyAdhIzane phoDI eka kesano cukAda pitAnI tarapheNamAM meLavela. jaMga tarata ja tyAM jaI pahoMcyo ne UMDI tapAsa karI jamInadAra doSita jaNAtAM tene daMDa karyo, nirdoSane badale Apo, nyAyAdhIzane nALiyera parakhAvyuM. mahArANa surendravikrame eka nirdoSa amaladAranuM apamAna karatAM teNe mahArANanI paNa dhULa kADhI nAMkhI. sattAvana vIra senApati nAnAsAhebanAM nepALamAM vasatAM mahArANIne eka jhaverIe temanI be hIrAnI baMgaDIonA vecANamAM chetarelAM, jaMgane e samAcAra maLatAM ja teNe jhaverIno daMDa karI mahArANIne yogya badale apAvyuM. eka sthaLe eka strIne raDatI joI te tenA UMDANamAM Utaryo ane temAM strInA dhaNIne deSa jaNAtAM teNe te dhaNIne dhamakAvyo eTaluM ja nahi paNa kAyado karyo ke kaI puruSa potAnI patnIne vizeSa paDatI herAna kare te tene evI kaDaka sajA karavAmAM Avaze Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rANa jaMgabahAdura - 177 ke jemAMthI tenI strI tene mAphI bakSe te ja theDIka chUTachATa maLI zake. keTalAka sainike e kaMIka corI karatAM teNe temane lAMbI sakhata kedamAM dhakelI dIdhA. karacha ke bihAramAMthI AvelA thoDAka lokone nepALamAM kaMI sthAna nahotuM. teo kecemoce kahevAtA ne aMtyaja lekhAtA. jaMge temane darabAramAM herI pote ja temanA hAthe pANI pIdhuM ne nepALamAMthI e ja paLe aspRzyatA dUra thaI eka strIe gharamAM dhasI AvelA eka vAgha sAme Takkara jhIlelI tene teNe suMdara InAma ApyuM. eka buddha maMdiranI keTalIka jAgIro rAdhe japta karelI paNa tenA dAnanuM tAmrapatra maLI AvatAM teNe te tarata ja pAchI saMpAvI. terAImAM thatI keTalIka cerIonI pAchaLa tyAMnA sUbedArane hAtha jaNAtAM teNe tene sakhata kedamAM haDaselI mUkyo. bAMkInA nAyaba sUbAe potAnA pradezamAM suMdara vyavasthA jALavatAM tene teNe tarata ja UMce darajaje caDAvyo. Ama deSitane zikSA ne guNavAnane yogya inAma dvArA teNe aMdhAdhUMdhI bharyA nepALane thoDA ja samayamAM suMdara vyavasthAnA zikhare caDAvI dIdhuM nepALano sarvasattAdhIza chatAM sipAIthI mAMDI mahArANA sudhInI badhI javAbadArIo tene zire laTakatI. badhAM ja kAryo para tene dekharekha rAkhavI paDatI, badhI ja bAbatamAM tenI salAha maMgAtI. te paroDhamAM UThI prabhupUjana karato; pachI nAsto karI nyAyAsana saMbhALata. bhejana pachI bIjAM rAjakIya kAma para tene dekharekha rAkhavI paDatI. briTanano dasta chatAM te svadezapremI ne dharmaniSTha hato. tene Ayurveda para pUrNa zraddhA hatI. te mATe teNe himAlaya ane pazcima hiMdamAMthI aneka jAtanA choDa maMgAvelA. teNe keTalAka bhArarUpa thaI paDelA rivAje je ke baMdha karyA chatAM te rItarivAjane custa upAsaka hato. tenI kiMmata te samajI zakta. cInanA zahenazAhe jyAre tenI prazaMsA karI yogya kAba Apyo tyAre briTananA game tevA moTA IlakAba karatAM teNe tenI kiMmata vadhAre AMkI. thoDAka samaya pUrve pitAnA nAnA putranuM lagna teNe nAnI rAjakuMvarI vere kareluM. A arasAmAM teNe potAnI putrInuM lagna nepALanA pATavIkuMvara zaileyavikrama vere karyuM. Ama nepALanA rAjavaMza sAthe tene saMbaMdha atUTa banyo. have te uttarAvasthAmAM pravezato hato. teNe mAtAne be patnIone, eka putrane, be bhAIone smazAne vaLAvyA hatA. tenI svAbhAvika zakti eTalI ja prabhAvazIla chatAM aMtaramAMthI te tyAgI banI rahyo hato. eka vakhate to tene sAdhu banI jate mAMDa aTakAvAyela. 1875 mAM teNe bIjI vakhata yuropa javAnI vyavasthA karI. thoDA ja samayamAM yogya rasAlA sAthe te nepALathI nIkaLI cUke. alahAbAdamAM tene e rasAlA sAthe triveNI snAna karavAnI IcchA thaI paNa lepha. gavarnare sazastra sainike sAthe nadI para javAnI anumati na * ApatAM te khIjAyo. vAIsaroyane e samAcAra maLatAM ja teNe dilagIrI darzAvI badhI anukuLatA karI ApI. paNa jaMge e vakhate snAna na ja karyuM - tyAMthI te godAvarI-narmadAnA pradezamAM thaI, tyAM pavitra jaLamAM snAna karI, muMbaI paheryo. paNa muMbaImAM gheDAnA akasmAtathI zArIrika ijA thatAM tene tarata ja nepALa pAchA pharavuM paDayuM. A arasAmAM briTananA pATavIkuMvara hiMdanI mulAkAte AvyA. jaMge paNa potAnA bhAIne sAme ekalI temane nepALamAM zikAre AvavAnuM AmaMtraNa ApyuM. kuMvare e AmaM Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 suvAsa : zrAvaNa 1995 traNane saharSa svIkAra karyo. jaMge temanI sAthe traNeka aThavADiyAM sudhI terAinA jaMgalamAM ghUmI hiMsaka prANIonA zikAranI temane kaLA zIkhavI. kuMvara atIva AnaMda pAmI zubhecchA sAthe pAchA pharyA. jaMganuM svAstha have dhImedhIme lathaDatuM jatuM hatuM. e ja arasAmAM eno bIjo putra avasAna pAmyuM. tene apAra vedanA thaI. te zAMti mATe jaMgalamAM zikAre cAlyo. paNa tabiyata vadhAre lathaDI. tene tarata ja pAcho pheravavAmAM AvyuM. paNa raste tenI AMkhanuM nUra olavAI gayuM. ne pachInA betraNa divasamAM ja bAgamatI nadIne kinAre, patharaghATamAM, 1877nA phebruArInI pacIzamIe te avasAna pAme. tenI pAMca patnIomAMthI meTI traNa tenI pAchaLa satI thaI, nAnI bene kumaLAM saMtAna hoI temane tema karatAM vinaMtipUrvaka aTakAvavAmAM AvI. Ama jaMga gayo, paNa nepALamAM enI jIvanaprabhA hajI jIvatI jAgatI che. nepALanI gAdI para, tyAMnA pradhAnapade tenA ja vaMzajo zobhe che. musAphare tyAMthI kaMIka ne kaMIka tenI ja smRti laI pAchAM phare che. majalisamAM- nitama "aho ! zA divya saMgIte Abha-pyAlI chalI rahe, kinnara kaMTha A kene nIrave mAdhurI jhare ? svara hiloLa cage, nabha nIlamAM madhurimA lasI meghakamAnanI; subhaga sAMjanI mAdaka lAlimAM dhrapI sUra-mAdhurI gAnanI !" surIlAM gAnatAne ke dehavalarI nAcatI, aMganI bhaMgimA dekhI nenapalalavI rAcatI ! lAvaNya aMge lasatAM anaMganAM, lAlitya e lAsya taNAM anUpa; saMgIta ne nRtya-lInA svarUpa bhUle dizA, jema dIve pataMgiyA !" gAmane goMdare sAMje jAmI che majalisa, tyAM gabharAja ne UTe saMgIta nRtya AdaryAH "heta ! hA! khUba ! dubArA!" prasaMzAnI paraMparA cAlI a nya mATe tyAMH "ahe rUpama aha dhvani ! " Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jagatane jeNe saMskAra ApyA-samRddhi ApI, payagaMbare AyA-tatvajJAna ApyuM, kalA ApI-saMskRti ApI chatAM Aje hiMdamAM je gulAma che, nyujhIlenDa ke - liyAmAM je bhUMsAI gaI che, amerikAmAM Aja sudhI jene bALI devAmAM AvI che, cInamAM jenA para boMba ane agni varSa che, AphrikAmAM jenA para gujarelA amAnaSika atyAcAra mATe zabda nathI e-jagatanI raMgIna prajAo narasiMha - dakSiNa-AphrikAmAM mahAtmAjIne jhADanI DALI para phAMsIe laTakAvI devAnI yojanA ane nA. zAstrIjI ane zrImatI sarojinI devI sAme thayela gerA humalAoe hiMdI prajAnuM e pradeza pratye ThIka ThIka dhyAna ApyuM che. Aje pharI e prazna hiMdanA prajAkIya svamAnane mUMjhavI rahyo che. tyAM vasatA hiMdIoe varSothI aghaTita apamAne sahyAM che, asahya gulAmI veThI che, majUrI karI karIne gorAone paise kamAvI Ape che-Aje e gorAo kaMika varSothI ghaDelI potAnI yojanA pramANe hiMdI vasAhatIone pAchA haDaselavA mAge che, athavA emanA na jevA hakko mUMTavI laI emane aMtyajavADAmAM dhakelI devA mAge che. A prasaMge dakSiNa-AphrikAmAM hiMdIonA sthAna viSe vicAra khAsa jarUrI che; paNa te kevaLa hiMdI daSTie nahi paNa samasta raMgIna prajAnI dRSTie. kemake dakSiNa-AphrikAnI A dveSanIti-jo ke enA pariNAme zoSavAnuM te moTe bhAge hiMdIone che chatAM--kevaLa hiMdIo sAme nahi, paNa moTA bhAganI eziyAvAsI raMgIna prajA sAme AdaravAmAM AvI che; ane te paNa gorI prajAnI AkhI raMgIna prajA pratyenI valaNanuM eka prakaraNa ja che. gArI prajAnA bhISaNa atyAcAre ane raMgIna prajAnI karuNatama sthitine ukheLatAM pahelAM e jaI javuM jarUrI che ke gorI karatAM anekagaNuM moTI raMgIna prajA gorA pAzamAM zA mATe cUMthAI rahI che?-atyAre to ema thavAnAM traNa kAraNa jaNAya cheH eka garI prajAnuM dAnavI zastrabaLa; bIjuM hAthacaDelI raMgIna prajAmAM keLavavAmAM Avela kusaMpa, nirbaLatA ane saMskArabhraSTatA; ane trIjuM gorI prajAnI rAkSasI ane kuTila vRttione samajavAnI raMgInanI azakti. gerI prajA jyAre raMgInane paDakhe le che tyAre raMgIne kulAI jAya che, samajatA nathI ke A kaIka navI sogaThAbAjI che. eka gorA amaladAre dakSiNa AphrikAnI dhArAsabhAmAM gorI prajAnuM mAnasa vyakta karatAM kharuM ja kahyuM che ke "daza hajAra dezIo karatAM eka gorAnI kiMmata vadhAre che." jarmanI briTananuM duzmana chatAM hArIne paNa vIsa varSamAM pAchuM TaTAra banyuM che, kemake te goruM che. paNa yuddhamAM briTanane paDakhe rahI enA paga cATatA cATatAM samarabhUmi para ALoTanArAonI prajA pAse Aje roTalo nathI, kemake e raMgIne che. dakSiNa-AphrikAmAM bora yuddhamAM madada karI, hiMdIoe aMgrejone Daca sAme vijaya apAvyo; Aje hiMdIone hAMkI kADhavAmAM e ja aMgrejo ne Do eka banyA che; kemake baMnenI cAmaDI gorI che. paNa raMgIne eka nathI banI zakatA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 suvAsa : zrAvaNa 1995 - dakSiNa-AphrikAnI gorI sarakAre eziyAvAsio sAmenI pitAnI nItimAMthI jApAna ane siriyAne judAM tAravyAM che, kemake eka baLavAna che, bIjuM pAkeluM gayuM che. pariNAme e baMnene raMgIna prajA pratyenI pitAnI vizeSa javAbadArI karI nathI jaNAtI. je cInane hiMda yugothI potAnuM mitra gaNatuM AvyuM che e cIna gorAone caraNe paDe che ke "amane eziyAvAsI na gaNo." hiMdIo tyAMnI kacarAI gayelI mULa prajA sAthe eka banavAne badale pitAnI lAgavagane upayoga karI gorAo sAthe samAdhAna vAMco che. keIne vicAravAno avakAza nathI ke gorI prajAne mana raMgInI pavitra bhUmi eTale zikAranuM medAna, jaMgalo ke saMsthAne vasAvavAnuM sthaLa, vepArI cauTuM ke lUMTa calAvavAnI ke atyAcAra gujAravAnI bajAre che. enI sAthenuM samAdhAna e mitratAnA karAra nathI paNa bhIkhane TukaDe che. evA TukaDAothI prajAnAM sattva, sAhasa ne tanamanA cUsAI jAya che; e svArtha jue che, svamAna nathI joI