Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ ISSN 2547667 RNI No. MAHBIU2013/50453 vizeSAMka : "gurudaSTie graMtha-bhAvana' YEAR : 6 SSUE: APRIL 2018 PAGES 124 * PRICE 30/gujarAtI-aMgrejI varSa -6 (kula varSa 66) +1 eprila 2018 pAnAM - 124 - kiMmata rUA. 30/ ki 1c11-1720 zrI bhagavatI sUtra zrI uvavAI sUtra zrI uttarAdhyayana sUtra k - h]] zrI prajJApanA sUtra kt 2191c1hite 178 yogadRSTi samuccaya zAMta sudhArasa 11Ph & P1fee tatvArthasUtra abhinava TIkA jJAnadarzana mImAMsA FP le] tattvArthasUtra zAstrapATha zuddhi aMge zramaNasaMghanuM kartavya devendra covIzI zAstrAbhyAsanI sAcI rIta AgamagraMtha guMjarana
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ | sarjana-sUci 2 lekhaka naM je M che taMtrI sthAnethI DaoN. sejala zAha A aMkanA vidvAna saMpAdako DaoN. sejala zAha 3. saMpAdakIya harSavadana trivedI saha saMpAdana yAtrA DaoN pArvatIbena khIrANI 5. graMthagaurava DaoN pArvatIbena khIrANI zAstrAbhyAsanI sAcI rIta zAstrapATha zuddhi aMge zramaNa-saMghanuM kartavya :1 che lekhaka vairAgyarativijayajI mahArAja sAheba 8. zAstra-pATha zuddhi aMge zramaNa-saMghanuM kartavya : 2 | 4. sthAnAMga sUtra : eka paricaya sAdhvI nirvANazrI 10. bhagavatI sUtramAM syAdavAda zailI - eka vizleSaNa munizrI jinAMzacaMdrajI svAmI 11. tami bakaM gurum paMnyAsa vajasenavijaya ane AcArya hemaprabhasUrijI zabdAMkana : bhAratIbena dIpakabhAI mahetA 12. zrI uvavAI sUtra zrI svAminIjI mahArAja sAheba 13. prajJApanA sUtra eka paricaya munizrI jinAMzacaMdrajI svAmI 14. zrI uttarAdhyayana sUtrano 36 adhyayanano saMkSipta paricaya sAdhvI mahimAkumArIjI 15. Agama maMdire zobhatuM zikharaH zrImad naMdisUtra AcArya ajitazekharasUri mahArAja 16. Agama cUDAmaNI zrI anuyoga dvAra sUtra DaoN. sAdhvI AratI vAya 17. anekAMta jayapatAkA ane tenI svopatvRtti munizrI ajitacaMdra sAgarajI ma.sA. 18. yogadraSTi samuccaya - saTIka : dhyAnArha saMzodhana - saMpAdana munizrI nailokyamaMDanavijayajI 19, zAntinuM rasagAna ane rasapAna (zAnta sudhArasa - saMpuTa saMdarbhe) AcAryazrI vijayazIlacaMdrasUri 20. nyAyAcArya nyAyavizArada mahopAdhyAya zrImad yazovijayavAcaka viracita AcArya zrI vijaya ajitazekharasUrIzvarajI svapatra vRttiyuta zrI "pratimAzataka' mahAgraMtha 21, tattvArtha sUtra - abhinava TIkA :- muni dIparatna sAgarajI, 5.pU. AgamacaMdrajI muni 22. jJAnasAranuM vihaMgAvalokana munizrI jinAMzacaMdrajI svAmI 23. tattvArthasUtra eTale "ahaM...vacana saMgraha DaoN. sAdhvI sonalabAI mahAsatIjI 24. jJAna - darzana - mImAMsA pravartaka munizrI mRgendra vijaya ma. 25. adhyAtma rasa jharatI - devacaMdra covIzI paMnyAsa DaoN. arUNavijaya mahArAja 26. vArtA "zAstravArtAsamuccaya"nI pU. A. vi. rAjahaMsasUrijI 27. hemacandrasUrinuM dhAtupArAyaNam munIcaMdra mahArAja sAheba 28. vyAkaraNanA adhyayananI paripATI vikasita karavAnA prayAsa munizrI nailokyamaMDana vijaya 29. bhutAna pravAsanA saMsmaraNo : 7 kizorasiMha solaMkI 30 salAhazikhAmaNa upadeza ramaNa sonI 31. upaniSadamAM mahAsaMhitAvidyA DaoN. nareza veda 115 32. bhAva-pratibhAva 117 33. JAINISM THROUGH AGES Dr. Kamini Gogri 118 34. jo hoya mAro aMtima patra to.... AcArya vijayazIlacandrasUri q, q, q, 113 q, q, q, 124 pazuddha jIvana bali 2018
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prabuddha jIvana (prAraMbha sana 1929 thI) vArSika lavAjama rU. 300/ vikama saMvata 2074 vIra saMvata 2544, caitra vada-15 eprila 2018H "gurudaSTie graMtha-bhAvana' A vizeSa aMkanA vidvAna saMpAdako: zrI harSavadana trivedI ane DaoN. pArvatI neNazI vijapAra khIrANI mAnA taMtrI : DaoN. sejala zAha taMtrI sthAnethI... dharmanA che ema kahI avagaNI paNa na zakAya ane paraMtu emAM je mULa tatva che te tatvane AcAryoe ujAgara karI ApyuM che. tene manuSyanA jIvananuM aMtima lazya zuM che, mojA samajavAnA mArganuM A paheluM pagathiyuM che. mokSa/nirvANa, e zuM che? prAptino aMtima tabakko kyo? pothiyo mAtra paDhIne paMDita nathI thavAtuM paraMtu pothIone mukti ! samajavAthI, pAmavAthI vItarAgano mArga spaSTa bane che. Aje potAnA jaDa AgrahothI mukti, gamA-aNagamAthI mukti, paristhiti adhUrA thaDA samAna che, chalakAya che vadhu ane pAtramAM abhAvanA svabhAvane dura karavo, samajaNanA mArge viharavuM, sthiratA ochuM che. jyAre pUruM bharAyeluM hoya meLavavI, jJAnanuM tIvra manana keLavI, tyAre zAMta, sthira hoya, jena jAtane vadhune vadhu saMkelavI. eka tarapha ja A aMkanA saujanyadAtA | AcAryoe A graMthone samajIne, dhArmika/adhyAtmika sAhityika jJAna | zrImati indirA TI. paTela jANyA che paNa prajAnI tarasanI samRddhithI AMtara samRddhi keLavavI ochapane kAraNe teo mauna rahe che. ane bIjI tarapha zAnae ja muktinuM (vAMkAnera) tathA temanA temano saMyamita svabhAva marmane sAdhana bane e paNa jovuM. kuTuMbIjano taraphathI samaje che. tethI ja vicAryuM ke samyaka-darzana, samyakajJAna | tapasvI-bhagavaMta pAse ja A ane samyaka-caritrano mArga je raste zAstronA marmane samajIe. ATaluM spaSTa bane che te mArgane oLakho, smaraNArthe ja | samRddha sAhitya sahu sudhI samajavo ane tyAM sthira thavuM. satata 'poMcADavAno eka namra prayatna manana-ciMtana karavuM paNa eno AdhAra zAstra hoya, tyAre karIe. vyAkhyAtIta karavuM saraLa bane che. je manuSyane AMtarika zakti ane jaina dharma graMtha para AdhArita dharma nathI, tIrthakare svayaM koI sahajatA Ape che. jaina sAhitya/zAstranA akhUTa bhaMDAro Aje graMthanI racanA nahotI karI paraMtu emanA zabdone gaNadharo, pramukha ukelavAnI, manuSya sudhI pahoMcADavAnI, enA paranA AvaraNo ziSyoe zabdastha karyA, je mULa prAkRta ane mAgadhI bhASAmAM hatAM. dura karI enA kendramAM sthira thavAnI AvazyakatA che. zAstra moTebhAge A uparAMta 14 purvono paNa ullekha maLe che. jaina dharma graMthamAM sahaja nathI hotA kAraNa bhASA ane saMkulatAne kAraNe e sAmAnya sauthI jUnAmAM jUno graMtha Agamane manAya che ane enuM vargIkaraNa prajAne nathI samajAtA. jyAre bIjI tarapha Aje yuvAnone emAM cArabhAgamAM karAyuM che, prathamAnuyoga, karanAnuyoga, cararnAnayoga, rasa nathI rahyo. eka tarapha jaina dharma mAtra bAhya ADaMbaramAM potAno dravyAnuyoga. cahero sthApita karI rahyo che tyAre A graMtho dvArA tenA tatva cAra mULasutramAM uttarAdhyana, Avazyaka, dazavaikAlika ane sAhityanA UMDAmane prajA sudhI pahocADavuM che. A graMtho mAtra pIMDanitinA nAma che. jyAre svataMtra graMthamAM anuyoga dvAra * zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha, 33 mahamadI minAra, 14mI khetavADI, e.bI.sI. TrAnsaporTanI bAjumAM, muMbaI - 400004. TeliphonaH23820296 * oNphisa sthaLa saujanya: zrI manISabhAI dozI zrI muMbaI jena yuvaka saMghano baeNnkaWc.No. o039201 00020260, benka opha inDiyA IFSC:BKID0000039 la Website : www.mumbai-jainyuvaksangh.com email: shrimjys@gmail.com Web Editor : Hitesh Mayani-9820347990 (eprila - 2018) 'daSTie va-bhAvana' vizeSAMka - paddha jIvana
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane nandI dvAra che. A uparAMta purANomAM 63 zalAkA puruSonuM suci banAvavA besIe tyAre ja khyAla Ave ke paraMparAnI keTalI varNana Ave che. bhagavAnanA nirvANa pachI traNa pATa sudhI kevalya badhI vastu ApaNe cUkI gayA chIe. je mokSa/nirvANa mArga sAthe jJAnI bhagavaMto hatAM. pachI zruta kevaLI ane tyAra pachI devaUgaNI jJAnanuM AgavuM mahatva ane samajanI sthiratA paNa eTalI ja sudhInuM jJAna hatuM. paraMtu e graMtho upalabdha nathI. Avazyaka che, jIvananA vyavahArane lagatI badhI ja bAbatono AmAM graMthomAM jaina tatvanI mULa vicAraNA jovA maLe che. ahIM samAveza thayelo ja che. dharmanI vyApaka vicAraNA ahIM jovA maLe lekhomAM AcAryoe AnI samajutI ApI che. che. Aje A graMthono paricaya AcAryonI kalame prApta thayo che, eka vizAla samudramAMthI marajIvo motI kADhavAno satata prayatna bhaviSyamAM abhyAsuonI kalame paNa Avo eka vizeSAMka karavAnI kare tyAre dareka vakhate saphaLa thAya tevuM jarUrI nathI ema 22 mahinA bhAvanA che, jemAM bIjA keTalAka graMthonuM Acamana raju karIzuM. pachI A saphaLatA maLe che. anekoneka graMthone abhyAsa sAme mUkI ApaNe e vAta samajI levI joIe ke jaina dharma graMthone ApavAnI IcchAmAMthI keTalAka mahatvanA graMtho mUkI zakAya te dhArmika-vyavahAratA vADAmAM na pUravA joIe. emAM aneka paNa ghaNuM! viSayono ughADa rahelo hoya che. Aje ApaNe udAra abhigama niyamasAra, rayAsAra, paMcAstikAya, samayasAra jevA aneka keLavIne ene samajavAnA upakrama racIe to juduM ja citra sarjAya. graMthone samajavAnuM rahe, tatvArthasUtra dvArA jaina darzananI bArI jaina AcAryone potAnA jIvanano moTo bhAga kholavAnuM game, darzana ane nyAyazAstramAM samantabhadra ane siddha sarvajanahitakAraka sAhityanI racanAmAM vyatIta karyo che. jaina dharma senanI racanA ullekhanIya che. AptamImAMsAmAM syAdavAdanuM suMdara evA aneka prakAMDa AcAryo thaI gayA jeo prabaLa tArkika, kavi, vivecana karavAmAM AvyuM che. purANa sAhityamAM mahApurANa, dArzanika ane vaiyAkAraka hatAM. emane darzana, nyAya, vyAkaraNa, harivaMzapurANa, padmapurANa vagere graMtho che. jene purANomAM 63 kAvya, nATaka, zilpa, maMtra, taMtra, vAstu. jyotiSavidyA, vagere zalAkA puruSonuM caritra che. e ja rIte jaina dharmanuM kathAsAhitya para lekhana-manana karyuM che. AmAnuM ghaNuM sAhitya salAmata nathI paNa khUba ja vizALa che. AcArya harirSaNano kathAkoza bahuja rahyuM to keTaluMka hastapratomAM jaLavAyuM che, paraMtu bhASAne kAraNe prAcIna che. cammakAvya ane gadyagraMthonI saMkhyA vizeSa che. dArzanika paNa sAmAnya prajA sudhI nathI pahocyuM. ApaNe jANIe chIe ke stavana ane nItipUrNa kAvya paNa che. A uparAMta jyotiSa, bhagavAna mahAvIranA gaNadhara gautama svAmI hatAM. emanuM mULa Ayurveda, vyAkaraNa, koza, chaMda, alaMkAra, gaNita, rAjanIti vagere nAma IndrabhUti hatuM, veda-vedAMtamAM pAraMgata hatAM. prabhunA viSayo para paNa graMtho maLe che. vyAkaraNamAM pUjyapAda devanaMdInuM upadezamAMthI dUvAdazAMganI racanA thaI jemAM 12 aMga ane 14 jainendra vyAkaraNa zAkarAyananuM vyAkaraNa paNa che. dhanaMjaya nAmamAlA pUrva che, jene zruta kevaLI kahevAya che. pratyakSa jJAnImAM kevaLI ane ane vizvalocana koza, alaMkAra ciMtAmaNI, mahAvIra gaNitasAra, parokSajJAnImAM zrutakevaLInuM mahatva che. kevaLajJAnI samasta jagatane nItivAkyamRta vagere jevA aneka graMtho Aje ApaNI pAse jANe che, jyAre zruta kevaLI zAstranA pratyeka viSayone jANe che. upalabdha hovA chatAM mAhitInA abhAve graMthAlayanA ghoDA para AcAryoe janamAnasane samajAya e bhASAmAM prajA samakSa mUkI che, jeno anuvAda karavAnI ane prajAnA varga pAse mUkavAnI Ape che. AtmA paranA aMdhakArane dura karavA mATe jJAnanA prakAzathI AvazyakatA che. zuddha karI anaMta mokSa/nirvANa prApta thAya che. saMsArika avasthAmAM tamilabhASA sAhityano prabhAva jaina sAhitya para paDyo che. paNa zrutanI samaja vyavahArane sthira ane samatolapUrNa banAve che. kulara' ane "nAladiyAra' e jaina AcAryanI kRtio che. AvI potAnA astitvanI samaja ane karmanI gati samajavI pratyeka manuSya aneka kRtio para TIkAkArya karI AcAryoe prajA mATe samajAvyuM mAtra mATe Avazyaka che. jema jema UMDANa vadhe tema tema spaSTatA che. jaina paraMparAmAM A TIkAkAryanuM AgavuM mahatva che. tene kAraNe vadhe ane gati sudhare. aMtaH karaNane samajavAnI A rIti che. anuvAda ane samajUtInuM kArya thayuM ane prajA mATe e sAhitya samyaga jJAnanI jyoti sahunA manamAM prajvalita thAya e ja upalabdha paNa thayuM che. A kArya aneka saMzodhako, abhyAsuone apekSA che. upayogI banaze. dharmanA graMtho, zAstrono ughADa Ape A jarUrI sarasvati! namae, varave! macchiiA . che, emAM mAtra abhibhUta thaIne rAga-premano bhAva nA cAle. vidayAraMbhaM kariSyAmi, sidadhirbhavatu me sdaa|| enI tArkikatA ughADavI Avazyaka che. jene kAraNe prajAno rasa 3 sejala zAha ane graMthanI upayogItA siddha thAya che. mAtra graMthonA nAmanI sejalshah702@gmail.com | A aMkanuM saujanya rUpiyA 80.00 'gadaSTie gaMdha-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana eprila - 2018
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ E ) vijaya rUpANI mukhyamaMtrI, gujarAta rAjya tAH 03-04-2018 snehI zrI DaoN. sejalabena, namaskAra. ApanA dvArA preSita patranI sAthe prabuddha jIvana, sAmayikanA aMkanI prApti thai, dhanyavAda. zarIra ane mananuM saMtulana eTale yoga. dhyAna ane yoga e prAcIna bhAratanI vizvane eka bahumUlya bheTa che. yoga thakI mAnasika zAMtinI anubhUti saMbhava bane. paurANika kALathI RSioe vikasAvelI yogakriyAo e samagra vizvane prabhAvita karyuM che. tana ane mana vacce samanvaya sAdhIne sadAbahAra svAcya arpatI A yoga praNAlIne pracalita karavAmAM jaina dharma ane anya paraMparAomAM yoga vizeSAMkanuM prakAzana AvakArya prayAsa che. yoga vizenI sUkSmAtisUkSma mAhitIsabhara aMka samagra vAcakagaNane khUba ja upayogI pUravAra thaze evI zubhakAmanA saha abhinaMdana pAThavuM chuM. | Apano (vijaya rUpANI) To, Dr. Sejalben Shah, Editor, Prabuddha Jivan, Magazine, Rasadhara Co-op Hsg. Soc. Ltd., 385, Sardar V, PRoad, Mumbai-400 004, Email: shrimjys@gmail.com ziva - 2018 'gadaSTie gao-bhAvana' viSAMka - pabaddha chaqnA
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI harSavadana trivedI ane DaoN. pArvatI neNazI vijapAra khIrANI aMka vizeSaH Aje prabuddha jIvana potAne kharA arthamAM baDabhAgI samaje che. pUrvajoe je jJAnayajJa karavA dhArelo te dizAmAM bahu moTuM pagathiyuM bharAI rahyuM hoya evuM lAge che. madhyakAlIna pUrveno sAhityano eka moTo khaMDa jaina sAhitya para AdhArita rahyo che, jainonI pAThazALA paramparA ane jJAnasaMvardhaka rItine kAraNe sAhitya jaLavAI rahyuM. A sAhitya saMskRta-prAkRta-apabhraMza bhASAmAM che. emAM abhuta kathA rasa, lAlitya ane camatkAranuM tatva rahyuM che. jainazAstra-sAhityanA aneka lekho kALanA khaMDamAM khovAI rahyAM che tyAre ene pharI prakAzamAM lAvavAnI IcchA che, paraMtu mAtra ene rI-prinTa karIne kArya AgaLa nahIM vadhe paraMtu tene sahu samakSa AjanI bhASAmAM mUkI ApavA ane sahu vAMca-samaje evuM Ayojana karavAnI IcchAnA eka bhAga rUpe A aMka. - ApaNe jANIe ja chIe ke jaina AcAryo-mahArAjasAheboe jaina zAstraparaMparAnA vikAsa ane bhAvavizloraNamAM ananya pradAna karyuM che. teo zAstrAbhyAsamAM varSothI saMlagna che. temanI jJAna ane sAdhanAno lAbha jaina temaja jainetara tapasvI varga, vidyArthIo temaja adhyApakone maLe e mATe prabuddha jIvana sAmayikano eka vizeSAMka karavAnuM Ayojana karyuM. A vizeSAMkamAM jaina jJAnaparaMparAnA keTalAka zikharagraMtho vize AjanA sAdhu-sAdhvI pAse lakhANo karAvI prakAzita karavAnI yojanA hatI. ekavAra harSabhAI sAthe vAta karatAM emane amuka graMthono ullekha karyo, jemanA viSe temane lakhyuM hatuM. tyAre ema thayuM ke Avo eka vizeSAMka harSabhAI pAse ja karAvavo joIe. temanI zAstra sUjhano ane temanA abhyAsano lAbha maLe to eka judAM dRSTikoNathI. aMka vadhu abhyAsI bane. temane tarata ja prastAvano svIkAra karyo ane zarUAtamAM aneka lekho meLavavAnuM kArya Arasma karyuM ane pachI A vizALa samudrane ulecavAmAM amArA hAtha TuMkA paDI rahyAM hatAM ane yAda AvyA pArvatIbena khIrANI. prabuddha jIvananA pratyeka kArya mATe mAro sadhiyAro eTale pArvatIbena, amArA Ayojanane sAkAra karavA temane paNa javAbadArI upADI lIdhI. sAdhubhagavaMtano vihAra ane graMtho meLavI zakavAnI aDacaNone kAraNe A aMkanuM kArya 17 thI 18 mahinA jeTaluM laMbAI gayuM. kadAca bhAgye ja koI aMka haze jenA mATe ATalA lAMbA samaya paTa para kArya thayuM hoya. paraMtu A aMkamAM mAtra sAdhu-sAdhvInA ja lekha levAno Agraha eTalA mATe rAkhyo kAraNa e abhyAsu paraMparA pAsethI ApaNe ghaNuM zIkhavAnuM bAkI che ane e dvArA abhyAsanI eka ucita paraMparAthI paNa paricita thavAya. 40-50 jeTalA nimaMtraNa mokalAvyA hatAM, jemAMthI pramANamAM ochAM pratyuttara maLyAM. A aMkanuM vizeSa mahatvae rIte paNa che ke ahIM jaina paraMparAnA sAdhu-sAdhvInA abhyAsano lAbha prApta thayo che, Aje aneka vyavahArika muzkelIonI vacce temane karelAM abhyAsanuM mUlya adakaaru vadhI jAya che. prabuddha jIvananA ItihAsamAM prathamavAra pasaMda karelA graMthono abhyAsa AcArya dvArA rajU thavA jaI rahyo che. A aMka aneka saMdhodhako ane abhyAsuone upayogI banaze. Aje je graMthonA nAmathI paNa keTalAMka loko ajANyAM che, temane graMtha paricaya ane e dizAmAM abhyAsanI IcchA thaze. AvA paDakAra bharyA kAryamAM mAtra samaya nahIM paraMtu Arthika prazno naDatAM hoya ja che. phebruArIno vizeSa aMka "yoga' tyAra bAda bahu vakhatathI je mulatavI rahyo hato. tevo A "guru bhagavaMtano aMka" ane AvatA mahine AvanAra sthApatyano vizeSa aMka. A badhuM e rIte goThavAtuM gayuM jANe koI saMketa hoya ane pAchaLa kelavAnuM ke aMtara karavAnuM zakya na banyuM. uparAuparI kharcane kAraNe saMghane Arthika bhArano prazna to naDavAno ja paraMtu meM kArobArInA vaDIla sabhyone sAMtvanA ApI che ke "badhu thaI raheze' je zakti A karAvI rahI che, te ja zakti pAra pADaze. mane zraddhA che. "prabuddha jIvana'nA vAcakonAM ane jaina samAja para. zrutajJAnanuM kArya na aTake ane vadhune vadhu ApI zakAya, vadhune vadhu abhyAsuo samRddha thAya, ethI vadhu zuM joIe? A badhA ja aMko graMthAlayanI mAtra zobhA nahI vadhAre paraMtu AvanArA samayamAM atyaMta upayogI nIvaDaze, mahatvano saMdarbha stotra banaze. prabuddha vAcako, pRSThanI maryAdAne kAraNe A aMkamAM niyamita lekho paikI badhA ja lekho levAnuM zakya nahIM bane, e mATe daragujara karazo, paraMtu AvA aitihAsika graMtho mATe tamArA sahuno sahakAra, protsAhana ane AzIrvAda ja zakya banAve che. Arthika sadhdharatA AvA kArya mATe ati Avazyaka ane prabuddha jIvananA A tabakke Apa sahuno sahakAra che amane maLaze, to A jJAnayajJane saMpanna karavAnuM saraLa banaze. A aMkanA vidvAna saMpAdako A vizeSa aMkanA saMpAdakono paricaya : zrI harSavadanabhAI trivedI zrI harSavadanabhAI trivedI abhyAsu ane khuba ja UMDI nisabata sAthe saMzodhananuM mahatvanuM kArya kare che, bhASAvijJAnanA UMDA 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ abhyAsI ane gujarAtI vivecaka tarIke jANItAM che. temanA abhyAsu lekho, temanA vizALa ane prakhara jJAnano paricaya Ape che. temanA keTalAka mahatvanAM pustakonA saMpAdanomAM 'bhASAvimarza lekhasaMcaya', "Adhunika pAzcAtya sAhityavicAra' (hemanta dave sAthe), amarakoza, vistRta bhUmikA sAthe saMpAdana. ane temanA AgAmI prakAzanomAM 'bhASAvijJAna ane gujarAtI bhASA', zailI ane zailIvijJAna"-hemanta dave sAthe ane uparAMta dilhI parimala pablikezanathI harSavadanabhAInA be saMpAdano Avazevaiyaakrnnsiddhaant kaumudI, sarvaprathama hindI vyAkhyA, paM.jvAlAprasAda mizrA, vistRta bhUmikA nI sAthe saMpAdita navI AvRtti, rupAvatAra, dharmajIrti, vistRta mUmavA nI sAthe punarmudraNa. Aje gujarAtI sAhityanA aneka pratiSThita sAmayikomAM temanA saMzodhanAtmaka lekho niyamitarUpe pragaTa thAya che. aneka adhyApako ane vidyArthIone, teo navA kSetre kArya karavA mATe mArgadarzana Ape che. aneka jaina AcAryo sAthe teo saMparkamAM che ane jaina zAstranA mahatvanA pustako viSe teo satata lakhatAM hoya che. temanI mULa saMzodhanaprIti ane saMskRta bhASAnA jJAnane kAraNe temanI pAsethI aneka abhyAsa lekho prApta thayA che. | hAla zrI harSavadanabhAI trivedI laMDanathI nIkaLatA "garavI gujarAta' vartamAnapatranA bhArata khAtenA nivAsI taMtrI che. 1984mAM aMgrejI sAhitya sAthe ema e. vaDodarAmAM bhASAvijJAnano abhyAsa ane Do. vasaMtakumAra bhaTTa pAse saMskRta vyAkaraNanuM anaupacArika zikSaNa meLavyuM che. 1994 thI 2000nI sAla sudhI phrenca bhASA perisanI AMtararASTrIya saMsthA AliyoMsa phronsejhanA amadAvAda ekamamAMthI bhaNyA che. temane 2000-2004 sudhI laMDanamAM kArya karyuM ane pachI bhArata-amadAvAda khAte sthAI thayA che. uparAMta graMthanirmANa borDa' sAthe paNa teo joDAyelA che. A vizeSa aMkanA bIjA saMpAdaka: DaoN. pArvatI neNazI vijapAra khIrANI jaina dharmanA UMDA abhyAsI pArvatIbena khIrANIe bI.e. ane ema. e vizvabhAratI lADanuM-rAjasthAnamAMthI karyA bAda jIvavicAra rAsa eka adhyayana' e viSaya kavi RSabhadAsanI 17mI sadInI hastaprata ukelIne muMbaI yunivarsITImAMthI pIeca.DI.nI DIgrI prApta karI che. nAma : DaoN. pArvatI neNazI gAma : lAkaDIo kaccha-vAgaDa, hAla : mATuMgA, muMbaI abhyAsa : zALAkIya abhyAsa jUnI meTrika-S.s.c. (mahArASTra rAjyamAMthI) B.A. I M.A. in Jainology jaina vizvabhAratI saMsthAna lADa- rAjasthAnamAMthI Ph.D.- "jIva vicAra rAsa eka adhyayana' e viSaya para zrAvaka kavi RSabhadAsanI 17mI sadInI hastaprata ukelIne muMbaI yunivarsiTImAM ArTasa vibhAgamAM gujarAtI sAhityamAM mahAnibaMdha lakhIne 2009mAM Ph.D. nI DigrI prApta karI. saMskRta bhAratIya vidyA bhavanamAMthI kovida sudhInI parIkSAo prathama zreNImAM pAsa karI i. sa. 2011nI sAlamAM S.N.D.T. yunivarsiTImAMthI saMskRtamAM M.A. karyuM. dhArmika abhyAsa : akhila bhAratIya sthA. kaoNnpharansa dvArA mAnya zrI tilokara sthA. jaina dhArmika zikSaNa borDanI jaina siddhAnta vizAradathI jaina siddhAnta Acarya sudhInI parIkSAo ApI emAM jaina siddhAnta prabhAkara ane zAstrImAM baoNrDamAM prathama naMbara ane jaina siddhAnta AcAryamAM dvitIya naMbare uttIrNa vAgaDa samAjamAMthI prathama jenasiddhAnta AcArya thaI zrI rAjenatI mAhilA maMDaLa mATuMgAnI 25 zreNI tema ja bRhad muMbaI sthA. mahAsaMghanI 16 zreNI badhI prAyaH prathama naMbara meLavIne pAsa karI. | pravRtti: zAnadAnanI-jainadarzananuM jJAna, sAdhu-sAdhvI, dIkSArthIo, mahilA maMDaLamAM ApavAnuM. zrI rAjematI mahilA maMDaLamAM zikSikA tathA upa pramukha ka.vi.o. sthA. jaina mahAjana upakrame ciMcapokalImAM cAlatA jenolojInA vargamAM zreSTha DiplomA korsamAM bhaNAvavAnuM bU. muM. sthA. jaina mahAsaMgha saMcAlita mAtuzrI maNIbena neNazIbhAI chADavA dhArmika zikSaNa borDamAM 15 varSa sudhI kArobArI sabhya ane sa.ga.vI upapramukha tarIke kAryarata zrI mahAvIra jaina vidyAlaya Ayojita jaina sAhitya samAroha tathA aham spiricyuMala senTara dvArA Ayojita jJAnasatramAM viSayAnurUpa saMzodhanapatra prastuta karyA. "vAgaDa pathika'mAsikamAM zrata saMpadA' kolama, zabdavyaha, "vAgaDa saMdeza' mAsikamAM jJAnagaMgA ane sonogrAphI kolama, 'navala prakAza' mAsikamAM tattva vicAra kolamanA lekhikA, 16mI, 17mI sadInI hastaprata ukelavAnA kAryamAM pravRtta, vividha spardhAomAM jaja tarIke, vividha saMsthAomAM vaktA tarIke, dhArmika spardhAonuM saMcAlana ane kompariMga paNa karyuM che. vividha spardhAo (nibaMdha, vArtAlekhana, vaktavya, kvIjha, kAvya, zabdAnusaMdhAna vagere)mAM bhAga laIne InAma prApta karyA che. saMvAdalekhana ane digdarzana paNa karyuM che. | D sejala zAha (eprila - 2018 ) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pravruddha jIvanA
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpAdakIya | najIkanA bhaviSyamAM yojAnArI gujarAta saMzodhana pariSadanA Ayojana sAthe saMkaLAyelo hovAthI pariSadamAM vidvAno samakSa. mAre paNa eka saMzodhanapatra rajU karavuM evuM nakkI thayuM. A mATe mane koza, vyAkaraNa ane nyAyadarzananA kSetre Adhunika jaina AcAryonuM pradAna evo viSaya sUjhayo ane meM tenI para kAma karavAnuM cAluM karyuM. A mATe meM vIsamI ane ekavIsamI sadInA jaina AcAryonA graMtho ekaThAM karavAnI kAmagIrI cAlu karI to mane khyAla Avyo ke gujarAta ane gujarAta bahAra satata vihAramAM rahetA jaina mahArAja sAheboe vividha zAstronA svAdhyAya ane gujarAtI bhASAmAM temane samajAvatAM graMthonuM je Alekhana karyuM che te moTI moTI yunivarsiTIonA moTA moTA prophesaronI kAmagIrIne paNa Takkara mAre tevuM che. mAtra vyAkaraNa, koza ane nyAyazAstranA kSetranA ja thoDAka dAkhalA ApIza to paNa gurU bhagavaMtoe je kAmagIrI karI che te abhibhUta thai javAya tevI che teno khyAla Avaze. nyAya eTale ke saMskRta tarkazAstranI vAta karIe to navya nyAya eTale nyAyadarzananA vikAsanI parAkASThA. AjanA simbolika lojIka ke buliyana elajIbrA sAthe tenI sarakhAmaNI thAya che. eTale ghaNo adharo viSaya gaNAya. AkhA bhAratamAM A viSayanA jeTalAM niSNAto che emAM yunivarsiTIonA prophesaronI saMkhyA eTalI badhI nathI jeTalI jena AcAryonI che. (brAhmaNa paraMparAnA saMnyAsIo paNa navya nyAya zIkhe che.) tarkasaMgraha e nyAyadarzananI bALapothI gaNAya. nyAyasiddhAntamuktAvali e thoDuM eDavAnsa gaNAya. saMskRta tarkazAstranA navya nyAyanuM e pravezadvAra gaNAya. bhAratanI aneka yunivarsiTIomAM te bhaNAvavAmAM Ave che. tema chatAMya hindImAM tenI traNeka anuvAda vyAkhyAo maLe che. jyAre gujarAtImAM ApaNI vidyApITho tarkasaMgrahathI AgaLa jatI nathI. tema chatAMya ochAmAM ochI traNa gujarAtI anuvAda-vyAkhyAo mArA jovAmAM AvI che. eka, abhayazekharavijayajI, be, caMdrazekharavijayajI ane traNa, caMdragupta ma.sA. nanyAyabhASApradIpa e navyanyAyano pAyAno graMtha che. teno pro. ujjavalA jhAno aMgrejI anuvAda ja upalabdha che. hindImAM teno anuvAda cheka hamaNAM sudhI thayo na hato. have je hindI anuvAda pragaTa thayo che tenA kartA paNa eka jaina AcArya ja che. jagatacaMdra ma.sA. e hajI thoDA vakhata pahelAM ja navyanyAyabhASA pradIpano hindI anuvAda prakAzita karyo che. evI ja rIte hemacaMdrAcAryanA siddhahema zabdAnuzAsana para paNa mahArAja sAheboe uttama kAmagIrI karI che. caMdragupta ma.sA. uparAMta sAdhvI darzanakalAzrI temaja sAdhvI mayUrakaLAzrInA hindI-gujarAtI vyAkhyA anuvAdo pragaTa thayA che. AcArya zIlacaMdrasUrinI preraNAthI temanA ziSyoe siddhahemanA udAharaNono eka koza taiyAra karyo che. A to vaLI bahu mahatvanuM kAma kahevAya. pANininA vyAkaraNano Avo koza thayo che paNa tene taiyAra karavAmAM bhArata ane phrAnsanA vidvAno bhegAM maLyA hatA ane baMne dezonI sarakAre temane moTI grAnTa ApI hatI. jyAre ApaNA AcAryoe saMyamamArganuM custa pAlana karatAM satata vihAramAM rahIne TAMcA sAdhano vaDe A kAma karyuM che. tenI ApaNe jeTalI prazaMsA karIe te ochI gaNAya. A uparAMta AyAryazrI zIlacaMdrasUri ane emanA ziSyoe hemazabdAnuzAsana paranI hUMDhikA nAmanI eka saraLa ane upayogI saMskRta vyAkhyAnuM paNa bhAre parizramapUrvaka saMpAdana karyuM che. kozanI vAta karIe to abhidhAnaciMtAmaNIno eka uttama gujarAtI anuvAda AcAryava2 vijayakasUrasUrie karyo che je Aje paNa ajoDa gaNAya che. evI ja rIte abhidhAnaciMtAmaNinAmamAlA paranI vyutpattiratnAkara nAmanI vizALakAya saMskRta TIkAnuM saMpAdana zrIcaMdra ma.sA. e karyuM che ane zrI rAMdera roDa jainasaMghe te prakAzita karyuM che. A ghaNuM mahatvanuM kArya che. AnA parathI ApaNA mahArAja sAhebo TAMcA sAdhano vaDe sarasvatInI je upAsanA karI rahyA che ane ApaNI zAstraparaMparAne je rIte samRddha karI rahyA che teno Acho pAtaLo aNasAra Avaze. bhAratamAM hAla zikSaNanI je paristhiti che te jotAM kahI zakAya ke Adhunika yugamAM zAstrone jIvaMta rAkhavAnuM kAma saMsArIoe nahi paNa sAdhuoe ja karyuM che. | mahArAja sAhebo ane sAdhvIjI mahArAjo saMyamamArganA AcAronuM custa pAlana karatAM karatAM zAstronA svAdhyAyanuM kArya paNa cAlu rAkhe che. adhyayana ane adhyApana baMne kAryo temanAM cAlu hoya che. A uparAMta, ghaNAM vidyAvyAsaMgI tapasvIo to saMzodhanakAryamAM paNa otaprota hoya che. jemake, pUNenuM zrutabhavana ke AcArya zIlacaMdrasUri ane temanI ziSya samudAya vagere keTalAya AcAryo ane temanA samudAyoe have rASTrIya kakSAnI haratI pharatI risarca insTITyuTa ke yunivarsiTI jevuM gajuM kADhyuM che. A badhAMnI kAmagIrI vize vAta karavA besIe to eka moTuM pustaka thAya. eTale ahIM me mAtra achaDato ja ullekha karyo che. | yunivarsiTIo ke zALA-kolejomAM adhyayana-adhyApana karatAM ghaNAMkharAM adhyApako mATe adhyApana e AjIvikAnuM sAdhana hoya che jyAre tapasvIo adhyayana-adhyApanamAM pravRta thAya che tyAre tene eka sAdhanA gaNIne tene tapapUta banAvI detAM hoya che. 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnAM keTalAka suphaLa paNa prApta thatAM hoya che. dAkhalA tarIke, rAmakRSNa bhAMDArakaranI saMskRta mArgopadezikA be bhAgamAM bahAra paDI che. tenI aMgrejI, hindI, gujarAtI sahita aneka bhASAomAM AvRttio bahAra paDI che. atyAra sudhImAM hajAro loko tenA dvArA saMskRta zIkhyA che. jaina sAdhusAdhvIomAM paNa te be buka tarIke jANItI che. bIje badhe to tenAM punarmudraNo thayA kare che paNa zrIkulacaMdrasUri mahArAja sAhebe tenI sAmagrI ane tenI sAjasajjAmAM keTalAMka suMdara pheraphAra karIne AkarSaka banAvI dIdhI che. anyatrathI prakAzita A be bukonI AvRttio sAthe kalikuMDavALI A AvRttine sarakhAvatA baMne vacceno pharaka ane mArI dalIla tarata dhyAnamAM Avaze. jaina AcAryonA vidyAkIya pradAna aMgenI mArI saMzodhana kAmagIrImAM meM eka moTI muzkelI e anubhavI ke jainonA vividha samudAyo vacce saMkalanano sadaMtara abhAva che. eka AcArya je kAma karatA hoya tenI jArA ghaNI vAra bIjA samudAyane paNa hotI nathI. AvA saMjogomAM arjuna abhyAsIonI sthiti kalpavI agharI nathI. have inTaraneTa para jaina i lAyabrerI thai che tenAthI paristhiti thoDI sudharI che. tema chatAMya mane evo vicAra Ave che ke amadAvAda ke muMbaI jevA zaheramAM vizALa jagAmAM jaina pustakabhaMDAra khule ane emAM dezabharanA tamAma jaina AcAryonAM pustako eka ja chata nIcethI maLI rahe to kevuM sAruM? jo AvuM thaze to ApaNA gurUbhagavaMto je kaThora parizrama karIne graMthonI racanA kare che te tenA lakSya vAcako sudhI saraLatAthI pahoMcaze ane jainetara vidvAno paNa temanI kAmagIrI tathA vidvatAthI vAkepha thaze. Ama mahArAja sAhebonI A ane A sivAyanI kAmagIrI joine mane vicAra Avyo ke A badhAM gurUbhagavaMto ATalo zAstrasvAdhyAya kare che ane bIjuM ke emanAM pustako joIne temanne saMbaMdhita viSayanuM ArapAra Aklana karyuM che e paNa dekhAI Ave che. teo viSaya sArI rIte samajIne samajAvI paNa zake che teno artha e thayo ke temanI pAse abhyAsanI eka paddhati che. adhyayana asarakAraka rIte kevI rIte karavuM e teo jAko che. e paNa hakIkata che ke zAstronA svAdhyAya mATe sakhata parizrama uparAMta tene yathAtatha svarUpamAM samajavA mATenI sUjha pA hovI jarUrI che. ApaNA ghaNAM mahArAja sAhebo pAse atyaMta durbodha ane aSA zAstrone sahaja banAvavAnI sUjha che je temaNe anubhave meLavI haze. mane thayuM ke navA abhyAsIo temaja sAdhu-sAdhvIjIone A AcAryonA jJAnano lAbha maLe to kevuM? AthI jaina paraMparAnA keTalAka zikharagraMtho vize lakhavA gurUbhagavaMtone vinaMtI karavI evuM sUcana meM prabuddha jIvananA taMtrI Do. sejala zAhane karyuM. Do. sejala zAhane mAruM sUcana gamI gayuM ane A aMkanA AyojanamAM mArI sahAyanI icchA karI. mane paNa A vidyAkIya kAryamAM rasa hovAthI A aMkanA AyojanamAM madadarUpa thavA meM svIkAryuM. kAma zarU karyA pachI tenI vikaTatAno amane baMnene khyAla Avyo. satata vihAra karatA mahArAja sAhebono saMparka sAdhavo ghaNo agharo hoya che. vaLI phona para vAta karavI thoDI adharI hovAthI patranA AdhAre kAma calAvavAnuM thoDuM agavaDabharyuM banyuM. emAM sejalabenane jena paraMparAnA abhyAsI tathA prabuddha jIvananI pravRttimAM sahabhAgI thanArA DaoN. pArvatIbena sAMbhaLyA. mAro temanI sAthe aMgata paricaya nahI paNa bhUtakALamAM prabuddha jIvananA vizeSakomAM temanI bhUmikA viSe meM jANyuM hatuM. temaNe A vidyAyajJamAM joDAvAnuM sahajabhAve svIkAryuM eTale eka viduSInI sahAya maLavAthI mane AnaMda thayo. mAre ahIM e spaSTatA karavAnI ke ame amArI kalpanA anusAra badhAM ja vidyAvyAsaMgI mahArAja sAhebono saMparka sAdhI zakyA nathI. ghaNAM mahArAja sAheba anya vyastatAnA kAraNe paNa lekha ApI zakyA nathI. tema chatAMya ame aDhAra jeTalAM lekho A aMka mATe bhegAM karI zakyA chIe teno amane AnaMda che. A mATe ame pU. mahArAja sAhebono AbhAra mAnIe chIe. AmAM amArI anavadhAnatAnA kAraNe ke amArI aNasamajanA kAraNe koI bhUla rahI gaI hoya ke thaI gaI hoya to tenI ame kSamA vAMchIe chIe. AvA vidyAkAryamAM sahabhAgI banavAnI amane taka ApavA mATe prabuddha jIvananA saMcAlako temaja tenA taMtrI DaoN. sejala zAhanA paNa ame AbhArI chIe. noMdha : svAdhyAyamAM judAM judAM zAstrone samajavA mATe mahArAja sAheboe je prayAso karyA, adhyayanI rIto ajamAvI ke prayogo karyA. zAstragraMthane samajavAnA prayAsomAM je takalIpho paDI hoya ane pote teno je rasto kADhyo hoya vagerenI anubhavakatA ke kephiyata gurUbhagavaMto vistArathI lakhaze to tenAthI nava-abhyAsIone ghaNuM mArgadarzana maLaze. A uparAMta, saMbaMdhita graMtha ke zAstrane samajavA mATe kevA prakAranI zArIrika-mAnasika-bauddhika taiyArI hovI joIe tenuM mArgadarzana pA teo Ape to te lAMbA gALe ghaNuM upayogI nIvaDaze. - harSavadana trivedI eprila - 2018 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana G
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ sahasaMpAdana yAtrA | A aMkanA mukhya saMpAdaka zrI harSavardhana trivedIne jaina jJAna paraMparAnA keTalAka zikharagraMthone prakAzamAM lAvavAno vicAra phUryo. e graMthomAM zuM viSaya rahelo che eno vAcakone khyAla Ave e mATe emaNe jJAnayajJa AraMbhyo. A aMkamAM mAtra guru bhagavaMto dvArA ja Alekhana thAya evA bhAva sAthe guru bhagavaMtono saMparka paNa karyo. paraMtu gurubhagavaMtonI keTalIka maryAdAone kAraNe A kAryamAM vilaMba thayo ane e kAryamAM sAtha ApavA mATe prabuddhajIvananA taMtrI zrIno mane phona Avyo. emanA nehabharyA Agrahane huM vaza thaI gaI. meM A yajJamAM sAtha ApavA utsAhabhera aneka AcArya bhagavaMta sUri bhagavaMta, sAdhu bhagavaMta, sAdhvI bhagavaMtono saMparka karyo. emano saMparka mAtra cAturmAsa daramiyAna ja thaI zake pachI vihAramAM hovAthI saMparka karavo muzkela thaI jAya. cAturmAsa daramiyAna emanA viziSTa anuSThAno cAlatA hoya. vyAkhyAna, zibira, tapa vagere eTale lagabhaga ghaNAM badhAe vizeSa vizeSa graMthonA abhyAsa ane lekhana mATe asamarthatA batAvI. keTalAka taraphathI lakhavAnuM AzvAsana maLyuM paNa lekha Aja sudhI prApta thayA nathI. nAsIpAsa thayA vagara emanI pAse jaIne ghaNIvAra meM mAMgaNI karI paNa pariNAma zUnya enI sAme keTalAka sAdhusAdhvI bhagavaMtoe vinA vilaMbe emanA lekha ApI dIdhA che emanI sahAya RNI rahIza. keTalAkanI lekho AvavAnI AzA rAkhIne beThI hatI paNa ghaNo samaya vyatIta thaI gayo hovAne kAraNe taMtrIzrInA Adeza mujaba have aMka pragaTa thavA jaI rahyo che tyAre e AzA para pUrNavirAma mUkIne mane ane harSavardhanabhAIne maLelA 18 jeTalA lekha dvArA A aMka ApanA karakamaLamAM mUkI rahyA chIe. A aMka vAMcIne anya guru guruNI bhagavaMtone preraNA maLe ane kAMIka lekho taiyAra karI Apaze to jainadarzananI prabhAvanA thaze. - AmAM vizeSa puruSArtha to harSavardhanabhAIno ja che. emaNe mArA para vizvAsa mUkI mane sahasaMpAdaka tarIke svIkRtI ApI. harSavardhanabhAI sAthe mAre koI paricaya na hovA chatAM emaNe je sahRdayatA, udAratA batAvI che te sarAhanIya che. emanI sAthe A saMpAdanakArya karavAmAM mane ghaNI ja sugamatA rahI che. khUba ja sahajatAthI, saraLatAthI emane mane mArgadarzana ApyuM che. e mATe emano AbhAra mAnIne chaTakavA mAMgatI nathI paNa sadAya emanI traNI rahIza . A saMpAdanayAtrAne kAraNe ghaNAM guru bhaganavaMtonA darzana, vyAkhyAna vANI, jJAna vagereno lAbha maLyo e mArA mATe jamA pAsu che. emanA jJAnAbhyAsane khUba khUba vaMdana. paNa emanA abhyAsano lAbha AvA aMka dvArA deza-videzamAM sujJajanone prApta thAya to sonAmAM sugaMdha bhaLe. jethI vadhu ne vadhu guru bhagavaMto AvA yajJamAM joDAya e ja abhyarthanA. aMtamAM A aMkamAM jinAjJA viruddha kAMI lakhAyuM hoya, koI nuM mana dubhAyuM hoya. guru bhagavaMto sAthe avinaya, aviveka ke AzAtanA thaI hoya. to aMtaHkaraNapUrvaka kSamA yAcanA. jemaNe jemaNe lekha ApyA che emano aMtaHkaraNapUrvaka khUba khUba AbhAra. | DaoN. pArvatIbena khIrANI zrI muMbaI jena yuvaka saMgha prabuddha jIvana prabuddha jIvanano AgAmI me 18 vizeSAMka maMdironA zilpa sthApatya' - raheze. saMpAdaka : zrI kanu sUcaka ApanI AgotarI nakala ophisamAM noMdhAvazo. phona naMbara : 022-23820298 | mo : 9137727109 sthaLAMtara thayela oNphIsa : 926, pArekha mArkeTa, 39, je. esa. esa. roDa, keneDI brija, oNpare hAusa, muMbaI-400004. mobaIla : 9137727109. patra vyavahAra uparokta ophIsa para ja karavo. ['gadaSTie gadha-bhAvana' vizeSAMka - paddha jIvana eprila - 2018
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMthagaurava | kopArvatI neNazI khIrANI jaina sAhityanuM bhAratIya sAhityamAM eka viziSTa gauravapUrNa hoya che. emAM upAMgasUtro, mULasUtro, chedasUtro, prakIrNaka, sthAna che. te sthaLa akSaradehathI ja vizALa ane vyApaka nathI paraMtu vyAkhyA sAhitya Adino samAveza thAya che. jJAna-vijJAna-dharma-darzana-adhyAtma ane anubhUtino akSaya (2) Agametara sAhitya - Agama sivAyanA sAhityane Agametara sAhityae khajAno che. jaina sAhitya bhAratIya sAhityane sAhitya kahevAya che. AdhyAtmika garimA tathA divya-bhavya jJAnanI tejasvitA pradAna Agama sAhityanA bhAva, rahasya samajavAnA jyAre kaThina karI che. paDavA lAgyA, vAMcavAno samaya ocho paDavA lAgyo, paraMparAmAM jaina saMtonA sAttvika, tAttvika, mArmika, sAhajika ane zreSTha bhUlAvA lAgyA, bhaNavA bhaNAvavAno purUSArtha ocho thato gayo sAhitya sarjanoe samartha sAhityakArone paNa prabhAvita karyA che. tyAre sAmAnya manuSyane e AgamanuM jJAna pIrasavA mATe emAMno enA saMbaMdhamAM jaina tattvajJAna ane sAhityanA sAkSaravarya zrI ja eka ke adhika viSaya laI enA para aneka prakAranA sAhityo agaracaMda nAhaTAnuM kathana che ke : "jaina munionuM jIvana khUba ja racAyA jevA ke - saMyamita hoya che. bhikSAnA bhojana dvArA teo potAnI kSudhAnivRtti tAtvika - tattvArtha sUtra, karmagraMtha, kammapayaDI, paMcAstikAya, karIne prAyaH saMpUrNa samaya svAdhyAya, dharmapracAra, graMthalekhana temaja samayasAra, niyamasAra, tattvAnuzAsana, bRhatsa grahaNI, sAhitya nirmANa Adi dhArmika ane satkAryomAM lAgelA hoya che. bRhaetrasamAsa vagere. eTale emanuM sAhitya adhika maLe che. prAcIna rAjasthAnI sAhitya dArzanika - pramANanayatattvAlaka, saptabhaMgItaraMgiNI, to jaina kavionI ja eka dena che. 13 mI sadIthI emanI sAdvAda maMjarI, nayacakra, sanmati tarka, samAdhizataka vagere. racanAno prAraMbha thAya che ane avichinnarUpathI pratyeka zatAbdInA yogika - yogasAra, yogasUtra, yogadraSTi samuccaya, pratyeka caraNamAM racAyelI emanI nAnI-moTI 2canAo Aje paNa yogazataka, samAdhitaMtra, manonuzAsana vagere. prApta che." A kathana siddha kare che ke jena sAhitya bhAratIya purANa caritra - 24 tIrthakaronuM caritra, surasuMdarI caritra, sAhityanuM avibhAjya aMga che. jaina sAhitya gaMgA nadI jevuM vizALa paDimacaritra, jaMbucaritra, AdipurANa, mahApurANa vagere. ane gahana che. kAvyanA vividha prakAro - kAvya kathA, gadya kAvya, caMpU kAvya, jaina sAhityanA mukhyatve be bheda pADI zakAya (1) Agama zaMsA vagere drazyakAvya arthAt nATaka - paurANika nATaka navilAsa, sAhitya ane (2) Agametara sAhitya. raghuvilAsa vagere. aitihAsika nATaka - caMdralekha, vijaya prakaraNa (1) Agama sAhitya - jaina paraMparAnA prAcInatama graMthane vagere, pratikAtmaka nATaka moharAja parAjaya, jJAnasUryodaya vagere, sAmAnya rIte Agama kahevAya che. jenA draSTie jeoe rAgadveSane kAlpanika nATaka kaumudI, mallikAmakaraMda, kaumUdI mitrAnaMda vagere. jItI lIdhA che te jina tIrthakara ane sarvajJa che teonuM tattvaciMtana, prakaraNa - jIvavicAra, navatattva prakaraNa vagere. upadeza ane vimalavANI Agama che. jenAthI padArthanuM (dravyanuM) bAlAvabodha - navatattva, AgamonA bAlAvabodha vagere. saMpUrNa yathArthajJAna prApta thAya che. tathA adhyAtmajJAnano pavitra A uparAMta pAra vagaranA kAvyaprakAro chaMda, stavana, rAsa, ane akSayastrota che. phAgu bAramAsa vivehalo vagere. enA mukhya be bheda che. aMgapraviSTa ane aMgabAhya. Ama A sAhityanI sUci atyaMta vizALa che. dareka prakAranI (1) aMgapraviSTamAM gaNadhara racita 12 aMgasUtrano samAveza judI judI yogyatAvALA AtmAo judA judA prakArano abhyAsa thAya che. karI zake te mATenuM vipula sAhitya pUrvenA mahAtmAoe racyuM che. (2) aMgabAhyamAM aMgapraviSTane AdhAre anya bahuzruta zramaNo zrI devardhvigaNi kSamAzramaNe 1 karoDa graMthanuM lekhana karAvyuM dvArA racita tadanusArI zrutajJAna aMgabAhya Agama kahevAya che. hatuM. temAM pU. haribhadrasUrIzvarajIe 1444 prAyazcitarUpe svahaste gaNadharo kevaLa dvAdazAMgI (12 aMga)nI racanA kare che. paraMtu lakhelA graMtho umeryA. bIjA anekonA paNa graMtho umerAIne jaina kAlAMtare AvazyakatA anusAra aMgabAhyanI racanA sthaviro kare sAhitya samRddha banatuM cAlyuM. paNa muslima bAdazAhonA samayamAM che. 10 pUrvathI 14 pUrvanA jJAtA hoya evA sthavironI avirodhI 6/mahinA sudhI sainyanA rasoDAmAM IMdhaNa tarIke dharmagraMtho racanAne Agama tarIke mAnya gaNAya che. teo sUtra ane arthadraSTithI bALavAmAM AvyA. jene kAraNe mAMDa aMdAjita 15 hajA2 graMtho aMga sAhityanA pUrNajJAtA hoya che. tethI teonI racanA avirodhI bacyA. ( eprila - 2018 ) ''gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ je bacyA enA AdhAre paNa sAhityanI sarjana prakriyA cAlu nathI lAgatuM? kadAca ene mATe AjanI paristhiti paNa bhAga ja rahI che. jene kAraNe jaina sAhitya Aje paNa vizALa zreNImAM bhajavatI haze. AjanuM zikSaNa, mobAIla phonamAM satata guMthAyelA maLe che. rahevuM, phesabuka, voTsaepa vagere paribaLo graMtha vAMcanamAM keTaluMka sAhitya anya kSetromAM paNa pahoMcI gayuM che. jemake avarodharUpa bane che. kyAMka sAdhu-sAdhvI paNa potAnI pharaja cUkI amerikAnI yunivarsiTInI eka lAyabrerImAM 1 lAkha jaina jatA hoya che. jJAnavardhaka anuSThAna karAvavAvALA keTalA? are! hastalikhita graMtho che evuM jANavA maLyuM che paNa enI guptatA keTalAka sAdhu-sAdhvI paNa mobAIla, phesabuka voTsaepanI eTalI badhI rAkhavAmAM Ave che ke moTA bhAganA koIne AnI cuMgAlamAM phasAIne potAno amulya samaya veDaphI de che. keTalAkane gaMdha na AvavA pAme evI sAvacetI rakhAya che. jarmananI to ApaNA ghaNAM badhA graMthonA nAma paNa khabara nathI hotA. A yunivarsiTImAM 3600 hastalikhita graMtho che. briTIza rAja daramyAna nAmathI ane graMthathI loko paricita thAya evA bhAvathI prerAIne khaMbhAtathI eka AkhI mAlagADI bharIne hastalikhita graMtho harSavadanabhAI A aMkanuM saMpAdana karavA pravRtta thayA haze. jenA aMgrejo e paradeza mokalAvI dIdhA. Ama ApaNuM graMtha sAhitya phaLa svarUpe zrutasAgaranA keTalAka motI prApta thayA che jenuM A vizALa pramANamAM kyAMka ne kyAMka sacavAyeluM che. aMkamAM Akalana karyuM che. paraMtu hajI keTalAya graMthonuM Akalana thaI A badhuM sAhitya hastaprata, tAmrapatra, bhojapatra, tADapatra, zake ema che. enI ahI achaDatI rajUAta karUM chuM. zilApaTTa vageremAM sacavAyeluM che. vartamAna mudrita eTale chApelA Agama graMtho to prasiddha ja che. mATe emanA nAmathI paNa pustaka rUpe A sAhitya prApta thAya to vaLI mAIkrophilma, DijiTala ghaNAM paricita haze ja. evI ja rIte enA vyAkhyA sAhitya kopI ke kaMpyuTarAIjha pena DrAIva, sIDI AdimAM paNa graMtho prApta niryukti, bhASya cUrNi ane TIkA jANItA che. dArzanika sAhityanA thAya che. jo ke A badhAmAM rahelA graMtho karatA hastapratarUpe rahelA keTalAka nAma prakhyAta che paraMtu prAyaH karIne vidvatajanomAM vadhAre graMtho vadhAre Take che. kahevAya che ke hastaprato saikAomAM jIve che prasiddha che. emAMnA keTalAkanuM graMthibhedana thAya to sAmAnya vargane jyAre chapAyelA graMtho dasakAomAM. chApeluM pustaka jhaDapathI taiyAra jANakArI maLI zake jevA ke AcArya siddhasena divAkara racita sanmati thAya che. paNa kAgaLamAM kemikala zAhI vagerene kAraNe 100 varSamAM prakaraNa, dvAdiMzada-dvAtrizikA, nyAyavatAra vagere upara koI pustaka khalAsa thaI jAya che. jyAre tADapatra para lakhAyelA graMthonuM gurubhagavaMto Alekhana kare to ghaNAM rahasyo spaSTa thaI jAya. AyuSya hajAro varSanuM che. tethI "zrutagaMgA' projekTa dvArA punaH sanmatitaka prakaraNasUtramAM nayavAda para suMdara prakAza pAtharavAmAM lahiyAonI TIma tema ja hastalekhananuM kArya cAlI rahyuM che. je Avyo che. anya darzana paNa kayA nayano viSaya banI zake enI ApaNA graMthapremane arthAt jJAnanI rUcine ujAgara kare che. paNa chaNAvaTa karI che. kevaLajJAna-kevaLadarzanamAM kramavAda, yugAdvAda A uparAMta ApaNI pAse aneka jJAnabhaMDAromAM lAkho graMtho ane abhedavAda traNemAMthI kayo vAda ghaTI zake enI carcA che. sacavAIne paDyA che. emAMthI keTaluMka prakAzita thayuM che paNa keTaluMka nyAyavatAramAM pramANanuM varNana che. aprakAzita ja che. ahIM mane anusaMdhAna aMka-18mAM mahAna ciMtaka AcArya pUjyapAda ATha prasiddha vyAkaraNazAstrIomAMthI eka kumArapALabhAI desAIno svargastha zrI harivallabha bhAyANIne che. emaNe jenendra vyAkaraNa, tattvArthasUtranI sarva prathama TIkA zraddhAMjalirUpe lakhAyelo lekha hato enuM smaraNa thAya che. je akSarazaH sarvArthasiddhi racI che. jemAM sAkha, bauddha AdinA maMtavyonI paNa nIce mujaba hato. carcA karI che. e uparAMta samAdhi zataka, Ibdopadeza Adino samagra dezamAM gujarAta vizeSa samRddha che enA hastapratomAM paricaya paNa karavo jarUrI che. jaina zve. mU. pUjakanA AcArya zrI sacavAyelA vipula jJAnarAzithI, samasta dezamAM gujarAta sauthI mallavAdI racita dvAdazAra nayacakra eka mahattvapUrNa graMtha siMhagaNi raMka che eNe karelA vipula sAhityasamRddhinI upekSAthI!! ApaNA kSamAzramaNanI TIkA saha upalabdha che. emAM rahetA rahasyo kholavA hastaprata bhaMDAromAM paDelI hajAro hastaprato abhyAsI saMzodhakonI jarUrI che. zvetAMbara muni 5.pU. jaMbUvijayajIe saTIka nayacakranI rAha joIne beThI che. AvI hastaprato jJAnabhaMDAranI dIvAlomAMthI pArAyaNa karIne eno paricaya AnaMdaprakAza (varSa-47, aMka 7) bahAra Ave ane gujarAtano jJAnaprakAza graMtharUpe pragaTa thAya te mAM pragaTa karyo che. mATe AjIvana ciMtA sevanAra zrI harivallabha bhAyANInI vidAyathI jinabhadragaNI kSamAzramaNa - eka khUba ja samartha vidvAna hatA. gujarAtamAM koI rIte na pUrAya evo zUnyAvakAza sarjAyo che." - emanI racanAomAM vizeSAvazyaka bhASya suprasiddha mahattvapUrNa graMtha kumArapALa desAI (anusaMdhAna aMka-18 pR.206) che. Agamika carcAothI bharapUra to che ja paNa emAM jJAnaviSayaka e hastaprato ukelavI badhA mATe zakya nathI paNa je prakAzita carcAo che jenuM jainadarzanamAM eka mahattvapUrNa sthAna che. thayeluM che enI paNa hAle gaMjabanI upekSA thaI rahI hoya evuM AgamasaMmata tarka sahita vivaraNa karavAmAM AvyuM che. emanI racelI 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' viroSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ bRhatsaMgrahiNI, bRhatkSetrasamAsa AdinI AlocanA karavAmAM jagatamAM pagaraNa karyA hatA. Ave to ghaNI prabhAvanA thaI zake. zvetAMbara muni devasUrinuM pramANanayatattAloka nyAya jagatamAM digaMbaramatamAM mahAna prabhAvaka AcArya kuMdakuMdAcArya thaI gayA. pravezavAnI bALapothI samAna che. enA para gurUbhagavaMtoe avazya emanA graMtha digaMbaramatanA Agama graMthonI samAna ja mAnavAmAM lekha lakhavo joIe. AcArya hemacaMdrAcAryano pramANa mImAMsA Ave che. emanA paMcAstikAya - pravacanasAra ane samayasAra paNa evo ja graMtha che. emanA to vyAkaraNa, alaMkAra, koza, darzana, nATakatrayInA nAmathI prasiddha che. temaja prAbhUtatrayanA nAmathI paNa yoga vagere para graMtho upalabdha che jenuM avagAhana karavA jevuM che. oLakhAya che. paMcAstikAyamAM pAMca astikAyanuM varNana che emAM navya nyAya zailInA udghATaka, yazovijayajI mahArAjanI jema dravyanA lakSaNa, bheda, saptabhaMgI, guNa ane paryAya vagerenuM varNana tarkabhASA, jJAnabiMdu, zAstravArtA samuccayane kema bhUlI zakAya? che. pravacanasAramAM traNa adhikAra che - jJAnAdhikAra, joyAdhikAra Ama lakhavA besuM to lAMbI yAdI thaI jAya. ane cAritrAdhikAra. samayasAramAM AtmAno sAra arthAt A uparAMta caritra sAhitya pamicaritra, surasuMdarI caritra, zuddhAvasthAnuM varNana che. jaMbUcaritra, rAyaNacUDarAya caritra, pAsanAhacaritra, mahAvIra caritra digaMbaramatamAM bhaTTAkalaMka nAmanA AcArya thaI gayA. je nyAya vagere caritra kathAnaka para paNa prakAza pADI zakAya. jagatanA AkAzamAM dedIpyamAna nakSatra samAna hatA. emane jena A rIte vicAratA ghaNAM graMtho evA che jenA nAma lokajIbhe nyAyanA sarjaka mAnavAmAM AvatA hatA. emanA nAmanA AdhAre caDyA nathI. enA para saMzodhana karavAmAM Ave to ghaNAM badhA zleSAtmaka bhASAmAM jena nyAyane AkalaMka nyAya paNa kahevAmAM rahasyo ujAgara thaI zake. A aMka to pAserAmAM pahelI pUNI Ave che. emaNe laghIyastraya, siddhivinizcaya, nyAyavinizcaya, jevo che. A graMthamAMthI preraNA meLavI guru bhagavaMto A dizAmAM pramANasaMgraha, tattvArthavArtika vagere graMtho racIne nyAya jagatamAM pagaraNa mAMDaze, to zAsananI zreSTha sevA thaI gaNAze. DaMko vagADI dIdho hato. digaMbara matanA vidyAnaMdajIe pramANaparIkSA, tattvArthazlokavArtika jevA graMtho racIne dArzanika mo. 9821050527 sauprathama traNa lekho "zrata sAgaranA tIre' lekhaka vairAgyarativijayajI mahArAja sAhebanA pustakamAMthI levAmAM AvyA che, jemAM abhyAsanI rIti ane prazno aMge vigate carcA karavAmAM AvI che. 1. zAstrAbhyAsanI sAcI rIta zrI zreyAMsakumAre AdinAtha prabhune prathamavAra joyA ane prayojana mATe graMtha vAMce che. tene bodha meLavavo che. te eka viSayano temane jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. A ghaTanAne abhyAsa karavA cAhe che. kalikAlasarvajJazrIe preraka upamA ApI prastuta karI che. temaNe vAMcavuM ane abhyAsa karavo e be bAbatamAM pharaka che. rasoIne lakhyuM che ke "pariva granthanA' jema graMthanuM darzana karavAthI buddhi jovI ane khAvI e be vacce jeTalo pharaka hoya teTalo pharaka AmAM maLe tema prabhunA darzanathI jAtismaraNa jJAna thayuM. zreyAMsakumAre che. vyakti pAse lakSya hoya te jarUrI nathI. abhyAsu ke vidyArthI bhagavAnanA darzana dvArA potAnI suSupta smRtine DhaMDhoLavAno vyakti spaSTa lakSya dharAvatI hoya che. zAstrakAra javAbadArI uThAve prayAsa karyo, UhApoha karyo. graMthanA darzanathI ApaNI suSupta che - bodhanI ane vAMcanAra vyakti paNa javAbadAra che ema mAne skRtine jAgRta karavAnI preraNA maLe che. vicArazakti sateja bane che. abhyAsu vRttithI thAya to bodhamAM pariName. vAMcana dvArA che. tenA dvArA buddhi maLe che. buddhi eTale navA viSayanuM jJAna, vicAronuM ghaDatara thAya che. zAstra bhagavAna jevuM che. tenA darzanathI buddhi prApta thAya che. zAstra be vAta zIkhave che. zuM vicAravuM? ane kevI rIte zAstrono bhavya vAraso ApaNane maLyo che. eka viSayanA vicAravuM? zAstra buddhine kase che. kasAyelI buddhi sUma bane che. aneka zAstro ane aneka viSayavALuM eka zAstra ApaNane bodha sUkSma buddhino putra che. ApaNe keTalAM zAstra vAMcIe chIe, sahelAIthI maLe che. zAstrakAro zAstra zA mATe banAve che? e agatyanuM che, te karatA vadhu agatyanuM e che ke, ApaNe zAstra vAMcanArane bodha thAya e mATe ane paraMparAe mokSa maLe e mATe kevI rIte vAMcIe chIe. zAstra vAMcananA kharA hetune sArthaka karavA dareka zAstrakAra zAstraracanAno hetu prathamathI ja spaSTa karI de che. mATe asarakAraka rIte vAMcana karavuM joIe. ApaNe tyAM svAdhyAya jethI vAcaka A graMtha vAMcavo ke nahIM? te AsAnIthI nakkI karI karavAnI paripATImAM pAMca pagathiyA che. vAcanA, pRcchanA, zake. zAstrakAra ema dhAratA hoya che ke vAcaka potAnA cokkasa parAvartana, anuprekSA, dharmakathA, lalitavistarA ane SoDaSaka eprila - 2018 ) | 'gadaSTie gaya-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana (13).
