Book Title: Shilpdipaka
Author(s): Gangadhar
Publisher: Mahadev Ramchandra Jagushte Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/008433/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aho zrutajJAnama" graMtha jIrNodhdhAra - 15 zilpazAstra graMtha zilpadIpaka : dravya sahAyaka adhyAtmayogI AcArya mahArAjA zrI kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA.ne jJAnanI eTalo rasa vihAra game teTalo karIne AvyA hoya chatAM mahAtmAone vAcanA Ape ja, teozrInA hAthamAM pustaka hoya ja, kyAre paNa pustaka vInA beThelA joyA nathI... jeozrIe jJAna mATe athAga mahenata karI hatI evA adhyAtmayogI pa.pU. kalApUrNasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTaprabhAvaka gacchanAyaka pa.pU. kalAprabhasUrIzvarajI mahArAjAnA AjJAvartInI sarala | svabhAvI pa.pU. nyAyazrIjInA ziSyA mAtRhRdayA pa.pU. vidyutaprabhAzrIjIna ziSyA vikramaindrAzrIjInA ziSyA zrIIndrayazAzrIjI ma.sA.nI preraNAthI kezavabAga kolonInA bahenonI jJAnakhAtAnI upajamAMthI - saMyojaka : zAha bAbulAla saremala beDAvALA zrI AzApUraNapArzvanAtha jaina jJAna bhaMDAra zA. vImaLAbena saremala javeracaMdajI beDAvALA bhavana hIrAjaina sosAyaTI, sAbaramatI, amadAvAda-380005 (mo.) 9426585904 (o.) 22132543 (rahe.) 27505720 saMvata 2065 I.sa. 2009 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - vizvakarmAyanamaH aIInA gaMgAdhara praNIta. zilpadIpaka. palATa kaDIyA ane muthArona atyaMta upayogI. chapAvI pasiddhakartA. mahAdeva rAmacaMdra jAguSTa, bukaselara. traNadaravAja-amadAvAda. "satyaprakAza prInTIMga presamAM zA. premacaMda nahAlacaMda tathA DAhyAbhAI zakAbhA gAMdhIe kahayuM. 4. khADIyAmAM- amadAvAda, AvRttI ba9 prata-~12 0 0 sarva haka prasiddhakartAe pitAne svAdhIna rAkhyA che. saMva : : : 8. sane 1912. kiMmata rUpiyA de. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Registered for Copy right under 1.be Government of India's Act xxV of }:07. All rights are reserved by the Publisk). %. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akSamAlAMcapustakaM vAkamahaluMcate trinetrohasavAhanaH 1. "jJAnaratnakoze" vizvakarmAcaturbAhu MOHIT rAjavallabha adhyAya 1 MHAN LMMON MilitanAMALINE - - yahakiA kAmaka para prakRta honekA hai auravApara zlAkame jo rUpa batAyA hai so devapaMktIkA hai | La Page #6 -------------------------------------------------------------------------- Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA. uttama prakAranAM gharo, vAva, kuvA, taLAva ane kiTalAe kevI rIte bAMdhavA? AkAzamAM cAlatAM vimAne, kAine ghoDA, durbane, kALamApaka yaMtre vigere kevI rIte banAvavAM meghAsa, pavanAstra, anyAja, cakra, trizuLa vigere divya zastronI goThavaNa kevI rIte karavA? ane dukAmAM vyavahAramAM kAma lAgatI aneka cIje sahelAIthI taiyAra karavAnuM sAMcAkAma kevI rIte banAvavuM ? vigere jANavAnI je vidyAkaLa te zilpazAstranA nAmathI oLakhAya che. prAcInakALamAM A bhUmimAM jema vighaka, tiSya, yuga, vigere camatkArIka vidyA enA mahAna zodhake thaI gayA che, tevI ja rIte vizvakarmA nAme eka devanA zilpI thaI gayA che ke jemane zilpanuM ati camakArIka jJAna hovAthI pite evAM te yaMtro banAvyAM hatAM ke jenI madadathI mAtra eka rAtrimAM meTAM nagarAnAM nagare bAMdhI taiyAra kastA; temaja je je devane jevI IcchA thAya tevI jAtanAM vimAne, zastro, bAga bagIcA vigere banAvI ApatA ane teonA evA sAmarthyanA lIdhe e zilpazAstra vizvakarmAnI vidyAnA nAme paNa oLakhAya che. A zAstra saMbaMdhI khAsa vizvakarmAnA hAthathI ja lakhAyelA kei graMtha che ke nahI te haju nakkI thatuM nathI, paraMtu zodha kheLa karatAM temanI pAchaLa thaI gayelA bIjA AcAryonA racelA graMtho jevAke rAjavalabha, vizvakarmA vidyA prakAza, vigere maLI Ave che, je graMthamAM vimAna, vigere camatkArIka yaMtronI bAbato chevane bAkI hAlanA zilpIone kAma lAge tevI tamAma bAbatano saMgraha kare che. paraMtu te graMthonI racanA ati kaThINa hovAthI sAdhAraNa budvivALA zilpIothI te jaladI samajI zakAya tema nathI. ane tethI tevA zilapIonA hitane sArU ekAda uttama graMthanI zodha kheLa ame aneka va thI karatA hatA, tevAmAM dakSiNanA ke gaMgAdhara nAmanA vidvAna zilpIne racele A " zilpadIpaka' nAmane graMtha amArA hAtha AvyuM, je vAMcI-jotAM temAM hAlanA zipIone upayegI tamAma bAbate jevI ke ghara bAMdhavAmAM tamAma pramANe, leNadeNa, dareka ImAratanA AyuSyanAM pramANe, te ImArata Akhare kevI rIte nAza pAmaze, kevI jamInamAM kaI vakhate ku vigere jaLAzaye davAthI temAM akhUTa jaLa thaI zakaze vigere bAbate ati saraLa rIte samajAvelI hovAthI te graMtha gujarAtI bhASAMtara sAthe ceDAMka varSo para amArI taraphathI chapAvI prasiddha karavAmAM AvyuM hatuM, je zilpIone atyaMta upa Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yegI paDavAthI TUMka samayamAM tenI badhI prato khapI javAthI A bIjI AvRtti chapAvI prasiddha karavAmAM AvI che. ke A graMtha sarve upayegI bAbatothI bharapura che, to paNa temAM nathI ane rAjavallabhAdi bIjA graMthamAM che, evI keTalIka bIjI upayegI bAbatene hAlanA keTalAka vidvAna zilpIonI sUcanAthI A AvRttimAM sudhAre vadhAro karavAmAM AvyuM che ane tethI pahelI AvRttinA karatAM A AvRtti zipIone vadhAre upayogI thaI paDaze ema AzA rakhAya che. je A baMne diDa pranidIna vadhAre Azraya maLI jaze, to AgaLa upara A zAstranA vimA nAdika banavAnI kriyAnA baMne paNa zodha khoLa karI tene chapAvavA utsAhika thaizuM-hAla eja prasiddha che. mahAdeva rAmacaMdra ja bukaselara. traNadarane amadAvAda Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa TM lu. vizvakarmAnA rUpanuM varNana. 1 prathama ghara karanAra tradhAranAM lakSaNa 2 2 nirdoSa samaya gajavidhAna 2 3 gajanuM mApa AMgaLanAM nAma chAyAdikanI samaja Nu gajanI samajaNuM tALAdi mApa sAMkaLIyu. 3 4 4 7 G ADa prakAranAM sutranAM nAma grahAraMbha karavAna! mAsanI samajaNa 7 khAtane viSe tidhinuM pramANa levAnu` 8 jhubhAzubha mAsapheka huM Ji ghara karavAnI rANI javAnuM, vacha jovAnI rIta 10 7 ka. 11 uparanA vaccenI samajaNa nIce 11 12 13 dIzAnI samajaNa dhruvamAMkaDInuM pramANu ghara karavAnI raha bhUmi parIkSA bhuminu khaLIdAna 15 15 16 12 17 bIjI rIte bhAmI parIkSA pANInA vahananu phaLa atha khuTInuM pramANa zalya kADhavAnI vidhI, bhUmi sAdhana 19 artha zalyanI vIdhI 18 19 22 atha khata karavAnI vidhI. khAtakeSTaka. 23 ghara AgaLa kevIjAtanAM jhADA vAvavAM 24 prakaraNa 2 jI. atha AyavicAra AyanuM udAharaNa AyanAM nAma dIzAkeka Aya devanAM sthAna 26 s ' 27 mANasanI Aya lAvavAnI rIta 31 mANasanI Aya lAvavAnuM udAharaNa 31 AyanAM svarUpa 32 gharanAM mApa kadavAnI vidhI 33 Aya kalpavA vIze 33 38 34 kSetraphala kADhavAnA prakAra muLarAzI lAvavAnuM udAharaNa muLarAzI TuMkAmAM lAvavAnI samajaNanA niyama nakSatra lAvavAnI samajaNu spaSTi karaNa gaNu jevAvAne prakAra 35 3 32 37 37 gaNanAM nakSatra nakSatranI dIzA mukha jevAne prakAra38 36 tirthaM kamukhAM nakSatra adhAmukha nakSatra 36 gharanI rANI kADhavAnI rIta 39 39 nakSatranI rAzI jANavAnuM gharanA caMdranu phaLa jovAnuM, caMdranAM phaLa 40 40 gharanuM kASTaka 41 khaDATaka jovAnuM. 41 ghara tathA gharanI rAzI uparathI i. aniSTa baDAika samajavAnu` kASTaka. 42 ke!STaka samajavAnI rIta. rAzInA svAminI samajaNu svAmI jonAnu phATapha 43 43 45 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ IT ) A 1 W . 5 che. 70 0 vyaya samajano prakAra. 4pa : padabhAgamAM thAMbhalA mukavAnI vidhI. 63 aMzaka jANavAno prakAra, 47 thAMbhale mukavAnI vidhI. aMzaka jevAnuM. thaMbha mukavAnI vidhI. nava tArA samajaNa. 49 gharanuM lAMbA TuMkI pramANa tArA gaNavAnuM keTaka. 50 jALI tAkAM mukavAnuM pramANa hoDAcaka uparathI gharadhaNInA nAmanuM mALanuM pramANa. nakSatra kahADavAnI samajaNuM. 51 vedhavidhI. gharanA adhipatInI samajaNa. 51 dvAra mukavAnI vidhI. gharanA adhipatI samajavAnuM koSTaka. para vedhavidhI. kepTakanI samajaNa. yara | gharanA vibhAga vize. adhipatInA vagara. para ; samuLa ghara vize. gharanI utpatti. 53 pratIkAra ghara vize. saraLatAthI gharanI utpattinuM jevAnuM eka gharanAM be ghara karavA vize. kosTaka. 53 ] eka vAstunA be gharanA vedha. nIrvara samajavAnI rIta. pa3 pachItavidhI. gharanizadhavidhI. prakaraNa 3 ju. gharamAM citravidhI, nakSatranA vera samajavAnI rIta. 25 : | vAstubhaMga na karavA vize. nakSatranI nADI samajavAnI rIta. 55 dIzAlApa. gharavize sArAnarase praveza jevA guNadoSa vidhI. nI rIta. ghara uMcuM karavA vize. khaDakInA bAraNA vizenI samajaNa. pada gharanA khuNAvedha. bAraNA upara bAraNuM mukavA vize. 57 rAhumAM dvAra mukavA vize. dvAra mukavAnuM aMga. bAraNuM puravA vize. bAraNavedha gharanA mAnane lopa na karavA vize. e bAraNane vedha. bAraNAnA udayanA bheda. devajadaMDanA pramANanI samajaNa padabhaMga vize. nakSatranI nADInI samajaNa. mAnabhaMga vize. gharanA mukha vize. 74 nahina ghara vize. prakaraNa 4 thuM. tatvaparathI hareka kAmane AyuSa. 74 bArANuM mukavAnI vidhI. 61 atha tattvanuM phaLa. 75 gharanA bhAganI vidhI, 61 pravAdi gharenA nAmanI saMkhyA 75 9 - 71 73 74 74 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ seLa gharanAM nAma. 77 eka pATaDAvALA gharathI thatuM nukazAna. 84 gharanI kAMbaDInuM pramANa 77 ochA vadhAre mApavALI kuMbhathI gharane nakaze. 78 ' thatuM nukazAna. kAMbadhanI rekhAvidhAna. 79 thAMbhalAne vicAra. 84 karAnI uMcAIno vicAra. prakaraNa 5 muM. DhALanuM pramANu. 84 cakavatirAjanA gharano viratAra. 79 | gharamAM nIsaraNa kaI tarapha rAkhavI. 85 mahA maMDalika rAjAe kevaDuM ghara pachItano vicAra. banAvavuM tene vicAra. 80 junA gharane pADavAnuM vidhAna. 85 maMDalikanA gharane vicAra. 80 | zrImaMtanA gharamAM jamIna kaI tarapha rAmaMtanA gharano viratAra. vadhAre rAkhavI te. jAgIradAranA gharanA vistAra. 80 | gharamAM dhanazALA kayA ThekANe karavI? 86 senApatinA gharanA vicAra. vastrazALA kayAM karavI ? pradhAnanA gharanuM pramANa devazALa kayAM karavI ? bIjA halakA kAmadAronAM ghare. 80 vAsaNe kaI jagAe rAkhavAM ? sAdhAraNa mANasanA gharanuM pramANu. 81 azvazALA kaI tarapha banAvavI ? deva ane rAjAnA gharanAM nAma. 81 oSadhazALA kayAM banAvavI? sAdhAraNa mANasanA gharanAM nAma. 81 bhejanazALA kayA ThekANe kathvI ? 86 nAnAM moTAM gharanA pAyAnuM pramANa 81 | anizALa kayAM karavI ? pAyAnA pattharanI laMbAI pahoLAi.81 gauzALa kayAM karavI? gharanI pahoLAI uparathI dvAranuM mApa.82 pANIyArUM kayAM karavuM ? kuMbhIonuM mA5 ane te goThava- gajazALA kayAM karavI ? vAnI rIta. 8ra zastrAlaya kayAM karavuM ? ekhalA mUkavAnI rIta. strIvAsa kayAM kare ? khaDakI mUkavAnI rIta. bhase bakarAM gheTAM vagere kayAM rAkhavAM 86 khaDakInA bAraNAnuM mApa. nATakazALA kayAM karavI ? 86 tiyAra bAraNuM caNI levAthI thatI hAni.83 - rAjamAtA ane paTarANInuM ghara. 86 bAraNuM nAnuM moTuM karavAthI thatIhAni.83 dharmazALA kayAM banAvavI? vAstu karelA gharane bhaMga karavAthI tI jerI kayAM rAkhavI ? thatI hAni. 83 gadheDAM ane UMTanAM sthAnake. bAraNAnI ubhaNInuM mApa. 83 ke ThAra kayAM karo ? kevI jAtanAM bAraNAMthI bhaya pedA thAya.83 zaMkaranuM devaLa kayAM karavuM ? gharanI chAMyAne vicAra 83 , jAjarU kaI bAju rAkhavuM ? Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ = kumArezane rahevAnI jagA. ce!ddhA ane akhatarAnuM ThekANuM, chatra dharanAra, cAmara DhALanAra, gurU, takheALI vigerenAM sthAnaka, zayanagraha. pAThazALA. vAjI prazALA, rasoDuM. gaNitaya vA. 86 419 23 6.7 29 9 kh ! prakaraNa 6. 419 -- 89 gAmamAM vAsa karavAnA vicAra. gAmamAM vasavA vize. AyaparathI gharanAMdhAramukavAnI rIta. 88 gharamAM vAsa karavAnA niSedhagaha. kaI tithImAM gharanuM dvAra na mukavuM. 89 ghara karavAnAM vAra ne lagna. 89 gharamAM kuvA karavAnI dizA jevAnuM. 90 gharane AvaradA jANavAnI rIta. lakSmIyukta gharanA yAga. 91 . 91, 91 ghara khIjA dhaNI pAse javAnA cega, 91 gharanA AraMbhamAM nakSatra vAranAM trizeSa phaLa jovAtu. atha dvAracakranI samajaNa. atha gharamAM vAsa puravAnAM muhu`. 93 atha jIrNadharamAM pravezanAM muhurta. 94 gharapraveza pehelAM vAstuzAMtI lagna vArAda kaLaza mukavAnuM muhula vAma ravine vicAra. atha kaLazacapha. 95 gharapradeza kayA pachI karavAnI vidhI. 95 nakSatranAM nAma. 74 nakSatra uparathI rAzI cadra jovAnuM ke, 96 cAre dIzAomAM cadranu ghara jovAnu 96. 9 cAre dIzAnA catu phaLa. dhruva nakSatra ne tenA vize kAma. ugragaNu ane te vize kAma. mIzragaNu ne te vize kAma. laghugaNu ne tenA vize kAma, mRdugaNu ne tenA vize kAma tIkSNagaNa ne tenA vize kAma zatAvIza ceAmanAM nAma. yamaghaMTa ceAga samajavAnuM yamaghaTanAM phaLa, drIzAkALanI samajaNuM mahAdeva rAmacaMdra jAgulTe brukaselara. traNa daravA--amadAvAda 6.7 97 97 9 98 rera jogaNInu dhara jovAnuM. 9 vAranA anukrame rAhunuM mukha jovAnuM. 100 mAsa pramANe rAhu jevAnu 100 vAra tathA nakSatra 100 atha dhAtaka 101 102 atha dIvasanAM cADIyAM. atha rAtrinAM cAghaDIyAM. atha zubha zuna 102 102 103 gAma jatAM apazukana, 94 gAma jatAM apazukananA parIhAra. 104 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnIce AyonA ve rupo batAyA,temA ekasI. ane bIjo puruSa che. *RIE dezAna. MPS THUTHAN INE WTPWys -RANATEL. 15 ghara karavAnI pRthvI MUKTA ..ki. dAsA. TIMATERIA' SINE. arta yAyadhya, pazcima. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ atha zrI zIlpadipaka. zrIgaNezAyanamaH zrIsarasvatyainamaH zrIvizvakarmaNenamaH stuti. prakaraNa 1 luM. zloka || smRtvAsvacittematataM gaNezaM govardhanAkhyodharaNIsuro'ham zrIzilpadipakasaMjJakasya vyAkhyAsu bhASAMsuralAMprakurve // 1 // a --- zrI gaNapatInuM cIttane vize se vAra sma karIne huM govaradhana nAmane dvIja A pipika nAmanA graMthanI manohara bhASAe karI bhuSita sarala sarve zilpA sajjanAne samajaNa paDe tevI rIte gujarAtI bhASAnI 43 // 1 11 vizvakarmAnA rUpanuM varNana. zloka. kaMvA sUtrAvRpAtraM vahatikaratalepustakaMjJAnasUtraM haMsArudaMtrinetraH zubhamugaTaziroH sarvatovRddhakAyA || trailokyaM enamRSTaMsakalasuragRhaMrAjaharmyAdiharmyA devosau sUtra vA jagatakhilahitaH pAtuvovizvakarmA || 2 || Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSadipaka - artha -jenA eka hAthamAM kAMbI, bIjA hAthamAM sUtra ne trIjAmAM jaLanuM kamaMDaLa ane cothA hAthamAM pustaka dhAraNa kareluM, vaLI jene haMsanuM vAhana che, ne jene trI netra che, jenA mastaka upara mukuTa dhAraNa karelA che, eTaluM ja nahI paNa sarve prakAre jenuM zarIra vRddhi pAmeluM che, tathA traNaloka jeNe sarajelAM che, temaja sarva prakAranAM devaghare, rAjaghara ane sAmAnya lokanAM ghare jeNe racelAM che, evA save jagatanuM hIta karatA vizvakama je sUtradhAra te tamAruM rakSaNa kare. 2 prathama ghara karanAra sutradhAranAM lakSaNa. zloka. suzilacaturodakSa zAstrajJalobhavarjitA // kSamAvAnasyadijazcaiva sutradhArasaucyate // 3 // artha--jenI zAMta vRtti hoya ne ghaNe catura, DAhyA. zilpazAstrane parIpurNa jANanAra ne lebha rahIta, kSamAvAna (kedha rahIta draja samAna AcaraNavALa sutradhAra kahIe. evo sutradhAra sarve kAmane vize asara karIe. 3 nirdoSa samaya. zubhamAsesitepakSe atitecottarAyaNe / caMdratArAbalaM bhartR sulagnecazubhedine // || artha-sarva sutradhAre zubha mAsa, ajavALIyuM pakSa. uttarAyaNanA sUrya tathA caMdra tArAnuM parIpurNa baLa joI zubha lagna rUDo dIvasa niravina samaya joI navIna kAma AraMbha ka. 4 gaja vidhAna. e. mAtrAproktASTabhirjeSTAnistuSezcaivayavodareH mAtrAmastimaH popUrvamaH | S || artha-choDAM vagaranA (chaDelA) ATha ADA javana eka uttama mAtrA kahI che, traNa mAtrAnuM eka parva kahyuM che ne A parvane eka hAtha (mare) kahyo che eja Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaA 1 lu. pramANe sAta ADA javanI madhyama mAtrA che ane cha mAtrA jANavI. uttama madhyama ne kaniSTa e traNa mAtrAnA kanISTa guja jANavA. gajanu mAdha oN. chAyAvANureNukezAgralikSA yukoHsvAdyavastaMghuruzrI chAyAdibhyoSTanamAnasyavRddhiH proktohasto jainasaMkhyAMgulava / / 6 / / achAyAdIkanA anukrame Apha ADa guNA karavAthI mApa thAya che te evI rIte ke, 1 AMgaLanuM nAma mAtrA. 2 kaLA, pa. muThThI. tala. karapAda (pA gaja) 96 106 eka chAyAne ATha ghaNAM karatAM eka aNuM thAya tathA tevA ATha aNunI eka reNu' thAya, tevA ATha reNune eka kezAgra thAya, ne tevA ATha kezAgranI eka lIkSA (lIkha) thAya. tevI ATha lIkSAnI eka yukA (jI) thAya, tevI cha jIne! eka java thAya, tevA ATha ADA javane eka AMgaLa thAya. ne tevA cAvIza AMgaLane eka hAtha (gaja) thAya. de AMgaLanAM nAma. 3 * 4 y 7 . wl 27 >> 77 ;" ?? 17 27 dd "" "" 7> 27 >> "" ** vI. taNI. prAdeza 21 AMgaLanu nAma ratnI. :24 42 84 "" "" 25 37 27 10:0 13 "" "" ,, OM ADA javano kaniSTa madhyama ne uttama 37 77 aratnI (pureAgaja) kijju ( eka gajane aDhAra AMgaLa vA guja.) purUSa ( sADA traNa guja. ) dhanuSya (cAra guja.) krUDa ( cAra gajane daza AMgaLa. ) dhanuSya (cAra hajAra ganA eka kAya) Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpAdipaka. 10 AMgaLanuM nAma zayatALa pacAthI ra. koSane (ATha madhyamAnA aMta hajAra gajano eka sudhIno bhAga. gabyutI. ne 2, gekaNuM. zatrutI ( saLa vitastI (vaMta). hIra gajane eka , anAhapada. jana. chAyAdInI samajaNa chAyA eTale gharanA chAparAnA chIdramAMthI sUryanA taDakAnAM kIraNanI bhaya sudhI prabhA goLa daMDanA jevI dhumADIyA raMganI paDelI dekhAya che. ane temAM je jhINI rajakaraNa uDatI dekhAya che te rajakaraNane AvuM kahe che te ANunI chAyA draSTIe paDatI nathI. paNa yaMtravaDe karIne jotAM te chAyA dekhAya che. evI ATha chAyA jyAre maLe tyAre eka ANuM thAya che. te ANuM ne trasare che paNa kahe che. vaLI reNuM sAthI jhINuM rajakaraNa che je hAthamAM AvI jatI nathI tene reNuM athavA rathareNuM kahe che. kezAgra (vALanI aNI) lIkSA (mAthAnI lIkha) ane yukA (jI) ne yava (ja) AMgaLa (ATha ADA java) te te gajane covIza ma ga thAya che. gajanI samajaNa. uttama madhyama ne kanISTa evA traNa prakAranAM gajanAM mApa nIce pramANe che. uttama gajano prakAra, A uttama gajanA traNa AMgaLanuM pramANa che evA ATha bhAge eka gaja thAya che. (eka parvanuM. ) * A madhyama gajanA traNa AMgaLanuM pramANa che tevA A bhAge A gaja thAya che. (eka parvanuM.) A kanISTa gajanA traNa AMgaLanuM pramANa (eka parvanuM mApa che tevA ATha bhAge gaja thAya che. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - rudra. vAyu. vizvakarmA agni. bramhA, kAla. varuNa soma. viSNu. mAna ------ - - suJa. sAgatI. AprakAra. phATaNI hai. vidArikara. kATa khuNo. goNI o. vAstu puruparnu citra. sUrya. satya. bhRza. AkAza paghA. Apa ayamA savitraanaMsaktiI ApayatA. zala. rAhAta zrIdhara brahmA. kubara yama. bhallAda gaMdharva mukhya. rudaanerudAsa mRga. meSa nAga. mRga. roga. pApayasmA zeSa asura varuNa pUSya sugrIvA naMdi. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa v lu, 5 upara pramANe traNe prakAranA gaja karavAne vIdhAna che. te gajanAM ATha pa che te dareka parvane vIze devatAonu sthApana che. devatAonAM nAma. jo . rudra vAyuvizvakarmAhutAzo brahmakAlastoyapaH somaviSNu // puSpedevAmulatosmiMzramavyAt paMcASTasaMyabhivedairvibhajya // 7 // a--gajanA prathamanA cheDAnA devatA rUdra che. prathama pula athavA cAkaDIne vAyu deva che. khIjA putre vIzvakaramA deva che. trIje anI, ceAthe brahmA, pAMcame pule kA haiM, chaDe varUNa, sAtame seAma, AThame vIstu che e pramANe julAnu rakSaNa taMtra karI rahyA che mATe te pulemAM te te devanuM sthApana karavuM. gajanA vyu vacamAM) bhAgathI bAkI rahelA uttara bhAganA pAMcamA tasunA cAra bhAgA karavA, ane AThamA tasunA pAMca bhAga karavA ane bAramA tasunA cha bhAgA karavA A rIte gaja karaveza, vaLI trevIza devatAnAM nAma. ja. izomAruta vizvavanhi vidhayaH sUryazvarudroyamaH // vairupAvamavoSTadaMtivaruNoSaka icchAkriyA / / jJAnaMvittapatirnizApatijayo zrIvAsudevohalI // kAmavizvaritikrameNamaruto haste trayeviMzati // 8 // aeka gajanA cAvIza ta}nI trevIsa rekhAyA che te dareka rekha agara AMka upara eka eka devanuM sthApana gaNutAM trevIsa devatAo thAya che, temanAM nAma nIce pramANe. Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zipadapaka. prathama rekhA upara mahAdeva, bIjI upara vAyu, trIjI upara vizvedeva, cothI upara agni, pAMcamI upara brahmA, chaDI upara surya, sAtamI upara rUdra, AThe yama, nave vizvakarma, daza aSTa vasu, agiAre gaNapati, bAre varUNa, tere kAtika svAmI, cide icchA devI, paMdarame krIyAdevI, sALame nAna, sattarame kubera, aDhArame caMdramA, egaNIzame jaya, vIzame vAsudeva. ekavIze baLabhadra, bAvIzame kAmadeva, trevIzame rekhA upara viSNu bhagavAnanuM sthApana, jyAM jyAM je devanuM sthApana tyAM tyAM te devanuM pUjana karavuM.--- atha gajanA deva dabAvA vIze. kova. ucATanarogabhayaMcaduHkhaMvanhebhayaMpIDitakaMprajAyAH mRtyuvinAzopidhanakSayaHsyAnmohaHkramaudaivatapIDitena / artha-gajanA muLano devatA zipInA hAthamAM dabAya nA ucATana kare, je pahelA kula deva dabAya te roga kare, bIjAne duHkha kare, bIjAne agni bhaya kare, cothA bALakane duHkha kare, pAMcamAno mRtyu kare. cheDAne kuTuMbane nAza kare, sAtamAne dhanane kSaya ane AThamAM kula deva dabAya te citta bhrama kare agara gAMDe kare mATe ghara karavA jatI vakhate prathama gajanuM pujana karIne gaja jhAlo paNa kaI kula upara AMgaLI ke aMDe Ave nahI. be kulanA vacamAM jhAlavo tenuM pramANa 9 o. hasteyatnAtpuSpayoraMtarAle tvaSTA'dhAryomaMdirAderniveza hastAbhdumauyAtyakasmAttadAsau vighaMTumAvadarota che 1. / artha--ghara karanAra sUtradhAre gharanuM kAma karavA jatI vakhate gajanA be phulanA madhya bhAge gajane navaDe pakaDavo joIe, agara jo gaja upADatI vakhate te gaja jamIna upara paDI jAya te te kAmamAM vidyA kare. 10 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 luM. artha tALAdIka mApa. . tAleDAdazamAtrakAparimita tAladvayaMsyAtkaraH pAdAnadIkaropikiSkuruditazcApacaturbhiH karaiH / / krozodaMDasahastrayugmamuditoddhAbhyAcagavyutikA / tAbhyAMyojanamevabhumirakhilAkoTIsatairyojaneH // 11 // artha-bAra mAtrAno eka tALa thAya, be tALano eka gaja thAya piNA be gajane eka kiku thAya, cAra gajanuM eka dhanuSa athavA daMDa thAya, be hajAra dhanuSane eka kosa thAya, be kose eka gamyuti thAya, be gamyutie eka jojana thAya, e se (100) keDa je jananI eka pRthvI thAya. 