zakatI. pariNAme samAna prajAo para gujarelA ke gujaratA game tevA atyAcArothI ene kamakamATI nathI upajatI. keAI kamabhAgI paLe gorA sAhasikonA manamAM navanavA deza zodhI kADhavAne talasATa jo ane te ja divasathI potapotAnA pradezomAM sukhe vasatI raMgIna prajAonA gaLe gorAonA svArthanI chUrI AvI laTakI. A mATe sAhasikane doSa na devAya. mahAna puru nI mahenata ke mahattAne upayoga haMmezAM duSTone hAthe haLAhaLa svArthamAM ja thAya che. paNa uchaLatA sAhasike ne e khUba moDuM samajAya che. AphrikAnA aneka pradezane saMzodhaka harbaTa De tyAMnI prajA para gujaratA atyAcAro sAMbhaLI duHkhathI ghelo banI gayela, pitAnA e zrama para teNe AMsu sAryA. AphrikAnI prajA para gujaratA atyAcAranA karuNa smArakarUpe teNe dAnanI AMkhamAMthI paNa AMsu sAre evI eka pratimA UbhI karI che. kanya keganA saMzodhaka ane e pradezanI prajA sAthe mIThAza keLavI kAnsane te pradeza apAvanAra Do. bAjhAe jyAre e dezanI nirdoSa prajAnAM lehI vahetAM jayAM tyAre tenuM haiyuM phATI gayeluM. amerikA zodhAyuM, osTreliyA zodhAyuM, bIjA aneka TApuo zodhAyA. Aje tyAM gArI prajA mahAlI rahI che. paNa tyAMnI mULa prajAo kyAM che? - temanI sthiti zuM che? gorAo pAsethI jagatane te eTaluM ja jANavA maLyuM che ke te te pradezomAM chuTIchavAI mANasakhAu prajAo vasatI hatI ane te dhImedhIme lupta thaI gaI che. ema te jagatanI prAcInamAM prAcIna mahAna hiMdI prajA viSe paNa paradezomAM kahevAya che ke ahIMnA loko kAcuM mAMsa khAya che ane jyAre hiMda aMgrejone hastaka 5DayuM tyAre tenI vasatI daza karoDanI hatI. [ bicArAone lAgyuM haze ke ethI ocho AMkaDo to gAMDAonI IspItAla sivAya bIje kyAMya mAnya nahi thAya.] cIna Aje aphINa gaNAya che. paNa ene aphINI banAvyuM keNe traNeka mahinA para sAMghAInA eka pratiSThita cInI patramAM pragaTa thayela samAcAra je beTA TheravavAmAM na Ave te ema mAnavuM rahe che ke, "hiMdamAM aphINanuM utpAdana vadhArI cInane nabaLuM banAvavAne ne tenuM nANuM kheMcI levAne tyAM yuktithI chellA be saikAmAM aphINane pracAra vadhAravAmAM Avyo che. tyAMnAM khristi devaLAmAM vyabhicAranA akhADA cAle che ane aneka prakAranI lAlacethI seMkaDo cInAone temanuM svatva haNavAne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raMgIna prajAo - 181 khristi banAvI devAmAM Ave che. AvA mANaso gorI ane khristi prajAnI tarapheNamAM pracAra karavAmAM cepI roganI garaja sAre che. cInamAM gorI prajAe Thera Thera potAnAM thANuM jamAvyAM che. te cInanuM rAjataMtra aDANavaTamAM lakhAvI tene jApAnanI sAme laDavAne nANAM dhIre che. eno mULa uddeza to cIna-jApAnane aMdaroaMdara laDAvI baMnene khokharAM karavAno che.' amerikAnI mULa reDainDiyansa prajAne te Aja sudhI jIvatI ne jIvatI bALI devAmAM AvI che e jagajAhera vAta che. gorAo kahe che ke e prajAo to pazuthIye halakI che. keNe mApa kADhyuM? itihAsa te ema pUravAra karI zake ema che ke uttara raziyAne mArga thaI AryonI keTalIka TukaDIoe amerikAmAM jaI tyAM vasavATa jamAvelo. amerikAno mahAna ItihAsakAra pArkamena te tyAMnI mULa prajAe khelelAM advitIya yuddhonI prazasya noMdha le che. ne amerikAmAM maLI AvatA purAtattvanA bhavya avazeSa zuM chellA traNaso-cAraso. varSathI tyAM jaI vaselI gorI saMskRtie UbhA karelA che? IglAMDamAM jene mATe kaMI sthAna na rahyuM hoya evAone oNsTreliyA dhakelI dhakelI e saMsthAnanI khIlavaNI karavAmAM AvI che. paNa e khIlavaNI zuM kevaLa evA Utarela gorAoe ja karI che? gorAoe jyAre osTreliyA ke nyujhIlAMDa para pitAne vAvaTe caDAvyo tyAre te pradezanI prajA jevI ane je saMkhyAmAM hatI tevI ane tethI aDadhI saMkhyAmAM paNa Aje che ? AphrikA paranA atyAcAra viSe te vicAra karavAne paNa pattharI haiyuM joIe. I. DI. morela je nAmAMkti aMgreja lekhaka paNa kahe che ke, "e kALA atyAcAranAM lehiyALa pAnAM ukelavAnI hiMmata nathI. e hiMdanA vijaya jeTalAM ja lehIthI raMgAyelAM che." AphrikA viSe eka bhramaNa e phelAvavAmAM Ave che ke tyAMnI prajA pazu jevI ane binasaMskArI hatI ane garAoe tyAM jaIne prakAza phelAvyo che. paNa A baMne haLAhaLa juThANAM che. gorAoe te tyAM jaIne lehInI nadIo ja vahAvI che. ane tyAMnI prajA yugothI saMskArI hovAnAM pUratAM pramANa che. - purANomAM AphrikAne UMca dvIpanA nAme oLakhavAmAM Ave che. hiMdI saMskRti pazcima eziyAne mArge thaI I. sa. pUrve 1000 lagabhagamAM tyAM pahoMcelI. jhImbAblenAM bhavya khaMDeramAM Aje paNa tenA avazeSo najare paDe che. khaMDanA aneka bhAgomAMthI maLI AvatAM khaDakacitrone to gorA saMzodhakoe paNa I. sa. pUrve 8000 lagabhaganAM TheravyAM che. mIsaranA rAjavaMzane sthApaka rAjA menIja (asamaMjasa) cakravartI sagarane putra hatA. bebilonanA cakravartI samrATa paNa AphrikAnA uttara bhAgamAM jatAM hAra khAI beThelA. eca. jI.velsanA mate I. sa. para0 mAM hiMdI pravAsIe dakSiNa AphrikAnI mulAkAta lIdhelI. pUrva-AphrikAmAM te hiMdIo sadIothI jaI vasyA hatA ane vAsko DI gAmAe tyAM temane joyela hovAnA paNa purAvA che. hiMda-vidhIomAM agrapada dharAvanAra mI. cacalanA mate paNa hiMdIo AphrikAmAM gorAo pUrve ghaNuM varSa pahelAM jaI vasyA hatA. Ama AphrikA aMdhArakhaMDa hato ane gorAoe ene zodhIne ajavALAmAM mUko e vAta judabharI nathI jaNAtI. e kharuM che ke lUMTaphATanI nIti gorAoe ja tyAM pahelavahelI ajamAvI. caudamI sadInA madhyAnhamAM porTugalanA rAjA henrI dhI nevIgeTaranI sahAyathI keTalAka gorA zodhake e pazcima AphrikAne kAMThe paga mUkyo. temanI najara tyAMnA suSTisaundarya para na karI paNa keTalAMka khelatAM-kUdatAM kALAM mAnavo para jaI coMTI. temaNe e mAnavomAMnA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 - suvAsaH zrAvaNa 1lpa keTalAka sazakta puruSone gulAme tarIke uThAvavAnI chejanA ghaDI. pariNAme baMne pakSa vacce yuddha thayuM. paNa zastradhArI khristioe aneka kALAM strI-puruSone saMhAra karI nAMkhyo. te pachI vijaya mATe temanA vahAlA prabhunI stuti karI bAra gulAmo laI teo porTugala pAcho phayo. e pachI kolaMbasa rakhaDate rakhaDate amerikA jaI caDo. zarUAtamAM te pradeza spenane hastaka Avyo. tene tyAM dhAtuo ane kudaratI khajAnAnI vipulatA jaNaNa. paNa tyAMnI mULa svamAnI prajA tene mATe majUrI karavA taiyAra thAya ema nahatI. pariNAme tene paradezI gulAmenI jarUra jaNAyuM. pirTugala taiyAra ja hatuM. teNe spenane gulAmo pUrA pADavAno konTrAkaTa karyo. ane IzukhristanA pavitra nAma para AphrikAmAMthI ToLAbaMdha gulAma uThAvIne temane amerikAne kAMThe khaDakavA mAMDayA. gulAmone pakaDavAmAM keTaluM lehI reDAtuM hatuM, keTalAM nirdoSa cUMthAI jatAM hatAM, musApharImAM keTalA gulAmo marI jatA hatA tene khyAla rAkhavAnI piTugalane jarUrata nahatI. paNa porTugalane A rIte lADa khATI jatuM jeI yuropanA bIjA dezonI dADha saLakI. 1562 mAM IglAMDanAM mahArANI elIjhAbethanI khAnagI bhAgIdArI sAthe hokIna nAmanA aMgreje paNa e pavitra kAma upADI lIdhuM. e pachI te badhA dezo vacce te dhaMdhAmAM harIphAI cAlI. spene porTugala sAthenA karAra rada karI bIjA dezone paNa e saphaLa dhaMdhAmAM joDAvA dIdhA. paNa sAthe ja tenuM amerikA paNa bIjAo khAI javA mAMDyA. A badhA dhaMdhA, harIphAI ne vijayomAM vadhumAM vadhu bhAga IMglAMDane phALe gayo. - I. sa. 16 66thI 1800nA gALA daramiyAna yuropanI gorI prajAe A rIte amerikAne kAMThe 10591115 gulAme UtAryA. AmAM sATha lAkha lagabhaga te ekalA IMglAMDe ja utAryA. e badhAne pakaDatAM reDavuM paDela lehI, temanAM kuTuMbanA hAlahavAla, raste duHkha ke bhUkhathI temAMnAM lAkhonAM karuNa mRtyu e kazAno to hisAba ja nathI. eka gALA daramiyAna aDhI lAkha lagabhaga gulAma raste duHkhathI kacarAIne marI gayAnI noMdha levAI che. A badhA gulAma moTe bhAge pazcima-AphrikAmAMthI ja uThAvAyelA. A vepAramAM joDAnAra peDhIonI sAthe ja rAjyane ane vahANavaTAnA vepArIone paNa eTalo ja Arthika lAbha thayelo. i. sa. 1775 mAM briTananA saMsthAnamaMtrIe pArlAmenTamAM javAba ApatAM kaheluM ke, "A umadA lAbhadAyI dhaMdho dezathI na cheDI devAya.' IglADano vahANavaTA udyoga paNa e arasAmAM phAlI phUlI nIkaLyo. gulAmonA e vepAramAM ekalAM lIvarapulanAM vahANo ja vArSika rU. 16764705 ne naphe karatAM hatAM. naphAmAM loka bhAga kALI prajAmAM umadA khristi dharmanA pracAra mATe mIzanarIone meMpAne. amerikAmAM utAravAmAM AvelA gulAmenI dazA varNavI jAya evI nathI. teo kAma karavAne azakta banatAM temane mArI nAMkhavAmAM AvatA. teo sAmano kare te zarIranuM lohI nItaravA mAMDe e hade temane cAbakhA marAtA. kAma na karanAra ke ochuM karanArane divasa sudhI jhADa sAthe bhUkhyA bAMdhI rAkhavAmAM AvatA. Daca-giyAnA ne briTiza vesTa inIjhamAM to temane jIvatA saLagAvI devAmAM AvatA. temanAM guhya aMga chedI nAMkhavAmAM AvatAM ke temane khAMDanA UkaLatA tAvaDAmAM pheMkI devAtA. temanA dezamAM temanAM kuTuMbonI sthiti te prabhune AdhIna hatI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ raMgIna prajAo - 183 gArI prajAe AphrikAnA deze sara karavAmAM vAparelI krUratA ane adhamatAne ItihAsa paNa eTalo ja kAraNa che. gorAone mana binagorI cAmaDI eTale saMhAra karavAnuM ThekANuM. emanA bhagavAna Izu yahudI kAmamAM janmelA e khAtara eziyAI yahudIone paNa teo garA gaNe che. IzunI janmabhUmi eziyAmAM AvelI chatAM ene eo binaeziyATIka gaNe che. gorI cAmaDI sivAyanuM jagata emane mana pazujagata che. ane enA pratye teo pitAnI kazI pharaja nathI mAnatA. AphrikAmAM doDha lAkha corasa mAIla lagabhaganA vistArane dakSiNa roDeziyA nAme prAntA che. tyAMnI prajA taMdurasta ane AnaMdI gaNAtI. e prAntanA rAja lekhegyulAne aMgrejo upara pUrNa vizvAsa hato. te eka aMgreja mIzanarI sAthe mitratAthI saMkaLAya; pariNAme aMgreja vepArIo tyAM AvatA jatA thayA. e vepArIone te pradezanI khanIja saMpatti akhUTa ane amUla