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmanA zAstramAM ATha pagathiyAM darzAvyA che. adveSa, jijJAsA, lakhelA akSara para najara phare te abhyAsa nathI. zabdo vAMcavAnA, sAMbhaLavAnI IcchA, zravaNa, bodha (samajaNa), vicAraNA, svIkAra cATavAnA, cAvI javAnA ane chelle vAgoLavAnA. dareka vAtane ane AcaraNa. pUrNa rIte samajavAnI koziza karavI. dareka kathanano marma vicAravAno. mULa muddo e che ke, vAMcana eTale abhyAsa paddhatisara thavo pahelA to graMthanA dareka prakaraNanI rUparekhA jANI levAnI. joIe. je abhyAsa ke je vAMcana ApaNI vicArazaktine navI dareka prakaraNanA mukhya viSayonI vigata meLavI levAnI. temAM dizA ke uMcAI Ape te asarakAraka kahevAya. abhyAsane asarakAraka ApavAmAM AvelA citro, koSTako vagerenI upalaka mAhitI laI banAvavA ane vicArone samIkSAtmakarUpe vyavasthita banAvavA mATe levI. pachI eka eka prakaraNane kramazaH vAMcatA javuM. eka manovaijJAnika paddhati vikasita thaI che. A paddhatimAM pAMca vAMcatI vakhate cAra bAbatonuM dhyAna rAkho. dareka zabdane dareka pagathiyA che. vAkyane kALajIpUrvaka vAMco. dareka zabdane mahattva Apo. rasapUrvaka paheluM che. pUrvataiyArI, paddhatisaranA abhyAsane pravAsa sAthe vAMco, niSNAta mAnIne vAMcazo to marama nahIM pakaDAya, sarakhAvI zakAya. pravAsanI zarUAta lakSya nakkI karavA dvArA thAya vicArapUrvaka vAMco, vAMcatI vakhate je prazna uThe tenA javAba che. gharanI bahAra nIkaLatA pahelA kyAM javuM che e nakkI hoya che. meLavavAnI koziza karo. na samajAya to vAraMvAra vAMco. koza abhyAsa mATe sarva prathama lakSya spaSTa hovuM jarUrI che. abhyAsa dvArA graMtha ane saMdarbha graMthono chUTathI upayoga karo. je vAMcI rahyA cho tame zuM pAmavA mAMgo cho e bAbata ekadama spaSTa hovI joIe. te viSayanuM satata mUlyAMkana karo. viSaya spaSTa che ke gUMcavADAvALo je graMtha hAthamAM lo cho te temane tamArA lakSya sudhI pahoMcADavAmAM te nakkI karo. saMbhavita dhAraNAo upara ke virodhAbhAsa upara madadarUpa thaze ke nahIM? teno vicAra pahelA karavo joIe. kevaLa vicAra karo. viSaya dvArA sAbita thatI dhAraNAone tamArI buddhinI vAMcavA khAtara vAMcavAthI khAsa phAyado thato nathI. graMthanuM je prakaraNa eraNa para cakAso. tamArI buddhine viSayanI eraNa para cakAso. tamArA lakSya mATe upayogI che tenI para lakSya kendrita thavuM joIe. tame je vAMcyuM che e bAbatanA prazno svayaM taiyAra karo. moTethI bIjuM pagathiyuM che Ayojana. pravAsanA bIjA tabakkAmAM bolIne jAtane e prazno pUcho. jAte ja tenA javAba Apo. svayaM sAdhananI zodha Ave che ane jarUratano sAmAna Ave che. lakSya praznapatra taiyAra karI lekhita parIkSA Apo. (adhyayana parIkSAlakSI sudhI pahoMcavA mATeno rasto jANavo jarUrI che. lakSya jeTaluM hoya te khoTuM nathI, DIgrIlakSI ke mArkasalakSI hoya te khoTuM che.) mahattvanuM che teTaluM mahattvano che mArga-nirNaya. saraLa, sahelo ane AnAthI mUlyAMkana daDha thaze. graMthano jeTalo bhAga vAMcI gayA ho suvidhAbharyo mArga vadhu anukULa rahe che e vaLI TUMko hoya to tenuM punarAvartana karo. te viSaya bIjAne bhaNAvazo to ApoApa zreSTha. abhyAsa karatA pahelA lakSyane pAmavA mATe kayA graMtho, kayA spaSTa thaze. koI sahapAThIne moDhe saMbhaLAvI do. tamane uThelA prazno viSayo, kaI vyaktio madadarUpa thaze te vicArI levuM joIe. tamArA tamane maLelA javAba e badhuM ja moTe moTethI bolIne saMbhaLAvo. lakSya sudhI pahoMcavAmAM madadarUpa thaI zake tevI mAnasika nakazo vAMcana pachI mukhapATha khUba agatyano che, kemake vAMceluM bhUlI taiyAra karavo jarUrI gaNAya. A nakazAmAM adhyApaka, paMDitajI, javAya che. gokheluM yAda rahe che. sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto rAtre pustako, jJAnabhaMDAra, sAdhanagraMtho zabdakoza vagere badhuM ja AvI sUtrano svAdhyAya karatA hoya che tenI sAthe padArthono svAdhyAya jAya. paNa kare to vadhu lAbha thAya. eka gAthA ane teno artha e rIte pravAsano trIjo tabakko che cAlavuM. AgaLa vadhavuM. abhyAsanuM svAdhyAya paNa lAbhakArI bane. Aje vAMcelA padArtho rAtre moDhe hArda vAMcana che. graMtha hAthamAM lo ane vAMco. eka draSTie bIjo bolI javAnA. vAMceluM lAMbo samaya bhUlAya nahIM te mATe graMthanA tabakko saraLa lAge, kemake tamAruM lakSya spaSTa che. tyAM sudhI mULa mULa padArthonI noTa banAvavI. noTa banAvavAno sauthI moTo pahoMcavAnA sAdhana hAthavagAM ke magajavamAM che. tame kyAM jaI rahyA phAyado e che ke bahu ochA samayamAM graMthanuM punarAvartana thaI zake cho ane tyAM kevI rIte pahoMcazo e sArI rIte jANo cho. have che. tamAre tamArI jANakArIne amalamAM mUkavAnI che. te agharuM che. pravAsano cotho tabakko che tame keTaluM AgaLa vadhyA cho, te tamAre graMthane jAgRtapaNe vAMcavAno che. temAM kahelA viSaya upara jotA rahevuM. je graMthano svAdhyAya thaI rahyo che. temAM tamane keTaluM vicAravA mATe aMtaranI preraNAne jAgRta rAkhavAnI che. mAtra mukhya yAda rahyuM? tamArI viSayanI jANakArImAM keTalo umero thayo? tame muddAo jANI levAthI kAma nahIM bane. nAnI nAnI AnuSaMgika keTalA niSNAta banyA? A rIte jAtanuM mUlyAMkana karatA raho. e vAtone paNa dhyAnamAM levAnI che. khAsa karIne abhyAsagraMthomAM graMtha vize sahAdhyAyIo sAthe muktacarcA thaI zake. parIkSA ke A bAbata khyAlamAM rAkhavAnI. vArtAo vAMcavAnI hoya. praznapatra A mATenuM zreSTha mAdhyama che. je vAMco tenI parIkSA Apo. abhyAsagraMtho vAMcavAnA hoya ane vicAravAnA hoya. graMthamAM mUlyAMkana pragati mATe ati Avazyaka che. banArasamAM paraMparAgata 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana 1 eprila - 2018 |
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ rIte nyAya bhaNAvAto. tyAM bhaNavAnI vAdapaddhati pracalita hatI. che? te jovAnuM. tamane aneka viSayonuM jJAna che temAM eka viSayano vidyArthI viSaya taiyAra kare te upara vAda racAya. pUrvapakSa-uttarapakSa umero thayo. A viSayane umerI badhA ja viSayo para draSTipAta racAya. khaMDana-maMDana thAya. A paddhati saghana ane nakkara abhyAsa karazo to tamArI najara samakSa eka navuM ane vizALa citra UbhuM mATe anivArya che. vAda paddhati dvArA vaicArika vikAsa satata jIvaMta thaze. rahe che. kama se kama pU. sAdhu sAdhvIjIo A paddhatithI ekAda saMskRtamAM eka ukti pracalita che. "sto ridhyAyI' tapa Agama ke ekAda graMtha taiyAra kare to zruta jIvaMta banI mahorI uThe. ekalAe karavuM, adhyayana be jaNe sAthe maLIne karavuM. tenAthI vadhu punarvicAra, pravAsano chello tabakako gaNI zakAya. svayaM rasto lAbha thAya che. dareka saMghamAM adhyayana mATe eka grupa UbhuM thAya zodhavAnI kSamatA keLavavI pravAsanuM aMtima phaLa che. to svarya ane pariNAmalakSI adhyayana thAya to be pAMca varasamAM saMghanI padArthanirNaya karavAnI kSamatA keLavavI abhyAsanuM aMtima phaLa che. kAyApalaTa thaI jAya. muMbaI vAlakezvara tInabattImAM niyaMtrita rIte tame je vAMcyuM che tenI para pharI vicAra karo. vAMcana dvArA dhAraNAo zAstranuM vAMcana karato parivAra che. amerikAmAM 12-15 baMdhAya che. A dhAraNAo sAcI che ke khoTI? pUrI che ke adhUrI? vyaktio dara aThavADiye eka divasa zAstra vAMcavA ekatrita thAya tenI pharIvAra cakAsaNI karo. tenI taTastha samIkSA karo. tenI para che. chellA trIsa varasathI A pravRtti niyamita cAle che. AgAmomAM pharI savAla uThAvo. dhAraNAone paDakAravAnI, tame jyAre abhyAsa varNavyA che, tevA "nag, kriyaThThA, puciThTha ane mAphiyag I' karatA hatA tyAre tamArI draSTi khIlI che. A draSTi dvArA tamArA zrAvako taiyAra karavA zramaNasaMghe magaja ane kamara baMne kasIne mahenata jJAnane pharI eraNa para caDhAvavAnuM che. tyArapachI je bodha thaze te karavI joIe evuM nathI lAgatuM? nakkara haze. tamAro bodha bIjA viSayomAM kevI rIte madadarUpa thAya 2. zAstrapAThazaddhi aMge zramaNa-saMghanuM kartavya : 1 paMdarasothI vadhu varSo pahelAM devardhigaNi kSamAzramaNanI pU. AcAryadevAdi munivaro jyAre pravacana kare che, tyAre koI nizrAmAM zAstro pustakArUDha thayAM. tyArathI zAstronuM kAgaLa upara zAstrano AdhAra le che. ekAda zlokano artha samajAve che. te mATe avataraNa thayuM. pahelAM zAstro tADapatra upara lakhAtAM pachI kAgaLa zAstrI prata najara sAme rAkhe che. hAla A prata chApelI hoya che. upara lakhAtAM thayAM. (A saMdarbhamAM pU. A. zrI pradyumnasUrijI A zAstramatanuM lakhANa bhUlabhareluM hoya to zuM thAya? arthano mahArAje "AbhanA TakA' nAmanA pustakamAM eka aitihAsika anartha thAya. te na thAya e mATe zuddha vAMcavA-lakhavAno Agraha ane camatkArika kahI zakAya tevo prasaMga noMdhyo che. valabhI pAsenA rakhAto hoya che. zuddha prata eTale lakhANanI dRSTie zuddha. koIpaNa pachegAmamAM sAdhu bhagavaMto vaDanA jhADa nIce besI zAstronuM lekhana chApelI prata (zAstra) hAthathI lakhelI pratanA AdhAre chapAya che. karI rahyA hatA. vizALa vaTavRkSanI chAyAmAM tADapatranAM hastalikhita hAthathI lakhelI pratane hastaprata kahevAya che. zAstro pustakArUDha pAnAM sUkAI rahyAM hatAM. acAnaka ja dUrathI vaMToLIyo Avato thayAM te pachI eka zAstranI ghaNI nakalo thavA pAmI. dekhAyo. AMkha, hAtha ane kamara toDI nAMkhe tevI mahenatathI zAstrakAra navo graMtha race tenI pahelI nakala jAte ja utAre. lakhAyelAM A pavitra pAnAM paLavAramAM UDI jaze eTaluM ja nahIM, bIjA koI pAse nakala karAve to jAte tapAsI jarUra le. graMthanI paNa nAza pAmI jaze, evI pUrvakalpanAthI sAdhu bhagavaMto DarI pahelI nakalane prathamadarza kahevAya. zAstrakAre svayaM lakhI ke tapAsI gayA. paraMtu temanA AzcaryanI vacce vaMToLIyo dizA pheravIne jato hovAthI pahelI nakala - prathamadarza zuddha hoya te sahaja che. bIjA rahyo. zratanA rakSAkAryamAM bhagavatI zrutadevatA paNa sahAya kare che. dvArA tenI nakala thAya tyAre temAM azuddhiono praveza thavAnI sAMbhaLavA mujaba zrI devardhigaNi kSamAzramaNanI nizrAmAM be karoDa saMbhAvanA vadhI jAya. eka ja pratanI judA judA samayagALAmAM aneka pAnAM jeTaluM lakhANa thayuM. zramaNasaMghanI smRtimAM upalabdha badhuM ja nakalo lakhAya ane lakhanAra vyakti akSara ukelavAmAM niSNAta na sAhitya kAgaLa para avataryuM. lakhavAnI paraMparA cAlu thaI tethI hoya, hoya to paNa koI akSara ke zabda barAbara na ukelI zake, to navAM zAstronI racanA karavAnI pravRttine paNa vega maLyo. navA mULa zabda ja badalAI jAya. dA.ta. snigdha AhAra pittano nAza kare graMtho racAyA, pUrvanA graMtho para TIkAo banI, zAstronA ekAda che. akSara ThIka rIte na vaMcAvAne kAraNe pittapna nI jagyAe vistRpta bhAgane vistArathI prastuta karatA prakaraNo racAyA. badalAtI jatI e pATha astitvamAM Avyo. nAnakaDA pheraphArathI arthano mahAanartha bhASA sAthe anuvAda thayA, padArtha garbhita stavano, sakjhAyo thaI gayo. kidhuM pitRnne no artha evo thAya ke, snigdha AhAra racAyA. lekhanapravRtti zramaNacaryAno eka bhAga banI gaI. pitAno nAza kare che. eka bIjuM udAharaNa tyAga zabdano artha [eprila - 2018 ) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAmAM Avyo bAMdhava, dhana vagerene choDavA . bAMdhavadhana A paNa ekAda prata zuddha thAya, bAkInI prato to ema ja rahI jAya. zabdanI jagyAe bhUlathI vadhabaMdhana evuM lakhAI gayuM. teno artha ahIM mudraNanI taraphadArI karavAno IrAdo nathI. hakIkata tarapha dhyAna thayo vadhabaMdhana choDavA te aparigraha che. tyAga zabdano A artha doravAno Azaya che. zrI devardhigaNi kSamAzramaNe kevaLa vAMcanAnA nathI. ekasarakhA akSarone kAraNe arthamAM moTo pheraphAra thaI gayo. utArA karAvyA hota to anavasthA sarajAta. temaNe tema thavA dIdhuM pahelAMnAM tIrthakaroe banAveluM zrata, A vAta kahevA zabdo vaparAyA nahIM. lekhanayuganI zarUAtamAM zrI devardhigaNi kSamAzramaNa pAThazuddhi pratininaHIta chApatI vakhate te khoTI rIte ukelAyA, chapAyuM ane mAnya vAMcanA taiyAra karI. tema mudraNayuganI zarUAtamAM paNa pravRttinanakaLIta teno artha thAya sAdhAraNa mANase banAveluM zrata. thavuM joItuM hatuM. te na thaI zakyuM. tethI azuddhionI anavasthA keTalo moTo anartha! vyApaka banI. pahelI vAra azuddha pATha eka pratamAM lakhAya tenA AdhAre mudraNayuganI zarUAta Azare baso varasathI thaI. A samaye lakhAyelI tamAma pratomAM te azuddha pATha utarI Ave. tenA AdhAre zrI saMgha vAMcanA taiyAra karI zake e sthitimAM na hato. madhyakALamAM zAstra chapAya temAM paNa te azuddhi kAyama rahe. cAraso varasa muslimo ane poNAbaso varasa aMgrejonA zrI devardhigaNi kSamAzramaNa pahelAnA yugamAM zrata kaMThastha rahetuM. zAsanakALamAM badhA ja jJAnabhaMDAro astavyasta thaI gayA hatA. pachInA samayamAM zrata graMthastha banyuM. AjathI baso varasa pahelAM dezanuM vibhAjana thayuM tyAre pAkistAnamAM eka jJAnabhaMDAra rahI mudraNayuganI zarUAta thaI. zrI devardhigaNi kSamAzramaNathI laIne gayo hato. pacAsa varasa pachI te bhArata pAcho Avyo. Aje Aja sudhInAM paMdaraso varasamAM asaMkhya hastaprato lakhAI. A dilhInI bhogIlAla laheracaMda InsTiTayUTamAM che.) koI jJAnabhaMDAranuM tamAma hastapratomAM je azuddhio rahI gaI che tenuM parimArjana sUcipatra vyavasthita na hatuM. kayA bhaMDAramAM kaI prata che te paNa nathI thayuM. chApelI pratomAM paNa e azuddhio kAyama rahI che jene jANI zakAtuM nahIM. prato corAI javAnI ghaTanA banatI tethI kAraNe zAstronA paramArthane samajavAmAM pArAvAra muzkelI paDe saMcAlako mata ApatA nahIM. vAhanavyavasthA hatI nahIM. mahArAja che. vyaktigata stare vidvAna saMzodhakoe zAstronA zuddha ane sAhebonI saMkhyA atialpa hatI. yuvAzramaNo nahIvat hatA. prAmANika saMskaraNo prakAzita karyA che paraMtu A mATe sArvatrika ke saMpAdana ane saMzodhana kSetre pragati thaI na hatI. saMparkanA sAdhano sAmuhika prayAsa thayA hoya tevuM jANamAM nathI. ethI A aMge na hatA tethI arasaparasa vicAronuM AdAnapradAna thaI zakatuM nahIM. thoDo vicAra karavo prastuta gaNAze. zrAvakavarga paNa saMpanna kahI zakAya nahIM. samagratayA jenasaMghano zAstro pustakArUDha thayAM tyAre zrI devardhigaNi kSamAzramaNa samakSa saMgharSakALa hato. A sthitimAM zramaNa saMgha ekatrita thAya, badhAM eka ja sUtranI alaga alaga vAMcanAno prazna Avyo haze te samaye zAstronI badhI ja prato ekaThI thAya, teno sarvagrAhI abhyAsa jene je zAstra yAda hatA te rajU karyA haze. eka ja sUtra ke eka ja thAya, sarvamAnya vAcanA taiyAra thAya, teno sArvatrika pracAra thAya gAthA ghaNI vyaktie yAda rAkhI hoya tyAre thoDA zAbdika pheraphAra e azakyaprAya hatuM. thaI gayA hoya. eka ja sUtra ke eka ja gAthAnA be alaga alaga dhIme dhIme sAro ane anukULa kALa Avyo. mudraNakSetre krAMti pATha najara sAme AvyA haze. A sthitimAM sAco baMdhabesato AvI. lekhanayuganA vaLatA pANI thayA. zAstro chapAyAM paNa ane arthasaMgata pATha nakkI karavAnuM kaparuM ane javAbadArIbharyuM lekhanayugamAM pravezelI azuddhionI samasyA hala na thaI. thoDA kAma zrI devardhigaNi kSamAzramaNa karyuM. viddhapuruSoe upalabdha alpa sAmagrInA AdhAre zuddha saMpAdano zrI devardhigaNi kSamAzramaNe kevaLa zAstronA utArA nathI ApyA. A saMpAdano ja Aje mAnya ane AdaraNIya gaNAya che. karAvyA temaNe eka hajAra varasamAM pravezI gayelI azuddhionuM temaNe ja surakSA, sUcikaraNa jevI pAyAnI bAbato mATe pArAvAra parimArjana karI prAmANika vAMcanA ApI. mahenata karI. zrI devardhigaNi kSamAzramaNa pachInA paMdaraso varasanA gaIkAlanI apekSAe jainasaMghanI Aja bahu ja ujaLI che. lekhanayugamAM paNa ghaNI azuddhio pravezI. mudraNayuga zarU thayo vidvAna sAdhuonI saMkhyA sArI che. yuvA zramaNonI zakti paNa tyAre A azuddhionuM parimArjana karavAnI jarUra UbhI thaI. A tarapha ruci dharAve che. vizeSarUpe zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAyamAM lekhanayugamAM azuddhionuM kSetra sImita hatuM. je prata azuddha lakhAI prAcIna hastapratonA AdhAre saMzodhana ane saMpAdananA kAryo thaI temAM ekamAM azuddhi AvatI. mudraNayugamAM te azuddhi eka hajAra rahyAM che. jJAnabhaMDAro paNa vyavasthita che. ghaNI jahematathI prata sudhI pahoMcI gaI. sAthe e hakIkata paNa svIkAravI ja paDaze jJAnabhaMDAronA sUcipatra taiyAra thayA che. jarmanInI barlina ke lekhanayugamAM azuddhionuM parimArjana karavAno avakAza bahu yunivarsiTImAM ke laMDananI briTIza lAyabrerImAM rahelI jaina ja ocho hato. koI adhikArI vyakti vAMce ane bhUla sudhAre to hastapratonA sUcipatra Aje AsAnIthI maLe che. zrAvakasaMgha paNa 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018 zrAvaka
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMpa ane A bAbatamAM jAgRta banyo che. prato sahelAIthI maLI zake che. vicAra-vinimaya saraLatAthI thaI zake che. badhI rIte samaya anukULa che. aMdhakArayuga pasAra thaI gayo che. Aje zrI saMgha pAse bhaviSyanI peDhI mATe zAstronA mULa artha sudhI pahoMcavAno rasto taiyAra karavAnI taka che. zrI devaviMgaviMga kSamAzamAnA samayamAM je rIte vartamAnamAM upalabdha tamAma zAstronI zuddha ane prAmANika vAcanA taiyAra karavI joIe. te A zAsanAnuM mahAna kAma che. jo A kAma thaze to bhaviSyamAM 3. zAstra-pATha zuddhi aMge koIpaNa virATa yojanAne sAkAra karavA traNa bAbato jarUrI che. eka, pUrvataiyArI, be, Ayojana. traNa, Akalana. pUrvataiyArI paheluM caraNa che. temAM sarvaprathama nirdhArita yojanAnI rUparekhA taiyAra karavAmAM Ave. yojanA mATe kai sAmagrI joIze, keTalA pramANamAM joIze, A sAmagrI kyAMthI maLI zakaze, A kArya karavA keTaluM mAnavabaLa joIze, kevA prakAranuM joIze, A yojanA sAkAra karavA mATe keTaluM dhana joIze, kevA prakAranI bauddhika saMpadA joIze, kArya kevI rIte karavuM che, keTalA samayamAM karavuM che. vagere tamAma bAbatonI jhINI jhINI vigato ekatrita karavAmAM Ave taiyAra thayelI rUparekhA mujaba sAdhanasAmagrI mAnavasaMpadA, bauddhika saMpadA ane dhanasaMpadA ekatrita karavI, e pachA pUrvataiyArIno ja eka bhAga che. Ayojana bIjuM caraNa che - yojanAne kAryAnvita karavA mATe kAma karavAnI paddhati nakkI karI te mujaba kAma karavuM. Akalana, trIjuM caraNa che. nirdhArita samayamAM nirdhArita kAma thAya che ke nahIM. te tapAsatA rahevuM. AgAmI lakSyo nakkI karavA. prastuta yojanAnuM lakSya che- vartamAnamAM upalabdha tamAma zAstronI zuddha ane prAyazika vAcanA taiyAra karI bhaviSyanI peDhI sudhI pahoMcADavI. A ekaladokala vyaktinuM kArya nathI. saMghanuM kArya che. tenI mukhya javAbadArI zramakAsaMghanI. temAM vizeSataH sUribhagavaMtonI che, kemake zAstro sUribhagavaMtonI saMpadA che. vartamAnamAM vicaratA tamAma sUribhagavaMto A kAryanI agatyatA samajane saMghane prerita kare. teo svayaM zAstronI saMpadAne sAcavavAnI javAbadArI levA AgaLa Ave. bhUtakALamAM jyAre pratimA ane prata upara AkramaNa thayAM tyAre AcArya bhagavaMtoe svayaM khabhA upara pratonA kothaLA UpADI zrutane surakSita rAkhyuM. che. Aje tevuM kaSTa uThAvavAnuM nathI. basa pUrva sUrioe karelI mahenatane vyartha jatI bacAvavAnI che. temaNe ApaNA sudhI zruta pahoMcADIne potanI javAbadArI nibhAvI, Apaze AvanArI peDhIne te vAraso vyavasthita svarUpamAM pahoMcADavAno che. A lakSyane najara sAme rAkhIne caturvidha saMgha macI paDe to trIsa varasamAM A yojanA sAkAra thaI zake che. trIsa varasa bahu eprila - 2018 AvanAra ghaNA anartho ApAtothI tatkAlIna saMgha bacI jaze. saMdeho ane gerasamajo ubhI thavAne avakAza nahI rahe. A zakavartI kAryathI vikramanI 21mI sadI ItihAsamAM amara sthAna pAmaze. A vAta lakhavI sahelI che. paNa amalamAM lAvavI agharI che. te vAta sAcI, paraMtu AzayanI saccAI, AyojanamAM dIrghadraSTi ane amalamAM draDha niSThA hoya to koI kAma azakya nathI. A svapna sAkAra kaI rIte thaI zake te viSe AvatA lekhamAM vicArIzuM. unn zramaNa-saMghanuM kartavya : 2 lAMbo samaya lAge, paNa aDhAra hajAra cAraso tresaTha varasa sAme sAva TUMko gaNAya. trIsa varasanI ApaNI mahenata ane aDhAra hajA2 cAraso tresaTha varasa salAmata. bhaviSyanA samayamAM buddhizaktino hrAsa thaze, zAstro nAza pAmatA raheze paraMtu je zAstro raheze te zuddha svarUpamAM raheze. A nAnosUno lAbha nathI. jo A kAma nahIM thAya to zAstro vadhu azuddha ane vikRta banI jaze tenA dvArA je nukasAna thaze tenA javAbadAra Apaze hoIzuM. prastuta yojanAne sAkAra karavA zuM zuM thaI zake teno vicAra karIe. sarvaprathama A kAryanuM netRtva karI zake tevA sUribhagavaMtonI samiti bane. zvetAMbara mUrtipUjaka saMpradAyamAM hAla aDhAraso pacAsa sAdhu bhagavaMto che. temAMthI prAcIna lipine ukelI zake tevA muni bhagavaMtone A kArya mATe niyukta karavA joIe. zaktisaMpanna munivarone prAcIna lipinI tAlIma ApI taiyAra karavA joIe. muni bhagavaMto dareka prAkRta bhASAno, saMskRta vyAkaraNano ane madhyakAlIna gujarAtI bhASAno bodha dharAvatA hovA joIe. prAcIna lipinA paricaya ane tAlIma kevaLa paMdara divasamAM prApta karI zakAya che. AvA traNaso muni bhagavaMto joIe. (eTale ke lagabhaga vIsa TakA ahIM mAtra sAdhu bhagavaMtonI ja gaThThAtarI karI ja che. saDasaTho pacAsa sAdhvIjI bhagavaMtonI gaNatarI karI nathI.) temanA nAnA nAnA grupa bane. eka eka grupane eka eka zAstranA pAThabheda noMdhavAnI javAbadArI soMpavAmAM Ave. muni bhagavaMtonI dainaMdina sAdhanA ane vihAracaryA temaja tamaryAdA jotAM A yojanAno bhAra kevaLa munibhagavaMrtAnA khabhe nAMkhI zakAya niha. te mATe gRhone paNa taiyAra karavA rahyA.Agama sivAyanA zAstronA pArSadanI noMdha teo kare. Ama paNa paMdara hajAra zAstrInA dasa karoDa pAnAnAM saMzodhana mATe traNaso muni bhagavaMto ochA paDe. upara kahI teTalI yogyatA dharAvatA pAMcaso paMDito A kAma mATe rokavA joIe. hastapratonI jALavaNI mATe sarakArI stare jAgRti AvI che tethI A kSetramAM taiyAra thayelA paMDitonI upalabdha azakya nathI. A bhAratamAM ane videzamAM jyAM jyAM prAcIna hastaprato che tenA 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana 17
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUcipatro ekatrita thAya. jaina jJAnabhaMDAra sivAya bIjA keTalAya pasaMda karI tenuM zuddhikaraNa karavAnuM lakSya banAvavuM. Agamo, prakaraNa saMgraho che jemAM jaina hastaprato che, temAMnA moTA bhAganI to graMtho, tattvArtha sUtra, saiddhAMtika graMthonuM cayana karI temanuM zuddhikaraNa ApaNane khabara ja nathI. saMpAdanakartA vidvAna pUjyo paNa karI zakAya. teno ADa-phAyado e paNa thaze ke ApaNI pAse keTalA gaNyAgAMThyA jena jJAnabhaMDAro sivAya hastapratonI tapAsa karatA graMtho upalabdha che? temanI keTalI hastaprato che? temanA keTalA nathI. nezanala menyuskITa mizananA AMkaDA mujaba atyAre vizvamAM mudraNo thayA che? tenI paNa mAhitI maLI zakaze. A rIte je zAstro eka karoDa jeTalI hastaprato che. temAMthI pacAsa lAkha hastaprato taiyAra thAya, tenI sUri bhagavaMtonI samiti saMzodhanAtmaka samIkSA vize adhikRta mAhitI maLI zake che. jaina jJAnabhaMDAromAM dasa lAkha kare. samIkSita vAcanAne AkharI svarUpa apAya. Ama vAcanA taiyAra jeTalI hastaprato che. bhArata sarakAra hastaka pacAsa jeTalA mukhya thatI rahe. samIkSita vAcanA taiyAra karatI vakhate pAThabheda aMge be kendro che jyAM hastaprato che. A kendro pUrA bhAratamAM phelAyelA sUri bhagavaMto vacce draSTibheda thavAnI saMbhAvanA nakArI na zakAya. che. A dareka sthaLe pUrI tapAsa karIne eka eka zAstranI jeTalI tenuM nirAkaraNa karavAnA mArga paNa vicArI levAya. A viSayanA hastaprato che te meLavI dareka grupane ApavAmAM Ave. A mATenI niSNAta paMDitonI madada laI zakAya. athavA tarIke te pAThane samAvI mahenata zrAvako kare. munivaro vihAramAM hoya te daramiyAna paNa zakAya. kaMI ja na thAya to chelle matabhedanA sthAnono ukela bhaviSya temano grupa sAthe saMparka rahe ane temane jarUrI saMzodhana sAmagrI mATe anAmata rAkhavAmAM Ave. maLI rahe tevo prabaMdha zrAvako dvArA thAya. paMDito eka ja jagyAe saMzodhana ane saMpAdana kSetre adhikArI gaNAtA vidvAna rahIne kAma karI zake tevI vyavasthA goThavAya. valabhImAM AvI munibhagavaMto ke gRhastho dvArA thayelAM prakAzano bahudhA zuddha vAcanA vyavasthA hatI tethI ja valabhI vidyApITha AMtararASTrIya stare vikhyAta dharAve che. te vAcanAne vyaktigatarUpe dareka jaNa pramANabhUta gaNe hatI. e jamAnAmAM valabhImAM traNa hajAra bauddha sAdhuo rahetA che paNa tene saMghanI pUrNa ane sattAvara saMmati maLI nathI. sakala hatA. valabhI pUrNapaNe jaina vidyApITha hatI. saMghavatI sUri bhagavaMtonI samiti tene pramANita kare. jarUra jaNAya jaina jJAnabhaMDAromAM je dasa lAkha jeTalI hastaprato che temAM to tenI punaH samIkSA karI zakAya. badhAM ApaNA zAstro nathI bIjAM dharmanA zAstro paNa che. ApaNA A samayagALAmAM thayelA ATalA sUri bhagavaMtoe ATalA zAstro sittera TakA gaNIe to sAta lAkha thAya. gujarAtI stavana- zAstronI samIkSita vAcanA ATalI hastaprato joIne potAnA sakjhAyanI bAlAvabodhanI prato paNa na gaNIe. to cAra lAkha kSayopazamAnusAra pramANika karI che. AgAmI paraMparAmAM gItArtha prato jovAnI rahe. eka matanA aMdAje baso pAnA gaNIe, to temaja prajJAvaMta sUri bhagavaMtone A sivAyanI hastaprato maLe cAra lAkha pratanA ATha karoDa pAnAM thAya. trIsa varasamAM traNaso athavA temanA viziSTa kSayopazamAnusAra sAco pATha grAhya jaNAya, munibhagavaMto ane pAMcaso paMDitoe ATha karoDa pAnAM to teo tatkAlIna gIthArtha sUri bhagavaMtonI saMmati meLavI zuddhi tapAsavAnA hoya to eka varasamAM eka jaNane bhAge traNa hajAra karI zake che. A prakAranuM nivedana karI zakAya. traNaso tetrIsa pAnA tapAsavAnA Ave. rojanA sarerAza nava ke savAla thaI zake ke, vAMcavAmAM sarasa dekhAtI A yojanA dasa pAnAM tapAsavAnA thAya. A lakSyAMka agharo ke azakya nathI. vyavahAramAM utarI zake kharI? zuM ATalA badhA zAstronA pAThabheda eka sarvekSaNa pramANe badhuM maLIne paMdara hajA2 zAstro upalabdha noMdhavA saMbhavita che - javAba che hA, vAlmikInuM rAmAyaNa ane che. eka varasamAM pAMcaso zAstronI vAcanA taiyAra thAya. ahIM vyAsanA mahAbhAratanI saMzodhita AvRtti pragaTa thaI. temAM darzAvelA tamAma AMkaDA aMdAjita che. kArya karavA mATe niSNAto sAtasothI AThaso pratono AdhAra levAmAM Avyo che. dareka dvArA cokkasa AMkaDA sAthenA projekTa riporTa taiyAra karAvavo paDe. pratanA jhINA pAThabheda noMdhavAmAM AvyA che. A kAma brAhmaNa samagrapaNe A yojanAnI pUrvataiyArI mATe traNa varasa lAge. eTale paMDitoe karyuM che. potAnI AjIvikA calAvavI, saMbaMdho sAcavavA, vi.saM. 2070 mAM kAma cAlu thAya ane vi.saM. 2100 mAM pUrNa pArivArika javAbadArI nibhAvavI jevA jIvanAvazyaka kAma thAya. vikramanI bAvIsamI sadIno sUryodaya A aitihAsika kAryano karavA uparAMta temaNe A bhagIratha kArya karyuM che. AjathI pacAsa sAkSI bane. A to eka sapanuM che. keTalAMka sapanAM jotA rahevAno varasa pahelA A kAma karavA mATe sAdhano paNa sImita hatA. paNa alaga AnaMda hoya che. mudraNakArya kaThina hatuM. chatAM A kArya thaI zakyuM, to Aje kema na ekI sAthe ekadama paMdara hajA2 zAstronuM zuddhikaraNa agharuM thaI zake? lAgatuM hoya to zarUAtamAM so ke doDhaso mukhya mukhya zAstro zrutasAgara tIre pustaka-lekhaka-vairAgyarativijayajI ma.sAmAMthI sAbhAra, prakAzaka zrutabhavana, puNe. 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana (eprila - 2018
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthAnAMga sUtra : eka paricaya sAdhvI nirvANazrI jana Agama sAhitya meM aMga sAhitya kA apanA viziSTa sthAna hai| tyAga karane para hI vyakti sahI artha meM dharma ko sunatA hai, bodhi prApta sthAnAMga (ThANaM) sUtra tRtIya aMga hai| viSaya pratipAdana kI draSTi se isakA karatA hai aura satya kA anubhava karatA hai| dArzanika draSTi se bhI isa sthAna mahattvapUrNa hai| isameM lagabhaga 1200 viSayoM kA vistAra lAkhoM taka adhyayana kA mUlya hai| isameM pramANa jo svarupa pratipAdita huA hai, vaha naMdI calA jAtA hai| isa graMtha kI samagra viSaya vastu dasa sthAnoM (adhyanoM)meM sUtra kI apekSA adhika prAcIna pratIta hotA hai| pratyakSa ke do prakAra nirdiSTa vibhakta hai| saMkhyA krama ke AdhAra para eka-eka viSaya ko vargIkRta kiyA haiM - kevalajJAna pratyakSa aura no kevalajJAna prtykss| yaha adhyayana cAra gayA hai| yathA eka sthAna meM eka-eka viSayoM kI sUcI hai| dUsare sthAna meM uddezakoM meM vibhakta hai| do-do viSayoM kA samAhAra hai| isI prakAra dasa taka kI saMkhyA ke krama se tatIya sthAna - cAra uddezakoM meM vargIkRta isa adhyayana meM tIna kI viSayoM kA saMkalana hai| bauddhapiTaka 'aMguttara nikAya' evaM isakI pratipAdana saMkhyA se nAnA viSayo kA saMkalana kiyA gayA hai| tAttvika viSayoM kera zailI meM kAphI sAmya hai| sAtha sAhityika evaM manovaijJAnika viSayoM kA samAveza graMthakAra kI bahuzrutatA isa Agama kI racanA kA mukhya uddezya saMkhyA ke anupAta se eka ko abhivyakta karatA hai| manuSya ke tIna prakAra - sumanaska, durmanaska dravya ko aneka vikalpoM se vizleSita karanA hai| yathA pratyeka zarIra kI aura taTastha nAnA manobhUmikAoM ke saMsUcaka haiN| yaha manobhUmikA nAnA draSTi se jIva eka hai| saMsArI aura mukta isa apekSA se usake do bheda haiN| pravRttiyoM ke sAtha dekhI jA sakatI hai| yathA - sAttvika, hita aura mita athavA jJAna cetanA evaM darzana cetanA kI draSTi se vaha dviguNAtmaka hai| karma bhojana karanevAle khAne ke bAda sukha kA anubhava karate haiN| ahitakara cetanA, karmaphala cetanA evaM jJAna cetanA kI draSTi se vaha triguNAtmaka hai| aura mAtrAdhika bhojana karanevAle bhojana ke bAda duHkha kA anubhava karate athavA utpAda, vyaya, dhrauvya yukta hone se vaha triguNAtmaka hai| gati catuSTya haiN| ahitakara aura mAtrAdhika bhojana karanevAle bhojana ke bAda daHkha kA ke kAraNa vaha cAra prakAra kA hai| udaya, upazama, kSaya, kSayopazama evaM anubhava karate haiN| sAdhaka bhojana ke bAda sukha-duHkha kA anubhava nahIM pAriNAmika bhAva kI apekSA vaha paMca guNAtmaka hai| vaha chahoM dizAoM meM karato, apitu vaha taTastha bane rahate haiN| kucha prAkRtika viSayoM kA saMkalana gamana karatA hai| ataH SaDvikalpAtmaka hai| use saptaraMgI se vizleSita bhI prastuta adhyayana meM kiyA gayA hai| ativRSTi aura alpavRSTi ke hetu karane para vaha sAta prakAra kA hai| ATha karmoM se yukta hone se usake ATha parigaNita haiN| vyavasAya ke AlApaka meM laukika, vaidika aura sAmayika vikalpa kie gae hai| pAMca sthAvara evaM tIna vikalendriya tathA paMcendriya meM tInoM vyavasAyoM kA nirupaNa hai| vaidika vyavasAya ke aMtargata tIna vedautpatti dharmA hone ke kAraNa vaha navadhA hai| dvividha vanaspati kAya tathA sabhI Rgveda, yajurveda aura sAmaveda kA ullekha he| atharvaveda ina tInoM se kAyoM meM utpatidharmA hone ke kAraNa usake dasa prakAra haiN| pratyeka adhyayana uddhRta hai| isa prakAra aneka sUcanAeM bhI isa adhyayana meM varNita haiN| kA saMkSipta vivaraNa isa prakAra hai caturtha sthAna - cAra kI saMkhyA se saMbaMdhda cAra uddezakoM meM vibhakta prathama sthAna - eka kI saMkhyA ke AdhAra saMgraha naya kI draSTi se prastuta adhyayana meM aneka viSayoM kI caturbhaMgiyAM haiN| aneka vyAvahArika vastu tattva kA nirupaNa kiyA gayA hai| isa adhyayana kA mukhya pratipAdya vastuoM ke AdhAra para manuSya kI sUkSma manodazA kA vizleSaNa kiyA gayA tattvavAda (dravyAnuyoga) hai| kucha sUtra AchAra (caraNakaraNAnuyoga) se saMbaMdhita hai| kucha vRkSa mUla meM sIdhe rahate haiM, paraMtu Upara jAkara ve Ter3he bana jAte haiM haiN| bhagavAna mahAvIra akele parinirvANa ko prApta hue, isa aitihAsika aura kucha sIdhe hI Upara bar3ha jAte haiN| kucha vRkSa mUla meM bhI sIdhe nahIM hote tathya kI sUcanA prastuta adhyayana se prApta hotI hai| kAlacakra aura jyotiSacakra se saMbaMdhita sUtra bhI isameM upalabdha haiN| aura Upara jAkara bhI sIdhe nahIM rahate haiN| vyaktiyoM kA svabhAva bhI isI dvitIya sthAna - prastuta adhyayana meM do kI saMkhyA se saMbadhda viSayoM prakAra hotA haiN| kucha vyakti hRdaya se sarala hote hue bhI vyavahAra meM kuTilatA kA pratipAdana hai| jina darzana dvaitavAdI darzana hai| vaha cetana aura acetana karate haiN| kucha mana meM saralatA na hone para bhI paristhitivaza usakA dikhAvA donoM ko mUla tattva ke rupa meM svIkAra karatA hai| isameM dvaita ke sAtha advaita karate haiN| kucha vyakti aMtara meM kuTila hote hai aura vyavahAra meM bhI kuTilatA kI sApekSa saMgati ko svIkAra kiyA gayA hai| jAgatika aura caitasika para kiyA gayA hai| jAgatika aura tamika dikhAte haiN| bhagavAna mahAvIra satya ke mahAna sAdhaka the| prastuta adhyayana samasyAoM ke saMdarbha meM bhagavAna mahAvIra kA maulika ciMtana prastuta adhyayana meM unakI satya - saMdhitsA ke nidarzana isa rupa meM prApta haiM - meM prApta hotA hai| unakA abhimata hai- hiMsA aura parigraha kI vAstavikatA * kucha puruSa vastra kA tyAga kara dete haiM, para dharma kA tyAga nahIM krte| ko nahIM jAnatA vaha na dharma suna sakatA hai na bodhi ko prApta kara sakatA hai * kucha puruSa dharma kA tyAga kara dete haiM, para veza kA tyAga nahIM krte| aura na hI satya kA sAkSAtkAra kara sakatA hai| hiMsA aura parigraha kA * kucha puruSa dharma kA tyAga kara dete haiM aura veza kA bhI tyAga kara 1 eprila - 2018 rASTiIya-bhAvana'vizeSa8 - prabuddha vana
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ dete haiN| kara durupayoga karatA hai| AtmavAna lAbha hone para prasanna nahIM hotA aura kucha puruSa na dharma kA tyAga karate haiM aura na veza kA tyAga karate haiN| anAtmavAna lAbha hone para saphalatA kA vyAkhyAna karatA hai| AtmavAna saidhdAMtika viSayoM ke sAtha vyAvahArika viSayoM kA vizleSaNa bhI prastuta pUjA aura satkAra pA usase preraNA letA hai| anAtmavAna pUjA aura satkAra adhyayana meM kiyA gayA hai| vaha isa prakAra hai se apane ahaM ko poSaNa karatA hai| kucha puruSa AmrapralaMba koraka kI taraha hote haiM jo sevA karanevAle kA saptama sthAna- prastuta adhyayana meM sAta saMkhyA se saMbadhda viSayoM kA ucita samaya meM ucita upakAra karate haiN| samAkalana kiyA gayA hai| sAdhanA vyaktigata hotI hai para jaina zAsana meM kucha puruSa tAlapralaMba koraka kI taraha hote haiM jo dIrdhakAla se sevA use sAmudAyika rupa diyA gayA hai| jaina tIrthaMkaroM ne sAdhu saMgha kI vyavasthA karanevAle kA atyaMta kaThinAI se ucita upakAra karate haiN| dii| saMgha meM aneka gaNa hote haiN| sAdhaka gaNa meM rahate hue usakI vyavasthA kucha puruSa vallIpralaMba koraka kI taraha sevA karanevAle kA zIghratA kA pAlana niSThApUrvaka karatA hai| para apekSA hone para gaNa parivartana ke lie se upakAra kara dete haiN| bhI svataMtra hotA hai| prastuta adhyayana meM gaNa parivartana ke sAta hetuoM kA * kucha puruSa meSaviSANa koraka kI taraha hote haiM jo kevala madhuravANI ullekha kiyA gayA hai| viSayoM ke vaividhya ke kAraNa isa adhyayana meM bhaya se prasanna rakhanA cAhate haiM, para upakAra nahIM karate haiN| evaM daMDa ke prakAroM kA bhI zAsakIya padhdati athavA daMDavidhi kI ora paMcama sthAna - prastuta adhyayana meM pAMca kI saMkhyA se saMbadhda viSayoM saMketa karatI hai| daMDanIti ke vikAsa se yaha tathya ujAgara hotA hai ki kA saMkalana hai| tAttvika viSayoM ke sAtha-sAtha jyotiSa, bhUgola, yoga vyakti kA AtmAnuzAsana jitanA vikasita hotA hai daMDa vyavasthA utanI Adi kI sarasa zailI meM prastuti kI gaI hai| zudhdi ke pAMca sthAnoM kA hI akiMcitkara hotI hai aura AtmAnuzAsana jitanA kama hai, daMDa vyavasthA jikra karate hue kahA gayA- miTTI zudhdi kA sAdhana hai| isase bartana Adi kA prayoga utanA hI adhika hotA hai| manuSya ke vyaktitva ko nikhArane meM sApha kie jAte haiN| pAnI se vastra, pAtra Adi kI saphAI kI jAtI hai| kAvya aura saMgIta kA bhI vizeSa yogadAna rahA hai| svara maMDala kA vizada agni sonA, cAMdI Adi ko zudhda karane kA sAdhana hai| maMtra vAyumaMDala ko vivecana isa draSTi se mananIya hai| prastuta adhyayana meM svara maMDala kA zudhda banAtA hai| brahmacarya se AtmA kI zudhdi hotI hai| vistRta varNana hai| mana kI do avasthAeM haiM - sthira aura cNcl| jala jaba sthira aura aSTama sthAna-ATha kI saMkhyA se saMbadhda isa adhyayana meM karmazAstra, zAMta hotA hai taba usameM vastu kA pratibimba spaSTa dekhA jA sakatA hai| vAta, lokasthiti, jIva vijJAna, Ayurveda, jyotiSa, bhUgola, itihAsa Adi vibhinna pitta aura kapha ke sama (zAMta) rahane se zarIra svastha rahatA hai| mana kI viSayoM ke saMbaMdha meM vizleSaNa kiyA gayA hai| mAnavIya svabhAva kI durbalatA sthiratA se hI atIndriya jJAna upalabdha hotA hai| caMcalatA upalabdhi meM kA eka hetu hai mAyA / jaba vyakti mAyA kA samAcaraNa kara use apanA bAdhaka hai| abhUtapUrva drazyoM ko dekhane se mana kSubdha ho jAtA hai athavA cAturya mAna letA hai to sthiti aura bhI jaTila ho jAtI hai| jisake mana meM kutUhalaka se mara jAtA hai to upalabdha avadhijJAna bhI vApasa calA jatA hai| pApa ke prati glAni hotI hai, dharma ke prati AsthA hotI hai, karma sidhdAMta meM yadi mana zAMta rahA hai to avadhijJAna TikA rahatA hai| vizvAsa hotA hai vaha mAyA kara prasanna nahIM hotA / mAyA zalya kI taraha cumana prastuta adhyayana meM AcAra, darzana Adi ke sAtha gaNita, itihAsa paidA karatI hai| vyavahAra meM bhI usakA phala acchA nahIM hotA hai| paraspara aura paraMparA ke viSayoM kA bhI samAveza kiyA gayA hai| kA saMbaMdha TUTa jAtA hai| ahaM vastu se nahIM, bhAvanA se jAgatA hai| ahaM kA baLasthAna - chaha kI saMkhyA se saMbadhda viSayoM kA saMkalana prastuta dUsarA nAma hai mada / prastuta adhyayana meM ATha mada sthAnoM kA vivecana hai| adhyayana meM kiyA gayA hai| jaina darzana yathArthavAdI darzana hai| indriyoM se ucca jAti aura nIca jAti kA vibhAjana mada kA hetu hai| kula kA bhI mada honevAlI sukhAnubhUti yathArtha hai| iMdriya sukha sukha nahIM, duHkha hai| yaha hotA hai| bala kA mada hone para vyakti socatA hai - maiM kitanA zaktizAlI aikAMtika draSTikoNa hai| saMtulita draSTi hai ki indriyoM se sukha bhI milatA huuN| isI prakAra rupa, tapa, jJAna aura aizvarya kA mada manuSya ko bhaTakAtA hai| hai aura duHkha kI anubhUti bhI hotI hai| indriya sukha bhale AdhyAtmika mAyA aura mada donoM mAnasika vikAra haiN| mAyA kI cikitsA RjutA aura sukha kI tulanA meM nagaNya ho, para vaha yathArtha se pare nahIM hai| prastuta mada kI cikitsA mRdutA ke dvArA saMbhava hai| jaina dharma meM anekAMta kA prayoga adhyayana meM sukha aura duHkha ke chaha-chaha sthAna batalAe gae haiN| kevala tattvavAda ke kSetra meM hI nahIM, AcAra aura vyavasthA ke kSetra meM bhI AtmavAna jJAna ke Aloka meM apane jIvana patha ko prazasta karatA kiyA gayA hai| sAdhaka ko ekAkI sAdhanA kI svIkRti taba hI dI jA hai| vinIta aura anAgrahI ho jIvana ko sarala banAtA hai| anAtmavAna jJAna sakatI hai jaba vaha viziSTa yogyatA saMpanna ho| yogyatA ke ATha mAnaka se apane Apako mArI bhArI banAtA hai| vivAda aura Agraha kA Azraya le batalAe gae haiM - zradhdA, satya, meghA, bahuzrutatva, zakti, akalahatva, apane ahaM ko adhika bar3hAtA hai| AtmavAna tapaH sAdhanA se AtmA ko dhRti, vIrya sNpnntaa| ujjvala banAtA hai| anAtmavAna usI tapalabdhi (yogajazakti) ko prApta navama sthAna - prastuta adhyayana aitihAsika draSTi se mahattvapUrNa hai| 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jItuna (eprila - 2018)
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ isameM bhagavAna mahAvIra ke jIvana ke aneka pahaluoM ko ujAgara kiyA gayA hai| gaNa vyavasthA ke sAtha una vyaktiyoM kA nAmollekha kiyA gayA, jinhoMne bhagavAna mahAvIra ke tIrtha meM tIrthaMkara nAmagotrakarma kA upArjana kiyA / te isa prakAra haiM - zreNika, supArzva, udAyI, cohila anagAra dRDhAyu, zrAvaka zaMkha, zrAvaka zataka, zrAvikA sulasA, zrAvikA revatI / bhagavAna mahAvIra ke pramukha zrAvaka samrATa zreNika ke bhava bhavAMtaroM kA nirupaNa bhI isa adhyAya meM kiyA gayA hai| rogotpatti ke nau kAraNoM kA isameM ullekha kiyA gayA hai| ATha kAraNa zArIrika rogoM kI utpatti ke hetu hai| indriyArtha vikopana manorogoM kA mUla hai| indriyArtha - vikopana athavA kAmavikAra se dasa doSa - strI ke prati abhilASA, unmAda, akarmaNyatA, pralApa, mRtyu Adi saMbhava haiN| brahmacarya vrata kI paripAlana ke lie nau upAyoM kA jikra kiyA gayA hai zramaNakosatata zramazIla evaM kaSTa sahiSNu honA cAhie / jyotiSa ke saMbaMdha meM caMdramA ke sAtha nakSatroM kI sthiti tathA zukra grahaNa kA ullekha kiyA gayA hai| dazama sthAna - eka sau aThahattara sUtravAle isa adhyayana meM viSayoM kI vividhatA hai| dravya zastra meM agni, viSa, namaka, sneha, kSAra tathA amlatA Adi haiM tathA bhAva zastra ke rupa meM mana kI duSpravRtti, vacana duSpravRtti, kAyA kI duSpravRtti evaM Asakti hai| bhAratIya saMskRti meM dAna kI paraMparA ati prAcIna hai / prastuta sUtra meM dasa dAna kA vivecana kiyA gayA hai| jaina paraMparA meM AhAra, bhaya Adi dasa saMjJAeM haiN| saMjJA ke do artha haiM bhagavatI sUtramAM syAdvAda zailI - eka vizleSaNa munizrI jinAMzacaMdrajI svAmI * saMvegAtmaka jJAna yA smRti tathA manovijJAna inameM se ATha saMjJAeM saMvegAtmaka hai aura loka tathA ogha do saMjJAeM jJAnAtmaka hai| dasa prakAra ke dharmoM ke sAtha dasa AzcaryoM kA vivecana prastuta adhyayana meM kiyA gayA hai| inameM se cAra Azcarya (1,2,4,6 ) bhagavAna mahAvIra ke samaya meM hue tathA zeSa anya tIrthaMkaroM ke samaya meM hue| zabdavijJAna ke saMbaMdha meM aneka mahattvapUrNa sUcanAeM prastuta adhyayana meM prApta hotI haiN| prastuta sUtra kA vaiziSTya hai ki isameM bhagavAna mahAvIra ke samakAlIna evaM uttarakAlIna vibhinna paraMparAoM ke prasaMga va tathya saMkalita haiN| vicAroM kI vividhatA evaM svataMtratA kA itihAsa nayA nahIM hai| bhagavAna mahAvIra ke samaya jamAli ne vaicArika bhinnatA pradarzita kii| uttarakAlIna paraMparA meM kucha vyakti bhinnatA prakaTa karanevAle hue| aise sAta vyaktiyoM - ninhavoM kA ullekha hai jamAli, tiSyagupta, ASADha, azvimitra, gaMga, rohagupta, goSThAmAhila / - lIMbaDI ajarAmara saMpradAyanA AcArya zrI prakAzacaMdrajI svAmInA ziSya che. 'jJAnasAra'' para Ph.D. karavA mATe saMzodhana kArya cAlu che. bhAratamAM dharma ane darzana sahodara baMdhunI jema sAthe sAthe rahe che. jyAre pazcimamAM e banne aparicita mitranI jema be alaga dizAnA rAhI che. sthAnAMga sUtra kA vaiziSTya isase pratidhvanita hai ki zrutasthavira 'ThANa samavAyadhare' - sthAnAMga aura samavAyAMga kA dhAraka hotA hai / vyavahAra sUtra meM batalAyA gayA ki AcArya, upAdhyAya aura gaNAvacchedaka kA pada use hI diyA jA sakatA hai jo sthAnAMga, samavAyAMga kA jJAtA ho| isa graMtha paricaya ko jAnane kA eka hI uddezya hai ki heya, jJeya aura upAdeya kI tripathagA meM abhisnAta ho baMdhanamukti ke lakSya kI ora niraMtara bar3hate rheN| hamArI yAtrA kSaya, upazama aura kSayopazama bhAva kI ora satata pravardhamAna ho / 000 anekAnta sthApanA yuga :- bhAratIya dArzanika kSetramAM bauddhadarzananA prakANDa paMDita nAgArjune eka khuba moTI halacala paidA karI hatI ane darzanikomAM abhinava cetanA jAgRta karI hatI. nAgArjune jyAre A kSetramAM praveza karyo ane potAnI tarkazaktino prayoga karyo tyArathI darzanika vAda-vivAdo evuM tattvacarcAne nUtana parivartana ApavAmAM AvyuM. pahelA zraddhAnI pramukhatA hatI ane have zraddhAnA sthAne tarkanI pramukhatA thaI gaI jaina darzana saMbaMdhI je sAhitya Aja upalabdha che e mukhya che. nAgArjuna darzanika kSetramAM eka krAMtikArI parivartana karyuM, jaina rUpathI 5 bhAgomAM vibhakta karI zakAya che. darzanamAM siddhasena divAkara ane samAbhadra jevA mahAna tArkika ane darzanika thayA. jaina darzananA mahAna tejasvI ane varcasvI AcAryoe zramaNa bhagavAna mahAvIranA samayathI zruta-sAhityamAM je anekAntavAdanA bIja vIkharAyelA hatA tene anekAntavAdanA rUpomAM sthira karI nizcita rUpa ApyuM che. anekAnta yugamAM AcArya vizeSAMka - praluGa bhavana - jaina darzana vizvanuM eka vaijJAnika darzana che. jaina darzane jIva ane jagatanA saMbaMdhamAM AtmA ane paramAtmAnA viSaya para prANIvidyA, karmavidyA ane tarkavidyAnA kSetramAM gaMbhIra ciMtana karyuM che ane aneka navI upalabdhio prApta karI che. 1. Agama yuga 2. anekAnta sthApanA yuga 3. pramANa zAstra vyavasthA yuga 4. navIna nyAya yuga 5. Adhunika yuga Agama yuganI kAla maryAdA mahAvIranA parinirvANa arthAta vi.sa. 470thI prAraMbha thaIne prAyaH eka hajAra varSa sudhI jAya che. eprila - 2018 'gurudRSTi graMtha - bhAvana' 21