11 ATha prakAranA sutranAM nAma. zloka. sUtrASTakaMdraSTInRhastamauja kArpAsakaMsyAdavalaMbasaMjJam // kASTaMcasRSTAkhyamatovilekhya miyamUtravinitajJA che ?2 | artha-tranA jANanArAoe ATha prakAranAM sutra kahyAM che temAM prathama draSTI sutra, bIje gaja, trIjI muMjanI derI, ceAthe sutrane dore, pAMcame oLakhe e ADa kAranA sutra kahyAM che. 12 prahAraMbha karavAnA mAsanI samajaNa. . caMdratAravalaMbharnu zubhelagnezubhedine / / caitrezokakavidyAt vaizAkecadhanAgamaM // 13 // arthagharane AraMbha karatI vakhate caMdranuM baLa tathA tArAnuM baLa jevuM ane zIlpazAmAM batAvelA dIvasa ne kahelAM je zubha lagna Ave tyAre Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zidipaka AraMbha karo. temAM prathama mAsa jevA. je citra mAsamAM khAna kare te gharadhaNIne zAka upaje, vizAkhe khAta kare te dhaNIne ghaNo lAbha thAya. 13 e. jeSTegRhastupiDyaMte apADepazunAzanaM / zrAvaNedhanavRddhisyAt zunyaMbhAdrapadaMtathA / / 14 // artha---ane jeTha mAsamAM kare te gharadhaNIne grahanI pIDA thAya ne aSADa mAsamAM pazune nAza kare zrAvaNa mAsamAM khAta kare che dhanavRddhi kare, ne bhAdaravA mAsamAM kare, te zunyatA azubha kare. va. kalahaMcacAzcInamAse bhrtRnaashNckaartike|| mArgaziredhanaprApti pauSecakAmasaMpadA // 1 // artha-Aso mahine khAta kare te kaleza thAya. kAnaka mAse karAvanAranA zevakano nAza thAya, mAgazara mAse kare to tene dhana prApti thAya, ane poSa mAsane vize kare to sarve saMpatti prAptI thAya. zloka. mAghe'mibhayaMvidyAt phAlgunaca zrIyottamA // 16 // artha--je kadApI mAhA mahInAmAM khAta kare to te ane agnine bhaya kare ne phAgaNa mAsamAM kare te tene lakSmInI vRddhi thAya. khAtane vize tithInuM pramANa levAnuM tiyApaMcamIcaiva saptamInavamIstathA aikAdazyAMtrayodazyAMetetithIsukhAvahA // 17 // artha-3-5-7-9-11. 13 A cha tIthIe ghara che bAkInAM bAta kara. vAmAM zubha kahI che ne bAkInI 1-2-4-6-8-10 -124 15-0)) ane mAsa ItyAdI tIthI e khAtanA kAmamAM varajavI kahI che. A Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ go Na dyAyacya. ka nA' ma buTa 7 abhi. naRta -0--pa rA. sA --0 zrI. , thepupura : za Page #26 -------------------------------------------------------------------------- Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 luM * * * * * * * * * * * * * * * * * * * ~ ~ ~ zubhAzubha mAsa keASTaka, mAsa. parINAma. zaka azubha vaizAkha. dhanavRddhi zubha mRtyu azubha aSADa. pazunAza azubha zrAvaNa. pazunI vRddhi zubha bhAdare. ghara ujaDa thAya azubha Ase. kaleza azubha 8 kArtika. } sevakane nAza ! azubha 9. jAgasIra. dhanaprApti | zubha 10. pisa. lakSamI maLe zubha agnI bhaya thAya azubha | 12 phAgaNa ! lakSamI vRddhi zubha mAhA. uparanA je mAsanuM keka karyuM che temAM zubha mAsamAM prahAraMbha tathA praveza kara ne azubha kahelA mAsamAM prahAraMbha ke praveza kare te tene azubha thAya. ghara karavAnI rAzI jovAnuM va. AdityaharikarkanakraghaTagepurvAparAsyaMgRhaM / Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 0 ziTTipaka. kartavyaMtulameSavRzcikavRSeyAmyotarAstathA || dvAraMbhinnatayAkarotikumatirdravyapraNAzastadA / nyAminadhanurma tamithunotrAsminAryavRnheM ! ?8 a:--siMhaiM, ka, makara, ane kuMbha, eTalI rAzinA sUryamAM pUrva ane pazcima dizAnA dvAravALuM ghara karavuM. tathA tuLA, meSa, vRzcika, ane vRSa, eTalI rAzinA sUryamAM dakSiNa ane uttara dIzAnA dvAravALuM ghara karavuM, paNa krutivaDe tethI ulaTI rIte kAi kare te dravyane nAza thAya. temaja kanyA, mina, dhana ne mithuna eTalI rAzinA sUrya hoya tyAre keAI dIzAnA dvAravALuM ghara karavuM nahIM. 18. vatsa jovAnI rIta. oN. kanyAditriSupUrvatoyamadizityAjyaMcacApAdita | dvAraMpazcimatastrike jalacarAtsaumyeravauyugmataH // tasmAdatsamukhaMdizAsubhavanadvArAdikaMhAnikRt siMhaMcAthavRSaMcavRzcikaghaTayAtahitasarvataH // 19 // a-kanyA, tuLA, ane vRzcika e traNa rAzinA sUrya hoya tyAre vatsanu mUkha pUrvamAM hoya che, dhana, makara ane kuMbha, e traNa rAzInA jyAre sUrya hAya tyAre vatsanuM mUkha dakSiNa dizAmAM hoya che, ane mIna, meSa ne vRkSa, e traNa rAzinA sUryamAM vatsanu mUkha pazcima dizAmAM heya che,vaLI mithuna, karaka ane sihu e traNa rAzinA sUrya hoya tyAre vatsanu bhUkha utara dIzA tarapha hoya che. mATe te vatsane sAme gharanuM dvAra mukavAmAM Ave te keI prakAranI hAnI thAya, ane te vatsanI pAchaLa je dvAra mukAya te AyuSyane kSaya thAya, paNa si'ha, vRSa, vRzcika ane kuMbha, e cAra rAzinA sUryamAM gharanAM cAre dizAenAM dvArA mukavAmAM Ave te vatsanA doSa naDe nahI 19 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 6 luM. vatsacakra. uttara. vAyavya, [ pa 10 15. 30 : 15 10 IzAna. | 5 15 10 10 15 30 A dhara karavAnI bhumi che ema samajavuM. 30 pazcima 15 10 - 5 10 15 5 | nairUtya. | { 5 10 15, 30 5 10 ! ! agni dakSiNa uparanA valsacakranI samajaNa nIce che gharanI bhUminA cAre dizAonA sAta sAta bhAga karavAmAM AvelA che ane dareka khuNAne vibhAga jude pADavAmAM AvyuM che, tema khuNAmAMnA eka khuNAmAM dvAra mUkavuM nahIM. game te e divasa hoya paNa khuNAmAM dvAra mukavuM nahIM kAraNa ke te khuNAne bhAga dimuMDhApaNAne che eTaluM ja nahIM paNa khuNAnA bhAge vAstudevanI saMdhi ane zira vagerene bhAga che. temaja aSTastrI ane SaTasutrIne pIDA karavI nahIM. have dIzAomAM dvAra mukavAnuM hoya tevA vakhatamAM te dizA sAme vatsa hoya to te vatsane doSa traNa mAsa sudhI rahe che, tevA vakhate dvA2 mukavAnI jarUra hoya che tyAre suma mate evI rIte che ke dIzAonA sAta vibhAge Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpadipaka, karelA che, te dareka dIzAmAM vatsa traNa traNa mAsa sudhI rahe che tenuM pramANa nIce pramANe che. - mithuna, karka, ne siMha rAzinA sUryamAM eTale jeTha, aSADa ne zrAvaNamAM vansa Uttara dizA bhegave che. te uttara bhAga IzAna ane vAvyakoNa vacce che te vatsa vAgyathI IzAna tarapha jAya che. te uttaranA bhAgamAM sAta vibhAge karelA che. temAM pahelA bhAgamAM 5) dIvasa vatsa rahe che ne bIjAmAM 10) dIvasa sudhI rahe che trIjAmAM 15) dIvasa vatsa rahe che, ane cothA bhAgamAM 30) dIvasa sudhI vatsa rahe che. te bhAga dIzAnuM madhya prada che ane te pachI 15 (pAMcamAM vibhAge 10 dIvasa chaThA vibhAge 5) dIvasa sAtamA vibhAge vatsa rahe che te rIta jANanArA kaI kaI huMziyAra jozIe tevA samayamAM bAraNuM besAravAnuM murata Ape che, paNa je vakhata dIzAnA madhyabhAgamAM vatsa hoya che te vakhata vatsanI sAme ke pAchaLa murata ApatA nathI. paNa ghaNI jarUrIthI utAvaLA hoya te DAbI bAju 15-thI te 1) sudhI ke jamaNI bAju 15, thI ke 1) sudhI caMdra, tArA, nakSatra, vAra, tIthI, ItyAdI zubha vakhata jaI dvArA mukavAnuM mahurata Ape che e rIte cAre dizAonI samajaNa levI. cAra dIzAonA ghara ke prAsAda ke rAjAonAM dhAma cAra dvAravALAM hoya te vansane bAdha lAgato nathI iti che dizAnI samajaNa. prAcImeSatulAkhIudayatesyAdvaiSNavevanhi / citrAsvAtibhamadhyagAnigaditAprAcibudhaiHpaMcadhA / / prAsAdaMbhavanaMkarotinagaraMdigmUDhamarthakSayaM / / videpunitarAmapurdhati muve che. ra0 || artha---je dizAmAM meSa ane tuLA rAzine sUrya uge tathA zravaNa ane kRtikA nakSatra uge teja purva dIzA che ema jANavuM tathA cItrA ane svAti e be nakSatra je madhya bhAga che teja purva dizA che ema samajavuM, ema pAMca prakAre vidvAna purUSoe batAvI che te dizA sAdhI ghara tathA prasAda ane nagara bAMdhavAmAM Ave te AyuSya ane dhananI vRddhi thAya, paNa dimRddha athavA dIzAnA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 lu. 13 bhAgamAM na rahetAM vadhuM sukuM ghara prasAda ke nagara racAya te AyuSya ane dhanane nAza kare 2 jAtAyatrayutistuzaMkutalatoyAmyottare'taHsphuTe // 21 // a --dhavanI mAMkaDInA Adya bhAge je be tArA che te tArIkAo che, te tArIkA dhruvanI sIdhI lITImAM Ave te vakhata tenI sAthe ebae jhAlavA ane jyAre e ke tArAe dhruvanI sidhI lITImAM AvyAthI ALakhAnI sIdhI lITImAM athavA dhruva tathA e tArIkAo ane oLakhe e traNe eka sIdhI lITImAM thAya tyAre samajavuM ke te kharAkhara uttara dIzA che. ane dhruva tathA dhruvanI mAMkaDInA AvanA me tArA ne oLa MbA e eka sUtramAM thAya tyAre te oLakhAnI pAchaLa eka ghaDA upara dIve mUkI evuM ke e dIve ane eLakhe eka sUtramAM che te te dIvAvALI dIzA dakSiNu sIddha thaI ! 21 d . dhruva mAMkaDInuM pramANa, oN. tAremArkaTike dhruvasyasamatAnIte'valaMcenate / dIpAyeNatadaikyatazca kathitAsUtreNa saumyAdizA // zaMkonaitraguNetumaMDalavare chAyAdayAnmatsayoH va na dhruva che A tArA ane A tArA e be dhruva nIce athavA upara eTale sIddha thAya. O eka sutramAM Ave vizeSa samajaNu--dhruvanI mAMkaDI cha tArAnI che te nIra'tara dhruvanI pAchaLa ghaDIALanA kAMTAnI mAphaka nIratara eka dIvasa rAtrIe pharI rahe che. cha tArAmAMnA dhruvanI najIka rahenArA che tArA dhruvanA samasutra rahe che te sIdhI lITI tajI vAMkA thatA nathI. dhruvanI upara ke nIce eka sIddhI lITImAM Ave tyAre te vakhata teja uttara dIzA che ema sIddha thAya che paNa ekalA dhruvanA AdhAre uttara dIgA nakkI thatI nathI kAraNa e dhavane Akhu jagata acaLa mAne Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 zadipaka. che paNa kAMIka caLAyamAna che. sAMje eka uttara dIzAnI bhItanA karA upara dharUvane mukIe ne savAre joie te aradha hAthane Azare purva dIzA tarapha gayA mAlama paDaze, paNa peAtAnu maDaLa mukI bahAra jatA nathI. e dhruvane AdhAre darIyAmAM vahANu paNa calave che paNa jo mAMkaDInI eLakhANa na cAya te kaI vakhata dIzAsunya thaI jAya che mATe jarUra e mAMDI ke jene sarUSI kahe che te oLakhI rAkhavI ane suSuddhIvAta purUSA peAtAnu mRtyu e dhruthI chamAsa AgaLa kaLI zake che. zAstra purANamAM ema kahe che ke ma AgaLa cha mAsathI e putra dekhAte nathI. AvI rItanAM prAcIna sAdhanA hAlanA zilpI tyAga karI beThA che, kANuM ke trIma sAdhane joine (dharUvamAMchalI) vIgere upara atAvelI cha tArAnI mAMkaDI vAMkI AkRtInI che (temAMkaDInA chelA e tArA dhruvathI nIce ghaNA dura dekhAya che. e mAMkaDInA mathALAnA be tArA phAgaNudamAM sIddhI lITImAM AvelA jovAmAM Ave che e rIte dhruva sAdhavAnI eka rIta thai. have bIjI rIte dvizA sAdhavAnemATe prakAravarDa atrIsa AMgaLanuM eka geLa ma`DaLa karI temAM zakuM sthApana karave (suryAya thatA pahelAM) ene jevu' ke surya udaya thatAMja maDaLa mAhAra zakunI chAyA pazcima dIzAmAM dura nIkaLI jaze, paNa jema jema su caDatA jaze tema tema zakunI chAyA ma`DaLa sAme khecAtI Avaze te vakhata dhyAna rAkhavuM ke maMDaLanI lITI upara zakunI chAyAnI aNInA chelle bhAga jyAMAM Ave tyAMhAM eka biMdu karavuM. te chAyA maMDaLanA madhya bhAge (zakunI paridha athavA paDaghI nIce) Ave te ThekANe eka cInha karavuM tyAra pachI suya pazcime jaze tema tema zakunI chAyA pUrva tarapha cAlatAM chevaTe maMDaLanI lITI upara dAkhala thAya eTale tyAM paNa eka bIMdu karyA pachI khAdyanA khIduM athavA atyanA khIduM upara, prakAranI eka aNI mukI gALa pheravA ane teja rIte bIjA khIMdu upara prakAra pheravavA eTale mane geALa maMDaLe prathamanA geALa maMDaLanA madhye sthApelA zaMku nIce karelAM cInhAneA sparza na thatAM madhya khaMdunI AjubAju machAkRtI athavA mAchalAMnA peTa jevA bhAga thaze. te bhAganA madhya hIMdune lagAvI eka uttara ane dakSiNa sAme eka sIddhI lITI khe'cI devI athavA rekhA paDavAthI te machanA pAchaLanI dakSINa dIzAne AgaLanI uttara dIzA thaze e dIzA sIddha thaI ema jANavuM. Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 luM, ghara karavAnI rAzI. zloka. rAzinAmalimInasiMha bhavanaMpurvAmukhaMzobhanaM / kanyAkarkaTanakrarAzigRhiNAMyAmyAnanaMmaMdiram / / rAzerdhanvatulAyugasya sadanaMzastaMpraticImukhaM / puMsAMkuMbhavRSAjarAzijanuSAMsaumyAnanasyAdgRham // 22 // artha-vRzcikamIna, ane siMha rAzivALA manuSyae pUrva dizA sAmenA dvArAvALuM ghara karavuM. tathA kanyA, karka ane makara, rAzivALA purUSoe dakSiNa dizAnAdvAranuM ghara karavuM tathA dhana, tuLA ne mithuna rAzivALA purUSoe pazcima di. zAnA kArAvALuM ghara karavuM. ane kuMbha, vRSabha ne meSa rAzivALA manuSyae uttara dIzAnA dvAravALuM ghara karavuM. 22 bhUmi parikSA. zo. zvetAbrAhmaNabhUmikAcaghRtavadgaMdhAzubhasvAdinI / raktAzoNitagaMdhinInRpatibhUHsvAdekaSAyAcasA // svAdemlAtilatailagaMdhiruditApitAcavaizyAmahI / kRSNAmatsyasugaMdhinIcakaTukAzUdretibhUlakSaNam // 23 // artha -je bhumI raMge dhoLI hoya, tathA ghI jevI sudhI hoya ane jene svAda sAro hoya tevI bhumimAM brAhmaNe ghara karavuM. tathA je pRthvI lAla hoya ta thA rUdhIra jevI rAdhI hoya ane kaSAelo jene svAda hoya ( hImaja haraDe je) tevI bhUmImAM kSatrIe ghara karavuM; tathA je pRthvIne raMga pILA hoya tathA talanA tela jevI jenI sugaMdhI hoya ane svAdamAM je khATI hoya tevI bhUmImAM vaizyane ghara karavuM. ane je pRthvIne raMga kALe heya tathA mAchalA jevI jenI sugaMdhI hoya ane svAdamAM kaDavI heya tevI bhUmImAM zukane ghara karavuM, 23 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 zi . . zloka. svAdebhavedyAmadhurAsitAbhA caturyuvarNeSumahiprazastA / snehAnvitAbabhrubhujAgayoryA sauhArdavatyAkhubiDAlayoryA / / 24 // artha-je pRthvI svAde mIThI hoya tathA raMge dhaLI hoya ane je pRthvImAM neLIo ne sapa nIrapaNe ekaThA rahetA heya, temaja bIlADI ane uMdara saMpIne ekaThA rahetAM hoya tevI bhUmImAM cAre varaNe ghara karavuM ema bIjA pakSAMtare kahyuM che. 24 atha bhuminuM baLIdAna. zloka. parIkSitAyAMbhuvivighnarAja samarcayecaMDikayAsametaM // kSetrAdhipaMcASTadizAdhinAthAn sapuSpa dhupailibhiH sukhAya // 25 // artha-pRthvInI parIkSA karI caMDI sahIta gaNapatInuM pUjana karavuM. temaja kSetrapALa ane AThe dIpALAnuM pUjana puSpa dhupa ane baLIvaDe karavAthI sukha thAya. bIjI bhumI parIkSA. zloka. khAtaMbhUmiparikSaNekaramitaMtatpurayettanmRdA / hInehInaphalaMsamesamaphalaMlAbhorajovRddhitaH // tatkRtvAjalapurNamAsatapadaMgatvAparikSyaMtataH / pAdA?navihinakethanibhRtemadhyAdhameSTajale // 26 // artha-pRthvInI parIkSA bIjA prakAre paNa karavAnuM kahyuM che te evI rIte ke ghara karavAnI jamInamAM eka hAthe UMDA khADe khedo, ane te khADe chedatA Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 lu. 17 - - - - - - - nIkaLelI mATI pAchI te khADAmAM puratAM ghaTe te hIna phaLa jANavuM, tathA delI mATI pAchI khADAmAM puratAM barobara jamIna pramANe thAya che tenuM sAdhAraNa phaLa jANavuM. ane puratAM je kadApi vadhe te te ghara lAbhakArI thAya. have je khADo bedI mATI kahADI pAchI teja khADAmAM pUrI hoya te mATI pAchI bahAra kahADI pachI te khADAmAM pANI pRthvInI sapATI barobara Ave teTaluM bharIne pachI tenI pAsethI (100) DagalAM dura jaIne pAchA AvIne pANI bhareluM jevuM. temAM cothA bhAganuM pANI ghaTayuM hoya te madhyama phaLa jANavuM. ne aDadha bhAganuM pANI ghaTayuM hoya te adhama phaLa thAya. ane jeTaluM bharyuM hoya teTaluM ne teTaluM rahe te uttama phaLane Ape. 26 pANInA vahananuM phaLa. zo. ' bhUmeHprAksavanaMcazaMkarakakupsaumyAzritaMsaukhyakRta vanhauvanhi bhayaMyamecamaraNaM caurAdbhayaMrAkSase / / vAyavyeplavanaMcadhAnyaharaNaM syAcchokadaMvAruNe / viprAderanuvarNatazcasukhadaMmRSTeH kramAtsaumyataH // 27 // artha--je jamIna upara ghara karavAnuM hoya te jamIna upara pANInuM vahana (gati) pUrva dIzA, uttara ne izAna A traNa dIzAe vahI jAya te sukha thAya, je anikeNa tarapha vahana thAya te agnine bhaya kare, tathA dakSiNa tarapha pANInI bati thatI hoya te te mRtyune karAve. nairUtyakoNa tarapha pANInI gati hoya to te cerano bhaya karAve. ne vAvyaNe jAya che te annano nAza karAve. ane pazcima dizA tarapha pANInI gati thatI hoya te te zeka (parItApa karAve. vaLI pakSAMtare kahyuM che ke, uttara dizA tarapha vahana thAya tevA DhALanI jamIna brAhmaNane zreSTha che ne purva tarapha pANInI gativALI jamIna kSatrIne zreSTa che, tathA dakSiNa tarapha pANInI gatI thati hoya tevI jamIna vikSyane zreSTha che. ne pazcima tarapha gati kare evI jamIna zudrane zreSTha che. 27 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zipadipaka. atha khuMTInuM pramANa cho. amaurAkSasavAyuzaMkaradizisthApyaHkramAtkIlikAH // azvasthAtkhadirAcchirISakakubhAtvRkSAtkrameNadrijAt / / varNAnAMkuzamuMjakAzazaNajaMsUtraMkramAtsUtraNe // ninA mUTita pavitrutarazatanazumA pArA atha-je jamInamAM ghara karavuM hoya te jamInamAM prathama agni keNe khIlI ghAlavI. bIjI khIlI pachI nairUtya koNe ghAlavI, te pachI trIjI vAvya ke ghAlavI ne cothI khIlI izAna koNe ghAlavI. tenI rItI evI che ke, abrANane pIpaLAnI, kSatrIne kheranA lAkaDAnI, tathA vaizyanA ghara vIze saraka (kaLIye saraSa kahe che te), zudra jAtIne kuku (sAdaDa) nA lAkaDAnI khIlIe ghAlavI, e rIte cAre dizAonI cAre khIlIyA, ghAlyA keDe tene dorI bAMdhavI. temAM brAhmaNanuM ghara hoya te te DAbhanI tathA kSatrInuM ghara karavuM hoya te muMjanI derI ane viSyanuM ghara karavuM hoya te tene kAsanI dorI mAMdhavI. ne zudranuM ghara karavuM hoya te zaNanI dorI bAMdhavI joIe. vaLI gha. rane AraMbha karatAM pahelAM je jamInamAM ghara karavuM hoya te jamIna khADAvALI tathA phATelI (jema darAra athavA moTA cIra pI gayA hoya tevI jamIna tathA khAravALI ane jemAM uMdara ane sapanAM daro heya tathA jene khodatAM jemAM 1 hADakAM nIkaLe tevI jamIna sarvadA tajavI, temAM ghara karavuM nahIM. 28 * cAra jAtI mATe cAra prakAranuM sutra batAvyuM che paNa vAstumaMDana nAmano graMtha karanAra maMDana te ema kahe che ke cAra varaNane rUnuM sUtra hoya to cAle, temaja cAra jAtIAne mATe cAra jAtanA lAkaDAnI khuMTIo kahe che paNa te khuMTIonuM mApa batAvyuM nathI. paNuM vAstumaMDanamAM kahyuM che ke vIprane pIpaLAnI 32) AgaLa lAMbI ane cAra hAMsovALI khuMTIo joIe tathA kSatriIne aThAvIza AMgaLanI be nA lAkaDAnI ATha hAsenI karavI. tathA vaizyane covIza AgaLa seLa hAMsanI karavI, ane zudrane sAdaDanI vIza AgaLa gALa karavI. 1 hADakAMvALI jamIna tajavAnI kahI che paNa zalya kAThI zAdhana karI te jamInamAM dara karavuM tevuM AgaLa zlokamAM batAvaze. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 9. zalya kADhavAno vidhI. bhUmidhana. A kaDAo kADhayA che te ghara karavAnI bhUmi che ema samajavuM. purva. kAna pa. varganA pAMca a. varganA pAMca ka. varganA pAMca agni. akSara pa. akSara 5. | akSara 5. za. vaganA cAra uttara ! A madhya. | ca. vaganA pAMca 2. varganA cAra dakSiNa. akSara 4. | akSara 5. akSara 4. | ta. varganA pAMca e. varganA cAra | 2. varganA pAMca vAvya.. akSara 5, | akSara 4. | akSara 5. nirUta. pazcima. 1 prathama pUrva dizAnA keThAmAM, a, vanA a, I, u, R, che. 2 agni keNunA keDAmAM, ka, varganA, ka, kha, ga, gha, Da, che. 3 dakSiNa dizAnA kaThAmAM, ca, varganA, ca, cha, ja, jha, ga, che. 4 nairUtya dizAnA 8, varganA keDAmAM Ta, Tha, Da, Dha, Na, che. 5 pazcima dizAnA koThAmAM e, varganA e. e, e, o che. 6 vAgya dizAnA koThAmAM ta, varganA ta, tha, da, dha, na, che. 7 uttara dizAnA koThAmAM za, vaganA za, Sa, sa, ha, che. 8 izAna keNanA koThAmAM 5, varganA pa, pha, ba, bha, ma, che. 9 chelA madhya koThAmAM ya, varganA ya, ra, la, va, e cAra che. uparanuM maMDana sutradhAranuM pramANa sajavallabhamAM che paNa bhupAvatAbha tethI kAMI ulaTI rIta batAve che te nice pramANe che. atha zalyanI vidhI. mo. valmikinirujanityamuSarAsphuTitAmRtim / / dattebhuHzalyayugduHkhaMzalyajJAnamathovadeta // 29 // Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zi95dipaka akacataihazapaiyAna kramAdarNAnimAnava // navakoSTIkratebhUmIbhAgeprAcyAditAnalikheta // 30 // apraznesyAdyadinAcyAM narazalyaMtadAbhavet / sArdhahastapramANenatacamASyamRtyave // 31 // amerdizitukapraznekharazalyaMkaraddhaye // rAjadaMDobhavettasyabhayanaivanivarttate // 32 // yAmyAMdizicasyapraznenaszalyaMtathAvadet / / tadgrahasvAminomRtyuMkarotyAkaTisaMsthitam // 33 // naiRtyAMdizitapraznesArddhahastAdadhastale // zunosthijAyatetaccIDabhAnAMjanayenmRtim // 3 // epraznapazcimasyAMtuzizoHzalyaMprajAyate // sArddhahastepravAsAyasadanasvAminaHpunaH // 35 // vAyavyAMdizihapraztuSAMgArAzcatuHkare / kurvatimitranAzaMteduHsvapasyapradarzanAt // 36 // udIcyAMdIzizapratimizalyaMkaTeradhaH // tacchidmanirdhanatvAyakuberasadRzasyahi // 37 / / izAnyAMdizipapraznegoHzalyaMsArddhahastataH / / tadgodhanasyanAzAya jAyategRhamedhinaH // 38 // madhyakoSTecayapravakSomAtrebhavedadhaH // kezAHkapAlaMmaya'syabhasmalohaMcamRtyave // 39 // artha -rAphaDAvALI bhUmimAM ghara karavAthI gharadhaNIne roga kare, khAravALI ane phATelI jamInamAM ghara karavAthI gharadhaNInuM mRtyu kare, ane zalyavALI bhUmimAM ghara karavAthI gharadhaNIne duHkha prApta thAya teTalA mATe zalyajJAna kahevuM nye.|| 26 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 luM, e zalyavAna samajavAnI rIta evI che ke je jamInamAM ghara karavAnuM hoya te jamInanA nava bhAga (koThA) karI te dareka koThAmAM pUrva dizAthI A raMbhI (zrI) mArca madha dizA sudhI nava koThAmAM anukrame nava akSare lakhavA athavA ka9pavA. - 1 te akSara e che ke-ga ta ra ta rA pa ya e nava akSare che. te nava koThAomAM kalapI gharadhaNI pAse phaLa mukAvavuM. ane pachI jevuM ke a, vALA pUnA keDAmAM muke te te ghara karavAnI jamIna madhye pUrva dizAe jamInamAM deDa hAtha uMDuM nANasanuM hADakuM che te hADakuM rahI jAya te te jamIna upara karelA gharamAM vasanAranuM maraNa thAya. 31 agnikeNunA koThAmAM jyAM ka, che tyAM je phaLa muke te te jamInamAM gadheDAnuM astI hoya; te rahe te te gharamAM vasanArane rAjyadaMDa thAya, eTaluM ja nahIM paNa te gharamAM vasanArane niraMtara bhaya rahe. 22 dakSiNanA koThAmAM phaLa mukayuM hoya te tyAM ca che. te jamInamAM purUSanI keDa sudhI uMDu datAM mANasanuM hADakuM hoya te rahI jAya te te gharamAM rahenAranuM maraNa kare. 33 nairUtya taraphanA koThAmAM ta che. te kaThAmAM phaLa mUka te tyAM TeMDa hAtha uDuM kutarAnuM hADakuM hoya te rahI jAya te te gharamAM raMhanA dhaNInAM bALake jIve nahIM. 34 pazcima dizAnA koThAmAM eka che. tyAM phaLa mUke te te kaThAnI jamanImAM deDha hAtha uMDuM bALakanuM astI hoya te rahI jAya te te gharamAM rahenAra dhaNIne vAraMvAra pravAsa kare paDe. 35 vAgyakenA koThAmAM ha che. tyAM phaLa mUke to tyAM cAra hAtha uMDe tirAM athavA koyalA hoya. te jamIna upara vasanArane vAraMvAra khoTAM svamAM Ave mATe zalya kahADavuM. ane khATAM svamAnA pratApathI mitrane nAza thAya. 36. uttara dizAnA koThAmAM za, che. tyAM phaLa mUke te jamInamAM kammarathI nice Deka uDe khode te mAchalAnuM hADakuM hoya. (bIjA graMthamAM bakarAnuM kahyuM che.) tevI jamInamAM vasanAra mANasa kubera je dhanavAna hoya te paNa utAvaLathI niradhana thAya. 37. IzAna khuNAnA keTAmAM 5, che, te kaThAmAM phaLa mUke te te pRvImAM deDha hAtha nice gAyanuM hADakuM hoya te rahI jAya te jamIna upara rahenAra mANasanAM gArca vigere Dherone nAza thAya. 