jaNAI. temaNe aMgrejI na jANatA e rAjA pAse, tene judI ja rIte samajAvI, eka karAra para sahI karAvI lIdhI. jyAre rAjAe jANyuM ke te karAra to mAsika rU. 1500nA badalAmAM dezanI badhI khanIja saMpatti paranA hakko jhUMTavI letA hatA tyAre teNe mahArASTra vikaTeriyAne te kapaTa saMbaMdhI lakhI jaNAvyuM. mahArANI vikaTeriyAe tevA aMgrejone binasattAvAra jaNAvI temanI sAthe joine vartavAnI rAjAne salAha ApI; paNa pachI te reDeziyAmAM aMgreja kaMpanIo sthapAyuM. ne te briTananA pIThabaLa sAthe navAnavA hakka meLavatI ja gaI. pachI temaNe judAM judAM bahAnAM kADhI tyAMnI mULa prajA sAthe jhagaDavA mAMDayuM. ne chevaTe hajAro mANaso ne herAne saMhAra karIne e pradeza paDAvI lIdho. te pachI temaNe mULa prajA sAme kaDakamAM kaDaka kAnuna karI badhI jamIna jhUMTavI laI te prajAne vADAomAM dhakelI mUkI. tenA pAse marachamAM Ave eTaluM vaLatara ApI pharajiyAta majurI karAvavA mAMDI. aMgrejo para vizvAsa rAkhanAra rAjA lobeculAnA vaMzajoe samrATa jyorja para pitAnI karaNa sthiti saMbaMdhI lakhelo kakaLate patra kaThaNa haiyAne paNa AMsu sarAve evo che. vIsamI sadInI zarUAtamAM briTana dakSiNa AphrikAmAM boara yuddhamAM saMDovAyuM hatuM. A vakhate phrAnsane morokko gaLI javAne talasATa jAgyo. teNe morokkonA vilAsI sulatAnane DAMka nANAM dhIrI tenA para kAbU jamAvyuM. pahelAM te IglAMDa krAMsanI virUddha paDayuM paNa pachI jarmanInI virUddha phrAnsanuM baLa keLavavuM jarUrI hoI teNe phrAnsane gupta karArathI morakko gaLI javAnI chUTa ApI. khoTA Aropa UbhA karavAmAM te gorI prajA niSNAta ja che. evA judA judA Are UbhA karI kAjo merokkonA eka nagara keseblenkA para topone mAro calAvyo. hajArenI katala thaI. ne thoDA ja vakhatamAM merokko phrAnsane hastaka jaI 5DayuM. A ja rIte iglAMDanI bevaDI trevaDI ramatothI prerAI kAjo Taka pAsethI Tayunisa paDAvI lIdhuM, ITAlIe TrIpalI paDAvI lIdhuM. e baMnene kabaje letAM je saMhAra thayo e gayo jAya ema nathI. iTAlie thoDA ja samaya pUrve lIdhelA ebIsIniyAnA kabajAthI ene kaMIka khyAla AvI zakaze. bejiyamanA rAjA liyopeDanA manamAM paNa saMsthAnavAdanI duSTa bhAvanA jAgI. teNe gorI prajAne pitAnA saMsthAnamAM vepArI lAbho karI ApavAnuM vacana ApyuM, madhya AphrikAnI prajAne aneka jAtanA sukhanI lAlaca ApI; ne Aphrikana prajAne priya thaI paDelA musAphara sTenlIne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 184 - suvAsa zrAvaNa 195 madadamAM laI kege phI sTeTa nAme saMsthAna vasAvyuM. paNa pachI e saMsthAnamAM gujarelA atyAcAronI sImA nathI. e pradezamAM rambara ne hAthIdAMta benI puSkaLa pedAza che. paNa gorA vepArIo pote te e kAma karI na zake. temaNe tyAMnI mULa prajA para e pharaja nAMkhI. ane e pharaja adA karAvatAM temaNe hajAronI katala karI. sekaDone zikArI prANIonA moDhAmAM dhakelI dIdhA, hajArone phAMsIe laTakAvyA, seMkaDane bhUkhathI mArI nAMkhyA. temane mArI nAMkhavAmAM baMdukanI goLIo nakAmI vaparAI na jAya e khAtara teo seMkaDone jhADa sAthe bAMdhI bhUkha-tarasa ke zikArI prANIonA zikAra tarIke maravA detA. puruSa pAse kAma karAvavAne teo temanAM strI-bALakane pakaDIne kaDaka sajA karatA, temanAM aMga chedI nAMkhatA, temane divasa sudhI bhUkhe mAratA. jhADa sAthe bAMdhI rAkhatA. temanAM gAmo saLagAvI mUkatA, temane mArI nAMkhI temanAM mAMsanI ujANI karatA. A rIte e dArUNa gALAmAM te pradezanAM 20000 mANase hemAI gayAM. cAlAka rAjA lipeDe AvA ghoravartana mATe potAnA para duniyAne roSa na Utare e mATe kendra-kegAmAM paNa Aja nIti amalamAM mUkAvI. te dezanA sArI vibhAgamAM, e nItinI rUe, eka ja divasamAM 58 strI-chokarAMne nAnI koTaDImAM pUrI mArI nAMkhavAmAM AvelAM. sekaDo strIone teo dhagadhagatA saLiyAthI kaMpAvatA. pheTa sibuTamAM temaNe 119 strIo ane kumaLI kanyAone ekaja divasamAM e rIte mArI nAkhelI. aMgreje paNa A viSayamAM UtaratA nathI. thoDA ja divasa pahelAM briTiza pArlAmenTamAM prazna pUchavAmAM Avela ke siyerAlIyona nAmanA briTiza saMsthAnamAM kaMgALa banI gayelI prajAne kara bharavAne pitAnAM saMtAna vecavAM paDe che ane sarakAra taraphathI kara na bharanArAo para aMgagharSaNa jevA judA judA atyAcAra thAya che e vAta sAcI che ?"tenA uttaramAM sara thomasa IcchIe kabUla kareluM ke geravartAva calAvavAmAM Ave che kharo. hiMdamAM emaNe zuM karyuM e te jagajANItI vAta che. dakSiNa-AphrikAno ItihAsa, gAMdhIjInA pratApe, hiMdane vizeSa jANItA che. tyAMnI mULa prajA bAju. te pachI tyAM Dage jaI vasyA. temaNe bAjuone aneka rIte phasAvI, temanA para atyAcAro karI, keTalAka pradeza paDAvI lIdhuM. pachI tyAM aMgrejonuM dhyAna AkarSAyuM. temaNe mULa prajAne vizvAsamAM laI Dacane phUTavA mAMDyA. Daco uttara tarapha AgaLa vadhatA gayA. AphrikAnI Daca prajA beara nAme oLakhAya che. tenuM jhanUna paNa ajaba gaNAya che. tenI ane aMgrejonI vacce bhayaMkara yuddha thayuM. paNa chevaTe aMgrejo phAvyA ne banne vacce samAdhAna thayuM. samAdhAna thatAM ja aMgrejo mULa prajAne ane yuddhamAM madada karanAra hiMdI prajAne vIsarI gayA; 1843 mAM mahArANI vikaToriyAe bahAra pADela prajAsamAnatAne DhaDhere bhUlI gayA. mULa prajAne Dae ghaNe aMze te kacarI nAMkhI hatI. have baMnee sAthe maLI tene vizeSa kacaravA mAMDI. hiMdIo tyAM vaNanotaryA gayA paNa nahatA. baMne gorI prajAo karatAM AphrikA para temane vizeSa hakka hatuM. ane moTAbhAganA hiMdIone to nAtAlamAM 1860mAM zeraDInuM vAvetara karavAnuM hatuM tyAre nahoMtaravAmAM AvelA. paNa kAma saryuM ke vaidya vairI. baMne gorI prajAe aMdarathI eka thaI hiMdI prajAne mULa prajAnI jema koI paNa jAtanA hakka vagara aMtyajavADAmAM dhakelI devAnI athavA hiMda pAchI kADhavAnI yojanAo racavA mAMDI. hiMdI prajA Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ arthazAstranA abhyAsanuM eka prakaraNa zrama-vaheMcaNI na. ha. vyAsa manuSyanA jIvanamAM zramane jeTaluM mahattvanuM sthAna che teTaluM ja balake tethI paNa vizeSa zramanI yogya vaheMcaNIne sthAna che. pratyeka mAnavIne zrama karavo paDe che, paNa te mAtra game te DhagathI zrama karIne mukta nathI thatuM; tene amuka ja prakArano zrama kara paDe che; pitAnI paristhItIne aMge je prakAranA zramanuM nirmANa thayuM hoya te prakArane zrama karavo paDe che. A rIte pratyeka mANasane vividha prakArane zrama karavo paDe che. Arthika jIvananI zakyatA mATe mAnavInA jIvanamAM zrama anivArya che. paNa jIvananI samagra jarUriyAto prApta karavAne mATe te, vividha prakArane-pratyeka jarUriyAtane anulakSIne zrama karatA nathI. te te mAtra sArI jIdagI sudhI eka ja prakArano zrama uThAve che ane chatAM te zramanA badalAmAM tenuM sAruM Arthika jIvana zakya bane che, temaja badhI jarUriyAta prApta thAya che. AnuM kAraNa zramanI-vaheMcaNI che. ghaNuM prAcIna kALamAM jyAre mAnavI AjanA jevA niyamabaddha Arthika samAjamAM naheto vasato tyAre zramanI vaheMcaNInI hastI nahotI, tene khyAla paNa na hato. jagata pragatizIla che, jagatamAM vasata mAnavI paNa pragatizIla che. vyaktijIvanamAMthI kuTumba jIvana AvyuM, kuTuMbajIvanamAMthI samUhajIvana AvyuM, samUhajIvana sthira thatAM grAma jIvana prApta thayuM ane grAmajIvanamAMthI prAMto, rASTro ane Aje, mAnavI AMtararASTriya jIvananA dhyeya tarapha jhapaTabhera jaI rahyo che. A badhI pragatinA mULamAM zramanI-vaheMcaNI rahelI che. zramanI vaheMcaNI vinA pragati AkAza kusumavata che. zramanI vahecaNI jeTalI vizeSa teTalI pragati vizeSa. zramanI vaheMcaNanI vyApaktA, pragatinuM mApa kADhavAnuM sAdhana che. mAnavI tenI prAthamika avasthAmAM pitAnI badhI jarUriyAto mATe-alabata jarUriyAto ghaNI maryAdita hatI-jeTalA prakArane zrama kare paDe te badhe zrama karato. jemake sudhAzAnti mATe pitAnA khorAkanuM sAdhana tene pitAne ja taiyAra karavuM paDatuM; zarIranA rakSaNa mATe kapaDAMo potAne ja taiyAra karavAM paDatAM-je prakAranAM kapaDAo pracalita hatAM tepitAnAM Ayudho-zo; potAne rahevAnuM ghara vagere vagere badhI jarUriyAta meLavavAne mATe tene potAne ja dareka jAtane zrama karavo paDato. ekaja mANasa pote zikArI, macchImAra, pratye temaNe tIvra vaira keLavyuM. hajI sudhI e krama cAlu che. have tene juvALa Avyo che. ane sarakAre jApAna-siriyA sivAyanI AkhI eziyAI prajA sAme e kAyade amalamAM mUkavA TharAvyuM che. A prasaMge raMgIna prajAnA dareka vargo potapotAno jude svArtha baLe e karatAM AkhI prajA ekamekane mATe ekatra avAja raju kare che enA para prabhunA vadhAre UMDA AzirvAda Utaraze. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 suvAsa : zrAvaNa 1995 rasoi pakAvanAra, kapaDAM taiyAra karanAra, sutArI kAma karanAra, makAna bAMdhanAra vagere aneka prakAranA zrama karanAra hate. paNa jema jema mAnavI samAjamAM rahete thayo ane samAjajIvana dina-pratidina pragati pAmavA lAgyuM, tematema samAjamAM tema ja vyaktinA jIvanamAM zramanI vaheMcaNIne sthAna maLyuM. zramanI vaheMcaNI AvatAM amuka mANaso kheDUta banyA, koI macchImAra banyA, keAI darajI banyA, keI mocI, kaI ghAMcI, koI sutAra te vaLI kaI luhAra banyA, ema aneka prakAranI jarUriyAta pUrI pADavAne mATe vividha prakAranA dhaMdhAovAra zramanI vaheMcaNanA siddhAMta upara AkhAye samAjanuM Arthika jIvana zakya banyuM. zramanI -heMcaNanA siddhAnta pramANe cAlatuM samAjajIvana vadhAre sugama, saraLa, saMgIna ane sukha ApanAruM paNa pariNamyuM. haju A to zramanI-vahecaNInI prAthamIka bhUmikA ja hatI; vaheMcaNI mAtra sAdA svarUpamAM ja hatI. jevI rIte pratyeka kuTumbamAM ane khAsa karIne jyAM avibhakta kuTuMbanI prathA che tyAM kuTumbanA pratyeka sabhyane bhAge amuka prakAranuM kAma AvI jAya che ane AkhuMye kuTumbajIvana saraLatAthI ane sahelAIthI cAle che, tevI ja rIte samAjamAM rahetA pratyeka mAnavIne bhAge amuka amuka prakAranuM kAma-amuka prakArane zrama-karavAnuM Ave che ane sArA samAjanuM Arthika jIvana suMdara rIte sugamatAthI cAle che. paNa Aje to zramanI-vaheMcaNIno vikAsa ane tenI vyApakatA na kalpI zakAya teTalAM AgaLa vadhelAM che. vijJAne yaMtro ApyAM ane maMtrothI audyogika krAMti AvI. A yaMtranI saphaLatAnA mULamAM temaja audyogika krAtinA vijayanA mULamAM zramanI vaheMcaNI che. A zramanI-heMcaNane prakAra upara joI gayA te sAdI zramanI-heMcaNI karatAM judo che. arthazAstramAM A zramanI vaheMcaNIne saMyukta zramanI vaheMcaNI kahevAmAM Ave che. saMyukta zramanI-heMcaNIne AdhAra yaMtra ane jaththAbaMdha utpAdana upara ja che, ulaTAvIne kahIe ke yaMtranI hasti temaja jaththAbaMdha utpAdananI zakyatA kevaLa zramanI vaheMcaNIne AbhArI che te te paNa bilakula satya che. sAdI zramanI vaheMcaNI AjanA sAmAjika jIvananI jeTalI vAstavika ghaTanA che teTalI ja balake tethI paNa vizeSa saMyukta zramanI-heMcaNI yAMtrika utpAdananI vAstavika ghaTanA che. - gRhaudyoganA yugamAM, haju jyAM sudhI yaMtra utpAdananA kSetramAM pravekyuM nahotuM tyAMsudhI, pratyeka udyogamAM banatI judI judI vastuone, banAvanAra saLaMga rIte pahelethI chelle sudhI tenI badhI vidhi pitAnA ja zramathI saMpUrNa karI taiyAra karato. jemake ApaNo macI pagarakhAMne, saLaMga pitAnA zramathI tenA badhA bhAgone taiyAra karI, banAve che, te ja pramANe luhAra, te ja pramANe suthAra. pratyeka kArIgara je yaMtranuM avalaMbana nathI letA paNa hAtha kArIgarIthI kAma kare che te taiyAra karavAnI vastune saLaga pote ja taiyAra kare che. * paNa yAMtrika utpAdanamAM jyAM saMyukta zramanI vaheMcaNIne siddhAnta khUba ja vyApaka bane che tyAM to banAvavAnI vastunA aneka bhAga pADI nAkhavAmAM Ave che ane pratyeka bhAga judA judA mANasathI-majUrathI taiyAra thAya che, ane chevaTa badhA bhAgonuM saMyojana eka jagyAe thaI vastu saMpUrNa svarUpamAM taiyAra thaI bahAra Ave che. jemake bUTanA kArakhAnAomAM Akheya bUTa eka mANasa nathI banAvatA paNa e bUTanA lagabhaga azI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrama-vheMcaNI - 187 jeTalA vibhAgeA karI nAkhavAmAM AvelA hAya che ane pratyeka vibhAga judo judo taiyAra thai chevaTa badhAye vibhAgAnuM saMyeAjana thaI chUTa taiyAra thAya che. pratyeka majUra mAtra bUTane asImA bhAga ja harahaMmezane mATe banAvyA karatA haiAya che. A pramANe zramanI heMcaNI jeTalI vadhAre sUkSma teTalI utpAdananI zakti vadhAre. eTale utpAdananI zaktine vadhAravA mATe zakya hAya tyAMsudhI zramanI heMcaNIne vadhAre ne vadhAre sUkSma banAvavAmAM Ave che; utpAdananI vastunA zakaya hAya teTalA vadhAremAM vadhAre vibhAgeA pADI nAkhavAmAM Ave che. Ama karavAmAM kAma karanArAone vadhAre saMkhyAmAM rAkavA paDe che ane te tyAre ja banI zake jyAre utpAdana jaththAbaMdha karavAnuM hoya tema ja jaththAbaMdha taiyAra thatA utpAdana mATe vizALa bajAra hoya. mAtra jaththAbaMdha utpAdana ane vizALa bajArane pariNAme zramanI vheMcaNIne sukSmatama banAvI zakAtI nathI paNa utpAdana satata cAlu rahevuM, joI e. je utpAdana satata cAlu na rahe tema hoya teA kAI paNa eka vastune sAmo ke hajAramA bhAga mAtra banAvavA pUratA majUra kAma karavA taiyAra nahi thAya. khetIvADInA dhaMdhAmAM yAMtrika utpAdana karatAM saMyukta zramanI vheMcaNI bahu ja ceDA pramANamAM zakaya bane che tenuM kAraNa A ja che. yAMtrika utpAdana jeTalA kRSiudyoga satata hAtA nathI. utpAdananA kSetramAM saMyukta zramanI vheMcaNImAMthI pUrepUrA lAbha uThAvavA hAya tA pratyeka majUrane ekaja prakAranA kAma upara----ane te kAma utpAdananI vastune zakaya hAya teTale nAnA vibhAga-satata lagADavA joie. AvI rIte pratyeka majUrane tenI zakti ane yAgyatA pramANe judA judA akkeka vibhAganuM kAma ApavAthI te vibhAga taiyAra karavAmAM asAdhAraNa kuzaLatA, te majUra prApta karI zake che. pariNAme kAma vadhAre sArUM ane sacoTa bane che. pratyeka vibhAga taiyAra karavA pUratuM yaMtra paNa viziSTa prakAranuM thatuM jAya che. zramanI vheMcaNIne pariNAme utpAdananA kSetramAM anekavidha phAyadAo thAya che. jemake pratyeka majUrane tenI zakti ke cAgyatA pramANe kAma ApI zakAya che. strI majUrA ane khALa-majUrA utpAdananA kSetramAM zramanI-vheMcaNInA siddhAntane pariNAme ja pravezI zakamAM che. ekaja prakAranuM kAma satata karavAthI kAryamAM kuzaLatA prApta thAya che; vakhatane, mUDInA, sAdhanAnA saMpUrNa rIte upayeAga thaI zake che teTaluM ja nahi paNa dhaNA lAbhathI upayAga karI zakAya che. yaMtrane upayAga khUba ja vyApaka banAvI zakAya che. upara joyelA zramanI vheMcaNInA phAyadAe mAtra DhAlanI ekaja bAju che. DhAlanI khIjI khAjI-tenAthI thatA geraphAyadAo keTalA bhayaMkara che te U~DANathI vicAra karatAM kamakamAM Ave tevA che. zramanI vhecaNI utpAdananA kSetramAM jevAM strI-majUrA ane bALa-majUrAne lAve che ke tenIja sAthe bekArI, anIti, kuTuMbajIvanane vinAza ane zaizavane nirdoSa AnaMda ane vikAsa haNI nAkhe che. ekaja prakAranuM kAma AkhI jindagI sudhI karatAM kadAca te kAma pUratI kuzaLatA prApta thAya paNa sAthe sAthe te majUranA jIvanamAMthI jIvananI temaja zramanI khIjI badhI bAjue baMdha thaI jAya che, tenA jIvanamAMthI vividhatA ane rasa UDI jAya che, te yaMtranI sAthe mAtra yaMtravata banI jIvana pasAra kare che, ane sadAne mATe mUDIdAranA gulAma khanI rahe che kAraNa ke eka vastune sAme! ke hajAramA bhAga banAvavA sivAya tene kaMi AvaDatuM nathI. 5 Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 muvAsa ! zrAvatha 1995 yaMtrane upayoga alabatta zramanI vaheMcaNIne pariNAme khUba ja vyApaka bane che paNuM yaMtranI vyApakatA sAthe mAnavInA zramanI jarUra ochI thatI jAya che jethI yaMtra pote ja mAnavInuM sthAna letuM jAya che ane mAnavI kAma vinAno bekAra rakhaDe che. jyAM hajAro majUronI jarUra paDatI tyAM Aje yaMtra eka cAvI calAvanArathI hajajAro majUronuM kAma kare che. AkhA jagatabharamAM mAnavInA Arthika jIvanane bekArIne prazna Aje gUMgaLAvI rahyo che ane e prazna mATe zramanI-vaheMcaNuM ochI jokhamadAra nathI. zramanI vaheMcaNane siddhAMta tarIke temaja utpAdanane te je vega Ape che te daSTie " avagaNI zakAya ke vakhoDI zakAya nahi paNa mUDIdAranA kAbUmAM e siddhAnta majUrAnA zeSaNa arthe vaparAya che teTalA pUratI e prathA bhayaMkara che. A siddhAMtane upayoga, mAnava jAtanuM Arthika hita sadhAya ane mAnavInuM Arthika kalyANa thAya te rIte karavAmAM Ave to te kharekhara AzirvAdarUpa che. upara joyelA zramanI vaheMcaNInA be prakAra-sAdI ane saMyukta-uparAMta trIjA prakAra bhaugolika zramanI vaheMcaNIne che. A prakAra sAdI zramanI vhecaNInuM vizALa svarUpa che. pratyeka dezanI prAkRtika saMpatti pramANe judA judA prakAranuM utpAdana thAya ane te pramANe, paraspara rASTra AMtararASTriya vyApArathI rASTranI badhI jarUriyAta pUrI karI de. vinimayanA sAdhanene pariNAme A prakAranI bhaugolika zramanI vaheMcaNI zakaya bane che ane te zakya banatAM AMtararASTriya vyApArano ane AMtararASTriya vyavahArane janma thAya che. jemake kRSiprAdhAnya deza khetInuM ja utpAdana kare, udyogaprAdhAnya deza yAMtrika utpAdana ja kare, pratyeka deza pitAnI prAkRtika anukULatA pramANe utpAdana kare. A prakArane pariNAme jagatanuM Arthika jIvana vadhAre sugama ane saraLa bane che. mAnavInI dareka prakAranI jarUriyAta pUrI paDe che. sadAminI mahendrakumAra desAI (rAga tisaMga-vitAla] mAM maMda malake mAninI, ullasatI madhu skuratI naMdita, dera damAmathI mohinI dAminI maMda maMda malake mAninI. praNayazikha sehata mehatimire, kRSNa-megha mahIM vIja sehinI, paramAnaMde nAce caturA, pulakita kAjaLakAya yAminI, maMda maMda malake mAninI, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana suvAsa prabhA mahAna zivAjInA pitA zAhajI khIjApuranA navAbanA saradAra hatA. navAe saradAranA putrane salAmIe khelAyeA. paNa zivAjIe gAvadha calAvanAranA darabAramAM javAnI cekakhI nA saMbhaLAvI. navAkhe gAvadhanI baMdhI pharamAvI; sAdAM katalakhAnAM paNa teNe gAma bahAra levarAvyAM. geAvadha karanArane mATe teNe jyAre mRtyunI sajA jAhera karI tyAre ja zivAjI tenA darabAramAM gayA. eka vakhate bIjApuranA cauTAmAM eka vIkla khATakIe gAya para taravAra ugAmI. te talavAra gAyanA gaLAne sparze e pahelAM ja tyAM akasmAta AvI pahoMcela zivAjIe khATInA e. hAtha kApI nAkhyA. ziveAjInA bagIcAmAMthI bhAgavAnanI rA sivAya kAie kaMi tevuM nahi evuM zivAjInA guru kAzmadeve pharamAna kADheluM; paNa eka prasaMge bhUlathI guru kANudeva pote ja thoDAMka phaLa teADI kheThA. e bhUla mATe te tarata ja peAtAne jamaNeA hAtha kApI nAkhavA taiyAra banyA. paNa e paLe tyAM AvI pahoMcela zivAjI vageree temane page paDIne tema karatAM aTakAvyA. chatAM gurue e bhUlanI yAdagIrI mATe peAtAnA paheraNanI jamaNI khAMya te haMmezane mATe kApI ja nAMkhI, zivAjI musalamAnAnA kaTTA duzmana hatA, temanA pitA zAhajI susalamAnI navAkhanA saradAra hatA. eka prasaMge zAhajI zivAjInA pradezamAM khaMDAbAnAM darzane AvyA. zivAjIe sAme jai temanuM bhaktibhAvathI sanmAna karyuM. khaMDeAbAnA maMdirathI jejurI gAma sudhI pitAne rAvaMzI pAlakhImAM laI javAnI temaNe vyavasthA karI. ne te pAte hAthamAM joDA jhAlI pAlakhInI sAthe sAthe cAlyA. chatrapati zivAjI eka prasaMge saMta tukArAmanA bhajanamAM masta thaI DeAlavA mAMDelA. te vakhate meAgala sainya temane gheravAne AvI paheAMcyuM hAvAnI bUma paDI. paNa mahArAja bhajananI dhUnaneja vaLagI rahyA. A kaTAkaTInI paLe eka marAThA saradArane eka yukti jaDI AvI. ne mahArANA pratApane jema rAjA mAnasiMhe bacAvI lIdhA hatA, gurjarapati siddharAjane jema zrI. munazIne banAvaTI kAka bacAvI le che ema chatrapati zivAjIne