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ siddhasena divAkara, AcArya samantabhadra, AcArya malavAdI, AcArya trikAla - anAdhita yathArthajJAna phakta sarvajJa prabhune hoya che. evuM siMhagaNI ane pAtrakezarI A 5 jaina darzanika AcArya thayA che. pUrNa jJAna sAdhAraNa saMsArIne nathI hotuM. sAdhAraNa mAnavanI A yugamAM jainAcAryo samakSa 3 kArya hatA. (1) potAnA darzanika jANavAnI zakti sImita che ane vizvamAM padArtha anaMta che, enI kSetro parikRta evuM parimArjita karatAnI sAthe tarka pradhAna banavuM. anaMta anaMta paryAyo che, asaMkhyAta avasthAo che. pachI eka (2) bauddha AcAryonI zaMkAonuM nirAkaraNa karavuM. (3) vaidika sAmAnya manuSya padArthanI anaMta paryAyone eka sAthe eka samaye paraMparA taraphathI je prazno thAya tenA tarkasaMgata uttara devA. jaina kevI rIte jANI zake? paraMtu sarvajJa - sarvadarziyone saMpUrNa padArthonuM darzana sAhityanA ItihAsamAM A "svami yuga"nA nAmathI ane enA anaMta paryAyonuM jJAna hoya che. vizruta che. jena paraMparAnA darzanika AcAryoe vicAryuM zunyavAda, syAdvAda siddhAntane mAnavA mATe ucca draSTikoNanI sAthevijJAnavAda, advaitavAda evuM mAyAvAdanA jaina paraMparAnA sAthe sarvathI pramukha kAraNa ahiMsAnI bhAvanAne sabaLa banAvavI "anekAntavAda' evuM "syAdvAda' ubhA thaI zake che ane enA ja evaM enuM vyApaka vistAra karavuM che. saMgharSano mULa Agraha che. AdhAra para ApaNe prativAdiyonA prativAda karI potAnI rakSA ekAntadraSTimAM Agrahano svara mukhya hoya che. tiraskAra hoya che. karI zakIe chIe. AnA ja AdhAra para Ane anekAnta sthApanA ApaNI potAnI draSTi athavA vicArone pUrNa satya mAnIne enA yuga athavA anekAntavAdI yuga kahevAmAM AvyuM che. para Agraha rAkhavuM te sAmyadraSTi ane samanvayavRtti mATe ghAtaka bhagavAna mahAvIranuM svapna - bhagavAna mahAvIrane chadmastha che. bIjAnI draSTino paNa eTalo ja Adara hovo joIe jeTalo avasthAmAM zulapANI yakSanA upadrava thayA pachI alpa nidrA AvI ApaNane potAnA draSTikoNa mATe hoya che. gaI hatI. te vakhate temaNe daza svapna joyA hatA. e svapnonA syAdvAdanI paribhASA :- "syAdvAda' - "syAt' ane 'vAda phalamAM batAvavAmAM AvyuM ke bhagavAna mahAvIra citra-vicitra A banne zabdothI niSpanna yogika rUpa che. "syAt' zabda eka siddhAnta (sva-para siddhAnta)ne batAvavAvALuM dvAdazAMgano upadeza apekSAthI apekSAvizeSa athavA kadAca arthano dyotaka che ane 'vAda' karaze. svapnamAM joyelA puskokilanI pAMkhone citra-vicitra kahevA zabdano artha che kathana karavuM. arthAt apekSA vizeSathI padArthamAM ane Agamone vicitra vizeSaNa devAnuM eja abhiprAya jJAna thAya vidyamAna ane apekSAonuM nirAkaraNa na karatAnI sAthe vastu che ke emano upadeza ekaraMgI nahIM paNa ane karaMgI hato, svarUpanuM kathana karavuM. enuM tAtparya e che ke syAdvAda e siddhAnta anekAntavAdI hato. bhagavAna mahAvIrane jyAre koI prazna karatA che je apekSAne laIne cAle che ane alaga alaga vicAronuM tyAre teno javAba anekAntavAda draSTithI detA hatA. ekIkaraNa kare che. eTalA mATe ja syAdvAdane sApekSa siddhAnta paNa suyagaDAMga sUtramAM bhagavAnane prazna puchavAmAM Avyo - kahevAmAM Ave che. "bhagavAna! bhikSane kevI bhASAno prayoga karavo joIe?" syAdavAdanI A paribhASAne vizeSa spaSTa karIne AcArya uttaramAM bhagavAna kahe che - "vibhajyavAdano prayoga karavo amRtacandrasUri kahe che :- jevI rIte gvAlina dahI - maMthana karatI joIe." vastutaH koIpaNa praznonA uttara devA mATe anekAntavAda vakhate maMthAnInI rassInA be cheDAomAMthI eka cheDo) eka hAthanI paddhati vibhajyavAdache. jyAre anekAntAtmaka vastunA koI eka rassIne potAnI tarapha kheMce che tyAre bIjA hAthanI rassIne maMthAnI dharmano ullekha abhISTa hoya tyAre anya dharmonA saMrakSaNa mATe tarapha laI jAya che ane jyAre maMthAnI tarapha pahoMcela rassIne cAtu' zabdano prayoga karavAmAM Ave che to e kathana sAduvAda potAnI tarapha kheMce che to pahelA hAthanI rassI maMthAnI tarapha javA kahevAya che. syAdvAda anekAntavAda bhagavAna mahAvIranI maulika mATe DhIlI choDI de che. AvI rIte karavAthI mAkhaNa prApta karavAmAM evuM nUtana udabhAvanA che. Ave che. AvI ja rIte anekAnta paddhati paNa kyAre vastu ke dharmane syAdvAdano prayojana - vizvamAM jeTalA paNa dharma che e badhAnA mukhyAtA de che. ane kyAreka bIjA dharmane mukhyAtA daIne vastu, be pakSa hoya che - AcAra ane vicAra. jaina darzane vicAra evuM tattvanA yathArthano avarodha karAve che. sAdvAdano artha che vibhinna jIvana saMbaMdhI potAnI vyavasthAonA vikAsathI kyAre paNa draSTikoNanA pakSapAta rahita thaIne taTastha buddhi ane draSTithI samanvaya koIpaNa prakAranI saMkucita athavA ekAMtavAdI draSTikoNa nathI karavuM. apanAvyo. eja kAraNathI jaina darzana dvArA tattva nirUpaNa mATe syAdvAda ane anekAntavAda - vastumAM vidyamAna anaMta syAdvAda siddhAnta jevI nirdoSa praNAlInuM svIkAra karavAmAM AvyuM. dharmomAMthI vyakti potAnA Icchita dharmano samaya anusAra kathana jaina darzana dvArA syAdvAda siddhAMtane svIkAra karavAno eka anya kare che. vastumAM anaMta athavA aneka dharmonA vidyamAna hovAnA kAraNa paraMtu sAthe AdhArabhuta kAraNa e che ke vastunuM pUrNa rUpamAM kAraNe ja e anaMta dharmAtmaka athavA anekAntAtmaka kahevAmAM Ave 'gardaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. ane anekAntAtmaka vastunuM kathana karavA mATe 'syAt' zabdano pradanta yuktipUrNa samAdhAna che. jJAna-vijJAnanI aneka zAkhAonuM prayoga thAya che. varNana A AgamamAM upalabdha che. 'syAt' zabdano artha che - kadAcita koI eka draSTithI koI eka apekSAthI vastu e prakAre paNa kahI zakAya che ane bIjI draSTithI vastunuM kathana bIjA prakArathI thaI zake che. syAt zabdanA prayogathI ApaNA vacana syAdvAda kahevAya che, eTale syAt pUrvaka je vAdakathana che te syAdvAda che. eTale ema kahevAya che ke anekAntAtmaka arthano kathana syAdvAda che. syAdvAdane anekAnta kahevAnuM kAraNa e che ke syAdvAda je vastunuM kathana kare che te anekAntAtmaka ane anekAntAtmaka arthano kathana syAdvAda che. spAna e anpaya che je anekAntano pAtaka che. zAbdika bheda hovA chatAM paNA bhAvAtmaka draSTithI syAdvAda ane anekAntavAda banne eka ja che. syAdvAdamAM 'sAta' zabdanI pradhAnatA che ane anekAntavAdamAM ane kAnta arthanI mukhyatA che. smAta zabda anekAntano ghAtaka che ane anekAntane abhivyakta karavA mATe spAta zabdano prayoga karavAmAM Ave che. syAdvAdanI AcAra draSTi :- tAtvika ciMtana kathananI jema vyavahArika kSetramAM paNa syAdvAda anekAntavAdanuM Azraya grahaNa karavuM ja kalyAAkArI che. kArAke ekAnta Agraha saMkaliSTa modazAnuM parikSAAma che. enAthI karmabaMdha thAya che jyAre anekAnta draSTimAM Agraha ke saMkleza nathI. eTale e ahiMsA che. ahiMsAthI karmabaMdha nathI thAtuM mATe sAdhake eno prayoga karavo joIe. ekAnta draSTithI vyavahAra nathI cAlato mATe eno svIkAra karavo anAcAra che. paraMtu anekAntavAda draSTithI vyavahArano lopa nathI thato e kArAthI eno svIkAra karavo e AcAra che. ahiMsA ane saMklezano janmajAta virodha che. eTalA mATe ahiMsAne pallavita karavA mATe syAdvAdAtmaka draSTi parama Avazyaka che. syAdvAda zabdano AgamomAM astitva :- sAmAnya rIte AgomAM 'syAt' pAkti ullekhonA maMtra-taMtra darzana thAya che. vastutaH anekAnta AtmaktA anekAnta zabdathI paNa abhivyakta thAya che ane syAdvAdathI paNa thAya che. Ama jovA jaIe to syAdvAda zabdano artha Agama kAlIna hovAmAM adhika prAcIna jaNAya che. kAraNake AgamomAM sthAt zabdano prayoga adhiktAthI karavAmAM Avyo che. bhagavatI sUtra to adhikatara syAdvAda siddhAntano gAkAraja che. bhagavatI sUtramAM 'spAt' zabdAMkita vAkyo dvArA vastu ane enA nAmano samanvaya karavAmAM Avyo che. jaina AgamomAM sarvAdhika mahattva prApta vizAlakAya AgamanuM nAma che 'zrI bhagavatI sUtra'. prasiddha che ke, A bhagavatI sUtramAM jaina tattvavidyAthI saMbaMdhita vividha viSayo uparanA 36 hajAra praznonA bhagavAna mahAvIra dvArA eprila - 2018 bhagavAna mahAvIre je zAzvata satya siddhAMtonuM pratipAdana karyuM e AjanA vaijJAnika yugamAM sarvAdhika prAsaMgika che. mAnavAmAM Ave che ke vizvavidyAnI evI koIpaNa zAkhA nahIM hoya jeno pratyakSa ane apratyakSa rUpamAM carcA A AgamamAM nahIM hoya. darzana AdhyAtma vidyA pudgala ane paramANu siddhAnta Adi seMkaDo mahattvapUrNa viSayono varNana tathA emanI anekAnta zailImAM samAdhAna A AgamanA anuzIlanathI prApta thaI jAya che. jevI rIte koIpaNa vastune sarvAMga draSTithI samajavA mATe anekAnta draSTi ane enuM samyaka svarUpa kathana karavA mATe nayanikSepanI sApekSika syAdvAda praNAlI. dharma-adharma, jIva-ajIva, pudgala-paramANu, lezyA, tapa vidhAna, gati-sahAyaka, dravya, dharmAstikAya, kAlacakra-parivartananuM varNana, karma siddhAMta, vanaspatimAM jIva, paryAvaraNa, movargaNAnuM svarUpa, vibhinna va yonio Adi viSayomAM thaI rahela jIva vijJAnanuM bhautika- vijJAna saMbaMdhI adhunAtana anusaMdhAna A badhAnI satyatA siddha kare che. A AgamamAM viSayanuM pratipAdana sarvatra anekAnta draSTithI thAya che. udAharA svarUpa - A sUtramAM tattvavidyAno prAraMbha vanamALe patni' A sUtra padathI thayo che. arthAt je calita thaI cUkyuM che te cAlI gayuM ema mAnI zakAya che. AcArya abhayadevasUrie TIkAmAM A padanI nizcayanaya ane vyavahAranayanI draSTithI vyAkhyA karI che. emanuM kahevuM che ke vyavahAranaya anusAra calitane ja calita kahI zakAya che. ane nizcayanaya anusAra nanamAna' ne paNa calita kahI zakAya che. viSaya-vastunI vividhatA :- bhagavatI sUtramAM viSNunI vividhatA che. zAna-ratnAkara zabdathI agara koI zAstrane saMbodhita karI zakAya che to Aja eka mahAna zAstrarAja che. kahevAmAM Ave che ke 'veda' samasta jJAna-vijJAnano mULa che. evI ja rIte bhagavatI sUtra paNa samasta tattvavidyAno AdhAra graMtha che. emAM bhUgoLakhagoLa, Ihaloka-52loka, svarga-naraka, prANNizAstra, rasAyanazAstra, garbhazAstra, svapnazAstra, bhugarbhazAstra, gAitazAstra, jyotiSazAstra, mantavijJAna, adhyAtmavijJAna Adi koIpaNa viSaya bAkI rahetA nathI. vilakSaNa vivecana - zailI :- bhagavatI sUtranI racanA praznottaranI zailImAM thaI che. praznakartAmAM mukhya che - zramaNa bhagavAna mahAvIranA pradhAna ziSya gAdhara IndrabhUti gautama svAmI. emanA pachI mAkapuitra, roha aNagAra gaNadhara agnibhUti, vAyubhUti Adi kyAre kyAre skandaka Adi koI parivrAjaka, tApasa evaM pArzvapatya 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana 23
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA aNagAra Adi paNa praznakartAnA rUpamAM upasthita thAya che. kyAreka bhagavatI sUtra - 7/2/270. anya dharmatIrthAvalamnI paNa vAda-vivAda karavA mATe athavA zaMkAnA jayaMtI zramaNopAsikA ane bhagavAnanA praznottara :samAdhAnArthe AvI pahoMcyA che. kyAreka tatkAlIna zramaNopAsaka jayaMtI - bhaMte! jIvo sutA sArA ke jAgatA? athavA jayaMtI Adi jevA zramaNopAsikAo paNa prazna pUchIne bhagavAna mahAvIra - jayaMtI! keTalAka jIvonuM suvuM sAruM che samAdhAna meLave che. prastuta AgamamAM aneka prakaraNa, kathA, ane keTalAkanuM jAgavuM sAruM che. zailImAM lakhAyela che. jIvana prasaMgo ghaTanAo ane rUpakonA jayaMtI - AnuM zuM kAraNa che? mAdhyamathI kaThina viSayone sarasa karIne prastuta karavAmAM AvyuM bhagavAna mahAvIra - je jIva adharmI che yAvata adhArmika che. bhagavAna mahAvIrane jyAre kyAMya paNa kaThina viSayane udAharaNa vRttivALA che te sutA rahe che te ja sAruM che kAraNake jyAre e jIva daIne samajAvavAnI AvazyakatA lAgI tyAM temaNI denika suto rahe che tyAre aneka jIvone pIDA nahIM Ape ane A prakAre jIvanadhArAthI koI udAharaNa laIne uttara ApyA che. koIpaNa praznanA sva, para ane ubhayane adhArmika kriyAmAM na lagAve eTale emanuM uttara devAnI sAthe sAthe e hetuno nirdeza paNa karatA hatA. jyAM suvuM sAruM che. paraMtu je jIva dhArmika che, dhArmika vRttivALA che eka ja prazranA ekathI adhika uttara- pratyuttara hoya tyAM te praznakartAnI emanuM jAgavuM sAruM che. kAraNake e aneka jIvone sukha de che ane draSTi ane bhAvanAne dhyAnamAM rAkhIne taddanarUpa samAdhAna karatA sva, pa2 tathA ubhayane dhArmika anuSThAnamAM joDe che, eTale emanuM hatA. jevI rIte - rohaka aNagAranA praznanA uttaramAM svayaM pratiprazna jAgavuM sAruM che. karIne bhagavAne pratyuttara Apyo hato. jayaMtI - aMte! baLavAna thAvuM sAruM ke durbaLa thAvuM sAruM? bhagavAna mahAvIranA praznottara :- (bhagavatI sUtra) AgamomAM bhagavAna mahAvIra - jayaMtI koI jIvonuM baLavAna thAvuM sAruM vibhAjyavAdanA nAmathI syAdavAdanuM kathana jovAmAM Ave che. che ane koInuM durbaLa thAvuM. sUyagaDAMgamAM bhikSu-sAdhu, muni mATe vibhAjyavAdamayI bhASAne jayaMtI - AnuM zuM kAraNa che? prayogano nirdeza karavAmAM Avyo che. vibhAjyavAdano artha che bhagavAna mahAvIra - je jIva adhArmika che, yAvata adhArmika samyaka prakArathI arthone vibhakta karIne potAnA vicAra vyakta vRttivALA che temanuM durbala thavuM sAruM che kAraNake baLavAna thaze to karavA. bhagavAna mahAvIre vibhAjyavAdano upayoga kevI rIte karyo aneka jIvone duHkha Apaze. paraMtu jo dhArmika che yAvata ane jaTilatama mAnavAmAM Ave tevA praznonA apekSAbhedathI kaI dhArmikavRttivALA che to temanuM sabaLa thAvuM sAruM che kAraNa ke rIte samAdhAna karyA Adino rUpa vibhinna Agamo tathA vizeSa sabaLa hovAthI adhika jIvone duHkha pahocADaze. rUpathI 'bhagavatI sUtramAM AgaLa praznottarothI spaSTa thaI jAya che. bhagavatI sUtra - 12/2/443 hajI paNa keTalAya udAharaNa daI zakAya che jemAM bhagavAna bhagavatI sUtramAM aneka praznottara che, jemAM bhagavAna mahAvIre vibhAjyavAda zailI dvArA praznonA pratyuttara ApyA che. mahAvIranI vibhAjyavAdI (syAdvAdI) zailInA darzana thAya che. paraMtu emAMthI ahIMyA eka praznotarone prastuta karyuM che. koI samaye bhagavAna mahAvIranA vibhAjyavAdane muLAdhAra paNa vibhAga karIne uttara de che. je uparanA udAharaNothI spaSTa thaI zake che. upara je gaNadhara gautama pratyAkhyAnanA supratyAkhyAna ane dupratyAkhyAna udAharaNa ApavAmAM AvyA che temAM be virodhI vAtone eka hovA para potAnI jijJAsA vyakta karI te A prakAre che - gautama sAmAnyamAM svIkAra karIne eja e kane vibhakta karIne banne - koI agara evuM kahe ke huM sarvaprANa, sarvabhUta, sarvajIva, vibhAgomAM virodhI dharmone sagata batAvA eTalo artha sarvasatvanI hiMsAnA pratyAkhyAna karuM chuM to zuM tenuM te pratyAkhyAna vibhAjyavAdano phalita thAya che. Aja kAraNe emanA - supratyAkhyAna ke dupratyAkhyAna che? vibhAjyavAdano artha anekAntavAda athavA svAvAda thayo. AgaLa bhagavAna mahAvIra - syAt supratyAkhyAna che ane yAt vadhIne emanuM darzana anekAntavAdanA nAmathI prasiddha thaI gayuM. dupratyAkhyAna che. (siyasupaqvAya mava, siyatullAyaM bhavaI) bhagavAna mahAvIrano eka priya ziSya Arya roha hato. eNe gautama - aMte AnuM zuM kAraNa che? eka divasa bhagavAnane prazna pUchyo - pahelA loka thayo ane pachI bhagavAna mahAvIra - jene A bhAna nathI ke A jIva che ane aloka thayo? athavA pahelA aloka thayo ane pachI loka thayo? A ajIva che, A trasa che ane A sthAvara che, enA evA bhagavAne samAdhAna ApyuM - roha! loka ane aloka A banne pratyAkhyAna dupratyAkhyAna che. te mRSAvAdI che. paraMtu je jANe che ke pahelAthI ja che ane pachI paNa rahevAnA ja che. anAdi kALathI che A jIva che, A ajIva che, A trasa che - A sthAvara che to enA ane anaMta kALa sudhI raheze. banne zAzvatabhAva che. anAnupUrvI .. te pratyAkhyAna supratyAkhyAna che. e syAdavAdI che. (24) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ lokanI nityAnityatA ane sAttAtattatA:- bhagavAna mahAvIranuM jamAlI potAnI jAtane ahana samajato hato jyAre lokanI A spaSTIkaraNa "bhagavatI sUtra'mAM skandaka parivrAjakanA adhikAramAM zAzvatatA-azAzvatatAnA viSayamAM gautama gaNadhare emane prazna upalabdha che. e adhikArathI ane anya adhikArothI e suvidita pUchyo tyAre e javAba na ApI zakyo. enA para bhagavAna che ke bhagavAne potAnA anuyAyione lokanA saMbaMdhamAM mahAvIre samAdhAna e kahIne karyo ke e to eka sAmAnya prazna che. thavAvALA e praznonA viSayamAM potAnA spaSTa maMtavya ApI dIdhA eno javAba to mArA chadmastha ziSyo paNa daI zake che. hatA je apUrva hatA. aeva emanA anuyAyI anya tIrthakaro jamAlI, loka zAzvata che ane azAzvata paNa che. trikAlamAM pAse eja viSaya para prazna carcA karIne emane cUpa karI detA hatA. evo eka paNa samaya nathI jyAM loka koI na koI rUpamAM na hoya. A viSayamAM bhagavAna mahAvIranA zabdo loka dravyanI apekSAe atae e zAzvata che. paNa e azAzvata paNa che. kAraNake loka sAnta che kAraNake e saMkhyAmAM eka che paraMtu bhAva arthAt haMmezA eka rUpa to raheto nathI. emAM avasarpiNI ane paryAyonI apekSAe loka ananta che. kAraNake lokamAM dravyanA utsarpiNInA kAraNe avanati ane unnati aura utsarpiNI paNa paryAyo anaMta che. kALanI draSTithI loka anaMta che arthAt zAzvata jovAmAM Ave che. eka rUpamAM sarvathA zAzvatamAM parivartana nathI che kAraNake evo koI kALa nathI jemAM lokano astitva na hoya thatuM eTale ene azAzvata paNa mAnavAmAM Ave che. paraMtu kSetranI draSTithI loka sAnta che kAraNake sarva kSetramAMthI alpa loka zuM che? :- 5 astikAya ja loka che - dharmAstikAya, bhAgamAM ja loka che anyatra nathI. adhamastikAya, AkAzAstikAya, jIvAstikAya ane bhagavatI - 2/1/90 pudgalAstikAya. A udAharaNamAM mukhyata sAtta ane anaMta zabdone laIne bhagavatI - 13/4/481 anekAntavAdanI sthApanA karavAmAM AvI che. bhagavAna buddha lokanI jIva zarIrano bhedabheda :- jIva ane zarIranA bheda che ke abheda sAntatA ane anaMtatA bannene avyAkRta koTImAM rAkhyA che. A praznane paNa bhagavAna buddha avyAkRta koTImAM rAkhyo che. A tyAre bhagavAna mahAvIre lokane sAnta ane anaMta apekSA bhedathI viSayamAM bhagavAna mahAvIranA mantavyane nIcenA zabdo dvArA jANI batAvyA che. zakAya che. jIvanI sAttatA - anaMtatA : skaMdaka parivrAjakano manogata bhagavAna mahAvIre gautamanA praznonA uttaramAM AtmAne prazna jIvanI sAntatA - anaMtatAnA viSayamAM hato. enuM nirAkaraNa zarIrathI abhinna paNa kahyuM che ane bhinna paNa kahyuM che. AvuM kahevA bhagavAna mahAvIre A zabdomAM karyuM hatuM :- eka jIva para hajI be prazna upasthita thAya che ke jo zarIra AtmAthI abhinna vyakti, dravyathI sAtta kSetrathI sAnta, kALathI anaMta ane bhAvathI che to AtmAnI jema zarIra paNa arUpI hovuM joIe ane acetana anaMta che. paNa. A praznonA uttara paNa spaSTa rUpathI devAmAM AvyA che ke kAya A prakAre jIva sAtta paNa che ane anaMta paNa che. eja arthAt zarIra rUpI paNa che ane arUpI paNa che ane zarIra sacetana bhagavAna mahAvIranuM mantavya che. A kALanI draSTie ane paryAyonI paNa che ane acetana paNa che. apekSAe eno koI anta nathI. paraMtu te dravyanI apekSAe ane jyAre zarIrane AtmAthI alaga mAnavAmAM Ave tyAre e kSetranI apekSA sAtta che. rUpI ane acetana che, ane jyAre zarIrane AtmAthI abhinna Atmadravya ane enuM kSetra paNa maryAdita che. A vAtano mAnavAmAM Ave tyAre zarIra arUpI che ane sacetana che. svIkAra karIne emaNe ene sAtta kahetAnI sAthe kALanI draSTithI bhagavAna mahAvIre jIvanI apekSAbhedathI zAzvata ane anaMta paNa kahyuM che. ane eka bIjI draSTithI paNa emaNe ene azAzvata che. anaMta kahyuM che - jIvanA jJAna paryAyono koI anna nathI. enA bhagavatI sUtra zataka - 7 upedazaka - 2 darzana ane cAritra paryAyono paNa koI anna nathI kAraNake spaSTa che ke dravyArthika arthAt dravyanI apekSAthI jIva nitya che pratyeka kSaNamAM A paryAyonA navA navA ArvibhAva thAya che. ane ane arthAt paryAyanI draSTithI jIva anitya che. A maMtavya bhagavAna purva paryAya naSTa thatA rahe che. A bhAva paryAyadraSTithI paNa jIva mahAvIranuM che. Ama zAzvatavAda ane ucchedavAda banne samayane prayatna anaMta che. che. cetana-jIva dravyano viccheda kyAre nathI thato. A draSTithI jIvane loka zAzvatatA - azAzvatatA :- have lokanI zAzvatatA - nitya mAnIne zAzvatavAdane prazraya ApyuM che ane jIvanI nAnAmAM azAzvatatAnA viSayamAM jyAM bhagavAna buddha avyAkRta kahyuM tyAM nAnI avasthAe rUpathI vibhinna thatI dekhAya che, enI apekSAe bhagavAna mahAvIranI anekAntavAdI mAnyatA zuM che te temanA ucchedavAdane devAmAM AvyuM che. teo A vAtane spaSTa rUpathI zabdomAM : svIkAre che ke A avasthA asthira che eTale enuM parivartana thAya eprila - 2018 ) . 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ che, paraMtu cetana dravya zAzvatasthira che. ane anekatAno samanvaya paNa bhagavAna mahAvIranA upadezathI jamAlI sAthe thayela prazno ttaromAM bhagavAne jIvanI phalita thAya che. somila brAhmaNe ekatA-anekatAno prazna karyo zAzvatatAnA maMtavyanuM je spaSTIkaraNa karyuM che enAthI niyatAthI hato. eno pratyuttara bhagavAna mahAvIre Apyo. A viSaya para emanuM zuM matalaba che ane anityatAthI zuM matalaba che :- jIvanI emanI anekAntavAditA spaSTa thAya che :zAzvatatA ane azAzvatatA. ' arthAtu somila! dravya draSTithI huM eka chuM. jJAna ane darzana traNa kALamAM evo koI samaya nathI jyAre jIva na hoya eTale rUpathI be paryAyonA prAdhAnyathI huM be chuM. kyAreka nyUnAdhika na jIvane zAzvata evaM nitya kahevAmAM AvyuM che paraMtu jIva nArakI thavAvALA pradezonI draSTithI huM akSaya chuM, avyaya chuM evuM avasthita maTIne tiryaMca thAya che ane tiryaMca maTIne manuSya thAya che A prakAre chuM. traNa kALamAM badalatA rahevAvALA upayoga svabhAvanI draSTithI jIva kramazaH alaga alaga avasthAone prApta kare che. eTale ke huM aneka chuM. avasthAonI apekSAthI jIva anitya azAzvata ane anitya che. AvI rIte ajIva dravyomAM paNa ekata-ane katAnA arthAt avasthAo bhale lupta thatI rahe che. eTalA mATe jIva zAzvata anekAntane bhagavAne svIkAra karyo che. ane azAzvata che. saumilanA yAtrAdi viSayaka prazno - he bhagavAna, Apane karmano kartA koNa? :- bhagavAna mahAvIrane prazna karavAmAM yAtrA che ke nahIM? yApanIya che ke nahIM? ApanAmAM avyAbAdha che Avyo ke karmano kartA svayaM che, anya che ke ubhaya che? AnA ke nahIM? Apane prAsuka vihAra che ke nahIM? uttara :- hA somila, javAbamAM bhagavAna mahAvIre kahyuM ke karmano kartA AtmA svayaM che mArI yAtrA paNa che, yApanIya paNa che, avyAbAdha paNa che ane paNa ane nathI paNa. ane na svaparobhaya. prAsuka vihAra paNa che. bhagavatI sUtra zataka - 1 udezaka - 6 gAthA - 52 prazna :- he bhagavAna! ApanI yAtrA kevI che? uttara :- he jemaNe karma karyuM che eja eno bhoktA che A mAnavAmAM somila! tapa niyama saMyama svAdhyAya, dhyAna ane Avazyaka Adi ekAntika zAzvatavAdanI Apatti bhagavAna mahAvIranA matamAM nathI yogomAM yatanAyukta pravRtti che te mArI yAtrA che. AvatI. kAraNake je avasthAmAM karyuM hatuM. tenAthI bIjI avasthAmAM sarasavanI bhaThyAbhazyatA :- he bhagavAna! Apane mATe sarasava karmano phala bhogavavAmAM Ave che. ekAntika ucchedavAdanI Apatti bhakSya che ke abhakSya? uttara:- he somila! sarasava amArA matamAM eTale nathI AvatI ke bheda hovA chatAM paNa jIva dravya banne bhakSya paNa che ane abhakSya paNa che. prazna :- he bhagavAna! tenuM zuM avasthAomAM eka ja hAjara che. kAraNa che ke sarasava tamAre mATe bhakSya paNa che ane abhakSya paNa bhagavatI sUtramAM pA ziSyo ane mahAvIra ziSyomAM eka che? uttara :- he somila! tamArA brAhmaNa matanA zAstromAM be vivAda batAvavAmAM Avyo che. pArtha-ziSyonuM kahevuM hatuM ke prakAranA sarasava rahyA che. yathA-mitra sarasava (samAna vayavALA ApaNA pratipakSI sAmAyika ane artha nathI jANatA tyAre prati- mitra) ane dhAnya sarasava. temAM je mitra sarasava che tenA traNa pakSI zramaNoe emane samajAvyuM ke - "mAyA ne manno sAmAna mAyA prakAra che. yathA - eka sAthe janmelA, eka sAthe moTA thayelA ane ne sabso sAmayinsa mA' bhagavatI - 1/997. eka sAthe dhULamAM ramelA. A traNe prakAranA sarasava zramaNa nigraMtho ' arthAt AtmA ja sAmAyika che ane AtmA ja sAmAyikano mATe abhakSya che. temAM je dhAnya sarasava che tenA be prakAra che yathA artha che. A vAkya dvArA e phalita thAya che ke bhagavAna mahAvIre - zastra pariNata - agni Adi zAstrathI nirjIva banelA ane dravya ane paryAyanA abhedanuM samarthana karyuM hatuM. paraMtu emanuM abheda azastra pariNata - agni Adi zastra nirjIva nahIM banelA temAMthI samarthana ApekSika che. arthAt dravyadraSTinI pradhAnatAthI dravya ane azastra pariNata sarasava che te zramaNa nigraMthone mATe abhakSya che paryAyamAM abheda che. asthira paryAyanA nAza thavA para paNa dravya ane je zastra pariNata che tenA be prakAra che yathA - eSaNIya paryAya sthira rahe che. yadi dravya ane paryAyano ekAntika abheda (nirdoSa) ane aneSaNIya (sadoSa) temAM aneSaNIya to zramaNa hoya to e paryAyanA nAza sAthe tadAbhinna dravyano paNa nAza nigraMtho mATe abhakSya che. tethI te somila! ema kahyuM che ke sarasava pratipAdana kare che. AvI rIte bIjA prasaMgamAM paryAya draSTinI bhaThya paNa che ane abhakSya paNa che. pradhAnatAthI dravya ane paryAyanA bhedano samarthana ane prathama prasaMgamAM aDadanI bhasyAbhaDhyatA :- he bhagavAna! mAsA (aDada) ApanA dravya draSTinI pradhAnatAthI dravya ane paryAyanA abhedano samarthana. mATe (ApanA matamAM) bhakSya ke abhakSya? A prakAre ane kAntavAdanI pratiSThA A viSayamAM paNa karI che. uttara :- he somila! amArA matamAM mAsA bhakSya paNa che evuM ja mAnavuM joIe. ane abhakSya paNa che. jIva ane ajIvanI ekAnekatA :- eka ja vastumAM eka prazna :- he bhagavAna! tenuM zuM kAraNa che ke mAsA bhaThya paNa 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ che ane abhakSya paNa che. uttara :- he somila! tamArA vistRta thatA gayA. paraMtu anekAntavAdane mULa praznomAM koI aMtara brAhmaNamatanA zAstromAM be prakAranA mAsA kahyA che - dravyamAsA nathI paDayA. jo ke AgamomAM dravya ane paryAyanA tathA jIva ane ane kAlamAsA. temAM je kAlamAsA che te zravaNathI laIne aSADha zarIranA bhedabhedano anekAntavAda che to dArzanika vikAsanA mAsa paryata bAra mAsa che. yathA - zrAvaNa, bhAdaravo, Aso, yugamAM sAmAnya ane vizeSa, dravya ane guNa, dravya ane karma, dravya kArataka, mAgasara, poSa, mahA, phAgaNa, caitra, vaizAkha, jeTha ane ane jAti ItyAdi aneka viSayomAM bhedabhedanI carcA ane samarthana aSADha. te zramaNa nigraMthone abhakSya che. temAM je dravyamAsA che thayuM che. tenA be prakAra che. yathA dhAnyamAsA ane arthamAsA. arthamAsA AvI rIte nityAnitya, ekAneka, Asti-nAsti, sAnta(sonA cAMdI toLavAnA mAsA)nA be prakAra che yathA-svarNamAsA anaMta A dharma yugalono paNa samanvaya kSetra paNa ke loya vistRta ane rIpyamAsA. te zramaNa nigraMthone mATe abhakSya che. dhAnyamAsA ane vikAsa kema na thayo hoya to paNa ukta dharmayugalone laIne (aDada)nA be prakAra che. yathA-zastra pariNata ane azastrapariNata. AgamamAM carcA thaI che. te ja mULAdhAra che ane enA upara ja ItyAdi mAsAnuM kathana dhAnya sarasava pramANe kahevuM joIe yAvata AgaLanA badhA ja anekAntavAdanA mahAvRkSa pratiSThita che ane he somila! mAsA bhaThya paNa che ane abhakSya paNa che. nizcayapUrvaka svIkAravuM joIe. kulatthAnI bhaThyAbhazyatA :- he bhagavAna! ApanA mATe kulatthA bharyuM che ke abhaNya? uttara :- he somila! amArA matamAM dabANa karavuM eTale ahaMkArano eTeka! kulatthA bhaThya paNa che. abhakSya paNa che. tamArA brAhmaNa matanA | manano dharma judo, buddhino dharma alaga, cittano dharma zAstromAM 'kulatthA'nA be prakAra che. yathA - strIkulatthA ane pemphaleTa batAvavAno, ahaMkArano dharma sarvoparI rahevAno dhAnyakulatthA (kaLathI) temAM je strIkulatthA che, tenA traNa prakAra paNa vyavahAramAM. che, yathA kulakanyA, kulavadhU ane kulamAtA, te zramaNa nigraMthane AtmAno dharma sarvavyApI-utkRSTa mATe abhakSya che. temAMthI je dhAnyakulatyA che tenA viSayamAM pratyeka dharmanuM kArya juduM juduM, sarva dharma potapotAnI sarasavanI samAna samajavuM joIe. tethI te somila! kulatthA bharyA sarahadamAM, sImAmAM rahe, ene dAdAzrI "jJAna" kahe che. paNa che ane abhakSya paNa che. to "ajJAna' kone kahevuM? ajJAna vize viziSTa AtmAtattva saMbaMdhI tAttvika pucchA :- he bhagavAna! zuM Apa vyAkhyA ApI che : "ekanA dharma upara "ApaNe" dabANa eka cho, be cho, akSaya cho, avyaya cho, avasthita cho, ke bhUtakAla karIe eTale thayuM ajJAna!" ane bhaviSyakAlanA aneka pariNAmone yogya cho? uttara :- he manano dharma, buddhino dharma, cittano dharma, ahaMkArano somila! huM eka paNa chuM yAvat bhUtakALa ane bhaviSyakAlanA dharma paraspara, ekanA khAtAmAM bIjo DakhoDakhala nA kare aneka pariNAmone yogya paNa chuM. athavA sAdI bhASAmAM bIjAno Teliphona 'ApaNe' nA letAM prazna :- he bhagavAna! tame zA mATe kaho cho ke huM eka paNa chuM jeno hoya ene soMpIe ema so dharma, potapotAnI thAvata bhUtakALa ane bhaviSyakAlanA aneka pariNAmone yogya lakSmaNarekhAmAM svataMtra rahe, enuM nAma jJAna, paNa koI paNa chuM? uttara :- he somila! dravya rUpathI huM eka paNa chuM. jJAna ekanA (mana, buddhi, citta vagerenA) dharma upara dabANa-prezara ane darzananA bhedathI huM e paNa chuM. AtmapradezathI huM akSaya chuM, karIe, enuM nAma ajJAna! avyaya chuM ane avasthita paNa chuM. upayoganI apekSAe huM aneka - jANavAnI jijJAsA to rahe ja... AtmAno svAbhAvika bhUta vartamAna ane bhAvi pariNAmone yogya chuM. tethI he sImila! dharma zo? to eno khulAso 1247nA sUtramAM che : pUrvAkRta prakAre kahyuM che. AtmAno svabhAva zo? badhAnA dharmane jovuM, "koNa niSkarSa :- A prakAre ApaNe joIe chIe ke jenAgomAM kayo kayo dharma ne kevI rIte bajAvI rahyuM che' ene jovuM, asti, nAsti, nityAnitya, bhedabheda, anekAneka tathA sAnta enuM nAma AtmAno dharma !", anaMta A virodhI dharma yugalono anekAntavAdanA AzrayathI eka | dabANa karavuM eTale enkrocamenTa karavuM, prezara lAvavuMja vastumAM batAvavAmAM AvyuM che. bhagavAne A nAnA vAdomAM je mukhyatve ahaMkArano eNTeka che! jyAre AtmAno dharma to anekAntavAdanI je pratiSThA karI che eno ja Azraya karyA pachInA sarva phekalTIne potAnA kartavyamAM rahevA daI-mAtra jovuM ane dArzanikoe tArkika rIte darzanAnsaronA khaMDanapUrvaka Aja vAdonA jANavuM ja che. samarthana karyA che. dArzanika carcAnA vikAsa sAthe sAthe jevI jevI akrama vijJAna' mAMthI sAbhAra prazronI vividhatA vadhatI gaI tema tema anekAntavAdanA kSetra paNa eprila - 2018 ) "gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ staumi bhadraMkaraM gurum| | paMnyAsa vansenavijaya ane AcArya hemaprabhasUrijI satyamadhura vaktAraM, hantAraM mohvairinnm| samAja'nI sthApanA karI, tenA pAyAnA paththara banI "navakArano nispRhaM bodhadAtAraM,staumi bhadraMkaraM gurum|| japa ane AyaMbIlano tapa' sUtranA praNetA banyA. prazAntaM jJAnadAtAraM, yoganiSTha mhaaytim| muMbaInI goDIjI pAThazALAmAM nitya adhyayana-adhyApana AtmadhyAne sadAmagnaM, staumi bhadraMkaraM gurum|| karAvatAM, temAMthI preraNA pAmI 50 thI 60 mumukSuo dIkSita vikrama saMvata 1959 mAgazara zukalA tRtIyA dine pATaNamAM banyA. saMvat 1983mAM putrano janma thayo, e pachInA ja varSe adhyAtmayoganA eka evA sAdhakAtmAno prAdurbhAva thayo, je temaNe AjIvana brahmacarya vrata svIkAryuM, tyAre umara hatI phakta navakAravALA mahArAja', "maitrInA mahAsAdhaka' ane 24 varSa. teonI dubaLI AjAnabAhu sahitanI sukomaLa kAyAmAM "vAtsalyavAridhi' tarIke sadeva oLakhAyA. e yugapuruSa eTale rahelA sAmudrika lakSaNone nirakhIne pUjya AcArya zrI sunAmadhanya parama pUjya paMnyAsazrI bhadraMkaravijayajI mahArAja urphe vijayaghanasUrijI mahArAje ekadA kaheluM keH "A AtmA to pUjya paMnyAsajI mahArAja.' je rIte "pUjya upAdhyAyajI mahArAja' jainazAsanano mahAna staMbha ane sauno priyapAtra banavAno che." eTale sattaramI sadInA nyAyAcArya parama pUjyazrI yazovijayajI saMvat 1987nA kArtika vada chaThThanA roja bhAyakhalA, muMbaImAM mahArAja, te ja rItie vIsamI sadInI virala vibhUti eTale pUjya teo e ja AcAryazrInA varad haste saMyama veza pAmavA baDabhAgI paMnyAsajI mahArAja! banyA. zikSAdAtA siddhAMta mahodadhi upAdhyAyazrI premavijayajI AjathI prAyaH 115 varSa pUrve pATaNanA jaina zreSThIvaryazrI mahArAja tathA dharmadAtA guruvarazrI paMnyAsa rAmavijayajI gaNivaryanI hAlAbhAI maganabhAInA kuLane dIpAvavA mAtA cunIbAInI kukSie nizrAmAM nUtana dIkSita munirAjazrI bhadraMkaravijayajI sarvavirati jamyAM bhagavAnadAsa ke bhagu, jeo potAnA cAra anya bhAio dhAraNa karI, SaDudarzana tathA yogaviSayaka graMthonA abhyAsatathA eka bahena saMge bALapaNathI ja dinabhakti tathA jIvamaitrInA ciMtanamAM lAgI gayA. jJAnapipAsA thoDI chIpAtAM, enA saMskAro pAmela. mAtra 3 varSanI bAlI vaye bALasahaja ramato phaLasvarUpe vadhAro thato gayo teonI AtmAbhimukhatAno! ramavAne badale phophaliyA vADAnI bAjunI zerImAM Avela anuprekSA evaM svAdhyAyanA paripAka rUpe AyaMbilanA tapa sAthe jinAlayanA trIje mALe jaI, bhagavAna sAthe vAto karatAM jovA teoe mananabharapUra aneka viSayo upara pustakonuM lekhana karyuM, maLela A bhagubhAI eka varSanI UMmarathI ja prabhupUjA tathA jemAM maMtrAdhirAja zrI navakAra mahAmaMtra, jainamArganI pIchANa, pAThazALAmAM bhaNavA mATe jatA jaI gayela. pratimApUjana, tattva, dohana, AstikatAno Adarza, pratikramaNanI pATaNa saMghanA agraNI tathA tyAMnI pAMjarApoLamAM 50 varSa pavitratA, navapadajI, AtmautthAnano pAyo, dharmaciMtana, nAstika sudhI anavarata sevA ApanAra pitAjI dhaMdhArthe jyAre pATaNathI matanuM nirasana Adi mukhya viSayo rahyAM. pArasI galI-jhaverI bajAra, muMbaI sthAnAMtarita thayA, tyAre zAMta mukhamudrA, gauravarNa, AkarSaka UMcAI, vizAla bhAla, bhagubhAInI uMmara hatI phakta 9 varSa. gaNita, vijJAna, aMgrejImAM somya-saMyamita smita, saMyamanA tejathI ubharAtI AMkho tathA tejasvI evA teo 12 varSanA thayA tyAM to paMcapratikramaNa, jarUrata pUratI ja maitrIpUrNa vANI e temano paricaya hato ja, paraMtu yogazAstranA pAMca prakAza, vItarAga stotra, 3 covIsIo, temanA ciMtananA camakArA jhIlIne samRddha thayelI kRtioe te 350 gAthAonA stavano Adi kaMThastha karavA mAMDeluM. paricayano parigha vistArI Apyo. nAnI vaye ja mAtA-pitAnuM chatra gumAvatA soLamAM varSe svaparopakArane sAdhatA-sAdhatA emanI vicArazailI evuM eraMDAnI dalAlInA kAryamAM paloTAvuM paDyuM. satya ane jIvanazailI thakI je paropakAra paNa sadhAyo, tenuM to mUlyAMkana prAmANikatAnA guNo akhaMDa jALavatA gRhasthajIvana svIkAryuM, karavuM ja muzkela che. upadyAna, pratiSThA, tapanA udyApano, saMgha kintu vairAgyabhAvanAnA bIjane to aMkurA phUTatA ja rahyA. varSo bhakti uparAMta teoe karAvela zrI namaskAra mahAmaMtranI 20 sudhI pUjya A. vijayadAnasUrijInA ziSya pUjya rAmavijayajI divasanA khIranA ekAsaNA sahitanA eka lAkhanA jApanA mahArAjanA pravacanonA saMpUTa "jaina pravacana' sAptAhikanA sarjaka, anuSThAnothI rAjasthAna, mAravADa, gujarAta, karNATaka, mahArASTra, saMpAdaka, avataraNakAra ane vitaraka banI rahyAM. "navapada ArAdhaka kaccha, hAlAra Adi pradezomAM apratima dharmajAgRti AvI. 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMvat 2007mAM mahA suda bArasanA dine pAlItANAmAM kama se kama 6 kalAka jeTaluM to vAMcana teo karatAM ja, temAM zAstrIya emane "paMnyAsa padavIthI vibhUSita karAyA, ane varSo pachI graMtho-aMgrejI pustako ane anya darzanIonA pustako paNa hoya! "AcArya padavI' svIkAravAnI-gurvANAne zirodhArya karavAnI kSaNa teonI apUrva samyak daSTinA kAraNe teozrIne badhI ja AvI., tyAre emaNe namratA-niHspRhatAthI jaNAvyuM keH "pUjyonI vAMcanasAmagrImAMthI AdhyAtmika bhAvo ja pakaDAya ane je padArtho kRpAthI prApta evA munipada tathA gaNi-paMnyAsa pada ja eTalA gamI jAya tenI paNa noMdha e DAyarIomAM umerAtI jAya! mahAna che ke enA paripAlana dvArA sva-paranA jIvanane kRtArtha temAM koI bAbata jaina darzananI mAnyatAnusAre nA paNa hoya, banAvavA huM satata prayatnazIla banI rahuM, evA AzIrvAda Apa te chatAM ye te adhyAtmamArgamAM ke vicArazuddhi mATe upakAraka hoyamArA upara varasAvatA raho. to e paNa potAnA AtmaciMtana mATe DAyarImAM avataraNa karI ja pada ane prasiddhithI dUra rahevAnA virala guNayoge emanI letA. Ama prabhujI samIpa rahIne upajelA bhAvo uparAMta AvA sAdhanAyAtrA saMge siddhio paNa vadhatI rahI. moTe bhAge nAnA- suMdara avataraNothI paNa rojanIzIo bharAtI jatI. Ama 2-3 nAnA gAmaDAMomAM ja cAturmAsa karavAnI teonI bhAvanA vize mahinAnI eka evI rIte 200 thI paNa vadhu DAyarIo pUjya prazna pUchAtAM teo jaNAvatAM keH "amArI munionI AgavI paMnyAsajI mahArAjanA svahaste lakhAI. saMyama-sAdhanAmAM vikSepa na paDavA devo hoya to A grAmyapradezomAM sakaLa jIvarAzi pratye nItaratA sneha pariNAma ane duHkhonethatuM vicaraNa ja suyogya che.teonI saMyamaniSTA, prabhuprIti ane karmone sAme cAlIne svIkAra karavAnI nirbhaya vRttine kAraNe teonI sAdhunA AcAronI daDhatAe aneka bhAvijIvone teo tarapha sAdhatA khIlatI gaI. niMdA ke nakAra teonI vANImAM kyAreya AkarSA. 20 ziSyo ane 85 praziSyo uparAMta agraNya zrAvaka pravezyA ja nahIM. vaiyAvacca, kSamAbhAva ane tattvavicAraNA sahitanA parivAro teonA dhyAna-yoga, karma, bhakti, jJAnayoga tathA dhyAnayogathI bhAvita AtmAne paNa karmodayathI saMvat 2074 maityAdi cAra ane anityAdi bAra bhAvanAomAM bhIMjAtA rahyA. thI saMvat 2036 (I. sa. 1978 thI 1980) daramyAna zArIrika paraspRhA mahAduHkham ni:spRhatvam mahAsukham' sUtrane mAMdagI udayamAM AvI. apanAvanAra "pUjya paMnyAsajI mahArAja' saunA atyaMta AdarapAtra pUjya paMnyAsajI mahArAja vadhu ne vadhu sAvadhAna banatA gayA. banatA rahyA. "nava dharmo vayApara:' e zubha bhAvathI pariplAvita thayela vaizAkha mAsanA zukala pachInA aMtima divasomAM zvAsanI takalIpha temaNe maitrIbhAvano DaMko vagADyo. vadhI, paNa aMgUTho satata AMgaLIo upara pharato. mukha navakAra - dareka gaccha, samudAya, sakaLa zrI jaina saMghomAM teo raTatuM, haiyuM AtmabhAva ghUMTatuM ane samagra astitva apUrva koTinI ajAtazatru aNagAra' oLakhAyA. teono niSpakSa mata sauno divya ArAdhanAmAM apramattabhAve hatuM ramamANa! mata banyo. teonI guNagarimAne kAraNe teo darekane svIkArya ajavALI caudasanA jAgRtipUrvakanA-samAdhidazAmAM temanA banyA. paramAtmA paratveno teono avihaDa bhaktibhAva ane dvArA thayuM pakakhI pratikramaNa-jemAM kAusagga badhA ja svasthatApUrvaka zIlasaurabhanI vAto prasaratAM aneka dAnezvarI, rAjezvarI, tapa, pAratA gayA. teo ane prAMte sakala zrIsaMghane karyA micchAmI dukkaDaM. tyAga, saMyamasAdhanAmAM rata zrAvako teo sAtha sAdhanA karavA e pachI pATa upara beThAM-beThAM ja potAnA sahavartI zramaNone kahyuM joDAyA. keH "have A chello samaya che. je sajAgatA, svasthatA, sAvadhAnitA dIkSA pachInA 49 varSomAM teno eka dinacaryAkrama aMge teoe potAnI ja nADIne maMda paDatAM joI ane navakAranI aviratapaNe cAlyo ane te DAyarIlekhanano krama! 68 varNamAlukAomAM bhaLatA gayA. te joI saunuM bahumAna nitya prabhAte jinAlayajI juhArI, prabhujI samakSa dhyAnamAM triguNIta thayuM. rAtrInA ATha ne dasa miniTanA Takore ekAeka besIne teo jyAre upAzraye parata phare, tyAre pATa upara teonI pUjya paMnyAsajI mahArAjanI vAtsalya varasAvatI, paramatajano rojanIzI-kalama taiyAra ja hoya! paramAtmA samIpa rahIne teone prakAza pAtharatI, ArAdhanAnuM amRta vahAvatI baMne AMkho khUlI je je AMtara zreraNA thaI hoya, anuprekSAo skUrI hoya ane gaI ne maitrInA mahAsAdhaka dehathI digaMta thayA! mokSamArgasahAyaka thavArUpa je je maMthana, manana, ciMtano udbhavyAM teonA kALadharma pAmyA pachI aneka bhakto-ArAdhakonA hoya, te rojeroja DAyarIomAM AlekhI ja levAnI temanI suTeva. jIvanamAM zUnyAvakAza ubho thaI gayo. aMgata AtmaciMtananI e noMdhapothIo eTalI badhI vadhatI pATaNamAM teonuM gurumaMdira baMdhAvavAnA nirNayane makkama gaI ke koI zrAvakane tyAM so-so DAyarIo sAcavavA mATe mUkAtI karavA tyAM sudhI kahyuM keH "AjathI 100 varSa pachI mahopAdhyAya, gaI. jyAM sudhI pote saMpUrNa saMthArAvaza na thayA tyAM sudhI roja aMtima RtapAragAmI zrI yazovijayajI mahArAjanI jema ja amara [eprila - 2018) 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAmanA pAmanAra adhyAtmayogI zrI paMnyAsajI mahArAjanuM suyogya anahada upakAra karela che. vartamAna gItArtha pUjyazrIo teonA gurumaMdira banAvavuM e ApaNuM parama kartavya che.' hastAkSaromAM raheluM ciMtana vAMcI jaNAve che ke :pATaNa uparAMta pAlItANAmAM kasturadhAma, hAlAratIrtha * A graMtho to pUjyapAda haribhadrasUrijI mahArAjAnA graMthonI ArAdhanA dhAmamAM paNa potAnA gurumahArAja pratyenI akhUTa jema bhaviSyamAM jagatane Atmagamya dizA darzAvanAra dhruvatAraka guruRNa cukavavAnA anupama avasara tarIke zrI sI. ke. mahetAe samA banI raheze. guruvaryanI sohAmaNI mUrtinI sthApanA karAvI. pUjya paMnyAsajI , svayaM mahAvIraprabhunA hastAkSaro tamArA hAthamAM Ave ane mahArAjanA Atmonnati karavAnA mArga samA ciMtanothI bharapUra jeTalo AnaMda thAya, eTalo ja AnaMda A graMthomAMthI DAyarIo, temanA kALadharmanA 36 varSa sudhI jANe ratnasaMdukamAM upaje che. akabaMdha sacavAyelI rahI. paraMtu AjathI be-aDhI varSa pUrve , A graMthone jo zramaNajIvananA pAThyapustakarUpa gaNIe, to samudAyasthita zramaNabhagavaMtoe tenuM vAMcana AraMbhya ane beDo pAra che! arasaparasa vizleSaNa karavAnuM kArya karatA saunA manamAM upajyuM A akSayapAtra maLatAM AMkhone utsava, manane mahotsava ane ke tattvajijJAsuo mATe pUjya sAhebajIno A akSara deha amRta dilane divALI thaI jAya che! samAna banI rahe tema che. ATalA varSe A attaranI bATalI khUlI kharI... jJAnasudhArasanI A amRtadhArAthI bharelA kAmakuMbha jANe zrAvakaratna sI. ke. mahetAnI anubhUti anusAra zaNagArelA ApaNI samakSa mUkAyo hoya evA AtmasukhadhAma samAM A hAthInI sonAnI aMbADI upara zrutavArasAnA A ratnajaDita hastAkSarono eka eka akSara lAgyo. saune jANe maMtrAzvara! khajAnAne mUkIne rathayAtrA prayojavAnuM ane 71 peDhI tarI jAya tene graMtha svarUpe 30 jeTalA volyumanI zreNIrUpa saMpuTo kramazaH tevA A kAryanA mahAlAbhanI anumodanA karavAnuM thAya che mana ! pragaTa karavAno vicAra mUkAyo-pharIthI amArA gurumahArAjanA parama "pArasamaNi' samA A gurumahArAjanA hastAkSaronuM teja saikAo zrAvakaratna sI. ke. mahetA samakSa, jeo "sAdhyavyAdhikalpa' samA sadhI saune ajavAsita karatuM rahe tevI abhyarthanA saha, A hastAkSaronuM prakAzana karavAnA A bRhakArya mATe potAno vizALa arthabhaMDAra mokaLA mane khUllo mUkI devA tatpara banyA nAdurasta tabiyata chatAM gurubhakti pratyenA apArabhAvane kAraNe ane temAMthI have sarjana thavA mAMDyuM cheH "hastAkSaranuM akSayapAtra' tAtkAlika A lekha taiyAra karI ApavA badala gurubhagavaMta ane graMthazreNInuM ! bhAratIbena mahetAnA ame khUba AbhArI chIe. jemanA jemanA hastakamaLamAM A graMtho pahoMce, teone pUjaya zabdAMkanaH bhAratIbena dIpakabhAI mahetA paMnyAsajI mahArAjanA tattvajJAnanuM hArda evaM bhAva sughaDa ane suvyavasthita rIte pratyakSa thAya, tevI anupama kAryazailI apanAvI manano dharma, che. 30 kAryakartAo jUtha saMge pUjyabhAvathI sAhebajInA hastAkSaromAM ja chellA 15, 16 mahinAthI ekadhAruM kArya karI, buddhino dharma, badhA gurubhaktimAM bhIMjAI rahyA che. cittano dharma, pUjya paMnyAsajI bhagavaMtanuM jIvanacaritra "pArasamaNi' sAthe ahaMkArano dharma, sane have pratIta thAya che ke "hastAkSaranuM akSayapAtra'nA A badhA dharmo hastAkSaromAM akabaMdha je vaicArika virAsata che, te jANe ane Atmadravyano jhagamagato puMja che! A tattvonuM manana karatAM thAya AtmAnA dharma che ke pUjya sAhebajIno AtmA pudgalabhAvathI para ane badhA potapotAnA dharmamAM AvI jAya, AtmaramaNatAmAM kevo to magna haze ke jethI temanuM dareka ciMtana enuM nAma rAga-dveSanI pariNati tUTe, pudgala pratyenI Asakti chUTe, jIvo jJAna' pratyeno dveSabhAva haLavo thAya ane snehabhAvamAM pariName tevuM ja ane ekanA dharma upara "ApaNe" dabANa karIe eTale thayuM hoya che! ajJAna! AtmAne tvarita jAgRtimAM lAvI de tevA bhAvone atyaMta (AptasUtra : 1246) - dAdA bhagavAna saraLa svarUpe vyakta karIne pUjya sAhebajIe sarva bhavijano upara ['gadaSTie gaya-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI uvavAI sUtra ma.sa. zrI svAminIjI lIMbaDI ajarAmara saMpradAyanA pa.pU. razminAbAI mahAsatIjInA suziSyA, jJAnAbhyAsanA jijJAsu, satata svAdhyAya ciMtana-manana karanAra, zAsana prabhAvaka, tIrthaMkaranA artharUpa upadezanA AdhAre gaNadhara bhagavaMto dvArA A Agama vAcako mATe rocaka banI gayuM che. racita Agamo aMgasUtro kahevAya che. vIra nirvANa pachI eka hajAra prathama vibhAga- samavasaraNa varSe AcArya zrI devardhvigaNi kSamA zramaNe AgamI lipibaddha karAvyA bhagavAna mahAvIra svAmI vicaratA hatA te samayamAM tyAre bAra aMgasUtro uparAMta aneka AgamagraMtho lipibaddha thayA caMpAnagarInA kozikarAjA bhagavAna mahAvIra svAmInA ananya hatA. bhakta hatA. pratidina bhagavAnanA vihAranA samAcAra meLavavA vIra saMvata caudamI - paMdaramI zatAbdImAM AcAryoe upalabdha mATe temaNe aneka saMdeza vAhakanI nimaNUka karI hatI. te saMdezavAhaka AgamagraMthonuM anya prakAre vibhAjana karyuM. temAM aMgabAhya dvArA bhagavAnanA samAcAra jANIne koNika rAjA te dizAmAM sAtasUtromAMthI keTalAka sUtrone upAMgasUtro rUpe svIkAryA. ATha kadama cAlI paramAtmAne bhAvapUrvaka vaMdana karatA hatA. upAMgasUtronI saMkhyA bAra che. emAM papAtika sUtrane prathama bhagavAna jyAre caMpAnagarInA pUrNabhadra caityamAM padhAryA tyAre sthAna maLyuM che. papAtika sUtra (uvavAI sUtra)nI potAnI rAjAe saMdezavAhakane eka lAkha ATha sonAmahoro ApI satkAra keTalIka vizeSatAone kAraNe prathama upAMgasUtrarUpe prasiddha karyo. jema bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI ane vaimAnika thayuM che. jAtinA deva-devIo potAnI divyazaddhi sahita bhagavAnanA darzana opapAtikasUtra - nAmakaraNa - 355 naM 355to reva - narava karavA mATe AvyA, te ja rIte koNika rAjA potAnI paTTarANI nasikkimanuM rA deva ane narayikonA janmane upapAta kahe che. dhAriNIdevI, parivArajano sahita saMpUrNa rAjasI ThATha-mAThathI opapAtika sUtramAM mukhya rIte deva ane narakamAM utpanna thavA yogya bhagavAnanA darzana karavA gayA. bhinna-bhinna prakAranA jIvonuM vistRta varNana che tethI AgamanuM * caMpAnagarI :- jyAM koI paNa jAtano rAjya kara levAto na opapAtika sUtra te nAma sArthaka che. viSaya vastu :- A AgamanA koI adhyayana ke uddezakarUpa hoya tene nagarI kahevAya. caMpAnagarI paNa evI ja nagarI hatI. vibhAga nathI paraMtu viSayavastunI apekSAe tenA be vibhAga che. killo cAre bAjuthI surakSita hato. avara javara mATe cAre dizAmAM cAra daravAjA hatA. prajAjanonI sarva prakAranI jarUriyAto (1) samavasaraNa (2) upapAta (1) samavasaraNa :- prathama vibhAgamAM caMpAnagarI, pUrvabhadra sahajatAthI prApta thatI hatI. dhana-dhAnya, ghI-dUdha vagerenI pracuratA hatI. dareka vyakti potAnI yogyatA pramANe AjIvikA prApta karI caitya, vanakhaMDa, pRthvIzilA paTaka, koNika rAjA, dhAriNI rANI, zake te mATe vividha vyApAro hatA. prajAjanonA AnaMda-pramoda bhagavAna mahAvIra svAmInuM dehasvarUpa ane guNasvarUpa, bhagavAnanA aMtevAsI aNagAro, bAra prakAranA tapanA bheda, bhagavAnanA darzana mATe udyAno, prekSAgRho vagere sthAno hatA. vizALa sainya nagaranI mATe cAre jAtinA devonuM Agamana, samavasaraNamAM vizALa ja surakSA karatuM hatuM. pariSadamadhye bhagavAne ApelA dharmopadezanuM vistRta varNana che. A ja * pUrNabhadra caitya - dareka nagarInI bahAra IzAna khUNAmAM caityazrI opapAtika sUtramAM dareka varNano atyaMta vistArapUrvaka che. yakSAyatana yukta udyAna hoya che. caMpAnagaranI bahAra pUrNabhadra yakSanuM tethI ja teno atideza vAgo nahIM vavAra A zabdo bhagavatI caitya-maMdira hatuM. temAM sthApita yakSa pratimA loko mATe vaMdanIya sUtra Adi aneka AgamomAM jovA maLe che. - pUjanIya hatI. loko bhaktibhAvathI yakSanI sevA pUjA karI lokika (2) upapAta :- bIjA vibhAgamAM gautama gaNadharanI jijJAsA iSTaphaLanA siddhi karatA hatA. anusAra bhagavAne bhinna bhinna prakAranA jIvonA upapAtanuM varNana ke vanakhaMDa:- caityanI cArebAju vizALa vanakhaMDa hoya che. temAM karyuM che. upapAta varNana ja prastuta AgamanuM hArda che. A vana vividha prakAranA ghaTAdAra vRkSo hoya che. tyAMnI phaLadrupa jamIna, jJAnavardhaka che temaja vaidika ane zramaNa paraMparAnA aneka parivrAjako, pathati pANI ane anukULa vAtAvaraNanA kAraNe vRkSA hamezA tApasI ane zramaNo tathA temanI AcArasaMhitAnuM varNana che. te lIlAchama rahe che. A vanakhaMDa sugaMdhI vRkSonI sugaMdhathI sarva lokone uparAMta aMbaDa parivrAjaka ane tenA 700 ziSyonA kathAnakathI AnaMdita karatuM hatuM. eprila - 2018 ['gadaSTie gaya-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ hatuM. * pRthvI zilA paTTaka:- azoka vRkSanI nIce tenA thaDathI thoDe dUra : ghI, tela, dUdha, dahIM, goLa, sAkara Adi vigayayukta AhArano eka siMhAsana jevI vizAla zilA hatI. te pRthvImaya hovAthI rasAsvAdano tyAga karavo. (5) kAyakleza : dehadamana karavuM, vividha pRthvIzilA paTTakanA nAme prasiddha hatI. te kALI, aSTakoNIya, Asano, AtApanA Adi kaSTamaya anuSThAna karavA te. (6) krAMtimAna ane manohara hatI. pratisalInanA : pAMce Indriyone potapotAnA viSayomAM jatI * kohika rAjA - caMpAnagaranA koNika rAjA mahAhimAvAna rokavI. parvato jevA zreSTha, puruSonI sarva kaLAmAM nipuNa, uttama * cha prakAranA AtyaMtara tapaH- (1) prAyazcita : prAyazcita eTale aizvaryazALI hovAthI manuSyomAM IMdratulya hatA, prajAnuM rakSaNa ane guru samakSa potAnA doSo pragaTa karI, tenI zuddhi mATe tapa Adino poSaNa sArI rIte karatA hovAthI pitAtulya hatA. prajAjanono svIkAra karavo. (2) vinaya : vinaya eTale vaDIlonI sevA bhakti sarvAgI vikAsa thAya ane rAjyamAM zAMti jaLavAI rahe te mATe karavI, temano satkAra karavo, sanmAna jALavavuM, cAritra saMpanna satata prayatnazIla hatA. nyAyapriya ane dharmasabhara temanuM vartana vyaktino Adara karavo. (3) vaiyAvacca : vaiyAvacca eTale sevA. vaDIlo, tapasvI, bImAra, AcArya upAdhyAya, navadIkSita, * dhAriNI rANI - koNika rAjAnI paTTarANI dhAriNIdevI strInA sAdharmikonI prasanna citte sevA karavI. (4) svAdhyAya :- svAdhyAya uttama lakSaNothI yukta hatI. tenI vANI mIThI, madhurI ane karNapriya eTale AtmAne hitakArI vAMcana, adhyayana karavuM, zIkhelA jJAnanuM hatI. te catura ane vyavahArakuzaLa hatI. zIlasaMpanna ane guNasaMpanna punarAvartana karavuM, zAstronuM adhyayana karavuM. (5) dhyAna : dhyAna hatI. koNika rAjAmAM anurakta ane anukULa hatI. rAjAne sadA eTale eka vastunA ciMtanamAM cittane sthira karavuM, cittano nirodha, prasanna rAkhatI hatI. cittanI ekAgratA.