38 ma. thanA koThAmAM ya che. temAM phaLa mUke to te jamInamAM mANasanI chAtI barobara zalya che. te zalyo evI rIte hoya ke manuSyanA vALa mANasanA mAthAnI be parI, bhama, le vigere sarva zalya athavA temAMthI koI paNa zalya hoya ema jANavuM. zalya jamInamAM rahI jAya to te gharamAM rahenAra mANuMsanuM maraNa thAya. 39. " upara banAvyA pramANe karatA zayanuM mApa Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zikSadipaka. batAve che te ja rIte bIjA graMthomAM paNa batAve che. paraMtu e vA ja je akSara koThAmAM mukavAnA batAvyA che temAM ne rAjavallabhanA kartAnA kahevAmAM Doka phera che. te vAMcakavarge vicArI levuM. zalyanA doSe zi95 zAstranA tamAma graMthamAM kahelA che mATe jarUra kahADayA vinA ghare karavuM nahIM. zloka. jAnumAtraMkhanebhUmimathavApuruSonmitAm / artha-zaya kADhavA mATe DhIMcaNa sudhI athavA purUSa pramANe chedavuM-vaLI "gariNA samuca" viSe lakhe che ke - adhaHpuruSamAtrAtunazalyaMdoSadaMgRhe / / jalAMtikaMsthitaMzalyaM prAsAdedoSadaMnRNAm / tasmAtprAsAdikIbhUmikhanedyAvajalAMtakaM // 40 // artha- ghara karavAnI jamInamAM eka purUSa pramANathI nice zalya hoya te te zalyane kAMI deSa nathI. paNa prAsAda karavAnI bhUmi vize te pANI Ave tyAM sudhI zalyane doSa che. 39 atha khAta karavAne vidhI. AgneyyAM khananaM kuryAt mInAditritayaravau / mithunAditrayebhAnau naiRtyAMkhananaMzubham // 41 // kanyAditratiyecaivaM vAyavyAMsaMkhanebudhaH / cApAditratiyebhAnAvizAnyAMkhananasmRtaM // 42 // aartha-mIna, meSa, ane vRSabha rAzinA sUrya hoya te agni keNumAM khAta karavuM. (kAraNa ke e traNa rAzimAM nAganuM mukha pazcime hoya che.) mIthuna, karka ne siMha rAzinA sUrya hoya te nairUtya keNumAM khAta karavuM. (kAraNake nAganuM mukha te saMkrAMtimAM uttaramAM hoya che.) 41 temaja kanyA, tuLA ne vRzcika saMkrAMti heya te vAvya koNamAM karavuM. ( zAthI ke nAganuM mukha pUrvamAM hoya che) ne dhana, makara ne kuMbha A saMkrAMtimAM IzAna koNamAM khAta Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 23 karavuM (kAraNa ke te saMkrAMtimAM nAganuM mukha dakSiNa dizAmAM che ) nAganA mukha ItyAdi zarIramAM je khAta thAya te aneka prakAranI hAnI ne upAdhI thAya mATe khAlI jagyA (nAganI kukhe khAlI bhAgamAM ) khAta karavuM. khAta mahurata eTale je kaNa khAlI hoya tyAM eka gaja samacorasa khADe kare ne te khADAmAM paMcaratna kaLasamAM mukI upara ITo ke paththara pAMca caNavA. 42 phAgaNa, caitra, vaizAkha e traNa mAsamAM agni koNamAM khAta karavuM. jeTha, aSADa, zrAvaNa e traNa mAsamAM nairUtya keNamAM khAta karavuM. bhAdara, Aze, kAtika e traNa mAsamAM vAvya koNe khAta karavuM. mAgasara, poSa, ne mahA e traNa mAsamAM IzAna keNamAM khAta karavuM. khAta koSTaka. yu. funa. khAta. agnikoNa uttare. IzAna koNa dhana, makara, kuMbha. mIna, meSa, vRSabha. mAgasara, posa, mAhA. phAgaNa, citra, vaizAkha. - dakSiNa kanyA, tulA, vRzcika, mIthuna, karka, siMha, bhAdarevA, Ase, kAtika.' jeTha, asADa, zrAvaNa, vAvya koNa. khAta. khAta. nirUtyakANa pazcima. e rIte khAta karavAnI samajaNa uparanA koSTaka pramANe che paNa bArANuM mUkavuM tene vicAra karo ke khAta karatI vakhate je dizAmAM mukha hoya te dizAmAM bAraNuM na mUkavuM. jemake agnikoNe khAta te nAganuM mukha 5zcimamAM che ne nairUtyakANe khAta to nAganuM mukha uttara dizAmAM che. ane vAvya koNe khAta te nAganuM mukha pUrva dizAmAM che, vaLI izAna koNe khAta te nAganuM mukha dakSiNa dizAmAM che. mATe jyAM nAMganuM mUkha hoya tyAM bAraNuM na mUkavuM ne mUke te deSa bhareluM che. vaLI je kadApI te nAganA mustake khAta kare te gharanA mAlIkanAM mAta, pitAne nAza thAya. ne puchaDA upara khAta kare te rega kare, vaLI nAganI Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zi95dipaka pITha upara khAta kare te hAnIne bhaya thAya ane je kukhamAM khAta kare te dhana ane putranI vRddhI thAya. dakSiNa pUrva vibhAge pUjana pUrva zilA smaasthaapyaa| zeSa zilA dakSiNataH staMbhyopyevaM vidhAnena / / pUrva dakSiNanA madhya bhAge agni koNamAM samarasa pattharane pUcha: sthAna pa. ane evI rIte bAkI rahelI zALAonuM kramavAra maMDANa karavuM e pramANe kramavAra dIzAonA thAMbhalA thApavA. bhitte mUlaM sthApanIyaM jalAMte pASANe vA hemaratnaHsagarbham / zIrSe gurvIlepahInAdhikA vA saMdhi zreNIpAdahInArthahAnyai // pANI sudhI agara te sajIvana patthara sudhI bhIMtano pAye nAMkhave. upara batAvela patthara paMcana upara mukavo. ane e mukela patthara uparathI pA caNo. pAyAmAMthI bhItanI lIdhela pahoLAI (bAra) jyAM sudhI caNAya tyAM sudhI evIne evI rAkhavI. paNa upara pahoLI ane nIce sAMkaDo ema karavuM nahIM. pAyAnI aMdara mATI ke cunAvatI iMTa mUkavI. tenI. zreNa TuTavI na joIe. nahI te makAnanI hANuja thAya. bhavanapura surANAM mUtraNe pUrva muktaH / kathita iha pRthivyAH zodhane ca dvitiiyH|| tadanu mukha niveze sthaMbha saMropaNa syAd / bhavana vasanakAle paMcadhAvAstu yajJaH makAnanI jamInane pahelAM dorIthI bharI vAstupujA karavI. bhUmine zedhatAM pahelIvAra, patthara sthApatAM bIjIvAra, dvAra mUkatAM javAra, thaMbha mUkatAM ethIvAra, ane makAna taiyAra thaye vAsa karavA jatAM panIvALAtunuM pujana karavuM. sadugdha vRkSA draviNasya nAzaM kurvati te kaMTakinoribhItim / prajA vinAzaM phalinaH samipe gRhasya vAH kriitpusspaaH|| dudhavALAM jhADa ghara AMgaNe rAkhIe te lakSmI nAza kAMTAvALA jhADathI duzmanane trAsa, atI phaLa yukata jhADothI prajA nAza thAya che ane pILA phulavALAM jhADa paNa vAvavAM nahIM. Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 1 - ra5 duSTo bhUta niSevito viTapino cchidyate zaktitaH / tadvilvazamItva zoka bakulo punAga saJcaMpakau / / drAkSA puSpakamaMDapaMcatilakAn kRSNAM vapeddADibhIm / saumyAdeH zubhadaukapittha kavaTAvauduMbarAzvatthako / duSTa temaja je vRkSamAM bhuta rahetuM hoya tene jorathI na kApavuM. temaja bIlI, khIjaDo, AsopAlava, borasaLI, punnAga ane caMpa, tene paNa na vADhavAM, AMgaNAmAM drAkSa, caMdana, pIpaLI, dADamI e pivAM kahyA che. raheNAkanI uttare koDI, dakSiNe uMbara, pUrva vaDa, pazcime pIMpaLe evI rIte jhADa vAvavAM. kharjUrI dADimI raMbhA badarI bIja pUrikAH / ketakIcekSavo rUdA svayaM gehena saukhyadAH // azvatthoduMvara vaTaplakSAmra kArmukAdikAn / varjayed gRhamAzritya harmya vRddhi vighAtakAn / karavIramunidrAkSA jAti tagara kubjikAH / anye devagumAsteSAM na kuryAdAzritaM gRhaM // manurI, hAubha, mo2, 31, zrI, dIyu, pIpaNA, ze2DI, ma. pIpajI, 43, 4, 2, 412, sAthImA, dAma, tagara, 15 ane se. vatI, e jhADe jyAM hoya tyAM gharadhaNIne sukha na thAya. badarI kadalI caiva ikSudaMDeSu dADimI / yatra gRhaM prarohaMti tad gRhaM na prarohati // drAkSA muni karavIra jarjAtI tagara kubjikA / anyeSAM devavRkSANAM nakuryAd gRhvaastutH|| , ze21, 2DI, hAubha, drAkSa, agarata, 42, s, t||2, sevatI (gulAba) evAM bIjAM kaI paNa devanAM jhADA AMgaNe rAkhavAM nahIM. vAai nahI. itizrI vAstuzAstra zi95dipaka graMthe ghara prakaraNa prathama 1 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zipadipaka. prakaraNa 2 juM. atha Aya vicAra. sTora, AyaRkSavyayaMtArA aMzakAnikrameNatu / saguNyaMdirghavyAsaMca aSTabhibhAgamAharet // 1 // artha-Aya, nakSatra, vyaya, tArA, aMzaka eTalAM vAnAM ghara karanArane kemavaDe karI zubha ke azubha jevAM pachI AraMbha kare. je jamInamAM ghara karavuM hoya te jamInane lAMbI tathA pahoLI bharI bharatAM jeTalA gaja thAya te laMbAI tathA pahoLAIno guNAkAra karI AThe bhAgavA. bhAga jatAM zeSa je aMka vadhe te Aya jANavI. 1 paNa te Aya kADhavAne kSetranI laMbAIne pahoLAInA je gaja tathA AM. guLa thayA hoya, te badhAno guNAkAra karatAM ghaNI gucavaNa paDe che mATe TuMkANamAM thAya tevI samajaNa nice pramANe che. 1 gAjanA AMguLa 24) che ne A 8) che to 24) ne 8) AThe bhAgatAM zeza 0) vadhe che mATe e 8) mI Aya thAya. mATe jeTalA gaja hoya te badhAnA AMgaLa karI AThe bhAgatAM zeza kAMI vadhe nahIM mATe bharatAM jeTalA laMbAInA ne pahoLAInA gaja thayA hoya te kADhI nAMkhI kevaLa laMbAI pohaLAInA gaja upara AMgaLa hoya teno guNAkAra karI ADe bhAgavA eTale te kSetranI Aya je haze te Avaze. kAraNa AThathI vadhAre che bhAgavAnuM hota te gaja kADI nAMkhavAnI jarUra nahotI. paNa A AThe bhAgavAnuM che mATe gajane tyAgavAnuM che. AyanAM nAma. vjaadishessmaaytulbhyNtenaatrsNshyH| dhvajodhumrotathAsiMhozvAnavRSokharogaja // 2 // dhvAMkSazcaivasamudiSTaMprAcyAdiSupradakSiNa / anyonyAbhimukhAtecakramachaMdAnusArata // 3 // artha-brajAtI ATha AyanAM nAma dhvajAya, dhumrAya, siMhAya, vAnA, Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 jI. 27 vRSAya, rAya, gajAya. 2 ane trAMkSAya ityAdi ADe Ave che, te AyAne pUrvAdi dizA e sRSTIkrama pramANe devI. te ADe AyeA sAmAsAmI sanamukha rahe che ema vizvakarmA kahe che. te samajavAne nice keAkamAM evuM 3 AyanAM nAma ne dizA kASTaka. AyanI sakhyA. k AyanAM nAma. dhvajAya dhumra sihAya zvAnAya AyanI dizA. pUrva agni dakSiNa nairUtya Aya devAnAM sthAna. 2 3 4 5 vAya kharAya gajAya devAMzAya pazcima vALya uttara izAna G dhvajesiMhovRSazcaiva gajazvazaravezmani / apamAnyavaronuM dhumrazvAnanuvAvA // 4 // kalyANakurutesiMhe nRpANAMcavizeSataH / vipragRhedhvajaMzcaiva kSatrINAMsiMhamevaca // 5 // vaiSazcaSabhAyazca dhanadhAnyasukhapradA / zudramyagajamevoktaM sarvakAmaphalapradA // 6 // dhvajacaivArthalAbhazva saMtApodhumramevaca / siMhecavipulAnbhogAn kalahaM zvAnesadAbhavet // 7 // dhanadhAnyaMvRSezcaiva strimaraNa sabhenatu / gajabhadrANi pazyati dhvAkSacamaraNaMdhruvaM // 8 // amANu karanArI je varaNu che tene ghera trAya, dhRSAya, siMhAya, gAya devI. 4 brAhmaNanA ghara viSe trAya devI, kSatrInA ghara vize sihAya devI. 5 ane vaizyanA ghara vize vRSabhAya devI, zudranA ghara vize gAya devI. e pramANe cAre varaNane adhIkAra pramANe Aya de te gharadhaNIne sarve prakAre sukha Ape. tethI ulaTI rIte Aya de tA doSa karatA che. 6 trAya de te gharadhaNIne ane lAbha ghaNA thAya, ne jo dhumrAya je te zeka ne aneka prakAranA satApa thAya, ane siMhAya ke te; ghaNI phI ne nAnA prakAranA Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpi bhAga maLe, ne zvAnAya de te sadAkALa kaleza thAya. vRSabhAya de te dhana ane dhAnyanA lAbha thAya ane kharAya jo ke te ghara karAvanAranI strInuM ma raNu thAya. tathA gAya te zubha phaLa dhaNIne thAya, ne trAMkSAya devAmAM Ave te maraNa nipaje. e pramANe Aya detI vakhate sUtradhAre khAkhara tapAsI gaNIta karI phekamAM joi adhikAra pramANe uttama Aya devI ne e kaniSTa Aya dIdhAmAM Ave te nice gharadhaNIne vighna kare. // 85 dhvajAyanAM sthAna. prasAdepratimAye bhramayaMtre pIThamaMDape | vedIkuMDazucinAM ca patAkAchatracAmare / vApi kUpataDAgeSukunDAnAM ca jalAzaye // 9 // dhvajozubhaH siMhasthAnedhvajaM tatraprajApayet / AsanedevapITheSu vastrAlaMkArabhUSaNe // 10 // keyurmu gaTAdyaM canivezayeccajaMzubhaM / amI karmeSu sarveSu homazAlAgRheSuca / / 11 / / a:-sarve prakAranA prAsAda, umI beThI pratimAne viSe, bhramaNa karanArA catramAM brAhmaNane ghera, pIDa maDape, vedI, kunDa, zucIsthAne, patAkA, chatra, cAmara, vAva, kuvA, taLAva, TAMkAmAM, 9 siMhasthAne, devane besavanuM Asana tathA gAdIe, vajra mukavAne ThekANe, alakAra AmUSaNa mukavAne kANe. 10 hAra mugaTa, saghaLA agni sthAne, agni kuMDamAM, cArImAM ityAdi homazALAmAM, mazALAmAM, devAlayamAM, sihAsananA ceAtare, deva maMdIre, mahAdevanA bANumAM ityAdi ThekANe bajAya mukavI. bhulathI bIjI muke te vighnakattA che 11 dhaumAnAM grahe caiva dhomaMtatrapradApayet / AyudhAnAMsamasteSu nRpANAM bhuvaneSuca // 12 // nRpasiMhAsanacaiva siMhatatranivezayet / zvAnaMmlecchAyasaMproktA vizaMgArenaTeSuca // 13 // 'vezyAgRheSu sarveSu zvAnaMzvAnopajIvanaM / vaNIjaM sarvakarmeSu bhojanapAtreSu maMDape || 14 || 18 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 ju. vRSAnAMturagAgAre gozAlAgokuleSuca / taMturvitanusAraizca vAjItrANAMgRheSuca // 15 // kulAlerajakAdInAM kharaMgadhabhajivInAm / anyoparakarakarmAdyaM madanAgAregRhegajaM // 16 // gajaMcagajazAlAyAM siMhayatnenavarjayet / siMhAsanagajazcaiva jAnujaMgAdiSudbhavaH // 17 // maTheSuyaMtrazAlekha jainazAlAdisaMbhave / vAkSecevamadAtavyaM zilpikarmopajivInaM // 18 // svakesvakaivesthAneSu saravekalyANakArayet / snehAluMgAzcamaitrAdyA tatrArthehitakAmadA / / 19 // dhujhAya devAnAM sthAna. artha-luhAranuM ghara, sonInuM ghara, kaMsArAnA gharamAM, rAMdhavAne cula, dhumADe nikaLavAnuM sthaLa, agnithI kAma karavAnuM ghara, ane raDuM, eTale sthAnake dhumrAya de te zreSTha. 12 siMhAya devAnAM sthAna. rAjAonA mahela, nagarano kille, daravAje, sara prakAranAM Ayudha rAkhAvAnI jagyAe, rAjAne besavAnA siMhAsane, anna bharavAne gharamAM, yaMtra (5) vigere zastra, kavaca, kedakhAnuM ItyAdi ThekANe siMhAya de te uttama phaLane Ape. zvAnAya devAnAM sthAna. cAMDALane ghera, aMtyajane ghera, nATayakAra (naTane ghera), vezyA (guNakAne ghera), vAnanI AjIvikA vALAne ghera, ane tAjakhAnuM, malechene ghera ItyAdi ThekANe pAnAya de te uttama phaLa Ape. 14 - vRSAya devAnAM sthAna. bhejanazALA, baLada bAMdhavAnuM sthaLa, azvazALA, vaizya (vANIAne ghera) (vepArInI dukAna), lAkaDAM bharavAnuM sthAna, khAvAnAM vAsaNamAM, maMDapamAM, ghoDA bAMdhavAnA ThAme, gozALA, ityAdi sthAnakene vize vRSabhAya de te uttama phaLa Ape. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 zilpadipaka. kharAya devAnAM sthAna. sarve prakAranAM vAchatra vagADanAranAM gharamAM tathA gadheDAM pALanAranA gharamAM kuMbhAra, golA, eDa, rAvaLIyA vigerenA gharamAM tathA bInA gharamAM tathA khaMbhAranA gharamAM, tathA kalAlanA gharamAM, lugaDAM vaNanAranA gharamAM, yAcakanA gharamAM, vezyAnA gharamAM eTale TAme kharAya zreSTha che. gajAya devAnAM ThAma. zudranA gharamAM, pAlakhImAM, menAmAM, tAvadAnamAM, ratha, gADI, gADAM. vahANa, koca, palaMga, gajazALAmAM, rAjAne krIDA karavAnA sthAnamAM, vADImAM, rANInA gharamAM, AsanamAM, zayanamAM, ane sAmAnya strInA gharamAM, paMDAra (Dhora cAranAranA gharamAM) ItyAdi sthaLamAM gajAya sArI tathA azALAmAM paNa sArI. Iti 18 devAMkSAya devAnAM sthAna. zi9pI, tapasvInA gharamAM tathA kalIkA eTale geLA havAI vigere dArUkhAnuM rahevAnA rathaLe, sanyAsI mahAsa tamArajInA upAzcayama-tathA popaTa, menA vigerenA pAMjarAmAM eve ThAme devAMkSaya sArI che. 19. Upara je ATha prakAranA AcenA bhede kahyA te pinapotAnA sthAnake kalyANakArI che paNa UlaTe ThAme dalaTuM kare, eTale akalyANakArI thAya. uparanI TIkAne artha 12 thI te 19 zrA sudhIno che. bhegA artha karavAnuM kAraNa mAM zeLabheLa vAta che tethI vAMcanArane nA samajAya teTalA mATe vibhAga pADIne artha lakhyA che. anejzcAtre bAbate badhI- che. vRSabhasthAne gajaM dadyAt siMha vRSabha hstino| dhvajaM sarveSu dAtavyaM vRSaM nAnyatra diyate // 20 // artha- vRSabhayane ThekANe gajaAya dIje, paNa vRSabha ne gAyane ThekANe siMhAya na devo paNa savaLe-kekANe kAja Avya- ema. jAnIzAmAM kahe che mATe sarve zilpIoe te pramANe karavuM. 20 vaLI graMthAntare ema kahe che ke Aya gaNanAra zipIe nakakI dhyAnamAM rAkhavuM, ke je jAtIne ghera Aya lAvavAne hoya te Aya pahelA mALamAM rAkho. pahelA mALamAM gajAya hoya to tenA uparanA mALamAM siMhAya ke vajaya rAkhIe to sAruM phaLa Ape. deva, siMha chuSa ane ajaya,ena zAha2mAMthI koIpaNa A mAsAdanA kramamAM sArA che. paNa koI paNa vakhata siM, Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 jI, 31 hAca upara traNa ke gAya rAkhavA nahIM; kAraNa te pramANe jo rAkhavAmAM Ave teA ghara karAvanAra dhaNInuM mRtyu nIpaje, teja pramANe keIpaNa Aya uparA lAve tenI nodha che.nya kAnuM mukha je dvipamAM te dilamAM dharanu ke vamatanuM hajI bolIeTa che, DAmI tathA jamaNI bAjue gharanuM bAraNuM rAkhavu te paNa iSTa che, paNa gharane je Aya hAya tenA mUkha AgaLa gharanI pachIta hAya te e anISTa ( iSTa nathI ), e AyanAM sUkha AgaLa samajAze. mANasanA Aya lAvavAnI rIta. rudra bhAgAyate kSetre kRte paMcAMza vistare / urddhapaGktau kramatkoSTeSvindradhiSTamyadi bhAskarAn ||21|| tithyaSTa veda rAmeSu rAga nandAnsamAlikhan / tadadho mAtRkAnvarNAnAdyAnkSatAntramAlikhet ||22|| RRlRlu visargAnta saMyogAkSara varjitAn / nAmAkSaraM saMghAtaM vasubhirvibhajetsudhIH zeSamAyo manuSyasya dhvajAdyo dehago bhavet / nakSatraM tArakAMza vyayAdyaM cApi dehagam ||24|| dhvajAdinAM caturNAtu catvAro vRSabhAdaya / bhakSake bhavanevarjyA gRhasvAmyAya bhakSakAH ||25|| ||23|1 aH--agIyAra aza lakhAI ane pAMca aza vistAra karelA kSetramAM uparanI pahelI patImAM prathamanA kADhAe anukrame 14, 27, 2, 12, 15, 8, 4, 3, 5, 6, 9, e ke lakhavA pachI tenI nIcenA kAThAomAM akArAdi vaNA Adi leI ne vahu anukrame kSa nA aMta sudhI lakhavA. 23 temAM R RR lU lU La, anusvAra, visa ane sayegAkSaro levA nahI' e rIte phAka bharavuM 24 mAsanA nAmAkSara jeTalA DaeNAya teTalI sakhyAne nAmanA AdyaakSara koSTakamAM eI upara je aMka hoya tenI sAthe guNI, te guNAkArane AThe bhAgavA; bhAgatAM je zeSa rahe te mANasanA dhvajAdi Aya dehanA jANavA, e pramANe Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpadipaka. buddhivAna purUSe nakSatra, vyaya, tArA, aMzakAdika dehanAM ANavAM. vajAdi (vaja dhumra, siMha, zvAna. ) e cAra AyonAM anukrame vRSabhAdi, bara, ane vAMkSa) e cAra A bhakSa che have je gRhana AyadAra dhaNInI AyanuM bhakSaNa kare eTale svAmInu mRtyu thAya. 25 6 - 14 27 2 a A i kha ga gha 12 15 I u Da ca 8 U cha 4 e ja 3 e jha 5 o . 5 bha ma ya ra la va | za | Sa sa ha a mANasanI Aya lAvavAnuM udAharaNa ApaNe dhAre ke gharadhaNInuM nAma jagajIvana che te teno pahele akSara ja, thaye te, a, vALA keDAmAMthI zodhI kADhe ne keDAthI uparanA I vALA kaThAmAM 4) ne aMka che te have jagajIvananA pa) akSara thayA te pAMcane cAre guNatAM viza 20) thayA ne te vIzane 8) vaDe bhAgatAM zeSa 4 vadhyA. mATe gharadhaNIno 4) the kAnAya thaya ne te gharane vAMkSAya che te te mANasanuM mRtyu thAya mATe gharane Aya badalavo. dhvajaM puruSarupeNa dhumra mAMjArarupaka / siMhe ca siMharupeNa zvAnaM ca zvAnarupakaM // 26 // vRSaM ca vRSabharupeNa kharaM gardabharupakaM / gajAya gayaMdarupeNa dhvAMkSa vAyasarupakaM // 27 // - AyanAM rU5. artha-davajAya purUSa rUpe che, dhumrAya bIlADAnA rUpa che, ne siMhAya siMha rUpe che, zvAnAya kutarA rUpe che, traSabhAya baLada rUpe che, kharAya gadheDAnA rUpe che, gajAya hAthInA rUpe che, ane devAMkSAya kAgaDA rUpe che. 26-27 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 juM sarveSu siMhavargAdyA prabalAzca mahokaTA / mahAgaNeza saMproktA dizASTo kSetrapAdhipa // 28 // sarve kurkaTarupeNa puruSAkAre ca pussklaa| hastabhyAM nArarupAbhyAM pAdAbhyAM vihagAkrati / / 29 // artha - AyanI keTa siMhanA sarakhI che ne mahA baLavaMta che. AThe dIzAonA vize sthAnakanA pradhAna che. te sarve AyanI pujA karavAthI aneka prakAranAM dina- nAza kare che paraMtu AThe AnI Deka kukaDAnA jevI che. ne purUSanA AkAre zarIra che. hAtha purUSanA sarakhA che ne paga pakSInA sarakhA che. 29 - gharanAM mApa karavA vize. mAnaMdeva gRhAdi bhUpasadane zAstroktahastena tat / gehe karmakarasya nAtha karataH syAttArNa chAye gRhe / Ayo daMDa karAMgulAdi mapito staM'gulerezaMtaH kSetrasyApyanumAnatopi nagare daMDe na mAnaM pure // 30 // artha-deva maMdIra ane rAjAnA ghara vize zAkamAMkahe hAtha vaDe mAya kahyuM ane sAdhAraNa lokanA gharanuM mApa zilpInA hAthe karavuM, paNa ghAsa ane pAMdaDAMthI chAna rahenAra lekanA gharanuM, gharadhaNInA hAthavaDe mApa levAnuM ghara karavAnI bhumIne hAtha, AMguLa, ane javathI mApIne te bhumInuM kSetra phaLa kahADI, hAtha AgaLa ane javanI gaNatarI pramANe Aya meLavavo paNa nagara ane puranuM mApa daMDavaDe mApI karavuM ema kahyuM che 30 Aya kalpavA vize. Aya kalppo hastameyaH karaizca kSetre mAtrAbhirmito mAtrIkAbhiH / madhye paryaMkAsane maMdire ca devAgAre maMDape bhitibAhye // 30 // artha--hAtha ane AMgaLe mApI tenuM kSetraphaLa kahADayA pachI hAtha ane AMguLa pramANe Aya ka9pa kahyo che. paNa khATale athavA palaMga be haze ane be upalAM maLI cArane mApamAM na letAM phakta madhya gALA bharI Aya meLava, ane teja rIte gharanA be kara, eka mevALa (Agalo bhAga) ne 5chIta e cAranA osArane mApamAM na letAM e cAranA madhyenA gALAnuM mAya lei Aya meLava, paNa devamI.:-ane mAnI bahAranI pharakezI eTale Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zi95dipaka. cAra vAraphanI yAta-himAnI jeTalI jamIna pAyAmAM dabAya te sa- hIta) mA5mAM temanuSAne evI rIte mApa gaNI Aya meLava. pArU e Aya kADhavAnI vizeSa samaja evI che ke chatra ItyAdI je nAnA dAgInA che tenA vize gaja ane AMgaLanuM mApa levAya nahIM te mATe upara gaja pramANu lakhyA pramANe java, cukA, lIkha ane vALanI aDe mApa leI Aya meLava kAraNa ke hIrA, ratna, vITI ne nAnAM rUpa tenuM AMguLa mApa thAya nahI. daLI kSetra eTale gharanI jamInane ja kSetra kahevAya ema nahIM, paNa jenuM mApa karavuM haiya te sarave kSetra kahevAya. ilIya prakaraNa saMyu. kSetraphaLa kADhavAno prakAra, .. AyAmaM yadi kSetraM ca vistAraM ctunneshuc| samAviMzati haredAgaM zeSasyAtphala nizcayaH // 31 // je bhUmImAM ghara athavA hareka kAma karavuM hoya, tathA kASTa vigere hareka kAma karavuM hoya, tenI laMbAI tathA pahelAI gaje bharI; pachI te kSetranI laMbAI tathA paheLAIne guNAkAra karI, te phaLane satAvIze bhAgavuM. bhAga jatAM je zeSa aMka rahe te kSetranI muLarAzI jANavI. 33 muLarAzI lAvavAnuM udAharaNa. keI eka kSetra (ghara) 13 gajane 5 AMgaLa lAMbu che ne 5 gajane 5 AgaLa paheluM che te te kSetranI kaI muLa rAzI thai? 13-5424=312+5317ii AMgaLa pa-5424=1205=125 kayAM 1585 634 317 27) 396251467 27 126 0182 02 05 189 16 zeSa vadhyA te kSetranI muLa rAzI thai. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 ju 35 e pramANe vadhAre ochuM game tevuM lAMbu piheluM kSetra hoya paNa gaNanI tevI rIta che bIjI sarala rIta AgaLa Avaze. phalaMcASTa guNetasmin saptaviMzati bhaajiite| yatazeSalabhyate tatra nakSatraM tadgrahasyacaH // 32 / / artha-te kSetraphaLane AThe guNavuM guNatAM je aMka Ave tene satyAvaze bhAga, bhAgatAM je zeSa vadhe te kSetranuM nakSatra jANavuM. 32 udAharaNa. prathama je kSetranuM gaNita karyuM che te kSetra 13 gaja ne 5 AMgaLa lAMbu che ne 5 gaja ne 5 AMgaLa pahoLuM che. teno guNAkAra karatAM 39 25 phaLa Ave che mATe AvelA phaLane ADe guNI satyAvaze bhAgavA. 