bacAvavAne teNe temanA mAthA parano mugaTa uThAvI lIdhA. te mugaTa peAtAnA mAthA para mUkI te tyAMthI bhAgI nIkaLye, te meAgala sainye teneja zivAjI mAnI tene pI lIdhA. * nepoliyananI sAta varSanI vaye tenA kAkAne tyAMthI phaLanA eka kaDiyA AvyeA. tenI nAnI-moTI che baheneAe temAMthI keTalAMka phaLa uThAvI lai cArInA AreApa nepoliyana para DhALyA. pitAe nepoliyanane cAbakhAnI sajA karI tene traNa divasa bhUkhe mAryA. nepoliyane Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190 - suvAsa : zrAvaNa 1995 e badhuM zAMtithI sahyA karyuM. chevaTe baheneA bhAInI A kraruNu sthitithI pIgaLI UThI. temaNe peAtAnI bhUla khUlI. jyAre nepoliyanane A saMbaMdhI pUchavAmAM AvyuM tyAre te khAlyA, ' te strI che, mArI baheneA che, kAmaLa vayanI che, temane sajA karavAmAM Ave te karatAM mane thatI sajAthI emane vadhAre zIkhavAnuM maLyuM che. ' naipoliyane TuilerIsa-mahelanA snAnakhaMDamAM marAmatanI keTalIka vyavasthA karelI. mahelanA adhikArIe te vibhAgamAM phrAMsanA sarvottama citrakAro pAse keTalAMka suMdara citrA dArAvyAM. khaMDa taiyAra thaI jatAM nepeAliyane jyAre snAna karavA mATe tyAM praveza karyo tyAre tyAM ArAyela citrAmAM kreTalAMka strIcitro tarapha tenI najara kheMcAI. te tarata snAna karyA vinA ja tyAMthI bahAra AvyA. mahelanA adhikArIne peAtAnI samIpa kheAlAvI te kheAlyeA; " strIonuM sanmAna jALave. ''-ne jyAre e khaDamAMthI strIcitrAne bhUMsI nAMkhavAmAM AvyAM tyAre ja teNe te khaMDamAM snAna karyuM. .. senApati sAlTane nepeAliyane spenanA yuddhamAM javAnI AjJA pharamAvI. paNa sAlTanI svarUpavatI ane tejasvI patnIne evA jokhamI pradezamAM javuM na gamyuM. teNe sAlTane dabAvI dIdhA. nepoliyanane A samAcAra maLatAM teNe sAlTanI patnIne peAtAnI samIpa khelAvI. ne rUparUpanA aMbAra varSAvatI e umarAvanadI tepAliyananI samakSa AvI dhaDAdhaDa potAnI muzkelIe varNavavA mAMDI. zrImatIjI, nepeAliyane zAMtithI kahyuM, "huM tamArA pati nathI ke mArI sAme jematema khelA che. te jo pati heta teA tame A rIte khelatAM zIkhyAM paNa na heAta. yAda rAkheA, zAsakanI AjJA e senApatine dharma che; patinI AjJA e strIne dharma che. meM tamane ahIM zikhAmaNa levA nathI kheAlAvyAM. jA, tarata spena cAlyAM jAo. " bicArI umarAvAdI te ThaMDIgAra banI gaI. khIje ja divase teNe patinI sAthe spenanA raste pakaDayA. 66 mulAkAte AvanAra pratyeka strIne nepoliyana traNa prazna pUchtAH ' tame kayA kuLanAM che ? tamArI vaya zuM? tamane keTalAM saMtAna che ?' A traNa praznAnA kramika uttara gokhI eka vRddha ane baherAM meDama nepoliyanane maLavA cAlyAM. paNu kamabhAgye nepoliyane e ja prasaMge peAtAnA praneAmAM pheraphAra karyAM. teNe pUchyuM, "Apa mRta senApatinAM bhAbhI thAe ? ' meDame kahyuM. " huM khriseka......' Apane kaMI saMtAna che ? " nepAliyane pahelA praznanA uttara na samajAtAM pUchyuM, '' Avana vRddha meDame hasIne uttara dIdhA. .. "" 66 ATalAM badhAM saMtAnanI bhAgyazALI mAtA tA nepeAliyananA dhyAna bahAra rahI zake ja nahi. eTale eNe vizeSa khulAsA mATe pUchyuM, ApanI ummara ? " ". .. sAta " vRddhAe garvathI uttara dIdhA. .. nepoliyana pahelAM teA guMcavAyA. paNa pachI paristhiti samajAI jatAM teNe vRddhAne hasIne vidAya ApI. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvana suvAsa 191 senApati manthale be vakhata chUTAcheDA lenAra strI sAthe lagna karavAnI neliyana pAse maMjurI mAgI. nepoliyanane chUTAcheDAnI paddhati dUSaNabharI lAgatI. pitAnA senApatio evI strI sAthe paraNe e tene na myuM. pariNAme teNe evI anumati ApavA nA kahI. paNa mentholane taddana nirAza na karI nAMkhavAne teNe umeryuM, "tame presIDenTa segaranI bhatrIjI sAthe paraNe e vadhAre yogya che. " paNa kamabhAge nepoliyane presIDenTanI je bhatrIjInuM sUcana karyuM e bhatrIjIja be vakhata chUTAcheDA lenAra ane monTelanI ukta priyatamA hatI. nepaliyanane jyAre A samAcAra maLyA tyAre te khIjAyo. teNe kahyuM, "mArI nyAyasabhAmAM chUTAcheDA lenAra strIone mATe sthAna nathI." ne senApati manthalane teNe potAnI patnI sAthe varjhabarganI korTamAM pravezavAnI manA pharamAvI. eka vakhate nepoliyana phrAnsamAM baLavAnAM mULa repanAra rUnI pratimA pAsethI pasAra thato hato. te prasaMge e pratimA sAme joI e baba, "A mANasa je pAko ja ' na heta to phAnsanI zAnti vizeSa jaLavAta." pAse Ubhela keTalAka prajAjanoe A sAMbhaLI pUchayuM, "nAmadAra Apa Ama kema bele che ? baLavAne lIdhe vadhAremAM vadhAre lAbha te Apane thayo che." huM jANuM chuM," nepoliyane du:khapUrNa zAMtithI kahyuM, "paNa huM e paNa jANuM chuM ke rUso na thayo heta, baLavo na thaye heta ke huM paNa na thaye heta te phrAnsanI ane jagatanI zAMti vizeSa jaLavAta." eka prasaMge eka meleghele citrakAra nepoliyanane maLavAne Avyo. nepoliyane zarUAtamAM te enA pratye kazuM dhyAna ja na ApyuM; paNa jyAre nepoliyana sAthe thoDoka samaya citrakalA saMbaMdhamAM vAtacIta karI citrakAra javAne UThayo tyAre nepoliyana tene bAraNA sudhI vaLAvavA gayo. citrakAre vinayapUrvaka A pheraphAranuM kAraNa pUchayuM. nepaliyana bolyo, "mANasa Ave che tyAre kapaDAMthI oLakhAya che. jAya che tyAre guNathI." guru caitanyadeva eka prasaMge beTamAM eka mitranI sAthe jaLavihAra karatA hatA. e prasaMge temaNe taratamAM pote racele nyAyane addabhuta grantha mitrane jevAne Ape. paNa anya joIne te mitranI AMkhamAMthI UlaTAM AMsu sarI paDayAM. "kema?" caitanyadeve camakIne pUchayuM. "bhAI," mitre duHkha chupAvatAM kahyuM, "meM paNa amarakIrti kamAvAne nyAya para eka grantha lakhyo che. paNa A grantha jotAM jaNAya che ke mArA e granthane kaI kazo bhAva paNa nathI pUchavAnuM." * "ema !" caitanyadeva hasIne pitAnA prakhya saritAmAM padharAvatAM belyA, "have te bhAva pUchAze ne ?" eka prabhAte gurjarapati bhImadevanA sAme rAjAnI hAjarImAM eka nizAna tAkatA hatA. paNa te nizAna keIthI bhUdAtuM nahatuM, e prasaMge tyAM melAghelA vezamAM eka ajANa Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192- suvAsa : zrAvaNa 12 vaNika-yuvAna AvI pahoMcyo. teNe sAmane upahAsa karatAM guNapUjaka rAjAe tene paNa nizAna tAkavAnI anumati ApI. yuvAne te ja paLe nizAnane eka bANathIja vIMdhI nAkhyuM. - rAjAe bANu keTale dUra paDyuM che te tapAsavAne eka sainikane melavA mAMDayo. yuvAne hasIne kahyuM, "rAjana sainika nahi, ghoDesvAra mekale. nahitara sAMja sudhI paNa te pAcho nahi phare."-ne kharekhara tenuM bANa nizAna bhedIne cha mAIla cheTe jaI paDayuM hatuM. "tAruM nAma ?" rAjAe te yuvAnane pUchyuM. yuvAne vinayapUrvaka hasIne kahyuM, "leke mane vimalanA nAme oLakhe che." jagata e yuvAnane AbunAM svargIya daherAM baMdhAvanAra vimalamaMtrI tarIke pichAne che. avaMtImAM eka meghalI rAtre eka suMdarI potAne mRta pitAne saMbhArI "hA tAta, hA tAta"--e pramANe vilApa karatI hatI. rAjamahelamAM te vilApanA paDaghA paDatAM rAjA bheje te suMdarIne pitAprema vakhANyo. paNuM rANIe kahyuM, "e pitAprema na hoya, vyavahAra che." "e zI rIte ?" rAjAe pUchyuM. kemake e vezyA che." e kema karI jANyuM ?" rAjAe cakita thaI pUchyuM. "ema karIne," rAjAnA gAle cUMTI khaNatAM hasIne rANI-saubhAgyasuMdarI bolI, ke vilApamAM te ekale tAta zabda vApare che. jayAre rUdana vakhate kharI rIte te bApa ke pitA zabda vaparAya, paNa potAnA oSTha paranI raMgaprabhA bhUMsAI na jAya e mATe te e eThasthAnI zabdo nathI vAparatI." senApati grAnTanuM lazkara jyAre dakSiNa tarapha kUca karatuM hatuM tyAre sainyanA AgaLanA bhAgane lephaTananTa potAne grAnTa tarIke oLakhAvI, tyAM AvelAM gharomAMthI je kaMi khorAka maLe te potAnA madadanIzanI sAthe haIyAM karI gaye. pAchaLa AvatA grAnTane jyAre A banAvanI khabara paDI tyAre teNe zikSAnI eka judI yukti vicArI. te AgaLanA bhAgamAM AvI bolyo, "lephaTananTa mahAzaya mArA nAme badhuM haIyAM te karI gayA che paNa eka gharamAM dudhInuM eka bhajiyuM rahI gayuM che, temaNe se sainiko sAthe tyAM jaIe bhajiyAno paNa egya nikAla kare jaIe."-ne bicArA lephaTananTane ema karavuM paDayuM. duzmanasainya para vijaya meLavyA pachI senApati grAnTa e sainyanA senApatinI zodhakhoLa karavA mAMDI. paNa keTalAka sainikoe kahyuM, "nAmadAra, AkhA sainyamAM Apa emane ja pahelA pakaDavAnuM pasaMda karaze ema mAnI teo pahelethI ja sahIsalAmata sthaLe cAlyA gayA che." hata tArInI," grAnTa hasIne kahyuM, "mAre te ene thoDuMka InAma ApavuM hatuM. kemake duzmana-sainyamAM enA jevA senApatio che ene lIdhe te ame mahatvano bhAga ApyA vinA ja ATalI sahelAIthI vijaya meLavI laIe chIe." Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paradezI AMkhe- [ carcApatra ] taMtrI zrI-- Aje ApaNe zikSaNa ane saMskAramAM, vANI ane vartanamAM, vicAra ane paheravezamAM, dharma ane rAjakAraNamAM teA paradezI banI gayA chIe. paNa ApaNAM e meTAmAM meTAM kamabhAgya nathI ke hajAro varSoM sudhI hiMdanuM svAtaMtrya sAcavI rAkhanAra, jagatanI sarvottama saMskRti ghaDanAra, prajAne pavitratAnA maMtro zIkhavanAra ApaNA mahAna pUrvajone te ApaNA ItihAsane paNa ApaNe paradezIonI AMkhe kaeN paradezIee ApaNane ApelI AMkaNIe mApI rahyA chIe ? keTakeTalAMya aitihAsika asatyane ApaNe paradezI AMkhe satya tarIke joI rahyA chIe. evAM asatyA aneka che paNa ahIM huM e viSayane nathI sparzatA. ahIM te mArA Azcaya ApaNAM keTalAMya svAbhAvika satyAne ApaNe kevaLa paradezIone anusarIne cUthI rahyA chIe; keTalAMya nAmeAne bhraSTa karI rahyA chIe; aMgrejInA uccArane na samajI, mULa tapAsI jovAne khale, keTalIka vakhata, bicArA paradezIoe lIdhela zramane paNa ApaNe kuvA hAsyAspada banAvI rahyA chIe e saMbaMdhI kaMika TAMcA ApavAnA che. TAMcaNA ke dAkhalAo ApatAM te te lekhakanAM nAma noMdhavAM paDe e svAbhAvika che. paNa enA artha e nathI ke huM e lekhAnI bhUlA darzAvavA mAguM chuM. aneka lekhakAnI aneka bhUlA nAMdhavAne ahIM avakAza paNa nathI. pariNAme ceDAka noMdhapAtra dAkhalAo raju karI, ApaNI svataMtra-samagra prajAkIya cAkasAI dhruvaLa paradezIone anusarIne keTalI avanata banI rahI che e darzAvavA rajA lauM chuM. caMdana te malayAgIrI nAme rAjadaMpatI ane sAyara te nIra nAme temanA putronI haDDIkata bhAratajANItI che. paNa karnala TArDa, 'TrAvelsa Ina vesTarna inDiyA'mAM lakhyuM ke, 'caMdanarAjAe candanAvatI (vaDAdarA) vasAvyuM hatuM. tene malayAgIrI nAme patnI ane sAkrI ane nIlA nAme e che|karI hatI. ' A vidhAnA keTalAM sAcAM che enI tapAsa karyAM vinA ja 'ensAikalepIDiyA InDIkA ', DaoN. naMdalAlakRta 'jogrAphIkala DIkSanerI' vageremAM enI e rIte noMdha levAI. vaDAdarAnuM mULa nAma paradezIoe vIravatI (vIrAthI vasAyalI) TheravyuM. aMgrejImAM e parathI lakhAyuM-' Viravati ';ne e aMgrejI zabda parathI zrI. narmadAzaMkara lAlazaMkara kavie 'gujarAta sarva saMgraha'mAM lakhyuM-'varAvatI.' varAvatIne artha sva. vi jANe. paNa e parathI DaoN. atekara jevA aneka vidvAnAe evA ja utArA karyAM. rAjavI dhaMdhurAjanuM aMgrejI zabdAMtara Dhandhuraj. e parathI rAvabahAdura desAi jevAnA itihAsamAM paNa taMdurAja lakhAyuM. mahAkavi AsaDa 'ne kavisabhAraMgAra'nuM biruda maLeluM. ' AsaDa 'nuM aMgrejI rUpAMtara Asad' athavA 'Ashad. ' e aMgrejI zabda parathI zrI. meAtIcaMda kApaDiyAe Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 - suvAsa : zrAvaNa 1995 zrI. hemacandrAcArya' nAmanA pitAnA anuvAdagranthamAM kavinuM nAma lakhyuM, "aSADa." bicArAnuM nAma badalyuM te badalyuM paNa ene "kavisabhAzaMgAranA birudane paNa "kavisabhA saMgraha karI dIdhuM. e ja granthamAM mahArANI jetalladevI "Jayataladevi'nuM nAma badalAyuM 'jeTalAdevI'. TADe vastupALanI patnI lalitAdevI vize lakhyuM ke, "lalitAdevI vastupALa ke tejapALa bemAMthI ekanI mA, patnI ke chevaTe dIkarI hatI. A parathI koIke ene dIkarI TheravI te keIke ene mA TheravI. mudrAvyApArane artha thAya rAjamaMtrIne vyavasAya. paNa aNajANu paradezIoe tene artha karyo zarAphI dhaMdhe. ne e arthane anusarI ApaNuM saMzodhakoe keTalAya maMtrIone zarApha TheravI dIdhA. phArbasanI rAsamALAmAM pAne pAne gerasamajutIo bharelI che. tenI virUddha bIjI pramANa bhUta hakIkata paNa maLI rahe che. chatAM e grantha jANe gujarAtanA itihAsane eka mAtra adbhuta grantha hoya ema enI AgaLa evI vizeSa AdaraNIya hakIkatone Thekara mAravAmAM Ave che. DhaDe lakhyuM ke, "saMvata 1234mAM kumArapALanA zAsanakALa daramiyAna tenA maMtrI vastupALe......maMdiranI pratiSThA karI." kumArapALa 123mAM avasAna pAmela ane vastupALane udaya 1275 pachI thayo che e nagada itihAsa che. chatAM A hakIkta parathI Do. alekara jevA aneke vastupALane kumArapALane maMtrI TheravI dIdhe. ApaNuM bhaugolika nAmonI vikRtie te e hade sImA vaTAvI dIdhI che ke ene have sparzavuM ja nirarthaka jaNAya che. zramaNa-saMskRtinA be mahAna svabha-zrI buddha ane zrI mahAvIra. temAM je taTastha daSTie jovA jaIe to vadhAre kasAyela ne vadhAre bhavya jIvana zrI mahAvIranuM lAge che. chatAM eDavIna ArnolDa ane bIjA aMgreja lekhakoe buddhane jhaDapyA ane ApaNe buddhane ja sarvasva mAnI beThA. buddhanuM jIvana ApaNe baiddha granthamAMthI nathI lIdhuM, velsa ke ArnolDa jevAe ApyuM che e lIdhuM che;-mULa bauddha grantho karatAM keTalAya vikRta svarUpe. na pUjavA jevI keTalIye etihAsika vyaktione ApaNe pUchae chIe; pRthvIrAja jevI keTalIye mahAna vyaktione tarachoDI beThA chIe. Aje ApaNI dRSTi chIcharI banI gaI che. eka paNa viSayanA UMDA abhyAsa vinA aneka viSayomAM mAthuM mAravAne ApaNe talapApaDa banI jaIe chIe purANanI paMdara lITIne paNa zuddha artha na karI jANanAra Aje paurANika sAhitya para vivecana lakhavA besI jaze; vedanAM be sUtone paNa samajI na zakanAra vaidika sAhitya upara nibaMdha lakhavA besaze; jaina ItihAsa, sAhitya ke tattvajJAnanuM DITa na jANanAra AkhA jainatvano pUrNa abhyAsI hovAno DoLa karaze; ne zAMta-bhavya taTasthatApUrvaka lakhavA besI jaze ke "jainanA pahelA tIrthaMkara pArzvanAthe Ama karyuM ke "jainonA bAvIsamA tIrthakara AdinAthe Ama karyuM." paNa have ApaNe A badhuM dUra karI vadhAre vizuddha banavuM joIe. cala. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gocarI ITalaranA bAlamitra reInahelDa henIze hamaNAM pitAnAM saMsmaraNe lakhyAM che, je Gdeg jarmanInA e mAdhAtAne prabhAva ane tenA vikAsanA mULa para sAro prakAza nAMkhe che. amaladAra-pitAnA mRtyu pachI hITalara anAtha ane kaMgAla banyuM. te sthitimAM te viyenAnA anAthAzramamAM jaI vasyo, tyAM DenIzane enI mulAkAta thaI. bhUkhathI dabAyalA hITalarane khAvAnuM ApI DenIze ene vizvAsamAM lIdhe. DenIza bajArU citrakAra hato; hITalara paNa kaMika citrakAma jANo. baMnee bhAgIdArImAM e kAma AdaryuM. hITalaranA pitAnA avasAna pachI, tenI suMdara sevAonA badalAmAM, sarakAre tenA kuTuMbane mAsika 50 konanuM pAna bAMdhI ApeluM. e nANAM hITalaranI pariNIta bahena laI letI. hITalara e viSe paravA paNa na karato. paNa ziyALAmAM jyAre te TADhathI tharatharI UThayo tyAre DenIzanA kahevAthI teNe garama keTa kharIdavAne bahena pAsethI thoDAka paisA maMgAvyA. DenIza ane hITalara bane bhAgIdArImAM kAma karatA, paNa hITalarane A sAmAnya kAma jarIke gamatuM nahi. te to samAja, saMskRti ne rAjakAraNanI vAta karyA karato athavA gahane pustake ke chApAM vAMcavAmAM ja vakhata vItAvate. pariNAme DenIzane UlaTa te bhArarUpa thaI paDaye. tene svabhAve ugra hatA. rAjakIya carcAomAM tene khUba ja rasa paData. anAthAzramanA nivAsIo tenA A svabhAvanI ghaNI vakhata mazkarI paNa uDAvatA. te jyAre carcA karavA bese tyAre teo tenA paheraNano pAchaLano bhAga gupta rIte pATalI sAthe bAMdhI nAkhatA ane pachI teo carcAmAM hITalarane evo uzkerI mUkatA ke te mukkIo ugAmI Ubho thavA jate te sAthe ja pATalI paNa UchaLI paDatI. dharmane te khUba ja jarUrI mAne che. koI pracalita dharma na hoya te na sarjAvIne paNa prajAne tenA para premavatI karavI joIe e tene abhiprAya che. pApa-puNyane paNa te samaje che ne mAne paNa che. te saMbaMdhamAM te vAraMvAra vaoNlTeranuM daSTAMta TAMtoH "nAstika vikaTarane eka vakhate keTalAka gAmaDiyAoe lUMTI lIdhe. voTara cIDAI gaye. gAmaDiyAee kahyuM, "jo pApa-puNya che ja nahi to AmAM deSa zuM che? tamArA pAse bacata nANuM hatuM, amAre te joItuM hatuM ke ame te laI lIdhuM." A parathI vesTeranI AMkha UghaDI gaI ne te hameza devaLamAM javA lAgyo!' kethelika-khristi dharmane te khUba ja virodhI che. duniyAmAM je lohI reDAyuM che temAMne mere bhAga te e dharmanA nAma para caDAve che. izunA keTalAka siddhAMta e mAne che. susaMskRta hiMda pratye ene khUba ja prema che. hiMdane te saMskRtionI janatA mAne che. Izu saMbaMdhamAM te kahe ke, "te hiMdamAM rahela hovo ja joIe. tenA para buddha dharmanI UMDI asara che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 - suvAsa : zrAvaNa 1995 pAzcAtya saMskRti viSe ene abhiprAya NA ja halakA che. te kahetA, pazcimane saMskRti jevuM kaMI hatuM ja kayAM ? e te badhuM dharmayuddha ( jheDa ) nA prasaMge pUrvamAMthI AyAta kareluM che. ' strIo viSe tenA abhiprAya lagabhaga nepAliyana jevA che. te kahetA, 'strIone sanmAna ApavuM paNa emanA pAsethI pavitratA, saMskAra ane sevAparAyaNatAnI pUrepUrI AzA rAkhavI. te pAte dhaNA ja ataDA hatA. eka amaladAranA putra sAthe ene mitratA baMdhAyelI. te mitranI khUbasUrata bahena ane te--baMne hRdayathI premamAM paDayAM, paNa baMne ekamekane zabdomAM te te kAI divasa na ja kahI zakayAM. eka prasaMge eka gAvALakanyA enI vAgyArA para mugdha banI gai. teNe tenA pAse premanI mAgaNI karI. te hITalarane peAtAnA ekAMta gharamAM paNa laI gaI. paNa hITalara tene spardhA paNa vinA tyAMthI bhAgI chUTayA. game tevA gahana viSayAmAM paNa te mAthuM mAratA. paNa eka vakhate zApanahegane lagatA viSyamAM tenI kacAza pakaDAi jatAM pUrNa abhyAsa vinA kAi paNa viSaya para na khelavAnuM teNe vrata lIdhuM. ' anyAyane te ugra virAdhI hatA. eka vakhate ene lAgyuM ke DenIze tenI sAthenA kAmamAM tene chetaryA che ke tarataja teNe varSojUnA mitrane paNa kA mAM dhasaDayeA. Aje te jarmanInA sarvasattAdhIza che paNa tenA jIvananuM ghaDatara uparanA sAdhAraNa prasaMgAne AbhArI che. sApekSavAdanA navA siddhAntanA saMzAdhaka ane mahAna vijJAnavettA eInsTInane tenA eka mitre tenA navA vAdanI TUMkI vyAkhyA pUchI. eInsTIne kahyuM : 'suMdara-gulAmI yuvatI pAse eka kalAka eka miniTathIye eche lAgaze, bhaThiyArA para eka miniTa kalAka karatAM paNa vadhu lAMkhI jaNAze.......AnuM nAma sApekSavAda.' amerikana myujhiyamamAM necarala hIsTarInA sAyansanA prephesara kahe che ke, ' mAnavI vadhyA ja kare che. pAMca lAkha varSamAM e rAkSasI UMcAie pahoMcaze. ' bIjA keTalAka vidvAna ethI UlaTA ja abhiprAya dharAve che. temanuM ema kahevuM che ke, "lAkhA varSa pUrve mAnavI rAkSasI kadane! hatA. dhImedhIme te ghaTatA ja AvyA che. "ne temanI e mAnyatAnI sAbitImAM hamaNAM vAziMgTananI bleka DAyamanDa krAlasAnI khANu pAsethI temane mAnavInuM sADAtraNa phUTa lAMbuM pagaluM paNa maLI AvyuM che. kepTana kerInA janma vakhate ene bApa eTalA badhA khUza thaI gayelA ke teNe potAnA putrane hiMdI sainyanA badhA ja aMgreja kepTAnAM nAma ekI sAthe ApI dIdhAM. e anvaye kaeNpTana kerInuM kharuM nAma 'eskara vIliyama phrI enlIsa prIvjha elana jahAna DaeNAna peTro elphenalsa melaTAra gusTAphsana TaTala sTepa kArla karI' che. nIgrAjAtimAM ema manAya che ke mADhAmAM jo cAMdInANuM rAkhavAmAM Ave te bhUtapreta vaLagatAM nathI. ene anusarI jona veksTara nAmanA nIgreAe 44 varSa sudhI satata potAnA meDhAmAM cAMdItA DaoNlara rAkhelA. tema karatAM traNa DeAlara tA cagaLAIne khalAsa thaI gayelA. jagatanA meTAmAM meTA saharAnA raNane ThekANe pahelAM jaLa hatuM. zeAdhakheALa karatAM tenA bhUgarbhamAMthI sUkI mAchalIe sAthenA kUvAo maLI Ave che, Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sabhyaparicaya | IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIII za AnA, * traNa kAvyagrantha 1. pAMkhaDI-kartAH jeThAlAla nArAyaNa trivedI. prakAzaka: bacubhAI rAvata, kumAra kAryAlaya, rAyapura, amadAvAda. kimata bAra AnA. 2. kumAranAM kAvyo-lekhakaH mahendrakumAra motIlAla desAI. prakAzaka : je. ema. desAI, amadAvAdI pALa, kaDavA zerI, vaDodarA. mUlya eka rUpiyo. 