(6) vyutsarga : zarIra tathA zarIranA mamatvano * bhagavAna mahAvIra svAmI ane temano ziSya parivAraH- bhagavAna tyAga karI ekAkI sAdhanA karavI. krodhAdi kaSAyano tyAga karavo. mahAvIra svAmInI ucAI 7 hAtha, vaja8SabhanArAya saMghayaNa, ATha karmanA baMdhane rokavo te. samacatarastra saMThANa, suvarNa varNa, 1008 uttama lakSaNonA dhAraka, * bhagavAna mahAvIra svAmInI dezanA : bhagavAna mahAvIra svayaMsaMbuddha, cAra ghAtakarma kSaya karI kevalajJAna - kevaladarzana prApta grAmanugrAma vicaraNa karatA caMpAnagarInA pUrNabhadra udyAnamAM padhAryA karI, sAdhu-sAdhvI, zrAvaka-zrAvikA rUpa caturvidha saMghanI sthApanA tyAre bhavanapati, vANavyaMtara, jyotiSI, vaimAnika deva ane karanAra, zruta ane cAritra dharmano prAraMbha karanArA, sidhdhapada prApta devIo prabhunA darzanArthe AvyA. vanapAlake koNika rAjAne bhagavAna karavAnI bhAvanAvALA, 14000 sAdhuo ane 36000 mahAvIra svAmInA padArpaNanI vadhAmaNI ApI tyAre koki rAjAe sAdhvInA parivAra sAthe caMpAnagarInA pUrNabhadra caityamAM atyaMta harSita banI mugaTa sivAyanA sarva alaMkAro vanapAlakane vanapAlakanI AjJA laI azoka vRkSa nIce pRthvI zilApaTTaka para ApyA ane siMhAsana uparathI ubhA thaIne parokSa rUpe prabhune vaMdanabirAjamAna thayA. namaskAra karyA. tyArabAda caturaMgiNI senA sAthe prabhunA darzanArthe * ziSya parivAra - bhagavAna mahAvIrano ziSya parivAra pAMca nIkaLyA. prabhune dUrathI jotAM ja rAjA uparathI utarI pagapALA mahAvrata, pAMca samiti, traNa guptithI yukta hatA. te aNagAro cAlatA pAMca abhigama - zrAvakanA ziSTAcAranuM pAlana karatA ratnAvalI, kanakAvalI, ekAvalI, Adi vividha tapanA karanArA gayA. bhagavAnanI samIpe beThA. hatA. tapanA prabhAve keTalAka aNagAro kheloSadhilabdhi, bhagavAne vizALa pariSadanI madhyamAM zrata ane cAritra dharmano jalauSadhilabdhi, AmaSaSadhilabdhinA dhAraka hatA. bhikSunI bAra upadeza Apyo. te uparAMta AgAra dharma ane aNagAra dharmanuM svarUpa pratimAne vahana karanArA, keTalAka be-traNa-cAra jJAnanA tathA samajAvatAM zrAvakonA bAra vrata ane sAdhunA pAMca mahAvratano keTalAka mAtra eka kevaLajJAnanA dhAraka hatA. bhagavAnanA aNagAro upadeza Apyo. bhagavAnanI dezanA sAMbhaLI keTalAka bhavya jIvoe kaSAya vijetA, pariSaha vijetA, nidrA vijetA, Indriya vijetAnA zramaNadharma, keTalAke zrAvakadharmano svIkAra karyo. kozikarAjA ane dhAraka hatA. kSamAdi dasa yatidharmanA pAlaka hatA. 12 prakAranA dhAriNIdevIe paNa nigraMtha pravacana prati zraddhAne daDha karI ahobhAva tapa emAM cha bAhya ane cha AtyaMtara tapanuM pAlana karatA hatA. pragaTa karyo. tatpazcAta prabhune traNa vaMdana karI devo-mAnavo svasthAne * cha prakAranA bAhya ta5:- (1) anazana : traNa ke cAra prakAranA gayA. AhArano tyAga karavo. (2) uNodarI : dravya uNodarI te bhUkhathI bIjo vibhAga : upapAta ochuM khAvuM te, bhAva uNodarI te viSaya - kaSAya ochA karavA te. gautama gaNadharanI jijJAsAthI pUchAyelA praznonuM samAdhAna (3) bhikSAcarI : saMyamI jIvanopayogI AhAra, vastra, pAtra, karatA bhagavAne vividha prakAranA jIvonI utpattinuM nirUpaNa auSadha vagerenI yAcanA abhigrahapUrvaka karavI te. (4) rasaparityAga karyuM che. (32. 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ je jIvo samyagdarzana sahita ArAdhanApUrvaka mRtyu pAme te aMbaDa nAmanA parivrAjaka hatA. teo bhagavAnanA samAgamamAM jIvo pachInA janmomAM paNa jaina dharma pAmI ArAdhanAnI yogyatA AvyA ane parivrAjakapaNAmAM rahIne zrAvakavratono svIkAra karyo. prApta kare che. ane je jIvone akAma nirjarA ke ajJAna tapathI jaina dharma prati daDha zraddhAvAna hatA. temane vaikriya labdhi ane devalokanI prApti thaI hoya te jIvo pachInA bhavamAM ArAdhanAne avadhijJAna prApta thayA hatA. teo camatkAra batAvavA potAnA yogya vAtAvaraNa prApta karatA nathI. je jIvo jIvana daramyAna 100 rUpa banAvI eka sAthe 100 gharomAM AhAra ane nihAra lAgelA doSonI aMta samaye AlocanA ke prAyazcita grahaNa karyA karatA hatA. aMta samaye eka mahinAnuM anazana karI ArAdhakabhAve vinA mRtyu pAme che te virAdhaka che. tene bhavAMtaramAM sAdhanAne brahmaloka nAmanA pAMcamAM vaimAnika devalokamAM utpanna thayA che yogya sAmagrI maLatI nathI. ane mahAvideha kSetramAMthI siddhagatine prApta karaze. (1) trasa jIvonI krUratApUrvaka hiMsA karanArA jIvono narakamAM + aMbaDa parivrAjakanA 700 ziSyo :- 700 ziSyoe paNa - upapAta thAya che. zrAvakavratano svIkAra karyo hato. ekavAra nirjana aTavImAM jalanA (2) anicchAe kaSTa sahana karI akAma nirjarA karanArA virAdhaka dAtA koI na maLyA tRSAtura hatA chatAM adattAdAna vratane vyaMtara devamAM utpanna (upapAta) thAya che. daDhatApUrvaka TakAvI rAkhavA gaMgAnadInA kinAre anazana karI (3) sAMsArika saMbaMdhono tyAga karI, vividha prakAranA vrata-niyama ArAdhakabhAve dehano tyAga karyo paNa adattapANI grahaNa na karyuM dhAraNa karanArA yatra, phaLAhAra, vAraMvAra snAna karanArA, ane pAMcamAM brahmaloka nAmanA vaimAnika devalokamAM utpanna thayA. vAnaprastha saMnyAsIo virAdhakabhAve jyotiSIdeva rUpe utpanna * kevaLa samuThThAta - kevaLI bhagavAnanA AyuSyanI sthiti alpa thAya che. ane vedanIya, nAma, gotra karmanI sthiti dIdhuM hoya to teo ATha (4) zAkyAdi zramaNo je vidUSaka, bhATavRttithI hasAvavAnI kriyA samayanI kevala samudraghAta karI tyAre karmonI sthitine sama kare che. karanArA virAdhaka zramaNo kAMdarSika prakAranA vaimAnika deva A samaye AkhA lokamAM phelAyelA Atmapradezo dvArA karmanI thAya che. nirjarA thAya che. aMtima aMtamuhurtamAM yoganirodha karI ayogI (5) cAra vedanA jJAtA, zaucadharma - dehazuddhimAM dharma mAnanArA, avasthAne prApta karI azarIrI banI eka samayamAtramAM lokAgre bhagavA varNanA vastradhArI, tevA parivrAjako pAMcamA brahmaloka sidhdhakSetramAM sthita thAya che. nAmanA vaimAnika jAtinA devarUpe virAdhakabhAve utpanna ke sidhdhakSetra :- udgalokamAM sarvArthasidhdha mahAvimAnanI dhvajAthI thAya che. 12 yojana upara sidhdhazIlA che. te 45 lAkha yojana pahoLI, (6) guru vagereno apayaza karanArA, khoTA doSa pragaTa karanArA, madhyamAM ATha yojana pahoLI ane ghaTatAM ghaTatAM mAkhInI pAMkha guru pratyenIka zramaNo virAdhakabhAve trIjA kilveiSIka vaimAnika karatAM vadhu pAtaLI che. te sidhdhazIlAthI eka yojana upara lokAMta deva rUpe utpanna thAya che. che. te aMtima yojanAnA cAra gAumAMthI aMtima chaThThA bhAgamAM (7) AjIvika (gozAlaka)nA zramaNo, maMtra-taMtrano prayoga 333 dhanuSya ane 32 aMgula pramANa sidhdhakSetra che. tyAM anaMta karanArA zramaNo virAdhakabhAve bAramA azruta devalokamAM sidhdha bhagavaMto birAje che. utpanna thAya che. * sidhdha bhagavAna:- azarIrI, niraMjana, nirAkAra, amUrta hoya (8) jAtismaraNa jJAnathI vratonuM pAlana karanArA, pazu vagere che. aMtima zarIrathI trIjo bhAga nyUna sidhdhonI avagAhanA hoya tiryaMco ArAdhakabhAve vaimAnikadevomAM AThamA sahastrAra che. sidhdha bhagavAna potAnA saMpUrNa zuddha svarUpamAM anaMtakAla sudhI devalokamAM utpanna thAya che. sthira rahe che. (9) tIrthaMkara paramAtmAnA koIpaNa eka viSayano niSedha karI, aupapAtika sUtranuM avalokana viparIta prarUpaNA karanArA nihnavo virAdhakabhAve navamAM jaina darzanamAM vastunuM svarUpa samajAvavA mATe vizeSa paddhati devaloka sudhI utpanna thAya che. apanAvAya che ane e che dravya, kSetra, kALa ane bhAva. e cArenuM (10) bAra vratadhArI zrAvako ArAdhakabhAve vaimAnika devomAM nirUpaNa A opapAtika sUtramAM jovA maLe che. jemake... (1) bAramAM devaloka sudhI utpanna thAya che. dravyathI Atmadravya - mokSa - samudyAta Adi rUpe jIva-ajIva rUpa (11) mahAvratadhArI zramaNo ArAdhakabhAve mokSamAM athavA nityAnitya dravyanuM varNana che. sarvArthasiddha mahAvimAnamAM utpanna thAya che. (2) kSetrathI caMpAnagarI Dhize (2) kSetrathI caMpAnagarI, siddhakSetra Adi kSetranuM varNana che. ahi ane (12) apramatta (pramAda rahita) zramaNo mokSa gatine prApta kare che. (3) kALathI temAM kAjomAM tene samaMAM vartamAna avasarpiNI kAlanA * aMbaDa parivrAjaka :- bhagavAna mahAvIra svAmInA samayamAM cothA ArAmAM je samaye bhagavAna mahAvIra hatA tyArano eprila - 2018 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' viroSAMka - prabuddha jIvana
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. kALa batAvyo che. 4) rAjAnI bhakti, lokonI dhArmikatAnuM varNana che. yathA rAjA (4) bhAvathI karmanA bhogavaTAthI udavabhAva, kevalajJAna - darzathI tathA prajA. lAyakabhAvanuM nirUpaNa che. 5) bhagavAna mahAvIranuM dehavarNana ane guNavarNana. dravya-kSetra-kALa-bhAva dvArA AtmAnuM svarUpa jANyA pachI 6) zramaNonI dinacaryA- jIvanacaryA, tapa sAdhanA, labdhionuM karmathI mukta thavAnuM mana thAya to e mATe dharmAcaraNa jarUrI che. varNana che. dAna-zIla-tapa-bhAva e cAra pAyA (taMbha) svarUpa gRhasthadharmanA 7) AgAra dharma ane aNagAra dharmanuM nirupaNa. 8) tapAcAra rUpa mokSanuM aMtima pagathiyuM, urdhvajIvananI pagadaMDI, 1) dAna - koNIka rAjA saMdezavAhakane prItidAna Ape che. kaLiyuganuM kalpavRkSa, svastha jIvananI cAvI eTale tapa enuM 2) zIla 12 vratanI dezanAmAM cothAvatamAM zIladharma che. suMdara nirupaNa. 3) tapa 12 tapanuM bheda-prabheda sahita varNana che. 9) cAra prakAranA devonI Rddhi, ghuti, kAMti, dhvajacinha AdinuM 4) bhAva aMtarasparzI dharmabhAva che. enuM samyaka nirupaNa che. varNana. A cAra prakAranA dharmathI samyaka jJAna-darzana-cAritra-tapanI 10) samavasaraNa, parSadAnuM varNana, atizayono ullekha, prApti thAya che. mokSamArganA cAra pagathiyAM A sUtramAM che. zrAvakonA abhigama. 1) jJAna bhagavAna mahAvIranA zramaNo niraticAra jJAnanI 11) anya dArzanikonA darzananuM sAMgopAMga varNana, AcAra ArAdhanA karavAvALA jJAnarUpa baLa saMpanna hatA. kevalajJAna saMhitAnuM varNana. darzananuM varNana che. 12) aMbaDa parivrAjaka ane emanA 700 ziSyonuM kathAnaka. 2) darzana (zraddhA) koNikanI prabhu pratyenI zraddhAnuM varNana che. 13) bhinna bhinna prakAranA jIvonA upapAta (utpanna)nuM varNana. 3) cAritra zramaNonI dinacaryA-zrAvakonI dinacaryAnuM varNana che. 14) kevala samudaghAtanuM varNana. 4) tapa urdhvajIvananA carama pagathiyAnuM bheda-prabheda sahita varNana 15) sidhdhonuM svarUpa, siddhazilA, siddhakSetranuM varNana, Atmika sukhanuM varNana. A pagathiyAM caDIe to ja mokSagatirUpa urdhvajIvana prApta 16) sAhityanA badhA pAsAM bhAvapakSa, kalApakSa baMneno subhaga thAya che. sumeLa upasaMhAra : Ama soLe kaLAe saMpanna evuM A opapAtika sUtra adhyAtma Ajano mAnavI bhotika sukho mATe sUryodayathI sUryAsta sudhI ratnono khajAno che. nahi balve madharAta sudhI yaMtravatu doDI rahyo che. samaya-zAMti-nirAMta rogI-nirogI, bhogI-tyAgI, maMda ke tIvra buddhimAna koIpaNa jevA zabdoe to enA jIvananA zabda koSamAMthI kyAranI vidAya sAdhaka A sUtramAM darzAvela upAyano upayoga karaze to enA laI lIdhI che. evA samaye bhotikamAMthI AdhyAtmikatA tarapha mATe urdhvajIvananI pagadaMDI banaze. jIvananI jaDIbuTTI banaze. AtmaraNa karAve evA ratnonI khANa samAna AgamonI saMjIvanI banaze, ane bhavasAgara taravA mATe nAva banaze. oLakhANa karAvavAnI jarUra che. alpajJAna ane alpaAyunA kAraNe badhA AgamomAM DUbakI National Treasure mAravI e tUTelI nAvathI sAgara kheDavA jevuM che. bhArata sarakAre uttarAdhyayana sUtrane nezanala Trejhara nigodathI nirvANa tarapha nimnatarathI uccatara maMjhIle prayANa (rASTriya saMpatti - rASTriya khajAno) tarIke jAhera karela che. karAvanAra, vAmanamAMthI virATa banAvanAra papAtika sUtra ja nezanala Trejhara tarIke kula 40 hastaprato jAhera thaI che emAMthI pramANa banavA lAyaka lAge che. kAraNake A nAnA sUtramAM virATatA be to gujarAtanI che. baMne jaina dharmanI che. (1) uttarAdhyayana samANI che. emAMnI keTalIka kaNikAo nIce pramANe che. sUtra ane (2) zAMtinAtha caritra. je jeno mATe gauravanI 1) vartamAna yugane anusarIne vidvAnone, navA abhyAsIone alpa samayamAM kAMIka ApI zakAya e dRSTie prayAsa karavAmAM A sUtra upara niyukti, bhASya, cUrNa tathA saMskRta Avyo che. bhASAmAM aneka TIkAo lakhAI che. je enI lokapriyatAnuM 2) nagarI, udyAna, caitya AdinI varNanAtmaka racanAo koSa jvalaMta udAharaNa che. samAna che. - saMpAdikA 3) rAjya vyavasthA-samAja vyavasthAnuM utkRSTa nirupaNa thayuM che. (34) ['gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - jIvana eprila - 2018 vAta che.
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ prajJApanA sUtra eka paricaya muni zrI jinAMza lIMbaDI ajarAmara saMpradAyanA AcArya zrI prakAzacaMdrajI svAmInA ziSya che. "jJAnasAra'' para Ph.D. karavA mATe saMzodhana kArya cAlu che. Agama graMtha guMjana je sAhityanI racanA thaI te AgamanI zRMkhalAmAM sthAna pAmyuM. A saMsAra anAdikALathI che ane anaMtakALa sudhI rahevAno te tIrthakaranI be peDhI sudhI ja dRSTivAda rahe che. tyArabAda te viccheda che. jaina dharma paNa anAdi kALathI che ane anaMtakALa sudhI rahevAno thaI jAya che. ane 12 mAM aMga sUtramAM je 14 pUrvanuM jJAna che te che. dareka tIrthakara kevalajJAna-kevaladarzananI prApti thayA bAda ja ja utkRSTa asaMkhya pATa sudhI cAle che. " caturvidha saMghanI sthApanA kare che. temanI prathama dezanAmAM temanA * AgamanI vAMcanAoH bhagavAna mahAvIranA parinirvANa pachI Agama saMkalanArthe pAMca vAMcanAo thaI che jenI samajaNa A uttarAdhikArI tarIke gaNadharo thAya che. zramaNa bhagavAna mahAvIre pramANe che. bhavya jIvonA uddhodhanArthe arthAgamanI prarUpaNA karI. gaNadharoe (1) prathama vAMcanA : vIra nirvANanI dvitIya zatAbdI pachI potAnI viziSTa budhdhipratibhAthI arthAgamane gUMthIne sUtrAgamanuM duSkALa paDyo. Agama jJAna paNa khapparamAM homAI gayuM. samaya svarUpa ApyuM. 'alya mAsaDu arahA, sutta thati para nikaITTIA jatAM duSkALa pUrNa thayo. duSkALa pUrNa thatAM viziSTa jJAnI AcAryo zAstra vAkya che temaja vIsasthAnaka pUjAmAM zrI vijayalakSmI pATalIputramAM ekatrita thayA. 11 aMganuM vyavasthita saMkalana sUrizvarajI mahArAja lakhe che ke karavAmAM AvyuM. bAramAM daSTivAdanA ekamAtra jJAtA bhadrabAhu gaNadhara pratyeka buddha gUMthya, zrutakevaLI dazapUrvIjI, svAmI te samaye nepAlamAM mAhAprANa-dhyAnanI sAdhanA karI rahyA arthathI arihaMtajIe prakAzya, sUtrathI gaNadhara rAciyuMjI. hatA. zrI saMghanI vinaMtIthI bAramAM aMganI vAMcanA karAvavAnI * bhagavAna mahAvIra pUrvenuM sAhitya: jaina sAhityanuM prAcInatama svIkRti maLI. sthUlibhadrajIne dasa pUrva sudhInI arthasahitanI vAMcanA rUpa caudapUrvarUpa mAnavAmAM Ave che. pUrvonI racanAno kALa nizcita ApavAmAM AvI. agiyAramAM pUrvanI vAMcanA cAlI rahI hatI rUpathI batAvI zakAto nathI. bhagavatI sUtramAM jyAM bhagavAnanI tyAre sthUlibhadrajIe kutUhalavRttithI viziSTa labdhi dvArA siMhanuM paraMparAnA sAdhuonuM varNana Ave che tyAM teoe 11 aMga ane rUpa banAvyuM . bhadrabAhu svAmIne ema lAgyuM ke have arthasahitanI 12 aMgano abhyAsa karela evo ullekha jovA maLe che. ane vAMcanA ApavI e jinazAsananI avahelanA, AzAtanA karavA temanAthI pUrvavartI paraMparAnA sAdhuonuM varNana paNa Ave che. barAbara che. kAraNake AvuM jJAna pacAvavAnI kSamatA have nAza pAmI jyAM temanA dvArA 11 aMga tathA pUrvonA abhyAsano nirdeza che tethI bhadrabAhu svAmIe mULasUtronI vAMcanA ApI, arthonI karavAmAM Ave che. nahi. zAbdika dRSTithI sthUlibhadra caudapUrvI thayA paraMtu arthanI dRSTie * pUrvono paricaya: mahAvIra svAmInA mokSagamana pachI Agama dasa pUrve ja rahyAM. sAhityanuM be bhAgamAM vibhAjana thayuM. (1) aMga praviSTa ane (2) (2) dvitIya vAMcanA: Agama saMkalanano dvitIya prayAsa I.sa. anaMga praviSTa. aMga AgamamAM 12 muM aMga dRSTivAda che. tenA parva dvitIya zatAbdInA madhyamAM thayo. samrATa khAravela jaina dharmanA parama upAsaka hatA. temanA suprasiddha hAthIguphA" abhilekhathI 11 aMga sAhityanI utpattinuM sthAna pUrve ja che. ane 12 aMgamAM e siddha thaI cUkyuM che ke teoe orissAnA "kumArIparvata' para badhA ja pUrvono samAveza thaI gayela che. 14 pUrvonA jJAtAne jaina muniono eka saMgha bolAvyo ane mauryakALamAM je aMgonuM zrutakevalI kahevAmAM Ave che. jJAna vismRta thaI gayuM hatuM teno punaruddhAra karavAmAM Avyo. * pUrvono viccheda : kAlakrame bAramuM aMga dRSTivAdano viccheda (3) tRtIya vAMcanA : Agamone saMkalita karavAno trIjo thayo. gaNadharonA mokSagamana bAda caudapUrvonuM jJAna dharAvatA prayAsa vIra nirvANa 829 thI 840nA madhyamAM thayo. 12 varSano munivaroe je kAMI paNa lakhyuM hatuM te AgamomAM sammilita karavAmAM bhayaMkara duSkALa paDyo. dhIme dhIme zrutajJAna lupta thavA lAgyuM. aMga AvyuM tenA pachI saMpUrNa 10 pUrvonuM jJAna dharAvatA munivaroe ane upAMganI artha sahitanI vAMcanAno bahu moTo bhAga temAM je lakhyuM te badhAno samAveza AgamomAM karavAmAM Avyo che.10 naSTa thaI gayo. samayAMtare duSkALanI samApti thavA para zramaNa saMgha pUrvonuM jJAna samyaka dRSTi AtmAne ja thAya che tethI temanA dvArA mathurAmAM skendilAcAryanA netRtvamAM ekatra thayA. A vAMcanA [eprila - 2018) 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pazuddha jIvana
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ mathurAmAM saMpanna thavAnA kAraNe "mAthurI vAMcanA' rUpe prasiddha thaI (1) Agama :- "A" upasarga "gama' dhAtuthI banelo A zabda che. tene "skadilIvAcanA' tarIke paNa svIkRtI prApta thaI. 'A' upasargano artha samannAta arthAt pUrNa che. ane "gama" (4) caturtha vAMcanA:- je samaye uttara, pUrva ane madhya bhAratamAM dhAtuno artha gati-prApti che. vicaraNa karatA zramaNonuM saMmelana mathurAmAM thayuM hatuM. te ja samaye ke jenAthI vastu tattvanuM paripUrNa jJAna thAya te. dakSiNa ane pazcimamAM vicaraNa karavAvALA zramaNonI eka vAMcanA > A - AtmA tarapha gama-gamana karAve che. je draSTine aMtarmukhI (vIra nirvANa saM. 827-840) vallabhI (saurASTra)mAM AcArya banAve, AtmadraSTine khole te Agama-AtmajJAnanuM bhAna nAgArjunanI nizrAmAM thaI. A vAMcanA "vallabhI vAMcanA" athavA karAve te. nAgaMjanIya vAMcanA' rUpe prasiddha che. > A - cAre bAju, gama-gamana-jenA dvArA sarva dravya, kSetra, (5) paMcama vAMcanA:- vIra nirvANanI dasamI zatAbdI (980- kALa, bhAva grAhI jJAna che tene Agama kahevAya che. 993) (I.sa. 454-466)mAM devardhigaNi kSamAzramaNanA netRtva > A - Apta puruSanA vacana, ga - gaNadhara bhagavaMto dvArA heThaLa punaH zramaNasaMgha vallabhImAM ekatra thayuM. devardhigaNi graMthela vAMcanA, ma - maharSi puruSa, AcArya bhagavaMta. kSamAzramaNa 11 aMga ane 1 pUrvathI adhika zrutanA jJAtA hatA. (2) sUtra :- tIrthakaronA zrImukhe arthabhUta dezanA pravAhita thAya teoe potAnA jJAnane potAnI prakhara pratibhA vaDe saMkalita che. ane temanA mukhya ziSya gaNadharo sUtranI racanA kare che. karI pustakamAM utAryuM. pahelA je mAtharI ane vallabhI vAcanAo (8) sidhdhAMta :- saikAlika sidhdha vacanone sidhdhAMta kahevAya che. thayelI te baMne vAMcanAono samanvaya karI temAM ekarUpatA (4) zrutajJAna :- gurUnI pAse ziSya kaMThopakaMTha sAMbhaLIne smRtimAM lAvavAno prayAsa karyo. A vAcanA vallabhImAM thavAnA kAraNe rAkhe che. vallabhI vAcanA' tarIke prasiddha thaI. tyArabAda AgamonI AvI (5) nigraMtha pravacana :- nirU+ graMtha = vItarAgI puruSa vaDe prarUpAyeluM koI vAcanA thaI nahIM. vIra nirvANanI dasamI zatAbdI pachI prakaSTa = je mokSamArganuM nirUpaNa karAve evA vacanone nigraMtha pUrvajJAnanI paraMparA vicchinna thaI gaI. bhagavAna mahAvIranA pravacana kahe che. parinirvANanI 9 mI zatAbdInA aMtamAM AgamonI lekhana paraMparA (6) Apta pravacana :- jina, tIrthakara, sarvajJa bhagavaMto Apta che cAlI. paraMtu Agamone lipibaddha karavAno saMketa devardhigaNi ane temanA dvArA pratipAdita tattvone, sidhdhAMtone Apta kSamAzramaNanA samayamAM maLe che. vacana kahevAya che. jaina AgamonuM prAcInatama vargIkaraNa samavAyAMgamAM maLe che. (7) jina vacana :- jina bhAvita arthAt tIrthakaronA upadeza ane (1) tyAM Agama sAhityanuM pUrva ane aMganA rUpe vibhAjana karela Adezone jinavacana kahevAya che. che. (2) AgamonuM bIjuM vargIkaraNa devardhigaNi kSamAzramaNanA (8) gaNipiTaka :- gaNi-AcArya, piTaka-peTI. AcAryo dvArA samayanuM che. surakSita AcAranA vidhi-niSedha niyamo je peTImAM sacavAyelA aMga praviSTa ane aMga bAhya. che te gaNipiTaka che. > aMga praviSTa :- je gaNadhara kRta sUtrAgama rUpe prasiddha che. (9) upadeza :- upa-najIka, deza-AtmA. AtmAnI samIpa > aMga bAhya :- je sthavira kRta hoya che. AtmAmAM sthita karAve evI kathanazailIne upadeza kahevAya sthAnakavAsI ane terApaMthI paraMparA 32 Agamane ja che. pramANabhUta mAne che. zvetAMbara mUrtipUjaka mULa Agamo sAthe (10) zAstra :- jenAthI bhAva pariNAma zikSita thAya te niryuktine pramANa mAnI kula 45 Agamane mAne che. digambaranI zAstra che. mAnyatA e che ke Agama viccheda pAmyA che. * AgamonuM chelluM vargIkaraNa vi.saM. 1334mAM racAyela * AgamanA paryAyavAcI zabdo :- jaina zAstrone "zruta', "sUtra' "prabhAvaka-cAritra'mAM sarvaprathama jovA maLe che. je nIce pramANe ke "Agama' tarIke oLakhavAmAM Ave che. paraMtu vyavahAramAM Agama che. zabdano vadhu prayoga karavAmAM Ave che. atItakAlamAM zruta zabda (1) aMga (2) upAMga (2) mULa (4) cheda. A vargIkaraNano prayoga bahoLA pramANamAM thato hato. zruta kevalI, zruta sthavira upAdhyAya samayasuMdaragaNIe potAnA samAcAra zataka patra 76mAM Adi aneka jagyAe prayukta thayo che. sutra, graMtha, siddhAMta, ullekha karela che. ane pachI Aja lagInA AcAryoe tene mAnya pravacana, AzA, zrutajJAna, nigraMtha pravacana, Aptavacana, rAkhela che. A vargIkaraNamAM dareka aMganuM ekeka upAMga che. jinavacana, gaNipiTaka upadeza, zAstra, Agama, AmnAya prajJApana aMgasUtromAM ghaNo ja gUDhArtha rahelo che tethI tenA saMpUrNa bhAva etihaya - A badhA AgamanA ja paryAya vAcI zabda che. samajavA khUba muzkela lAgatA hatA tethI tenA bhAva vadhAre spata ['gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana eprila - 2018
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1) A samajAvavA upAMgonI racanA karavAmAM AvI tema papAtika sAhityamAM je sthAna pAMcamuM aMga bhagavatIne maLyuM che tevuMja upAMga TIkAmAM A pramANe kahyuM che. - 'aMgAthe svataMbodhavidhAyakAnAM zAstromAM prajJApanAnuM mahattva che. paraMtu bhagavatI sUtramAM atraupAMgAnI'. tatra-1,2,5,6,11,15,17,24,26 ane 27 mAM padamAM puruSanA zarIramAM je rIte 12 aMga hoya che. tevI rIte prastuta viSayanI pUrti karavA mATenI sUcanA ApI che. A ja zrutapuruSanA paNa 12 aMga che. (AcArAMgAdi) zrutapuruSanA pratyeka prajJApanAnI vizeSatA che. aMga sAthe eka-eka upAMganI kalpanA karavAmAM AvI che. kAraNake * prajJApanAno artha :- svayaM zAstrakAra teno artha samajAve che. aMgomAM kahevAyelA arthono spaSTa bodha upAMgasUtra karAve che. jIva ane ajIvanA saMbaMdhamAM je prarUpaNA che te prajJApanA che. pratyeka aMga sAthe upAMganuM A rIte vargIkaraNa karavAmAM AvyuM che. AcArya malayagirInA mate "prajJApanA" zabdanA prAraMbhamAM je "pra" aMga upAMga upasarga che te bhagavAna mahAvIranA upadezanI vizeSatA batAve AcArAMga uvavAI che "prajJApati ane prapati' A kriyAo parathI spaSTa thAya che ke sUyagaDAMga rAyappaeNIya bhagavAnano upadeza e ja prajJApanA che. prastuta AgamanA bhASA 3). ThANAMga jIvAjIvAbhigama padamAM 'quLavaLa' eka bhASAno prakAra batAvyo che. tenA viSayamAM samavAyAMga pannavaNA AcArya malayagirI kahe che, "je vastu je pramANe che te ja pramANe bhagavatI jaMbudvIpapannati jenuM kathana je bhASA dvArA karavAmAM Ave che te bhASA "prajJAvanI' jJAtadharmakathA caMdrapati che.' prajJApanAno A sAmAnya artha che. upAsakadazAMga sUryapannati * prajJApanAno AdhAra :- AcArya malayagirIe A Agamane aMtagaDadazAMga nirayAvalikA samavAyAMga sUtranA upAMga tarIke darzAvyuM che. kAraNake 9) anuttarovavAI kappiyA samavAyAMgamAM jIva, ajIva Adi tattvonuM mukhyatve nirUpaNa che 10) prazravyAkaraNa puphiyA ane prajJApanAmAM paNa jIva, ajIva ane tattva saMbaMdhI varNana che. 11) vipAka puphaculiyA zyAmAcAryae pannavaNAne draSTivAdanuM niSkarSa batAvyuM che. draSTivAda 12) draSTivAda (viccheda) vahinadazA Aje upalabdha nathI paraMtu prajJApanAmAM vati viSayavastunuM prajJApanA sUtra draSTivAda jJAna pravAda, Atma pravAda ane karma pravAda sAthe meLa * nAmakaraNa - "paNaNavaNA' athavA "prajJApanA' jenAgamano khAya che. caturtha upAMga che. prastuta AgamanA saMkalayitA (2cayitA) * viSaya vastunI gahanatA ane durhatA :- prajJApanA sUtranI zyAmAcAryae AnuM nAma "adhyayana' rAkhyuM che. je sAmAnya che viSayabaddha karavAmAM ane tene chatrIsa padomAM vibhakta karavAmAM ane vizeSa nAma prajJApanA che. prajJApanA - prajJApanA - purNana zrI zyAmAcArya e khUba ja kuzaLatAno paricaya Avyo che. tathA jJApanA karupA rUti prajJApanA arthAt vividha bheda - prabheda dvArA jIva amuka viSaya vastu eTalI jaTila che ke prarUpaNA eTalI gUDha che ke ane ajIva dravyanuM kathana karavuM, tene prajJApanA kahe che. A AgamanA vAcaka jo jarA paNa asAvadhAnI dAkhave to viSaya vastunA satya - pratyeka padanA aMtamAM puNavaUIIC maravA A pATha maLe che. prastuta tathyathI ghaNo dUra thaI jaze. ane vastu tattvane pakaDI nahIM zake. AgamanuM nAma "prajJApanAdhyayana' pUrNa nAma mAnavAmAM Ave che. * racanAzailI :- prastuta saMpUrNa upAMgazAstranI racanA praznottara * prajJApanA zabdano ullekha :- bhagavAna mahAvIra dvArA prarUpita zailImAM che. prAraMbhathI 81 mAM sUtra sudhI praznakartA ane uttaradAtAno dezanAonuM vAstavika nAma "padmavati', parUti Adi kriyAonA koI paricaya nathI maLato. tyArabAda gaNadhara gautama ane bhagavAna AdhAre "pannavaNA" athavA "prarUpaNA' che. AvI dezanAonA mahAvIranA praznottararUpe varNana che. kyAMka-kyAMka vacce-vacce AdhAre A AgamanuM nAma prajJApanA rAkhyuM che. evuM jJAta thAya sAmAnya praznottara che. saMpUrNa Agamano zloka pramANa 7887 che. A ja AgamamAM tathA anya aMgazAstromAM tathA saMvAdomAM che. temAM prakSipta gAthAone choDIne 232 kula gAthA ane bAkInA pUmte, quiz, qqtA' Adi zabdonA ghaNI jagyAe upayoga gadya che. A AgamamAM je saMgrahonI gAthAo che tenA racanAkAra karavAmAM Avyo che. bhagavatI sUtramAM AryaskandhakanA praznanonA viSe kahevuM kaThina che. javAba ApatA svayaM bhagavAna mahAvIre kahyuM che - "rva ug mA ke viSaya vibhAga:- AcArya malayagirIe gAthA 2 mAM ravaMdhal' A parathI bhagavAna mahAvIranA upadezo mATe "prajJApanA' prajJApanAmAM AvelA viSaya vibhAgano saMbaMdha jIvAjIvAdi sAta zabdano prayoga spaSTa thAya che. tattvonA nirUpaNa sahita A pramANe prayojita karyo che. * prajJApanAnI mahattA ane vizeSatA :- saMpUrNa jenAgama 1-2 jIva-ajIva pada 1,3,5,10 ane 13 = 5 pada [eprila - 2018 ) 'gurudaSTie saMgha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3 Azrava pada 16,22 = 2 pada ajIva prajJApanA che. temAM rUpI ane arUpI ajIva aMtargata cha 4 baMdha pada 23 = 1 pada dravya (dharmAstikAyAdi)nA bheda-prabheda samajAvyAM che. ajIvano 5,6,7 saMvara, pada 36 = 1 pada viSaya ocho che. mATe sUcIkarAdanyAya mujaba ene prathama lIdhuM che. nirjarA ne mokSa dvitIya jIva prajJApanA che. temAM jIvanA mukhya bheda be (1) saMsArI zeSa padomAM kyAMka - kyAMka koIka ne koIka tattvanuM nirUpaNa che. ane (2) sidhdha pADyA che. sidhdhanA ane saMsArInA bheda - prabheda * prajJApanAnuM bhagavatI vizeSaNa - pAMcamuM aMga vyAkhyA prajJaptine samajAvyAM che. liMganA bhedathI paNa jIvonA bheda samajAvyAM che. jema "bhagavatI' vizeSaNa ApavAmAM AvyuM che tema prajJApanAne taduparAMta pRthvIkAya, be sthAvarakAya, traNa vikasendriya temaja nArakI, paNa "bhagavatI' vizeSaNa ApyuM che. A vizeSaNa prajJApanAnI tiryaMca, manuSya ane devonA bhedonuM nirUpaNa che. vizeSatAnuM sUcaka che. bhagavatImAM prajJApanA sUtranA (2)sthAna pada :- bIjA padamAM jIvonA nivAsa sthAna saMbaMdhI 1,2,5,6,11,15,17,24,25, 26,27 padomAM viSaya ciMtana prastuta karavAmAM AvyuM che. nivAsa sthAnanA be prakAra che pUrti karavAnI sUcanA che. vizeSatA e che ke prajJApanA upAMga hovA (1) svasthAna (2) prAsaMgika nivAsa sthAna. tenA aMtargata chatAM bhagavatIno ullekha temAM nathI. "upapAta" ane "samudyAta' e be viSaya saMbaMdhI vistRta carcA * prajJApanAnA racayitA :- prajJApanAnA mUlamAM kyAMya paNa tenA che. kayo jIva kyAM rahe che te jANavA mATe A padanuM vivecana karavAmAM racayitAnA nAmano ullekha nathI. zarUAtamAM maMgala gAthA pachI AvyuM che. TUMkamAM, ekendriya jIvo samagralokamAM vyApta che. be gAthAo che tenI vyAkhyA AcArya haribhadra ane AcArya beIndriya, te Indriya, caurindriya ane paMcendriyanuM nivAsa sthAna malayagirI baMnee karI che. paraMtu teo te gAthAne prakSipta mATe samagralokano asaMkhyAtamo bhAga che. sidhdhanA jIvo lokAgre che. te gAthAomAM spaSTa ullekha che - A zyAmAcAryanI racanA nivAsa kare che. manuSyamAM kevalI samudyAtanI apekSAe tenuM che. AcArya malayagirIe zyAmAcArya mATe "bhagavAna" vizeSaNano nivAsasthAna samagraloka kahyuM che. prayoga karyo che. (3)alpabahuta pada :- A padanA be nAma pracalita che. (1) * prajJApanA ane SakhADAgama: eka tulanA:- Agama prabhAkara bahuvaktavya (2) alpabadutva. A padamAM dizA, gati, Indriya, puNyavijayajI ma. ane paM. dalasukha mAlavaNiyAe "pannava/sutta' kAya, yogAdithI laI mahAdaMDaka sudhInA 27 bAronA mAdhyame jIvadravya graMthanI prastAvanAmAM prajJApanA ane SakhaMDAgamanI vistRta tulanA ane ajIvadravyanuM vargIkaraNa karI tenA alpabadutvano vicAra karI che. prajJApanA zvetAmbara paraMparAnuM Agama che to SakhaMDAgama prastuta karyo che. A vistRta sucita jIvomAM sarvathI ochI saMkhyA digaMbara paraMparAnuM Agama che. prajJApanAnA racayitA dazapUrvadhara garbhaja manuSyonI che. ane sUkSma vanaspatinA jIvo sarvAdhika che. zyAmAcArya che to pakhaMDAgamanA racayitA AcArya puSpadaMta ane A rIte saMsArI jIvonuM cokkasa pramANa sAthe nirUpaNa karavuM te ja AcArya bhUtabali che. A padanI vizeSatA che. * prajJApanA vyAkhyA sAhitya :- prajJApanA sUtranI AcArya (4)sthiti pada :- A padamAM saMsArI jIva janmathI mRtyu paryata malayagirIjI kRta saMskRta TIkA, TIkAnuvAda hindI, gujarAtImAM naraka Adi paryAyomAM niraMtara keTalo kALa che, te kALa maryAdAnI prakAzita che. ludhiyAnA, salAnA, bAvara ane rAjakoTathI A vicAraNA che. sthitinA jaghanya ane utkRSTa ema be bheda pADyA zAstra vivecana sahita prakAzita thayuM che. Agama sArAMza ane che. A padamAM sarva prathama koIpaNa sthAnanA jIvonI samuccaya praznottaranA prAvadhAnamAM A zAstranuM svataMtra pustaka hindI ane jaghanya ane utkRSTa sthitinuM kathana che, tyAra pachI paryAptA ane gujarAtI baMne bhASAmAM alaga-alaga chapAyela che. A sUtra para aparyAptA ane te sivAya te sthAnanA jeTalA bheda-prabheda thAya AdhArita thokaDAnA traNa bhAga bIkAnerathI prakAzita thayA che. tenI jaghanya-utkRSTa sthitinuM kathana che. TUMkamAM daMDakanA kramathI suMdara cArTa Adi mATe navInatama thokaDAnI navIna zailInI rUpamAM jIvonI umara-sthiti batAvI che. vimalakumArajI navalakhA dvArA lekhita "jaina tattva saMgraha bhAga- (5)paryava pada - paryava arthAtu paryAya. A padamAM jIva paryAya 2'nA nAmathI "aMbAgurU zodha saMsthAna' udayapurathI prakAzita ane ajIva paryAyanuM vistRta varNana che. jIva paryAyamAM avagAhanA, karavAmAM Avela che. sthiti, varNAdi ane jJAnAdi paryAyonI chaThANavaDiyAthI talanA zodha saMsthAna udayapurathI prakAzita karavAmAM Avela che. karavAmAM AvI che. ajIva dravyanA pradeza, avagAhanA, sthiti, A sUtranA 36 padono TUMkamAM paricaya A pramANe che :- varNAdithI tulanA karavAmAM AvI che. Ama jIva ane ajIva dravyonI (1) prazApanA pada - prathama padamAM jIva ane ajIvanA bheda-prabheda vividhatA A padamAM che. samajAvIne prajJApanAne be vibhAgamAM vibhAjita karyuM che. prathama (6)vRddhAMti pada - vyutkrAMti eTale utpatti ane udvartana. utpanna 'gurudaSTiegraMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ thavuM ane AyuSyanuM pUrNa thavuM. A padamAM jIvonI utpatti ane thavo A paraMparA cAle che. A jANI mokSArthI sAdhaka zarIrAsakti maraNanA virahakALanuM jIvonI gatAgata ane vividha sthAnomAM choDIne AtmabhAvamAM ramaNatA kare. utpanna thavA mATe AyuSyabaMdha, AyuSyabaMdhakAla vagere viSayonuM (13) pariNAma pada - A padamAM jIva ane ajIvanA pariNAmanuM spaSTIkaraNa karela che. varNana che. pariNAma zabdanA be artha thAya che. (1) mULa svarUpane (7)zvAsocchavAsa pada :- A padamAM samasta saMsArI jIvonA choDyA vinA dravyonuM eka avasthAmAMthI bIjI avasthAmAM parivartana zvAsocchavAsanA kAlamAnanI vicAraNA che. A padamAM 24 daMDaka thavuM te pariNAma (2) pUrvavartI vidyamAna paryAyanA vinAza ane jIvonA eka zvAsocchavAsanI prakriyAno samaya traNa prakAre batAvyo uttaravartI avadhi avidyamAna paryAyanA prAdurbhAvane pariNAma kahe che. (1) nArakInA jIvo duHkha ane vedanAnA kAraNe niraMtara dhamaNanI che. cha e dravyonuM satata pariNamana thayA ja kare che. e samajAvIne jema tIvravegathI zvAsocchavAsa le che. (2) devo sukhI che tethI tenA bhedonuM kathana che. temanA zvAsocchavAsa maMda gatie cAle che. (3) manuSya ane tiryaMco (14) kaSAya pada - krodha, mAna, mAyA ane lobhanuM svarUpa vividha aneka prakAre zvAsocchavAsa le che. prakArathI batAvyuM che. kaSAya saMsAra paribhramaNanuM kAraNa hovAthI (8)saMzA pada - sAmAnya rIte saMjJA eTale jIvonI manovRtti mokSa prApti mATe kaSAyanuM svarUpa jANavuM e che. kaSAyonA phaLa ane tenuM pragaTIkaraNa A padamAM AhArAdi dasa saMzAnuM varNana che. svarUpe ATha prakRtionA caya, upacaya, baMdha, udIraNA, vedanA ane nArakImAM prAyaH bhaya ane krodha saMjJA adhika, tiryaMcomAM AhAra nirjarA A cha prakRtionuM kathana karyuM che. ane mAyA saMjJA adhika, manuSyomAM maithuna ane mAna saMjJA adhika (15) Indriya pada :- Indriya saMbaMdhI varNana, dravya ane bhAvanA tema ja devatAomAM parigraha ane lobha saMjJA adhika hoya che. bhedothI be uddezakamAM karavAmAM AvyuM che. prathama uddezakamAM 24 (9)yoni pada :- koIpaNa jIva eka bhavanuM AyuSya pUrNa thAya dvAra ane dvitIya uddezakamAM 12 dvAramAM Indriya saMbaMdhI vividha tyAre skula zarIrane choDIne tejasa ane kArmaNa zarIra sahita utpatti viSayonuM varNana karyuM che. Indriya mukhyatve be prakAre batAvI che. sthAnamAM pahoMce che te sthAnane yoni kahevAmAM Ave che. A padamAM (1) dravyandriya (2) bhAvendriya. traNa prakAranI yonimAM sarva jIvono samAveza thaI jAya che. (1) (16) prayoga pada - mana, vacana ane kAyAnA mAdhyamathI thanArI zIta, uSNa ane zItoSNa (2) sacitta acitta ane mizra (3) AtmAnI pravRttine prayoga kahe che. ahIM 15 yogone ja prayoga saMvRta, vivRta, saMvRta - vivRta. ' kahIne 24 daMDakamAM varNana karyuM che. karmanA udaye jIva manovargaNAne (10) carama pada - A padamAM ratnaprabhAdi pRthvI, sidhdhazIlA, vicArarUpe, bhASA vargaNAne vacanarUpe ane zarIra vargaNAne kAyAnI devaloka, samagra loka, paramANu pudgala, skaMdha AdinI vividha kriyArUpe pariNAve che. tenuM vistRta varNana ahIM che. 4 mananA, apekSAe carama-acarama ane tenA alpabahutvanI vicAraNA che. 4 vacananA ane 7 kAyAnA e paMdara yoga che. aMtamAM 24 daMDakanA jIvonI gati, sthiti, bhava, bhASA, (17) lezyA pada - vezyA e jIvanuM eka pariNAma vizeSa che. A zvAsocchavAsa, AhAra, varNa, bhAva, gaMdha, rasa ane sparsa A padanA cha uddezakamAM vezyA saMbaMdhI rocaka varNana che. vezyAnA bhedo, 11 dvArothI carama-acaramanuM varNana che. lezyAvALA jIvonuM alpabadutva, vezyAnuM pariNamana vagere ghaNAM (11) bhASA pada :- A padamAM bhASAnA (1) satya (2) asatya viSayonuM varNana che. (3) mizra ane (4) vyavahAra ema cAra prakAro batAvIne tenA (18) kAyasthiti pada - A padamAM jIva ane ajIva pota potAnI bheda-prabhedanuM varNana che. vicArone pragaTa karavAnuM mAdhyama bhASA paryAyamAM keTalo kALa rahe che. tenI vicAraNA che. eka jIva marIne che. bhASAthI ja tIrthakaro dvArA zAsananI sthApanA ane paraMparA vAraMvAra te ja yonimAM janma dhAraNa kare to te badhA bhavonA cAle che. 24 daMDakamAMthI 5 sthAvaranA jIvone choDIne zeSa 19 AyuSyano athavA te paryAyanI kAla maryAdAno je kula saravALo daMDakanA jIvo bhASaka che. bhASAno upayoga pUrvaka prayoga karanArA thAya te kAlasthiti che. jIvadvAra, gatidvAra, Indriya dvAranI vicAraNA ane upayoga rahita bolanArA jIvomAM ArAdhaka virAdhaka tathA A padamAM che. 4 prakAranA bhASaka jIvonA alpabadutvanI carcA karela che. (19) samyakatva padaH- prastuta padamAM samyaphadraSTi, mithyAdraSTi ane (12) zarIra pada - dArika, vaikriya, AhAraka, tejasa ane Adi mizradraSTi saMbaMdhI varNana che. 24 daMDakamAMthI 5 ekendriyomAM eka pAMca kArmaNa Adi pAMca prakAranA zarIranuM varNana A padamAM che. mithyAdraSTi, traNa vikasendriyamAM samyaka ane mithyAdoSa ema be prathama traNa zarIra pUla che. bAkInA be zarIra sUkSma che. bhavAMtaramAM draSTi ane zeSa paMcendriyanA 16 daMDakamAM traNa draSTi hoya che. jIva chellA be zarIra laI jAya che ane gati anusAra tene sthUla (20) aMtakriyA pada :- aMtakriyA eTale bhavaparaMparAno tathA zarIra maLe che. Ama zarIranI prApti thavI ane zarIrano tyAga karmono sarvathI aMta karanArI kriyA. eka samayamAM koNa keTalI 1 eprila - 2018 ['gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMkhyAmAM siddha thAya che? tathA tIrthakara, cakravartI pada, 14 ratna, - AtyaMtara avadhi, dezAvadhi, kSayavRddhi, pratipAti - apratipAti bhavI dravya deva AdinI Agata ane gata tathA asaMjJI AyuSyanuM A sAta dvArathI avadhijJAnanA bheda - prabheda saMbaMdhI vistRta varNana kathana che. (21) avagAhanA saMsthAna pada - pAMca zarIrono daMDakanA kramathI (34) paricAraNa pada - paricAraNA zabdano artha maithuna, zarIra bheda, saMsthAna, zarIranuM mApa, zarIranA pudgalonuM cayana, IndriyonA viSayonuM sevana, kAmakrIDA, rati athavA viSayabhoga eka sAthe vividha zarIranuM kathana, alpabahutva vagere sAta dvArothI Adi thAya che. pAMca prakAranI paricAraNAnuM varNana mukhyatve vicAraNA karI che. devatAone lagatuM che. (22) kiyA pada :- kaSAya ane yogajanya pravRttine kriyA kahe che. (35) vedanA pada :- A padamAM saMsArI jIvone anubhavamAM A padamAM kAyikI Adi pAMca ane AraMbhikI Adi pAMca kriyAonuM AvanArI sAta prakAranI vedanAonuM pratipAdana 24 daMDakanA aneka prakArathI nirUpaNa che. mAdhyame karyuM che. (1) zIta, uSNa, zItoSNa (2) dravya, kSetra, kAla, (23-27) karma prakRti pada - A padamAM vividha dvAronA mAdhyamathI bhAva (3) zArIrika, mAnasika ane ubhaya (4) zAtA, azAtA, karma siddhAMtanI carcA karavAmAM AvI che. karmabaMdha - baMdhaka pada, zAtAzAtA (5) duHkhA-sukhA, aduHkhA-asukhA (6) karmabaMdha - vedaka pada, karmaveda - vedaka pada, dvArA karmonI prakRtinA AbhupakramikI-pakramikI (7) nidA, anidA Adi vedanAnuM baMdha, udaya AdinI vicAraNA vistArathI karavAmAM AvI che. varNana che. (28) AhAra pada - 24 daMDakamAM AhAra saMbaMdhI varNana prathama (36) samudyAta pada - vedanA AdinA nimitte mULa zarIrane choDyA uddezakamAM ane bIjA uddezakamAM AhAraka- anAhArakanuM varNana vagara Atmapradezono vistAra thavo te samudyAta che. jenA sAta aneka dvArothI karyuM che. traNa prakArano AhAra batAvyo che. (1) prakAra che. sAta samughAta ane cAra kaSAya samudyAta saMbaMdhI saceta (2) aceta (3) mizra. te uparAMta ojaAhAra, lomAhAra, vistArathI varNana che. aMtamAM mokSatattvanuM varNana karatA kevalI, prakSepAhAra, manobhakSI AhAra AdinuM paNa varNana che. (1) kevalI samudyAta ane sidhdhonA svarUpanuM nirUpaNa che. vigrahagatimAM (2) kevalI samudyAta