39925 27) 317000 (11740 27 27 200 188 110 108 20 mATe te kSetranuM nakSatra jANavuM ne te manuSya gaNu che. e udAharaNa pramANe game te kSetranuM nakSatra lAvavuM hoya te ADe guNI satyAvIze bhAgatAM je zazAMka vadhe te nakSatra jANavuM. muLarAzI DhaMkAmAM lAvavAnI samajaNanA niyama. 1 jeTaluM kSetra lAMbu tathA pihoLuM hoya, temAM je gaja upara AMgaLa hoya, te AMgaLamAM gajane traNa ghaNu karI bAda karavA ne zeSa rahe te rakamane laMbAI tathA pihoLAIno guNAkAra karI satyAvIze bhAgI muLarAzI lAvavI. paNa je kadApi AgaLanA aMkamAMthI gajane traNa ghaNu karI bAda karatAM AMgaLane aMka ocho hoya, athAt bAda thatuM na hoya te, ApelA gaja mAMthI 1 gaja leI tenA 24 AMgaLa gaNIne pelA ApelA gaja upara je AgaLa Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 36. zilpa paka hAya tene ra4 nA aMkamAM meLavI, bAkI rahelA gajane traNu ghaNuA karI saravALAmAMthI mAdakaravA. pachI lakhAI tathA pAheALAi anenA gajanA AMgaLa karI mAda karavA pachI lakhAi pahoLAInA AMgaLane guNAkAra karI 27 nA bhAga dhruve, bhAga detAM je zeSa vadhe te kSetranI muLarAzI jANavI. nakSatra lAvavAnI samajaNa, 2. have te AvelI muLarAzInA akane savAye karavA eTale kSetranuM tkSatra Avaze. je kadApi savA ghaNA karatAM aka upara pANA Ave te te dareka pANunA sAta AMgaLa gaNI, savAyA arkamAM meLavI, 27 ne bhAga deve ne zeSa vadhe te nakSatra jANavuM. udAharaNa. koi eka kSetra 9 gaja ne 17 AMgaLa lAMbuM che, ane 6 gaja 12 AMgaLa pAheALu che te tenI kai mULarAzI thai ? have 9 gaja ne 17 AMgaLa lAMbu che teA 9 nA aMkane traNa ghaNA karatAM cha te karatAM AMgaLanA aka e che che. mATe huM gajamAMthI 1 gaja lei tenA 24 AMgaLa kAryo ne temAM 17 meLavyA aTale 41 ne saravALA thayA. ne pelA 9 gajamAMthI 1 lIdhA eTale 8 rahyA, te 8 ne traNa ghaNA karyAM eTale 24 thayA. te 41 mAMthI 24 Ada karyA te 17 AMgaLa rahyA, laMbAInA. have paheALu 6 gaja ne 12 AMgaLa, teA phgaja ne traNaghaNA karatAM 12) nA maka Ache che mATe, 6 nA aMkamAMthI 1 gaja lei tenA 24 AMgaLa karyAM, temAM 16 meLavyA te 36 nA saravALA thayA. have pelA 6 gajamAMthI 1 lIdhe eTale pa, rahyA te 5, ne traNa ghaNA karyAM eTale 15 thayA. te 36nA aMkamAMthI 15 Ada karatAM 21 ne aka rahyA te paheALAI, tenI sAthe lakhAInA AMgaLanA guNAkAra karavA. AMgaLa [y lAMbu. 9 1 . . pAhALuM. 6 1 5 spaSTIka. guru guNya. guNAMka bhA. zeSa, 17+2441-24=17x21=357 - 27=1. muLarAzI. AMgaLa. 12+2436-35-21 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prarNa 2 jI. 6 nA savAyA cha. e paNanA 147=21 mu nakSatra utrASADhA manuSya guNanuM che, je kAi kSetra 10 gaja thAya tA 1 gajanA hIsAba leve. kAraNa dareka dazake 1 garjanA niyama che. evA 20 gajanA 2, ne 90 ga4nA 9 tuM pramANa bAMdhavuM. jyAre 100 thAya eTale pAchu 1 gajanuM pramANa mAMdhavuM, te 9000 gaja sudhI huM gajanuM pramANa. pachI 100,000 lAkhe 1 gajanu pramANu. e rIte hAlanA zilpI leAka lAMbI rakamane TuMkAvI nakSatra lAve che. pazu gaNatAM vAra lAge ne bhula paDe te vaLI krUra gaNavuM. ema karatAM ghaNA vakhata jatA rahe che mATe A pustakamAM ceArasAM (kASTaka) mukelAM che temAM jovAthI jhaTa mAlama paDaze. mATe te joi levAM. 37 have uparanA niyama pramANe gharanu je nakSatra Avyu haiAya, teNe gharanI nAmarAzA jANavI, te nAmarAzIne gharanA dhaNInI nAmarAzI joI pachI ATha je gaNu che tenI mitrAi joie. te ADa gaNu devagaNa, manuSyagaNu, ne rAkSasagaNu evA traNa prakAranA che te jovA. gaNu jovAnA prakAra, svaguNe cottamAMpriti madhyamA deva mAnuSyeH / kalaho deva daityAnAM mRtyu mAnuSa rAkSasaM // 33 // adhara tathA gharadhaNIne ekagaNu hoya te uttama prItI jANavI tathA deva ane manuSyane! hAya tA madhyama prItI; vaLI deva ne rAkSasanA hoya te phleza karAve, ane manuSya ane rAkSasa hoya teA mRtyu karAve. mATe veravALA gaNuM tajavA kahyA che. 33 gaNunAM nakSatra. mRgAzvinI ca revatyAM hasta svAti punarvaSu / puSyanurAdhA avaLuM na navate tevatAthuLa zA RtikA mUlAzleSA maghA cItrA vizAkhayoH / dhanISTa zatrubhISAzca jeSTAdi rAkSasaguNa // 35 // bharaNi tryapurvASu uttarA trayamevaca / ArudA rohiNIcaiva navaite mAnuSyAguNA // 36 // mRgazIra, azvanI, revatI, hasta, thAtI, puna, puSya, anu Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. za565.. rAdhA, zravaNa the nakSatra devaganA cha. 34. ti, bhUga, soSA, maghA, cItrA, vizAkhA, ghanISThA, zatabhiSA, je e nava nakSatra rAkSasagaNunAM che. 35 bharaNI, yuvA phAlganI, puvavADA, yuvA bhAdrapada, utrAphAgunI, utrASADA, utrAbhAdrapada, ArUdrA, rohINI, e nava nakSatra manuSya gaNanAM che. e pramANe satAvIza nakSatra ne traNa gaNu che. dareka gaNunAM nava nava nakSatro che. nakSatranI dizAmukha jovAne prakAra. maghA mUla vizAkhA ca kratikA bharaNi tathA / purvAtrayaM tathAzleSA adhomukhA prakirttitA // 37 // bhU kAryamagikAryaM ca yuddhaM vividhaM kSayet / yajJakuMDa taDAgaM ca vApi bhUmi gRhANi ca // 38 // dutAraMbhe nidhisthApya nidhAno khananaM stathA / gaNitaM jotiSAraMbha khAtaM bila pravezanam // 39 // artha-bhadhA, bhUga, vizAmA, ti, bharaNI, puvA zagunI, zi hA, purvA bhAdrapada, ane aSA e nakSatra adhomukha che. 37 e adhamukha nakSatra kae e ThekANe levAM sArAM che te nice pramANe. "bhuMIrUM bedAvavuM hoya, yuddhane ThekANe, TAMkuM, ku, taLAva vigere jaLAzayanAM kAma karAvavAM hoya tyAM 38 duta ramavAne sthAnake, bhaMDAranA 2thAnake, taapyn| mAla 42tI mate, yAmA, pravezamA roTale ma adhobhumase . 36 . tirya bhumA nakSatra adhomukhAni kAryANi tAni sarvANi kArayet / jeSTAzvinI khetyAM mRgazira punarbaSu // 40 // anurAdhA tathA svAti hasta cItrA tiryakramUkhA / navinaM vaNija kArya sarva bijAMni ropayet / / 41 // vAhanAni hi yaMtrANi damanaM ca vinirdizet / azva gajaM ca uSTraM ca vRSabhaM mahiSaM kharaM // 42 // Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 . damanaM RSi vANijyaM gamanaM kssaurkrmnnii| anhaI cakra yaMtrANi zakaTAnAM ca vAhanaM // 43 // artha -aa , azvanI, revatI, mRgazIra, pUnarvapu, anurAdhA, svAtI, hasta, cItrA e nava nakSatra tiryamukhI che. 40 temAM nice lakhyA pramANe kArya karavA. navIna vAhanamAM, yaMtra karavAmAM, ghoDA joDavAmAM, gheDA, hAthI, uMTa, ba. Lada, gadheDAM, pADA ityAdi lAvavAmAM tathA mahuta karavAmAM koIne piDAvAmAM, khetI karavAmAM, vepAra karavAmAM, gamana karavAmAM, Ara karAvavAmAM, ( vALavaDA karavAmAM) ghANe dATavAmAMvA calAvavAmAM, gADAM joDavAmAM, eTalAM vAMnAM je tipha mukhA nakSatramAM kare te sArUM phaLa Ape. 41-42-43 e makhAM nakSatra. tiryakamukhAniyoNi sAni sarvANi kArayet / puSyAdA zravaNaM caiva utrA trayamava ca // 44 // rohiNi zatabhiSA ca dhaniSTA urddhvkryo| prAsAda toraNaM kAryaM kRSi caiva samArabhet / / 45 // paTTAbhiSekaM raMbhA prAsAdaM ca dhvajaM kSayet / urddhavakrANi kAryANi tAni sarvANi kArayet // 46 // artha-puSya, ArUdrA, zravaNa, uttarAphAgunI, uttarAzADA, uttarAbhAdrapada, rohiNI, zatabhiSA, dhanekA e nava nakSatra uddhamukha che. e nakSatramAM prANa-( havelI, heruM toraNa karavAmAM, khetI karavAmAM, tathA rAjAne paTTAabhiSeka karavAmAM prAsAdanI vicAraNAmAM ityAdi kAmamAM Uddhavarka nakSatra levAM. 44-45-46 gharanI rAzI kADhavAnI rIta. gRha kSetra nakSatraM SaSTIbhI guNitaM tathA / jiMtrazAta ta mA zeSa mAmameSaH || 8 || arthagharanuM azvanI Adi je nakSatra AvyuM hoya, te AvelA nakSatrane 60 ) gaNIne ekasane pAMtrIze (135) bhAgIe ne bhAgI jatAM je zeSa rahe te gharanI rAzI jANavI. 48 nakSatranI rAzi jANavAnuM. azvinyAdiM trayaM meSe siMhe proktaM maghAtrayaM / Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpadipaka + , , , , , , , mulAdi tratiyaM cApi zeSedhU nava rAzinAm // 48|| artha--azvanI, bharaNI, kRtikA A traNa nakSatranI meSa rAzi jANavI ne maghA, puvA phAgunI, utrA phAlagunI A traNa nakSatranI siMha rAzI jANavI. ane muLa, purvAphAlagunI, utrA phAlganI A traNa nakSatranI siMha rAzI jANavI. ane muLa, purvAzADhAne utrAzADhA A traNa nakSatranI dhana rAzI jANavI. bAkInAM je nakSatra che te nava rAzinAM che eTale hiNI, mRgazIra, vRSabha rAzinAM, ArdrA ne punarvaSa mIthuna rAzinAM che; puSya ne azleSA karaka rAzinAM hasta ne cItrA kanyA rAzinAM che, zvAtI ne vizAkhA tuLA rAzinA che, anurAdhA ne jeSTA vRzcaka rAzinAM che. UtrA bhAdrapada ne revatI mIna rAzinAM che. e pramANe nakSatranI rAzi samajavI. 48 gharanA caMdranuM phamlevAnuM. kratikAdi saptasapta purvAdyA ca pradakSiNA / aSTAviMzati muktAnAM tatra caMdra muniharet // 49 / / artha -katikA Adi leI sAta nakSatra gharanI pUrvamAM devAM, zraSTIkrama pramANe pachI maghA Adi leI sAta nakSatra dakSiNamAM devAM, pachI anurAdhA Adi lei sAta nakSatra pazcimamAM mukavAM. pachI dhanISThA Adi leI sAta nakSatra uttaramAM mukavAM, ema cAre dizAmAM aThAvI nakSatra mukIne caMdramAnuM ghara, gharanA vize jevuM. 49 caMdranAM phaLa. agreto haste Ayu pRSTato haratedhanaM / vAma dakSiNAdizazcaMdra dhanadhAnya prada smRtH||50|| artha---gharanuM utpanna thayeluM nakSatra je dizAmAM Ave te dizAmAM caMdranuM ghara che ema samajavuM. paNa te caMdra gharanI pAchaLa Ave te hAnI kare. tathA gharanA sAme Ave te gharanA AyuSyane kSaya kare, ane gharanIja jamaNI tarapha athavA DAbI tarapha Ave te zreSTha che, dhana dhAnyane ApavAvALe che ema samajavuM. artha =devamaMdIra ane rAjAnA gharanI sAme ja Ave te che, zrImaMta mANasane ghera sAme de nahIM. 48 prAsAde rAjavezmetu caMdro dadyAtahi agrataH / anyeSAM na dAtavyaM zrImatAdi gRheSu ca // 51 // Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 juM gharanuM koSTaka. uttara, { is . . . . A. bha. ka che. re 're - - pazcima, i. ' . A pu , " . "ve . A kA 12 reI che " " _ dakSiNa khaDASTaka jevAnuM. saptame uttamA pritI SaDASTake maraNaMdhruvaM / nava paMce ca sAmAnyaM sukhadaM dazacaturthake / 52 // tratiya ekAdazi maitrI dvitiye dvAdaze ripu / evaM SaTa vidhoktavyaM puravezmani parasparaM // 53 / / artha-je ghara ane gharanA svAmino sAtame caMdra athavA aMka Ave, te zreSTha che. ne ekane 8 ane ekane ja Ave, te te khaDASTaka kahevAya; te mRtyu kare. ekano 9 ne ekane 5 Ave, te sAmAnca phaLa Ape. ekane 10 ane eka ja hoya te sukha kA che. traNa 3 ane 11 hoya te maMtrI che. je 2 ane 12 hoya te zatrubhAvane Ape. te sivAya bAkInA aMka Ave to samAna bhAvane ApanAra che. tenI pUrepUrI samajaNa paDavA mATe nIce kaNaka kareluM che temAM jevuM. para-53. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ghara tathA gharadhaNInI rAzI uparathI ISTa anISTa paDASTaka samajavAnuM keSTaka. : ba ka | ha ma | 5 | 2 na ; bha ! ja ga ' da nAma akSara zilparipaka. *s . gharanAM nakSatra, rizI me, vR, mi. | ka siMha, kanyA, tuLA, vRzcika, dhana, makara, kuMbhamIne. 1 2 : 3 me. iSTa darIka zreSTha zreSTha kalaza maraNa prItI maraNa kaleza maNa zreSTha karI 4 5 0] 9. harI ISTa darika zreSTha zreSTha | kaleza maraNa prItI maraNa kaleza eka zreSTha 6 7 0| mi. zreSTa darIka Ijha | darIdra ! zreSTha che... | kaleza , maraNa prItI maraNa kaleza zreSTha, kI 8 9 0 kika, zreSTha zreSTa rIva ITa ! dareka zreTa kaleza ! maraNa : prItI maraNa kaleza '10 11 12 siha, kleza eka zreSTha dIva ISTa darIka zreSTha che. kaleza maraNa prItI maraNa 13 14 kanyA maraNa kaleza zreSTha zreSTha rIta ISTa karI ! zreTa | phleza maraNa prItI] 15 16 0 taLa prItI maraNa kaleza zreSTha zreSTa dara ISTa darIdra che. te zreSTha kaleza maraNa 17 18 0 dhi maraNa prItI maraNa kaleza zreSTha che. dara I. darIdra ke cha kaleza | 10 ra0 rA] dha, kalezamaraNa prItI maraNa | kaleza . zreSTha zreSTha darIdrA ISTa darIka zreSTha zreSTha (22 23 - makara, zreSTha kaleza maraNa prItI maraNa kaleza . zreSTha zreTa karI Ida karI 24 25 0 uMbha zreSTha zreSTha kaleza maraNa prItI maraNa kaleza zreSTha che. zreSTha | darIka ITa darIyA | 26 27 0mIna daridra zreSTha zreSTha kaleza maraNa | prItI maraNa : kaleza | zraSTa zreSTa darIdra ie Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 ju. 43 keSTaka samajavAnI rIta. A koSTakamAM a, Adi leine bAra rAzimAMnA 32 akSara mUkelA che, temAMthI gharadhaNIne akSara zeAdhI kahADa, ane te akSaranI nIce bAra - zinA keThA che temAM je akSaranI nIce je je rAzine koThe hoya te te akSarenI rAzI samajavI. ane te rAzinA kaThAnI DAbI bAjue nakSatra ApelAM che, temAMthI gharanuM je nakSatra AvyuM hoya te zodhI kahADavuM ane te ja nakSatra samajavuM. gharadhaNInI rAzithI nIce utaratAM tathA gharanI rAzIthI jamaNI tarapha vadhatAM jyAM eka keDe maLe tyAM je phaLa mUkeluM hoya te tenuM phaLa jANavuM. udAharaNa. koI eka gharadhaNInuM nAma bhagavAnadAsa che, te te nizAnI ka, vALa koThAmAM jotAM bha, akSara tene pahele thaye te tenI dhanarAzi thaI. have tenA gharanuM 13 muM nakSatra rAkheluM che te devagaNuM che te nizAnI ga, vALA kaThAmAM jatAM te nakSatranI kanyArAzi thaI, have te gharadhaNInI rAzI ane gharanI rAzI ane vadhArI nizAnI na, nI hAranA koThAomAM sIdhI lITIe meLavatAM zreSTha phaLa Ave che mATe te ghara sArUM phaLa Ape, evI rIte dareka rAzInAM ISTa aniSTa meLavavAM. rAzInA svAmIno samajaNa. meSavRzcikayo ma zukrovRSatulAdhipa / budhakanyAmithunaproktA karkaH svAmIcaMdramA // 54 // siMhasyAdhipatisUrya dhnaaminaadhipauguru| makara kuMbhAdhipomaMda eterAzidhipAsmRtAM // 55 // meSa te vRzcikane savAmI maMgaLa, vRSabha ne tuLAne svAmI zuka, kanyA ane mithunane svAmI budha, karkane svAmI caMdramAM che. 54 ane siMha rAzine zvAmI sUrya (ravi) che, dhana tathA mInane svAmI gurU che, ane makara, tathA kuMbhane svAmI zanizcara che. e pramANe bAra rAzinA svAmI sAtavAra che. te ghara karatI vakhate levAnA che. 25 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zivapadipaka. zatru maMdasitausamazca zazino mitrANizeSA gve / stIkSNAMzurhimarazmijazvasuhRdau zeSaH samAH shiitgoH|| jIvenduSNakarAH kajasya suhRdo jJorIH sitArkIsamau / mitre sUryasitau budhasya himaguH zatruH samAzvApare // 56 // sUresaumyasitAvarI ravisUtau madhyoparatvanyathA / saumyArkIsuhRdosamau kRjaguru zukrazyazeSAvarI / / sukrajJausuhRdausamaHsuraguruH saursycaanyesyo| yeproktAHsvatrikoNabhAdiSu punastemImayAkIrtitAH / / 57 / / artha-sUrya, zani ane zukra zatru che, budha sama che. maMgaLa, gurU ane caMdra mitra che. caMdra sUrya, ane budha mitra che, maMgaLa, gurU, zukra ane zani sama che. maMgaLa, sUrya, caMdra ane gurU mitra che, budha zatru che, zukra ane zani sama che, budha, sUrya zukra e mitra che. caMdra zatru che, maMgaLa, gurU, zanI sama che. gurU, budha ane zukra zatru che ane zani sama che, sUrya, caMdra ane maMgaLa mitra che. pada zukra, budha ane zani mitra, maMgaLa ane gurU sama, ane sUrya tathA caMdra zatru che. - zani, budha, zuka mitra che, gurU sama che, sUrya, caMdra ane maMgaLa zatru che. 57 e rAzInA svAminI sArI rIte samajaNa paDavA sArUM nIce keka mU kayuM che, temAM jevAthI mAlama paDaze. Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 juM. svAmi jovAnuM koSTaka rAzI. svAmi mitrabhAva. | zatrubhAva samabhAva, siMha caMdra, gurU | zukra zani karka | caMdra sUrya, budha maMgaLa, zani meSa vRzcika, | maMgaLa sUrya, caMdra, ! guru, || zukra, zani, mithuna kanyA, budha ! sUrya, zukra ! caMdra dhana mIna | sUrya caMdra maMgaLa, budha, zuka zani vRSabha tuLA ! zukra | budha, zani | sUrya, caMdra, maMgaLa, gurU makara bha| sAni | makara kuMbha zani | budha, zukra. | | sUrya, caMdra bhagaLa, A kekamAM ghara tathA gharadhaNInI rAzInA svAmI jevA ne te jotAM te baMne ISTa che, zatru che ke sama che. je bhAvaka hoya te te ghara ke prasAda karavuM nahIM ne sama ke iSTa hoya te karavuM. itizrI vAstuzAstra zipadIpaka graMthanuM 2 nuM prakaraNa samAsa vyaya samajavAno prakAra. nakSatravasubhirbhaktaM yatU zeSatat vyayaMbhavet / ekaukAyasyasthAneSu vyayameva vidhiyate // 1 / / Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zipadipaka. artha-kSetrane laMbAI tathA piLAIno guNAkAra karatAM je pIMDa (guNakAra) aMka Ave tene sattAvIze bhAgatAM je zeSa vadhe te nakSatra ane te nakSatra aMkane AThe bhAgatAM zeSa rahe te ya samajo. Ayane ThekANe vyaya paNa je. samavyayapizAcAzca rAkSasazcavyayAkikaM / neSTaMzunyezubhaMjJeyaM samecasamatA bhavet // 2 // zAMtA prauraM pradotavyA zrIyAnaMda manoharA / zrIvatsA vibhavazcaiva vitAtmaka vayasmRtA // 3 // dhvajezAMtAzubhAproktA nityaMkalyANakArakA / bhogApujAvalaMnityaM gatavAditrasurAlaye // 4 // dhUmrasthAneyadAzAMtA dhaatudrvyphlprdaa| prauraMcasiMhasthAneSu nityaMbhogAzrIyAdizaM / / 5 // prAdyotasvAnasaMsthAne nityNsutsysaukhydaa| zrIyAnaMdavRSabhasthAne srvkaamphlprdH||6|| manoharaMkharaMyogyaM sarvasaMpattidAyakaM / zrIvatsaMgajayogyaMca gajasiMhabalAdhikaM // 7 // vibhavaMdhyAMkSamevoktaM sarvakAmaphaladizet / ciMtyAtmakaMvayamityAh AyASTeSuvivarjayet // 8 // eI-vyaya eTale kharaca che mATe gharanA dhaNInA AyathI vyayane aMka e che joIe, je Ayane aMka ane vyayane aMka barAbara (sama) heya te tene pizAca jANave. AyanA aMkathI vyayane aMka nyUna (o) hoya te te lakSamInI prApti karAve. AyanA aMkathI vyayane aMka vadhAre Ave te te rAkSasa jANa, mATe sama aMka ke vadhAre aMka mU nahI ne je bhUlathI kaI mUke te te gharamAM rahenAra mANasa lakSamI ne parIvArathI duHkhI thAya ne vinAza kare, kevaLa karAyane paca- aMka vadhAre hoya te harakata nathI. mArA e vyaya ATha che temanAM nAma batAvIe chIe, 1, zAMtA vyaya, prAra Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 juM, 47 vyaya, 3, pradeta vyaya, 4, zrIyAnaMda vyaya, 5, manohara vyaya, 6, zrIvatsA vyaya, 7, vibhava vyaca, 8, ane cittAtmaka vyaya, e ATha prakAranA vyaya che vijayanA bheLI zAMtAya sArI che. gIta gAvAne sthAnake, vAtra vagADavAnA sthAnake tathA devarathAne kalyANa ApavAdarI che. jo dhujhAyanI joDa zAMtA devAthI dhAtune tathA dravyane lAbha kare, siMhAyanI joDe prera vyaya devI te lakSmI ane rUDA bhega Ape pAA zvAnAyanI joDe pradeta devI te putra putrAdikanI vRddhi kare, vRSabhAnI jeDe zrIyAnaMda vyaya devI te sarva prakAranuM sukha Ape. dA kharAya bheLI manoharA vyaya devI te sArUM phaLa Ape, gajAya bheLI zrIvatsA vyaya devI te uttama phaLa Ape. mahA vAMkSAyanA bheLI vibhavavyaya sArI che, ciMtAtmaka vyaya tyAga karavI tema AThamI Aya paNa varachata che, e pramANe Asana-joke " jaya arI-Ave te sarve saMpattinuM sukha Ape che. te vyaya tathA Aya samajAvAnI rIta TIpaNamAM che te joI levuM.. aMzaka jANavAno prakAra. mUlarAzaivayaMkSepya gRhAnAmAkSarANica / tribhirevaharedAgaM yacchaSaaMzakasmRtA // 9 // artha--aMzaka kAhADavAnI evI rIta che ke gharanI je mULarAzino aMka hoya ne te aMkamAM vyaya je AvelA hoya te meLave ane te bannemAM gharanA nAmanA akSara meLavavA, te meLavatAM je aMka Ave tene traNe bhAgatAM je zeSa rahe te aMzaka jANavo. 9 udAharaNa juo ke gharanI mULarAzino aMka 12 mo che ne vyaya, 3 je che te 12+3=15 thayA temAM gharanuM nAma sarva lAbha che, te tenA 4 akSara e cAra akSara paMdaramAM meLavavA eTale -15+4=19 thayA tene 4 bhAgatAM zeSa 1 - e mATe tene pahele iMdrAMza A e pramANe sarve kAmane viSe gaNI le ane TIpaNImAM jevAthI seheja mAlama paDaze. Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpapaka. azaka jovAnuM. iMdroyamazvarAjazca aMzakatrayamevaca / tripramANaMtridhoktavyaM zreSTamadhyakaniSTIkaH // 10 // prAsAdepratimAliMge jagatipiThamaMDape / vedIkuMDazucIzcaiva iMdrodajapatAkayoH // 11 // svargAdyAbhogasaMyuktA nRtyagItemahotsave / anyeSuzubhakAryeSu iMdrAMzava mihocyate // 12 // kSetrapAlaMbhairavasyaM bANAdhikatathaivaca / grahamAtragaNAdeka yamAMzakamihocyate // 13 // vANijyavividhaMcaiva madyamAMsAdikodbhavaH / AyudhAnAMsamastaiSu yamAMzakapradApayet // 14 // siMhAsanecasayyAyAM azvAdigajavAhane / rAjyaupaskarNaharyeSU rAjAMzakapurAdiSu // 15 // artha--aMzaka traNa che, 1 iMdrAMza 2 yamAMza, 3 rAjAza, e traNenAM je pramANe nAma che tevAja tenA guNa che ema jANavuM. uttama iMdrAzaka, kaniSTa yamAMzaka, madhyama rAjAzaka. 1. prAsAdane viSe, pratimane mahAdevanA liMgane, pI maMDapa, veThIne, kuMDane, sarvAne, gALIne pArakAne viSe iMdrAMzaka de. 11 sukha bhogavavAne ThekANe, nATakanA sthAne, gIta gAvA, utsava kAne sthAne ItyAdi zubha sthAne IdrAMza de sAre che. 12 bherava, kSetrapALa, zIkotara navagrahanA derAmAM, mAtrikAnA deharAmAM, yamAMzaka deve sAro che. 13 vepAra nimitta ghara viSe, kalAlane ghera, khATakIne ghera, hathiyAra rahevAnAM sthAna ItyAdi ThekANe yamAMzaka de te sAre che. 14 siMhAsane, sayAe, ghoDAramAM, hAthIzALAmAM, rAjasAmagrI rahetI hoya tyAM, rAjakAja calAvavAne ThekANe, ane nagarane viSe rAjA zaka deve sAro che. 15 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 49 prakaraNa 2 ju nava tArAnI samaja. yavadgRhakSa gaNayasvadhiSNyA nArAvibhakte navabhizca zeSA / / vadhastRtiyA sakaledhU vardhyA cA paMjAma sAmaga na sastA | 6 || artha - gharadhaNInA janmanuM je nakSatra hoya te nakSatrathI gharanuM je nakSatra AvyuM hoya, tyAM sudhI gaNatAM jeTalA aMka Ave; te aMkane nave bhAgatAM, je zeSa rahe, teTalAmI tArA samajavI. e nava tArAomAMthI trIjI, pAMsmI, ane sAtamI tArA sArI nathI, mATe DAhyA mANase tyAgavI, ane ahI hatI sAro che. (1-2-4-6-8-9 eTalI 2STa che ) ema jANavuM. zAMtA manoharA karA vijayA ca kulodbhavA / padmini rAkSasi bAlA AnaMdA navamI smRtA // 17 // ' artha-zAMtA, manaharA, pha, viyA, kubhavA padminI, rAkSasI, bALA, ane AnaMda e nava tAruMo che. vaLI kaI matamAM AThamI tArAne virA paNa kahe che. e navene gaNavAnI rIta nIce pramANe che. udAharaNuM. gharadhaNInA nAmanuM. 4, zuM nakSatra rahaNa che ane gharanuM nakSatra 21 muM utrASADhA che, te te be vaccenA aMka gaNatAM 18 ne aMka AvyuM tene, nave bhAgatAM zeSa, cha, vadhyA mATe te navamI tArA AnaMda AvI. e rIte sarave tArAo gharadhaNu tathA gharanA AvelA nakSatra UparathI gaNAya che. te samajI levuM. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilyadipaka tArA gaNavAnuM koSTaka. dhiranAM gharadhaNInAM nakSatra 17 16 [ 15 14 13 12 11 10 27 : 26 ra5 24 23 rara : 21 20 19 20 : 11 2 3 4 | 21 12 3 4 5 22 : 13 4 5 23 - 14 : 5 | - " have ApaNe dhArIe ke, gharadhaNInuM (22) muM nakSatra ane gharanuM 17muM nakSatra che; te te gharanI kaI tArA thaI. nizAnI, ka. vALA kaThAmAM 22, me aMka che ne nizAnI na vALA keDAmAM 17 ne aMka che. te banene eka sIdhI lITImAM meLA karIe te, 6, tArA patinI nAmanI AvI. te pramANe sarve nAmane vize tArA gaNI levI joIe. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 jI hADA cakra uparathI gharadhaNInA nAmanuM nakSatra te kahADavAnI samaja, AdhanI cu, cai, ce. lA.10 madhA. ma, mI, mu, me.19 mULa je,jo,ja,bhI. pu SA.bhuM. dha, phaeN, dve u.SA. bha, bhA, ja,ru. 3.22 zravaNa. khI,khu,khe,khe rI. ra3 dhanIA ga, ga, gu, ge, satalI. gA,sA,sI, 6 AdrA 3, dha, 5 7punasu ke, ke, ha. bharaNI lI, jI, le, le11 pu phA. me TA, TI, Tu 20 3 kratikA a, i, u, e.12 7. phA. Dhe, TA, pa, pA.21 jarehaNI e,vA, vI, yu. 13 hasta. 3, 5, zu, pasUgazAra a, e, ka, kI.14 citrA. pe, pA, 2, 7.5 svAtI, rU, re, rA, tA. ra4 hI 16vIzAkha.tI, tu, te, teA. 25pu DA, 17 anurAna, nI, nu, te 26 u. bhA.6, Sa, jha, tha. 35.18 jA. nA, ya, cI, cu. 27 revatI. de,de, ca,cI, A koSTakamAM jovAthI gharadhaNInA nAmanuM nakSatra mAlama paDaze te samajI levuM gharanA adhipatinI samaja bhA. se, se, da, dA puNya huM, huM, huM, -azleSA DI, 3, 4, para yadvAya vyaya saMyoge yadaikyaM vasubhibhajet / zeSadhipatiH viviSamaH samayAvada || 28 || zaravALA karavA tenA atha gharanI AvelI Aya nebyayanA ekanA je ka Ave tene AThe bhAgavA pachI je zeSa je aka rahe te, te gharanA adhipati jAve. e lipati paikI viSamabhAvane ApanAra jANavA. 9 ane ekI Ave te vikrataH karNakacaiva dhumrado vitathasvaraH / biDAlo dundubhizcaiva dAnta kAMto'dhinAyaka // 19 // aHe adhipati ATha che, tenAM nAmaH-1 vidyuta, 2 karNaka, 3 6, 4 vitathasvara, 5 DrAkSa, dadutttanni, dAMta ane 8 kAMta e ADa prakAranA che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para zidipaka, gharanA adhipati samajavAnuM koSTaka. ucAInA aMkamAM. 17 | 18 19 20 21 24 3 rara 9 ! 10 11 12 13 14 15 | 14 1 17 9 18 19 19 | 11 ! 20 12 [ 21 13 | 1 2 3 4 5 3 4 5 2 3 4 6 6 1 8 4 2 ] 7 4 5 6 8, 2 4 4 | 7 | ra 8 | 4 8 4 1 6 7 8 6, 8 pa 8 4 8 3, 8 | 24 16 8 8 : 8 ! 8 8 ( 8. 8 8 8 koSTakanI samajaNa. kei eka ghara ke prAsAdanI uMcAImAM Aja ane AgaLa temAM gajane chabIlakula caNavAra nahI, paNa gaja bharatAM AgaLa AvyA na hoya te pelA AvelA gajamAMthI 1, gaja le che tenA 24, ' AgaLa karavA ne pachI te aMka keSTakamAMthI zeAdhI kahADa ane akSetraphaLano aMka paNa temAMthI zodhI kahADa e ane aMkanI sIdhI lITI bheLI karatAM je aMka upara bheLI thAya te adhipati jANo. udAharaNa. koI eka gharanI uMcAI 21 gajane 13 AgaLa che tenI nizAnI ga, vALA kaThAmAMthI tera (13) aMka zodhI kahADa ane akSetraphaLa aMka 24 AgaLa che te nizAnI a, vALA koThAmAMthI zodhI kahADe. te bane ubhI ne A lITIo bheLI karatAM, ga, vALA koThAmAM maLI mATe teno 8 me - dhipati kAMta thaye te sAre che. adhipatinA varga. a, I, U, e, ne (1) garUTha, varga. (1) garUDa ane sapane vera che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ praNa 2 jI. ka, kha, ga, gha, OM nA (2) bIDAla, va. k cha, ja, jha, *1, nA (3) siMha, va 2, TUMka Da, Dha, Nu, naiA (4) zvAna, va ta. tha, da, dha, na, ne! (5) sarpa va. pa, ph, ba, bha, ma, nA (6) mUSaka va (7) mRga, va (2) khIlADA ane mUSakane vera. (3) siMha ane mRgane vera. (4) zvAna ane, meSane vaira, ema anyaanya vera che te ulaTasulaTa vera samajavAM, ghara tathA gharapaNIne garvara DAya te hamezAM tajavAM nIkara mRtyu karAve ane ca, ra, la, va, nA za, Sa, sa, huM, te (8) meSa, va upara lakhyAthI te ulaTA vaga hoya; jemake gharadhaNIne garUDa ane gharane sa`NInA vaga hAya tA gharadhaNIne dAridra tathA dravyanI pIDA thAya, mATe vavaira tajavA. ghara tathA gharadhaNInA vAmanA akSara eka va zeAdhI levA te upara akArAdi pAMca va lakhelA che ta jovA. varanI utpatti. fe navamaM gRha nakSatraM rudrasaMkhyA samanvitam / paMcabhistu haret bhAgaM zeSamutpatti paMcadhA // 21 // a:--gharanA nakSatrane navagaNu karavAthI je aMka Ave, temAM 11 ume rIe, ane saravALAnI je sakhyA Ave, tene pAMce bhAga detAM je zeSa rahe; tene pAMca prakAranA garanI utpatti jIvI. te nIcenA keASTakamAM jotAM mAlama paDaze. gharanuM nakSatra cha nuM punarva hoya te bha, vALA keAThAmAM joi sAtane aMka zodhI kahADave ne pachI ka, vALA kAThAmAM jevuM te ja ne eka dhanaprAsi gharanI utpatti AvI. e pramANe sarve gharanI samajaNuM che, te kASTaka jovAthI saravALA karavA paDatA nathI. saraLatAthI gharanI utpatti jovAtuM keAka, nakSatranA aMka, 16 16 21 s 17 sara 13 18 23 4 ra 14 Ran 24 pa 10 15 20 5 1 * 3 o 9 2 27 utpatti nA aMka. pa 3 g 1 I 53 phaLa. putraprAptyi, dhanaprApi strIprApti. sukhaprApti. dhajju' dAna karAve. .... Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mukhya zidapaka. nivaira samajavAnI rIta. azvo'zvinI zata bhyorbhrnnipossttrmyogjH| RtikA puSyayo chAga rohiNI mRgayorahiH // 22 // zvAno mUlArdayooniH sarpAdityabiDAlakaH / purvAphA maghayorAkhu ruphottarama bhayostugoH // 23 / / hastasvAtyostu mahiSI vyAghra citrAvizAkhayoH / jeSTAnurAdhayo haraNaH puSADhA zravaNe kapiH // 24 // uSADhAbhijitorbabhruH siMhaH pubhA dhaniSTayoH / artha-azvinI ane zatabhiSA e be nakSatranI azvanI nI che. bharaNI revatI gajanI kRtikA AjanI rohiNI mRgazIra sarSanI AradrA kavAnanI azleSA punarvavuM bIlADAnI purva phAgunI mUSakanI utrA bhAdrapada ? utrAphAgunI gAyanI svAtI mahISanI cItrA vizAkhA vAghanI jeSTA anurAdhA mRganI yurvaSADhA zravaNa kapInI utrASADhA abhIjIta >> nakuLanI pUrvAbhAdrapada " dhaNA siMhanI e upara pramANe ghara tathA gharadhaNInuM nakSatra baLI kahADI pachI enivaira jevA prakAra jANI levAnuM che. meDho vA meSanI nine marakaTanI ni sAthe vara che. gAyane ane vAghane gajane ane siMhane zvAnane vAnarane sane ane - naLavAne maghA hasta ane Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 ju. bIlADAne ane mUSakane ?' mahISane ane ane e upara pramANe nakSatronI nine paraspara vaira che. tethI vara, kanyA, ke ghara 'ke gharadhaNIne vairavALI ni tyAga karavI; kemake te levAthI mRtyu thAya che. te samajaNa TIpImAM joI levI. nakSatranAM vaira samajavAnI rIta. vairaMcottara phAlgunIzviyugale svAti bharaNyAyoH rohiNyuttaraSADhayoH zruti punarvasvorvirodhastathA // citrAhasta bhayozca puSya phaNino jyeSTA vizAkhA dvayoH / prAsAde bhavanAsane ca zayane nakSatravairaM tyajet // 25 // artha-uttarA phAgunI ane azvinIne paraspara vera che, svAtI ane bha raNI e banene vira che, rohiNI ane uttarASADA e banene vaira che, zravaNa , ane punarvadhu e anene vara che, citrA ane hasta e banene vaira, che, puSya ne azleSA e bannene vaira che, tathA jeSTa ane vizAkhA e bannene vaira che. ema paraspara nakSatra viSe vaira che, mATe - sAdarane ni, ghara, Asana ane sajayA, khATale, palaMga, vigere suI rahevAnA sAdhanane viSe eka nazAna kalAkAranuM zilpazAsitone helu che. nakSatranI nADI samajavAnI rIta. azvinyAdikamatrayaM phaNinibhaM cakraMtrinADayutradbhavaM / TekasthaM vara kanyayozva yadibhaM tanmRtyudaM caaNshtH|| nADI mevaka mitragehapuratazcaikAzubhA savyadhAH / AyAdi trika paMca sapta navabhistvaMgaihaM saukhyadam 26 // artha - sapanA AkAre traNa nADInuM cakra karI temAM azvinyAdi ra7) nakSatra vedhakaravAM. te sapanAnA nava bhAga karI, te dareka bhAgamAM traNa traNa nakSatra vedhavAM, te sapakRti cakramAM eka nADImAM vara ane kanyAnAM nakSatra Ave te te mRtyu kare; mATe te sArAM nathI. tethI te nakSatranA aMza (nakSatrabhAga vA caraNa) tajavA. paNa svAmI ane sevakane mItrane, ane ghara ane gharanA svAmIne Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zipadapaka. temaja nagara ane rAjAne eTalAonAM nakSatrono eka nADImAM vedha thAya te sAre che, vaLI AgaLa A pustakamAM ghare viSe AyAdika nava prakAra jovAnA kahyA che. paNa temAM vizeSa karI traNa jevA athavA pAMca sAta ke nava prakAra jela ghara kare te ghara karanAra ghaNI sukhI thAya. 26 ghara viSe sArA narasA praveza jovAnI rIta. pravezaH pratikAyako karuNadigavatro bhaveSTitau / vAmAvartta udAhRto yamamukhe sau honabAhurbudhaiH / / utsaMgo navAhanAbhivadanaH zraSTyAyathAnirmitaH / / prAgvaktropi ca purNabAhu rudito gehe catu pure // 27 // artha-je gharanuM mukha pazcima dizA sAme hoya, temAM pUrva sAme praveza karyA pachI harakaI dizAthI jamaNA hAtha tarapha namIne calAyA te sRSTImArga ane DAbhA hAtha tarapha namIne cAyA te saMhAramArga kahevAya; mATe sRSTimAga pAchuM pazcimamAM vAstugharamAM praveza karAya te tenuM nAma pratikAIka, praveza kahe che. je gharanuM mukha dakSiNa sAme hoya temAM praveza karI DAbhI tarapha namI vAstugharamAM praveza karavAmAM Ave to te pravezanuM nAma hInabAha kahevAya. vaLI patie matAMtare kahyuM che ke je gharanuM mukha uttaramAM hoya te gharamAM sRSTi mArge thaI vAstugharamAM praveza karavAmAM Ave che tenuM nAma utsaga praveza kahevAya. ane je gharanuM mukhya pUrva dizAmAM hoya temAM praveza karI vAtu gharamAM paNa sanmukha praveza karavAmAM Ave te tenuM nAma pubAhu nAma che e rIte cAra prakAranA praveza kahA che. te ja pramANe nagaranA paNa cAra prakAranA praveza samajavA. 27 khaDakInA bAraNa vizenI samajaNa dvarAgre khaTakImukhaM ca tadadhodvAH SoDazAM zAdhikaM / sarva vA zubhamicchatA ca satataM kAryatu paTTAdadhaH // tannunaM na zubhaM tulA talagataM kukSau tathA pRSTagaM / kASThaM paMcaka evanItamahitaM yanmUla pUrvottaraM / / 28 // arthagharanA bAraNuM AgaLa khaDakInuM bAraNuM karavuM hoya te tenI karavAnI evI rIta che ke, gharanA bAraNAne jeTale udaya hoya teTalA udayamAMthI sAme aMza (16 me bhAga) khaDakInA bAraNAmAM umerI gaNatAM jeTaluM Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 2 ju pa7 thAya teTalA udAyavALuM khaDakInuM bAraNuM karavuM. khaTakInA bAraNAne udaya vadhArave ema kahyuM che te evI rIte vadhAre ke khaDakInA udayanA bhAgamAM nahI, paNa khaDakInA bAraNAnA nIcenA bhAgamAM vadhAravAnuM kahyuM che tema jANavuM. athAt gharanA bAraNAne uttaraMga ne khaDakInA bAraNAne UttaraMga e bene ekaja sUtramAM udaya have joIe. paNa gharanA bAraNAnA uMbarAthI khaDakInA bAraNAne uMbare nIce rAkhavAmAM Ave che mATe te nIcAinA bhAgamAM seLa aMza (bhAga) vadhAra, tA paNa gharanA bAraNAnA uMbarAthI khaDakIne uMbare nIceja hovo joIe. manuSya potAnuM zubha I che te gharanA bAraNAnA kAme pATaDAthI nIce rAkhavAM, paNa tuLA taLaghaTa eTale game te dvAra pATaDAnA taLAMcAthI uMcuM levuM nahIM. ane te mukhya zALAnA dvAranI uMcAIthI bIjA sarave bAraNAMnA bhAga (UMbarAthI) nIcA rAkhavA; temaja kukSa (mukha) ane pAchaLanA bhAga paNa vadhAre kamI karatAM sarakhAM dvArA rAkhavAM joIe. ane gharanA kAma-karatAM lahAzakAMte paMcakamA hAjAvA te rAjaktanAM mULarAje 3 te gharanA kapUra ane udAramAM rAkhavA nahI. 29 bAraNuM upara bAraNuM mukavA viSe. drArArddha yadvAramasyapramANaM saMkirNaM vA zobhanaM nAdhikaM tat // hRmvaddhArANyeva yAni pRthunI teSAM zirSANyekasutrANi kuryAt // 29 // artha-gharanA bAraNA upara bAraNuM mukavuM hoya te te gharanA nIcenA bAraNA pramANe karavuM, paNa nIcenA bAraNA karatAM te uparanuM sAMkaDuM ane su bhita karavuM. temaja nIcenA bAraNAnAM mathALAM samasUtre rAkhavAM joIe, nIcenA pramANe ane uparanA bAraNAnAM mathALAM Upara pramANe eka sUtramAM rAkhavAM. bAraNuM puravA vize. mavaMdAraM cIyamAnaM rujAye yadAhasvaM tatkarotyarthanAzaM // gehAdyaM yatpUrva vAsturavarupaM teSAM bhaMgAnnaiva saukhyaM kadAcit // 30 // Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 58 zilpAdipaka. arthataIyAra karelAM bAraNAM (mUkelAmAMthI) kaI paNa bAraNuM caNa (purI) levAmAM Ave te te gharanAM mANasone roga prApti thAya, ane vALa para kastI vakhate je pramANamAM barANu mukayuM hoya te ukheDI nhAnuM ke mAruM kasave te tethI dhanane nAza thAya, eTaluM ja nahi paNa te bahAnuM moTuM karavAthI je vAstunuM pramANa ghara karatI vakhate bAMdhyuM hoya te vAstune bhaMga thAya, tethI thara dhaNIne kaMI dahADe sukha Ave nahIM. e 31 che - bAraNuM vedha. dvAraM viddhamazobhanaM ca taruNA koNa bhramastaMbhakaiH // kUpenApi ca mArga devabhavanairviddhaM tathA kiilkH|| . ucchAyAt dviguNAM vihAyapRthivI vedho na bhityaMtare / prAkArAMtara rAjamArgaparato vedho na koNaddhaye // 31 / / artha-koI gharanA bAraNAmAM jhADane, sAmA gharanA khUNune, ghANIne, pANInA reTanA vA keluM (zera pIlavAne), sAmAM gharanA thAMhAra, ke kuvAno, vedha eTalAM vAnAM gharanA bAraNA sAmAM na joIe, gharamAM javA AvavAne kaI bIjAno mArga na joIe. bAraNA vace ke sAmo khIle na joIe. eTalA prakAranA vedha tajavA kahyA che, paNa gharanI uMcAithI bAraNuM AgaLa bamaNI jamIna choDI dIdhA pachI vedha hoya te doSa nathI, vedha bAraNa sAme AvatA hoya paNa vacamAM bhIta hoya te tene doSa nathI. vedha ane dvAra vacce kIle athavA keTa hoya te tene doSa nathI, ane vedha vacce rAjamAraga hoya te tene doSa nathI, ane dvAra tathA AvelA vedha vace sA menA gharanA be khuNA AvatA hoya che tethI vedhane deva lAgatuM nathI e pramANe vedha jeI levA. 31 1 bAraNAnA udayanA bheda dairyesArdhazatAMgulaM ca dazabhirhInaM caturdhAvidhaH proktaM cAthazatatvazItI sahitaM yuktaM navatyAzataM / tad zoDaSabhiH zataM ca navabhiyuktaM tathA zitikaM / dvAre asthimatAnusAra yogye vidheyaM yuH rUA. artha-have masurANa viSe bAraNAnA udaya daza prakAranA batAvyA che, te evI rIte ke (150) AgaLa pramANe gharanA dvArane udaya kare. e de Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - - - - - - - - - - prakaraNa 2 ju. DhasA (150 ? AMgaLanA udayanA bAraNAnA cAra bheda che te kayA kayA che. deDhase AMgaLamAMthI daza daza AMgaLa darekamAMthI bAda karavA eTale (1) 140 ne udaya (2) 130 ne (3) 120 ne ane (4) 110 AMgaLanA bAra! NAnA udaya (5) 180 AMgaLane (6) 190 no, (7) 116 na, (8) 109 ne (9) 80ne ane (10) 1pa0 no e rIte bAraNanA udaya karavA. subuddhivAna purUSe jevuM jyAM ghaTe tevuM bAraNuM karavuM 31. syayamapi ca kapATodghATanaM vApidhAnaM / bhayadamadhika honaM zAkhayorvAvicAle / puruSa yuvati nAzaM sthaMbha zAkhA vihInaM / bhayadamakhila kASTAgraM yadAdhaH sthitasyAt / / 33 // artha-bAraNAnAM kamADa pitAnI meLe vAI jAya, tathA pitAnI meLe ughaDI jAya te bhaya ukhanna kare, AriNAnI zAkha dharatI vakhate eka tarapha ai sawAya to bhArahiyA je, tathA Abha ne za ninAnuM hAra helo mitro nI vA, purUSomAja kare, vaLI bAranAnA kAmamAM jeTalAM uNAM. hAlanA sAcavavAmAM Ave te saravenAM mULa che ane Tecane bhAga upara rAkha tathA sthaMbha paNa tevI rIte (Ta nIce Teca upara ema) rAkhavA,paNa . che tethI ziTI rIte rAkhavAmAM Ave te bhaya pedA kare. 33 devAlayo vA bhavanaM maThasya bhAnauH karAyubhirevabhinnaM / / tanmUlabhUtau parivarjanIyaM chAyA gatA tasya gRhasya kUpe 35 artha-vimaMdIra, ghara, maTha, ItyAdinI paLI -bhUmimAM sUAnonA maiIe. eDale temanI pahelI bhUmimAM jALI ke bArI mUkavI nahIM. mahI kA sArAmAM ane ghara tathA maThanA oraDAmAM khaLIbArI mUkanAM nAhIM paNa meDInA bhAgamAM mUkavI tathA temAM pavana paNa na Avo joIe, vaLI gharanI chAyA bIje ke trIje pihore ne kuvAmAM utare te sArI nahIM. 35 davajadaMDanA pramANanI samajaNa. karadvaya zakazAca radahastA vidhikramAt / / devAlayasya zikhare kAryodaMDo hi yatnata / / 36 // : artha --e hAthathI te agIyAra hAthanA devAlayanA zIkhara sudhI vajAdaMDa Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zidipaka. sAre ne zobhIta, camAra ke zAkAratenI vacce gamakhyAna-ve tasAdagAra akele na eie. eTale prAsAda rekhAe mo cho heya teTale vijAdaMDa karIe; paNa je devAlaya zikharabaMdha hoya te tenI bahAranI bAjuothI bharI devajadaMDa karavo. ane ghara, maMdIra ke dhAbAnuM maMdIra hAtha te aMdarane gaLe bharIne dhajAgara kare. uda SaDAMza dirghavisrati sUryAMze na tadardhataH // pIDanyunastu pArzve'rgha caMdra ghaTa kiMkaNi yutam // 37|| cartha--jeTaluM lAMbe dhajAgare hoya tenA (6) bhAga karavA ane temAMnA eka (1) bhAganI pATalI lAMbI karavI ane jeDalI pATalI lAMbI hoya tenA aradhA bhAge ( vajadaMDanA bArame bhAge ) pALI karavI ane davajAgarAnA (24) mAM bhAgathI nyuna eTale tenA (36) mA bAganI jADI karavI, tethI vadhAre paDI na joIe, te pATalInI nIce acaMdrakRti karI be pAse be zaMku karavA. ne upara kaLaza (megA ) kare te nIce ghaMTIe vaDakAvavI. have te daMDa (1) gajanA derAmAM eka gajano daMDa lAMbo ne bA AgaLa che e pramANe jeTalA gajane daMDa kare hoya teTalA (dareka) gaje che - gaLa vadhAre jemake devajadaMDa pAMca gajane heya to te (rA) AMgaLa jADo joIe. vaLI te daMDa, uttama, madhyama, ane kaniSTa traNa prakAra che te evI rIte ke jeTalo lAMbo daMDa hoya tenA daza bhAga karavA, te dazamAMthI eka hIna karIe to madhyama, be hIna karIe te kaniSTa ane pure purA karIe te uttama che; vaLI te dhajAgarAnA lIja lugaDAnI ja lAMbA karavI ne Aume bhAge pahoLI tathA sArA evA lugaDAnI traNa, pAMca ke sAtha pAnI karavI. eTaajAma-jovAlaya karAvIne tarata caDAve te azvamegha yajJanuM punya thAya. prasAda, keTa, nagna, pura, taLAva, kuvo, vAva ItyAdi ThekANe vajAgara karo kahe che. te 37 nakSatranI nADInI samajaNa. yeSTA raudrAryamAMbhApatibhayugayugaM dAsabhaM caikanADI / puNyedutvASTramitrAMtakavasu jalabha yonibundhe ca mdhyaa|| vAyvami vyAla vizvo yugayugamatho poSNabhaM caapraasyaa| daMpatyoreka nADayAM pariNayanamasanmadhyanADayAM hi mRtyuH / / Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4, -jeTTA, mULa, uttarAphAlgunI, hasta, AradrA, punaHpu, zatrubhISA, pu vAbhAdrapadya, ane azvinI e nakSavAnI AdinADI che. puSya, mRgazIra, citrA, anurAdhA, bharaNI, dhanISTA, pUrvaSADhA pUphAlgunI, ane uttarAbhAdrapada, e nakSatrAnI madhyanADI che. ravAtI, vizAkhA, kRtikA, rohINI, revatI, e nakSatranI atyanADI che, vara ekanADI hoya te azubha che. azleSA, uttarASADhA, zra ane kanyA ke ghara ke gharadhaNI eenI A nRtyu Ave. 38 iti zrI vAstuzAstra zidipakanuM 3 jI prakarNa samAsa. praraLa che zuM. tharabhaMgo yadA yasya kuvastatra devatA / zilpinAM ca kSayAM yAMti tadbhavat svAmi mRtyudaM // 1 // a --gharanI IMTonA tharane bhaMga thAya, arthAt uMcA nIcI thara Ave te gharanA devatA kopAyamAna thAya, te devathIzilpIne kSaya thAya ane gharadhaNInuM mRtyu nIpaje, mATe saraLa iMTonA thara sUtramAM rAkhavA para te be nahIM 1 bAraNu mukavAnI vidhi madhye na sthApayeAraM garbhe naiva parityajet / kiMcitmAtre ca izAnaM dvAra sthApaye dhruvaM // 2 // // 2 // artha:--gharanA madhya bhAge (garbha) khAraNuM mUkavuM, paNa gharanI jamaNI khAjInA vadhAre aza rAkho ne garbhathI DAkhI khAjuMne! aMza kiMcit nhAne rAkhavA e rIte dvAranuM sthApana kare te uttama prakAra che. 2 gharanA bhAganI vidhi. caturviMzaM zatozAlA madhyabhAge caturdaza / hayAMtare tribhAgaM syAt do do vAme ca dakSiNe // 3 // artha:----zALA (gharanA) cAvIza bhAga karavA temAM pAMca pAMca bhAga gharanI jamaNI tathA DAbI bAjue rAkhI madhyamAM cAda bhAga rAkhavA. te evI rIte ke garbha thakI sAta bhAga jamaNuM ne sAta bhAga DAbI bAjue. e rIte cADha bhAga Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zipadipaka rAkhavA. have te tathA jamaNI DAbI bAjue pAMca pAMca bhAga che, temAM karAthI mAMDI be bhAga mUkI zeDo eka mUke, te ghoDAthI bIje ghoDo traNa bhAga mUkI mUko. e rIte be bAjue mUkavA , vaLI graMthAMtare gharanA batrIza bhAga paNa karavAmAM Ave che, tema gharanA cAda bhAga paNa karavAmAM Ave che. jyAre gharanA batrIza bhAga hoya te te gharanI jamaNI tathA DAbI bAju e sAta sAta bhAga mUkI madhyamAM aDhAra bhAga rAkhavA, te garbhathI be bAjue je sAta sAta bhAga mUkelA che temAM karAthI traNa bhAga mUkI prathama cheDe mUko. te pachI cAra bhAga mUkI bIje gheDA mUke e rIte be bAjue mUkavA. vaLI jayAre cida bhAganuM ghara hoya te jamaNI tathA DAbI bAjue traNa traNa bhAga mUkI madhyamAM ATha bhAga mUkavA, te garbhe thI DAbe jamaNe cAra cAra rAkhavA, have je be bAjue traNa traNa bhAga mUkayA temAM karAthI eka bhAga mUkI prathama gheDe mUkave ne pachI be bhAga mUkI bIje gheDa mUko, - - - - Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 thuM.. dhAre .. - - - - - 151 - - - - - - - - - - - - . ... pada bhAgamAM thAMbhalA mukavAnI vidhI. paMcabhAga dayaMkratvA saptabhAga trayaMstathA / tyAre navamAga zArini matiH | artha- gharanA padanA pAMca bhAga kathA hoya te bhAga e madhyamAM ra Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpAdipaka khAvA ane be bAjue karAonI pAse doDha doDha bhAga sukIe ane je sAta bhAga padanA kaya hoya te be bAjue be bhAga mukI madhyamAM traNa bhAga mUkavA. vaLI je nava bhAga padanA kayA hoya to be bAjue aDhI aDhI bhAga mUkI madhyamAM traNa bhAga mUkavA e rIte padanAM pramANa che. temaja graMthAMtare agIyAra bhAga paNa padanA thAya che te agIyAra bhAganA padanA gharane traNa traNa bhAga be bAjue mukI madhyamAM pAMca mukavA ema game teTalA pada bhAga buddhivAna purUSee karavA ane zALA aliMdane pramANe rAkhavI thAMbhale mukavAnI vidhI. ucchrayenabhibhuktai ekAMze padakuMbhike / bhAgAdha bharaNaMzirSa murdhasthaMbha SaDAMzakaH // 5 // a -AMgaNAnA bheMya taLIyAthI te pATaDAnA mathALA sudhI gharanA udayanA nava bhAga karavA temAM eka bhAganI kubhI karavI ne pachI uparano thAMbhale cha bhAgane kara, te upara aradha bhAganuM bhAraNuM karavuM na adha bhAganuM zarU karavuM, ane eka bhAgane pATaDe kanerI suddhAM kare, e pramANe thaMbhanuM mApa karavuM, e mApathI kai bhAga che vadhAre rAkhe te gharadhaNIne nukazAna thAya. 5 udaMbara samAkAryA kuMbhikA sarvato budhaM / ubhaMgrahaM samaMzreSTa manoca na sukhAvahaM // 6 // artha --bAraNAnI zAkhanI kuMbhI ubarA bAbara rAkhavI ane te kuMbha barobara sarve kuMbhIonAM mathALAM samasUtra rAkhavAM. vaLI ghara oraDAmAM UMcuM rAkhavuM tethI parazALamAM nIcuM, tethI bahAra zALA nIcI ane zALAthI - gaLa AMgaNAnI jamIna nIcI e pramANe karavuM, ane je kadApI bahAranI jamIna uMcI hoya ne gharanuM bhoMyataLIyuM nIcuM hoya evI rIte ke ghara mAMhanI jamIna bahAranI jInane dekhe nahI te dhaNone te ghara duHkhadAyaka che mATe evuM ghara koe paNa karavuM nahIM ne te gharamAM vasavuM paNa nahIM. 6 padahinaM na karttavyaM prAsAdaM maTha maMdIraM / ekasthaMbha ddhayaMkAryA putra pati dhana kSayaM // 7 // - prAsAda, maTha, ke mariSaNa kAma pAhIna karavuM nahIM ne je be ghara joDe joDe hoya te temAM vacce eka thAMbhalo bhUko nahIM, mATe padahIna ke eka thAMbhalo mUke te te gharadhaNIne putra ke dhaNI maraNa pAme ke dhanahIna thAya. mATe che kAmamAM be thAMbhalA mUkavA. 