3. madAlasA-lekhakaH govinda ha. paTela. prakAzaka: goradhanabhAI kIzorabhAI paTela, vaDodarA. kiMmata daza AnA. - jeTalAM svarUpa kudaratanAM che eTalAM ja kavitAnAM che. kavitA sAgaranI jema garjatI hoI zake, saritAnI jema rUperI paTe deDatI paNa heya; meghadhanuSyanI jema suramya raMgapradhAna hoya te jharamara varSatI varSanI jema te AhalAdaka paNa hoI zake; motInI jema camakatI hoya to tamALAnI jema gUMthelI paNa heya; amRtabiMdunI jema madhura hoya te puSpapAMkhaDInI jema sugaMdhapharatI paNa heya. meghadUtane saheje khetInI mALAnI upamA ApI zakAya. eka zloka ke ochAmAM ochI paktiomAM eka ja bhAva ke darzanane vALImAM matInI jema parevatI, pUjananA vALamAM puSpapAMkhaDInI jema sohAvatI ke amRtabiMduno svAda bakSatI kavitAne muktaka kahevAya che. "pAMkhaDI" evA muktakono saMgraha che. kumAranAM kAvya 'mAM muktake che; bhAva, darzana ke AtmamaMthanane vikasAvatI ke varNavatI lAMbI kavitAo paNa che. "madAlasA ' e eka paurANika premaprasaMganuM bhAva-citradarzana karAvatuM saLaMga ane saMvAdamaya kAvya che. traNe kAvyasaMgrahamAM Amukha paNa gujarAtanA traNa jANItA vivecakee lakhyo che. pAMkhaDImAM zrI. rAmanArAyaNa pAThaka, kumAranAM kAvyomAM zrI. ramaNalAla vasaMtalAla desAI ane "madAlasAmAM zrI. viSNuprasAda trivedI. zrI rAmanArAyaNa pAThake pitAnA kathanamAM mukhyatve muktakanuM svarUpa samajAvyuM che. zrI ramaNalAla desAI 'kumAranAM kAvyonA guNadoSa varNave che; zrI trivedI "madAlasAnuM avalokana karatAM sAthe rasapAna paNa kare che. prAcIna yuga kavitAne prakRtimAM bAMdhavA mathata; arvAcIna yuga tene vijJAna ane jIvananA sAmAnya praznomAM bAMdhavA mathe che. A traNe kAvyagrantha arvAcIna karatAM prAcIna svarUpane vizeSa pramANamAM anusare che eTale saMbhavita che ke arvAcIna yuga-saMpradAyIone e yogya pramANamAM na AkarSa; chatAM traNemAM kavitvanA mAdhuyaMgabha camakAra ochevadhata aMze paNa che ja. A traNe puratamAM maulika ciMtana, ramya zabdagUMthaNa, sulalita pravAha, citrAtmaka Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 * suvAsa : zrAvaNa 1995 darzana ane bhAvamAdhurya alabatta 'pAMkhaDI'mAM vizeSa pramANumAM jhagamage che chatAM khIjA khe paNa ochA AzAspada nathI jaNAtA. traNene potapotAnA alpa doSA paNa che. paNa temAM 'kumAranAM kAvyA'mAM keTaleka ThekANe tarI AvatA arthakaliSTatAne DhAya ane anAkarSaka prakAzana kaMIka vizeSa pramANamAM khUMce che. te saheje dUra karI zakAyAM hAta. 'pAMkhaDI'nAM muktakAnA moTA bhAga tA rasa-mAdhurya ke bhAvanApreraka che paNa zarUAtanAM theADAMkamAM kaMIka aMze prayAsa jaNAya cheH kavitA svAbhAvika Urmijanya hAvI ghaTe; najevA chatAM chaMdeAbhaMga paNa kayAMka kaLyAMka rahI javA pAmyA che. 'madAlasA ' kAvyane saMpUrNa samajavAne gheADAka saMskRta zabdakAro kharIdI levA joie. temAMnA keTalAka zabdo tA saMskRta ke gujarAtI baMnemAMthI eka bhASAmAM na maLI zake evA che. > upadezasAra--mULa lekhaka : zrI ramaNa maharSi, prakAzaka: zrI niraMjanAnaMda svAmI, tiruvaSNuAmalai, dakSiNa bhArata. kimmata deDha Ane. dakSiNe aruNAcala parvatanI taleTImAM zrI ramaNamaharSinA Azrama che. tyAM rahI tee jIvananAM gUDha tattvA zodhe che, tapa ane saMyamamAM jIvana vitAve che, jIjJAsuone bhAvabharyA upadeza Ape che. e upadezanAM aneka bhASAomAM bhASAMtara thayAM che. dArUka vanamAM rahetA abhimAnI RSine zive upadeza Apela; marSie e upadezane ramaNIya paMktiomAM vaNI lIdhA. A ene gujarAtI anuvAda che. anuvAdakanuM nAma nathI ApyuM paNa te zrI kIzoralAla gha. mazarUvALA heAvA vizeSa saMbhava che. anuvAda geya, madhura ane suvAcya banyA che. pAchaLanA bhAgamAM Apela TippaNI ane spaSTa artha samajavAmAM madadakartA thaI paDe che. zarUAtamAM ApelA zrI ramaNumaharSane paricaya bhAvapreraka che. [ svIkArAyala ane bAkInAM paricaya have pachI ] svIkAra pustaka-chatrapati zivAjI; mAnavazarIra vikAsa; maMjarImALA; saMvAda saMgraha; vihAradigdarzana; purANAM puSpA; zrI kumArapALa; hemacaMdra vacanAmRta; saMskRta prAcIna stavana saMdeza. traimAsika --phArbasa traimAsika; jainasiddhAnta bhAskara; kusuma; dezI rAjya; jaina siddhAnta bhAskara; mAnasI; mAdhurI. mAsika--prasthAna; zAradA; yuvaka; navaracanA; khAlejIvana; mamitraH bALaka; phArama; zikSaNupatrikA; bAlavADI; gAMDiva; strI-edha; gujarAta zALApatra; kamara; vepAra udyoga; vyAyAma; vaijJakalpataru; khetIvADI vijJAna; dIpaka; jaina satya prakAza; AtmAnaMda prakAza; kacchI dazA osavALa prakAza; gItA; pragati; anAvila jagata; kSatriya mitra; vizvavijJAna; gupta sahAya; viAira; tAna; cALa; aneTM; New book digest; Indian Review; The Educational Review; The New Review; Radio Times. pAkSika-bhosavA; dundubhi. aThavADika----prajAbandhu; gujarAtI; gujarAtI paMca, naukA; jaina; jaina jyAti; strIzakti; leAkasevA; rAjasthAna. ahevAla--zrI yazovijayajI jaina saMskRta pAThazALA-mahesANA; sukha saMcAraka kaMpanI-mathurA. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ LL mahAsabhAnA AgevAnA sAthenA matabheda pachI zrI subhASacaMdra khejhe prajAvikAsanI asaMbhavita ceAjanA ThIkaThIka pramANamAM raju karavA mAMDI che. jagatamAM jyArathI prajAtaMtranI zarUAta thaI che tyArathI sattAdhikArI pakSanA vireAdhI nAyakrA prajAne nacavavA haMmeza A ja nItine anusaratA AvyA che eTale emAM navInatA kaMI nathI; paNa jyAre jayAre e vireAdhanA pariNAme evA nAyakAnA hAthamAM sattA soMpI devAmAM AvI che tyAre tyAre te nAyakrA peAtAnI binavyavahArU yAjanAemAMthI ekene amalamAM mUkI zakathA nathI e vastusthiti zrI subhASacaMdra kAM teA jANatA nathI, jANe che teA hRdayane chetare che. teo kahe che : 'dAniSedhane huM jarUrI mAnuM chuM, paNa tenAthI AvatuM nukazAna navA karA nAMkhIne nahi paNa yurepiyA mATe je dArU pIvAnI chUTa rAkhavAmAM AvI che te dArU para vadhAre kara nAMkhIne vasUla karavuM joIe...aMgrejone atyAre svAtaMtrya mATe alTImeTama ApI devAnA samaya pAkI gayA che.' dArUnaSedha muMbaI ilAkAnI prajAne game che eTale zrI subhASabAbu ene vidha tA karI zakatAM nathI; paNa kara praznane nathI gamatA eTale te dUra karavAnI teo jarUriyAta jaNAve che. svAtaMtrya paNa prajAne game eTale ene samaya pAkI gayA hevAnuM zabdomAM kahevuM e paNa eTaluM ja saheluM gaNAya. paNa e badhuM zI rIte saMbhavita che, mArgamAM zI muzkelIe naDe e prathama vicArI levuM Avazyaka che. dArUnI jemane mATe chUTa rAkhavAmAM AvI che temanA para zakaca kara nAMkhavAtI vAta na vicArAI hArTa ema kahevu e teA pradhAnamaMDaLane dezadrohI, paradezIenuM mitra ne dArUnI tarapheNa karanAra kahevA bareAbara che. paNa dArUthI AvanArI traNa-sADAtraNa karoDanI karane lagatI ane pacAza lAkha lagabhaganI vyavasthAne lagatI--ema cAra karADanI kheATane amuka hajAra paradezIe kaeN paravAnAdhArIe pUrI karI zake e zI rIte manAya? te e mArge levAmAM Ave tApaNu jyAMsudhI hiMdu briTanane hastaka che tyAMsudhI ene amala thaI zakavA zuM saMbhavita che? "dArUniSedha, paNa kara nahi"e vAta tA kAlasA bALyA sivAya seAnAne gALavA jevI che. chatAM eTaluM kharuM che ke muMbaI sarakAre navA karanI je paddhati svIkArI che e karatAM ochI nukazAnakAraka bIjI paddhatie tene maLI zakata. selsa-TekSathI paisAdArAne jarIke nukazAna nathI AvavAnuM. te te UlaTA praznanI kharIdazakti ghaTADI garIkhAnAM kapaDAMnI kiMmata meAMdhI banAvaro. ane preparTI-TekSathI paisAdAra ne jeTaluM zASavAnuM haze e karatAM bhADuAta vargane ane jemanA baMdhe! navAM makAnanI bAMdhaNI sAthe saMkaLAyelA che evA kaDiyA-sucAra ke majUravargane vadhAre zASavuM paDaze. navA karA nAMkhatI vakhate, haMmezAM e karAthI thanAra naphAnI gaNatarI karatAM, nukazAnanI gaNatarI bamaNA pramANamAM karI levI joIe, meTAM zahe2ezamAM bhADAMnA vadhArA khehada vadhI Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 - suvAsa : zrAvaNa 15 gayo che e jANItI vAta che. ene kAyadApUrvaka ghaTADavAnI vAta paNa carcAI rahI che. Ama paTa-TekSa ane bhADAno ghaTADo baMnenA pariNAme, paisAdAro navA makAna bAMdhavAne badale pitAnI mUDIne beMkamAM salAmata rAkhavI vadhAre lAbhadAyI gaNaze. pariNAme je mUDI karatI pharatI ane vahecAtI raheta te sthira banI, dezI sarakArane madadakartA banavAne badale UlaTI prajAnA vyavasAya para kApa mUkaze ne beMka ke lenanA vyAjanA dara ghaTADavAmAM madadakartA thaI paDaze. bhADAnA vadhArAnAM aneka kAraNomAMnuM eka mukhya kAraNa e paNa che ke prajA jeTalA pramANamAM zahero bAju dhasI rahI che eTalA pramANamAM tyAM makAne na heI jeo vadhAre bhADAM ApavAne tatpara bane che temane ja bhADAnA makAna maLI zake che. eTale uparanA baMne kAyadAonA pariNAme navAM makAno baMdhAtAM je aTakI gayAM to prajA kaMgAla gAmaDAMomAM pAchI nahi phare, paNa gupta rIte paNa vadhAre bhADAM ApavAne taiyAra banI zaheramAM vasavAnI harIphAI Adaraze. Ane badale proparTI-TekSamAMthI je bhADAnA makAnone bAda karavAmAM Ave te paisAdArone evAM makAna bAMdhavAne uttejana maLe, enI harIphAInA pariNAme