samaye (3) 14 mAM ayogI A rIte prajJApanAnA 36 padomAM vipula dravyAnuyoga saMbaMdhI guNasthAne (4) sidhdha avasthAmAM A cAra avasthAmAM jIva sAmagrInuM saMkalana che. prajJApanAmAM sAhitya, dharma, darza, ItihAsa aNAhAraka hoya che. ane bhUgoLanA aneka mahattvapUrNa tathyonuM ciMtana che. AmAM (29) upayoga pada - upayoga e jIvanuM lakSaNa che. sAkAra AlaMkArika prayoga ocho hovA chatAM jena pAribhASika upayoganA 4 bheda ane anAkAra upayoganA 4 bheda batAvI kula zabdAvalino prayoga vizeSarUpe karavAmAM Avyo che. karmaArya, 12 upayoganuM 24 daMDakanA jIvo saMbaMdhI varNana che. upayogamAM zilpaArya, bhASAcArya Adi aneka tathyo para prakAza pADavAmAM jJAna, ajJAna ane darzanano samAveza thAya che. Avyo che. (30) pazyatA pada :- saikAlika bodhane pazyatA kahe che. pazyatA prajJApanA jaina tattvajJAnano bRhat koSa jJAna pariNAma svarUpa ja che. paraMtu temAM saikAlika bodhanuM ja grahaNa siddhAMtanA aneka mahattvapUrNa viSayonuM saMkalana che. thAya che. mAtra vartamAna - kAlIna hoya to tenuM grahaNa pazyatAmAM upAMgazAstromAM sauthI vizALa A ja upAMga che. aMgazAstromAM thatuM nathI. tethI upayoganA 12 bheda ane pazyatAnA 9 bhedanuM je sthAna "bhagavatI'nuM che te ja sthAna upAMgazAstromAM varNana karyuM che. "pannavaNA'nuM che. (31) saMzI pada :- A padamAM saMjJI, asaMzI, nosaMjJI noasaMzI * UMDANapUrvaka adhyApana karavAnI paddhati:A traNa prakAranA 24 daMDakanA jIvonuM vibhAjana karavAmAM AvyuM tIrthaMkara paramAtmA lokahitArthe vizALa gaMbhIra arthasahita, che. nArakI, bhavanapati ane vyaMtaradevo saMzI ane asaMzI baMne vANInA 35 prakAranA uttama guNothI yukta dezanA pharamAve che prakAre che. jyotiSI, vaimAnika devo saMjJI che. 5 sthAvara, 3 jenuM saMkalana gaNadhara bhagavaMto potAnI tIvra yAdazaktithI yAda vikasendriya asaMjJI che. tiryaMca ane manuSyo saMzI - asaMnnI baMne rAkhIne zabda rUpe, pada rUpe, vAkyarUpe, mahAvAkyarUpe, alAvArUpe che. kevalI bhagavAna ane sidhdha bhagavaMto nosaMsI noasaMzI che. tenI gUMthaNI kare che ane A rIte bhagavAna mahAvIrathI laIne (32) saMyata 5da :- prastuta padamAM jIvomAM saMyata, saMyatAsaMyata, viziSTa caudapUrvI mahAtmAo sudhI yAda rAkhIne jJAna meLavavAnI asaMyata ane nosaMyata noasaMyata - nosaMyatAsaMyata A 4 prakAranuM paraMparA cAlI. amuka varSo bAda ArAnuM parivartananI sAthe kALanA varNana karyuM che. prabhAvarUpe jJAnAvaraNIya karmano kSayopazama ocho thavA lAgyo (33) avadhi pada - avadhi padamAM bheda, viSaya, saMsthAna, bAhya tethI jJAna zIkhavAmAM maryAdA AvI gaI. tethI AvuM jJAna nAza ''gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ na pAme te mATe kaMThastha paraMparAno udaya thayo je Aja sudhI niraMtara jANI zakAya che. cAlI rahyo che. tattvano khajAno jemAM sacavAyelo che tevuM prajJApanA A vyAkhyA sAhityanuM adhyayana karavuM e sAmAnya vyakti sUtra eka viziSTa koTinuM Agama che..jenA chatrIsa padomAM mATe kaMTALAjanaka banI rahe che kAraNake saMskRta bhASAmAM racAyeluM dravyAnuyoga saMbaMdhI sAmagrInuM saMkalana karavAmAM AvyuM che. AvuM A vyAkhyA sAhitya ghaNuM vizALa che tethI A Agama kaMThastha jJAna samajavA koI gItArtha mahApuruSanuM AlaMbana anivArya che. karavAnI sarvazreSTha paddhati "thokaDA" che. A thokaDA kaMThastha karavAthI tethI A AgamanA gaMbhIra rahasyone samajavA mATe mUrdhanya A AgamanuM jJAna meLavI zakAya che. A thokaDAone manISioe vyAkhyA sAhityanuM nirmANa karyuM. AgamazAstronuM navanIta kahevAmAM Ave che. jenI bhASA saraLa, jo koI jijJAsu vyaktie A Agamano UMDANapUrvaka suMdara zailI, tattvajJAnanI suMdara chaNAvaTa abhyAsuone rucikara abhyAsa karavo hoya to vyAkhyA sAhityanuM adhyayana jarUrI che. lAge che. lagabhaga 36 padonA viSayane laIne thokaDAnI racanA AcArya haribhadrasUrijIe prajJApanAnI avacUrNino ullekha karela karavAmAM AvI che. jemAM bhASA pada, yoni pada, zvAsocchavAsa che. AcArya malayagirIe paNa potAnI vRttimAM avacUrNino ullekha pada, sthiti pada, saMjJApada, zarIrapada, kaSAyapada, pariNAmapada, karela che. jenA racayitA AcArya jinabhadra hovA joIe evuM kAyasthitipada, AhArapada, karmaprakRtipada, upayogapada, arvAdhapada, anumAna karavAmAM Ave che. vartamAna samayamAM sau prathama AcArya vedanApada, samudaghAtapada, vagere jANItA ane upayogI thokaDA haribhadrae "pradeza vyAkhyA' nAmanI TIkAnI racanA karI. tyAra bAda vidyamAna che. bIjI vRttinI racanA navAMgI TIkAkAra AcArya abhayadeve karI. je jijJAsuone sUcana karavAmAM Ave che ke thokaDA dvArA prajJApanAnI trIjA pada para che. AcArya malayagirIjIe paNa vividha maulika viSayonuM Apa jJAna meLavI zakazo. Apa sau prajJApanA para vistRta vyAkhyA karI che. tyArabAda muni candrasUrie pramAdano tyAga karI jJAna mATe puruSArtha karo ane carama lakSyane paNa vanaspatinA viSayane laIne "vanaspati saptatikA" nAmanI prApta karo e ja AzA ane daDha vizvAsa sAthe aMtaranI vyAkhyA lakhI. A rIte vividha AcAryoe potAnA vizALa jJAnane abhilASA che. vyAkhyAnuM svarUpa ApyuM jenuM adhyayana karavAthI prajJApanAnA rahasyo zrI uttarAdhyayana sUtrano 36 adhyayanano saMkSipta paricaya sAdhvI mahimAkumArIjI lIMbaDI ajarAmara saMpradAyanA AcArya zrI bhAvamuninA ziSyA pa.pU. razminAbAI mahAsatIjInA ziSyA. AgamazAstronA abhyAsI vyAkhyAtA. zibirAdi karAvanAra, zrI uttarAdhyayana sUtra eTale.... zrI uttarAdhyayana sUtra zramaNa bha. mahAvIra svAmInuM pratinidhitva * mokSaprAptino sacoTa ane saraLa upAya... karanAra Agama che. temAM jIva, ajIva, karmavAda, Sadravya, navatattva * amUlya jIvananuM vasiyatanAmuM. vagere viSayono samAveza cAre anuyoganA mAdhyamathI thayo che. * azAMta jIvanane prazAMta banAvanAra aNamola jaDIbuTTI.. A AgamanA viSayonI pradhAnatA ane zreSThatAnA kAraNe ja seMkaDo * apUrva adhyAtma rasano paripAka.... varSothI zraddhAzIla loko prabhunA nirvANa kalyANaka rUpa divALInA * dravyAnuyogAdi cAreya anuyoganuM saMkalana. divase prabhunI aMtima dezanA rUpa zrI uttarAdhyayana sUtrano svAdhyAya kare che. temAM 36 adhyayano che. ane temAM aneka vividha viSayonuM * zrutajJAnano aNamola nidhi... nirupaNa che. * sarva Agamono arka, sarva zAstrano sAra * muktinA dvAra kholavAnI mAsTara kI... adhyayana -1 - vinayazrata zrI uttarAdhyayana sUtra bhagavAna mahAvIra svAmInI aMtima vinaya e zramaNAcArano pAyo che. dharmanuM mULa che. AtyaMtara dezanA rUpe samagra jaina samAjamAM zraddhAnuM sthAna dharAve che. prabhue 1 tapa che. vinayarUpI mULanA siMcanathI samyaka darzana-jJAna-cAritrarUpI pAvApurImAM potAnA nirvANa pUrve soLa prahara sudhI 18 dezanA 3* TakA puSpo khIle che ane aMte mokSarUpI phaLa prApta thAya che. rAjA sahitanI bAra prakAranI pariSadamAM akhaMDa upadezanI dhArA prastuta adhyayanamAM vinayanI paribhASA ApI nathI paraMtu pravAhita karI. vinIta ane avinIta ziSyanA svabhAva, vyavahAra, ane tenA eprila - 2018 ) ''gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - paddha jIvana
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ nA ke pariNAmonI vistRta vicAraNA che. tenAthI avinayanI paribhASA letAM samatAbhAve sahana karavuM. spaSTa thaI jAya che. vyaktino bAhya vyavahAra tenA aMtaraMga bhAvonuM (3) zIta pariSaha: atyaMta ThaMDIthI zarIra jatuM hoya chayAM agni pratibiMba che. vinita ziSyanA sUtrokta vividha vyavahAra ane Adino prayoga na karavo. AcaraNa parathI vinayano artha A pramANe phalita thAya che. (4) uSNa pariSaha : atyaMta garamImAM ThaMDaka ke snAnanI IcchA na 1) vinaya eTale gurUnI AjJAnuM pAlana karavuM. karavI. 2) gurUnA IMgitAkAra hAvabhAva, ceSTAone yathArtha rIte (5) DAMsa macchara pariSaha : potAnuM lohI pInAra, samAdhibhaMga samajavA. karanAra macchara vagere jaMtu para dveSa na karatAM samatA rAkhavI. 3) gurUnI sevA zuzruSA karavI. (6) acala pariSaha : vastra jIrNa thAya, phATI jAya, navA vastranI 4) svayaM potAnuM AcaraNa sadAcAra saMpanna rAkhavuM. prApti na thAya tyAre te saMbaMdhI saMkalpa-vikalpa na karavA. 5) gurUnA anuzAsanano manathI svIkAra karavo. vacanathI 'tahatti' (7) arati pariSaha : kaMTALAjanaka vyavasthAmAM khedita thayA vinA jevA Adara sUcaka zabdono prayoga karavo. kAyAthI manane svAdhyAyamAM joDI prasanna citta banavuM. tathAprakAranuM AcaraNa karavuM. (8) strI pariSaha : dharmasthAna ke gRhasthanA gharamAM gocarI mATe 6) gurUne anukULa vyavahAra karavo. jatA strI vikArI ceSTAo kare. bhogasaMbaMdhI yAcanA kare 7) gurUjanonI kaThora zikSAno paNa saharSa svIkAra karavo. tyAre daDhatA dhAraNa karI manane brahmacaryamAM sthApita karavuM. 8) samAcArinuM pAlana, AhAra grahaNa, bhASAprayoga vagere (9) caryA pariSaha : vihAra karatA zarIrane paDatA kaSTane samabhAve pratyeka kriyA samitipUrvaka karavI. sahana karI apratibaddhapaNe vihAra karavo. 9) vairAgya bhAve Atmadamana karavuM. (10) niSadhA pariSaha : smazAna-zUnyagRha- nirjana vanamAM hiMsaka vinayano artha dInatA, lAcArI ke gulAmI nathI kevaLa prANI ke anya ApattimAM nirbhaya banI zAMta citte ziSTAcAra ke samAjavyavasthA paNa nathI. paraMtu gurUjano ke saMyamabhAvamAM sthira banavuM. guNIjanonA pavitra guNo prati sahaja pragaTa thato AdarabhAva che. (11) zayA pariSaha : rahevA mATe pratikULa sthAna prApta thAya tethI ja gurU-ziSyano Atmiya saMbaMdha banI rahe che. tyAre manane samabhAvamAM sthira rAkhavuM. eka rAta ke divasamAM sarva prakAranA vinayanuM AcaraNa karanAra ziSya gurUnI mAruM zuM bagaDavAnuM? evuM vicAravuM. prasannatAne pAme che. prasanna thayelA gurU vinita ziSyane potAnI (12) Akroza pariSaha : koI gALa Ape, apriyakara zabdo bole zrutasaMpatti ne AcArasaMpatti pradAna kare che. tenAthI ziSya Atmika tenI upekSA karI, sAme Akroza na karavo paraMtu zAMta rahevuM. lakSmIne prApta karI potAnA aMtima lakSane siddha kare che. (13) vadhu pariSaha : koI mAre pITe mAraNAMtika prahAra kare tenA adhyayana - 2 - pariSaha jaya pratye dveSa bhAva na karatAM AtmA ajara-amara che evo vicAra je AtmA vinaya saMpanna bane che. e ja samatAbhAve pariSahone karavo. sahana karI karma khapAvavAmAM sakSama bane che. (14) yAcanA pariSaha : gRhastha pAse yAcanA karavA mATe hAtha A adhyayanamAM sAdhako mATe saMyamI jIvanamAM AvatA 22 laMbAvatA kSobhita na thavuM ke gRhasthAzramane yAda na karavo. (bAvIsa) pariSaha vijayano saMdeza che. sAdhakane saMyama mArgathI (15) alAbha pariSaha : yAcanA karavA chatAM Avazyaka AhAra cuta kare tevI saMyamI jIvananI anukULatA ke pratikULatAne pariSaha pANI ke anya sAmagrI na maLatAM AkuLa-vyAkuLa na thavuM. kahe che. saMyama mArgathI cuta thayA vinA sahaja rIte AvatI gRhastha para krodha na karavo paraMtu savaLI dRSTi karavI ane anukULatA ke pratikuLatA ne karmanirjarAnA lakSe sahana karavI ane tapano lAbha thayo evuM vicAravuM. temAM samajaNapUrvaka prasanna bhAva ke samabhAva dhAraNa karavo te pariSaha (16) roga pariSaha : azAtAnA udayamAM sadoSa cikitsAnI IcchA vijaya che. pariSaha 22 che. karyA vinA rogane samatAbhAve sahana karavo. (1) sudhA pariSaha : nirdoSa AhAra na maLe tyAre sudhAno pariSaha (17) DraNa pariSaha : alpa ke jIvastradhArI temaja acalaka sAdhune Ave che. ghAsa Adino kaThora sparza thAya tyAre suMvALI zavyAnI IcchA (2) tuSA pariSaha : ekAMta nirjana vanamAM athavA koIpaNa na karavI. paristhitimAM tRSAnI tIvra pIDA chatAM doSita pANI na (18) jala-malla pariSaha : grISma RtumAM zarIra parasevAthI malIna IpaNa 'graSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvala eprila - 2018
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ thAya chatAM snAnanI IcchA na karavI. adhyayana - 5 H bAlapaMDita maraNa (19) satkAra-puraskAra pariSaha : rAjA-mahArAjA vaMdana namaskAra A adhyayanamAM akAma maraNa ane sakAmamaraNanuM svarUpa spaSTa satkAra-sanmAna kare tyAre abhimAna na karavuM. satkAra karIne sakAmamaraNanI upAdeyatAnuM pratipAdana che. sanmAnanI IcchA na rAkhavI. akAma maraNa : IcchA vinA thatuM maraNa. sarva jIvo jIvavA (20) prajJA pariSaha : jJAnAvaraNIya karmanA udaye maMdabuddhi hoya, Icche che. mRtyune koI IcchatuM nathI tema chatAM AyuSya pUrNa thatAM jJAna na caDatuM hoya tyAre hatAza nirAza thayA vinA vizeSa te anicchAe mRtyune svIkAre che. te akAma maraNa che. purUSArthI banavuM. sakAma maraNa : samajaNa ane samAdhibhAve svecchAthI svIkAreluM (21) ajJAna pariSaha : saMyama tapanuM pAlana karavA chatAM koI maraNa te paMDati maraNa athavA sakAma maraNa che. ekavAranA labdhi prApta na thAya, viziSTa jJAna na thAya to paMDitamaraNathI anaMta janma-maraNanI paraMparA tUTI jAya che. paMDita saMyamapAlanane nirarthaka na samajatAM samabhAvathI sAdhanAne maraNamAM koIpaNa prakArano AghAta, zoka, ciMtA ke kaluSita dRDhattama banAvavI. pariNAmo hotA nathI. atyaMta zAMti ane samAdhibhAva te ja (22) darzana pariSaha : labdhi vagere pragaTa na thAya tyAre zraddhAthI paMDitamaraNanuM mukhya aMga che. paMDitamaraNe mRtyu prApta karanAra sAdhaka patita na thavuM. koIpaNa paristhitimAM zraddhAne acala rAkhavI. sarvakarmano kSaya kare che. athavA Rddhi saMpanna devagati prApta kare che. A bAvIsa pariSahamAM strI ane satkAra-puraskAra pariSada adhyayana - 6H zullaka nircathIyA A be anukULa che bAkInA 20 pratikULa che. sAdhake koIpaNa A adhyayanamAM nigraMthane rAga-dveSa rUpI graMthI toDavA mATe pariSahamAM zUravIra yoddhAnI jema vIratApUrvaka sahana karIne pariSaha satata sAvadhAna rahevAno upadeza Apyo che. vijetA thavuM te ja mokSanI prAptinI sAdhanA che. ajJAnI jIvo duHkhonI vRddhi karatA rahe che, tethI mumukSuoe adhyayana - 3 - cAra durlabha aMga jIvAdi nava tattvone jANIne satyanI gaveSaNA karatAM thakAM badhA prANIo sAthe maitrIno vyavahAra karavo joIe. ane parivAranA A adhyayanamAM mokSaprAptimAM kAraNabhUta cAra aMganI sabhyothI paNa asaMrakSaNano bhAva jANIne sneharahita bane tathA durlabhatAnuM kathana che. anAdikALathI cAra gatimAM paribhramaNa karatAM dhana saMpattine caMcaLa samajI teno tyAga kare. jIvane keTakeTalI puNyarAzi bhegI thAya tyAre mokSasAdhanAne yogya mAtra jJAnathI mukti mAnanArA ane kaMIpaNa AcaraNa na vAtAvaraNa vagere prApta thAya che tethI te durlabha che. karanArA svecchAe vacana vIryathI muktinI kalpanA karI zake che paraMtu pratyeka mumukSu prANIe 1. manuSya bhava 2. dharmazravaNa 3. teone vAstavika AtmonnatinI upalabdhi thaI zakatI nathI. dharmazraddhA ane 4. tapasaMyamamAM parAkrama - A cAra mokSanA durlabha pApAcaraNa ane AsaktithI durgati prApta karatAM samaye te aMga jANIne prApta avasaramAM ALasa-pramAda, moha pagalAsakti ne haTAvIne saMyamamArgamAM upasthita thavuM joIe. jJAna ane vacanavIrya tenuM AMzika paNa rakSaNa karI zakatA nathI. tenI dazA billI Ave tyAre uDI javuM e pramANe raTaNa karanArA adhyayana - 4 : karmaphaLa ane dharmapreraNA popaTa samAna thAya che. arthAt popaTanuM koruM raTaNa billInA A adhyayanamAM jIvananI kSaNikatAnuM darzana karAvIne pramAda jhapATAmAMthI tene bacAvI zakatuM nathI. tevI rIte ajJAnI jIvo tyAgano upadeza che. janma - maraNanA duHkhathI chUTI zakatA nathI. kSaNabhara paNa AyuSyanI vRddhi koI karI zakatuM nathI tethI adhyayana - 7 : daSTAMtayukta dharmapreraNA vRddhatvanI pratikSA na karatAM avasara prApta thaye apramatta bhAvathI je prakAre A adhyayanamAM anAsakta bhAvanI mahattA traNa tapa-saMyama-vrata-niyamanuM AcaraNa karI levuM joIe. dRSTAMtanA mAdhyamathI samajAvI che. aneka pApa kRtyo dvArA bheguM kareluM dhana mRtyu samaye narakamAM je prakAre bakaro khAvA-pIvAmAM masta jANe ke atithionI jatAM jIvanI rakSA karI zakatuM nathI. pratikSA ja kare che eTale ke yajamAna AvatAM ja tenuM mastaka dhaDathI svajano mATe upArjana kareluM dhana phaLa bhogavavA samaye svajano juduM karI tenA mAMsane pakAvIne khAvAmAM Ave che te prakAre adhArmika paNa bhAga paDAvatA nathI. prANI potAnA kRtyothI jANe narakanI ja cAhanA kare che. eTale ke pachI dharma karaze ema kahenAra pahelAM ke pachI kyAreya dharma karI teo adharmAcaraNanA kAraNe narakamAM jAya che. zakato nathI. jevI rIte eka koDI levA jatAM manuSya hajAra sonAmahoronee eprila - 2018 ) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ gumAve che. apathyakArI kerIne khAI rAjA rAjya sukha hArI jAya che banIne kevaLajJAna-kevaladarzana prApta karyuM. lokone upadeza Apyo te prakAre tuccha mAnavIya bhogomAM Asakta prANI devika sukha ke jyAM lAbha che tyAM lobha che. lAbhathI lobhanI vRddhi thAya che. ane mokSa sukhane hArI jAya che. adhyayana - 9 : nami pravajyA - traNa prakAranA vaNika 1. lAbha meLavanArA 2. mULa mUDInuM A adhyayanamAM namirAjarSinI pratyeka buddhapaNe pravajyA rakSana karanArA 3. mULa mUDIne paNa gumAvI denArA. te ja rIte dharmanI grahaNanI ghaTanAnuM pratipAdana che. apekSAe sAdhaka prANInI traNa avasthA che. 1. devagati ke mANasanI madanarekhAnA putra namikumAra jyAre saMyama aMgIkAra mokSagatinA lAbhane meLavanArA 2. manuSya bhava rUpa mULa mUDIne karavA utsuka banyA tyAre tenA vairAgyanI parIkSA brAhmaNa rUpadhArI punaH prApta karanArA 3. naraka-tiryaMcagati rUpa durgatine prApta svayaM zakendrae karI hatI. nami rAjarSie Indrane yathArtha uttara ApI karanArA. saMtuSTa karyA. bAlajIva dharmane choDI adharmane svIkArI durgati prApta kare che ane dhIra-vIra purUSa adharmane choDI dharmane svIkArI sadgatine prApta adhyayana - 10 : drama patraka (vairAgyopadeza) kare che. A adhyayanamAM bhagavAne gautama svAmIne saMbodhana karIne adhyayana - 8 : durgatithI mukti sarva jIvone pramAda tyAgano saMdeza Apyo che. druma patraka eTale A adhyayanamAM kapilanI kathAnA mAdhyame saMtoSathI lobha pAMdaDuM. vRkSanAM pILAM pAMdaDAo kharI paDe che, tema mAnavanI jiMdagI para vijaya prApta thAya che. alpa che. mATe pramAda karavA jevo nathI. samaya goyama! mAM pamAyae aneka vidyAmAM pAragAmI kAzyapa brAhmaNa rAjapurohitanuM e sUtra dvArA samaya mAtrano pramAda karavA jevo nathI e bodha acAnaka mRtyu thayuM, tyAre tenA putra kapile veda vagereno abhyAsa Apyo che. na karavAthI tene purohita pada maLyuM nahi. A ghaTanAthI tenI mAtA adhyayana - 11 : bahuzruta mahAbhya duHkhI thatI hatI. kapile mAtAnA duHkhanuM kAraNa jANI tenA A adhyayanamAM bahuzrutanI mahimAnuM pratipAdana che. bahuzruta nivAraNa mATe zrAvastI nagarImAM pitAnA mitra brAhmaNane tyAM eTale AgamanA jJAtA ane AcAraniSTha sAdhaka. tenI traNa kakSAnI bhaNavA gayo. tenI jamavAnI vyavasthA tyAMnA eka vaNika zreSThIne apekSAe tenA traNa bheda che. tyAM hatI. kapilano abhyAsa cAlu hato te daramyAna te zeThanI jaghanya bahuzruta : aneka zAstronA adhyetA ane dAsInA anurAgamAM phasAyo, gRhastha jIvana vyavahAra mATe tenI AcArAMgasUtra tathA nizIthasUtra A be sUtrane artha sahita kaMThastha pAse AvakanuM koI sAdhana na hatuM. ekavAra nagarImAM mahotsava dhAraNa karanArA sAdhu. ujavAI rahyo hato. kapila pAse mahotsavamAM javA yogya vastra- madhyama bahusUtra : pUrvokta be sUtra sahita sUyagaDAMga sUtra AbhUSaNo vagere na hatAM. tenI IcchApUrti mATe dAsIe upAya ane traNa cheda sUtrane artha sahita kaMThastha dhAraNa karanArA sAdhu. batAvyo ke nagarInA rAjA prAtaH kALe sarva sarva prathama vadhAI utkRSTa bahusUtra : cauda pUrvanA dhAraka utkRSTa bahuzruta che. ApanAra brAhmaNane be mAsA sonuM Ape che. kapila sarva prathama abhimAna, krodha, pramAda, roga, ALasa, A pAMca avaguNa pahoMcavA mATe madhyarAtrinA nIkaLI gayo. nagara rakSakoe tene cora jJAnaprAptimAM bAdhaka che. te avinIta sAdhu jJAnaprApta karI zakatA samajIne pakaDI lIdho ane rAjA samakSa hAjara karyo. rAjA samakSa nathI. jJAnaprApti mATe sAdhaka haMmezA gurUcaraNonI upAsanA karIne kapile satya hakIkata rajU karI. rAjA kapilanI saraLatA ane vinayabhAvapUrvaka purUSArtha kare. spaSTavAditA para prasanna thayA ane kahyuM tArI je IcchA hoya te mAMgI le. huM tArI IcchA pUrI karIza. kapilanA aMtaramAM adamya adhyayana - 12 : harikezI muni kAmanAo hatI. tethI vicAra karavA lAgyo ke zuM mAMguM? tenI A adhyayanamAM cAMDAlakulamAM utpanna thayelA harikezI muninI IcchA kramazaH vadhavA lAgI. lAkho, karoDo sonAmahoronI IcchAthI jIvananI ghaTanAnuM varNana che. paNa mana zAMta na thayuM. ekAeka ciMtananI dhArA parivartita thaI. cAMDAla kulamAM janmelA harikezI nAmanA aNagAranA saMyama lobhavRttie vaLAMka lIdho. saMtoSanI anubhUti saha rAjAnI samakSa - tapobalathI prabhAvita thaI yajJa karanAra purohita adhyApaka ane Avyo ane kahyuM he rAjana! je joItuM hatuM te mane maLI gayuM che. bALaka satyadharma, bhAvayajJa ane bhAva snAnanuM svarUpa samajyA. ApanI pAsethI levAnI koI IcchA nathI. basa! saMtoSa rUpI jala yakSapaNa muninI prabhAvita thaI samaye samaye temanI sevAmAM upasthita dvArA lobhanI agni zAMta thaI gaI. rAjA pAsethI nIkaLI thato hato. tenA nimitte bhadrA rAjakumArI ane brAhmaNo munithI nigraMthapaNAno svIkAra karyo. cha mahinA sudhI sAdhanAmAM tallIna prabhAvita thayA. ['gadaSTie gAya-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ yajJazALAmAM jAtivAdane AgaLa karI munine bhIkSA ApavAno InkAra karyo, taduparAMta muni sAthe abhadra vyavahAra paNa karavAmAM Avyo. bhadrAe bALakane upAlaMbha ApatA kahyuM ke tame A muninI avahelanA karo cho te nakhathI parvatane khodavA samAna murkhatA karo cho. tyArabAda yakSano vikarALa upadrava thavAthI bhadrAe enA patie munino anunaya vinaya karI yakSane zAMta karyo. upadrava dUra thayA bAda teoe munine AdarapUrvaka AhAra vahorAvyo. munine bhIkSA detA yajJazALAmAM paMcadivya vRSTI thaI. jethI lokamAM spaSTa pratitI thaI ke jAtinI apekSAe adhika mahattva tapa-saMyama ane A adhyayanamAM sAdhupaNAmAM ne pApa pravRttinuM AcarakA karanAra pApa zramaNanA lakSaNonuM pratipAdana che. je sAdhaka siMha zIlanuM che. tyArabAda harikezI munie lokone cha kAyanA jIvonI vRttithI saMyamano svIkAra karIne siMhavRttithI pAlana kare che te zreSTha hiMsA na karavI na karAvavI evo upadeza Apyo. zramaNa che. je saMyama mArgano svIkAra karIne kAyara banIne zithilAcAranuM sevana kare te pApa zramaNa che. je sAdhu AtmazuddhinA lakSane bhUlIne kevaLa dezalakSI pravRtti kare, khAI-pIne sUtA rahe. samitI -gupti ke samAcArI pAlanamAM pramAda kare. gurUnI AzAtanA kare, zAstra-svAdhyAyamAM rUcI rAkhe nahIM. rasAsvAdanI AktithI sarasa AhAra mATe pharyA kare. sAdhu jIvanamAM azobhaniya pravRtti kare te pApa zramA che. adhyayana - 13 : citta-saMbhUti A adhyayanamAM citta ane saMbhUti nAmanA be bhAIonA pAMca bhavanA bhAtRsaMbaMdha ane chaThThA bhavamAM bannenA alaga (2) sthAnamAM janma thavAnuM kAraNa banne bhAIonA saMvAda dvArA samajAvyuM che. adhyayana - 14 : bhRgupurohita A adhyayanamAM bhRgu purohita, tenI patnI temanA be putro IzuMkArarAjA ane kamaLAvatI rAzI A cha (6) mokSagAmI jIvo ekabIjAnA nimitte vairAgya pAmI utkRSTa saMyamanI ArAdhanA karI mokSagati pAmyA tenuM bhAvavAhI nirUpaNa che. adhyayana - 15 : sabhikSu A adhyayanamAM bhikSunA lakSaNonuM sAMgopAMga nirUpaNa che. bhIkSA dvArA jIvananirvAha kare te dravyabhiSNu che. jJAna-darzanacAritranI ArAdhanAnA lakSe kAmabhogano, Azravajanya rAga-dveSAdi pravRttiono, ALasa ane pramAdano, svAdiSTa ane sadoSa AhArano tyAga karIne sAdhu samAcArInuM jAgRtipUrvaka pAlana kare che te bhAvabhikSu che. adhyayana - 16 : hAcarca samAdhisthAna A adhyayanamAM brahmacaryanA daza samAdhi sthAnonuM nirUpaNa che. sAdhaka jIvananI samasta sAdhanA brahmacaryane kendramAM rAkhIne ja thAya che. brahmacaryanI surakSA mATe Indriya ane manasaMyama rUpa daza niyamo samAdhisthAna kahevAya che. 1. sAdhu strI, pazu, paMDagarahita sthAna bhogavo. 2. strIonI viSayarUpa vithA kare nahIM. 3. strI sAthe eka Asane bese nahIM. 4. strInA AMgopAMga viSayabuddhithI nIrakhe nahIM 5. bhIMta ke paDadAnI ADAthI strInA zabdo, hAsya, gItAdi sAMbhaLe nahIM. 6. pUrvanA bhoganuM smaraNa kare nahIM. eprila - 2018 7. gariSTa AhAra kare nahI. 8. 9. ati mAtrAmAM AhAra kare nahIM. zobhA vibhUSA kare nahIM. 10.manohara zabda, rUpa, rasa, gaMdha, sparzanuM sevana kare nahIM. je sAdhu uparokta daza sthAnanuM sevana kare tenuM brahmacarya khaMDita thAya che. te kevalI prarUpita dharmathI bhraSTa thAya che. adhyayana 17 : pApI zramaNa paricaya adhyayana 18 : saMyatimuni A adhyayanamAM saMyati rAjarSinA jIvananA eka prasaMganuM kathana che. eka vakhata saMyati rAjA haraNano zikAra karI rahyA hatA. haraNa bhayabhIta thai doDI rahyuM hatuM. udyAnamAM prazAMta citta munine joI haraNa tenA zaraNamAM besI gayuM. saMyati rAjA te haraNane zodhatAM zodhatAM AvyA. muni pAse mRgane beThelo joI rAjAne thayuM nakkI A RRSino mRga haze. have te mane zrApa Apaze to...? teoe bhayabhIta thaI muni pAse kSamAnI prArthanA karI. tyArabAda munino upadeza sAMbhaLI teoe saMyama grahaNa karyo. saMyama mArgamAM vicaraza karatAM temano kSatriya rAjarSi sAthe samAgama thayo. te kSatriya rAjarSie AtmIyatA vyakta karI ane temane udAharaNo dvArA tapasaMyamamAM sadA sthira rahevAnI zikSA preraNA karI. saMkSepamAM tRpti tyAgamAM che, AnaMda anAsakta bhAvamAM che. zAMti samAdhibhAva sAdhanAmAM che. adhyayana - 19 : mRgAputra A adhyayanamAM sugrIva nagaranA rAjA balabhadra ane tenI rANI mRgAvatInA putra mRgAputranA vairAgyabhAvanuM varNana che. saMta darzanathI mRgAputrane jAti smaraNa jJAna thayuM. temAM narakAdi bhavone joIne virakta thAya che. dIkSAnI anumati mAMgatA mAtA-pitA sAthe thayelA rocaka saMvAdanuM varNana tathA narakagatinA bhayAnaka duHkhonuM varNana A ayanamAM karavAmAM AvyuM che. saMyamanI duSkaratA batAvatAM mahAvratonuM ane aneka AcAronuM spaSTa varNana karavAmAM AvyuM che. chelle mRgAputra AzA prApta karI 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana 45
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ saMyama svIkArI ekalAe ja vicaraNa karyuM. saMyama - tapanI utkRSTa lIna banI gayo. sukRtyonuM suphala duSkRtyonuM kharAba phala jIve ArAdhanA karI eka mAsanuM anazana karIne sarva karmono kSaya karI bhogavavuM ja paDe che. A ciMtananA mAdhyame aMtara vairAgyavAsita mukta thayA. thayuM. mAtApitAnI AjJA laI saMyama svIkAryo. sArAMza : dhana duHkhonI vRddhi karAvanAruM che. mamatva baMdhana paMca mahAvratanA pAlana sAthe saraLatA, sahanazIlatA, mahAbhayane prApta karAvanAruM che. dharmAcaraNa - vrata, mahAvrata dhAraNa nirAbhimAnatA, samabhAva, anAsaktabhAva, maitrIbhAva vagere karavAthI anuttara sukhonI prApti thAya che. guNonI ArAdhanA karI saMyamI jIvanane saphaLa banAvyuM ane sarva adhyayana - 20 : anAthI muni karmano kSaya karIne siddha thayA. A adhyayanamAM anAthI muninA jIvana prasaMganA mAdhyamathI - adhyayana - 22 : ariSTanemi azaraNa bhAvanAnuM darzana karAvyuM che. A adhyayanamAM ne manAtha bhagavAnanI saMsArI avasthAnuM kathana eka vakhata mahArAjA zreNika pharatAM pharatAM udyAnamAM AvyA che. jemAM vairAgyanuM je nimitta bane che tenuM varNana Apela che. tyAM anAthI munine dhyAnastha avasthAmAM joyA. muninA rUpa-yauvana- zoryapura nagaramAM vasudeva ane samudravijaya nAmanA be bhAIo vairAgya vagere joI temane Azcarya thayuM. te yogya ziSTAcAra jALavI rAjA hatA. vasudevane rohiNI ane devakI nAmanI be rANI hatI. vaMdana karI beThA ane pUchyuM ke Ape dIkSA zA mATe lIdhI? munie te thakI balarAma tathA zrIkRSNa nAmanA be putra hatA. samudravijaya kahyuM huM anAtha hato...rAjAe kahyuM huM tamAro nAtha banuM chuM. rAjyamAM rAjAne zIvA nAmanI rANI thakI ariSTanemi, rathanemi, draDhanemi, padhAro tyAre munie anAthatAnuM varNana karyuM ke mArA mAtA-pitA satyanemi, vigere putro hatA. ariSTa neminA lagna ugrasena rAjAnI - bhAI-bena - patnI - parivAra ane prabhUta dhanabhaMDAra hato. chatAM rUpa ane guNa saMpanna rAjamatI nAmanI suzIla kanyA sAthe nizcita mArI rogajanita mahAvedanAne koI maTADI zakyuM nahIM. upAyo thayA. zubha muhurta jAnanuM prasthAna thayuM. jAna lagna maMDapanI nikaTa niSphaLa thatAM meM dIkSA lIdhI. A hakIkata yukta upadeza sAMbhaLI pahoMcI tyAM ja nirdoSa prANIono citkAra saMbhaLAvA lAgyo. zreNIka rAjA bodha pAmyA. dharmAnurAgI banyA. zuddha pavitra, caramazarIrI prabhu nemanAthano AtmA jAgRta sArAMza : puSkaLa dhana-parivAra chatAM jIvanI rogathI rakSA karI thayo. anaMta karUNA hRdayamAM vahevA lAgI. sArathI dvArA jANyuM ke zakAtI nathI. pachI e rAjA hoya ke raMka badhA anAtha che. saMyama lagnamAM kSatriya rAjAonA bhojana mATe A prANIono vadha thaze. dharma aMgikAra karanAra sanAtha che. dharma tene duHkhamAM paNa sukhI A sAMbhaLI temanuM aMtara valovAI gayuM. ghora hiMsAthI thatAM bhoga rahevAnI preraNA kare che. mRtyu samaye paNa mahotsava jevo AnaMda prati nirveda bhAva jAgRta thayo. rathane pAcho vALyo. ariSTa nemi karAve che ane aMtamAM durgatimAM javA deto nathI. mATe huM have sarvasvano tyAga karavA kaTIbaddha thayA. svajano rokI zakyA nahIM. sanAtha thaI gayo chuM A pramANe dharmano svIkAra karavo te prathama zubhAziSa pUrvaka dIkSAnI AjJA ApI. jemanI sAthe lagna thavAnA sanAthanA che ane saMyama grahaNa pachI prAmANikapaNe saMyama hatA e patnI rAjamatIe paNa saMkalpa karyo nemano je mArga te ja ArAdhanA karavI te bIjI sanAthatA che. mAro mArga. patinA pagale rAjula cAlI. bhagavAna nemanAthe dIkSA banne prakAranI sanAthatA dhAraNa karyA pachI ja jIvana saphaLa lIdhA bAda kevalajJAna thayA bAda tIrtha sthApanA karI ane rAjule ane ArAdhaka bane che. 700 strIonI sAthe dIkSA lIdhI. adhyayana -21: samudrapAla muni vihAra karatAM rastAmAM akAle meghavarSA thaI. badhA sAdhvIjI chUTA paDI gayA. je guphAmAM diyara muni rahanemi muni dhyAnastha rahyA A adhyayanamAM samudrapAla nAmanA zreSThIputranA janmathI mukti hatA te ja guphAmAM rAjetI gayA. bhInAM vastro dvArA zarIra pAradarzaka sudhInI ghaTanAnuM varNana che. banatAM rahanemi calAyamAna banI bhoga mATe vinaMtI karI tyAre bha. mahAvIra svAmInA upAsaka pAlita nAmanA zrAvaka rAjematIe kahyuM, "seya te maraNe bhave sadAcAranI maryAdA oLaMgI potAnI garbhavatI strI sAthe vyApAra mATe vahANamArge jaI rahyA javI tenA karatAM mRtyu zreyaskara che. rAjematInA tIkSaNa aMkuza samA hatA. rastAmAM tenI patnIe bALakane janma Apyo te bALakano vacanathI rahanemi saMyamamAM sthira banyA. ane banneya ATheya karmono janma samudramAM thayo hovAthI tenuM nAma samudrapAla rAkhyuM. kramazaH kSaya karI mokSagAmI banyA. bALaka yuvAna thatAM rUpiNI nAmaka kanyA sAthe temanA lagna thayA. eka vakhata samudrapAla jharUkhAmAM besIne nagaracaryAne jotAM adhyayana - 23: kezI gautama rAjamArga upara aparAdhIne phAMsIe laTakAvavA laI jatAM joyo. A adhyayanamAM bhagavAna pArzvanAtha ane bhagavAna mahAvIra A dazya joIne samudrapAla karma ane karmaphaLanA gahana ciMtanamAM svAmInI paraMparAnA zrI kezIsvAmI ane gautama svAmI vacce thayelo 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ tAtvika saMvAda che. jema mATIthI sonuM zuddha thAya, rAkhathI vAsaNa zuddha thAya tema kezIsvAmI ane gautamasvAmI banne saMto grAmAnugrAma brahmacaryathI brAhmaNa, jJAnathI muni ane tapazcaryAthI tApasa banAya vicaratAM banne nagarImAM padhAryA. banne kramazaH traNa ane cAra jJAnanA che. A rIte vijayaghoSane satya samajAvyuM ane saMyamanI dIkSA ApI dhAraka hatA. banne paraMparAnA saMtonA vrata-niyamamAM tathA vezamAM banne saMyamI aNagAra banI mokSamAM pahoMcI gayA. bhinnatA hovAthI ziSyonI zaMkAnA samAdhAna mATe praznottara pariSada adhyayana -26 H samAcArI yojAI hatI. jemAM deva-dAnava-mAnavano maherAmaNa umaTyo hato. A adhyayanamAM sAdhu jIvananI dinacaryArUpa AcAranuM nirUpaNa zaMkAnuM samAdhAna thatAM dIkSAmAM moTA hovA chatAM kezI svAmIe che. sAdhunI samAcArI eTale divasa-rAtrinI dinacaryA! bhagavAne potAnA ziSya samudAya sahita pAMca mahAvrata dhAraNa karyA ane sAdhu mATe 10 prakAranI samAcArI banAvI che. jenuM pAlana sAdhubhagavAna mahAvIra svAmInA zAsanamAM bhaLI gayA. sahunA dilamAM sAdhvIjIoe karavAnuM che. tenuM vizada varNana A adhyayanamAM dharmanI zraddhA prabaLa banI. batAvyuM che. A rIte banne saMtonA milanathI ane saMvAdathI zruta ane adhyayana - 27 : khaluMkiyA zIlano utkarSa thayo ane prayojanabhUta aneka viSayono nirNaya A adhyayanamAM khaluMka eTale duSTa baLadanI upamAthI uddhata thayo. ane avinayI ziSyonuM varNana che. adhyayana - 24 : pravacanamAtA gurU jJAnI ane ziSya avinIta! gargAcArya muninA 500 A adhyayanamAM pAMca samita-traNa guptirUpa aSTa pravacana ziSyo thayA. paraMtu temanA pApano udaya ke jeTalAne dIkSA ApI mAtAnuM nirUpaNa che. te badhA avinIta thayA. gurUne koI samAdhi ApI zakatuM nathI. mAtAnA khoLe bALakanI surakSA thAya tema saMyamI sAdhakanI aMte 500 ziSyone choDI teo ekAMtamAM cAlyA gayA. saMyama surakSA aSTa pravacana mAtA eTale ke pAMca samiti - traNa guptinA tapanI sAdhanAmAM lAgI gayA ane AtmAnuM kalyANa karyuM. khoLe thAya che. A aSTa pravacana mAtAmAM AkhI dvAdazAMgIno adhyayana - 28 : mokSamArga sAra samAI jAya che. tenuM pAlana karanAra avazya mokSamAM jAya che. A adhyayanamAM mokSamArganuM vistRta varNana che. prathama adhyayana jyAre rAjA mahelamAM hoya tyAre te mahela upara dhajA pharakatI hoya, vinaya ane kramazaH sopAna caDatA sAdhaka mokSamArgamAM AgaLa paraMtu te jyAre bahAra gayA hoya tyAre dhajAne DhALI devAmAM Ave vadhe che. jJAna - darzana - cAritra ane tapa e mokSano mArga che. A che. tema sAdhakamAM pAMca mahAvrata che ke nahi tenI khabara samiti adhyayanamAM dravyAnuyogano ja viSaya che. dravyAnuyoga samyakdarzananI ane gupti uparathI paDe che. zuddhi kare che. nALA nAgarpha mAvA jJAnathI jANo, darzanathI svIkAro, upayogapUrvakanI pravRtti tenuM nAma samiti ane pravRttithI zraddhA karI. cAritrathI AcaraNa karI ane tapathI karmanirjarA karI nivRtta thaI javuM tenuM nAma gupti! samiti te vyavahAra che ane zuddha bano. gupti te nizcaya che. sAdhakanuM lakSya nizcayanuM che, paraMtu vyavahAramAM adhyayana - 29 : samyaka parAkrama rahevuM paDe tyAre te samitinuM pAlana kare che. A adhyayanamAM sAdhanAnA prAraMbhathI pUrNatA sudhInA 73 adhyayana - 25 : jayaghoSa-vijayaghoSa bola ane tenA pariNAmane pragaTa karela che. A adhyayanamAM jayaghoSa ane vijayaghoSa nAmanA be vItarAgatAne prApta karavAnI mAsTara kI samyak parAkramanA bhAIonA kathAnakanA mAdhyamathI zramaNa saMskRtithI prabhAvita A 73 bolamAM batAvI che. 73 mAMthI game te bolathI ArAdhanA thayelI brAhmaNa saMskRtinuM ane tyArapachI zramaNa paraMparAnuM vistRta karI to avazya ArAdhaka banI mokSamAM pahoMcI jazo. varNana che. adhyayana - 30 : tapamArga jayaghoSa ane vijayaghoSa banne sagA bhAIo hatA. jayaghoSa A adhyayanamAM saMvara ane karma nirjarAnA mArgabhUta saMyama jaina muni banyA ane vijayaghoSa brAhmaNa saMskRti pramANe yajJa karI rahyA che. tene pratibodhavA mATe jayaghoSa muni jAya che. ane tene A ane taparUpa sAdhananuM pratipAdana che. bhAvayajJanuM svarUpa samajAve che. "navi munDIeNa samaNo" muMDana TrenamAM pahelA ane chellA e be DabbAnI vizeSatA che. prathama Dabbo che DrAIvarano ane chello che gArDano! jIMdagInI aMdara tame karI levA mAtrathI sAdhu banAtuM nathI. OMkAranA jApathI brAhmaNa, jaMgalanA vAsathI muni ane valkala paherI levA mAtrathI tApasa svayaM tamArA DrAIvara bano. sajAga rahejo kyAMya eksIDanTa na banAtuM nathI. thAya tenuM dhyAna rAkhajo. tenA mATe gArDa samAna che gurU! e gurU 1 eprila - 2018 ''gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ mokSamArganuM gAIDansa ApyA kare ane te pramANe sAdhaka parigrahathI mukta hoya che. nirmama ane nirAsakta hoya che. aNagAra mokSamArgamAM tapadharmanuM AcaraNa karato AtmAnI zuddhi ane karmanI ja ayogI banI zake che ane te ja mokSane pAmI zake che. nirjarA kare karoDo bhavonA saMcita karma tapa dvArA kSaya thaI jAya che. adhyayana - 36 : jIva ajIva svarUpa adhyayana - 31 : caraNavidhi A adhyayanamAM jIvanA 563 bheda ane ajIvanA 560 A adhyayanamAM cAritranI vidhi batAvI che. caraNavidhi eTale bhedonuM svarUpa vistArathI batAvavAmAM Avela che. jIva-ajIvanA cAritramAM thatI vivekapUrvakanI pravRtti te saMyama. avivekapUrvakanI bheda-prabhedane jANIne ajIva jaDa dravyathI caitanya svarUpI eka pravRtti te aMsayama che. asaMyamathI nivRtti ane saMyamabhAvamAM AtmatattvanI anubhUti karavI. te ja A adhyayanano uddeza che. pravRtti karavI te cAritravidhi che. jemAM 33 bola che emAMthI te ja samyakdarzana che. teno samyaka bodha prApta karavo te samyakajJAna asaMyama, rAga-dveSa, 3 daMDa, 4 kaSAya vagere choDavA jevA che. be che. dhyAna - zubhalezyA, 5 mahAvrata vagere bola ArAdhavA yogya che. uttarAdhyayana sUtra upasaMhAra bAkInA badhA bola jANIne choDavA yogya che. sUtranAma ane viSaya : uttarAdhyayana sUtra AgamanA vartamAna adhyayana - 32 : pramAdasthAnA vargIkaraNamAM mULasUtra rUpe prakhyAta che. uttara + adhyayana eTale A adhyayanamAM sAdhune sAdhanA mArgathI patita karanArA pramAda zreSTha ane pradhAna adhyayanonuM saMkalana sUtra che. temAM jIva, ajIva, sthAnonuM vistRta varNana che. 111 gAthAmAM pAMca IndrIyanA pariSaha, karmavAda, paddhavyAdi, navatattva, jJAna, darzana, cAritra, viSayonI sadaSTAMta bhayaMkaratA batAvI che. IndriyanA viSayane juo bAlamaraNa, paMDitamaraNa, vairAgya ane saMsAra tathA bhagavAna pArzva paNa temAM joInTa na thAo. mahenata karIne sAdhaka 11 mA ane mahAvIra paraMparAnA aneka viSayonuM suMdara Akalana che. guNasthAna sudhI pahoMce zikharane AMbavAnI alpa vAra hoya tyAM svAdhyAya ane Atma cetanAnI jAgRti mATe A sUtranuM adhyayana paga lapase ane paDe khINamAM. tema kaMcana-kAminInA tyAgI paThana-ciMtana-manana AdaraNIya che. aNagAra banyA pachI satkAra - sanmAna zAtA -sukhazIlatA vagere A sUtramAM 13 adhyayana dharma kathAtmaka che. jeno krama che. pramAda sthAnonuM sevana thaI jAya tenuM saMsAra paribhramaNa vadhI jAya. (7-8-9-12-13-14-18-19-20-21-22-25-27) A adhyayanamAM pramAda choDavAnuM reDa signala Ape che. ATha adhyayana upadezAtmaka che (1-3-4-5-6-10-23-32) adhyayana - 33 : karmaprakRti ATha AcArAtmaka che (2-11-15-16-17-24-26-35) A adhyayanamAM cAra prakAranA karmabaMdhananuM vivaraNa Apela sAta saidhdhAMtika che (28-29-30-31-33-34-36). che. karmanA kAraNe jIva sukhI ke duHkhI bane che. karoDapati thoDA zreSTha adhyayano ane uttama upayogI viSayone kAraNe A sUtra samayamAM roDapati banI jAya che. karma ja hasAve che ane karma ja sAdhu-sAdhvI-zrAvaka-zrAvikAone vizeSa rUcikara che. seMkaDo sAdhuraDAve che. A karmasattA upara dharmasattA vijayI banI zake che. eka sAdhvIjIo tene kaMThastha karI, niraMtara teno svAdhyAya karI mohanIya karma para vijaya meLavo to bAkInA 7 karma kamajora banI AtmAnaMdanI prApti kare che. A pramANe atyAdhika lokapriyatAne jAya che mATe dharma ArAdhanAmAM udyamavaMta banI karmathI mukta thavA kAraNe A sUtra mATe evI zrutaparaMparA paNa che ke A sUtra bha. prayatnazIla banavuM. mahAvIra svAmIe nirvANa samaye aMtima rAtrIe svamukhe pharamAvyuM adhyayana - 34 : vezyA che. sarva jaina samAja samudAyomAM A sUtranuM pracalana che. A adhyayanamAM AtmAnA pariNAmarUpa cha lazyAnuM varNana A sUtranuM parimANa 2100 zlokanuM mAnavAmAM AvyuM che. che. vezyA eTale AtmAnA karmajanya pariNAma. vezyAnA 6 prakAra che. temAM prathama traNa zubha lezyA che. chellI traNa azubha lezyA che. tana-mana ne tAjagI sabhara banAvanAra AdhyAtmika bhAvomAM zubha le zyAmAM mRtyu thAya to sadgati ane azubhamAM thAya to ?' vRddhi karAvanAra, viSayothI virakta banAvanAra, kaSAyothI upazAMta durgati. mATe pariNAmone haMmeza sArA rAkhavAno prayatna karo. banAvanAra, manamAM rahelA malIna bhAvone dUra karanAra uttamottama uttarAdhyayana sUtra eTale carama tIrthakara bha. mahAvIranI aMtima adhyayana - 35 : aNagAra mArga vANInA aMtima udgAronuM ciMtana-manana-svAdhyAya karavAthI A adhyayanamAM aNagAro ne aNagAra dharmamAM sAvadhAna rahevA AtmA karmanirjarA saha - Atma utthAna tarapha pragati kare e mATeno upadeza che. sunizcita che. jaina sAdhune aNagAra kahevAmAM Ave che. je AraMbha ane LILD ['gadaSTie -bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agama maMdire zobhatuM zikharaH zrImad naMdisUtra AcArya ajitazekharasUri mahArAja nadi eTale maMgaLa, naMdi eTale AnaMda. je mahAmaMgaLarUpa ane A naMdi sUtranI mahAmaMgaLakAritAno khyAla e vAtathI Ave AnaMdadAyaka thAya te naMdi che. naMdi eTale svayaM AnaMda - sahaja che ke 1444 graMtha praNetA zrI sUri puraMdara pU.A.zrI haribhadrasUri AnaMda. AtmA pote ja tethI naMdi che. pUrvAcAryo matijJAna Adi mahArAje potAnA vizALa zrutasarjanano AraMbha zrI naMdisUtra para pAMca jJAnane maMdirUpa mAne che. AtmA jJAnamaya che, upayoga- TIkA racanArUpa prathama maMgaLa karI karyo hato. A aMge kAM'ka saMketa lakSaNavALo che. A jJAna-upayoga pote maMgaLamaya che. AnaMdarUpa karatI emanI paMkti.. che. tethI ja siddha - zuddha svarUpI AtmA jJAna-AnaMda bharapUra che. atra va6 vavavyuM, taDvAnyatra vasyAma: ma bhUta prathama karma anaMdi che - naMdivirodhI che, kAraNa ke A karmanA kAraNe pratiSattiaurava -milyanaM vistarekhA(seriMdriyavyavaasUtra saMbaMdhI ja jyAM sudhI karma vaLagelA hoya tyAM sudhI jIva potAnI A jJAna- TIkAno aMza). AnaMdamaya siddha avasthAthI dUra rahe che. mohanIyakarmathI bhIMsAto prAcIna gruta uddhAraka muni zrI puNyavijayajI mahArAje paNa AtmA khuda duHkhI thAya che ane bIjAonA jIvanamAM paNa duHkhanI zrI naMdi sUtra ane zrI anuyogadvAra sUtranI prastAvanAmAM evo paraMparA UbhI karavAnA kAryo kare che. tethI karmagrasta jIva potAnA ullekha karyo che ke jena - Agama - graMthamALAnA saMpAdanamAM prathama mATe ane bIjAo mATe amaMgaLarUpa bane che. krama aMga Agamono Avato hovA chatAM zrI naMdi sUtra tevI ja jIvanI karmabaMdhanathI mukti taraphanI yAtrAnuM bIjuM mahAmaMgaLakArI tarIke svIkRta hovAthI ame e graMtha sUtranA nAma che - naMdiyAtrA. zokathI azoka taraphano pravAsa, amaMgaLathI saMpAdanathI A graMthamALAno AraMbha karIe chIe. sarvamaMgaLa thavAno prayatna, ajJatAthI sarvajJatA taraphano vikAsa. jovAnI khUbI e che ke amane pIstAlIza Agamono jIvano mithyAtva, avirati, pramAda ane kaSAyathI amizrita vibhAgavAra ullekha karyo che. emAM cUlikArUpa be sUtra - (1) naMdi upayoga - jJAnabodha zuddha che. A bodha vItarAgadazAmAM hoya che, sUtra (2) anuyoga dvAra - A be Agamono ullekha karyo che ne vaLI, teramAM guNasthAnake vItarAgatAnI sAthe sarvajJatA paNa che. cUlikArUpa hovAthI ja chelle ullekha che. Ama kramathI jotA A tethI A bodha zuddhanI sAthe pUrNa paNa che. vaLI, te vakhate pratyeka sUtrano naMbara zumAlIzamo che. chatAM saMpAdana sauthI prathama. AtmapradezathI pragaTato AnaMdadhodha paNa apUrva-anupama-ananya je jJAna mAruM kharuM svarUpa che. je upayoga nigodathI nirvANa hoya che. jIva jyAM sudhI A anubhUtithI dUra che, tyAM sudhI e sudhInA jIvanA vikAsakramano eka samaya paNa jIvathI alaga nathI jeTalo vadhu dUra che, eTalo vadhu duHkhI che, zokagrasta che, azAtAmAM hovAno - jIva jJAna-darzana upayoga vinAno eka samaya mATe che. tethI ja karmagraMthamAM ATha karmo je kramathI batAvAyA che, te kramamAM paNa hoto nathI. A jJAna aMgenI vAta - mArA ja eka ananya jIvanA AnaMdamaya zuddha svarUpamAM mukhya kAraNa jJAna hovAthI te svarUpanI chaNAvaTa je graMthamAM vistArathI thaI hoya, e graMtha mane jIva zuddha jJAnopayogamaya hovAthI e jJAnane rokatA jJAnAvaraNa priya kema na hoya? je graMthanI dareka akSaramAtrA paNa maMgaLamaya che, karmane prathama sthAna tathA sAmAnya bodhane rokatA darzanAvaraNa karma are je graMthanuM nAma ja naMdi - AnaMda che, je e svarUpanI yAda dvitiya sthAna AvyA bAda, AvA jJAna-darzananA abhAvamAM jIva apAve che, e graMtha kone priya nahIM hoya? azAtA-duHkha-pIDA pAme che, e hetuthI tarata ja vedanIya karmane A graMthanI prathama be gAthA ghaNA prabhAvaka pravacanakAro sthAna ApyuM che. vyAkhyAnanA AraMbhe maMLagarUpe bole che. (1) jayaI jagajIva joNI... Ama jIva mATe jJAna mahAmaMgaLakArI che. tethI ja A (2) jayaI suyANuM pabhavo.. jJAnasvarUpane varNavato naMdisUtra graMtha mahAmaMgaLakArI manAyo che. A graMthanI 4 thI 17 ema cauda gAthAo to zrI saMghanI A sUtranA racayitA pUjya AcArya devavAcaka gaNi che. vidvAna judI judI upamAo dvArA mahattA batAve che. e paNa zrI tIrthakaronI muni kalyANavijayajI mahArAjanA mate A ja devaddhi gaNi kSamAkSamaNa zreNi - covIza tIrthakaronI stuti ane prabhu vIranA agiyAra che, ke jemanI nizrAmAM prathama vakhata Agamo pustakArUDha thayA. gaNadharonI stutithI A graMtha maMgala-kalyANakArI thayo cho. paNa vidvAna munizrI puNyavijayajI mahArAja sAhebanA mate sthavirAvalI