7 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAramadhye grahANAMtu kuNamekaM na kArayet / yugmeSu ca bhavet zreSTaM mekekaM parivarjayet // 8 // artha--gharane viSe bAraNuM madhya bhAge mUkavuM, khuNA upara mUkavuM nahIM. paNa eka vAranunAM be ghara hoya te ghoDAgarabhe khuNAyara mukIe to zreSTa che ne eka gharane te te khuNAnuM bAraNuM varajIta che. 8 sthabha mUkAvavAnI vidhI. dvAramadhye grahANAMtu mekasthabhaM na kArayet madhyeSu ca bhavet zreSTa mekekaM parivarjayet // 9 // artha_eka vAstunAM be ghara hoya paNa tenA be dvAranA vacce eka thAMbhale na mUke, paNa enA be thAMbhalA mUkavA te zreSTha che; ne na mUke te hAni katA che. 9 utAnAM artha nAzAya adhomukhaM vyAdhisAdhakaM / militaM vyAdhi pIDA ca vikarNaM ca nahaMti ca // 10 // " artha-- bArAta mukatAM utANa rahe to gharadhaNInA arthane nAza kare, ne amukha rahe tA dharadhaNIne vyAdhi, roga, ne pIDA kare. ane aMbaLAtuM rahetuM hoya te paNa rega ne pIDA kare, ne vikaNa rahe te niraMtara kaleza karAve. 10 svayaMmuhu azvanAda patite maNaM bhavet / kaMpatena mahArogA dvighaTAnAM kulakSayaM // 11 // artha- gharanAM kamADa potAnI meLe ughADI jAya, athavA ughaDatAM zeDAnA nAda je bAda kare, te gharadhaNIne nAza thAya. ne kaMpAyamAna rahe te roga pIDA kare. vaLI kamADa UghaDatAM kacaDa kacaDa thAya, te gharadhaNInA kuLane. kSaya kare. 1. digmuMDhena kara vAstu pura prAsAda maMdire / arthanAzo kSayaM mRtyu nirvANaM naiva gacchati // 12 // artha-pUra, prAsada ke maMdira harakoI kAmamAM te TImuTha dIzAe vAstu karavAha ane je tema kare te karanAra dhaNInA arthane nAza thAya. tenA kuLane kSaya thAya ne te samasyAmenA-mijAvAnuM koI padhAre thAya nahI - 12 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zipadipaka. diziyo vidizaizcaiva vAstumedha vizodhanaM / / jirNAn vartite vAstu vedhe doSo na vidyate // 13 // artha -navI ImArate vAstudIzA bhaMga karIne vidIzAe na karavI, ne kare te te gharane dIzAvedha che, mATe te hAni kata che. paNa jaNa je hoya te te mULavAstu pramANe karavuM tene DhoSa nathI. 13 yadi pravezato vAstu gRhaM dakSiNato bhavet / pradakSaNA pravezyAt sidhipratipUrNabAhukaM // 14 // artha---je gharane jamaNe aMge praveza hoya eTale gharanA jamaNe karo joI vAstu gharamAM praveza DAbhA hAtha tarapha namI thAya, te praveza ghaNuM zreSTha che ne te pUrNabAha praveza kahevAya. 14 tatrApipautrAzca yogAzca dhana dhAnya sukhAni ca / prAmoti hinaronityaM vasatAM tatra vAstuke // 15 // artha-pUNubAhu gharane lIdhe rahenAra dhaNIne putra pitrAdika dhana dhAnyanuM ghaNuM sukha upaje evA avAsane vise rahetAM dIna pratye ghaNuM sukha upaje mATe avazya tevA gharamAM rahevuM evuM zrI vizvakarmAnuM vacana che. 15 gharanuM lAMbA TuMkI pramANa. surpAkAraM praSTodhikaM vikarNaM ca na kArayet / karatA kArApikAzcaiva acireNa vinasyati // 16 // artha-je ghara supaDAnA AkAre athavA chIpanA AkAre heya vaLI pachI te pahoLuM hoya tathA gharane khUNe lAMbe ke TuMke hoya te gharane nikA kahIe tenuM ghara keInuM karavuM nahIM, ne evuM je kare te karanArane eTale ne vacana ne prANa eTI eka che; te e ke rahenAra ghaNI caraMjIvI rAhe thaDe dahADe mRtyu pAme. 16 jALI tAkAM mukavAnuM pramANa. kuDAgAre gavAkSAdi mukhe ca AliyastathA / dvArasthaMbha tulA hInaM zreNibhaMgaM na kArayet // 17 // arthagharane vize gokhalA, jALIo, tathA tAkAM ane bIjA bAraNa, Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 thuM. vaLI thAMbhalA, bhIMtA ItyAdi melavAM, paNa bAraNAnI kuMbhIne taLAM ke UMparanI e tuvI na joIe. athatha sarave samasutra taLe upara joie, kedApi te taLAM ke che bhAge, te te gharamAM ghaNA prakAranA doSa upaje.' gokhale, jALI, tAkAM ene mathALa zreNIe rAkha, tene taLAMcAne bhAga lAgu na kare. mALanuM pramANa. uparyu pariyaDesma samaM saMkalpayet kacit / samavedhaM bhavettatra samastaM ca kulakSayaM // 18 // artha--gharanI heThaLanI tathA piranI, bhumi sara be kSaNe karavI nahI, ne je taLe uparanI bhumi sarakhI kare te samaye upaje te vedha gharamAM rahenArane samavanaSphaLIne nAza kare mATe evo vedha kAIpaNa gharamAM lAva nahI. 18 3gharSapara mumistu drazAMza vinaMtI prAsAde marvatakAryA staMbhastatrAnuratakA // 19 // artha - gharanI nIcalI bhUminA udayanA bAra aMza karavA, temAMthI eka aMza leI uparanI bhumine udaya ocho kare, (agIyAra aMze) karavI. tema tenAthI trIjI bhomi paNa e rIte ochI karavI. prAdane vize evA ne AvA vIrAne udaya karyo. jevI ImArata te pramANe thAMbhalo kara. vedha vidhI talavedha tAlavedho dauvidro yatra Izyate / kSiyate tadbhavedvaisma kSeyaMkArI ca tadgRha // 20 // artha-paNa te thAMbhale e muka ke uMbarAne vedha ke uttaraMgane vedha Ave nahIM eTale uMbarAnuM mathALu ne uttaraMgano taLAMco e baMne samasutra joIe, emAM nIce hoya te vedha jANa. te vedha Ave te te ghara kSayakArI jANavuM. te gharamAM rahenAranI sarva vastu nAza thAya. dhaNInI kadApi utaraMgane taLAM tUTe paNa uMbaranuM mathALuM avazya teDavuM nahIM. 20 dvAra mukavAnI vidhI. kukSe dvAraM na karttavyaM praSTe dvAraM vivarjayet / pRSTe caiva bhavedrogI kulakSayo vinirdizet // 21 // Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zipadipaka. artha--gharanI kukhe bAraNuM kare, vA pachIte bAraNuM kare, to reganI upatti, aneka prakAranI vyAdhI pIDA thAya, ne te gharamAM rahenAra dhaNInA kuLano kSaya thAya. evuM vizvakarmAnuM vacana che. saMvardhanaM ca vAstunAM tathA saMvaraNAti ca / prAvarttanaM ca yaddhArANAM sadyaH prANa harati ca // 22 // artha-je gharanuM bAraNuM taLe pihoLuM hoya, athavA upara paheluM hoya, ke upara sAMkaDuM hoya, ke vAratune bhaMga karI gharanuM rUpa chuM, eTale bAraNuM AgaLanuM purI, pAchaLa kare, ke heya, tethI nAnuM ke me kare; kare, pachIta ke Agale bhAga Aghe pAcho kare, to te gharanuM rUpa pheravyuM kahevAya. ema kare toyaNInA prANane nA thAya. 22 mAna pramANa saMyuktaM zAlA tatraiva kArayet / AyurArogaM saubhAgyaM labhyate nAtra saMzaya / / 23 // artha-je ghara mAna ane pramANu sahIta thAya, te te gharamAM vAsa karanAra purUSanAM AyuSa, eizvarya lakSamI, parIvAranI vRddhi thAya, ne ArogyapaNAne pAme. nAnA prakAranA sukhanI prApti thAya temAM saMzaya na jAya. 23 vedha vidhI. samAnasutre zubha cAgra bhiti zreNivibhAjite suta vitta nAzaH // garbhasya vedhe na sukhI kadAcita svAmivimitte na ja DhoSavAra || 2 || artha - gharanI seve bhIne agrabhAga samasutra rAkhavo. koIpaNa zreNI bhAgavI nahIM, ne ITane thara paNa teDavo nahIM. ( ucA nIce thara the na joIe, ) ema hoya te te vedha kahevAya. te vedha dharadhaNInA putrane nAza kare, ane garbhavedha hoya to sukha kAMcita na pAme; ne gharanA svAmino nAza kare. mATe eTalA doSamAM eke doSa na rAkhIe. 24 gharanA vibhAga vIze. alIMdAzcaivalIMdAzca nAmastatrAnusArata / vAdyadrAraMtukartavyaM kiMciMtanunpAdhikaM bhavet // 25 // Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 thuM. artha- gharanI pachItane je oraDe, tenAthI AgaLa parazALa nanya karavI, ne parazALathI chaTaparazALa nunya karavI. te rIte nunya karatAM AgaLanA : bAraNa sudhI javuM. game teTalA alIda (vibhAga) karo. 25 samuLa ghara vize. karNAdhikaM ca hinasya yadgrahaM tadrazaM bhavet / samulaM ca tadvijAniyAt hanyate suta bAMdhavA // 26 // artha---je gharanA oraDAno kazo lAMbo heya, ne pachIta TuMkI hoya to te samuLa ghara kahevAya. tevA gharamAM rahenAranA parIvArane kSaya thAya, mATe oraDe pahoLe rAkhave ne lAMbaNamAM thoDe kara. 26 pratikAra ghara vize. praSTebAhu mamaM mRtyu hAvAstu yadA bhavet / pratikAryatantravidyA niverAMtaM na kAritaM // 27 // artha--gharanI pachIte bAraNuM hoya ke oraDAne kare bAraNuM hoya, te gharane pratikAra kahIe, te gharane vize praveza na karo, ne temAM praveza kare te mRtyu upaje che eka gharanAM be ghara karavA vize. yugmagrahaM bhavet tatra vedamadhyobhitasthitaM / dravyahAni bhavetavyaM mRtyuva na saMzaya // 28 // artha-vAstugharanI madhyamAM bhIta nAMkhI be ghara kare, ne te bhIMta A gaLanA dvAranA madhyamAM paDe, te te baMne ghara dravyanI hAMni karanAra ne gharadhaNInuM mRtyu kare emAM saMzaya nahIM, mATe tema karavAnI jarUra hoya te saLaMga bhIta nAMkhI gharanI movALe be bAraNuM karavAM ne gharanuM rUpa badalavuM te doSa De. 28 eka vAstunA be gharano vedha. vAme jeSTa bhavettatra dakSiNe ca kaniSTaka / AMtakAMta bhavetadvaisma hanyato kulasaMpadA // 29 // artha-vAstugharanAM be ghara karelAM hoya, temAM DAbIra ghara meTuM kare, ne jamaNu keranuM ghara nAnuM kare che te ghara aMtaka kahevAya te baMne-ghara kuLanI lakSmIno nAza kare mATe be sarakhAM karavAM vA jamaNuM meTuM karavuM ke meTuM ghara hoya te moTA bhAine ApavuM, te deva nathI. 29 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ g rAka pachIta vidhI. zucImUkha bhavetchA praSTe yadA karoti ca / prAsAde na bhavet pujA gRhe kriDaMti rAkSasA // 30 // a--gharanI pachIte sAyanA agra jeTalu paNa chIdra mukavu nahI, ne jo chIdra mUke te te gharamAM rAkSaseA krIDA karuM, athA te gharamAM rAkSasane vAsa thAya, ane prAsAdanI pR chIdra heya te te prAsAdanA adhiSThAtA deva sUca rahe. 30 dhara nIrodha vidhI. draSTI rudrakarAlaM ca bhiSaNAraudrajAnica / varjayet gRhacaiva zreyostatra na vidyate // 31 // bhAga vikAla are gharanI draSTa khIhAmaNI hoya eTale AgaLanA dekhAya, je dekhIne bhaya upaje, tevA garane tatakALa tyAga karavuM, ane temAM vAsa kare tenI laminA na:za thAya, ne tenuM zreya paNa na thAya. gharamAM citra vidhI. ar kAka kapotAzca patisaMgrAmabhiSaNa | pisAcA rAkSasA kurA gRheSu parivarjayet // 32 // a--gIdha, pakSI, kAgaDA, helA, ityAdi krura pakSIye, vaLI mAMhAmAMDe yuddha karanAra pakSInA, vaLI pizAcanAM rUpa, rAkSasarUpa, ne krurUpa ItyAdi vaste viSe citra ke rUpa karavAM nahI' ne kare te| hAni tA che. vaLI graMthAMtare ema paNa kahyuM che, ke je evAM kara pallIne vAsa ke mALA" gharanI AsapAsa na joie. 32 vAstubhaMga na karavA vize acalA ca layadvAstu pura prAsAda maMdiraM / patitaM narkaghore yAvat caMdra divAkaraM // 33 // a--je ghara tathA hera maNa maMdira ane pura acaLa je jINu thayuM na hoya ne enI meLe paDe, tema paNa na hAya, ane ene pADe te kAnA baMne jaNa, jyAM sudhI sUrya caMdra tape tyAM sudhI dhAra vize para, 33 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 thuM. dIzA lepa. dizilopaM padalopaM garbhalopaM tathaivaca / / ubhau na ca yAMti chAn pazcApakausaMcanam // 34 // artha--gharanI dizAne paDe ke padane zika kare, vaLI ganeleksa karI sutradhAra ane ghaNI baMne jaNA ghara nakamAM paDe ane jIve tyAM sudhI ghaNuM duHkha bhogave. 34 1 guNa doSa vidhI. guNA ca bahavo yatra doSa bhekaM bhavedyadi / guNadhikaM cAlpadoSaM karatavyaM nAtra saMzaya / / 35 // artha - ghara, prAsAda ke maTha ItyAdi zIpanAM je je kAma karavAnAM che temAM gaNa guNa hoya ne eka doSa kadApi Ave che te kAma karavAmAM kAMI bAdha lAge nahIM mATe che jene ghaNu guNavALuM kAma karavuM evuM zrI vizvakarmAnuM vacana che. 35 ghara UMcuM karavA vize. pazyAM bhitokratAM pUrvo tasmainaiva tathopare / dvAraM dAramya kathitaM uparyupari bhUmiSu / / 36 // artha-je gharanI bhIMta pihelI karI hoya tenA upara sI'cI game teTalI uMcI karavI ane bAraSAta upara game teTalA bAraSAta melavAM ne mALa upara bIjA mALa game teTalA karavA temAM bAdha nathI. 36 mAnahinaM na karttavyaM mAnadhikaM na kArayet / zilpinAM kSayAM yAMtA mAnahinaM RtegRhe // 37 // artha-e pramANe gharane uMcu vadhAravuM, paNa temAM kaMI paNa vISaya mAnahIna karavuM, tema mAnathI adhika paNa na karavuM ne kare te zIlpIne nAza thAya paNa dhaNInuM kahyuM kArIgara mAne nahI ne Apamate kare che te dhaNI jorAIe karAve te ghaNIno nAza trikoNaM paMca koNaM ca rathAkAre tathaivaca / rekhAtArA nADivedho vaMzachedana kare vibhUH // 38 // Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zidipaka. gharanA khuNavedha. ardha-gharanA traNa khuNa paDe, vA pAMca khuNa paDe tevuM kare, athavA supaDInA ke rathanA AkAre (pAchaLa paheluM AgaLa sAMka ) ke rekhAno vadha, nADIdha evA doSavALu ghara kare to karAvanAranA vaMzane chedana thAya. 38 rAhumAM dvAra mukavA vize. sanmukho rAhu pRSTavo sthApayet dAra buddhimAn / sUryAgula zalAkAdya vistAraM gulamevaca // 39 // artha-sanmukha rAhu hoya ke pachavADe rAhunuM ghara hoya, ne te samayamAM gharanuM bAraNuM besADavAne avazya hoya te buddhimAna purU te vakhate bAraNanI nIce ~aAMgaLa-lAMbIane-eka aLA coLI lAkA (saLI trAMbAnI) karI mUke che. 39 zalAkA dvaya koNasyA tAmra zuddhAya tatravai sthApitaM vadanaM ddhimAn aMtarikSa prajAyate // 40 // artha---tevI salAkA be zuddha trAMbAnI karAvI bAraNA taLe be khuNe be mUkI pachI bAraNuM mUkavuM. te vakhate bAraNAne vidhi na karatAM emane ema sUkI mama cAlatuM karavuM. te bAraNuM aMtarIkSa kahevAya, e buddhimAna purUnuM vacana che. 40 punaH zuddhadizA jAte tiryakrakSezuzobhaneM / dvAracakraM zubhasthAne balipujA vidhAnakai // 11 // artha-te bAraNuM kayAM sudhI rAkhavuM ke jyAre rAhu zubha dizAne viSe Ave tyAre rUDa mahurata jerAvIe, nakSatra tIyaka mukhu hoya te dinamAna cekhe heya te dahADe pelI zakAye kADhIe. te vakhate dvAranuM baLadAna (pujA) vidhi karI. dvAranuM sthApana karavuM. . 41 che SAdayet kuchItaM dAraM bhitikAsthApayettadA / tatra zilpi buddhidAzcaiva iti dvArasthApanavidhi // 42 // artha----paNa je dahADe zalakA kADhavI hoya te dahADe buddhivAna zilpIe dvAra upara kecI iMTe kADhI bAku prathama pADavuM, ne pachI zalAkA kADhI dvArA sthApana karavuM, e sthApanavidhi kahI. 42 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 thuM. 33 dvAra mukavAnuM aMga. pRSTe gavAkSe na kattavyaM vAmAMge parivarjayet / agratA ca bhavet zreSTa jayamAnaM sadAjayaM // 43 // artha--gharanI pachIte bAraNuM ke bArI mukavAM nahIM, ane DAbI bAjue yaNa mukavuM nahi, paNa gharanI vALa AgaLa madhyamAM bAraNu mukavuM, teja zreSTha che, ne sadA ya ApanAra che. je 43 1 yadA haTe na kattavyaM vAmAMga parivarjayet / tatgRhaM azubhaM jJeyaM putra pati dhana kSayaM // 44 / / artha - pAchaLa ane gharanI DAbI bAjue bAraNuM hoya, to te ghaNuM azubha che. temAM rahenAra dhaNInuM mRtyu thAya che, putra ane dhanano nAza thAya. 44 gharanA mAnano lopa na karavA vize. dAra sarve gRhANAMtu talamAnaM na lopayet / agratA pRSTItazceva samasutraM ca kArayet // 45 // artha-gharamAM jeTalAM vAsaNa mukavA, te tamAmanA mAnane lekhAMzamAtra paNa pharo nahIM. te tamAmane AgaLane ne pAchaLa bhAga samasutra rAkhave. 4pA be bAraNanA vedha. . dvAra staMbha gavAkSatu bhakoNaM ca koNayet / mukha maMDapa samAyuktaM zreNIbhaMga na kArayet // 46 // artha - gharanA bAraNAnA rathaMbha, ane khaDakInA bAraNunA sthabha, e bene vedha thavo na joIe. athArtha e be bAraNAmAM deDha paDavI na joIe. ekasutra mukavAM. vaLI gharanuM bAraNuM, AgaLano maMDapa ne khaDakInuM bAraNuM eonI zreNIne bhaMga karavo nahIM. 46 pada bhaMga vize. __ maMjitA lopitA yaMta brahmadoSaM mahAbhavet / * zilpinAMnuM kyAM svAmi sarva vanakSaya | | artha - je kadApI zIpI gharanA padane bhaMga kare, vA dIzAlepa kare ke-maNI bhAre, ke mukha abhaNa sutradhAra heya ne gharamAM vedha muke, te te zIlpI- nAneya thAya ane 2 pANInI lakSmI nAza pAme. mATe sukha pAse kA , avavuM nahIM. 3 47 | Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lf zivapakriya mAna bhaga vize. bhikA kuMbhakA sarve talamAnaM na lopayet / JaRtuthI tathA caiva sumaputraM ca Ayet // 38 // arthagharanA thAMbhalA tathA bhI e sarvanA mAnaneA talamAtra paNa lempa karavA nahI. sarvane AgaLa te pAchaLane bhAga samasUtra karave, teja ghara u ttama phaLadre Ape. 548 !! gharanA sukha vize. AzAsa maMdiraM kratvA prajA rAjA gRhaM bhavet / chIMdra pRSTI na karttavyaM dhruvAdi grahaSoDaza sarve manuSya peAtAnA a --dhruvAdika sALa jAtInAM ghara rAjA tathA prajA sukhanI AzAe kare che. mATe buddhivAna zilpIe ghara vize chIdrI pRSTI, ityAdi koi prakAranA doSa sukavA nahI. 5 49 5 naLahIna ghara vize. nalahInaM tadIjAniyAta svAmi sarva dhanakSayaM / vidhihinaM na kattavyaM sarvadoSo vivarjayet // 50 // artha-jo gharanI pachIta ochI hoya ne karA lAMme hAya, oraDAnA te te naLahIna kahevAya. te gharamAM vAsa kare te svAmInA ne dhananA nAza thAya, ane jo eka pachIte be ghara kare te te samalAkA kahevAya tevAM gharamAM vAsa karavA nahI. mATe dASarahIta ghara karavuM. hai pA tattvaparathI hareka kAmanA AyuSya. guNayadaSTabhiH kSetraphalaM SaSTi vibhAjitam / || 41 || labdhaM daza gaNaM jIveccheSaM bhUtasamAhRtam 11:38 11 artha kSetraphaLane ADe guNI, sAThe bhAga detAM, je aMka Ave, te akane daze guNavA, tene je aka Ave, teTalA te gharane AyuSya kahevAya. pelA je sAThanA bhAga detAM je aka Ave, tene pAMce bhAgatAM je aka zeSa raheze, tenA nAnuM, je tatra Ave te pramANe gharane vinAza jAgruve, 51 prathivyApastathAtejo vAyurAkAzameva ca / paMcatatvAni jAniyAdaMttakALe prabhedane || pu2 || a-te tattvanAM nAma pRthvI, jaLa, agni, vAyu, ne AkAza, e pAMca Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 zuM tattva che, te pAMca tattvathI gharanA ataHkALanA bheda. paNa ghara Agara gAtmAnA yunize. rAzi nAmanA vize uparanA karatAM vizeSa samajaNu jaNAvelI che. te nace pramANe, 1 para aa phalaMnAgaguNaSaSTA hatAlabdhaM phalaMbhavet / mRnmayezarkarAyukta gRhejIvaH sunizcalaH a--kSetraphaLane ATha ghaNuM karavuM, ane sAThe teja phaLa kahyuM. te phaLa kAMkarI ne mATIthI banelA gharanuM sthIra AyuSya hoya che. 53 taddazanaM bhavedAyu riSTIkAmRtsa dhAmaye / curNapASANa jejJit phale sthitiruttamA || pur // bhAgatAM je aMka Ave artha e phaLane dazaghaNu karIe, te iTa mATI surAthI AyuSya Ave che, ema jANavu. 54 navatiphalenAgairyukta pASANajegRhe / dhAtuje bhavanaibhrAdri locananephalebhavet // ' // a.ane jo e phaLane navuM ghaNuM karIe, te iMTa paththara ane sI sAthI anelA gharatuM bhAyuSya thAya che. temaja te phaLane ekasAne sItera ghaNuM karIe teA dhAtu ( trAMbu, leDhuM, sAnu vigere) thI anelA gharanuM AyuSya adhAya che. 5 55 L Si || paTTa || 5 anelA gharanA parAyuH paMcadhAproktaM zeSaM bhUtasamAhRtam / pRthivyApastathA tejo vAyurAkAzameva ca / ityetAni vijAniyAttatvAni sadmanAzate // 6 // ...e parama Adara zarada pAMca prakAranuM che. ane lakhyAMka (phaLa) nikaLyA pachI je zeSa rahe, tene pAMce bhAgatAM je zeSa rahe, te anukrame pRthvI, jaLa, agni, vAyu, AkAza ityAdi pAMca tatva che. te grahAdinA aMtakALanAM cinha che, eTale enAthI nAza thAya che. 56 e lakhyAMkane artha eve che ke, eka rakamane zrIjI rakrame bhAgatAM, zeSa rahe. tenu nAma lakhyAMka jemake 7. AmAM4 nA aMka che te 4 lakhyAMka atha tatvanuM phaLa. labdhI AvyA pachI je zeSa rahe, tene pAMcane bhAga Apave, bhAgatAM 1, vadhe te pRthvI tatva jANavuM. e tatvavALA gharamAM dhana dhAnyanI vRddhi thAya, Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilyadipaka. ane pUrNa AyuSya bhogavI jIrNa thaIne paDe. ane je pAMce bhAgatAM 2, vadhe te jaLatatva jANavuM. te taravavALuM ghara pANIthI racI pacI paDe. ne je 3, vadhete agnitatva jANavuM, te tattvavALuM ghara anithI baLe. ane je 4 vadhe te vAyutatva jANavuM te taravALuM ghara vAyunA kepathI paDe. ne je 0) vadhe te te AkAzatattava jINavuM, e tavavALA gharane akasmAtathI paDI javAne bhaya rahe che. vaLI e gharamAM vastI na hoya, zunya rahe, ke je vAsa pare te saMtatIno nAza thAya. uparanA kahevA pramANe koIpaNa ghara athavA prAsAdanuM gaNItakAma karyA pachI pAye davAnuM mahurata karIne kAma zarU karavAmAM Ave, te divasathI AgaLa batAvyA pramANe jeTalAM varSa, mAsa, divasa, vigere Ave teTaluM tenuM AyaSya jANavuM, kemake e gIta uparathI AyuSya kapeluM che mATe gaNItane upayoga thAya tyAMthI tenuM AyuSya jANavuM. udAharaNa. have koI eka ghara agara prasAda 7 gajane 15) AgaLa lAMbu che, ne 4 gajane 3 AMgaLa piohaLuM che. tenuM AyuSya keTaluM? konI pihoLAI ane laMbAInA gajanA AgaLa karI kSetraphaLa lAvavuM. 7 gajana 15 AgaLanA 183 AMgaLa thayA ne 4 gajane 3 AMgaLanA 99 AgaLa te baMnene guNAkAra karyo te 18117 AMgaLa kSetraphaLa thayuM. tene 8 ne guNAkAra karyo, eTele 144936 AMgaLa thayA. mATe teTalI ghaDIenuM, mATI ane kAMkarIthI banelA gharanuM AyuSya thayuM. te AyuSyanI ghaDIne 5, thI bhAgavI eTale zeSa 1 vacce mATe tenuM pRthvI tatva thayuM mATe te dhana dhAnyathI vRddhivALuM thayuM. have te phaLane 60 ne bhAga dIdhe eTale 241pa divasa ne 26 ghaDInuM AyuSya te lakhyAMkane 30 no bhAga dIdhe eTale 80 mAsa 15 divasane 36 ghaDI AyuSya te labdhAMkane 12 no bhAga dIdho eTale 6 varasa 8 mAsa 15 dIvasane 39 ghaDIno AyuSya mATI kAMkarInA gharano thayo, have te AyuSyane 10 ne guNAkAra karyo, eTale 6 varasa 13 mAsane 6 divasane mATI cune ne iMTanA gharane AyuSya thaye. have te lakhyAMkane 30 ne guNakAra karyo eTale 201 varSa 3 mAsa ne 18 divasanA pathane yunAthI banelA gharano AyuSya thaye. - have te lakhyAMkane 90 ne guNAkAra karyo, eTale 67 varSa 7 mAsa ne 24 digasa paththara ne sIsAthI banelA gharane AyuSya jaNave. vaLI te labdhAMkane 17 ne guNAkAra kare, eTale 1140 varSa 8 mAsa ne 12 divasa le, Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 4 thuM, wq senuM ne rUpuM ItyAdi dhAtuthI banelA gharane AyuSya jANa, e sarvenuM pRthvItatva che mATe pUrNa AyuSya bhogave, dhana dhAnyavALAM thAya. e amAro zAlAmAM AyuSya karatAM che. dikSupUrvAditaHzAlA dhravAmuddhauM kRtA gajAH / zAlA 5vAMka saMyogaH saikovezmadhuvAdikam // 57 // artha-parvane Adi leine dizAomAM 1, 2, 4, 8, zALAdhruva che. dhruvonA aMkenA yogamAM 1 umeravAthI dhuvAdika ghara thAya che. pa7 suvAdi gharAnA nAmanI saMkhyA. tithyakoSTASTigo rudra zake nAmAkSaraM trayam / bhUddhayabdhIcaMgadigvanhi vizveSu daunge'bdhyH|| 58 // artha - je 15, 12, 8, 16, 9, 11, 14 e aMkamAMthI koIpaNa saMkhyA gharanI hoya te te gharanuM nAma traNa akSaranuM thAya, ane je 1, 2, 5, 6, 10, 3, 14 e aMkanI saMkhyA hoya to te gharanuM nAma, 2, akSa2nuM thAya. 58 seLa dharanAM nAma. dhruva dhAnye jaya naMdI khara kAMta / manorama sumukha durmukhograMca // ripudaM vittada nAze cAkaMdaM / vipula vijayAkhyaMsyAta // 59 // artha - 1 dhava, 2 dhAnya, 3, jaya, 4 naMda, khara, 6 kAMta, 7 manerama, 8 sumukha, 9 durmukha, 10 ugra, 11 ripada, 12 dhanada, 13 nAza, 14 AkaMda, 15 vipula, 16 vijaya yAdi gharonAM nAma che. temAM khara, mukha, ugra, ripura, nAza ne Akada eTalAM azubha che. 59 gharanI kAMbaDInuM pramANa ghara jeTalA gaja lAMbu hoya, tenA 9 bhAga karavA, te kahevAya. te rekhA evI pADavI ke koIpaNa alIdanA esArAmAM dabAya nahIM, ne je kadApi dekhAya to gharadhaNIne hAnI kare. have kAMbaDInuM pramANa jeTalA gaja ghara lAMbuM hoya teTalA gajane nave bhAgavA ne bhAgatAM je bhAga Ave teTalA gajanI kAMbaDI karavI, jemake koI ghara 23 gajane 6 AMgaLa lAMbuM che ne 7 gajane 23 AMgaLa piheluM che, Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 te tenu 12 suM utrAlgunI nakSatra paDayuM. mATe te ghara pUrva ne pazcima e thai ? 