bhADAM svAbhAvika rIte ghaTI jAya, e harIphAI makAnone paNa sArAM ane svaccha banAvavAmAM madadakartA thaI paDe, mUDI pharatI rahe, dhaMdhe khIlate rahI prajanI kharIdazakti TakAvI rAkhe, sarakArane jamInanuM sAruM vecANa thAya ane sarakArI kAgaLiyAM ke beMkamAM paDI rahetI mUDI IlAkAnI sthAvara milakatamAM vadhAre karI prajAnA dhana tarIke vahecAI jAya. A uparAMta prajAne kIrti prema vikasAvI Avakane keTalAka svaichika mArga paNa vadhArI zakAya. prajAnA paisAdAra ke sevakavarga dArUbaMdhImAM keTale sahakAra ApavAne taiyAra che enI mAgaNI karavAmAM Ave ne je paisAdAra amuka rokaDa ke vArSika madada ApavAne taiyAra thAya ke je sevake dArUne dUra karavAmAM potAnuM jIvana vItAvavA taiyAra hoya evAone, temaNe ? karelI ke kabUlelI Arthika ke sevAviSayaka madadanI kadara tarIke, te te madadanA pramANamAM, tyaduzmana, datyavijetA ke daityavikrama" jevA caDautara koTinA IlkAba ApavAmAM Ave. A IlakAbene mAnamaratabo sarakAranI sattAmAM hoya eTale darajaje vadhAremAM vadhAre sanmAnanIya ane kIrtivaMta banAve. je AnuM yogya svarUpa ghaDavAmAM Ave te A prayoga jarIke niSphaLa javA saMbhava nathI. UlaTa te cAlu IlkAba taraphanI prItine potAnA tarapha kheMcaze, ane dravya sAthe bhAvanAne paNa kheMcI lAvaze. A uparAMta samRddhisaMpanna nirvazajonI game tenA hAthamAM jaI paDatI saMpatti, saTTo ke lakhalUTa jaMgama milakato-tenA para kara ke te saMbaMdhamAM kaMIka kAyadesara yogya vyavasthA AkhI prajAne bhArarUpa nahi thaI paDe. ne zrI bejhanuM alaTImeTama-briTananuM pradhAnamaMDaLa jyAM sudhI sattaziromaNIonuM na bane tyAMsudhI, ekasaMpa lazkarI pIThabaLa ke keIka rAjadvArI yukti vinA e kAIne dAda de ema nathI. hAIna-pradezamAM jarmanarUpasuMdarIonAM jyAre habasI sainikone hAthe ziyaLa luMTAtAM hatAM tyAre mahAna hanDabarganI vinaMtio ke prabhAvanI AkhA yuropamAM keie paravA paNa na karelI. paNa Aje hInDabarganA ziSyane caraNe DhaLAya che, kemake teNe saMga saryA che, baLane ekasaMpa ne vyavasthita banAvyuM che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * - rAja | MT. kalA-saMskRti-kalAkAra zrI, yazvara ka, zukalanAM ITAli sanmAna kare che. [ have hiMda paNa karaze. ] kAnsanI sarakAre jAhera banI gayelI sAhityakRtionA prakAzana para kara nAMkhI temAMthI garIba lekhakone madada karavAnuM TheravyuM che. sara rAdhAkRSNa briTiza-eDamInA phelo tarIke cUMTAyA che. alIgaDha yunIvarsITIe barnADa zai ane eca. jI. velsanAM pustako potAnA prakhyAlayamAMthI bahAra kaDhAvI nAMkhyAM che. skula oNpha moDane keca khullI mUkatAM mA. munazIe kenya-sAhityane ApelI aMjali. himAlaya-ArehaNamAM be pilAMDavAsIonuM mRtyu. sastu, sAduMne salAmatIbhareluM vimAna banAvavA mATe phrenca sarakAre jAhera kareluM trIza lAkha phrAnkanuM inAma. zeTha AnaMdIlAla podAre muMbaImAM Ayurvedika kolejanA makAna ne hospITala mATe kareluM sADAtraNa lAkhanuM dAna, kumArI zAtA ApeTenA prabhAta-zilma kaMpanI sAme upavAsa. [rAmabANa ilAja ! ] ne upavAsa choDayA chatAM eTalo ja taMga mAmala. [rAmanuM bANa paNa eka vakhata te niSphaLa gayuMja hatuM ne ! ] hiMdathI dara aThavADiye 45 lAkha lagabhaganuM renuM paradeza caDe che. ( hinda eTaleja kAmadhenuM che ne ? ] mahAtmAjI bimAra kavi khabaradAranI mulAkAta le che. Thakkara vasanajI mAdhavajI vyAkhyAnamALAmAM kavizrI khabaradAranuM vyAkhyAna goThavAyuM che, ekasapharDa yunIvasITIe jANItA hAsyalekhaka pI. jI. vuDahAsane DokaTara opha lITarecaranI padavI ApI che. jagata-pustakamaMDaLe jaeAna sTeInabekanI grepsa opha rotha' nAmanI navalakathA----jenA phIlma mATe lekhakane 75000 Dolara ApavAmAM AvyA che-ne egasTa mAsanA rasika pustaka tarIke jAhera karI che. IglAMDamAM vArSika garbhapAtanI sarerAza deDha lAkhanI AvI che; phrAnsa svarUpatI strIonuM saMgrahasthAna kholanAra che. [pAzcAtya saMskRtinAM baMne vikAsacihe che.) basIra-AsAmamAM kolasA ne lokhaMDanI navI khANo maLI AvI che. [ hiMdanuM AkarSaNa vadhyuM. ) deza-paMjAbanA hiMdI khristionA samAje je yuddha AvI paDe te briTanane caraNe pitAnI sevA pahelethI ja dharI devAne TharAva pasAra karyo che. [ dharmanAzvavatA te AnuM nAma-eka gAle tamA paDe te bIje AgaLa dharavAne #padeza denAra bhagavAna Izune paNa AkAzamAMthI pupo veravAnuM mana thAya evI.] zrI. subhASacaMdra bojha mahAsabhAnA zistanA niyamana sAme darzAvelo dezavyApI virodha [ sivAya dezamAM bIjuM che paNa zuM? ] muMbaI-sarakAranA AkarA karo sAme zrI. subhASa pikAra. [ pokAra ghaNI vakhata punI garaja sAre che.] mahAtmAjIe subhASabAbunA palaTAyala vartana saMbaMdhamAM dAkhavela kheda. mahAtmAjIne lAge che ke prajAe haju svaicchika svarUpe jIgarathI zuddha ahiMsAne apanAvI nathI. [manuthI mAMDIne cANakaya ane kAlikAcAryathI mAMDIne hemacaMdrAcArya sudhInA darekane emaja lAgeluM.] baMgALanA kedIonA upavAsa. dezabharamAM temanA chuTakArA mATe thaLavaLa. mahAtmAjI teonA upavAsa saMbaMdhamAM kahe che, "bhUkhamarAnI laData ayogya che." sarakAra upavAsa choDayA pahelAM chuTakArAne prazna hAtha dharavAnI nA kahe che. chevaTe bejhabaMdhuonA Agraha ane bAhedharIthI upavAsa mulatavI rakhAyA che. silenamAM hiMdIonI hADamArIone nikAla ANavAne paMDita javAharalAla silonanI mulAkAte. paNa silena hiMdIone dhUkAravAmAM makkama che. [ gerA saMsthAnavAdanI khUbIja e che-ke je pradezane saMsthAnanA divya svAtaMtryahaka ApavAmAM Ave tyAMnI prajA pitAnA mULa saMskAra vIsarI gaI hoya che eTaluM ja nahi paNa gerAone AjIvana svAmI ne mitra mAnI lehI ne Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 suvAsa : zrAvaNa 15 saMskArane saMbaMdha dharAvatI yuganUnI mitraene tarachoDavAne paNa te tatpara banelI hoya che. jyAre te evI bane che tyAre ja te saMsthAnane lAyaka lekhAI hoya che.] IglAMDanI umarAvasabhAe lorDa siMhAne umarAvahaka svIkAryo che. [ bhaviSyamAM kAma lAgaze.] TrAnsavAla-satyAgraha mulatavI rahyo che. karAMcI-kolejamAM haDatALa ne lAThImAra. [ yuddhanA medAne sumasAma joI hiMsAdevIe saMskAra ane sarasvatI-maMdirane Ama lIdhe lAge che.] hiMdane musalamAnI amalamAM lAvavA khAkAra caLavaLa AgaLa vadhe che. [be billIo na laDe te baMdarane maLe zI rIte ?] dilhImAM drAma-haDatALa. amadAvAdanI keTalIka zikSaNa-saMsthAone paMktibheda kaDavuM lAge che. [ ema na thAya to khristIone samAna sAmAjika darajajo maLI paNa zI rIte zake?] caDA-jelamAM tophAna, rAjA mahendrapratApane hiMda AvavAnI anumati nathI maLatI. [ hiMda hiMdIonuM nathI e vAta kaMI navI nathI.] sara heramasajI eDanavALAnuM avasAna. mevADanA eka jaina zrImate pitAnA putrane khristI banate aTakAvanArane mATe traNa hajAranuM inAma jAhera karyuM che. [ khristI pracArakone hiMduonI zaktinuM mApa kADhavAne avakAza maLaze.] muMbaImAM tilaka jayaMti ne zarAbabaMdhInAM maMgalAcaraNa, hiMdI mIlaudhoga para jhajhamate bhaya; mane aThavADiyAmAM be divasa baMdha rAkhavAnI vicAratI yojanA; [ma ne ane emanAM kuTuMbane banne divasa upavAsa karI pavitra banavAne avakAza maLaze. ] hiMdI lakara malAyA ne kere jaze. (taddana svAbhAvika! ] samavAyataMtranI anukuLatA mATe vaDI dhArAsabhAnI muddata pharI eka varSa mATe laMbANa che. [prAntiktatva sAmenA bakhALA jema pilA hatA ema samavAyataMtra sAmenA bakhALA paNa briTanane evA ja lAge che.] muMbaImAM sAmAnya hullaDa ane zAnti. gujarAtamAM duSkALane ugra banate bhaya. [ rAjA kAyastha kAraNubha ].. dezI rAjya- bhAyAvadaranA darabAra padabhraSTa thAya che. [dAktare paNa aMgane saDavA daIne pachI ja tenA para vADhakApa kare che. rAjakoTamAM cAra navI AglanattikAo. (dhanabhAgya ! } vIrAvALA lena meLavavA mATe deDADa kare che. e paNa dhanabhAgya ! ] luNAvADA rAjayamAM kheDUto para damana, bharatapuramAM strIe satyAgrahane pajo. dhAmInI nyAya mAgavA AvatI prajA para goLIbAra [nyAyanAM maMdira baMdha thatAM zayatAnanAM khUle e svAbhAvika che. rAjAone laMDa TAimsa cetavaNuM Ape che. ( samaya pAko haze.] haidrAbAdamAM sudhArA; lIMbaDInA yuvarAja kahe che, "svAtaMtrya e te prajAne janmasiddha hakka che. baMne samAna nuSkA che.] haidrAbAdanA sudhArA sAme tyAMnI musalamAna prajAne virodha. [aMgrejI vyApArIo paNa hiMdane ApI devAyelA svarAjyane virodha kare che.]. patiyALA jelamAM 200 kedIonA upavAsa. paradeza--DenjhIgano taMga banato mAmalo. [ haLAhaLa svArthanI athaDAmaNa evI ja hoya che.] cIna-jApAnamAM briTanaviridhI dekhA. TIenjIna saMbaMdhamAM briTane svIkArI lIdhelI jApAnI zarate; paNa pachI evIja ugra paristhiti. cIna-jApAna yuddhanI zarUAtathI Aja sudhImAM savAnava lAkha jApAnI yuddhabhUmi para sUtA. kAunTa siyAne spenanI mulAkAte. mena-ITAlinI mitratAmAM thatA jate vadhAre. Ayariza rIpablikanee laMDanamAM calAvelA dhUmadhaDAkA. [te mATe nANAMnI madada emane briTananA mitra amerikAmAMthI ja maLe che !] cInAI DolaranI kiMmatamAM ghaTADe. e paNa jApAnano eka vijayaja che! ] eMgla-phrenca-raziyana mulAkAtane naDayA karatAM cAlu apazukane. eka abaja paDa ApIne paNa briTana kadAca jarmanInI zAMti kharIde. (pratyAghAtanAM mUlya ApavAne te sau taiyAra bane che; AdhAta vakhateja AMkha nathI UghaDatI.] TIrelaramAMthI ITAli paradezIone hadapAra kare che. amerikA jApAna sAthenA vepArI karAra teDe che; jApAna jarmanInI sAthe navA vepArI karAra karI vaLatara meLavI lya che. seviyeTa cInane traNa karoDa pAunDanI lona Ape che. aDANavaTamAM zuM levAyuM che e paNa sAtheja jAhera karavuM joItuM hatuM. ) amerikAnA mAjI pramukha huvara vartamAna-pramukha rUjhavelTanI nItine vakhoDI kADhe che; tyAMnI pratinidhi-sabhA presIDenTanA lenDIMga bila para vicAra calAvavAnI paNa nA pADe che. Shree Sudharmaswami Gyanbhandar-Umara, Surat www.umaragyanbhandar.com