paNa AraMbhe lIdhI che. emAM aThThAvIsa zrata virone A draSyagaNinA ziSya devavAcaka gaNi che ke je devardhvigaNi vaMdanA karI che. kSamAkSamaNathI bhinna che. emanA mate zrI naMdi sUtranI racanA vikrama jJAna bhaNAvanAra kevA hovA joIe ne zrotA kevA kevA hoya saMvata pa23 thI pahelA thaI che. che. enI rocaka vAtathI AraMbha pachI pAMca jJAnano abhuta vistAra (eprila - 2018 ) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMthamAM che. vaMcAtI jovA maLe che. jena mate AMkhe je dekhAya che, e vAstavika rIte pratyakSa nathI, samartha TIkA tarIke nAmAMkita pUjya malayagiri sUri mahArAje mAtra saMvyavahArathI ja pratyakSa che, vAstavika pratyakSa to AtmAne racelI vRttimAM prathama traNa gAthAnA vivecanamAM vividha darzanonA sAkSAta thatAM avadhi-mana:paryavajJAna-kevaLajJAna janita bodha ja jIvatattva, zAbdajJAna, pauruSeyatA vagere viSayo aMge mato darzAvI che bAkI cakSu vagerethI thatuM matijJAna ane zrutajJAna to parokSa e matomAM ekAntavAda Adi muddAne AgaLa karI rahelI khAmIono jJAna che. nirdeza karyo che ne jenamata - syAdavAda mate ja sarvasiddhi zakya che avadhijJAnano ahIM sarasa vistAra che. to kevaLajJAnanA dravya- e spaSTa karyuM che. kSetra-kALa-bhAvathI batAvelA svarUpano AsvAda A graMthanA mAdhyame A ja pUjyazrIe sUripuraMdara zrI haribhadrasUri mahArAja racita thAya che. zrI dharmasaMgraha graMtha para paNa TIkA racI che. e graMthamAM je-je carcAo matijJAnanA aThThAvIsa bheda, autpAtikI vagere cAra buddhi vistArathI che, e carcAo A naMdi sUtramAM apekSAe saMkSepathI ane te saMbaMdhI DhagalAbaMdha draSTAMto... ne chelle Ave zrutajJAna. lIdhI che. gurUgamathI maLe che mAtra zrutajJAna. bAkInA cAra potAnA A carcA-vAdanA adhyayanathI tIrthaMkara paramAtmA pratye pavitra purUSArtha para AdhArita che. paNa pavitra purUSArtha mATe preraka ahobhAva pedA thAya che. emanI sarvazatA pratyenI zraddhA daDha thAya banatA AgamavacanarUpa zrutajJAna maLe che, gurUvinayathI. che. emanA suvacano ja jagatane sukhano sAco mArga darzAve che e uddeza, samudeza, anujJA ane anuyoga. A cAra rIte vAte bahumAnabhAva pedA thAya che. anya darzanonI sArI lagatI zrutajJAnanI kramazaH prApti ane adhikAra prApti thAya che. paNa vAto ekAMtavAdane AgaLa karatI hovAthI sAva pokaLa che. zrutajJAnanA vividha bhedonA nirUpaNa pachI AcArAMgathI mAMDI ema batAvI emanA pratyenuM AkarSaNa roke che. Ama A carcAo draSTivAda sudhInA bAra aMgano kAMka vizeSathI paricaya paNa A samyakatvanI jananI, zuddhi, vRddhi ane daDhatAnuM kAraNa bane che. graMthamAM thAya che. paraMtu sAmAnya kSayopazamavALA jijJAsuvargane bhAvArtha A dvAdazAMgI zAzvata che. arthathI e Adi aMta vinAnI che. samajavAmAM muzkelI paDatI joI meM mArA kSayopazama mujaba e te-te tIrthakara dvArA uppaneI vA, vigame I vA, dhoI vA, A traNa gAthAmAM AvatI A carcAono gujarAtI anuvAda karyo che tripadI pAmI gaNadharo sUtrarUpe dvAdazAMgInI racanA kare che. Ama ke jenuM saMzodhana mArA paramopakArA gurUdeva zrI vi. abhayazekharasUri te-te tIrthaMkaranA zAsananI apekSAe sUtrarUpe dvAdazAMgIno AraMbha mahArAje karyuM che. paNa che, ne aMta paNa che. zrI naMdi sUtranuM saMpAdana (saTIka) paNa sAthe karyuM che. pUjya Ama jJAnasaMbaMdhI ghaNI ghaNI rocaka, abhuta bAbatothI puNyavijayajI mahArAje paNa noMdhyuM che ke A graMthanI junI samRddha A graMtha eka vAra paNa je bhaNe, te A graMthano cAhaka prAyaH hastalikhita pratomAM pracura pramANamAM pAThAMtaro che. keTalIka thaze ja. gAthAo cUrNikArane maLI che to pU. haribhadrasUri mahArAjane nathI te-te Avazyaka dasave kAlika sUtrathI mAMDI thatAM maLI. keTalIka gAthAo cUrNikArane nathI maLI te pU.A. haribhadrasUri yogovahanamAM AraMbhe ane aMte anujJA vakhate saMbhaLAvAtI mahArAjane potAnI pAse rahelI pratamAM jovA maLI che. e sivAya naMdi yoganaMdi kahevAya che. e ja rIte eka laghu naMdi - bIjuM nAma paNa jeTalA lahiyA eTalA pAThAMtara! anujJA naMdi paNa che. AcArya zrI caMdra mahArAje anujJAnaMdinI vartamAnamAM paNa sAmAnya lahiyAo pAse hastalikhitanA TIkAmAM anujJAnA vIsa nAma batAvyA che, paNa e nAmono artha kAryo cAlu che. saMskRtinI jALavaNIno zubhAzaya che. paNa duHkhanI gurUgamathI prApta thayo nahIM hovAthI batAvyo nathI. e vAta che ke e lahiyAo AvA pavitra AgamomAM pAThAMtara - A yoga naMdi - anujJA naMdi apekSAe bRhad naMdinA zrutajJAna matAMtara - bhramaNAo UbhI karAve che. kAraNa ke emane lakhatI vibhAganA aMzarUpa che. lagabhaga sAtaso gAthAjha jeTaluM pramANa vakhate A huM zuM lakhuM chuM... enuM kazuM jJAna nathI. moTI pratibhAvALA dharAvatI bRhad naMdi AcArya pada vakhate saMbhaLAvAya che. sAdhuo paMktino artha karatI vakhate mAthuM khaMjavALe che, ajJA zrI naMdi sUtra para prAkRtamAM cUrNi ane saMskRtamAM zrI lahiyAonI karAmatanA kAraNe. haribhadrasUri racita vRtti ane zrI malayagiri sUri racita vRtti prApta ne kharI vAta e che ke so varasa pachI AjanI lakhAyelI hastaprata thAya che. temaja zrI candrIya TIppaNa paNa che. emAM pUrvIya cUrNi ane Aje jJAnI sAdhu dvArA saMpAdita chapAyelI prata ema be prata ane zrI haribhadrasUri racita vRttinA padArthone samAvI vadhu sAme haze tyAre zraddhAnI pradhAnatAnA kAraNe te vakhatanA sAdhuo vistArathI racAyelI zrI malayagiri sUri racita TIkA hAla vadhu hastapratanA pAThane sAco mAnI chapAyelI pratanA pAThane matAMtara (50 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAnaze ! vicAraNA che. tyAM A vicAraNA graMthanA prAraMbha maMgaLarUpe che. zrI hastapratanuM AyuSya vadhu gaNAyuM che. e mATenA kAgaLo - vizeSAvazyaka bhASyanI niyuktinI racanA cauda pUrvadhara zrI zAhI alaga-viziSTa hoya che. mane ema lAge che ke ati mahattvanA bhadrabAhusvAmIe karI che. bhASya zrI jinabhadra gaNi kSamAkSamaNa graMtho jJAnI sAdhu dvArA saMpAdita thaI viziSTa zAhImAM seMkaDo varasa racita che. TakatA kAgaLo para chapAvA joIe. bAkI ahIM lahiyAo pAse baMne graMthomAM jJAna svarUpa vagere vicAraNA ekarUpa jevI che. lakhAvavAmAM mane to kazI zrutabhakti dekhAtI nathI. mArI pAse Ama pAMca jJAnamaya naMdinuM jaina zAsanamAM ananya sthAna che. nandi paNa ghaNI vAra AjanI lakhAyelI hastaprato AvI che. emAM rahelI nandI A baMne pramANabhUta che. azuddhio spaSTa najara sAme jovA maLe che. pUjya AcArya malayagiri sUrie A graMthanA AMrabhanA | prinTIMgamAM paNa zuM mudrArAkSasa doSathI azuddhi saMbhavatI nathI? avataraNikArUpa TIkA bhAgamAM naMdi sUtrano adhyayanavizeSarUpe saMbhave che. paNa lagabhaga pachI najare caDhelI azuddhio pariziSTamAM nirdeza karI ene noAgamathI bhAvanaMdipha oLakhANa ApI che. apAtI paNa jovA maLe che. vaLI, uttarotaranA saMpAdakoe ahIM "no' zabdano artha ekadeza karyo che. pachI khulAso karatA azuddhionuM parimArjana karI zuddha prato mudrita karatAM paNa jovA kahyuM che. A adhyayana prAraMbhika maMgaLarUpe samAviSTa che. A maLe che. naMdipAThathI badhA ja vibo dUra thAya che ne AraMbheluM zreyaskara kArya pUrvakALe chApavAnI suvidhA nahotI, tyAre ghaNIvAra to nirvina rIte paripUrNa thAya che. pUjya zrI malayagiri sUri mahArAje prAyazcitarUpe graMtha lakhavAno daMDa apAto, te ghaNA jJAnI muni A graMthanI samApti vakhate aMtima maMgaLa tarIke je zloka lakhyo bhagavaMtoe prato lakhI che e prato pramANamAM ghaNI zuddha paNa jovA che, e ja zlokathI A lekhanI samApti karIe. maLI che. arhanto maGgalaM me syuH sidhdAzca mama mngglm| vartamAnamAM pratonA saMpAdana vakhate evI junI be-cAra sAdhavomAnaM sabhya naino dharmazcamInamaII bhaMDAronI prato sAme rAkhI pAThAMtaro joI svakrIya pratibhAnA jinAjJA virUddha lakhAyuM hoya to micchAmi dukkaDam... baLe saMbhavita satya pAThano nirNaya karI e mukhya pATharUpe rAkhI, saMdarbha noMdhaH ahI naina-sArAma-pranthamAnA prasthA-1 tarIke e pAThane lagabhaga samakakSa jevA matAMtara-pAThAMtarane TIppaNarUpe zrI mahAvIra jaina vidyAlaye prakAzita karelI (vikrama saMvata 2024) darzAvavA joIe. lahiyAonI bhUlamAtrathI je pAThAMtaro thayA ke tathA pUjya puNyavijayajI mahArAja, paMDita dalasukha mAlavaNiyA je jarA paNa saMgata nathI lAgatA, e pAThAMtaro to noMdhavA paNa ane paMDita amRtalAla bhojaka saMpAdita naMditta graMthamAM rahelI joIe nahIM, kAraNa ke ghaNA pAThAMtaro mAtra bhramaNA pedA kare che - prastAvanAnA AdhAre keTalIka vAta lakhI che ne alabatta, A mArI mAnyatA che je khoTI hovI saMbhave che. keTalIka vAta meM saMpAdita (anuvAdita) zrI malayagiri sUrikRta zrI naMdi sUtramAM jema pAMca jJAnanI vicAraNA che, ema TIkA sahitanI naMdi sUtranA AdhAre lakhI che. vizeSAvazyaka bhASya graMthamAM paNa pAMca jJAnanI vistArathI Agama cUDAmaNI zrI anuyoga dvAra sUtro | ha. sAbdI AratI goMDala saMpradAyanA tapasamrATa pU. gurudeva zrI ratilAlajI ma.sA. evaM pU. mukta - lIlama - vIra garaNInA ziSyA zrI. AratIbAI ma. guruprANa Agama batrIsInA sahasaMpAdikA che. teoe kharatara gacchanA pU. devacaMdrajI ma.sA.nA sAhitya upara zodha prabaMdha lakhI pIeca.DInI DIgrI prApta karI che. teo jaina vizvakozanA parAmarzadAtA che. jaina sAhityamAM AgamanuM sthAna akeruM che. jaina sAhityano samAna che. prANa AgamagraMtho ja che kAraNake Agama sAhitya sarvajJa sarvadarzI Agama sAhitya ghaNuM ja vyApaka ane virATa svarUpa dharAve che, vItarAgI tIrthaMkara paramAtmAnI anubhavagocara vANInuM saMkalana samayAnusAra AcArya bhagavaMtoe tenuM bhinna bhinna rIte vargIkaraNa che. AgamagraMtho saikAlika satyanuM pUrNatayA bodha karAvI zake che. karyuM che. tema ja AgamanI ArAdhanA dvArA sAdhaka svayaM potAnI saikAlika (1) prathama vargIkaraNamAM Agama sAhityane pUrva ane aMga zuddha avasthAmAM zAzvatakAla paryata sthira thaI zake che. samagra jaina evA be vibhAgamAM vibhAjita karyuM che. (zrI sAhitya AgamarUpa vaTavRkSamAMthI nIkaLelI zAkhAo ke patra - puSpa samavAyAMgasUtra) ( eprila - 2018 ['gadaSTie gAya-bhAvana' vizeSAMka - paddha jIvana
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ (2) bIjA vargIkaraNamAM aMgapraviSTa ane aMgabAhya tevA gaMDikAnuyoganA aneka prakAra che (1) kulakara caMDikAnuyoga (2). be bheda karyA che. (zrI naMdIsUtra) tIrthakara caMDikAnuyoga (3) gaNadhara gaMDikAnuyoga vagere. (3) trIjA vargIkaraNamAM saMpUrNa Agama sAhitya anuyogamAM anuyoganA bheda anya prakAre :vibhakta thayeluM che. anuyoga eTale vyAkhyApaddhati. vyAkhyaya vastunA viSayanA anuyoga eTale zuM? AdhAre vyAkhyA sAhityamAM anuyoganA cAra bheda karyA che anuyoga zabda "anu' upasarga ane "yoga' zabdanA saMyogathI (1) caraNakaraNAnuyoga (2) dharmakathAnuyoga (3) gaNitAnuyoga banyo che. anuyoga zabdanA arthane spaSTa karatI vibhinna (4) dravyAnuyoga. paribhASAo prAcIna sAhityamAMthI prApta thAya che. (1) caraNakaraNAnuyoga:- zrAvako ane sAdhuonA cAritranI (1) magyoyAmaNuyomi anuyojanane anuyoga kahe che. utpatti, tenI vRddhi, zuddhinA upAyonuM nirUpaNa, zrAvakAcAra ane anuyojana eTale joDAvuM. ekabIjAne saMyukta karavuM. sAdhvAcAranuM kathana karavuM, te caraNakaraNAnuyoga kahevAya che. zabda ane arthane saMbaMdhita karavA te anuyoga. (2) dharmakathAnuyoga :- ahiMsA, saMyama, taparUpa dharma saMbaMdhI (2) gukhyate saMvadhyate bhAvakuvArthena sati rUti yoga : je bhagavad kathAo, athavA triSaSThI zlAghanIya puruSo tathA anya mahApuruSonA kathanathI saMyojita kare te anuyoga. (TIkA) jIvananA mAdhyamathI dharmanuM kathana karavuM te dharmakathAnuyoga che. (3) anusaamAnarthasto maphatorthasthANunA sUtreA yogo manuyon:| (3) gaNitAnuyoga - gaNitanA mAdhyamathI viSayane spaSTa (abhidhAna rAjendra koSa) laghusUtra sAthe mahAna arthano karavAmAM Ave, te gaNitAnuyoga che. kSetra, kALa vagerenI gaNanAnuM yoga karavo. arthAt sUtranI sAthe anukULa, anurUpa varNana AgamomAM jyAM che, te gaNitAnuyogamAM samAviSTa che. arthano saMyoga te anuyoga che. (4) dravyAnuyoga :- jIvAdi dravyo, navatattvAdi viSayonA sUtrasyArthena sahAnukUlaM yojnmnuyogH| varNanane dravyAnuyoga kahe che, dravyano dravya sAthe, dravyano paryAya athavA abhidheya vyApAraH sUtrasya yogH|| sAtheno yoga te dravyAnuyoga che. anukUlo'narupo vA yogo anuyogH| anuyogadvAra sUtra paricaya :thA para zanidatipAvanatinA(Avazyaka niryukti) : Agama graMthomAM anuyogadvAra sUtrano samAveza mULa AgamamAM sUtra sAthe anukULa arthanI yojanA te anuyoga athavA thAya che. anuyogadvAra sUtranI racanA sADA nava pUrvanA dhAraka sUtrano potAnA abhidheyamAM je vyApAra - yoga, te anuyoga AcArya zrI Arya rakSita sUrijIe karI che. kahevAya che. jema ghaTa zabdano ghaTanA pratipAdaka artha - padArtha sAthe naMdIsUtra ane anu yogadvAra sUtra A baMne Agamo yoga thAya tema. cUlikAsUtranA nAme prasiddha che. koI adhyayana ke graMthonA zeSa rahI saMkSepamAM anuyoga eTale anurUpa artha sAthe sUtranuM joDANa. gayelA viSayonuM varNana jemAM karavAmAM Ave tene cUlikA kahe che. artha pragaTa karavAnI vidhi eTale anuyoga. vartamAna yugamAM tene pariziSTa kahe che. naMdIsUtra ane anuyogadvAra anuyoganA bheda - prabheda : sUtra Agama sAhityanA adhyayana mATe pariziSTanuM kAma kare che. jaina Agama sAhityamAM anuyogamAM vividha bheda - prabheda pAMca jJAnarUpa naMdIsUtra to maMgala svarUpa che ane anuyogadvAra karyA che. zrI naMdIsUtramAM draSTivAda sUtranA pAMca bheda kahyAM che. (1) sutra samagra Agamo ane tenI vyAkhyAo samajavA mATe cAvI parikarma (2) sUtra (3) pUrvagata (4) anuyoga (5) cUlikA. Ama sadgaza che, A baMne Agama ekabIjAnA pUraka che. draSTivAda sUtrano cotho bheda anuyoga kahyo che. tenA be bheda che. AgamonA vargIkaraNamAM zvetAMbara mUrtipUjaka samAjamAM A mUlaprathamAnuyoga ane caMDikAnuyoga. sUtranI gaNanA cUlikAsUtramAM thAya che, jyAre sthAnakavAsI (1) mUlaprathamAnuyoga :- temAM tIrthakaranA samyagadarzananI AcAryoe A sUtranI gaNanA cAra mULa AgamamAM karI che. A prAptithI laIne tIrtha karapadanI prApti patanA bhavanuM rIte A sUtranI mahattA be prakAre thAya che : (1) cUlikA eTale nirUpaNa, tIrthakaranA janma, dIkSA, kevaLajJAna, tIrthapravartana, temanA zikharastha (2) mULa Agama eTale maulika athavA mULabhUta zAstra caturvidha saMghanuM parimANa, aMte mokSagamana sudhInuM varNana che. baMne prakAranA vibhAjana samaya samayanI apekSAe che, (2) caMDikAnuyoga - gaMDikAno artha che samAna vaktavyathI AgamavarNananI apekSAe to A Agama aMgabAhya utkAlika arthAdhikAranuM anusaraNa karanAra vAkyapaddhati ane anuyoga eTale sUtra che. artha pragaTa karavAnI vidhi athavA vistRta vyAkhyAna te anuyoga, anuyogadvAra sUtranI viSayavastu :A rIte gaMDikAnuyogamAM eka eka viSayanuM vistRta varNana che. anuyogadvAra sUtra jaina vADamayamAM nirALuM sthAna dharAve che. ''gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana 1 eprila - 2018 |
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina tattvajJAna ke jenadarzanano je vaicArika vibhAga che. teno AdhAra (2) je ArAdhanAthI vera-jhera, rAga-dveSAdi vibhAva rUpa cAra nikSepa che. jaina tattvajJAnanA koIpaNa viSayane sAMgopAMga zatruo vaza thAya, te ArAdhanA Avazyaka che. rIte samajavA mATe sAta naya ane cAra nikSepanI jANakArI atyaMta AvazyakakSata eka zrutaskaMdha rUpa che, tenA cha adhyayana che. jarUrI che. zabdanA artha, gUDhArtha ane rahasyArthane jANavAnI paddhati cAra nikSepanI draSTie tenI vicAraNA karAya che. nAma Avazyaka, te ja anuyogadvArano viSaya che. sthApanA Avazyaka, dravya Avazyaka, bhAva Avazyaka. prastuta AgamamAM dravyAnuyoganI pradhAnatA che, zAstrakAre nAma Avazyaka :- koI sajIva ke ajIva padArthanuM guNAdinuM maMgalAcaraNa rUpe pAMca jJAnanuM kathana karIne cAra dvAranA mAdhyamathI apekSA rAkhyA vinA Avazyaka evuM nAma rAkhavuM te nAma Avazyaka anuyoga - vistRta vyAkhyAnI paddhatine samajAvI che. pAMcajJAna :- jenA dvArA vastuno bodha thAya te jJAna che. AtmA sthApanA Avazyaka :- bhAva rahita koI paNa padArthamAM A svayaM jJAna svarUpa che. tema chatAM jJAnAvaraNIyakarmanA kSayopazamanI Avazyaka che, tevI sthApanA karavI te sthApanA Avazyaka che. tIvratA-maMdatAnA AdhAre jJAnanA pAMca bheda karyA che. dravya Avazyaka :- je atIta ane anAgatabhAvanuM kAraNa che, atizAnaH- pAMca Indriya ane mananI sahAyatAthI yogya dezamAM te dravya che. je vyaktie bhUtakALamAM Avazyaka rUpa pariNAmano rahelA padArthane jANe te matijJAna ke Abhinibaudhika jJAna che. anubhava karI lIdho che athavA bhaviSyamAM karavAnA che, tevA zrutajJAna - matijJAnathI grahaNa karelA arthanI vizeSa vicAraNA AvazyakanA upayogathI zUnya sAdhunA zarIrane dravya Avazyaka kahe karavI te zrutajJAna che. avadhijJAna :- Indriya ke mananI sahAyatA vinA sAkSAta dravya AvazyakanA be bheda che (1) Agamata : dravya Avazyaka AtmAthI maryAdita kSetramAM rahelA rUpI padArthonuM jJAna thAya te ane (2) no Agamata : dravya Avazyaka. avadhijJAna che. Agamata : dravya Avazyaka :- je vyakti AvazyakanA arthane mana:paryavasAnaH- aDhIdvIpa kSetramAM rahelA saMjJI jIvonA mananI jANe che, paraMtu vartamAnamAM tenA upayogathI rahita hoya te paryAyane jANe te manaHpayarvajJAna che. Agamata : dravya Avazyaka che. kevaLajJAna :- traNa lokanA sarva dravyonI traNe kAlanI sarva no Agamata : dravya Avazyaka :- tenA traNa bheda che. paryAyone eka samaya mAtramAM jANe te kevaLajJAna che. (1) zazarIrano Agamata: dravya Avazyaka - bhUtakALamAM jeNe A pAMca jJAnamAM cAra jJAna mUka che, tenuM AdAna - pradAna AvazyakanA arthane jANyo hato tevo jJAtAnuM mRta zarIra thatuM nathI. eka mAtra zrutajJAnanuM ja AdAna - pradAna thAya che. jJazarIrano Agamata : dravya Avazyaka che. tethI zAstrakAre zrutajJAnanA uddeza, samudeza, anujJA ane (2) bhavya zarIrano Agamata : dravya Avazyaka :- bhaviSyamAM anuyoganuM kathana karyuM che. ziSyane sUtra ane arthanI vAMcanA AvazyakanA arthane jANaze tevA bALakanuM zarIra bhavya zarIrano ApavI, te uddeza che. be traNa vAra vAMcanA ApI sUtra-artha Agamata : dravya Avazyaka che. paripakva karAvavA te samudeza che. vAMcanA prApta ziSyane vAMcanA A be bhedamAM upayoganA abhAvanI pradhAnatA che. ApavAnI AjJA pradAna karavI te anujJA che ane sUtra tathA arthane (3) tatiriktano Agamata : dravya Avazyaka - tenA traNa vistArathI samajAvavA te anuyoga che. bheda che, te traNe bhedamAM kriyAnI pradhAnatA che. zrutajJAnanA be bheda che, aMgapraviSTa ane aMgabAhyazrata. (a) laukika - saMsArI jIvonI snAna, maMjana Adi Avazyaka aMgabAhyazrutanA be bheda che. kAlikazruta ane utkAlikahyuta pravRttio laukika dravya Avazyaka che. utkAlikazrutanA be bheda che. Avazyaka ane Avazyaka vyatirikta. (ba) kubAvacanika:- mithyAtvIonA Avazyaka vidhi vidhAno zrutajJAnano viSaya vyApaka che, tenA aneka bheda prabheda che. temAMthI - dhUpa, dIpa, yajJa, homa - havana Adi kumAracanika dravya Avazyaka zrutano anuyoga, te prastuta Agamano vaNya viSaya che. Avazyaka che. Avazyaka zruta : (ka) lokottarika :- mokSanA kAraNabhUta sAdhanA bhAva rahita sAdhu-sAdhvI, zrAvaka, zrAvikA - A caturvidha saMghane Avazyaka ke upayoga vinA karavI te lokottarika dravya Avazyaka che. karavA yogya anuSThAnane Avazyaka kahe che. bhAva Avazyaka :- AvazyakanA jJAna ane upayogapUrvakanI Avazyaka zabdane bhinna bhinna vyAkhyAothI samajI zakAya che. kriyAne bhAva Avazyaka kahe che, tenA paNa be bheda che. (1) Agamata (1) AtmAne guNothI AvAsita kare, te anuSThAna : bhAva Avazyaka ane (2) no Agamata : bhAva Avazyaka. Avazyaka che. (1) AvazyakanA arthajJAna ane upayogayukta hoya te eprila - 2018 ''gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana 53
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ Agamata : bhAva Avazyaka che. anuyoganA cAra dvAraH- (1) upakrama (2) nikSepa (3) anugama (2) no Agamata : bhAva AvazyakanA traNa bheda che. laukika, ane (4) naya. A cAra dvArathI koIpaNa vastunI vistRta vyAkhyA kamAvacanika ane lokottarano Agamata : bhAva Avazyaka. thaI zake che. (a) lokamAM dharmagraMtha rUpe mAnya rAmAyaNa Adi graMthonuM upakrama:- vastune nikSepa yogya banAvavI te upakrama che. athavA upayoga pUrvaka vAMcana karavuM te laukika bhAva Avazyaka che. je vacana dvArA vastu nikSepa yogya bane te upakrama che athavA ziSyanA (ba) homa-havana Adi kriyAo bhAvapUrvaka karavI te je vinayAdi guNothI vastu nikSepa yogya bane tene paNa upakrama kubAvacanika bhAva Avazyaka che. kahe che. (ka) mokSa sAdhanAmAM kAraNabhUta Avazyaka ArAdhanA jJAna nikSepa - vastune cokkasa arthamAM sthApita karavI te nikSepa ane bhAvapUrvaka karavI te lokottara bhAva Avazyaka che. che. eka zabdanA aneka artha thAya che. temAMthI prasaMzAnusAra A rIte cAre nikSepa dvArA koIpaNa zabdanA cokkasa arthano aprastuta arthanuM nirAkaraNa karIne prastuta arthamAM sthApita karavA bodha thAya che. te nikSepa che. jema ke A pena mahAvIrane Apo. A vAkyamAM cha Avazyakano arthAdhikAra : mahAvIra zabda bhagavAna mahAvIra mATe nathI, tema ja mahAvIranI Avazyaka sUtranA cha adhyayana che, tenA artha A pramANe che. pratimAnI paNa vAta nathI paraMtu mahAvIra nAmanI vyaktinI vAta (1) sAmAyika :- sarva pApakArI pravRttino tyAga karI che, A vAkyamAM "nAma mahAvIra' ISTa che, tethI te prastuta che. samabhAva rUpa AtmabhAvamAM sthira thavuM te sAmAyika che. sthApanA mahAvIra, dravya mahAvIra artha aprastuta che. tenuM nirAkaraNa (2) caturvizati stava :- saMpUrNa zuddhadazAne prApta thayelA karI nAma mahAvIra grahaNa karAya che. zabdanA aneka arthamAMthI cokkasa covIsa tIrthakaronA gaNonI stuti, bhakti karavI te caturvizati arthamAM vastune sthApita karavAnuM kArya nikSepanuM che, nikSepanA cAra stava che. bheda che. (3) vaMdanA :- guNavAna zramaNone Adara - sanmAnapUrvaka anugama:- sUtrano anukULa artha karavo athavA sUtrane anukULa vaMdana karavA. ke yogya artha sAthe joDavA te anugama che. pratikramaNa :- saMyama sAdhanAmAM lAgelA doSonuM prAyazcita naya :- pratyeka vastu anaMta dharmAtmaka che. te anaMta dharmomAMthI karIne tenAthI pAchA pharavuM te pratikramaNa che. zeSa dharmone gauNa karI mukhyarUpe eka dharmane grahaNa kare te naya che. kAyotsarga :- prAyazcitathI zuddha thayelA AtmAne vizeSa zuddha anuyoga dvAranA cAra dvAra karavA mATe kAyAnA mamatvabhAvane choDIne AtmabhAvamAM sthira upakama thavuM te kAyotsarga che. nikSepa anugama paccakakhANa :- prAyazcitanA daMDa rUpe tyAgarUpa guNone dhAraNa (1) upakrama :- upakramanA cha bheda che. nAma upakrama, sthApanA karavA te paccakakhANa che. upakrama, dravya upakrama, kSetra upakrama, kAla upakrama, bhAva upakrama. AvazyakanA paryAyavAcI zabdo: nAma ane sthApanA upakramanuM svarUpa pUrvavata jANavuM. khetara Avazyaka zabdanA svarUpane spaSTa kare tevo, tenA vividha kheDIne vAvaNI yogya banAvavuM te kSetra upakrama che. ghaDI Adi dvArA paryAyavAcI zabdo che. kAlanuM jJAna prApta karavuM te kAla upakrama che. anyanA abhiprAyanuM (1) Avazyaka (2) avazyakaraNIya (3) dhavanigraha - jJAna prApta karavuM te bhAva upakrama che. upakramanA A prakAra anya anAdikAlIna saMsArabhAvano nigraha AvazyakanI ArAdhanAthI rIta paNa thAya che. thAya che. tethI tene pravanigraha kahe che. (4) AtmavizaddhinuM kAraNa (1) AnupUrvI (2) nAma (3) pramANa (4) vaktavyatA hovAthI tene vizadhi kahe che. (5) tenA cha adhyayana hovAthI (5) arvAdhikAra (6) samavatAra. adhyayanaSaka kahe che. (6) AvazyakanI ArAdhanAthI jIva ane (1) AnupUvI :- vastunA aneka bhedanuM kathana kramazaH karavuM, karmanA saMbaMdhanuM apanayana - pRthaka thatuM hovAthI te nyAya kahevAya te AnupUvI che. tenA deza bheda che. temAM (1) nAma ana"vI (2) che. (7) mokSaprAptinI ArAdhanA rUpa hovAthI ArAdhanA kahevAya sthApanA anupUrvanuM svarUpa pUrvavata jANavuM. (3) cha dravyanuM che. (8) mokSano mArga hovAthI te mArga kahevAya. anukramathI nirUpaNa karavuM te dravyAnupUrvI. temAM anukramathI kathana A Agamano varSa viSaya Avazyakano anuyoga che. karavuM, te pUrvAnupUva. viparIta kramathI kathana karavuM, te pathAnupUrvI Avazyaka sUtranA cha adhyayanamAM prathama sAmAyika adhyayana che. tethI ane akramathI kathana karavuM, te anAnupUrvI che. sUtrakAra sAmAyikanA anuyoganuM kathana cAra dvArathI kare che. A rIte adholoka, madhyaloka ane Urdhvaloka, A kSetranuM kramathI 'gara daSTie gadha-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana eprila - 2018
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ kathana karavuM te kSetra pUrvAnupUrvI, viparIta kramathI kathana karavuM, te (2) uSmAna :- trAjavAthI toLAya te. kSetra pazcAnupUrvI ane akramathI kathana karavuM, te anAnupUrvI che. (3) avamAna :- mApavAnA ekama, IMca, phUTa, mITara, mAIla vagere. samaya, AvalikA, prANa, stoka Adi kAlanA ekamonuM krama, (4) gaNima :- eka, be, traNa, Dajhana, be Dajhana, vagere gaNI viparIta krama ke akramathI kathana karavuM, te kAlAnupUrvI che. zakAya te. 24 tIrthakaronA nAma ke koIpaNa pavitra nAma kramathI, (5) pratimAna :- jenA dvArA sonuM, cAMdI vagerenuM mApa karAya te. viparIta kramathI ke akramathI bolavA, te utkIrtanAnupUrvI che. kSetra pramANa :- kSetrano cokkasabodha karavo te kSetra pramANa eka, be, traNa, cAra Adi saMkhyAnuM kramathI, viparIta kramathI che. tenA be bheda che. ke akramathI kathana karavuM, te gaNanAnupUrvI che. (1) pradezaniSpanna kSetra pramANa :- eka, be Adi asaMkhyAta te ja rIte cha saMsthAnuM kathana karavuM te saMsthAnAnupUrvI che. pradezAvagADha kSetra rUpa pramANa pradezaniSpanna kSetra pramANe che. sAdhunIdaza sAmAcArInuM kathana karavuM te samAcAryAnupUrvI che. (2) vibhAganiSpanna kSetra pramANa :- aMgula, vaita, hAtha, opazamika Adi cha bhAvonuM kathana karavuM te bhAvAnupUrvI dhanuSya, gAu, yojana vagere vibhAga dvArA kSetranuM kathana karavuM te che. A rIte anupUrvInA daza bheda thAya che. vibhAganiSpanna kSetra pramANe che. (2) upakramano bIjo bheda nAma :- jIva ke ajIva vastunA jIva vastunA (a) AtmAMgala :- vyaktinA potapotAnA aMgulane vAcaka zabdane nAma kahe che. tenA daza prakAra che. AtmAgula kahe che. eka nAma :- je eka ja zabdathI jagatanA samasta padArthonuM (ba) utsadhAMgula :- ATha javamadhyabhAga barAbara eka kathana thaI jAya te eka nAma che jema ke satu. utsadhAMgula kahe che. be nAma :- tenA be bheda che. ekAkSarika, anekAkSArika, OM, (ka) pramANAMgula :- eka hajAra utsadhAMgula barAbara eka hU Adi zabdo ekAkSarika che, kanyA, latA, vINA vagere zabdo pramANAMgula che. manuSyakata vastuo makAna, dukAna AdinuM mApa anekAkSarika che. AtmAMgulathI thAya che. karmakRta vastuo, cAre gatinA jIvonI athavA jIvanAma - ajIvanAma te pramANe be bheda thAya che. avagAhanA utsadhAMgulathI mapAya che. zAzvata vastuo devaloka, traNa nAma :- jemAM traNa bheda ke vikalpa hoya te trinAma che. naraka AdinuM mApa pramANaguNathI thAya che. jemake dravya, guNa, paryAya athavA strIliMga, puruSaliMga, cha aMgula - 1 pAda | 4 hAtha - 1 dhanuSa napuMsakaliMga. be pAda - 1 vaita | 2000 dhanuSya - 1 gAu cAra nAma :- cAra bheda rUpa cAra gati cAranAma che. be veMta - 1 hAtha | 4 gAu - 1 yojana thAya che. pAMca nAma :- pAMca jAti, cha jAti - cha bhAva, sAta nAma kAla pramANa :- kAlano cokkasa bodha thavo, tene kAla pramANa sAta svara. kahe che. tenA be bheda che. ATha nAma :- ATha vibhakti (1) pradezaniSpanna kAla :- eka, be samayathI laIne asaMkhyAta nava nAma :- zuMgArAdi nava rasa samayathI sthiti pradeza niSpannakAla che. daza nAma :- jemAM daza vikalpa hoya te dazanAma. (2) vibhAganiSpanna kAla :- samaya, AvalikA Adi (3) upakramano trIjo bheda pramANa :- jenA dvArA yathArtha jJAna vibhAganiSpanna kAla che. thAya, te pramANa che. tenA cAra bheda che - dravya, kSetra, kAla ane asaMkhyAta samaya = 1 AvalikA 77 lava = 1 muhUrta bhAva pramANa. saMkhyAta AvalikA = 1 ucchavAsa | 30 muhUrta = 1 ahorAtra dravya pramANa :- dravya viSayaka yathArtha jJAnane dravya pramANa kahe saMkhyAta AvalikA = 1 niHzvAsa | 30 ahorAtra = 1 mAsa che, tenA be bheda che. 1 ucchavAsa niHzvAsa = 1 prANa 12 mAsa = 1 varSa (1) pradezaniSpanna dravya pramANa :- dharmAstikAyanA asaMkhyAtA 7 prANa = 1 staka ||84 lAkha varSa = 1 pUrvAga pradeza che athavA be, traNa, cAra Adi saMkhyAtA - asaMkhyAtA ane 7 sToka = 1 lava 584 lAkha pUrvAga = 1 pUrva anaMta pradezanA saMyogathI DhipradezI Adi skaMdha bane che te pradeza A rIte kramazaH :- 84 lAkhathI guNatA tyArapachInI rAzi niSpanna dravya pramANa che. kramazaH prApta thAya che, Ama gaNanA karatA gaNanAkAlanI (2) vibhAganiSpanna dravya pramANa :- tenA pAMca bheda che. aMtimarAzi zIrSaprahelikA che, tyArapachInA kAlanI gaNanA upamA (1) mAna :- tela vagere pravAhI athavA dhAnya mApavAnuM pAtra dvArA thAya che, tene upamAkALa kahe che. vizeSa. upamAkAla - tenA be bheda che. palyopama ane sAgaropama. eprila - 2018 ) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ palyopama :- je kAlanI gaNanA palya eTale khADAnI upamAthI lokarUDhine, loka vyavahArane, aMzane, saMkalpa mAtrane paNa svIkAre samajAvI zakAya, tene palyopama kahe che. tenA traNa prakAra che. uddhAra che. jema ke bombe javA mATe gharethI paga upADe tyArathI kahe ke huM palyopama, addhApalyopama ane kSetrapalyopama. traNa prakAranA bombe jAuM chuM. A kathana naigamanayanuM che. palyopamanA sUkSma ane vyavahAra rUpa be - be bheda che. temAMthI 2) saMgrahanaya :- vastunA sAmAnya dharmone ke samAnatAne vyavahAra palyopama sUkSmane samajavA mATe ja che. tenuM anya koI svIkAre te saMgrahanaya che. jema ke sarva jIvo caitanyatattvanI apekSAe prayojana nathI. eka samAna hovAthI eka che. utsadhAMgulathI eka yojana lAMbo, pahoLo ane UMDo eka 3) vyavahAranaya :- saMgrahanaya dvArA svIkRta padArthomAM khADo karIne temAM sAta divasanA bALakanA vALane ThAMsI ThAMsIne vidhipUrvaka bheda karavA te vyavahAranaya che. jema ke sarva jIvo eka bharavA. te khADAmAMthI samaye samaye eka eka vALane kADhatAM jeTalA samAna hovA chatAM jIvanA be bheda che. siddha ane saMsArI. saMgrahanaya samayamAM te palya - khADo khAlI thAya, teTalA kAlane eka vyavahAra sAmAnyagrAhI che, vyavahAranaya vizeSagrAhI che. uddhAra palyopama kahe che. 4) jusUtranaya :- vastunI bhUta - bhaviSyanI paryAyane gauNa te ja vALanA asaMkhyAta TUkaDA karIne bharavA, tyArapachI samaye karIne vartamAna paryAyano svIkAra karavo te RjusUtranaya che. jema samaye eka eka vALane kADhatAM jeTalA samayamAM te palya khAlI thAya, je A rAjA svarganuM sukha bhogave che, A kathanamAM rAjAnA bhUta teTalA kAlane sUkSma uddhAra palyopama kahe che. 25 kroDAkroDI sUkSma ke bhaviSyanA sukha-duHkhanI vivakSA nathI. uddhAra palyopamanA samaya pramANa dvIpa - samudro madhyalokamAM che. 5) zabdanaya :- vartamAnakAlIna avasthAmAM paNa kAla, kAraka, uparokta palyamAMthI so so varSe eka eka vALane kADhatAM liMga Adi apekSAe zabdamAM bheda kare te zabda naya che. jema ke dArA jeTalo samaya vyatIta thAya te kAlane eka vyavahAra addhA palyopama ane kalatra baMne zabda strIvAcI che. paraMtu dArA zabda strIliMgI che. ane vALanA asaMkhya khaMDa karyA pachI so so varSe eka eka vALane kalatra puliMga che, tethI zabda naya baMne zabdamAM bheda mAne che. kADhatAM jeTalo samaya vyatIta thAya te kAlane eka sUkSma addhA 6) samabhirUDhanaya :- vyutpatinA AdhAre zabdanA arthamAM bheda palyopama kahe che. cAre gatinA jIvonI sthiti sUkSma addhA mAne te samabhirUDhanaya che. jema ke muni ane bhikSu baMne zabda palyopamathI mapAya che. puliMganA che. paraMtu baMnenI vyutpatimAM bheda hovAthI baMnenA arthamAM uparokta palyamAM bharelA bharelA vAlAgroe sparzelA AkAza bheda thAya che. jema ke mauna rAkhe te muni, bhikSAcarIthI jIvana nirvAha pradezomAMthI samaye samaye eka eka AkAza pradezane bahAra kADhatAM calAve te bhikSu che. A rIte muni ane bhikSu zabda bhinna bhinna jeTalo kAla vyatIta thAya, tene eka vyavahArakSetra palyopama arthanA vAcaka che. ane asaMkhya khaMDothI sparzelA ane nahIM sparzelA baMne 7) evabhUtanaya :- vyutpati anusAra artha ghaTita thAya tyAre AkAza pradezomAMthI samaye samaye eka eka pradezane bahAra kADhatAM ja te vastu te zabdathI vAcaka thAya che, te pramANe svIkAre, te jeTalo kAla vyatIta thAya, tene eka sUkSmakSetra palyopama kahe che, evabhUtanaya che. jema ke maunamAM sthita hoya tyAre ja muni che, jIvonA baddha ane mukta zarIranI gaNanA sUkSmakSetra palyopamathI anya samaye te muni gaNAtA nathI. ja thAya che. A rIte sAte nayanA eka cokkasa dRSTikoNa che. daza kroDAkroDI palyopamano eka sAgaropama thAya che. saMkhyA pramANa :- jenA dvArA gaNanA thAya tene saMkhyA kahe che. sAgaropamanA paNa traNa bheda palyopamanI jema samajavA. gaNanA saMkhyAnA traNa prakAra che, saMkhyAtA, asaMkhyAtA ane bhAva pramANa :- jIva ke ajIva vastanA pariNAmane bhAva kahe anaMta. saMkhyAtAnA traNa bheda che. jaghanya, madhyama ane utkRSTa, che. te bhAvano bodha jenA dvArA thAya te bhAva pramANa che. tene gaNanA saMkhyAmAM ekano samAveza thato nathI. be thI traNa prakAra che, guNa pramANa, naya pramANa ane saMkhyA pramANa. gaNanAno prAraMbha thAya che. be no AMka jaghanya saMkhyA che. guNa pramANa :- jIvanA jJAna, darzana, cAritra rUpa guNane jaghanya ane utkRSTa saMkhyAtAnI vaccenI badhI ja saMkhyA madhyama jIvaguNa pramANa ane ajIvanA varNa, gaMdha, rasa, sparza ane saMsthAna saMkhyAtA che. be thI dasa, so, hajAra, lAkha, karoDa, zIrSaprahelikA rUpa guNane ajIva guNa pramANa kahe che. sudhInI rAzi saMkhyAthI kathanIya che. tyAra pachI zAstrakAre upamA naya pramANa :- anaMtadharmAtmaka vastunA anaMtadharmomAMthI anya dvArA utkRSTa saMkhyAtAnuM svarUpa samajAvyuM che. zAstrokta cAra patyanA dharmane gauNa karIne eka dharmanI pradhAnatAthI kathana karavuM, te naya sarasavono ane dvIpa samudromAM nAMkhelA sarasavonA dANAno che, nayanA bodhane naya pramANa kahe che. nayanA sAta prakAra che. saravALo karIne je saMkhyA prApta thAya temAM eka sarasava adhika 1) negamanaya :- jene jANavAnI aneka rIta che naigamanaya. te karatAM je saMkhyA Ave te utkRSTa saMkhyAtA che. 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ asaMkhyAtAnA parita asaMkhyAtA, yukta asaMkhyAtA ane AvazyakanA cha e adhyayananA nAmanuM uccAraNa karavuM te asaMkhyAtA asaMkhyAta, A traNa bheda che ane pratyekano jaghanya, utkIrtanAnupUrvI che. cha e adhyayananuM kramathI kathana karavuM te madhyama ane utkRSTa A traNa-traNa bheda karatAM asaMkhyAtAnA nava gaNanAnupUrvImAM pUrvAnupUrvI che, viparIta kramathI kathana karavuM, te bheda thAya che. prazAnupUrvI che. ane akramathI kathana karavuM te anAnupUrvI che. A ja rIte anaMtanA paNa nava bheda che, A rIte gaNanA upakramano bIjA bheda nAmanA daza prakAramAMthI Avazyakano saMkhyAmAM saMkhyAtAnA traNa bheda, asaMkhyAtAnA nava bheda ane samAveza cha bhAva rUpa cha nAmamAM thAya, temAM cha bhAvamAMthI anaMtanA nava bheda, kula 21 bheda thAya che paraMtu utkRSTa anaMtAnaMta Avazyakano samAveza kSayopazamabhAvamAM thAya che. trIjo bheda nAmano navamo bheda zUnya che. tethI gaNanA saMkhyA pramANanA 20 pramANanA cAra prakAramAMthI jIvaguNa pramANa ane temAM paNa jJAna, bheda thAya che. darzana, cAritra pramANamAM Avazyakano samAveza thAya, cotho bheda upakramano cotho bheda vaktavyatA :- adhyayana Adi pratyeka vaktavyamAM svasamaya vaktavyatAmAM thAya che. zabdanA arthanuM yathAyogya vivecana karavuM te vaktavyatA che. tenA A rIte Avazyakano samavatAra vividha rIte thAya che. traNa bheda che. anuyoganuM bIjuM dvAra nikSepa :- zabdanA aneka arthamAMthI (1) svasiddhAMtanuM kathana karavuM te smasamaya vaktavyatA aprAsaMgika arthanuM nirAkaraNa karI prAsaMgika cokkasa arthamAM zabdane (2) anya dArzanikonA siddhAMtonuM kathana karavuM te para samaya sthApita karavo, te nikSepa che. tenA cAra bheda pUrvavata jANavA. vaktavyatA che. anuyoganuM bIjuM dvAra anugama :- anugama eTale sUtrane anukULa (3) sva - para baMnenA siddhAMtonuM kathana karavuM te sva-para artha karavo. tenA be bheda che. sUtrAnugama ane niyukatyanugama. samaya vaktavyatA che. padaccheda karIne sUtrano artha karavo te sUtrAnugama che. jemake zrutajJAna upakramano pAMcamo bheda arthAdhikAra :- je adhyayanano je artha zabdamAM zruta - eTale sAMbhaLavuM ane jJAna eTale bodha. sAMbhaLavAthI hoya tenuM kathana karavuM te arthAdhikAra che. prastuta Agamano vaNya je bodha thAya te zrutajJAna che. A rIte dareka zabdanA artha karavA te viSaya Avazyaka che, AvazyakanA cha adhyayanano arthAdhikAra A sUtrAnugama che. pramANe che. nAma, sthApanA Adi vividha vibhAgo dvArA zabdanI vistRta (1) sAmAyika :- sAvadyayogavirati - sarva pApa pravRttithI vyAkhyA karavI te nirdhakatyanugama che. tenA traNa bheda che. virAma pAmavo. (1) nikSepa (2) upaghAta ane (3) sUtrasparzika (2) caturvizati stava - utkIrtana - tIrthakaro ane kevaLI nirdhakatyanugama. bhagavAnanI stuti karavI. nAma, sthApanA, dravya ane bhAva Adi nikSepa dvArA zabdano (3) vaMdanA :- guNavat pratipati - guNIjanono Adara - cokkasa artha sthApita karavo te nikSepa nirthakatyanugama che. satkAra karavo, temanA caraNomAM vaMdana karavA. upoddAta nikuMkatyanagamanA uddeza, nirdeza Adi aneka bheda che. (4) pratikramaNa :- smalita niMdA, vratapAlanamAM thayelI te viSayane sAmAyikanA mAdhyamathI spaSTa karyo che. skUlanAonI, aticAronI niMdA karavI, tenAthI pAchuM pharavuM. (1) uddeza :- sAmAnya rUpe kathana karavuM. jemake AvazyakanA cha (5) kAyotsarga :- vraNa cikitsA - aticAra rUpI vraNa - adhyayana che. ghAnI cikitsA karIne tenI zuddhi karavI. (2) nirdeza :- nAmollekha rUpe kathana karavuM. AvazyakanA cha (6) pratyAkhyAna - guNa dhAraNA - mULa guNa ane uttara guNone adhyayanamAM prathama adhyayana sAmAyika che. aMtaramAM sthApita karavA. (3) nirgama :- vastunA mULabhUta strota ke udbhavasthAnane nirgama A rIte cha e adhyayananA cokkasa artha thAya che. kahe che. sAmAyikanuM udgamasthAna arthanI apekSAe tIrthakara upakramano chaThTho bheda samavatAra - samavatAra eTale samAviSTa thavuM. ane sUtranI apekSAe gaNadharo che. kaI vastuno samAveza kyAM thAya che teno vicAra karavo tene (4) kSetra :- sAmAyikanI utpatti kayA kSetramAM thaI, tenI vicAraNA samAvatAra kahe che. karavI. aDhIdvIpanA karmabhUminA AryakSetramAM tIrthakaronA prastutamAM Avazyakano samavatAra kyAM thAya, te joIe. samavasaraNamAM sAmAyikanI utpatti thaI. upakramanA prathamabheda anupUrvInA dazabhedamAMthI Avazyakano (5) kAla :- vartamAna zAsananI apekSAe vaizAkha vada - 11 samavatAra utkIrtanAnupUrvI tathA gaNanAnupUrvImAM thAya che. bhagavAna mahAvIranA zAsana sthApanA dine sAmAyikanI (eprila - 2018) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ sthApanA thaI. (3) kSetra :- dravyanA AdhArabhUta kSetrano vicAra karavo. sAmAyikanI (6) puruSa :- sarvajJa puruSa prabhu vIre artha rUpa ane gaNadharoe ArAdhanA karanArA jIvo karmabhUminA kSetramAM che. te lokano sUtrarUpa sAmAyikanuM pratipAdana karyuM. asaMkhyAtamo bhAga che. (7) kAraNa :- sAmAyika pratipAdananuM kAraNa saMyamabhAvanI zuddhi (4) sparzanA :- kSetra karatA kaMIka adhika tenI sparzanA hoya che. che. athavA jinanAmakarmanA kSaya mATe pratipAdana karyuM. (5) kALa :- sAmAyikanI ArAdhanA karanArA jIvonI sthiti (8) lakSaNa :- sAmAyikanuM lakSaNa zuM? athavA sAmAyikanI kALamaryAdAno vicAra karavo. 1) tattvanI zraddhA te samyakatva sAmAyika che. (6) aMtara :- vivakSita paryAyanA parityAga pachI pharI te paryAyanI 2) jIvAdi tattvonuM samyagujJAna te zrata sAmAyika che. prApti thAya. tenI vacceno samayagALo te aMtara kahevAya che. 3) eka dezathI pApapravRttithI nivRtta thavuM te dezavirati eka jIvo eka vAra sAmAyikanI ArAdhanA pUrI karI. have sAmAyika che. pharIvAra te kyAre karI zake, tenA aMtaranI vicAraNA karavI. 4) savaze pApapravRttithI nivRtta thavuM te sarvavirati sAmAyika (7) bhAga - vartamAne sAmAyikanA ArAdhako sarva jIvonA anaMtamAM bhAge che, te pramANe vicAraNA karavI. (9) kim - sAmAyika zuM che? dravyArthikanayanI draSTie AtmA (8) dayika Adi cha bhAvamAMthI chAstha jIvonI sAmAyika svayaM sAmAyika che. paryAyArthika nayanI draSTie jIvano kSAyopAlamika bhAvamAM che ane sarvajJa paramAtmAnI akhaMDa samabhAva rUpa guNa sAmAyika che. samabhAva rUpa sAmAyika kSAyikabhAvamAM samAviSTa thAya che. (10) kayAM :- sAmAyika kyAre ane kayAM hoya che? (9) alpabahutva :- sAmAyikanA ArAdhakonI saMkhyAnA AdhAre kSetranI apekSAe urdhva ane adholokamAM nArakI ane devomAM temAM alpa ke adhikatAnI vicAraNA karavI, A nava dvArathI samyakatva ane zrata sAmAyika hoya che. adholokamAM salIlAvatI vicAraNA karatAM koIpaNa viSayanI vistRta vicAraNA thaI vijayamAM tathA madhyalokamAM manuSyakSetranA karmabhUminA AryakSetramAM zake che. cAre prakAranI sAmAyika hoya che. anuyogadvAranuM cothuM dvAra naya :- anaMta dharmAtmaka vastunA kAlanI apekSAe avasarpiNIkAlanA trIjA, cothA, pAMcamAM anaMta dharmomAMthI anya dharmonI upekSApUrvaka ekadharmanI pradhAnatAthI ArAmAM ane utsarpiNIkAlanA trIjA, cothA ArAmAM cAre kathana karavAnI paddhatine naya kahe che. tenA sAta bhedanuM svarUpa pUrvavat prakAranI sAmAyika hoya che. zeSa ArAmAM samyakatva ane zruta A jANavuM. te uparAMta nayanuM aneka rIte vibhAjana thAya che. jJAnamaya be prakAranI sAmAyika hoya che. - kriyAnaya, vyavahAranaya - nizcayanaya, arthanaya - zabdanaya. gatinI apekSAe manuSyagatimAM cAra, tiryaMcagatimAM traNa, jJAnanaya - kriyAnaya - jJAnanI pradhAnatAne svIkAre te jJAnanaya naraka ane devagatimAM be sAmAyika hoya che. abhavI jIvomAM - temanA matAnusAra jJAnathI ja mokSa thAya che. kriyA goNa che. samyakatva sivAyanI traNa sAmAyika hoya che. kriyAnI pradhAnatAne svIkAre te kriyAnaya. temanA matAnusAra kriyAnI A rIte koIpaNa zabdanI vividha prakAre vicAraNA karIe - AcaraNaddhinI mahattA che. zabdanA arthanI spaSTatA karavI te upodaghAta nikuMkatyanugama che. A baMne naya jo anyanuM khaMDana karIne potAnA abhiprAyane sUtrasparzika niryutavanugama : pragaTa kare, to te mithyA che. vAstavamAM jJAnakriyAgAma mokSa: | jJAna yathArtha uccAraNapUrvaka pratyeka sUtranuM bhASaNa karavuM, hasta, ane kriyA mokSanI sAdhanA rUpa racanA be cakra che. baMne cakranI dIdhe, udAtta, anudAtta Adi svaranA lakSapUrvaka batrIsa doSa rahita sahAyatAthI ja rathanI gati thAya che. kriyA vinAnuM jJAna nirarthaka tenuM uccAraNa karavuM. zabdanI uccAraNazaddhi tenA bhAvane che ane jJAna vinAnI kriyA niSphaLa che. baMneno sumeLa jIvane pUrNatA samajavAmAM sahAyaka bane che. sudhI pahoMcADe che. sU.11 mAM anugAmanA nava bheda kahyA che. sUtrane anurUpa A rIte jotAM spaSTa thAya che ke nayavAda anekAMta darzananuM vyAkhyAna karavAnI vidhine anugama kahe che, tenA nava prakAra che. mULabhUta bIja che. saMkSepamAM nayavAdanI vicAraNA sarva saMgharSonuM (1) satpada prarUpaNA - vidyamAna padArtha viSayaka vicAraNA karavI. samAdhAna kare che. jemake sAmAyika te jIvanA samabhAvaguNa rUpa che. Ama anuyoganA cAra dhAra upakrama, nikSepa, anugama tathA (2) dravya pramANa :- dravyanI saMkhyAno vicAra karavo. sAmAyikanI naya, A cAra dvAranA mAdhyamathI koIpaNa zabdanuM artha sAthe ArAdhanA karanArA saMkhyAtA jIvo karmabhUminA kSetramAM che. anusaMdhAna thAya che. ['gara daSTie gaya-bhAvaLa' vizeSAMka - prabaddha jIvana eprila - 2018