23 gaja 9 AMgaLane 9 nA dorAnI kAMkhaDI thai ema jANavuM. S 3 4 F no V kA 9 15 15 15 ma zipadvipaka 15 . manuSyagaNunu thayu. ne dakSiNa dizAmAM dizAnu thayu. have tenI keTalI kAMbaDI bhAga detAM rA gaja rA AMgaLa ne 1 gharanA nakaze. gaja . 5-9 ixt ga, a 4--17 IXI ga . 21 ga.. 3-9 IXI ga. . 5-17 IXI H || Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa che zuM. kAMbaDInI rekhA vidhAna have 5 gajane 9 AMgaLane eraDo che tenI be kAMbaDI thaI eTale 5 gijane 4 AMgaLa upara rekhA chuTI, ne 4 AMgaLI rekhA ne osAra vacce chuTa rahI ne 15 AMgaLane bhaDAno esAra maLI 6 gaja oraDAnA osAranI bahAranI pharaka sudhI thayuM. have 4 gajane 17 AMgaLathI parazALa, temAM be kAMbaDI thaI temAM 4 gajane lAA AMgaLa upara kAMbaDInI rekhA chuTI eTale rekhAne parazALanA osAra vacce kA AMgaLa chuTa rahI, ne tenA 15 AMgaLane esAra eTale pa gajane 8 AMgaLa parazALanA essAranI bahAranI pharaka sudhI thayuM. have 2 gajane 1 AMgaLanI mAMDavI, temAM eka kAMbaDI paDI te kAMbaDInI rekhA, 1 gaja ne 15 AMgaLa upara chuTI ne 9 AgaLa mAMDavInI ghera vacce chuTa rahI ne 15 ne osAra maLI, 2 gajane 16 AMgaLa mAMDavInI gheranI bahAranI pharaka sudhI thayuM. - have 3 gaja ne 1 AMgaLano cAka, temAM be kAMbaDI paDI tenI rekhA cikanA garabe chuTI. e rIte kAMbaDInI rekhA samajavAnuM che. tevI rIte game te gharanI rekhAo cheDavI, paNa laMbAInuM pramANa jeI ochI vadhatI kAMbaDI karavI. jevI kAMbaDI te pramANe rekhA chuTe. gharanI tadhA oraDA parazALa ityAdinI Aya eka kalapavI joIe. itizrI vAstuzAstra zilpAdipaka graMtha prakaraNa 4 thuM samApta. / prakaraNa 5 muM. athonRpANAMbhavanAnivakSye tvekAtapatrAvanipAlakasya / zataMcahastASTasamanvitaMca vyAsaMgRhaMcottamamevatasya // 1 // arthacakavati rAjendranA prasArane vistAra ekase ane hAthane rAkha. joIe. 1 yedvAparebhUmibhUjobabhUvuH teSAMgRhahastazataMdvihInaM / tattryaMzabhUmIzvarakonRnAthaH tvaSTAdhikAzItikaraMgRhaMsyAt // 2 // arthadvAparamAM je rAjAo hatA tenA prAsade 98 hAthanAM hatAM ane te rAjAonA tAbAmAM rahetI jamInanA eka tRtyAMza jamInanA adhipatIonAM makAne aThayAsI hAthanAM hatAM. 2 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpadipaka. grAmaikalakSaddhayamastiyasya proktomahAmaMDalikonaraMdraH / azItihastaMdikareNahInaM kuryAdgRhaMzobhanamevatasya // 3 // artha-eka ke be gAmavALA mahAmaMDalIka kahevAya che. ane tenuM ghara 78 DAyana 2. 3 paMcAyutezonRpamaMDalIko bhvedgRhNtsykraassttssssttiH| sAmaMtamukhyodayayutAdhiposau tadgamaSTeSukarapramANaM // 4 // atha-pa0000 gAmavALA dhaNI maMDaLIka kahevAya. ane teno mahela 28 hAthane karavo. 20000 gAmavALe sAmata kahevAya, tenuM ghara 58 hAthanuM hevuM joIe. 4 sAmaMtasaMjJoyutanAthaeva taddhezmapaMcAzadapidrihInaM / tathAtRtIyopitatodhahIna striMzatkarASTAdhikamevagaha // 5 // artha-10000 gAmavALA sAmaMta hoya tenuM 48 hAthanuM karavuM ane 5000 gAmavALA sAmaMtanuM 32 hAthanuM karavuM. 5 proktaHpravINaizcaturAsikosau grAmAhiyasyaivasahasramekaM / aSTAdhikaviMzatihastahayaM siddhayaisamastAniyathAditAni // 6 // artha_eka hajArane paNa coryAzIne ghaNI hoya, ane tenuM ghara 28 DAyanu 42: A Y AR424thI- siddhatA pa. pIparIta.... tethI hANa thAya. 6 grAmAdhipAyetuzatAdhipAzca tesvalparASTrAapisainyapAzca / teSAMgRhAaSTadazAdhikaizca karaiHsamAnAmuninirminAzca // 7 // artha-so gAmane dhaNu nhAne kahevAya, tenuM ane mahArAjAnA senApatInuM ghara sarakhAM karavAM ane te 18 hAthamAM levA joie. 7 bhUpAlayAbainacamaMtrigehaM yathAdhikAreNabhavaMtihIna / vyAsAdazAMzAdhikamevadairghyaM kuryAdathopaMcamabhAgAmi // 8 // artha-rAjA karatAM pradhAnanuM aradhuM ane tethI utaratA kAmadAronAM ghara krama vA aI adha bhAgamAM karavAM gharanI pahoLAIthI dazame bhAga vadhArI laMbAI karavI. nahIM to pahelAIne pAMcamA bhAga laMbAImAM umerI le. 8 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 prakaraNa 5 su'. gRhaMcaturhastabhitaMkarAdi vRddhayAdvirAmAMtamitipramANaM / tataH paraM bhUpatimaMdirANi yAvacchataMcASTakarAbhiyukta // 9 // artha -- sAdharAzu bhAlusanu 52 32 hAtha ane te uparAMta zanna visherenAM ekaso ATha hAthanAM AvAM joie. 9 syAdbhUmirekA vasuhasta gehe dazAbhivRdhyAcapunardvitIyA / prAsAdaevAmarabhapayozca hamyANilokemuninoditAni // 10 // a-- ADe hAthavALA gharanI eka leAma rAkhavI, aDhAranI e karavI, va kerAjAnA gharane prAsAda ane mANasanAM gharAne hu kahevAya. 10 zAlAyAnavadhAcapaMcakaratomAnaMcavizvAMtakaM bhittereva caturdazAMgulAmitayAvatsapAdakaraM / AgArasyacaSoDazAMzarahitopyarddhenahInothavA bhittermAnamidaMtridhAviracitaMkalpyaMyathAyogyataH // 11 // a--pAMcathI tera hAthasudhInI zALA hAya to pAyAnI paheALAmAM 14 AMgaLa athavA gharanA vistArathI sALamA ke sADApadaramA AsAra rAkhave e pramANe bhIMtanu mAna che. 11 dairyecaMdrakalAMgulottamazilAmadhyAM lonAMtimA vyAsodimava bhUbhRducchitirapitryaM zenavistArataH / hastAde trikarodayaM navavighapIThagRhe sarvataH / viprAderasabhRtavedaguNakAH syuH pIThakemekhalAH / / 12 / / arth--1ra AMgaLa lAMbA patthara uttama, 15 madhyama, 14 kaniSTa hAya. 16 lAMkhI 10 paheALI zIla uttama, 15 lAMbI 9 paheALI madhyama, 14 lAMbI cha paheALI kaniSTha, pattharanI paheALAithI trIjA bhAge te jADA kAvA joie. zALAnI pIThI ekathI traNa hAtha sudhInI hovI joie. 12 padhyAvAthazatArdha saptatiyutairvyAsasyahastAMgulaiH dvArasyodayako bhavecca bhavanemadhyaH kaniSThottamau / dairddhanaca vistaraHzazikaLA bhAgodhikaH zasyate / daitatryaMzAvihInamardharahitaMmadhyaMkaniSThaMkramAt // 13 // Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 4 - zilpadipaka artha-22nI pahoLAInA hAtha jeTalA AMgaLamAM 60 umerI teTalo dvArano udaya banAva te madhyama che. 50 umerI bAraNanI ubhaNI mukete kaniSTa kahevAya. ane 70 umerI ubhI kare te uttama che. 13 jyeSThApratolItithihastasaMkhyA proktodayavizvakarAcamadhyA / kaniSThikArudakarAkrameNa vyAseSTasaptaivacarAgasaMkhyA // 14 // artha- daravAjAnI ubhaNI 15 hoya te uttama, 13 hoya to madhyama, 11 heya te kaniSTha kahevAya. ane vyAsa 8 hAtha hoya te uttama cha hoya te madhyama ane cha heya te kaniSTha jANa. 14 gehodayaMtuvibhajennavadhASaDaMza staMbhorddhabhAgasamakabharaNaMzirazca / kuMbhidyudaMbarasamaikavibhAgatulyA paTTazcataMtrikayutaHsamamAnaeva 15 artha-bheMyataLIethI pATaDA sudhI ubhaNInA 9 bhAga karavA, temAMthI che bhAgane thAMbhale ane aDadhA bhAganuM bharaNuM, aDadhA bhAganuM zarU, eka bhAganI kuMbhI uMbarAnA mathALA barAbara karavI ane eka bhAgamAM kanerI sahIta pATo ka. 15 dIpAlayodakSiNAdIvibhAge sadAvidheyorgalayAsamAnaH / vAmecamadhyenazubhAyagehe surAlayevAmadizISTasiddhayai // 16 // artha-gokhale athavA ALiyAM jamaNa aMge rAkhavA, AlayanI barabara zakhavAM, DAbe ke mAthe na karavAM, devamaMdIramAM DAbI kera hoya harakata nahI. 16 dvarAgrekhaTakImukhaMcatadadhodAHSoDazAMzAdhika .. sarvavAzubhamicchatAcasatataMkAryatupaTTAdadhaH / tannUnanazubhaMtulAtalagataMkukSautathApRSTagaM kASTaMpaMcakaevanItamahitaMyanmUlapUrvottaraM // 17 // artha-gharanA bAraNu AgaLa khaDakI mukavI. bAraNAnI bhaNune saLage bhAga khaDakImAM umerI teTalI ubhaNI vALI khaDakI karavI. 17 dvAroddheyadvAramasyapramANaM saMkIrNavAzobhanaMnAdhikaMtat / hasvaddhArANyevayAniprathUna teSAMzIrSANyekasUtrANikuryAt // 18 // Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 5 muM. atha bAraNAmAM bAraNu mukavAmAM Ave tenuM pramANa e ke aMdaranA bAraNAthI bahAranuM bAraNuM sAMTha varavuM ane suMdara banAvavuM, ubhI na vadhAravI. nIce uparanAM bAraNanAM mathALAM ekasutra rAkhavAM. 18 sarvaMdAraMcIyamAnarujAyai yadAhasvaMtatkarotyarthanAzaM / gehAdyayatpUrvavAstusvarupa teSAMbhaMgAnavasaukhyaMkadAcit // 19 // artha- keIpaNa teyAra bAraNuM calevAmAM Ave te gharanAM mANasamAM roga thAya. ane nAnuM moTuM karavAmAM Ave te dhana nAza thAya. prathama vAstu karela gharano bhaMga karavAmAM Ave te gharadhaNa sukha na pAme. 19 dairyemArdhazatAMgulaMcadazabhihInaMcaturdhAvadhiH proktaMcAthazataMtvazItisahitaMryuktaMnavatyAzataM / tabadghoDazabhiH zataMcanavabhiyuktatathAzItika dvAraMmatsyamatAnusAridazakaMyogyavidheyabudhaiH // 20 // artha-~-masya purANa pramANe bAraNAnI ubhaNa 150-AMgaLanA pramANamAM karavI, temaja 140-130-120-110-180-190-11-10-80 evA pramANamAM paNa ka vI. 20 svayamapicakapATodghATanaMvApidhAnaM bhayadamadhikahAnazAkhayorvAvicAla / puruSayuvatinAzastaMbhazAkhAvihInaM bhayadamakhilakASTAgraMyadAdhaHsthitasyAt // 21 // atha-bAraNAM pitAnI meLe baMdha thAya aneughaDe, ane zAbe eka tarapha pahoLI ane bIjI tarapha sAMkaDI hAyatA bhaya pidA thAya. thAMbhaNa, ane zAkhA vinAnuM dvAra hoya te strI purUjhane nAza kare. lAkaDAnI thaDa Tacana vicAra karI upara nIce bArazAkha mukAyo bhaya kare. 21 devAlayaMvAbhavanaMmaThazca bhAno karairvAyubhirevabhinnaM / tanmUlabhUmauparivarjanIyaM chAyAgatAyasyagRhasyakUpe / / 22 // - artha---maMdIra -aDa ke gharanA prathama bhAgamAM vaksa ke sUya na Ave joIe. ane je gharanI chAyA trIjA ke bIjI cahere kuvAmAM utare te ghara uttarA kahevAya. 22 Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zidipaka. naikolaghumidizAvibhAge madhyadipaTArunavarNagehaM / staMbhAsanaMhInamapikSayAya yadAdhikaMrogakaraMtadAsyAt // 23 / / artha_eka alIda gharanI DAbI bAju hoya te sAruM nahIM. zALA ke gharabhA AREAT A. alI amA 42i chI quest43 .23 staMbhoSTAsrasuvRttabhadrasahitorUpeNacAlaMkRtaH yuktaHpallavakaistathAbharaNakaMyatpallavenAvRtaM / kuMbhIbhadrayutAkumArasahitaMzIrSatathAkinnarAH patraMcetigRhenazobhanabhidaMprAsAdakezasyate // 24 / / artha-~-gharabhA mA DAMsavANA, yAvANI, bhutI vANI, pAMDavANI, katarelA bharaNuMvALo, kuMbhamAM bhadra hoya te, sthabhazarAmAM kIcakavALe, kInnaravALe, patra kotarele evA thAMbhalA sArA mahI tete mahelamAMja zebhAya. 24 staMbhoddhayormadhyagatonazastaH zubhaMkaraupaTTayugAMzatohau / gRheprazastAzcaturasrakAste staMbhAnakaMdanavinAprazastAH // 25 // a --eka thAMbhale be gharavacce hoya te naThAruM paNa bhAravaTa ke laga ema cAra hoya te sArA paNa te cokhaMDA hevA jAIe. thAMbhalo kuMbhI vinA sArI nahI. 25 ucchAyAvinirgataMzarayugAMzenAdhikaMzasyate chAyaMpaTTasamAnakaMsukhakaraMnAzAyanimnonnataM / tatkAkasyacapakSavaccakumudAbhaMsopakAlApakaM prAlaMbaMcakarAlakaMhivibudhaiHproktaMcatatSaDvidhaM // 26 // artha-karAnI bhaNIthI aDadha karAnI TecamAM umerI jeTalI uMcAI thAya teTale kara kara. chAparAne vadhAre DhALa rAkhavuM hoya te karAnI ubhaNInuM aDadha umeryuM hoya te paNa muLa karIne bhAga umerI ubhI karavI. DhALa pAradhI nIyo yo samaya nahI. 26 bhUmyArohaNamurddhatastaduparipAgadakSiNaMzasyate dvAraMtUrddhabhavaMcabhUmiraparAhasvAbhAgaiHkramAta / Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 5 muMpraasaadecmttenreNdrbhvnshailHshubhonogRhe tasmin bhIttiSubAhyakAsuzubhadaHprAgbhUmikuMbhyAMtathA // 27 // artha-pahelA bAraNAmAM gayA pachI jamaNA hAtha tarapha meDI para javAnI nIsaraNI hoya te sArI. nicalA bAraNA karatAM meDInuM bAraNuM bArame aMze ghaTatuM karavuM, meDInI ubhaNI paNa bAra aMze ochI karavI. 27 pRSTekSaNAnaMtaramevabAhyAt gRhapravezonazubhaMkarosau / gRhasyapRSTeyadirAjamArgastadAdibhUmahipRSThamakSyiM // 28 // artha-bahArathI gharanI prathama pachIta najare paDatAM aMdara javAya che te naThAruM. pachIte rAjamArga hoya te sArU. paNa meDha nicenA bhAganI pachIta jevAya ane aMdara javAya te paNa sAruM nahIM ane rAjamArga hoya te dozarUpa che. 28 jIrNagehaMbhittibhavizIrNaM ttpaatvyNsvrnnnaagsydNtaiH| gozRMgAzilpinAnizcayena pujAMkRtvAvAstudoSonatasya // 29 // ' artha--je ghara junuM thayuM hoya, bhIMta paDI hoya, verAna heya, tene pADI pharI caNAvavuM hoya te suvarNa hAthIdAMta tathA suvarNa gAyanA zIgaDAthI ghara pADavuM ane pADayA pahelAM vAstupujA karavI. 29 harmyasyApisamRddhitogRhapatirvRddhiMyadApIhate sarvAzAsuvivardhanaMcaphaladaMduSTaMtadekatraca prAgmitrairapivairamuttaradizAbhAgemanastApakRt pazcAdarthavinAzidakSiNadizazatrobhayaMvarddhate // 30 // artha-paisAdAra mANasanuM ghara karavuM hoya te jamIna gharamAM vadhAravI, pUrvanI ekama vadhe te mitramAM vera vadhe. pazcimanI vadhete ghara nAza thAya, uttaranI vadhete saMtApa thAya, dakSiNanI vadhete zatrubhaya thAya. DI DI cAre bAjue vadhAravI. 30 vAmAMgedhanavastradevabhavanaMdhAtuzriyorvAjinaH nAryAstvoSadhabhojanasyabhavanaMsyAbATikAvAmataH vargojaladaMtizastrasadanastrINAMtathAdakSiNe Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpadipaka sthAnamahiSamAjamaurNikamidaMyAmyAmimadhyezubhaM // 31 // artha-dhana, pa, deva, sabhI, dhAtu, sI, ghoDI, bhaiSadha, pAdha, lona vagerenu sthAna bharathI mI mA 42j, malina, gAya, 11, hAthI, zastra, strIonAM raheThANa jamaNI bAju karavAM. bheMza, bakarAM gADaronAM dakSiNa tathA agni koNe karavAM. 31 sugrIvevaruNe'suregaNavaresyAdghoTakAnAMgRhaM dAstheyuddhagRhaMcanRtyaramaNagaMdharvadevAzritaM / rAjJomAtRgRhaMjayeMdrajayakerudremAhiSyAgRhaM satyadharmagRharavovyayagRhaproktaMjayezrIgRhaM // 32 // ma.---suzrIpa, 135, sasu2, dhumpata, anA sthAna ghazA 42vI. naMdInA sthAnake yuddhagraha karavuM. gaIva sthAne nATayazALA. jaya ijayane ThekANe rAjamAtAnuM graha karavuM. rUdrasthAne pATarANInuM ghara karavuM. satyasthAne dhamazALA, sUryasthAne yazALA ke tIjorI ane jaya sthAnake lakSmInuM sthAna 29. 32 iishpraacyorNtregrdbhaanaamussttraannaaNvaasthaanmevaatrkaary| dhAnyAgArasyAcavAyavyakoNe ,zepyevaMzaMbhukoNezivArcA // 33 // artha IzAne pUrve madhyamAM gadheDAnuM sthAnaka karavuM. ane uTanuM karavuM. vAvya keNe bhUMzasthAne keDAra kare, IzAne saMkara devaLa karavuM. 33 prArapazcimamArutavahnikoNe proktApravINairapinRtyazAlA / vartagRharAtricarasyakoNe syAtpazcimebhojanazAlikAca / / 34 // ..ma.--pUrva, pazrime, pAyavye mane bhani jo naTa ! 42vI, nairatye pAyakhAnuM ane pazcime bhojana karavuM. 34 prAkzobhAnRpamaMdirecapurataHsthAnaMtathApautraka vAmAMgenRpatestathAyudhadharAHkRSNAtanutrANica / chatraMcAmaratApasAHsvaguravastAMbUladhRkdakSiNe gehAdhIzayadRcchayAcazayanaMsarvAsubhUmISuca // 35 // artha-mahelamAM sAre maMDapa banAvo. ane tenI pAse kumArene mahela Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karo. DAbI bAju, ddhA ane bakhataranuM ThekANuM karavuM. jamaNI bAju chatra dharanAra, cAmara DhALanAra, gu, taLInuM raheThANa karavuM. zayanagraha to marajI mujaba karavuM. 35 vivasvadAkhyedhyayanaMprasiddhaMvAditragehaMsaviturvidheyaM / pUSAzritaMbhojanamaMdiraMcamahAnasaMvahidizAvibhAge // 36 // artha---pAThazALA vivastanA sthAne karavI, savitAnA sthAne vAjIMtrazALA ane puSanA sthAne bhejanagRha ane agni ke rasoDuM ema karavuM. 36 mAheMdrAkhyegopuraMddhitribhUmaM bhAno saMkhyAtasyamadhyevidheyA / uktAnuktaMmaMdirAdauniveze tvaSTrAkAryacAjJayAbhUpatInAM // 37 // artha---IdrasthAne be ke traNa bhUmi vALe daravAje karo temAM sUryanI gatinI saMkhyA gaNavAnuM yaMtra rAkhavuM. A sivAya je jaNAvela nathI te paNa rAja- AjJA kare to te paNa karavuM. 37 dikzAlAMtokazAlAdigehaM jyeSThAmadhyAkanyasAdakSiNAMgAt / zAlAkAryAlAkageheyuvAMtA tridayekAsyubhUmayasteSunUnaM // 38 // artha-ekathI mAMDI dazazALA sudhI ghare banAvavAM, temAM uttama madhyama ane kaniSTa evA traNa prakAre che, paNa leke vAste ekathI cArazALA sudhI ghare karavAnAM che. te eka, be, ke traNa mALa sudhI karavA kahyAM che. 38 . : 6 huM. gAmamAM vAsa karavAnuM vicAra. yadraMbyakasutezadiGanItamasaumrAmaHzubhonAmabhA / saMvargadiguNaMvidhAyaparavargADhayaMgajaiHzeSitam / / kAkiNyastvanayozcatadvivarato yasyAdhikA-so'rthado / 'thadAraMdija vaizyazudranaparAzinAMhitaMpUrvataH // 1 // artha-je pitAnA nAmanI rAzIthI gAmanI rAzI 2, 4, 5, 10, mI hoyate e gAmamAM rahevuM te zuM che vaLI pitAnA nAmane je pahele akSara hoya te pitAne varga jANo te vagane bamaNuM karavA ne pachI gAmane vagane jeDa. pachI gAmanA vargane ba Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilpadipaka. maNe karI pitAne vaga jeDa. te be vagane judA judA rAkhI 8) no bhAga de. bhAga detAM je bace te kAkiNI saMjJA kahevAya, bemAMthI jenI kArakirNa vadhe te lAbha Ape ne jenI ghaTe te leNadAra. brAhmaNa, vaizya, zudra, kSatrI cAre varNanI rAzI vALAone kramathI. pUrva, dakSiNa, pazcimane uttara dizAnAM dvAra rAkhavAM e zubha che. udAharaNa. koI eka mAsanuM nAma dhanaMjaya che ne gAmanuM nAma vizvanagara che. have dhanaMjayane pa) me vaga thaye ne gAmane vaga 7) mAM thaye te pAMcane bamaNuM karyA te 10) thayA temAM gAmane varga meLavatAM 17) thayA, tene ADe bhAgatAM 1) vacce te mANasanI kAkiNI. have gAmane varga 7) che tene bamaNA karyuM eTale 14) thayA ne temAM dhaNIno varga 5 me meLavyo eTale 19 nI saMkhyA thaI tene AThe (8)bhAga detAM 3) vadhyA te gAmanI kAkiNI thaI. temAM manuSyanI karatAM gAmanI kAkiNI vadhI mATe manuSya pAse gAma mAge te ThIka nahIM. 1 A gAmamAM vasavA vize. gAsihanakramithunaM nivasenamadhye / grAmasyapurvakakubholijhaSAMganAzca / / karkodhanustulabhameSaghaTAzcataddha / dargAHsvapaMcamaparAbalinaHsyureMdrayAH // 2 // artha-vRSabha, siMha, makara, mIthuna e rAzIvALAne gAmanI madhyamamAM na vasavuM, ne vRzcika rAzIvALAne, gAmanI pUve na vasavuM, ne mIna rAzIvALAne agni keNe ne kanyA rAzIvALAne dakSiNe ne karka rAzIvALAne nairUtya, ne dhana rAzIvALAne pazcime, ne tulA rAzIvALAne vAcakaNe, ene miSarAzI vALAne uttare, ne kuMbha rAzIvALAne IzAna koNamAM vasavuM nahIM, potAnA vargathI pAMcame varga zatru che mATe pUvAdI je ADa dIzA temAM samaga I vasavuM te baLavAna che. 2 AyaparathI gharanAM dvAra mukavAnI rIta. dvajAdikAHsarvadiziddhajemukhaM / kArya harau pUrvayamottaretathA Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 6 huM. prAcyAM vRSe prAgyamayorgaje'thavA / pazcAdudakyavayame dijAditaH / / 3 // artha-- je gharanI davaja Aya hAyate gharanuM dvAra sarva dizAmAM rAkhavuM ane siMhAya hoya te gharanuM pUrva, dakSiNa, uttara traNa dIzAmAM mukha rAkhavuM, vRSAya hoya to pUrvamAM dvAra karavuM, ne gajAya hoya te pUrva ne dakSiNamAM dvAra karavuM athavA brAhmaNane AdI lei cAre varNane kamathI pazcima, uttara, pUrva, dakSiNa dizAmAM dvAra zubha che. 3 gharamAM vAsa karavAnA niSedha graha, gRheza tatstrIsukha vitta nAzI ke dIjya zukre vivale'stanIce / kartuHsthitinoMvidhu vAstunoheM pusthale pRE mate nirayAta che ? . atha- gharanA svAmInI janmarAzithI je sUrya, caMdra, bRhaspati ane zukra nirbala heya, athavA asta hoya athavA nIca rAzi para hoya to kamathI, svAmI, strI, sukha, ne vitta [laphamI ) ne nAza kare che. vaLI caMdranuM nakSatra ane vAstunuM nakSatra e be sanamukha hoya te gharanA svAmIno e gharamAM vAsa na hoya ane je vAsa pAchaLathI hoya te te ghara cArathI khodAya. 4 kaI tothImAM gharanuM dvAra ne mUkavuM te viSe. puNedutaH prAgvadanaM navamyAdiSUttarAsyaM tvatha pazcimAsyam / darzAditaH zulkadale navamyA daudakSiNAsyaM na zubhaMvadaMti // 5 // artha- pUrNimAthI te krana pakSanI AThama sudhI pUrvanA mukhavALuM ghara na karavuM. ne nAmIthI te cidazasudhI uttaramukhanuM na karavuM. ne amAvAsyAthI zukalapakSanI AThama sudhI pazcima mukhanuM na karavuM ne zukala pakSanI nemathI te cidaza sudhI dakSiNanA mukhanuM ghara na karavuM. 5 ghara karavAnAM vAra ne lagna. bhomArka riktA mAdhune caronegovi pNcke| vvaSTAMtpasthaiH zubhairgehAraMbha stryAyAriMgaiH khalaiH // 6 // artha- maMgaLavAra, ravIvAra, rIkatAtIthI, amAvAsyA, aSTamI ne caralagna, paMcaka, eTalAne tyAgIne 12, 8 me lagna zubhagraha hoya ane 3, 6, 11, me Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zi95dipaka. lagna pApagraha hoya to ghara karavAno AraMbha kare. 6 gharamAM ka karavAnI dIzA javAnuM. kUpe vAstormadhyadeze'rthanAsA stvaizAnyAdau puSTI rezvaryavRddhi / sUno zaH strIvinAza sRtizca saMpat pIDA zatrutaH syAca saukhyam // 7 // a---gharanA madhya bhAgamAM kukare te dhanahAnI thAya, ne IzAnya keNumAM kare te pachI kare, pUrva dIzAe kare to ezvarya vRddhI kare, tathA agnikoNe kare to putra nAza kare ne dakSiNa dizAmAM kare te strIne nAza kare, ane nairUtya kezumAM karete gharadhaNInuM mRtyu thAya, pazcime kaste zubha che, vAvyakoNamAM kare te zatrunI pIDA thAya, ne uttara dizAmAM kula kare te sukha upaje. e rIte kuM karavAnI dIzAe samajavI. 7 - gharanA AvaradA jANavAnI rIta. jIvArka picchaka zanaizcareSu lagnArijA mitra sukha trigeSu / sthitiH zataMsyA ccharadAM sitarkA rajyetanuvyaMga sute zateDhe // 8 // arthagharane AraMbha karatI vakhate ja je (1) lagnamAM gurU, da) sUrya, (7) mAmAM zukra, 4) thA lagnamAM budha ne 3) jAmAM zanI hoya te ghara' 100) varSa sudhI kAyama rahe. (2) ane je zuka lagnamAM ne 3) je suya ne 6) ke maMgaLa ne 5) me gurU e rIte graha heyate ghara 2000 varSa sudhI AbAda rahe. 8 lamAMbarAyeSu bhRgujJabhAnubhiH keMdregurauvarSazatAyurAlayam / baMdhoguruvyoMnizazIkujArkI lAbhetadAziti samAyurAlayam // 1 // artha----(1) prahAraMbhanI vakhate lagnamAM zukra ne 10) me budha ne 11 me sUrya ane lagna rahIta keMdrasthAnamAM brahaspatI hoya te ve gharano 100) varSane AvaradA hoya. (2) ethe lane brahaspatI, ne 10) me caMdra, maMgaLane zanI 11 me sthAne hoya to te dharane AvaradA 80) varSano hoya. Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 6 . lamIyukta gharane yAga. svobezukrelamagevA gurovaizmagatte'thavA / zanausvocelAbhagevA lakSmyAyuktaMciragRham // 10 // artha---hAraMbha vakhate lagnamAM zukra uMcano hoya. vA karkane brahaspati 4) the haya, vA tuLAne zanI 11) me hoya, to ghaNA kALa sudhI te ghara lakSmI yukta rahe. 10 ghara bIjA dhaNI pAse javAne vega. dhunAMbera yadaiko'piparAMzasthAgRhogRham / / abdAMtaHparahastasthaM kuryAcadarNapA'balaH // 11 // artha-jyAre ekapaNa gRhazatrunA navAMzakamAM prApta thaIne 7 me vA 10 mA sthAnamAM hoya ane varaNane svAmI nirbaLa hoya, te eka varSamAM te ghara bIje ThekANe vecAI jAya ne je varaNano svAmI baLavAna hoya te na jAya.11 gharanA AraMbhamAM nakSatra vAranAM vizeSa phaLa jevAnuM. puSyadhruveMduharisarpajalaiHsajIvai . staDhAsareNacakrataM sutarAjadaMsyAt dizAzvitakSavasu paasishivaiHsshuke| vIresitasyacagRhaM dhanadhAnyadaMsyAt // 12 // artha-puSya pravasaMjJaka, mRgazIra, zravaNa, azleSA, purvAzADhA e nakSatromAM jenApara brahaspati haya, e nakSatramAM ane brahaspata vAramAM je grAraMbha hoya te te ghara putra parIvAravALuM ane rAja saMpattI maLe tevuM thAya, ane vizAkhA, azvinI, cItrA, dhanISTa, zatabhiSA, ArdrA e nakSatramAM jenA upara zukra hoya ne zukravAramAM gRhAraMbha karavAmAM Ave te te ghara dhanadhAnyanI vRddhI kare tevuM thAya. 12 sAreHkarejyAMtpamaghAMbumUlaiH kaujelhivezmAmisutArtidaMsyAt / sajJaiHkadAsrAryamatakSahastai jasyaivavArasukhaputradaMsyAt / / 13 // artha-hasta, puSya, revatI, maghA, purvaSADhA, mULa, e nakSatramAM kaI Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zi95dipaka. nakSatra5ra maMgaLa hoya, ne te divase maMgaLavAra hoya ne gharane AraMbha karavAmAM Ave to te gharamAM agnine bhaya agara putranI pIDA hoya. vaLI rahaNI, ane zvanI, uttarAphAlagunI, cItrA, hasta, e nakSatramAM koI nakSatrapara budha hoya ne budhavAramAM gharano AraMbha karavAmAM Ave to te gharamAM sukha ane putra dAyaka heya.13 ajaikapadahirbudhnya zakramitrAnilAMtakaiH / samaMdairmaMdavAre syAdrakSobhUtayutaMgRham // 14 // artha-purvabhAdra, utrAbhAdra, jeSTA, anurAdhA, revatI, svAtI, bharaNI, e nakSatromAM keI nakSatra upara zanI hoya, vaLI zanIvAra hoya ne gharano AraMbha karavAmAM Ave te te gharamAM bhutane vAsa thAya. 4 sUrya, caMdra yukta nakSatra ane vAra na lakhyA te upara vazISTarUpInuM vacana cheke aminakSatragesurye cNdrevaasNsthiteydii| nirmitaMmandiraMnUna maninAdahyatecirAt // 15 // artha-sUrya, caMdra, jyAre katikA upara hoya te nakSatramAM ne ravI ne semavAdamAM gharano AraMbha thAya te agnibhaya hoya, paNa ahIM eka zaMkA che. kemake katikA nakSatra te svayaMgrahaNa nathI ne kema lakhyuM. enA lIdhe e kalekanuM e prayajana che ke vihAta nakSatra na maLavAmAM kadAcIt enA vize na karI le, eTalA mATe e vAkaya niSedhArtha ane atyaMta duSIta che. 15 athadvAracakanI samajaNa. sUryAdhugabhaiH zirasyadhaphalaM lakSmIstataHkoNabhai nAMgairuddhasanaMtatogajamiteH zAkhAsusaukhyaMbhavet / dehelyAMguNabhairmRtigRhapatai madhyasthitairvedabhaiH saukhyaMcakramidaM vilokyasudhiyA dvAraMvidheyaMzubham // 16 // artha-sUryanA nakSatrathI 4) nakSatra dvAranA zAre mukavA tenuM phaLa e che ke lakSamI prApti kare, pachI 8) cAre kezumAM (dareka koNe bane che mukavA tenuM phaLa naSTa che te mahuratamAM dvAra muke te te gharamAM manuSyano vArA thAya nahIM athArtha zunya rahe. pachI 8 nakSatra be bAjunI be zAkhAe cAra cAra mukavAM tenuM phaLa sukha Ape. pachI 3) nakSatra ne abhIjItagaNI muke te 4) nakSatra dehelI (uMbare) mukyAM tenuM phaLa gharadhaNInuM mRtyu thAya, pachI 4) madhyamAM mukavAM tenuM phaLa mukha saMpattI Ape tevuM che e pramANe joIne paDatAe dvAranuM mihurata ApavuM. 16 Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAra cakra. e dvAracakanI evI samajaNa che ke sUryanA nakSatrathI dInIyA nakSatra sudhI nakSatra gaNavAM; gaNatAM je aMka Ave temAMthI cAra bAraNAnA sIre mukavAte purva samajavuM, pachI zrI mArge agnIkoNe be mukavAM; pachI dakSINasAbe 4 mukavAM. pachI nairUnya 2) mukavA pachI talaghaTe 4) mukavAM pachI vAvyakoNe 2) mukavA pachI uttare 4) mukavA pachI IzAnyakoNe 2) mukavAM te pachI madhyamAM 4) mukavAM evI rIte dvAra mahurata ApavuM. atha gharamAM vAsa puravAnAM mahurata. saumyAyanajyaSTatapo'tyamAdhave yAtrAnivRttaunRpaternavegRhe / myAdrezanaMdAsthamRdudhruvoDubhi janmakSalagno pacayodayesthire // 17 // Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zilyadipaka. artha-uttarAyaNanA sUrya, jeTha, phAgaNa, vaizAkhamAsa dvArA. tathA mRduzaMka, vasaMjJaka nakSatra ane janmanIrAzI athavA janmalagnamAM upacaya, (3, 6, 10, 11) tathA sthIra lagna hoya e samayamAM rAjAe yAtrA (musA. pharI)thI AvI navina gharamAM praveza kare te zubha che. 17 atha jIrNa gharamAM pravezanAM mahurata. jIrNegRhe'gnyAdibhayAnnave'pi / mArgorjayoHzrAvaNike'pisatsyAt / / vezoM'bupejyonilavAsaveSU / nAvaracamastIvivijAtra 68 . artha-jINuM tathA agnithI baLeluM, varSAdathI paDeluM vA kaI prakAranA bhayathI navina (jINuM uddhAra) karelA gharamAM ghara praveza kare hoya te kAtika, mArgazIra, zrAvaNamAsa zatabhISA, puSya, svAtI, dhanI, nakSatra zreSTha che. ane e kAmamAM gurU ke zukana astane paNa doSa nathI. 18. ghara praveza pahelAM vAstuzAMtI lagna vArAdI. mRdudhruvkssiprcrssumuulbhe| vAstvacanaMbhUtabaliMcakArayet / trikonnkeNdraaydhntrigaiHshubhe|| lametriSaSTAyagataizcapApakai // 19 // artha---muva, mRdu, kSika, caLa, muLa, nakSatramAM tathA keka, trikoNa sthAnamAM 11, 2, 3, zubhagRha ane 3, 6, 11 mAM pApagraha hoya evA lagnamAM vAstu. pujana ane bhUkhaLI karavI joIe. 19 kaLasa mukavAnuM mAhurata. zuddhAMburaMdhe vijanurbhamRtyau vyakArariktAcaradarzacaitrai // agrebupurNa kalazaMdvijAMzca / vAvarama maTazuddha | 20 || artha- ne AThame bhAva zuddha hoya, janma lagna ne janmarAzIthI Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa ke huM. AThamuM lagna na hoya tathA ravI, maMgaLavAra raktAtIthi, caralagna, amAvAsyA, citramAsa ItyAdI tyAga karI, zuddha bhakuTamAM jaLapUrNa kaLasa tathA brAhmaNene AgaLa karI grahapraveza karavo. 20 vAma ravine vicAra vAmoravirmRtyusutArthalAbhato 'kepaMcameprAgvadanAdimaMdire puNetithauprAgvadanogRhezubho naMdAdike yAmyajalottarAmane / / 21 // artha---je sUrya lagnathI 8, 5, 2, 11 e sthAnethI (cAra sthAne) pachI 5) sthAnamAM sUrya hoya, to kramathI pUrva, dakSiNa, pazcima, uttaravALA gharamAM ghara praveza karanArane vAma ravI hoya. ane purva dvAra ghara hoya te pUrNa tithImAM praveza sArA, dakSiNa dvAra ghara hoya te naMdAtIthImAM praveza sAre ane pazcima dvAra ghara hoya te bhadrA tIthImAM praveza sAre ne uttara dvAra ghara hoya te jayA tIthImAM ghara praveza sAre ne zubha karatA che. 21 atha kaLasa cakra. vakrabhUravibhAtpravezasamaye kuMbhe'gnidAhaH kRtAH prAcyAmudrasanaMkRtA yamagatAlAbhaH kRtAHpazcime / zrIrvedAHkaliruttare yugamitAgabhaivinAzogude rAmA sthairyamataHsthiratvamanalAH kaMThebhavetsarvadA / / 22 // artha---sUryanA nakSatrathI caMdranA nakSatra sudhI gaNavuM, pachI 1 nakSatra kaLasanA mukhamAM mukavuM. tyAM mAhurata heya te agnidAha hoya, pachI 4) pU. vamAM tenuM phaLa mAhuta kare to te vAsasunya thAya, pachI 4) dakSiNamAM te mehurata zubha che, pachI 4) pazcImamAM tenuM phaLa lAbha thAya, pachI 4) uttaramAM tenuM phaLa kaleza kare. pachI, 4 garbhamAM tenuM phaLa vinAza, pachI 3 taLe tenuM phaLa sthitI karAve pachI kaLasanA kaMThamAM tenuM phaLa gharadhaNInI cIra sthitI (udavega) vALI sthItI karAve. 22 ghara praveza karyA pachI karavAnI vIdhi. evaMsulagnaMsvagRhapravezya vitAnapuSpazrutighoSayuktam / zilpajJadaivajJavidhijJapaurAna rAjArcayed bhumihirnnyvstreH||23|| Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zipakriyA. arAjA ItyAdI cAre vadhune zubha lagnamAMvitAna, pRSTha, vedadhvanI ItyAdI zubha upacArAthI gharane vize praveza karI pachI zIlpI (sutAra) (SIne AcAya vIgere puravAzIene bhumI, suva, vasAdIthI, pujana karavuM eie. 23 26 nakSatranAM nAma. kuda azvanI, bharaNI, kuMtIkA, rAhINI, mRgazIra, ArUdrA, punapu, puSya, a zleASA, maghA, purvAphAlgunI, uttarAphAlgunI, hasta, cItrA, svAtI, vIzAkhA, anurAdhA, jeSTA, mULa, purvASADhA, uttarASADhA, abhIjIta, zravaNa, dhaneSTA, zatabhASA, purvAbhAdrapada, uttarAbhAdrapada, revatI, e aThAvIza nakSatra jANavAM. nakSatra uparathI rAzIcaMdra jovAnu kASTaka nakSatra. rAzicadra pAyA. nakSatra. rAzIca dra pAyA. nakSatra, rAzicadra pAra pAyA. 1 duu ot 1 anthanI. bharaNI. meSa. 1 .slast. nAcakane ga on krutikA. u| rahiNI. | vRSabha, 1 oll mRgazIra. - nacadra gA ou 1 o punarvay. mRgazIr. AdrA CL 1 nA punaH pu. puSya. azleSA.| caMdra, mA. pUrvI 1 kA siMhu uttarA phA. nAcaga mithuna. 1 cItrA. svAtI. tuLa. nAca' ) vizAkhA, nAcaMdra. OL uttarA phA. hasta kana. 1 cIgA phA. nAca... OLL 1 Oll 1 ... gA OLL vizAkhA. anurAdhA. vRdhdhIka v jema nAcadra] 1 cAre dIzAemAM caMdranu ghara jevAnu meSeSusiMheghanapUrvabhAge vRSeSukanyAmakaretuyAmyAm / mithunetulaivaighaTapazcimAyAM karkeSumIne alI uttarAye // 24 // a--meSa, siMha, dhana A traNa rAzinA caMdra hoya te pUrva dizAmAM caMdramAnuM ghara hAya. vRSabha, kanyA, makara, A traNa rAzinA caMdra DAyatA dakSiNa dizAmAM caMdramAnuM ghara heya, mithuna, tuLA ne kuMbhanA caMdra hoya te pazcima dizAmAM caMdranu ghara hoya, ane karka, mIna, ne vRzcikanA cadra hoya te uttara dizAmAM caMdanuM ghara jANavuM. 24 cAre dIzAnA cadranAM phaLa. sanbhUkho arthalAbhAya dakSiNatosukhasaMpadA / mULa. purvAzADhA, dhananA uttarAzADhA caMdra uttarAzADhA zravaNa, makaranA dhartA. caMdra meTA talISA. kuMbhana purvAbhAdra| ca'dra purvAbhAdra, uttarAbhA. mInana revatI. caMdra. Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 6 ThuM. pazcaMtomarNacaiva vAmecaMdra ghanakSayam // 25 // . artha---- sanmukha caMdramAnuM ghara hoya to artha lAbha kare ane jamaNA hAthanI tarapha caMdramAnuM ghara hoya to sukha ne lakSmInI vRddhI kare. ne je puThe caMdramAnuM ghara hoya te maraNa kare ne DAbA hAthakera caMdramAnuM ghara hoya te dhanane kSaya kare. e rIte caMdranI dIzAe rAma javAne mahapravezamAM vadhu praveza - ItyAdI zubha kAmamAM levAnI che. 25 dhRva nakSatra ne tenA vize kAma. uttarAtrayarohiNyo bhAskarasyazvadhruvaMsthiram / tatrasthivIjagehazAM tyArAmAdisiddhaye // 26 // artha--traNa uttarA, rehaNI, ane ravIvAra enI dhruva ane sthIra saMjJA che. enA vize jeTalAM sthIra kama bIja vAvavuM, ghara banAvavuM, gaNapatI AdInI zAntI, praveza bagIce kara ItyAdi sthIra kArya karavAM 26 caragaNa nakSatrane tenA vize kAma. svAtyAdityezrutestriNI caMdrazcApicaraMcalam / tasmingajAdikAroho vATikAgamanAdikam // 27 // artha- svAti, dhaneSTA, punarvasu, zravaNa, zatabhiSA ane somavAra enI cara ne cala rA che. emAM hAthI vAhana caDhavuM ane vADa banAvavI ItyAdi kArya karavAM. ra7 ugaNa ane tenA vize kAma. pUrvAtrayaMyAmyamadhye ugrakruraMkujastathA / tasmindhAtAnizAThyAnI viSazastrAdisidhyati // 28 // artha--- traNa pUvara, bharaNI, maghA, maMgaLavAranI ugra ane kura saMjJA che ema ghAta karavAnuM. agni saMbaMdhI kAma, zaThatA, vISa, zatruArIkanAM kAma karavAne siddhi Ape che. 28 mIzraNa ane tenA vize kAma. vizAkhAmeyabhesaumyo mizramasAdhAraNasmRtam / tatrAnikAryamizraMca vRSotsargAdisidhyati // 29 // Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zidriSaka. a-vizAkhA, kratikA ane budhavAra enI mizra ane sAdhAraNa saMjJA che. enA vize bhaThThI AdI agnI kAma karavAM ane maLelAM kAma ane vRSAtsagadi kAma karavAnI sIddhI thAya. 29 9. laghugaNa ane tenA vize kAma. svAvipuSyAbhijItaH kSipraMlaghugurustathA / tasminyaNyaratijJAna bhuSAzilpa kalAdikam // 30 // a--hasta, azvinI, puSya, abhIjIta ne grahaspatavAra enI laghu ane kSIpra sattA che. mATe enA vIze dukAnanuM kAma, ratIkAma, jJAna, AbhuSaNa, zilpaka ane ceAseThakaLA AdI kAma sIddha thAya. 30 mRduMgaNa ane tenA vize kAma. mRgAMtyacitrAmitrarkSa mRdumaitraM bhRgustathA / tatragItAMbarakrIDA mitrakAryaMvibhuSaNam || 31 // mRgazIra, revatI, cItrA anurAdhA ane zukravAranI mRdu ane mIMtra sajJA che. emAM gIta, vasa, krIDA mItranu` kAma, ane AbhuSaNAdI paheravAnAM kA sIddha thAya. 31 tIkSaNa gaNu ane tenA vize kAma. mUleMdrArdrAhibhaMsauri stIkSNaMdAruNasaMjJakam / tatrAbhicAraghAtIya bhedApazudamAdikam // 32 // a--mULa, jeSTA, AdrA, azleSA ane zanIvAra enI tIkSaNa ane dArUNa saMjJA che. emAM abhIcAra, dhAta, mItrAmAM kaleza ane pazuone zIkSA adhana ityAdI kArya siddha thAya. 32 29 yAganAM nAma. viSNubha, pritI, AyuSyamAna, sAbhAgya, zAlana, atigaMja, zukramA, dhRti, zuLa, gaMja, vRddhI, vyAghAta, ha, vajra, sidhI, vyatipAta, variyANu, parIdha, ziva, sidhI, sAdhya, zubha, zukala, brahmA, aMdra, vaidhRta, e satyAvIza yAga che. temAM vyatipAta ne vardhakRta e e zubha mAM tyAga karavA ane parIghane aradhA Agale bhAga zubha kAmamAM tyAga karavA. zuddha cAMganI AdanI pa ghaDI, gaMja, atIgaMjanI 6 ghaDI, vyAdhAta yAganI prathamanI 9 ghaDI tyAga karavI. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che : prakaraNa 6 DuM. yamaghaMTa yoga samajavAnuM. maghArkavArezazinevizAkhA ArudrAkujeIMdusutazcamula / gurujakratikAbhRgurohiNIca zanijahasteyamaghaMTayoga / / 33 // artha-ravIvAra ne maghA nakSatra hoya te yamaghaMTa yaMga thAya, ane somavAra ne vizAkhA nakSatra ne maMgaLavAra ne ArUDhA nakSatra, budhavAra ne mULa nakSatra, gurUvAra ne kRtikA nakSatra, zukravAra ne rohINI nakSatra, ane zanIvAra ne hasta nakSatra e upara lakhelA vArane nakSatra maLe te camaghaTa yoga thAya che. 33 yamaghaMTanAM phaLa. yamaghaMTegatemRtyu kurukSetakaragRhe / kratyamRtyupratiSTAca zIzu tinajIvatI // 34 // artha- yamaghaMTane vize kaI gAma jAya to gaele pAcho na Ave maraNa pAme, ne ghara kare te pI jAya; ane deva pratiSTA ke gRha praveza kare te te karanAra dhaNInuM mRtyu thAya. vaLI bALakane janma yamaghaMTamAM thAya te te paNuM jIve nahIM. mATe yamaghaMTa roga re kaIpaNa zubha kAma ke pravAsa karavuM nahIM. 34 dIzAkALanI samajaNa. raveuttarevAvyadizAcazome bhomepratizcAbudhanaiRtasya / yAmyAMuruvanhidizAca zukrezanijapurvepravadaMtikAla // 35 // artha-ravIvArane dIvaze uttara dizAmAM kALa rahe che, ne somavAre vAvyakomAM kALA rahe che. maMgaLavAre pazcima dizAe kALa rahe che. budhavAre naI Rtya koNamAM kALa rahe che. gurUvAre dakSiNa dizAmAM kALa rahe che. zukravAre agni kezumAM kALa rahe che. zanIvAre pUrva dizAmAM kALa rahe che. e rIte kALa sAtavAramAM sAta dIzAe phare che. IzAna koNamAM koI dahADo kALa nahIM, mATe je dIzAmAM kALa hoya te dIzAnuM gharanuM bAraNuM na mUkavuM, gharapraveza na karo. kALa sa gAma paNa na javuM, ne sAmA kALe koI zubha kAja ka hIM . 35 jogaNunuM ghara jevAnuM. navabhUmyaHzivavanhayo'kSavizve 'rkakRtAHzakarasAsturaMgatithyaH / Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 dipaka, dvidizomAvasavazvapurvataHsyu tithayasaMpurvavAmAM nAstA / rU . atha----9, 1, ne dIvaze gaNInuM ghara pUrva dizAmAM hoya che. 3, 1, ne dIvaze gaNInuM ghara agnI keNamAM hoya che. 5, ne 13, ne dilaze dakSiNa dizAmAM gaNunuM ghara hoya che. 4, ne 12, ne divase gaNInuM ghara nirUtya koNamAM hoya che. 6 ne 14, ne divaze gaNInuM ghara pazcIma dIzAmAM hoya che. che, ne 15, ne dIvaze gaNInuM ghara vAvya koNamAM hoya che. 2, ne 10 ne dIvaze gaNInuM ghara uttara dizAmAM hoya che. 8, ne 30, ne dIvase gaNInuM ghara IzAna koNamAM hoya che. e gaNIo sanmukha DAbhI heya te te divase zubha kAma ke pravAsa kare nahIM. ne jamaNIne pachavADAnI sArI che. 36 vAranA anukrame rAhanuM mukha jovAnuM. ravIvArane dIvaze nirUtya keNumAM rAhu rahe che, ne somavAre uttara dizAmAM rAhu hoya che, ne maMgaLavAre agnIkaNe rAhu hoya che, ane budhavAre pazcime rAhu hoya che, tathA gurUvAre IzAnya keNamAM rAhu hoya che, kyAre dakSiNadi zAmAM rAhu hoya che, ane zanIvAre vAvyakoNe rAhu hoya che, e rIte purva dIzAne tyAga karIne vilAma gatIe rAhu phare che, mATe jyAM rAhu hoya te dizAmAM zubha kAma nA pravAsa na kara. - mAsa pramANe rAhu jevAnuM. mArgazIrSa, piSane mAgha, e traNa mAsamAM purva dIzAmAM rAhu rahe che, phAgaNa, citra ne vaIzAkha, e traNa mAmamAM dakSINe rAhu rahe che. jeNa, aSADa ne zrAvaNa, e traNa mAsamAM pazcIma dizAmAM rAhu hoya che, bhAdara, Aso ne kArtika, e traNa mAsamAM uttara dizAmAM rAhu hoya che. mATe je dIzAmAM rAhu hoya te dIzAnuM zubha kAma ke IpaNa karavuM nahIM. vAra tathA nakSatra zuLa. napurvadizizakrabhenavidhuzaurIvAstathA nacAjapadabheguroyamadizInadaityejyayoH / napAzidizIdhAtRbhekujabudhairyamarthAtathA naumyumitravanayanarvitAthadhaH || 30 || Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 6 DuM. 11 atha-jeSThA nakSatra ne zanIvAra tathA somavAre purva dIzAmAM vAra zuLa jANavuM. pUvAbhAdrapada nakSatrane gurUvAre dakSiNa dizAmAM vAra zuLa hoya che. rAhINI nakSatra ne zukravAra tathA ravIvAre pazcIma dizAmAM vAra zuLa hoya che. uttarAphAgunI nakSatra ne maMgaLavAre tathA budhavAre uttara dizAmAM vAra zuLa hoya che. je dIzAmAM eka vAra muLa hete dIvase te dizAmAM gA= javuM nahI tathA koI paNa zubha kAma karavuM nahIM. je 37 che atha ghAta cakra. - purUSa dhAta caMdra dhAta vAra. dhAta tIthI vAta nakSatra, dhAta lagna ghAta pega. ghAta dizA. ghAta mAsa, strIne ghAta caMdra ravI. madhA, meSa, viSNubha* dakSiNa katika vRSabha : zanI. puNa. hasta. ! 2 | pritI. | pazcImamArgazIra 8 mithuna | sema. bhadrA svAtI. 4 AyuSmAna uttarapaSa. 2 budha. bhadrA anurAdhA 7 se. | dakSiNapenTa, siMha | 6 | zanI, jayA mULa | 10 | 9. pUrva | zrAvaNa 6 | kanyA. [ 10 | zanI. paNa. zravaNa 12] vyatIpAta. pazcIma.bhAdaraNa 3 ! tuLA. 3| gurU. riktA zatabhI. 6 tI. pazcIma mAgha. | 4 vRzcaka 7 zukra. naMdA [ revatI | 8 | harSaNa. | dakSiNa Ase. 2 | dhana. | | zukra. jayA bharaNI 9| si. uttara | zrAvaNa 10 8) maMgaLa-rIktA rehaNI. 11] gaMja. | pUrva. vizAkha. 11 kuMbha | 1 | gurU ja ArU ka| zuLa | dakSiNa caitara | pa mIna. | 12 zuka. puNaJazleSA pa vR. | pUrva ! phAgaNa. 12| - 2 | | | | | - ghAta lagna makara e uparanuM je ghAta cakranuM koSTaka che temAM dareka rAzivALAne pitAnA kATAnI sIdhI lITIe je je ghAta viSaya che te joI le te ghAtakTIka vIza Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1026 zidika. yamAM kAMI zubha kArya vA paradezagamana na karavuM ane purUSa karatAM srInA sra purUSane paNa ghAtacatra ulaTe che te kASTakanA chelA padamAM laI leve, atha dIvasanAM ceAthaDIyAM. udvega. udvega. caLa. lAbha. amRta, kALa zubha. raga. zubha ga. udvega. 1. lAbha. amRta. cI. lAbha, zubha, ga. phALa, zubha. rAga. myA. lAbha, udvega caLa. lAbha. amRta. kALa, zubha. amRtanuM kALa. zubha ga udvega. | caLa. ga. | udvega. | caLa. lAbha. amRta, kALa. atha rAtrinAM cAvaDIyAM. vi. sema. | amRta, kALa, magaLa. rAga. udvega. mu. lAbha. amRta gurU. zubha. ga za cI. lAbha. zani, zubha kALa. amRta. cA. rAga. ga. kALa. lAbha. vi. zubha. sAma. caLa mA~gaLa. kALa. lAbha. uddega. budha udvega. zubha. amRta. gurU amRta. caLa. zukra. ma. phALa lAbha. zubha. caLa, rAga. phALa. amRta kALa. udvega. kALa. lAbha. uga zubha. amRta, caLa, ga. lAbha. udvega. zubha. amRta. cI. ga kALa. udvega. amRta. rAga. kALa. lAbha. uddeza zubha. jaMga. zubha. amRta. cI. zatI. lAbha. uddega. zubha. amRtA caLa. | rega. kALa. lAbha. e uparanA che keSTakamAM dIvasa ane rAtanAM ceghaDIyAM mUkelAM che te ceAghaDIyAM dIvase 8 ne rAtrImAM ATha e rIte bhAgave che temAM dareka cAghaDIyu ghaDI ne 5745 (15 kalAka) bhagave che te pramANe gaNatarI karI samajI levAM. atha zubha zukana. viprAzvebhaphalannadugdhadadhigosidhArthapadmAMbaraM / vezyAvAdyamayura cApanakulAdvaikapazvAmiSam // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakaraNa 6 ku. 103 sadAkyaMkuzumekSupurNa kalazacchatrANimRtkanyakA / ratnoSNISasitokSamadya sasutastrIdiptavizvAnarAH // 38 // artha- je vakhate gAma javuM hoya te vakhate mArga nIkaLatAM ghaNA brAhmaNa, gheDA, hAthI, phaLa, anna, dudha, dahI, gAya, gheLasArasa, kamaLa, lugaDAM vecanAra vezyA, vAjAM, mara, cASapakSI, nakuLa, naLA) bAMdhelAM pazu, mAMsa, rUDIvANI, puSpa, pUraNa bharelo kaLaza, athavA beDuM bhareluM zobhAsaNa strIne mAMthe, chatra vA chatrI, geramaTimRtikA, kuMvArI cheDI, ratna, pAghaDI, dhoLe baLadha, dArU, putra keDe teDelI strI, saLagatA ane ItyAdi sAmAM maLe to sArA zukana jANavA. 38 AdIjanadhautastrarajakAminAjyasiMhAsanaM / zAvarodanavarjitaM dhvajamadhucchAgAstragorocanam // bhAradvAjanRyAnavedaninadA mAMgalyagitAMkuzA / dRSTAHsatphaladAHprayANasamayariktoghaTaHsvAnugaH // 39 // ane vaLI darpaNa, aMjana, dhelA vastra laIne Avate dhobI, mAchalAM. ghI, siMhAsana, royA vinA leI jatAM muDadu, patAkA sahata, bakarAM, hathiyAra, gorUcaMdana, bhAradvAja nAmanuM pakSI, pAlakhI, vedabhaNatA brAhmaNa, gAyana, aMkuza, eTalAM vAnAM gAma jatAM AgaLa dekhAya athavA Ave te zubha zukana che. e vinA bIjA azubha zukana jevAnA che. 39 gAma jatAM apazukana. vaMdhyAcarmatuSAsthisarpalavaNAMgAreMdhanaklibaviT / tailonmattavasauSadhArI jaTilapravATatRNavyAdhitAH // , namAbhyatkavimuktakezavapatitAvyaMgakSudhArtAasRkI. strIpuSyaMsaraThaHsvagehadahanaM mArjArayuddhaM kSutaMma / / 4lI artha--vAMjhaNI strI, cAmaDuM, DAMgaranAM tirAM, kALAMhAMDyAM, sapa, mITha, aMgArA, IMdhaNa, napuMzaka, viSTA, tela, unmata (gAMomANasa) carni, oSadhI, zatru, jaTAvALe saMnyAsI, tRNa (ghAsa), roga, nAgomANasa, mAthAnA vALamAM kAMI copaDeluM ne chuTA, vaLI vIkharAelA kezavALAM manuSya, nIca jAtI mANasa, aMbe gavinAne (kheDA, lule ItyAdI), bhukhyo, rUdhIracuta, rajasvalA strI, kAca, Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 zilyadipaka. pitAnuM ghara baLatuM dekhe, laDatAM bIlADAM ne chIka. eTalAM vAnAM gAma jatAM maLe te azubha jANavA. 4. kASAyIguDatakrapaMkavidhavA kubjA kuTuMbekali / . vastrAdeHskhalanaMlulAyasamaraM kRSNanidhAnyanica // kArpAsaMvamanaMcagardabharavo dakSatirudragarbhiNI / muMDAvaraducoM'dhabadhirodakyonadRSTAHzubhAH // 41 // artha--gerUthI raMgelAM vastravALA manuSya geLa, chAza, kIcaDa vidhavA strI, kubaDA, kuTuMbamAM laDatAM, paDatAM vastra, kAlu anAja (aDadI), kapAsa, vamana thatu manuSya, jamaNA pAse gadheDAne zabda, ghaNA dedhavALo manuSya, garbhaNI strI, muDAelA, gheelAM lIlAMvasa laIne Avate manuSya, duvacana, AMdhaLe, behere ityAdI gAma jatAM sanamUkha Ave te azubha zukana jANavA. gAma jatAM apazukanano parihAra. Adye'pazukanesthitvA prANAnekAdazabajet / ditiyezoDaSa prANAM stRtiyena kacibajet // 42 // artha- je gAma jatAM apazukana thAya te agIyAra svAsa bharIne pachI cAlavuM, vaLI pAchA apazukana thAya tyAM ubhA rahIne zeLasvAsa bharIne cAlavuM, vaLI pAchA apazukana thAya tyAM ubhA rahIne zeLasvAsa bharIne cAlavuM, tema trIjIvAra apazukana thAyate kadApikAbe AlavuM nahIM ne jAyata vighana thAya. 42 e zivAya ghaNuM zukana che. jamaNA lavA, DAbA levAnA te jagata prasIka cAlatA loka vahevAra hoya te jevA, badhA lakhatAM graMtha vadhI jAya mATe kacIta lakhyA che. ItizrI zila5dipaka graMthe prakaraNa 6 DuM saMpUrNa A pramANe zi95dipaka gaMtha purAtanapara gujarAtI TIkA karI lokapakArane mATe chapAvI prasIddha karyo che temAM kaI viSayamAM bhula hoya te hamezAM sudhAraje ne mAre aparAdha kSamA kare evI sarve paMDite prati mArI vinaMtI che.