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avazyaka sUtranA prathama adhyayana sAmAyikanA upakramathI tIrthakaranI vANI anaMta anaMta bhAvothI bharelI che, sAmAyika zabda nikSepane yogya bane che. nikSepathI sAmAyika zabdano AgamagraMthonA eka eka sUtranA rahasyo sUtrokta naya - nikSepa prAsaMgika artha sthApita thAya che anugamathI sAmAyika zabdanI Adi dvArA ja udghATita thAya che. tethI anuyogadvAra sUtra bhale vividha prakAre vicAraNA thAya che ane naya dvArA aneka draSTikoNathI eka AgamanuM nAma che paraMtu anuyogadvAranI vyAkhyA paddhati sarva vyavahAra - nizcayathI, zabda ke arthathI tenuM svarUpa spaSTa thAya che. zAstromAM patharAyelI che. A zAstranuM UMDANathI avalokana karIe koIpaNa zabdanA artha sudhI pahoMcavA mATe anuyoganA cAre to pratIta thAya che ke anuyogadvAra sUtra darzanazAstrano mukuTamaNi dvAra mAdhyama bane che. te dvAramAM praveza karIne ja zabdanA mULa sudhI samAna che. anuyogadvAra sUtra AgamagraMthomAM cUDAmaNI samAna pahoMcI zakAya che. tethI ja anuyogadvAra sUtrane sarva zAstrone che. samajavAnI Master Key nI upamA ApI che. anekAMta jayapatAkA ane tenI svopajJavRtti ( ziSya zilI pU.A.zrI. navacaMdrasAgara sUrIzvarajI ma.sA.nA ziSyaratna ardhasahastrAvadhAnI mahAzatAvadhAnI munizrI ajitacaMdra sAgarajI ma.sA.) ) jina zAsanane maLela aneka mahAna AcArya bhagavaMtomAM nAma eTale anekAMta jayapatAkA graMtha. traNa AcArya bhagavaMto evA che ke jeonA nAma "ha' thI zarU thAya A graMthamAM sUripuraMdarazrIe anekAMtavAdanI jayapatAkA digUche tathA te traNeya AcArya bhagavaMtoe jinazAsanane navI dizA dizAMtaramAM prasare tevI aneka molika bAbatonI rajUAta karI ane dazA ApI che. jemAM AcArya zrI haribhadrasUri mahArAja, zrI che. tathA anya darzana taraphathI AvatA aneka AkSepono sacoTa hemacaMdrAcAryajI mahArAja tathA zrI hIra sUrIzvarajI mahArAjano parihAra paNa karyo che. teozrInA samayamAM jenonA mULAdhAra samA samAveza thAya che. anekAMtavAdano ghaNo upahAsa thato hato. tathA khoTI rIte AkSepo AcArya zrI haribhadrasUrizvarajI mahArAje 1444 graMtho paNa thatA hatA. ane te joIne sAMbhaLIne ghaNAM buddhijIvIo jinazAsanane bheTa ApyA. ane e dvArA jina zAsananA zruta tene satya samajI letA hatAM ane tAtvika mArgathI Tyuta thatA hatA. vArasAne navo prANa Apyo. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajI AthI teonA rakSaNa arthe ane jinazAsananA mULasamA syAdvAdamahArAje rAjAone pratibodha pamADI jIvadayAnuM sUkSma rIte anekAMtavAdanA vAstavika nirUpaNa mATe A anupama kRtinI racanA paripAlana karAvyuM. (A uparAMta sAMgopAMga vyAkaraNa - kAvya - thaI hoya ema jaNAya che. paraMtu Aje to A kRti paNa pAThaka sAhitya - nyAya sahita sADAtraNa kroDa zlokathI pramANa zrutajJAnanuM vargane durgama jaNAya che. jo ke A ja vAta sadIo pUrve gurnAvali sarjana karyuM ane jagadgurU hIrasUrIzvarajI mahArAje 2000 thI graMthanA 68 mA zlokamAM pU.A.zrI munisuMdara sUrIzvarajI ma.sA. adhika zramaNa-zramaNInI bheTa jinazAsanane ApI. Ama jotAM paNa jaNAve che ke A traNeya mahApurUSonuM yogadAna jina zAsana mATe ghaNuM agatyanuM haribhadrasUriracitA : zrImadanekAMta jyptaakaadyaaH| hoya e samajAya che. 'graMthanagAviludhAnA-mavyadhunA durgamA ye'tra' - uparokta traNeya sUri bhagavaMtomAM sarva prathama thanAra AcArya arthAt AcAryazrI haribhadrasUrizvarajI ma.sA.nA anekAMta zrI haribhadrasUrIzvarajI ma.sA. bhavavirahanA upanAmathI tathA jayapatAkA vigere ghaNA graMtho atyAre paNa vidvAna vargane adhyayana suripuraMdaranA vizeSaNathI vibhUSita hatA. teozrIne AvI paDela karavAmAM kaSTadAyI banyAM che. Akasmika ziSyaviraha paNa sarvavidita che. paraMtu ziSyavirahane AvA atikaThina graMthane paNa jo sugama-sarala banAvavo hoya bhavavirahamAM parivartita karavAnI kuneha A AcAryazrI pAse hatI. to te mATe vidvAnono evo abhiprAya jANavA maLe che ke anekAMta teozrIe kSaNika AvezanA prAyazcitarUpe 1444 graMthonI navya jayapatAkA graMthanA paThanapUrve 'pramANa samuccaya' graMtha upara racanA karavAno saMkalpa karyo. tathA graMthanA aMte bhavavirahanI yAcanA pramANavArtika" vRtti upalabdha thAya che. jenI racanA zrI karI. dharmakIrtijIe karela che. ane A pramANavArtika upara zrI manoratha teozrI dvArA nirmita kRtiomAM Agamika TIkAo uparAMta naMdIjI kata manoratha naMdInI' sAme saMskRtavRtti upalabdha thAya che. samarAIamahAkahA, lalitavistarA, yogadraSTi samuccaya vigere (pramANa - vArtika graMthamAM pramANa samuccayanA cha adhikAramAMthI aneka advitIya graMtho che. ane A ja zRMkhalAmAM gAjatuM hajuM eka mAtra traNa adhikAra uparanI ja vRtti prApta thAya che.) A graMthanuM (eprila - 2018 ) 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana (59),
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyayana anekAMta jayapatAkA graMthanA adhyayana mATe pravezadvAra rUpa - (20-30 gAthAno guccha) aSTaka prakaraNa (8-8 gAthAno banI zake che. guccha) ItyAdi paraMtu A graMthanuM nAmakaraNa temAM rahela A uparAMta AcAryazrIe svayaM anya eka kRtinI racanA karI viSayane AdhAre arthAt jena zAsananA mahAna che. jenuM nAma che "anekAMtavAda praveza' - (A graMtha TIppaNaka sahita anekAMtavAdanA nirUpaNane AdhAre thayela che. Ama aneka I.sa. 1919 mAM "hemacaMdrAcArya graMthAvali' aMtargata prakAzita rIte A graMtha haribhadrasUrIzvarajI ma.sA.nA sAhityamAM potAnI thaI gayela che. ane tyArabAda paNa tenI saMzodhita AvRttio navI ja bhAta UbhI kare che. vidvAnoe prAyaH punaH saMpAdita paNa karela che.) A graMtha 720 sUripuraMdarazrI haribhadrasUrIzvarajI mahArAjanI anekAMtavAda zloka pramANa che. vaLI temAM je pAMca adhikAronuM varNana Ave che viSaya upara cAra racanAo jovA maLe che. anekAMta jayapatAkA - te ja pAMceya adhikAronuM varNana anekAMta jayapatAkA graMthamAM anekAMtavAda praveza - anekAMtasiddhi - syAdvAda kucodya parihAra. vistArathI varNavavAmAM AvyuM che. (te pAMca uparAMta "yogAcAra A tamAma kRtio tathA temAM AvatA AkSepa - parihAra jotAM matavAda' nAme eka adhikAra sahita kula cha adhikArano vicAra jarUra evuM lAge che ke te samaye anekAMtavAda upara khUba ja prahAro temAM che.) AthI sAhajika vAta che ke "anekAMta jayapatAkA graMtha'nA thatA haze. anyathA samanvayavAdI pU. AcAryazrI haribhadrasUrIzvarajI abhyAsa mATe "anekAMta vAda praveza' graMtha dvArUpa banI jAya. Ama mahArAja dvArA AvI cAra kRtinI khaMDana-maMDanAtmaka racanA saMbhavita A baMneya kRtio A graMthanA adhyayana mATe upayogI banI zake ane kharI? tema che. uparokta cAra kRtimAMthI anekAMta siddhi tathA syAdvAdakucodya anekAMta jayapatAkA graMthanI keTalIka mahattvapUrNa vizeSatAo parihAra A be kRtio haju sudhI prApta thaI hoya - prakAzita thaI paNa jovA maLe che je nIce pramANe che - hoya evuM jANavA maLatuM nathI. tema chatAMya anekAMta jayapatAkA * AcAryazrIe svayaM potAnI tamAma kRtinA nAma pADayA nathI. prathA thI graMtha dvArA paNa ApaNe anekAMtavAdanI jayapatAkA digU-digAMtaramAM keTalIka kRtinA nAma to te-te katinA TIkAkAre ApyA che. pharakAvI zakIe tema chIe. to keTalIka kRtinA nAma teno ullekha karanArA maharSioe A adbhUta graMtha temAM AvatA bhinna-bhinna prakAranA cha ApyA che. jyAre prastuta graMtha mATe evuM nathI. sari puraMdarazrIe adhikAromAM vibhakta che. A graMthanuM nAma svayaM graMthakArazrIe svayaM A graMthanA dazamA zlokamAM Ano nAmollekha karyo che. pradarzita karyA pachI paNa AcAryazrIe svayaM te cha adhikAronA * A graMthanA prAraMbhamAM daza padya (zloka) che. tathA aMtamAM paNa A nAma jaNAvyA nathI. mAtra prathama be adhikAronA nAma ja temanI daza padya che. jyAre bAkIno madhyabhAga gadyamaya che. kvacit svopanna vRttimAMthI jANavA maLe che. jemAM prathama adhikAranuM nAma vacce-vacce padya Ave che. chatAM prAya: te padyo avataraNa rUpe che " sarUpa vaktavyatA' tathA bIjA adhikAranuM nAma che nityAnitya vastu' tyArabAdanA adhikAronA nAma pU. A. zrI ja hoya che. municaMdra sUrikata TIppaNakamAM jaNAvyA mujaba anukrame A pramANe * AcAryazrInA ghaNAM graMthomAM aMtima zabda samAna hoya evuM che - sAmAnya vizeSavAda, abhilApya-anabhilASyavAda - jovA maLe che. jemake - paMcAzaka prakaraNa - SoDacaka prakaraNa - yogAcAra matavAda tathA muktivAda Ama A graMtha cha vibhAgomAM aSTaka prakaraNa vigere athavA Atmasiddhi - paraloka siddhi - patharAyo che. AcAryazrInI maMgala karavAnI zailI paNa abhUta che. sarvajJa siddhi vigere. (A badhAM graMthomAM aMtima zabda samAna A aMge mAtra pU. AcAryazrI haribhadra sUrIzvarajI mahArAja ja nahIM che.) paraMtu A graMtha evo nathI. arthAt A graMthanA aMtamAM ) temanA sahita anya paNa keTalAMka graMthakartAomAM A prakAranI patAkA zabda Ave che. ane A sivAya anya koI graMtha vizeSatA jovA maLe che ke teozrI potAnA graMthanA prAraMbhamAM teoe patAkA aMtavALo rahyo hoya evuM upalabdha thatuM nathI. ISTadevane namaskAra mATe ja evA vizeSaNo vApare che ke jethI temAM (aMtima zabda samAna hoya tevA graMthonI racanA aneka vidvAna pratipAdita thanAra viSayanuM sUkSma rIte sUcana thaI jAya. mArA mahApurUSoe karela che. jemake pU. maho. yazovijayajI mahArAje draSTipathamAM Avela teonI kRtinA pramANo A mujaba che. potAnA prApta thatAM ullekho mujaba "rahasya' aMtavALA zatAdhika ISTadeva prabhu mahAvIra devane vaMdanA karatA temanA vizeSaNa rUpe graMthonI racanA karela.) yogadraSTi samuccayamAM "ayoga" ane "yogigamya" evuM vizeSaNa * sUri puraMdarazrInA ghaNA badhA graMthonA nAma parimANa sUcaka vAparyuM che. to yogabiMdumAM 'yogIndra vaMdita' - padarzana samuccayamAM hoya evuM paNa jovA maLe che. jemake viMzati vizikA prakaraNa "sadarzana' tathA sarvasiddhimAM "akhilArthajJAtAzliSTamUrti' 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018 * samAna hoya evuM municaMdra sUrilArabAdanA adhikAro
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ vizeSaNa vAparyuM che. A ja rIte anekAMta jayapatAkA graMthamAM prabhu anekAMta jayapatAkAgraMtha tathA tenI svopallavRtti A baMne mahAvIra mATe "saddhAvastuvAdI' vizeSaNa vAparyuM che. Ama kRtio saMskRta bhASAnA vyAkaraNane saMpUrNa anurUpa, bane teTaluM maMgalAcaraNa samaye ja viSayano nirdeza karI devAnI zreSTha zailI saMkSepamAM ane durgama hovA chatAMya arthabodha karI zakAya tevI che. teonA graMthomAM jovA maLe che. eTaluM ja nahIM temAM jovA maLatI AcAryazrInI vicArasaraNI paNa viSayanI A rIte adbhUta rajUAta karavA uparAMta spaSTa ane tarkabaddha che. vAcakonI sugamatA mATe keTalIka vAra teo AcAryazrInI prayojanAdiyane paNa rajU karavAnI zailI dhyAnAkarSaka hetuonI hAramALA paNa mUkI de che. to sugamatAthI arthabodha che. anekAMta jayapatAkAmAM ja teozrIe Adi zabda dvArA prayojana thAya te mATe udAharaNo paNa mUke che. tathA durgama vAtone saralatAthI Aditrayano samanvaya karI lIdho che. (prayojana - abhidheya ane jANI zakAya te mATe ja bhinna-bhinna prakAranA nyAyono paNa nirdeza saMbaMdha A traNeyane prayojanAditrayathI oLakhAya che.) eTaluM ja karyo che. nahIM A prathA tattvArtha sUtranI TIkAmAM te uparAMta yogadraSTisamuccaya haju A aMge eka prazna jarUra udbhave ke AvA adbhUta graMthanI ane zAstravArtA samuccayanA prathama-prathama zlokamAM paNa jovA racanA karavAnI preraNA teone kyAMthI maLI haze? teo maLe che. vaLI A mata aMge zrImAnuM vAcaspatijI, zrImAnuM anaMta anekAMtavAdanI maulika carcA karavA kayA graMthane joI utsAhita vIryajI, zrImAnuM prabhAcaMdrajI tathA AcArya zrI vAdIdeva sUrIzvarajI thayA haze? A aMge graMthakAra zrI svayaM potAnI mULakRtimAM ke paNa sahamata che. svopajJavRttimAM ullekha karatAM nathI ane TIppaNakArazrI paNa anekAMta jayapatAkA upara AcAryazrIe svayaM svopaNa vRtti TIppaNakamAM ullekha karatAM nathI. paraMtu ema paNa jaNAI rahyuM che ke paNa racI che. kiMtu tenuM nAmakaraNa AcAryazrIe svayaM karyuM nathI. suripuraMdarazrI pUrve paNa aneka vidvAnoe A aMgenI graMtha racanA AcArya zrI manicaMdrasUrikata TIppAkamAM tene "ane kAMta karI to haze ja. kAraNa ke anekAMtavAda vadhAre nahIM to paNa bhagavAna jayapatAkodyota dIpikA' evA nAmathI oLakhavAmAM AvI che. mahAvIranA samayathI jarUra carcAno viSaya Avyo che. vartamAnamAM A vRtti ATha hajAra baso pacAsa zloka pramANa che. emAM paNa A aMgeno prAcIna gaNAto graMtha sanmati prakaraNa che. jenA trIjA kvacit - kvacit vacce padyo Ave che paraMtu te padya paNa prAyaH kAMDamAM A aMge vicAraNA thaI che. (AthI ema paNa anumAna avataraNa rUpe ja Ave che. AthI A vRtti jotAM ema lAge che ke karI zakAya ke AcAryazrIne A graMtha racavAnI preraNA kadAca te mukhya tathA A vRtti gadyamAM ja racAI che. prastuta vRtti mULa graMthane graMthamAMthI paNa maLI hoya.) AthI AnuM mULa sanmatiprakaraNa ke ja vistata kare che. tathA temAM AvatA drazya zabdo jevA ke - DoMgara, tenA jevA anya koI graMtha saMbhavI zake che. dikkarikA, bodaka vigere zabdonI vyutpatti (artha) jaNAve che. graMthamAM aMtamAM jaNAvela puSyikA mujaba A kRti zvetAMbarIya svopanna vRtti uparAMta pU. AcAryazrI municaMdra surIzvarajI AcArya zrI haribhadrasUrIzvarajI ma.sA.nI che ema spaSTa jaNAya che. mahArAje (jeo maLatI mAhitI mujaba pUjya AcAryazrI vAdIdeva vaLI A ja rIte AcAryazrIe svayaM Avazyaka sUtranI laghuvRttinI surIzvarajI ma.sA.nA gurUdeva hatA.) paNa anekAMta jayapatAkA graMtha puSyikAmAM tathA zAstravArtA samuccayanA upAjya zlokamAM paNa ane tenI svopallavRtti upara saMskRtamAM be hajAra zloka pramANa potAnuM nAma jaNAvyuM che. TIppaNaka racyuM che. A TIppaNaka graMthanA dareka aMzanuM spaSTIkaraNa Ama A rIte jotAM anekAMta jayapatAkA graMtha svayaM mahAna karatuM nathI. kiMtu graMthanA tathA svopaNa vRttinA moTAbhAganA kaThina che. tenA kartA paNa mahAna che. ane tenuM paThana-pAThana karanArA sthaLo upara prakAza pAthare che. paNa mahAna che. tathA vidvAnonA mastiSkamAM tenI gahana asara A graMtha keTalo mahAna che tathA tenA adhyayananI keTalI gaherI ubhI thAya che. je jotA cokkasapaNe ema kahI zakAya ke A graMtha asara vidvAnonA mana upara paDI che. e jANavA mATe kalikAla jinazAsanano advitIya graMtha che. sarvajJa zrI hemacaMdrAcAryajI kRta "siddhahema zabdAnuzAsana' 2/2, mukhya AdhAraH 87 nI bRhadavRttimAM AvatuM udAharaNa paNa jIvaMta purAvo che. - prabhAvaka caritra ane te A pramANe che - - haribhadrasUri caritra sAdhvIkhalyanekAMtajayapatAkAyAH kRtirAcArya haribhadrasya hribhdrnnvaa| . zrI haribhadrasUri uparokta paMkti dvArA spaSTa jaNAya che ke A graMtha mATe AcArya - siddhahema zabdAnuzAsana zrI hemacaMdra sUrIzvarajI bhagavaMtane paNa keTalo pUjyabhAva ane . garvAvali ItyAdi sanmAna che. sa che. eprila - 2018 ) | 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pabuddha jIvana
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ yogadraSTi samuccaya - saTIka dhyAnArha saMzodhana - saMpAdana A. zrI vijayazIlacaMdrasUriziSya muni vailokyamaDanavijaya jaina-jainetara vivAda jagatamAM khubaja Adara ane snehathI levAtuM nAma eTale AcAryazrI vijayazIlacaMdrasUri, zrI vijayanemisUri samudAyanA AcAryazrI vartamAna prabuddha AcAryomAMnA eka che. jaina zAstro - AgamonA UMDA abhyAsI che. saMskRta - prAkRta, junI gujarAtI bhASA para asAdhAraNa prabhutva dharAvatA AcAryazrInA mArgadarzana heThaLa 'anusaMdhAna' nAmaka saMzodhana - vivecananuM sAmayika pragaTa thAya che. bahuAyAmI vyaktitvanA svAmI AcAryazrI sArA kavi, uttama vaktA, umadA lekhaka-vivecaka hovAnI sAthosAtha jaina zramaNa paraMparAnA eka saMniSTha saMvAhaka che. mahAna yogAcArya zrI haribhadrasUri viracita yogagraMtho, parizIlanatA phaLasvarUpa hato. te vAta te vakhate ja samajAI gayelI. bhArata varSIya prAcIna yogasamRddhino ApaNane sAMpaDelo amUlya phalataH nAnapaNathI ja A graMtha pratye eka prakArano khAsa ahobhAva vAraso che. yogaviSayaka maulika vicAraNA, navalI rajUAta, vividha cittamAM baMdhAI gayelo." yogaparaMparAono sarasa samanvaya vagere umadA tattvo to A A graMthanI svapajJa TIkA sAthenI tADapatra pothInA AdhAre graMthamAM che ja, paNa ethI vadhIne A graMthonuM mukhya jamApAsuM e thayelI saMzodhita. saMpAdita vAcanA saM. 2066mAM prakAzita che ke AnA praNetA svayaM yogamArganA nIvaDela sAdhaka che. teonI thaI. Ama to A pUrve A graMtha anekavAra prakAzita thaI cUkyo vANI anubhavajanya che. ane mATe ja A vANI hRdayasparzI ApaNane che. enA para aneka vivecano paNa lakhAyAM che. chatAM paNa A haThAtu yoga mATe prere tevI anubhavAya che. graMthanuM pharI eka vAra prakAzana thayuM te bAbata Azcarya upajAve te yogadraSTi samuccaya e haribhadrasUrijInI kAlajayI racanA che. svAbhAvika che. ane tethI ja A lekhamAM A prakAzananI jarUriyAta, kadamAM nAnakaDI hovA chatAM, temAM rahelA uccakoTinA bhAvo ane A vAcanAmAM apanAvelI saMpAdanapaddhati, A prakAzananI anyatra alabhya evA ATha yogadraSTinI prarUpaNA dvArA karAyelA dhyAnaItA vagere jaNAvavA prayatna karela che. Atma-kalyANamArganA vivecanane lIdhe e yogamArganA pathikone A prakAzananI jarUriyAta :haMmezA AkarSatI rahI che. vi.saM. 2065 nA cAturmAsa daramiyAna pUjya gurubhagavaMta A graMtha aMge pUjya gurubhagavaMta zrI vijayazIlacaMdrasUrijI A.zrI. zIlacaMdrasUrijI ma. pAse yogadraSTi samuccayanuM adhyayana ma. jaNAve che ke "bhagavAna haribhadrasUri mahArAje A graMtha ane karavAnuM thayuM. A vakhate amArI pAse be mudrita vAcanA hatI. temAM yoganI ATha draSTirUpa bhUmikAo ApIne ApaNA upara (1) divyadarzana TrasTa dvArA haribhadrayogabhAratImAM prakAzita (2) mahAna karUNA karI che. vivekI, jijJAsu tathA AtmArthI vyakti A Prof. K. Savli dvArA saMpAdita ane devacaMdra - lAlabhAI - phrenDa dvArA graMthanA adhyayana parizIlana dvArA potAnI AMtarika bhUmikA ke prakAzita A banne vAcanA ochevatte aMze saMzodhanAI hatI. kakSAne avazya prIchI zake ane e rIte potAnI pragatino mArga gurubhagavaMte keTaluMka saMzodhana banne vAcanAnI meLavaNI dvArA to athavA krama avazya nakkI karI zake." keTaluMka svayaMprajJAthI kareluM hatuM, paraMtu haju paNa keTalAMka sthaLe bhagavAna haribhadrAcAryanI samadraSTi ane samanvayadraSTino arthasaMgati nahotI thatI. pAThanI prAmANikatA pratye sandigdhatA surekha paricaya A graMtha dvArA ApaNane prApta thAya che. nAno rahelI hatI. A saMjogomAM gurubhagavaMtane prAcIna prata joDe mudrita vidyArthI avasthAmAM hato tyAre pUjyapAda AcArya bhagavaMta zrI vAcanAne meLavI jovAnuM mana thayuM ane sadbhAgye viduSI sAdhvI vijayanandanasUrIzvarajInA mukhe anekavAra A graMthanA zloko ane zrI candanabAlAzrIjInA sahayogathI yogadraSTisamuccaya - saTIkanI temAMthI pragaTato samanvaya sAMbhaLavA maLatA. sAMkhya, vedAnta, vi.saM. 1156 mAM lakhAyelI tADapatra prati (khaMDita) ane saMbhavataH pAtAMjala, bauddha vagere darzanonA tattvajJAna sAthe A graMthamAM 16 mA saikAnI kAgadaati prApta thaI. varNavyA anusAra, jaina tattvajJAnano kyAM ane kaI hade meLa sadhAya tADapatra prati upalabdha pratiomAM sauthI prAcIna che. pATaNamAM che - sAdhI zakAya che, tenI vizada chaNAvaTa te bhagavaMtanA solaMkI rAjA karNadevanA zAsanamAM, mahAamAtya muMjAlanA pADAmAM pratipAdanomAM thatI sAMbhaLavA maLatI. teozrI A graMthanA parama rahIne lakhAI che. A prata atyaMta zuddha vAcanA dharAve che. cAhaka hatA ane temanA jIvanamAM jovA maLato sAtatyapUrNa A prato sAthe mudrita vAcanAne meLavI jotAM pUrve kareluM anAgrahabhAva te A tathA AvA anya haribhadrIya graMthonA saMzodhana to pramANita thayuM ja, paNa Dagale ne pagale navA zuddha ['gadaSTie saMya-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ pATha jaDatA gayA. sAthe ne sAthe ghaNI jagyAe navo pATha umeravAno jokhamAya che ke kAlakrame Avo zabda ahIM hovo joIe evI thayo. keTalAka sAmAnya bhASAkIya pheraphAravALA pAThone dhyAnamAM saMbhAvanA paNa koIne nathI lAgatI. jemake zloka 47 nI 3-4 na laIe to paNa graMthanA bhAvonA spaSTIkaraNa mATe anivArya paMkti - "vitrA satAM pravRttithya, sADazeSA zAyate kathana?' AmAM gaNAya tevAM zuddhisthAno ghaNAM hatA. mudrita azuddha ke khaMDita pAThane "sADazeSA' nA spaSTIkaraNa mATe TIkA che - "tanyApodata:' have AdhAre thayeluM vivecanagatuM arthaghaTana, graMthakAranA kathayitavyathI uparokta paMktionuM vivecana karavAnuM thAya tyAre " tacApodata:' ghaNuM juduM paDatuM jaNAyuM. A pachI to abhyAsIo sudhI zuddhavAcanA zabdane najaraaMdAja karIne artha karavAmAM Ave che : "munionI pahoMcADavAnuM mana thAya e taddana svabhAvika hatuM. e IcchA ja caitanyavadanAdi vividha pravRttio samagrapaNe kaI rIte jANI prastuta prakAzananI jananI banI. zakAya?' A arthamAM be asaMgati che: vi.saM. 2066 nuM varSa Agama prabhAkara munizrI puNyavijayajI (1) "zeSa'no artha 'sAvacena' thAya nahIM ke "tacApodataH', ma.nI dIkSA zatAbdInuM varSa hatuM. tenI ujavaNInA upalakSyamAM te (2) tArA jevI prAraMbhika kakSAnI draSTimAM samagra samravRttinA jJAnanuM mahApuruSanI rUci ane kAryone anurUpa kazuMka karavuM ane te rIte prayojana paNa nathI. have tADapatrIya pATha juo - "sA ASA jJAyate vAstavika ujavaNI karavI evo adhyavasAya gurubhagavaMtanA cittamAM thama?' AmAM "di = parva = tanyApodata:' paNa saMgatu thaI jAya che jAgyo. te adhyavasAyanuM ja sa-rasa pariNAma eTale prastuta ane tArAdraSTine ucita tAttvika arthaghaTana paNa tAravI zakAya che sampAdana. ke - munionI pravRttio caityavandanAdi vividha prakAranI hoya che. sampAdana - paddhati : mATe paNa = A pravRtti = prastuta sAhi- munione mAnya ja haze, A vAcanAnA sampAdanamAM mukhyatve traNa vastuo para bhAra amAnya nahIM hoya, tevuM kaI rIte jANI zakAya? AvI mUkavAmAM Avyo che. (1) pATha saMzodhana (2) vyavasthita mudraNa tArAdraSTivALA jIvanI vicAraNA hoya che. "aSA' ne badale "zeSA' (3) graMthanI upAdeyatAmAM vRddhi. vAMcavAthI UbhI thayelI bhAvi graMthakAranA AzayathI ApaNane pATha saMzodhana - prAcIna lipinA keTalAka akSaronA tenAthI keTalI dUra laI jAya che. taddana judA evA atyAranA akSaro sAthenA sarakhApaNAne lIdhe saMzodhakonI saMzodhanadraSTi prAya: upakAraka ja banI rahe che. ghaNIvAra bhramapUrNa vAMcana ane tene pariNAme bhrAmaka pATho sarjAtA paNa prAyaH zabda sUcave che tema koIkavAra hAnikAraka paNa thAya che. hoya che. emAM paNa jyAre sarjAtA bhrAmaka pAThanI saMgati koIka zloka 82 mAM mUlapATha hato - "mAtmAnaM pansayancete' jaDa loko rIte karavI zakya hoya tyAre to emAMthI bacavuM muzkela banI rahe pAparUpI dhULathI AtmAne kharaDe che - evo eno bhAva hato. have che. AnuM eka uttama udAharaNa zloka-10 nI TIkAmAM jovA maLyuM. hastalikhitamAM ''no anusvAra lakhAto hato. "pasacete' AmAM AmAM TIkAkAre samyakatvanI vyAkhyA karatAM prazamAdi samyakatvanA jo koIka kAraNe anusvAra na vaMcAya to "Tyatve' vaMcAtuM hatuM. liMgonA varNananuM tattvArthabhASyagata vAkya uddhata karyuM che. ane je svAbhAvika rIte saMzodhakone saMzodhana mATe prere tema hatuM. pachI spaSTatA karI che ke prazama-saMvega-nirveda e rIte samyakatvanA hastapratomAM sAmAnyataH "za" ane "sa' vacce arAjakatA pravartatI liMgonuM kathana prAdhAnyanI apekSAe ja che. liMgonI prApti to hatI. tethI ahIM paNa ema ja haze evuM samajI "pAzayatve' ema AstikAya - anukaMpA - nirveda ema pAnupUrvIe thAya che. A sudhAravAmAM AvyuM. "mAtmAnuM pAzayatve' e vAkyano "AtmAne mATe vAkya che - "uthApradhAnayamunyAso nAmazca pazcAnupU' AmAM baMdhanagrasta banAve che' ema artha paNa besADI devAmAM Avyo. A 'nA'ne badale "rA' paNa vAMcI zakAya tema hovAthI ane prAcIna saMzodhane "pansayanti' sudhI pahoMcavAnI saMbhAvanAne paNa naSTa karI "ma' ane AjanA " vacce koI ja taphAvata nahIM hovAthI vAMcavAmAM nAMkhI. AzcaryanI vAta to e che ke Aje paNa A paMktinuM AvyuM "rAhya pazcA'. pachI AgaLa "gha' hoya to visargano "o' "AtmAne pAparUpI dhULathI jaDa loko bAMdhe che' evuM dharAra vivecana thavo saMbhavita nahIM hovAthI pATha sudhAravAmAM Avyo. "anyAsa karatI vakhate e paNa nathI vicAravAmAM AvatuM ke dhULathI bAMdhI vA pazcA' A pAThane anusAre lakhAyelA vivecanomAM A kramanI kaI rIte zakAya? cArutA ane prAdhAnyapakSI kramanI acArutA paNa pratipAdita pATha nakkI karatI vakhate tarkabaddha vicAraNA ane anya graMthonA karavAmAM AvI! saMzodhakoe cAra gAvAzva pazcA' evo pATha paNa saMdarbha para paNa AdhAra rAkhavAno thayo. zloka 178 paMkti 3 sUcavyo!! vAta kyAMnI kyAM pahoMce che! "sAtmIkRtapravRttithya' joIe ke "sAtmIbhUtapravRttithya' e prazna thayo? '$' ghaNIvAra ApaNI AMkha alpaparicita zabdane sthAne samAnatA ane bhU' baMne vAMcI zakAya tema hovAthI nakkI karavuM muzkela hatuM. dharAvato ane vAkyamAM saMgata thaI zakato atiparicita zabda vAMcI have A paMkti "asauInuSThAna' nAmanA zreSThatama yogane varelA le che. ane jo evuM vyApakapaNe bane to mULa zabdanuM sthAna e hade yogInI dharmapravRtti kevI hoya te jaNAve che ane enA spaSTIkaraNa, [eprila - 2018) 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ mATe TIkAmAM "ndranA nyunyAya' apAyo che. vicAra e Avyo ke zabda ahIM draSTAMta phakta nidarzana mATe nahIM paNa hetu tarIke che ema caMdanamAM gaMdha AtmasAt ja hoya ke e gaMdhane AtmasAt kare? sUcavato hato. jyAre upara mujaba to enuM avataraNa phakta nidarzana spaSTa che ke caMdanamAM gaMdha AtmIbhUta ja hoya ane tethI pATha paNa mATe thatuM hatuM. praznottaranI A rIta paNa ayogya che ema nyAyano "sAtmIbhUtapravRttizca' joIe. SoDazakamAM paNa "sAtmImUta' zabda maLyo sAmAnya abhyAsI paNa kahI zake tema hatuM. A mATe tADapatramAM (10.7) ethI ene ja svIkAryo. joyuM to mUMjhavaNa ghaTavAne badale ora vadhI kAraNake emAM "vidyate zloka 170 ane 173 mAM TIkAno pATha mULamAM ghUsI gayo tyAra' hatuM, je sUcavatuM hatuM ke vidyate navetyAra' e arthanI hato tene kADhI mULa zabdo yathAsthAne goThavavAnuM paNa tADapatranA aNasamajane lIdhe karavAmAM Avelo sudhAro hato. have to AdhAre zakya banyuM. zloka 8 nI TIkAmAM prAtimajJAnane anya "zcatapara' paNa kaI rIte joDavuM e prazna banyo. bahu mathAmaNa karI darzanIo paNa nAmAntare svIkAre che e jaNAvatAM eka nAma tyAre acAnaka jhabakAro thayo ke pATha Ama hovo joIe. "orApAna nitIra' AvyuM che. A nitIra' zabda kayA darzanano che te khyAla vinA jJAopAyo nADatyaMtra= svabhAvavyatire yutiH = zueta - nahIM AvavAthI e azuddha haze ema samajI enA nirIkSaNa, tIra' yuvAvayazcitapara: DradAntoDagacADarthasthAna vidyatetyAha sudhArA sUcavAyA che. tADapatramAM A zabda para "vauThThAnAma' evI vipravRSTo' Ama virAmacinhonI goThavaNa badalavA mAtrathI TippaNI maLI ane "nitIrA' zabda ja sAco hovAnI pratIti thaI. badhI mUMjhavaNa TaLI jAya che te svayaM samajAya tevuM che. vyavasthita ethI AnaMda AnaMda thaI gayo. AvA AnaMdapUrNa anubhavo to mudraNa vidyArthIno aDadho zrama ocho karI nAMkhe che te jAta ghaNA thayA paNa badhAne ahIM varNavavAnI jagyA nathI. eka vAtanI anubhavanI vAta che ane ahIM mATe ja enA para ATalo bhAra khAtarI che ke saMpAdanane mANanArAne paNa evA ja anubhava thayo mUkavAmAM Avyo che. vagara nahIM rahe. graMthanI upAdeyatAmAM vRddhiHeka vAtanI spaSTatA jarUrI che ke tADapatrAvA bhinna pAThone yogadraSTimAM viSayanirUpaNa e rIte che ke ekamAMthI bIjA yuktatA cakAsyA pachI ja svIkAravAmAM AvyA che. jyAM mudrita ane bIjAmAMthI trIjA viSayamAM praveza thato rahe. eTale ghaNIvAra pATha ja vadhu upayukta lAgyo tyAM mudrita pAThane ja upara rAkhI tA. evuM bane ke vidyArthIne samajaNa ja na paDe ke A viSayano mULa pAThane TippaNamAM mUkavAmAM Avyo che. jyAM mu.pATha paNa tA.pAThanI viSaya sAthe kayo saMbaMdha che? A mUMjhavaNa TALavA vistRta je dhyAnArha lAgyo tyAM mu.pATha TippaNamAM Apyo che. viSayAnukrama mUkavAmAM Avyo che. abhyAsIonI suvidhA mATe tamAma saMzodhita pAThonI eka sUci abhyAsIonI suvidhA mATe (1) mULapATha (2) paNa mUkavAmAM AvI che. zlokAnukramaNikA (3) uddhatapATha sUci (4) vizeSanA sUci (5) vyavasthita mudraNa- AmAM virAmacinha, avagraha, avataraNacinDa viziSTaviSayasUci (6) draSTAntAdi sUci (7) viziSTazabdasUci va.nI yojanA ane graMthapratIka, avataraNikA, uddharaNa va.nA (8) pAribhASika zabdasUci (9) saMzodhitapAThasUci - evAM nava vibhAgano samAveza thAya che. A badhI bAbata svayaM bhale nAnI pariziSTo mUkavAmAM AvyA che. AmAM 7-8 pariziSTa aMge thoDuMka lAge, paNa ene lIdhe arthabodhamAM ghaNIvAra moTo pharaka paDI jAya kahevuM jarUrI lAge che. zrI haribhadrasUrijInA vADamayanI bhASA, zailI, che. dA.ta. zloka 151 nuM avataraNikA vAkya zloka 158 nI viSaya- pasaMdagI vagere tamAma pAsAM para bauddhadarzananI UMDI asara TIkAnA aMtimavAkya tarIke mudrita thayuM che. A vAkyano 158 jaNAya che. teoe lalitavistarAdi graMthomAM je rIte boddhono mA zloka sAthe meLa goThavavo zakya ja nathI. chatAM varSothI ema ja sabaLa pratIkAra karyo che te jotAM bauddha graMthonuM gaMbhIra adhyayana chapAtuM AvyuM che. zloka 98 TIkAmAM prekSAvAna' mATe prayojAyelA teoe karyuM haze te pratIta thAya che. lAge che ke te daramiyAna zabda thAbaDatotiriNAM' nI jagyAe 'thA vitariNAM' evo boddhadarzananI yogasaMbaMdhita paribhASA, vicAraNA ane prarUpaNAthI mudrita pATha keTalo judo artha darzAve che. teo avazya prabhAvita thayA haze. ane tene lIdhe teonA virAmacinhonI astavyastatA keTalI muzkelI sarje tenuM eka yogasAhityamAM evA keTalAya padArtho ane zabdo jovA maLe che ke zreSTha udAharaNa zloka 94 nI TIkAmAM jovA maLyuM. mudrita pATha je sAmAnyataH jaina darzanamAM pracalita nathI ane bauddhadarzanamAM te Avo hato - "vozAnaMvinA jJAyopAyo nAgacaMtra= svabhAvavyatire pracalita hovAnuM lAge che. jemake zradhdhA mATe prayojelo "dhanutti' yuvatta = -yuvatyAzcitaparovRdantoDagrasyAorthopono zabda A uparAMta anya yogadhArAonA tattvo - zabdo paNa teonI vidyate navetyaE - vijhabdo' Ano artha samajavAmAM bahu muzkelI prarUpaNAmAM samAyA che. vaLI keTalAMka tattvonI jema keTalAka zabdo paDI hatI. eka to pahelA koI draSTAMta apAyuM ja nathI. to apara paNa pratibhAno unmeSa che. yogadRSTi mAM prayojelA AvA viziSTa draSTAMta kevI rIte kahevAya? bIjuM mULa zlokamAM Avelo "yata:' zabdonI TIkAmAM teoe te zabdonA paryAyo ApyA che. keTalAka 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ pracalita jaina zabdo ane viziSTa zabdonI viziSTa vyAkhyA paNa A javAba uparathI eTaluM viSaya keTalo gahana ane gaMbhIra ApI che. A zabdonA AdhAre vividha yogadhArAonA paraspara che! saMskRta vAMcatA AvaDI jAya ke AvA graMthonuM adhyayana - vAMcana AdAnapradAna ane samanvaya vize sarasa saMzodhana thaI zake tema karI levAya teTalA mAtrathI AnA para vivecano - pravacano karavA hovAthI tevA zabdonI sUci banAvavAmAM AvI che. 7 mA mAMDIe to te anadhikAra ceSTA ja banI rahe. pariziSTamAM viziSTa zabda ane tenA paryAya zabda mUkavAmAM AvyA ane e paNa sAMbhare che ke dhyAnaviSayaka koI vivecana - graMtha che. jyAre 8 mA pariziSTamAM jenI viziSTa vyAkhyA karavAmAM AvI viSe meM teozrIne jaNAvela ane te pustaka teozrIne mokalavA che tevA zabdo mUkavAmAM AvyA che, jemAM mahaMdaze jaina pAribhASika lakheluM tyAre temaNe mane spaSTa lakhyuM hatuM ke "anubhavajJAna vinAnA zabdonI sAthe keTalAka viziSTa zabdono paNa samAveza thAya che. korA zAbdika vivecanamAM mane rasa nahi paDe; mATe te graMtha mokalavo anya graMthomAM prayojAyelA A zabdonuM arthaghaTana sugama bane te nahi." paNa A sUciono ADaphAyado che. yoga, yoganI 8 draSTio, yogadraSTisamuccaya graMtha - A badhA A prakAzananI dhyAnArhatA? rahasyamaya ane arthagaMbhIra che, teno khyAla mane A javAbo thakI Ama to koI paNa graMthanI saMzodhita vAcanA dhyAnAI ja supere Avelo che, eTale e badhA viSayo paratve kazuMka lakhavAnI, hoya che paNa AnI dhyAnAhatA mATe eTaluM lakhavuM paDe ke A grantha ahIM leza paNa taiyArI ke utsukatA nathI. mahadaMze vivecanonA AdhAre ja bhaNAya che- bhaNAvAya che. ane aMte, A pustakanA pratibhAvarUpe vidvAna munirAja pUjya zrI A bhaNanArAo ke bhaNAvanArAo mULa graMthane jovA-vAMcavA dhuraMdhara vijayajI ma.e lakhelA patrano keTaloka aMza uddhata karIza ke lagabhaga TevAyelA nathI hotA eTale ke mULa graMthane lagatuM game che jemAM ghaNuM badhuM samAI jAya cheH yogadraSTi maLyuM, sarasa kArya karyuM.... kAma karavAmAM Ave. e lokone kazo phera nathI paDato. ane eTale je vyakti gItArtha nathI, chedanA jJAnathI pUrA mArganA utsarga - ja A saMzodhita vAcanAne anusAra vivecanomAM yathocita apavAda jANyA nathI. te A graMthono upayoga zrotAone hatAza parivartana karavA preraNA karavI jarUrI lAge che. thaI jAya tevA ja vicAra-pravacana phelAvavAmAM kare che. A yogagraMtho eka vAtanI spaSTatA karavAnI ke potAnI sAme azuddha pATha pUrvagatazrutanA aMzo che. AnA upara adhikArI vyakti sAme vAcanA hovA chatAM prabuddha vivecako je hade sAcA arthaghaTana sudhI pahoMcyA thaI zake. vyAkhyAnamAM to bAlajIvonI adhikatA hovAthI A graMtho che te navAI pamADe tevuM che temAM be mata nahI. zloka 73 mAM nA levA joIe evuM mAruM mAnavuM che. azuddha graMthonA AdhAre tathADapravRttivuyAga' evo azuddha pATha ane tenI khaMDita TIkAne azuddha prarUpaNA thAya tenuM mArjana koNa karaze? AdhAre thayeluM vivecana keTaluM parivartanIya che te saMzodhita pUrNapAThane joyA pachI svataH samajAya tevuM che. zloka 32 mAM graMtha : yodraSTisamukhya : saTI: sarvatrava' no "vInAnI' artha bhale saMgata thaI jato hoya paNa kartA : zrI haribhadrasUrijI haribhadrasUrijI phInAvau thI je sUcavavA mAMge che te keTaluM mahatvapUrNa saM. : A. zrI zIlacaMdrasUrijI che. TUMkamAM yogadRSTisamuccayanA tamAma abhyAsIoe A saMpAdana pra. : jainagraMtha prakAzana samiti - khaMbhAta 2066 avazya dhyAna para levA jevuM che. prApti : sarasvatI pustaka bhaMDAra, 112, hAthIkhAnA, ratana lekha mATenA AmaMtraNa patramAM eka vAta tenA abhyAsa mATenI poLa, amadAvAda - 1. pUrva sajjatA, abhyAsInI pAtratA kevI hovI joIe ane graMthagraMthibhedana mATe abhyAsIe zuM karavuM - e aMge paNa lakhavAnI zrI bakulabhAI gAMdhIe khuba ja prayatna karI hatI. A saMbaMdhe guru bhagavaMta zrI vijayazIlacandrasUrijI mahArAje prabuddha jIvanano yoga vizeSAMka gujarAtanA prastuta saMpAdananI bhUmikAmAM lakhelA nIcenA zabdo paryApta mArgadarzana ApI zake tema che - "AtmasAdhaka saMta munirAja zrI mukhya maMtrI zrI vijayabhAI rUpANI sudhI amarendravijayajIne eka patramAM meM vijJapti karelI ke "yogadraSTi pahoMcADayo ane temano sadbhAva pragaTa viSe Apa kAMIka prakAza pAtharo; Apa yogasAdhaka-yogI cho ane karato patra maLyo che. zrI bakulabhAIno khuba A viSaya para kalama calAvavAne adhikArI cho; Apa lakhazo to amArA jevA bALa jIvonI jijJAsA saMtoSAya." A mAgaNInA khuba AbhAra. javAbamAM mahArAjazrIe lakheluM : "A viSaya para lakhavA mATeno adhikAra hajI pAmyo nathI.' (eprila - 2018 ['gadaSTie saMya-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana taMtrI
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ zAntinuM rasagAna ane rasapAna (zAnasudhArasa - saMpaTa saMdarbha)- AcAryazrIvijayazIlacaMdrasUri jaina-jainetara viveda jagatamAM khubaja Adara ane snehathI levAtuM nAma eTale AcAryazrI vijayazIlacaMdrasUri. zrI vijayanemisUri samudAyanA AcAryazrI vartamAna prabuddha AcAryomAMnA eka che. jaina zAstro - AgamonA UMDA abhyAsI che. saMskRta - prAkRta, junI gujarAtI bhASA para asAdhAraNa prabhutva dharAvatA AcAryazrInA mArgadarzana heThaLa "anusaMdhAna' nAmaka saMzodhana - vivecananuM sAmayika pragaTa thAya che. bahuAyAmI vyaktitvanA svAmI AcAryazrI sArA kavi, uttama vaktA, umadA lekhaka-vivecaka hovAnI sAthosAtha jaina zramaNa paraMparAnA eka saMniSTha saMvAhaka che. sAhitya ApaNA jIvananuM pratibiMba che. - aLakhAmaNuM lAgavA mAMDe che. e hatAzAmAM sarI paDe che ane jIvanano artha samajAve che te sAhitya. jIvanane artha Ape jIvanano artha khoI bese che. te sAhitya. AvI paristhiti, eka yA bIjI rIte, pratyeka manuSyanA je sAhitya jIvanamAM upayogI nathI banatuM ane jIvanano jIvanamAM AvatI ja hoya che. evI sthitimAM, mANasa paDI bhAMge upayoga nathI zIkhavatuM tene sAhitya lekhe svIkAravAnI, ApaNI ke tUTI paDe tyAre teno ugAro zo? evuM kayuM paribaLa che ke je - bhAratIya - praNAlikA nA pADe che. paDI bhAMgelA ke tUTI paDatA mANasane jALavI le? Ama, jIvana sAthe anubaMdha dharAvatAM sAhityanA - Ano javAba che "zAntarasa", "zAnta" nAmano navamo rasa. sAhityazAstranA maramIoe, jIvanamAM anubhavamAM AvatI badhA raso bhogavI bhogavIne ubhagelA cittanuM nizrAnsisthAna vividha vRtti - pravRttione ATha rasomAM vaheMcI ke goThavI ApI e zAntarasa banI rahe che. che. e 8 rasanA nAma A pramANe : zRMgArarasa, vIrarasa, karuNarasa, alabatta, sAhityazAstromAM rasa to ATha ja che. ane abhUtarasa, hAsyarasa, bhayAnakarasa, bIbhatsarasa ane raudrarasa. zAntarasane ghaNA vidvAno "rasa'no darajjo ApatAM acakAyA paNa bhAratIya sAhitya - draSTino vyApa AmAM jovA jevo che. che. Ama chatAM, keTalAka zAstrakAroe AThane badale "zAntarasa" ahIM jIvananA ullAsane pravartAvatA zuMgArane to rasano darajjo sahita nava raso hovAnuM svIkAryuM che. Apyo ja che, paNa enI sAthe sAthe jugupsAne paNa rasa gaNAvI vastutaH zAntarasa e, zRMgArarasanI jema ja, jIvananI adamya che ane Akrandane temaja krUratAne paNa rasa lekhAvAya che. jIvanane jarUriyAtane kAraNe udbhavato rasa che. jIvananA amuka tabakke jema tenI vizALatAmAM te paNa sahRdayatAthI nihALavAnI AvI draSTi, zRMgArarasa mANasanI adamya jarUrata bane che tema, jIvananA bIjA kadAca kyAMya nahi jaDe. eka tabakke zAntarasa paNa tenI anivArya AvazyakatA banI jAya jIvananA vividha tabakke, manuSyamAtra, A navenava rasone che. A zAntarasa, hArelAno AdhAra, thAkelAno visAmo ane mANato hoya che Ane "rasa' kahevAya, "rasAnubhUti' gaNAya, evuM nIrasatAnA bIkALavA ane sukALa vAtAvaraNamAM zItalatA matyA jJAna ke samaja na hoya tevo mANasa paNa, A tamAma rasomAM AlAdanI rasa-saravANI bane che. otaprota thaIne tene mANe che, e nizcita che. jIvanabhara AcarelI mUrkhAmIo, tenA kAraNe AvelI Adhi- paNa, game tevo rasiyo, rasikatAthI chalakAto mAnavI paNa, vyAdhi-upAdhio, te thakI sarajAyelA hRdayadAthI saMtApo ane tenA chevaTe to thAke che. rasa game teTalo mITho hoya, paraMtu te keTalo aMjAmamAM sAMpaDelI ghora hatAzAo; A badhAMne ThAre, badhAMyanI mANI zakAya? kyAM sudhI mANI zakAya? chevaTe to tenA UbakA pragADha mAThI asarothI ugAre evI saMjIvanI auSadhI eTale Ave ja; tenAthI thAka lAge ja; tenA pratye dhRNA nahi toya aruci zAntarasa. to jAgavAnI ja. zAnti pamADe te zAntarasa. eka rIte zAnti ane zAnta rasa thAkavuM eTale nIrasa banavuM. thAkelA mANasane pachI ekeya - banne eka ja anubhUtinAM nAmo che. zAnti e anubhUtino rasanuM AkarSaNa na rahe, maLavA ane bhogavavA chatAM bhItarathI viSaya che. tene utpanna karI zakAtI nathI, kyAMkathI maMgAvI - lAvI eka jAtanI cItarI ja caDavA mAMDe, tyAre khyAla Ave ke "huM have - meLavI zakAtI nathI, ke kharIdIne laI - AvI zakAtI nathI. tene nIrasa thaI gayo chuM; mane kazAmAM rasa nathI paDato." eTale tene pAmavAno eka mAtra upAya cheH jIvananA badhA udhAmA ane mananA rasamaya padArtho ja nahi, potAnuM mUlyavAna jIvana paNa aNagamatuM saghaLA valopAtonuM visarjana karavuM. (66) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ narI AMkhe dekhAtA ke Indriyo vaDe anubhavAtA saMsAra karatAM ja kare che. e rIte joIe to e kAvya bhakti-kAvya ja gaNAya mananI kalpanAnI sRSTi aparaMpAra - apAra vizALa che. bahAranA ane bhakti to zAntino - zAntarasano ja paryAya che, eTale kolAhalothI koIvAra bacI zakAya, paNa bhItara avirata pravartatA tattvataH gItagoviMda ane zAnta sudhArasa - banne racanAono ghoMghATane zamAvavAnuM saraLa nathI hotuM. lokacintana ane pratipAdya rasa eka ja gaNAya. yugalacittananI anAdikALanI Teva bhItaranA te ghoMghATane niraMtara atu. A viSaya anaMta che ane bahu managamato che. paNa baLataNa pUruM pADatI hoya che. te TevathI bacavuM hoya to Atmacintana ApaNe AgaLa cAlIe. A gItakAvyanI 16 gItiomAM, tarapha cittane vALavuM paDe. have asaMkhya janmonI Teva kAMI becAra bhAvanAonuM svarUpa, teno artha-marma, te kevI rIte bhAvavI tenI ghaDInA AtmacintanathI chUTI jAya? evA azakya kAma mATe to prakriyA kavie darzAvI che. ane e badhuM teo khudane potAne ja sudIdhuM cintana karavuM paDe. pAchuM e cintana paNa rasamaya ane rasaprada uddezIne - saMbodhIne kahe che e kAraNe temanI prastuti atyaMta hovuM joIe, to ja emAM coMTe. baLakaTa, vedhaka ane pratItikara banI che. anubhava jJAnIoe A mATe bAra ane soLa dharma- A kAvyanI pratipAdya bhAvanAo viSe A saMpuTamAM aneka bhAvanAono vikalpa ApaNane Apyo che. bhAvanA eTale ghUMTavAnI rIte kahevAyuM che tethI piSTapeSaNa ahIM karavuM nathI, eTaluM ja kahI prakriyA. cittanA kharalamAM, vAraMvAra ane niraMtara, cintananA gheTA zakAya ke saMsAranI viSamatAothI dAjhelA ane aTavAyelA citta vaDe ghuMTAtI - ghuMTavAnI rasoSadhi te A bhAvanAo. A mATe A bhAvanAo bhAvavA jevo zAtAdAyI lekha bIjo koI bhAvanAone varNavatI agaNita racanAo ApaNA jJAnIoe nathI. racI che, jenA AlaMbane teo pote paNa taryA che, ane anya A kAvyanA sarjana kavi che mahopAdhyAya zrIvinayavijayajI aneka paNa ugaryA che. sattaramA-aDhAramAM zatakamAM thayelA e sAdhupurUSa, bAla-dIkSita, paraMtu e badhI ja racanAomAM jarAka judI bhAta pADatI, parama vidvAna, mahAvairAgI, aneka mahAna graMthonA praNetA. emaNe rasachalakatI mIThImadhurI eka racanA te "zAntasudhArasa': upAdhyAya banAvelA graMtho "zAstra'no darajjo pAme e kakSAnI cetanA. vinayavijayajInI amara racanA! vairAgyanA be cihano : vidvattA ane tapasyA. e banne jo bIjI badhI racanAo moTAbhAge prAkRtamAM che, ane pAchI avaLAM paDe to aMhakAranA unmAdarUpe phUTI nIkaLe. ane ekavAra gAthAbaddha che - zAstra svarUpa. A racanA saMskRtamAM che, vaLI gaya- carmaroga jevo e unmAda - vyAdhi lAgu paDI jAya pachI temAMthI gAI zakAya tevI che, ane zAstronA arka samAna paNa. bIjI pAchA vaLavuM - sAjA thavuM bahu kaThina. vinayavijayajI mahArAje racanAo ziSyagaNa | zrotAgaNane upadezarUpe AlekhAyelI hoya pote ja potAnA mATe kyAMka noMdhyuM che ke "amane A ahaMkArano che, jyAre A racanA kavie potAnI jAtane upadeza ApavA mATe roga lAgu paDI gayo hato. emAM DUbI jAta, paNa kRpA gaNo sarjI che. bIjI racanAomAMthI eka adhikAra chalakAto hoya, tyAre sarunI ke bahu ja vahelA samajaNa jAgI gaI, ane e rogathI A racanAmAMthI eka pratIti janme che - AtmapratIti. saveLA mukti maLI gaI.' saMskRtanuM thoDuM ghaNuM jJAna hoya; saMskRta gamatuM hoya, tene to, AvA jAgRta sAdhaka e mahApurUSa pAchA kavi paNa, emaNe mATe to A racanA eka madhamIThA ane manabhAvana pAtheyanI garaja nAnA moTA aneka kAvyo vividha bhASAmAM racyAM che. jemAM bhakti sAre. apArthiva premanA utkaTa gAyaka kavi jayadevanI amara kAvya- ane vairAgyano rasa chalochala vahe che. emanAM e saghaLAM kAvyomAM racanA "gItagoviMda'nI sAme-samAMtare mUkI zakAya tevI, paraMtu ziramorasamuM kAvya te A zAnta sudhArasa. tenAthI taddana bhinna - sAmA cheDAno viSaya nirUpatI A racanA jIvana sAdhune paNa hoya che. sAdhu paNa hoya to manuSya ja. zAntarasanA mahAsAgaramAM ApaNane garama karI mUke tevI kALajayI eTale manuSya-jIvanane kanaDatI bhautika ane dunyavI samasyAo, racanA che. viTaMbaNAo temaja gamA-aNagamA sAdhune paNa na hoya evuM nahi. "gItagoviMda' zuMgArarasanI aSTapadI che, to A sAdhunI vazekAI eTalI ja ke e veLAsara A badhAMthI cetI jAya zAntasudhArasa' zAntarasanI SoDazapadI che. tyAM lalita-komala- che, pAcho vaLI zake che, ane tenI lAMbA gALAnI temaja kAyamI krAnta-padAvalI che, to ahIM madhura-bodhaka-mugdha-padAvalI che. mAThI ADaasarothI bacI zake che, jo dhAre to. banneno Agavo ThATha che paNa banne vacce eka sAmya bahu mArmika che. ane A rIte pAcho vaLelo sAdhaka-sAdhu, jyAre madhyasthabhAve gItagovinda bhale zuMgArapradhAna gItakAvya hoya, paraMtu tenAM pelI bhUtakAlIna viramaNAo tarapha najara nAkhe tyAre enA cittamAM varNanIya pAtro che rAdhA ane zrIkRSNaH ane temanuM rasa-varNana je acarajano anubhava thAya che te anubhavanuM zabdadehe prAgaTya karavA dvArA vAstavamAM to kavi temanI upAsanA eTale ke bhakti eTale "zAntasudhArasa'. 1 eprila - 2018 ['gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - paddha jIvana (67)
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ A zAntasudhArasanuM gAna ane tenuM zravaNa, tenuM guMjana ane samaya, nasIba ane niyati - badhuM sAnukULa haze te te bannee tenuM raTaNa, jIvane zAtA Ape che. cittane ThAre che. jIvananI mArI vAtane svIkArI lIdhI. e sAthe ja cAlu thaI - amArI beThako. pIDAone jIravavAnuM baLa bakSe che. jIvananI yathArthatAo samajAve saMskRta vAcanAnuM vAMcana, pado ane vAkyonA vibhAga, akSaro che. jIvanane ane ApaNA svabhAvane paNa, zAnta, madhura, sahiSNu, tathA joDAkSaronA uccAro, laghu-gurunA svara bhAra, paraMparAmAM sahya, sahaja ane udAra banAve che. vinayavijayajIe ApaNA jIvana te te zloko ane DhALone gAvAnI paddhati ane evuM badhuM e upara varasAvelI A addabhUta ane asIma anukaMpA che. ApaNe beThakomAM carcAtuM rahyuM. amitanI zIkhavAnI ane grahaNa karavAnI temAM hAIe ane pAvana banIe. tatparatA, sUtra ane hoMza joIne mane nizcaya thayo ke have mAruM svapna sAkAra thavAnuM. varSothI sAMbhaLato - joto - gaNato Avyo chuM ke e banne jaNe tahedilathI AnuM gAna taiyAra karyuM. bahu mahenata gItagoviMdanI aSTapadI Aje paNa gavAya che, tenAM laghucitro karIne taiyAra karyuM. vividha zaheromAM vAraMvAra saMgha-sabhA-samakSa ane pothI citro bane che, ane tenA utsavo paNa thAya che. vaLI, tenuM gAna paNa temaNe karI batAvyuM. temanA gAnanI vizeSatA tenAM purAtana laghucitronA graMtho joyA. orissana sTAIlamAM mAtra temanI gAyakI nahotI, paNa gAnaveLA temanAmAM anubhavAtI kotarelAM tADa-citro joyAM. tenI keseTo meLavI. eTale khyAla bhAvuka tanmayatA hatI. e bhAvukatA temanAM haiyAMne to valovatI Avyo ke sadIo - purANuM, jIvananA ullAsanuM e gItakAvya, ja, paNa sabhAne paNa mugdha karI mUkatI. prajAnI cetanA sAthe kevuM otaprota haze! dareka gAna pachI ame pharI pharI besatAM, ane uccAro viSe, e kSaNe mArA mAnasapaTa para zAntasudhArasa upasI AvatuM - rAgo viSe, svarabhAra tathA gati viSe UMDANathI carcA karatA ane haMmezA. mane tIvratAthI thatuM ke AvuM badhuM zAnta sudhArasa aMge jarUrI parivartano karatAM. kyAre thaze? kyAre avasara maLe ne AnA viSe AvuM kAMIka e saghaLI mahenatanuM pariNAma te A, zAntasudhArasa-sAmagrI Ayojana karuM, ema thayA karatuM. ke zAntasudhArasa-peka. mAruM svapna hatuM: zAntasudhArasa ghera ghera gavAtuM thAya te mane dekhAtuM emAM. janasAdhAraNa lagI A saMskRta gItakAvya pahoMcADavuM eka diladAra mitra hatAH dinakara pArekha. temaNe mane pustakonI evo saMkalpa manomana thato raheto. duniyAno abhUta paricaya ane pravAsa karAvyo. teo nityanavAM mane yAda Ave che saMgItakAra hIrAbhAI ThAkara - bAvIseka pustako meLave ne mokale. emAM ozonAM hoya to jhenanAM paNa varSa pahelAM emanI pAse AnuM gAna karAvavAnI meM taiyArI karelI. hoya. jhenanuM Zen Koan Pack nAme eka boksa temaNe mokaleluM. Akho graMtha gujarAtI lipimAM ane moTA akSaromAM lakhIne teone evuM ja bIjuM boksa ozonuM paNa. bannemAM masta kArDasa (Card Apelo; jenA DhALa sAthe maLIne besADato; ane temaNe abhyAsa set) ane teno upayoga karavAnI sUcanA sAthenuM, te te mArgano karyA pachI gAvAnI sahamatI paNa darzAvelI. durbhAgye, teo vahelAM paricaya karAvatuM rUpakaDuM pustaka hatuM. e boksa hAthamAM AvyAM te cAlyA gayA, te vAta paDatI mUkAI gaI. kSaNe ja manamAM eka saMkalpa thayoH kyAreka jaina mArganAM paNa A varSo pachI, to paNa bAreka varSa to thayAM, Indubena paMDitano prakAzano huM karIza. saMparka thayo. temane A vAta karatAM temaNe taiyArI darzAvI. to bIjarUpe e saMkalpa cittamAM dharabAI gayo. pachI to A temane ane zirISa paMDitane A kAvyagraMthanA uccAro mATe taiyAra prakAranAM aneka prakAzano upalabdha thatAM gayAM. chelle bhAI zreNika karyA. temaNe jAheramAM te kAvya gAyuM. pahelo prayatna thakavI denAro, dvArA kabIra sAmagrInuM boksa prApta thayuM tyAre meM tene kahyuM: bIjo prayatna AzAspada, ane trIjo upakrama mahadaMze saphaLa. temanuM zAntasudhArasanuM AvuM boksa karIe! e hoMzIlo yuvA mitra gAna zAstrIya DhabanuM hovA chatAM lokabhogya ke lokagamya jarUra tatkaNa te mATe taiyAra thaI gayo. enuM paheluM ane have lAge che te rahyuM. rIte adhakacaruM pariNAma te gayA varSe, I.sa. 2015 mAM taiyAra paNa mAruM lakSya hajI sara nahotuM thatuM. e mATe Ane - tene thayeluM zAntasudhArasanuM vajanadAra Albama. emAM ame mULa kAvyavAta karato ja rahyo. evAmAM eka kAryakramamAM bhAI amita Thakkara pustikA sAthe IndubenanI tathA amitanI - ame banne sIDI ApI. tathA bahena dIpti desAI maLI gayAM. banne yuvAna banne sazakta pelAM svapnane sAkAra karavAnI dizAmAM e amAruM paheluM Daga hatuM. gAyaka. gAnanI aneka vidyAo temane hastagata. prayogonA ane emAM ame saphaLa e rIte thayA ke seMkaDo loko, strIo ane mANasa. meM temane zAntasudhArasanI vAta karI, ane mAruM svapna puruSo, e sIDInA sahAre zAnta sudhArasa gAtAM thayAM ane yAda paNa samajAvyuM. karatAM thayAM. AnAthI amArA sahuno utsAha vadhyo ane A 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayamAM haju vadhu sAruM kazuMka karavA tarapha amArA manane ame joDyuM. gAI zakaze ane amane rAga nathI AvaDatA tevI phariyAdane avakAza tenuM pariNAma te A zAntasudhArasa-saMpuTa. nahi rahe. A gAmamAM prayojAyelA rogonI tAlikA A pramANe cheH A saMpuTamAM mUkAyelI sAmagrInuM vivaraNa A pramANe che. gIta 1. prabhAtiyAno DhALa 1. gIta-pustikA AmAM mULa gIta-kAvyanI, gujarAtI 4. yamana kalyANa lipimAM, padaccheda karIne, zakya pUrNataH zuddha evI vAcanA 5. AzAvarI ApavAmAM AvI che. ane dareka kAvyanA sAmA pRSTha para teno saraLa 6. bilAsa ane TUMko gujarAtI anuvAda Apela che. A anuvAda sva. A. zrI 7. deza bhadragupta surijI mahArAje karelo che. temanuM RNa svIkArIe chIe. 8. kAliMgaDo 2. kArDanA 3 seTa, 1 tathA 2 mAM kArDasanI eka tarapha A 9. sAraMga kAvyagata 16 bhAvanAonA padyamAMthI cUMTI kADhelI paMktio 12. bilAsakhAnI toDI ane teno bhAvAnuvAda, vAMcanA maLaze, to tenI bIjI bAjue 14. khamAja te te kaMDikAne anurUpa citrakAra neneza saraiyAe AlekhI ApelA 15. zivaraMjanI bahuraMgI citro jovA maLaze. 16-16 kArDanA be seTamAM maLIne 16. bhairavI kula 32 kaMDikAo tathA 32 citro che, je A graMthane mANavAmAM ane gIta 2,3,10,11,13 eTalAM ApaNe tyAM sahAyaka nIvaDaze. paraMparAthI gavAtAM dezI DhALo. 3. seTa 3 mAM 16 kArDa che. temAM eka tarapha anitya Adi A kAvyanuM gAna sabhAmAM thayuM tyAre, dareka bhAvanA viSe 16 paikI ekeka bhAvanAno paricaya AlekhAyo che, ane bIjI vivecana karavAmAM AveluM. te paNa A sIDImAM samAvI levAmAM tarapha zAntarasanI anubhUtinA prAcIna padyo temaja tenA AvyuM che. tethI saMskRta kAvya-gAnanA marma sudhI pahoMcavAnuM saraLa bhAvAnuvAda mUkAyA che. banaze. eka eka bhAvanAno svAdhyAya ke zravaNa karatAM jAva ane te 5. A saMpuTanI temaja A kAvyanI mahattA athavA garimA sAthe traNe seTamAMnA te te kArDanuM paNa vAMcana karatA jAva! varNavatAM be paricaya patro ke pholaro paNa A saMpuTamAM sAmela che. zAntarasanI eka varNanAtIta bhAvadazAmAM tame sarI paDazo tenI - A thaI amArA A sarjanakarmanI vAta. khAtarI che. A sarjanakarma amArA sahunuM sahiyAruM karma che; koI ekanuM 4. sIDI amitabhAI Thakkara tathA dIptibahena desAI temaja nathI. narezanA citro, amita ane dIptinuM gAna, zreNikanI temanA sahayoga kalAkAro tathA vAdyakAro dvArA, suDiyo-rekorDiMga mudraNakalA ane te mATenI cIvaTabharelI jahemata, ane A badhAya dvArA taiyAra karavAmAM AvelI, zAntasudhArasa - gAnanI A sIDI sAthe sahayoga sAdhIne A sarjanane vadhu zreSTha sarjana banAvavA che. AmAM, graMthamAM AvatA vividha chaMdobaddha zlokonuM kyAMka mATe mathanAra muni sailokyamaMDana vijayajInI mahenata - A paraMparAgata zailInuM gAna che, to kyAMka zAstrIya saMgItanA sparzathI tamAmano saravALo eTale A saMpuTa. camatkRti janmAvatuM zlokagAna paNa che. zakya eTalI DhALone dezI A saMpuTanA mAdhyamathI ApaNA eka mahAna kAvyagraMtha DhALamAM DhALIne gAvAno prayatna paNa che, to jyAM Avazyaka hoya "zAntasudhArasa'no prasAra sarvatra thaze, ane e rIte jaina-ajaina tyAM haLavA paNa pUrNapaNe zAstrIya rAgomAM paNa gAna thayuM che. samAjane kAne jinamArgano, prasanna vairAgyavAhaka bodha pahoMcaze, uccAronI zuddhino Agraha e amArA A sarjananI vizeSatA e keTalI prasannakAra ghaTanA haze ! hovAnuM kahI zakAya. A sIDInI madadathI A gItakAvya have koIpaNa A prasannatA ane zAntino AsvAda ApaNe mANIe. prabuddha jIvana'ne paccIsa hajAranuM anudAna ApI koI paNa eka mahinAnuM saujanya prApta karo. prabuddha jIvana' korpasa phaMDamAM traNa lAkhanuM anudAna ApI paMdara varSa sudhI koI paNa eka mahinAnuM saujanya prApta karo. prabuddha jIvana'nA khAsa aMka mATenA saujanyanuM anudAna rUpiyA cAlIsa hajAra che. ravajanane zabdAMjali jJAnakarmathI arpI jJAnapuca prApta karo. 1 eprila - 2018 'gadaSTie gaLa-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ A A nyAyAcArya nyAyavizArada mahopAdhyAya zrImad yazovijayavAcaka viracita svopatra vRttiyuta zrI "pratimAzataka' mahAgraMtha ( AcArya zrI vijaya ajitazekharasUrIzvarajI mahArAja sAheba prastAvanA Ama ekabAju jinezvaranA upakArane yAda karI hRdayamAM uThato (1) "zrI pratimAzataka graMtha' eTale zuM? ane A graMthanI racanA bhaktisAgara vAma vAma mojA uchaLIne maryAdAne toDI cAre bAju pAchaLa mahopAdhyAya yazovijayajI ma.sA.no uddeza zuM? vahevA mAMgato hoya ane bIjI bAjue paramakRpALu potAnA > nyAyavizArada - nyAyAcArya mahopAdhyAya yazovijayajI punIta darzanathI AMkha ane hRdayane ThAratAM na hoya; tyAre bhakta haiyAne thatI vedanA zabdAtIta bane che. AMkhamAM dhasI AvelA gaNivaranA samyagudarzanane nirmaLa karanArA aneka graMthomAMno eka graMtha eTale pratimAzataka graMtha !!! AMsunA TIpAM apUratA thaI paDe che. hRdayanA khUNe khUNAmAMthI pokAra uThe che "Aja mArA prabhujI jinapratimA ane jinapUjA saMbaMdhI aneka virodhI matonuM svAmuM juone..." "eka vAra maLone mArA sAhibA..." ane khaMDana karato graMtha eTale pratimAzataka graMtha!!! virahAta2 te bhaktahRdaya bhagavAnanA nAmasmaraNathI ke paramAtmatattvane (pratimAne) zraddhApUrvaka svIkAravA dilane nAmazravaNamAtrathI paNa "aho! aho !"thI bharAI jAya che. sAkSAta majabUra karato ane tarkabaddha dalilothI yukta graMtha eTale bhagavAna na maLe to pratimA ke citrarUpe paNa bhagavAna darzana Ape pratimAzataka graMtha!!! to nAbhimAMthI avAja uThe che - "aba to pAra bhaye hama sAdho!' > bhaktiyoga ane dhyAnayoganA padArthonuM suMdara arthaghaTana karato ke "nayaNacakora vilAsa karata hai dekhata tUma mukha punamacaMdA" "darisaNa graMtha eTale pratimAzataka graMtha!!! dekhata pArthajiNaMda ko bhAgyadazA aba jAgI' > aneka AgamazAstronA pATho aneka draSTAMtothI bharapUra graMtha are ! pitAjInA agaNita upakAronI yAda mAtranI eTale pratimAzataka graMtha!!! romAMcita, kRtajJa, vinIta, samaju putra pitAnA virahanI vedanAmAM anaMtakALathI anaMtA jIvoe sukha prApti mATe duHkhathI chUTavA kevo rokAto hoya! ane te vedanA haLavI karavA pitAjInI chabIne lagADelI doDa olampikamAM doDatA eTale epleTasanI ke bhaktithI kevA bhAvathI pUjato hoya, te mAtra zabdathI saMvedya nathI; resakorsamAM doDatA ghoDAonI doDane paNa vAmaNI kahevaDAvI de paraMtu anubhavagamya ja che. che ane chatAM sukhanA golDa meDalane badale duHkhanA jutA ja khAvAnA je pratimAne paramAtmA tarIke to dUra rahyuM, paNa rahe che. kAraNake e doDanA keMdrasthAne "arihaMta' nathI. paramAtmAnA pratIka tarIke paNa oLakhI zakatA nathI ane pratimAne paramAtmAnA zaraNe gayA vinA sakhata parizrama karavA chatAM rastAmAM paDelA paththaranI samAnakakSAmAM mukI de che. tathA prabhunI hAlata prAyaH "AMdhaLI daLe ane kutaro cATe' evI ja hoya che. gerahAjarImAM prabhunI pratimAmAM ja paramAtmAne nihALI tethI ja kahyuM che ke - "kara huM kaSTa jana bahuta hamAre, nAma tihAro prabhukRpAthA maLela mATe nAma nisAro prabhukRpAthI maLelI sAmagrIthI bhavyapUjA karatA, bhaktagaNanA AdhArA sAhibA....' bhAvane nahi joI zakavAnI ane hiMsAno heta, anubaMdha ane svarUpa samajyA vinA ja "hiMsA" "hiMsA" nI bUmo pADe che... ApaNA duHkhamaya bhayaMkara bhUtakALa ane hAlanA vaibhavI teonA gaLA karatAM temanA hRdayanI TrITamenTa vadhu Avazyaka lAge vartamAnakALa vacce paDelA AMtarAnA kAraNa tarIke jo paramAtmAnI che. devagirimAM aDhaLaka dhananA savyayathI banAvelA jinAlayanI mahera najaramAM AvI jAya, ekendriya Adi avasthAmAM jaDa sAthe jaDatAnI hariphAI karanArA ApaNI A cetanavaMtI avasthAnA mukhya pratiSThA vakhate nAcelA pethaDazAhanA hRdayane samajavA teonI sUtradhAra tarIke jo devAdhideva dekhAI jAya, to temanA agaNita draSTinuM kArDiyogrAma samartha nathI. AvI ja koI bhAvadayA ane bhAvakarUNAthI prerAIne mahopAdhyAyajIe A graMthanI racanA upakAronA ahesAnamAM DUbelA ApaNe temanA caraNonA dAsa banI javA tatpara banI jaie... kalikAla sarvajJae karelI 'tava kheDyoti karI haze. dAsosmi sevakosamyasmi kikkrH| omiti pratipadyasva nAtha! nAtaH paraM (2) zrI pratimAzataka' graMtha paricaya:hRAA' prArthanA hArdika lAge. laghu haribhadra mahopAdhyAyajInI kuzAgrabuddhi, kasAyelI kalama 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane paramAtmAnI pratimA aMgeno priya viSaya. A traNanA sumeLa + sthApanA nikSepanI ArAdhyatA : "thayumaMDAneAM maM! saMgamathI AlekhAyelo A graMtha eka prakaraNa mAtra na rahetA jIve siMjaNaI? thayathuimaMgaleNaM nANadaMsaNacaritta lohilAbha mAhitIonA khajAnAthI bharelo "enasAIklopiDiyA' banI nA...' atra stavaH - stavanuM, stutiH - stutitrayasiddha, gayo che. tatra dvitIyastutiH sthApanArhataH purataH kriyate...(uttarA.29 jinapratimAnI pUjyatA sAbita karavA racAyelo A graMtha 16) tivacanenaiva sidvA/ vAdagraMtha che ke kAvyagraMtha che? nyAyapradhAna che ke alaMkArapradhAna (2) chaThThA kAvyamAM :- "prajJaptIviMvAranirmitApratimAnartana vilitA?' che? tarkapradhAna che ke AgamapradhAna che? bhaktipradhAna che ke dhyAna- kahI mahopAdhyAyajIe aneka zAstrapATho dvArA ziSTagaNAtA yogapradhAna che? teno nirNaya suNavAcakavarga para ja choDI dauM chuM. cAraNamunio ane samyagu draSTi devo paNa jinapratimAne A graMthamAM mukhya cAra vAdasthAno che. namavAnuM cUkyA nathI te siddha karyuM che ane A saMbaMdhamAM (1) pratimAnI pUjyatA rAjakazrIya upAMgamAM darzAvela sUryAbhadeva dvArA thayela pratimA (2) zuM vidhikArita pratimAnI ja pUjyatA che? pUjanano adhikAra savistAra Apela che. (3) zuM dravyastavamAM zubhAzubhamizratA che? ane (3) 23 mAM kAvyamAM sAdhuone jinapUjA - satkAra AdirUpa (4) dravyastava puNyarUpa che ke pAparUpa che? dravyastava anumodanIya che te siddha karyuM che. A pratimAzataka graMthamAM 104 zloko che, temAM : (4) 29 ane 30 mAM kAvyamAM :- kASTha ane kaTuM auSadhanI (1) jinapratimAnuM utthApana karanAra ane muktimArgano A tulanAthI gRhasthone dravyastava zraddhayarUpe pramANabhUta karyA che. bodha karanAra luMyAkamatanuM khaMDana - 69 zlokothI kareluM ' 6 (5) vaLI, 30 mAM zlokanA svarUpasAvadya jinapUjA paNa anAraMbhikI kriyA che ane svarUpaniravadya cAritranI prApti (2) upA. dharmasAgarajI ma.nA matanuM khaMDana - 8 zlokothI karAvanAra che. te siddha karatA kahe che - "asavAranivRttinatuM ca dravyastavasya cAritramohakSayopazamajananadvArA phalataH zubhayogarupatayA kareluM che. svruptshc| at eva anArambhikI kriyA'... (3) be zloka dvArA sarvajJanI pUjA stuti karI che. (6) 31 mAM kAvyamAM jinapUjA vagere dvArA bIjA aneka viziSTa (4) 12 zloka dvArA bhagavAnanI dravyapUjA niSedhaka lAbho darzAvyA che. "vaitRchAyAparigrastha vRDhatA...' pArzvacandramatanuM nirAkaraNa kareluM che. (5)pAMca zloka dvArA jinacaityapUjAdi - puNyakarmavAdInA 1) dhananI tRSNA vilaya pAme che. tethI aparigrahavrata dRDha bane che. matanuM khaMDana kareluM che. 2) dhana devAthI dharmanI unnati thAya che. (6) zeSa eka zloka graMthakAranI prazastirUpa che. (3) saddharmanA udyamathI malina AraMbhanA anubaMdhano cheda bhukhyAne jema sAme pIraselA batrIza pakavAnanA thALamAMthI kaI vAnagIne prathama nyAya Apavo? te aMge muMjhavaNa thAya, tema thAya che tathA A graMthanA kayA kayA aMzane vizArada mahopAdhyAyajIe tarkarUpI 4) caityanA namana arthe AvelA sAdhuonA upadeza vacananA bhojanamAM taiyAra karelI keTalIka vAnagIo ahIM rajU karuM chuM : zravaNathI karNayugala amRtamagna bane che ane (1) bIjA kAvyamAM - nAmAMtriyameva bhAvamavidravyathIchAra zAstrota 5) paramAtmAnA vadanakamaLanA priyadarzanathI nayanayugala svAnubhavISya zukrayaICH rUrNa vRSTa rA' kahIne anekavidha sudhArasamAM magna bane che chaNAvaTo dvArA jinazAstramAnya cAre nikSepAna tulyatA siddha 6) dhyAna-dazya ane draSTAnI samApattirUpa paramasamAdhi karI che ane sthApanA nikSepArUpa jinabiMbanI vaMdanIyatA pragaTa thAya che ghoSita karI che ane te mATe aneka AgamagraMthonA sAkSI 7) maityAdi bhAvonI prApti ane krodhAdithI bacAva thAya pATho A rIte mUkyA che : che. * nAma nikSepAnI ArAdhyatA : "marIjhane vastu tarAvALuM (7) 34 mAM kAvyamAM - "sattannottazatrivividha sUtrArthamudrA - arahaMtANaM bhagavaMtANaM nAmagottarasavi savaNayAe' ityAdinA kriyAyogeSu praNidhAnato vratabhRtAmayaM bhAvayajJo hi syaat|' hI mavitpAlI (2/1/10) bhAvayajJarUpe dravyastavanI siddhi karI che. (eprila - 2018 ) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - paddha jIvana
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ (8) paMcAvanamAM kAvyamAM - "apavAmAnayatAmA tu tonsfpa dhyAna ane yogarasika mahAnubhAvone parama AlhAda pamADatI toSAntara chevI tuwtteyAviratizya utsarAte pravartata' AvI paMktio A graMthane dhyAna/yogapradhAna gaNAvavA jinapUjAmAM thatI hiMsA e apavAdarUpa che paNa anAcArarUpa samartha che. nathI. kAraNake jinapUjA dvArA bIjA aneka doSono uccheda (12)kAvya :- A graMtharatna aMge keTalIka vAto karI, ghaNI karI thAya che, Ama kahevA dvArA jinapUjA e sadAraMbharUpa che te zakAya... paNa prastAvanA vistArabhAyAt ala vistaraNa.. chatAM siddha karyuM che. graMthanA mahattvanA aMgabhUta kAvyaracanA aMge thoDIka vAto (9) 60 mAM kAvyamAM - AraMbha (hiMsA)vALA gRhasthane karI laIe.. jinapratimAnA guNagAna karatAM A graMthamAM prAyaH svarUpasAvadya snAnAdi guNakArI zI rIte bane? e zaMkAnA zArdUlavikrIDita chaMdamAM racelA mULa kAvyo 104 che ane saMskRta nivAraNa mATe pUjya mahopAdhyAyajIe kUpadaSTAMtanuM vistRta bhASAmAM che. zreSTha kAvya mATe Avazyaka padalAlitya - alaMkAro. varNana karI - pUjya abhayadevasUri ma.nA matanuM, anyamatanuM - prAsa - arthagaMbhIratA vagere bhUSaNothI manoramya banelA vivaraNa karI, potAno abhiprAya paNa vyakta karyo che. jemAM A kAvyo paramAtmA - jinabiMbanI bhakti, bahumAnayukta emanI maulika pratibhAnI ojasvitA pragaTa thAya che. stutio rUpa che. A kAvyo mAtra paThanIya ke zravaNIya ja na padaSTAMtanuM tAtparya :- jema kUvo khodavAmAM parizrama, rahetA smaraNIya, mananIya ane dayAtavya paNa banI gayA che. tRNAvRddhi, kAdavathI kharaDAvAnuM vagere ghaNA doSo che, chatAM evA kAvyapuSpa gucchanA eka namaH puSpanuM sauMdarya sempala pANInI prApti thayA bAda te badhA doSo dUra thAya che tathA sva tarIke raju karuM chuM - ane para upara upakAra thAya che tema snAna vagere paNa AraMbhAdi 99 muM kAvya - doSo dUra karI zubha adhyavasAya pragaTAvavA dvArA azubhakarmonI 'tvadvimbe vidhRte hRdi sphurati na prAgeva rupAntaraM, viziSTa nirjarA ane puNyabaMdhamAM kAraNa bane che. Ama pUjya tvadUpe tu tataH smRte bhuvi bhaveno rupamAtra prthaa| mahopAdhyAyajI e kupadaSTAMta batAvavA dvArA dravyastavanA tasmAttvanmadabhedabuddhyudayato no yussydsmtpdoguNagAna gAyA che. lleravaH kigdhidagocaraMtulasati jyotiH paraM cinmym||19||' (10)6 2 mA kAvyamAM jinapUjA anarthadaMDarUpe to choDo, mAtra zabdArtha :- tArA biMbane hRdayamAM vizeSataH dhAraNa arthadaMDarUpe paNa siddha thatI nathI tenI carcA karI che. karavAthI prathamataH ja anya koI rUpa skurAyamANa thatuM nathI. ane te (11)A graMthamAM sahajAnaMdI upAdhyAyajIe paramAtmAnuM dhyAna pachI, tArA rUpanuM dhyAna dharyA bAda to pRthvI para koI rUpanI prasiddhi dharavA ane samApatti (vItarAganI tulyatAnuM saMvedana)nuM pAna rahetI ja nathI. tethI tArA rUpanA dhyAnathI tArI ane mArI vacce karavA jinapratimAnA AlaMbanane khUba mahattva ApyuM che. A abhedabhAvanI buddhi udbhave che. tyArabAda to "tuM" "huM" ItyAdi graMthamAM Thera-Thera dhyAna, samApatti, samAdhi, laya Adi zabdono ullekha paNa raheto nathI, mAtra agocara, avarNanIya pAmavAnA upAyo darzAvAyA che. Avo! ApaNe mAtra be paramabrahma svarUpa cinmaya jyoti ja jhabukyA kare che. paMktino paramArza karI saMtoSa pAmIe - zAstra phuva nAmAMtriye graMthakAre TIkAmAM paNa TheraThera agatyanI carcA bAda jANe ke vasthite sati bhagavAnapura rUva riskRti, hRdayamavAnuNavizati, hRdayanI urmine AkAra ApatA na hoya, tema padyonI racanA karI madhuratApagevAnuvati, sAmevADanumati, tanmayImAmevApAto che. je paNa mananIya che. tena aa sarvahatyasiddhiH' (kAvya-2 nI TIkAmAM) teno mAtra 5 anyaracanA - pU. mahopAdhyAya ma.nA A pratimAzataka graMtha zabdArtha - "zAstranI jema bhagavAnanA nAma, sthApanA ane para porNima gacchIya zrImad bhAvaprabhasUri mahArAje laghuvRttinI dravya A traNa hRdayamAM sthira thAya, to bhagavAna jANe ke sAme racanA karI che. sAkSAta parikrurAyamANa thAya che, jANe ke hRdayamAM pravezatA A uparAMta A graMtha pUrva mahApuruSonA hRdayaMgama dRSTAMtonA hoya tema bhAse che. jANe ke madhura AlApano anuvAda karatA kAraNe rocaka banyo che. khAsa camarendrano utpAta, sUryAbhadevakRta na hoya tevo anubhava thAya che. jANe ke dehanA kaNakaNamAM pUjA, kezIgaNadharano pradeza rAjAne upadeza ane dropadInuM kathAnaka ane AtmAnA pradeza pradezamAM phelAI na gayA hoya tevI AMkha kheMce tevA daSTAMto che. mahAnizItha graMthamAMthI uddhata karelA saMvedanA thAya che ane jANe ke tanmaya thaI gayA na hoya tevo sAvadyAcArya ane vaja AryanA dRSTAMta dareka vyaktie vAraMvAra AbhAsa thAya che ane AvI saMvedanAthI ja badhA prakAranA vAMcavA | vicAravA ane yathAyogya vartanamAM lAvavA yogya che. kalyANanI siddhi thAya che.' AgamajJa upAdhyAyajIe A graMthamAM Dagale ne pagale lAMbA 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana (eprila - 2018 |
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ lAMbA AgamapATho ApavAmAM jarAya kacAza rAkhI nathI. lagabhaga jANe ke temanI mUka sAkSImAM sarasvatI mAtAne rIjhavavAno saphaLa eMsI jeTalA anyagraMthonA cArasothI vadhu sAkSI pAThothI A graMtha prayatna Adare che. samRddha banyo che... (4)adhikArI:(3)pUjya graMthakArazrIno paricayaH maMdadazA - mUDhadazA - mithyAtvadazAne dUra karanArA ciMtAmaNI gujarAtanA nAnakaDA kanoDa gAmane potAnA janmathI pAvana tulya A mahAna graMtharatnane bhaNavo haze - vAMcavo haze - mANavo karanArA ane ItihAsamAM amaratA bakSanArA pUjya upAdhyAyajI haze - AtmasAta karavo haze to enI pUrvabhUmikA taiyAra hovI ma.nA ratnakaNimAtA "saubhAgyadevI' hatA. jena vaNika zreSThI joIe. nArAyaNa" pitAnA A panotA "jasavaMtakumAra' putre potAnA > 1) adRzya paramAtmatattva para zraddhA sahodara "padmasiMha'nI sAthe jagaguru hIrasUri ma.nI pATa paraMparAmAM 2) paramAtmatattvanuM sAcuM svarUpa jANavAnI jijJAsA AvelA zrI nayavijaya ma. pAse saMvata 1988 mAM paramezvarI 3) vividha darzana ane matonI tulanAtmaka parIkSA karavAnI pravajyA aMgIkAra karI. zaizavakALamAM ja zravaNamAtrathI bhaktAmarane sUkSmadRSTi - samIkSA aNizuddha kaMThastha karavAnI zaktinA svAmI zrI yazovijayajI 4) "jinapaDimA - jinasArikhI' e paMktinuM rahasyArtha mahArAjanI medhAzaktino prakAza AsapAsa phelAvA mAMDyo. temanI jANavAnI abhipsA buddhi pratibhAthI aMjAyelA udAradila zreSThI dhanajIbhUrAe viziSTa abhyAsa arthe kAzImAM bhaNavA aMgenI sarva Arthika javAbadArI jenI pAse (1) mAdacarasyavRtti (2) parIkSakavRtti ane (3) upADI lIdhI. traNa varSa kAzImAM ane cAra varSa AgrAmAM karelA samanvayavRtti che, te A ciMtAmaNI tulya mahAgraMthane sArI abhyAsathI pragaTelI pratibhAno paraco kAzImAM ja batAvI paMDita rIte jANI zakaze. mUrdhanyo pAsethI "nyAyavizArada' ane "nyAyAcAryanuM birUda prApta ) A mahAgraMthanA padArtho ane paramArthone AMgopAMga karyuM. pavitragaMgAne kAMThe "e" kAranA jApathI sarasvatInI kRpAne AtmasAta karavA (1) dhAradAra buddhi (2) dhAraNAzakti (3) pAmelA yazovijayajI mahArAje "aindra' padathI aMkita graMthonA dhIraja (4) dhagaza ane (5) dhavalacitta paNa Avazyaka che. sarjanamAM seMcurI lagAvI. svopajJavRttisahita | rahita aneka graMtho (5)A graMtha para bhAvanAnuvAdanI AvazyakatA:sarjanArA A pUjyazrIe anyakartaka graMtho para vRtti - avacUrIo "pratimAzataka' graMtha pratimAne arihaMtatattva sAthe sIdhA paNa racI che. saMskRtabhASAne samRddha karanArA mahAtmAe stavana, saMparkanuM pavitratama - zreSThatama sAdhana tarIke siddha kare che. sakjhAya, DhALa, TabA vagere racanAothI gurjaragirAne, guNavaMtI ane ApaNane mAtra 325 varSa pUrve yazadeha thayelAM aNamola banAvI che. tarka karkaza paMktiothI vidvAna gaNAtAone AkAza vizvaratna upAdhyAya yazovijayajI mahArAja sAthe sIdho vicAratarapha mITa mAMDatA karavAnI kaLAnA dhaNI A paramapuruSe taLapadAM vimarza karAve che. gurjara zailImAM racelA stavano abhaNa gaNAto bhaktajana bhagavAna nyAyavizAradanI tarka karkazabuddhi prerita kalame lIlArUpe AgaLa bhAvapUrvaka lalakAre, tyAre teozrInA sAhityanA kSetra sarjAyelA aneka graMtho Aje tIvamedhAzakti saMpanna vyakti mATe mATe A AkAza paNa vAmaNuM bhAse. paNa paDakArarUpa bane che. navya nyAyathI navA opa apAyelA prAcIna - pUjyazrI yazovijayajI ma.nI AvA prakAranI jabarajasta saMdarbhono rahasyArtha pAmavo loDhAnA caNA cAvavA jevo kaThIna adbhuta graMtharacanA - smaraNazakti - dhAraNAzakti - kavitvazakti lAge che. tethI ja teozrInA graMthonuM Agamatulya prAmANya hovA ane tArkikazakti Adi joIne bhUtakALano ane vartamAnakALano chatAM paThana/pAThanamAM khUba maryAdita rahyAM che. mukhyatayA A kAraNathI jaina samAja temane (1) laghuharibhadrasUri (2) dvitIya hemacaMdra (3) teozrInA aneka upalabdha ane mudritagraMthonuM punaHmudraNa lAMbAkALa tArkikaziromaNi (4) yogavizArada (5) vAdimatabhaMjaka (6) sudhI na thayuM hoya, ema lAge che. satyagaveSaka (7) prakhara neyAyika (8) zuddha AcAra-kriyApAlaka AvA aneka graMtharatnonA punaHmudraNanI tAtI jarUriyAta che. Adi aneka upanAmothI biradAve che. to sAthe-sAthe graMthonA adhyayana ane adhyApananuM kSetra vistare saMghanA AgrahathI ane pU. devasUri mahArAjanI AjJAthI e paNa ati Avazyaka che. te draSTibiMdune najaramAM rAkhIne 1718 mAM upAdhyAya padavIthI alaMkRta thayelA mahApuruSe bhAvAnuvAdakArazrIe A "pratimAzataka' graMthanuM punaHmudraNa tathA 1743mAM DabhoI mukAme anazanapUrvaka chello zvAsa mUkyo. Aje bhAvAnuvAda karyo che. paNa zraddhALuvarga temanA samAdhi sthaLe bhaktibhAvathI jhUke che ane (6)A graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAdakAra pUjyazrIno paricaya: 1 eprila - 2018 ['gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ vidvarya, saraLa svabhAvI, pravacana prabhAvaka pUjyapAda sthaLe kAM zaMkA-samAdhAna rUpe, kAM pUrvapakSa - uttarapakSa rUpe, AcAryadeva zrI madvijaya ajitazekhara sUrIzvarajI ma.sA.e A kAM prazna-uttara rUpe lakhI vAcakane mahopAdhyAya yazovijayajI pratimAzataka' graMthanuM saMpAdana tathA bhAvAnuvAda karyo che. ma.nA kliSTa madArtho paNa zIrAnI jema gaLe UtarI jAya evI teozrI janmajAta viziSTa prajJA ane pratibhAnA svAmI che. spaSTatApUrvaka rasALazailImAM lakhyA che. > bI.koma. pachI sI.e. mATeno vyavahArika abhyAsa ke TIkAmAM AvatA AgamagraMthonA nAma, TIkAkA2 nAma, > guru samarpitabhAva sAthe guru nizrAmAM jaina-jainetara vividhamatonA nAma, dRSTAMta nAyakanA nAma bolDa akSaromAM nyAyagraMthono talasparzI abhyAsa lakhyA che. jethI pahelI ja najare jotAM samagra vRtAMtta lagabhaga > Agama ane prakaraNa graMthomAM meLavelI mAsTarI khyAlamAM AvI jAya tema che. > yogagraMthonA ciMtanathI satata anapekSAmaya banI gayelI ke TIkAmAM Avela mahattvapUrNa suvarNa suvAkya samAna padArthone jJAnapariNati bolDa akSaramAM AvarI lIdhA che. > dareka padArtha zabdano UMDANabharyo spaSTabodha prApta na * sthaLe sthaLe TIkAnA je artho thoDA kliSTa lAge to koMsamAM thAya tyAM sudhI anveSaNa karavAnI vRtti ekadama saraLa bhASAmAM vividha lAlityapUrNa dRSTAMto sAthe A badhAnA saMmizraNathI teozrI dareka zAstragraMthonA tenA artha lakhI - AkhA graMthanI upAdeyatAmAM atyaMta vadhAro sUkSmatattvaciMtaka dareka jinavacananA edaMparyArtha sudhI karyo che. janArA, abhuta pratibhonmeSanA svAmI, atyaMta kaThIna ke A prastuta saMpAdanamAM pUjyazrIe chelle keTalAka mahattvapUrNa padArthane paNa atyaMta saraLatAthI pIrasavAnI kaLAnA pariziSTono samAveza karyo che. prathama pariziSTamAM kasabI tarIke prasiddha che. mUlagAthAono akArAdi krama, bIjA pariziSTamAM stavaparijJA teozrIe A pratimAzataka graMtha uparAMta dharmasaMgrahaNi syAdvAda adhyayananI gAthAono akArAdi krama, trIjA pariziSTamAM maMjarI, naMdIsUtra, zrAddhadharmavidhiprakaraNa Adi graMthonA saMpAdana sAkSIpAThono akArAdi krama, cothAmAM A graMthamAM AvelA ane bhAvAnuvAda karyA che, to sAthe-sAthe gujarAtI ane hindI anyagraMthono akArAdikrama, pAMcamAmAM anyagraMthakArono zrata sAhityamAM eMsI jeTalA pustako svahaste lakhI lokonA ghara akArAdi krama, chaThThAmAM alaMkAra nirdeza ane sAtamAmAM graMthamAM ghara ane ghaTa ghaTa sudhI paramAtmAnA vacano pahoMcADyA che. | upayoga karAyelA "nyAyo'no akArAdikrama Apyo che. teozrI adbhuta kavitvazakti paNa dharAve che. Aja dina paryata (8) A 'pratimAzataka' graMthanA adhyayana ane adhyApanathI thatA lagabhaga eMzI jeTalA stavana ane traNaso jeTalI stutionI paNa lAbha :racanA karI che. pUjyazrInuM 'zrI pratimAzataka' mahAgraMtha parano A bhAvAnuvAda (7) bhAvAnuvAdakArazrIe pratimAzataka' graMtha para karelA gujarAtI ke nAstikavRttinA bhoga banelAne AstikatA pragaTAvaze... bhAvAnuvAdanI vizeSatA : * mUrtipUjAnA virodhInA hRdayamAM mUrtipUjAnuM ananyasthAna * pUjyazrIe dareka saMskRta zlokarUpa gAthAno daMDAnvaya karIne prApta karAvaze... pAThaka ane vAcakane zloka kholavAmAM sahAyaka bhUmikA bhajavI ke jinapratimAnI pUjA avasare alaukika bhAvo jagADaze. * samyagadarzana nirmala karaze. * pUjyazrIe pahelA kAvArtharUpe zlokano saraLa artha karyo che ke bhaktimArgo ane dhyAnamArge AgaLa vadhavA amUlu mArgadarzana ane pachI TIkAno rasALa - rocaka - alaMkArika - lAlityapUrNa pUruM pADaze. bhASAmAM bhAvAnuvAda karyo che. * mAtra bhAvastavanI rucivALAne avazya dravyastavanI paNa ruci alaga-alaga viSayanA vibhAga karavA pUrvaka - dareka navA ubhI karAvaze. viSayanA bhAvAnuvAda pUrve te viSayanuM heDIMga , TAyaTala bola ka tattvajijJAsune tattvAmRta bhojanathI paramatRpti karAvaze.. akSaramAM lakhI, vAcakane padArthano spaSTabodha thAya ane 4 zakha adhyAtmavAdIne ArTa bhaktiyogI paNa banAvaze.. vAMcanamAM sugamatA rahe teno sakriya prayAsa Adaryo che. * sarvatra jinavacanane ja AgaLa karavAnI bhAvanA badhAmAM pradIpta * pUjyazrInI eka joradAra vizeSatA e rahI che ke - dareka padArtha karaze. mAtra sAmAnya artharUpe - saLaMga TIkArtharUpe na lakhatAM, sthaLe ['gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - paddha jIvana eprila - 2018
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ tatvArtha sUtra - abhinava TIkA : muni dIparatna sAgarajI pa.pU. AgamacaMdrajI muni AcArya zrI prakAzacaMdrajI svAmInA ziSya munizrI pa.pU. AgamacaMdrajI lIMbaDI ajarAmara saMpradAyanA che. aneka AgamonA abhyAsI vyAkhyAtA che. yuvA zibironA saphaLa saMcAlaka che. vaMza be prakAranA hoya che. janmavaMza ane vidyAvaMza. jyAre A zAstranI eka vizeSatA e che ke jaina AgamomAM saMskRta koInA janmanA ItihAsa para vicAra karavAmAM Ave tyAre lohIthI bhASAmAM sarva prathama A zAstra racAyuM che. A zAstra uparathI saMbaMdha tenA pitAjI, dAdAjI, para dAdAjI, putra, pautra, prapautra pUjyapAda svAmI, akalaMka svAmI ane zrI vidyAnaMda svAmI jevA Adi paraMparAne dhyAnamAM rAkhavAmAM Ave che. jyAre koInI vidyA samartha AcArya devoe vistRta TIkAnI racanA karI che. muni zrI (zAstra)nA ItihAsane jANavuM hoya tyAre tenA zAstra-racayitAnI dIparatna sAgarajI ma.sA. paNa A sUtra para vistRta abhinava TIkA sAthe vidyAthI saMbaMdha guru, maguru tathA ziSya, praziSya Adi guru, racI che. zrI sarvArthasiddha, rAjavArtika, zlokavArtika, arthaprakAzikA ziSya paraMparAno vicAra karavo Avazyaka hoya che. Adi graMtho A zAstra uparanI ja TIkAo che. bALakathI mAMDIne "tattvArtha' bhAratIya dArzanika vidyAnI jenazAkhAnuM eka zAstra mahApaMDito sarvene A zAstra upayogI che. A zAstranI racanA che. ataH Ano ItihAsa vidyAvaMzanI paraMparAmAM Ave che. ghaNI ja AkarSaka che. ghaNA alpa zabdomAM dareka sUtranI racanA che tattvArtha tenA racayitAe je vidyAno samAveza karyo che ane ane te sUtro sahelAIthI yAda rAkhI zakAya tevA che. ghaNA jaino tethI temaNe guru paraMparAthI prApta karyuM che ane tene vizeSa upayogI tattvArtha sUtranA sUtro kaMThastha kare che. jenI pAThazALAonA pAThyabanAvavA mATenA uddezyathI potAnI draSTi anusAra amuka rUpamAM pustakomAM A graMtha eka mukhya che. vyavasthita karyuM che. vAcaka zrI umAsvAtijI ma.sA.nI yogyatA - ItihAsa to. tattvArtha sUtranA kartA "zrI umAsvAti' che. tattvArthAdhigama A ja kahe che ke jainAcAryomAM vAcaka zrI umAsvAtijI ma.sA. zAstranA praNetA jenonA badhA saMpradAyomAM prAraMbhathI ja samAna prathama saMskRta lekhaka che. temanA graMthonI prasanna, saMkSipta ane zuddha rUpathI mAnya che. digaMbara temane potAnI zAkhAnA ane zvetAMbara zailI ja saMskRta bhASA para temanA prabhutvanI sAkSI che. jaina potAnI zAkhAnA mAnatA AvyA che. digaMbara paraMparAmAM A AgamamAM prasiddha jJAna, zeya, AcAra, bhUgoLa, khagoLa AdithI umAsvAmI" ane "umAsvAti' nAmathI prasiddha che. zvetAMbara saMbaMdha badhI vAtono saMkSepamAM je saMgraha temaNe "tattvArthAdhigama paraMparAmAM mAtra 'umAsvAti' nAmathI ja prasiddha che. - sUtramAM karyo che te temanA "vAcaka' vaMzamAM hovAnuM ane vAcaka umAsvAtijIno paricaya :- "jemanA dIkSA guru agiyAra padanI yathArthatAnuM pramANa che. aMganA dhAraka "ghoSanaMdI'zramaNa hatA ane praguru vAcaka mukhya temanA tattvArtha - bhASyanI prAraMbhika kArikAo tathA bIjI zivazrI zramaNa hatA; vAcanA (vidyA grahaNa)nI draSTithI jemanA padya kRtiothI spaSTa che ke teo gadyanI jema prAMjala lekhaka hatA. mUla' nAmaka vAcakAcArya ane praguru mahAvAcaka "mujhapAda' hatA, tattvArtha bhANa (1-5, 2-15)mAM udadhRta vyAkaraNanA sUtra temanA je gotrathI "kaubhISaNI' hatA, je "svAti' pitA ane vAtsI' pANinIya vyAkaraNa viSayaka adhyayananA paricAyaka che. temanA mAtAnA putra hatA. jemano janma "nyagrodhikA gAmamAM thayo hato. sabhASya sUtronA sUkSma avalokanathI jaina Agama saMbaMdhI temanA ne umAsvAti vAcakanA guru-paraMparAthI meLavela zreSTha arihaMta sarvagrAhI adhyayanathI atirikta vaizeSika, nyAya, yoga ane bauddha upadezane sArI rIte dhAraNa karIne tathA tuccha zAstro dvArA duHkhIta Adi dArzanika sAhityanA adhyayananI prApti thAya che. lokane joIne prANIonI anukaMpAthI prerita thaIne A "tattvArthAdhigama sUtra" agiyAra aMga viSayaka zrutajJAnanI tattvArthAdhigama' nAmanA zreSTha zAstranI "kusumapura nAmanA to pratIti karAve ja che. tethI temanI AgavI yogyatAnA viSayamAM mahAnagaramAM racanA karI. je A tattvArtha zAstrane jANaze ane to zaMkA nathI ja. temaNe virAsatamAM prApta arihaMta zrutanA badhA tenA kathana anusAra AcaraNa karaze te avyAbAdha sukha nAmanA padArthono saMgraha tattvArtha sUtramAM karyo che; eka paNa mahattvapUrNa paramArtha mokSane zIdhra prApta karaze. vAta temaNe kathana karyA vagara choDI ja nathI. A ja kAraNathI AcArya sUtrakAre maharSi pU. zrI umAsvAtijIe saMpUrNa graMthamAM tattvArtha hemacaMdrasUrijI paNa saMgrahakAranA rUpamAM vAcaka umAsvAtijInuM sUtra svarUpe je guMthaNI karI che te mATe te sUtrane "tattvArthAdhigama sthAna sarvotkRSTa batAve che. A ja yogyatAnA kAraNe temanA sUtra kahyuM che. jaina samAjamAM A zAstra atyaMta prasiddha che. tattvArthanI vyAkhyA karavAne mATe zvetAMbara ane digaMbara AcAryo [eprila - 2018) 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - pazuddha jIvana (75 ) |
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ prerita thayA che. paraMparAthI cAlyo Avato uttarAdhikAra "vAcaka umAsvAtijIne - tattvArtha sUtranA vyAkhyAkAro :- tattvArtha sUtranA vyAkhyAkAro samucita rUpamAM maLyo hato, tethI saMpUrNa Agamika viSayonuM zvetAMbara ane digaMbara baMne phirakAomAM thayA che, paraMtu A baMnemAM jJAna temane spaSTa tathA vyavasthita rUpamAM hatuM. aMtara e che ke - zvetAMbara paraMparAmAM sabhASya tattvArthanI (ba) saMskRta bhASA - kAzI, magadha, bihAra pradezomAM vyAkhyAonI pradhAnatA che ane digaMbara paraMparAmAM mULa sUtronI rahevAnA kAraNe vAcaka umAsvAtijIe te samayanI pradhAna bhASA ja vyAkhyAo thaI che. baMne phirakAonA A vyAkhyAkAromAM keTalAka saMskRtano UMDANapUrvaka abhyAsa karyo hato. saMskRta bhASAnA vaidika evA viziSTa vidvAna che jemanA sthAna bhAratIya dArzanikomAM paNa darzana sAhitya ane bauddha darzana sAhityane jANavAno temane avasara AvI zake che. keTalAka viziSTa vyAkhyAkAronA nAma :- maLyo ane potAnA jJAnabhaMDArane khUba ja samRddha karyuM. (1) vAcaka umAsvAtijI ma.sA. - tattvArtha sUtra para bhASyarUpamAM (ka) darzanAttarono prabhAva - saMskRta bhASA dvArA vaidika ane vyAkhyA lakhavAvALA svayaM sUtrakAra umAsvAtijI ma.sA. boddha sAhityamAM praveza karavAnA kAraNe te badhAno temanA para ja che. khUba prabhAva paDyo ane tethI ja temane sUtrazaikI tathA saMskRta (2) AcArya gandhahastI (3) AcArya siddhasena - tattvArtha bhASya bhASAmAM graMtha lakhavAnI preraNA maLI. para A baMne zvetAMbara AcAryonI be pUrNa vRtti che. eka (2) racanAno uddezya :- koIpaNa bhAratIya zAstrakAra jyAre svIkRta moTI ane bIjI nAnI che. moTI vRttinA racayitA AcArya viSaya para zAstra racanA kare che to aMtima uddezyanA rUpamAM mokSane siddhasena che. ja rAkhe che. badhA mukhya-mukhya viSayonA prAraMbhamAM te-te vidyAnA (4) AcArya haribhadra - tattvArtha bhASyanI laghuvRttinA lekhaka AcArya aMtima phaLanA rUpamAM mokSane ja jaina paribhASAmAM darzana - jJAna - haribhadra che. cAritrane ratnatrayI kahela che. vaLI anya sthAne "jJAna kriyAbhyAm (5) AcArya yazobhadra tathA temanA ziSya haribhadra sADA pAMca mokSa mArga:' paNa kahyuM che. tenuM kAraNa e che ke darzana - jJAna adhyAyonI vRtti lakhI che. enA pachI tattvArtha bhASyanA zeSa jyAre samyagu hoya che tyAre tenI utpatti svAmitva vageremAM vipula bhAganI vRttinI racanA be vyaktio dvArA thaI che. emAMthI samAnatA hovAthI eka jevA gaNI darzana ane jJAnane mAtra jJAna eka AcArya yazobhadra ane bIjA temanA ziSya che. jemanuM zabdathI abhivyakta karyA che. jyAre kriyA ane cAritrane paryAyavAcI nAma khabara nathI. jevA gaNela che. (6) AcArya malayagiri - emanI tattvArtha bhASyanI vyAkhyA sUtrakAra vAcaka ratnatrayane AdhArabhUta gaNI mokSamArgane upalabdha nathI. jaNAve che. cAritranI ImAratano AdhAra samyagudarzana - jJAna upara (7) muni ciraMtana - emaNe tattvArtha para sAdhAraNa TippaNI hovAthI sUtrakAre prathama darzana - jJAna dvayIne ja sparze che. tenI lakhI che. vizada ane yogya samaja prApta thayA pachI cAritranI vAta pachInA (8) vAcaka yazovijayajI - temanA dvArA lakhAyela tattvArtha bhASyanI adhyAyomAM karI che. AthI prathama sUtra - samagra zAstranI - vRttino apUrNa prathama adhyayana ja maLe che. AdhArazIlA che. (9) guNi yazovijayajI (10) pUjyapAda svAmI (11) bhaTTa bhavya jIvone satya mArgathI vAkepha karavA jIvananA sArabhUta akalaMka svAmI (12) vidyAnadajI (13) zruta sAgarajI (14) evA "mokSa mArganuM A sUtra nirdeza kare che. vibudha senajI (15) yogindra devajI (16) lakSmI devajI (17) sUtra - saddanajJAnavaritrALa mokSa mA: yogadevajI (18) abhayanaMdI sUri ane muni dIparatnasAgarajI samyakajJAna, samyagudarzana ane samyaphacAritra A traNe maLIne Adi mahApuruSoe savistRta TIkAonI racanA karI che. mokSano mArga che. arthAt mokSanI prAptino upAya che. A sUtra tattvArtha sUtra :- tattvArtha sUtrano bAhya tathA AtyaMtara paricaya zAzvata sukha mATe zraddhALu banavA, sAcuM jJAna prApta karavA ane prApta karavA mATe mULa graMthanA AdhAra para nIce lakhelI cAra vAto prazasta kriyAnuM AcaraNa karavAnuM jaNAve che. para vicAra karAyo che - (1) preraka sAmagrI (2) racanAno uddezya samyagudarzananuM lakSaNa batAve che. (3) racanA zailI ane (4) viSaya varNana. sUtra - tattvArthazraddhAnAM saranAmA (1) preraka sAmagrI :- graMthakArane je sAmagrIe "tattvArtha sUtra' tattvarUpa (jIva-ajIva Adi) padArthonI zraddhAne samyagudarzana lakhavAnI preraNA ApI te mukhya bhAgomAM vibhAjIta karAya kahe che. tattvArtha zraddhAnuM evA samyagudarzananA lakSaNamAM tattva, artha ane zraddhAnuM traNa zabdone sUtrakAre vaNI lIdhA che. (a) Agama jJAnanA uttarAdhikAra - Agama jJAnano pUrva tattva zabdamAM - "tata' zabda che te sarvanAma che tene bhAva arthamAM 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ sva" pratyaya lAgelo che. eTale ke sarvAdi gaNamAM rahelo tana zabda - asaMjJI tathA trasa - sthAvara kahyA ane traNa beIndriyathI paMcendriya + tathvata no bhAva pratyaya - lAgI tattva banyuM che. je bhAva sudhInA bheda batAvyA; pAMca IndriyonA dravyakriya ane bhAvendriya sAmAnyavAcI zabda thAya tethI pratyeka svarUpa tattva vaDe kahI zakAya evA be prakAra kahyA che ane viSaya jaNAvyA che. ekendriya Adi jIvone keTalI Indriyo hoya tenuM nirUpaNa karyuM che. vaLI saMjJI jIvonuM je "tattvArtha' zabda banyo tenA arthane spaSTa karatA jaNAve che tathA jIva parabhavagamana kare che. te gamananuM svarUpa kahyuM che. pachI ke tattvArtha eTale ke je padArtha je rUpamAM rahelo che te padArthane te janmanA bheda, yoninA bheda, tathA garbhaja deva, nArakI ane saMmUcchei rUpathI ja grahaNa karavo. vastunuM yathArthathI grahaNa thavuM. jIvo kevI rIte upaje teno nirNaya kahyo che. pAMca zarIranA nAma janma-jarA-mRtyu Adi anaMta duHkhamaya saMsArathI viramavA mATe kahI tenI skUlatA ane sUkSamatAnuM svarUpa kahyuM ane te kema upaje AvI tattvArtha zraddhA arthAt padArthonI rUci keLavavI jarUrI che tema tenuM nirUpaNa karyuM che. kyA jIvane kayo veda hoya che te kahyuM che. A sUtra nirdeza kare che. udaya-maraNa ane udIraNA-maraNano niyama batAvyo che. - prathama adhyAyamAM zAna saMbaMdhI mukhya vAto A prakAre che - A rIte koIpaNa adhyAya ke koIpaNa sUtra thakI pragaTa thato (1) naya ane pramANa rUpathI jJAnanuM vibhAjana karela che. (2) tAtparyArtha to mokSanI AdhArazIlA ja banavAno e rIte A mati Adi Agama prasiddha pAMca jJAna ane tenA pratyakSa ane parokSa adhyAyamAM jIva tattva, jIva tattvanI zraddhA, tadviSayaka jJAna vagere be pramANamAM vibhAjana karela che. (3) matijJAnanI utpattinA eka suMdara bAbata phalIta kare che. sAdhana, tenA bheda-prabheda ane tenI utpattinA krama sUcaka prakAra jyAM sudhI jIvana para vastuno saMyoga che tyAM sudhI ja zarIra - che. (4) jaina paraMparAmAM pramANa kahevAyela Agama-zAstranuM Indriya - gati - bhavo - bhAvo - janmanA bheda Adi prasaMgo udbhave zrutajJAnanA rUpamAM varNana che. (5) avadhi Adi traNa jJAna pratyakSa che. jyAre samyagudarzana pAmI mokSamArge gati karatAM vItarAgatA ane tenA bheda-prabheda tathA pArasparika aMtara batAvela che. (6) prApta thaze. tyAre te jIva ApoApa ja A badhAthI mukta thavAno pAMce jJAnanA tAratamya batAvatAM tenA viSaya-nirdeSa ane tenI ane mokSane prApta karavAno che. eka sAtha zakyatA. (7) koIka jJAna bhramAtmaka paNa hoI zake che. niSkarSa :- A adhyAyamAM kahelA pAMca bhAvo ane temanA bIjA tathA jJAnanI yathArthatA ane ayathArthatAnA kAraNa. () nayana dravyonI sAthenA nimitta naimitika saMbaMdhanuM jJAna karIne, bIjA bheda ane prabheda, badhA uparathI lakSa haTAvIne parama pariNAmika bhAva tarapha potAnI - niSkarSa - tattvArtha sUtra eTale tattvanA arthanuM sUtra. paryAya vALatAM samyagudarzana thAya che. pachI tenuM baLa vadhatAM samyagudarzana e tattvanuM darzana che. samyaphacAritra thAya che. te ja dharmamArga - mokSamArga che. samyagujJAnathI arthanI samajaNa che. (3)tRtiya adhyAya - A adhyAyamAM kula 18 sUtra che. bahu ochI samyagucAritrathI mokSanI prApti che. saMkhyAnA sUtromAM vipula mAhitI saMgrahIta karAyela che. mukhyatve tattvArtha sUtra eTale samyak darzana-jJAna-cAritra! tattvArthasUtra naraka ane tioloka be ja viSayo para sUtrakAre sUtraracanA para eTale mokSamArga! sArAya tattvArtha sUtrano sAra tenA prathama kendrIkaraNa kareluM che. adhyAyanA prathama sUtra-savarNanajJAnavAritrALa mokSa mA:TI jIvano odavikabhAva te ja saMsAra che. ajJAnadazAmAM mAM che. audayikabhAva hoya tyAre jIvane zubha ane azubha bhAvo hoya che. (2) dvitIya adhyAya :- tattvArthAdhigama sUtranA prathama adhyAyamAM zubhabhAvanuM phaLa "devapaNuM' ane "manuSyapaNuM' che ane azubha jIvAdi sAta tattvonI zraddhAne samyagdarzana kahyuM che. A sAte bhAvanI tIvratAnuM phaLa "nArakIpaNuM' che. zubhAzubha bhAvanA tattvonI samyak jANakArI mATe sUtrakAra maharSie dvitIya Adi mizrapaNAnuM phaLa tiryacapaNuM' che. jIva anAdithI ajJAnI che tethI adhyAyamAM jIvAdi tattvono bodha karAvela che. azuddha bhAvonA kAraNe tenuM bhramaNa thayA kare che. te bhramaNa kevuM | dvitIya adhyAyamAM 52 sUtra che. A adhyAyamAM jIvanuM svarUpa, hoya te A adhyAyamAM ane cothA adhyAyamAM batAvyuM che. te jIvanuM lakSaNa, jIvanA bheda, Indriya, jIvanI gati, zarIra, janma bhramaNamAM (bhavomAM) zarIra sAthe temaja kSetra sAthe jIvo kevA vagere kAraNonI jIva tattvanI mAhitI prApta thAya che. prakArano saMyoga hoya che. te ahIM batAvavAmAM Avela che. A adhyAyamAM jIva tattvanuM nirUpaNa che. temAM prathama ja jIvanA mAMsa, dArU vagere bhakSayano bhAva, bhayaMkara, jUThuM, corI, kuzIla opazamika Adi pAMca bhAvo varNavyA che. pachI jIvanuM prasiddha tathA lobha vagerenA tIvra azubha bhAvane kAraNe jIva narakagati lakSaNa 'upayoga' jaNAvIne tenA bheda kahyA che. jIvanA be bheda pAme che. tenuM A adhyAyamAM prathama varNana karyuM che. pachI manuSya saMsArI ane mukta batAvyA che. temAM saMsArI jIvonA bheda saMzI tathA tiryaMcanA kSetronuM varNana karyuM che. (eprila - 2018 ['gadaSTie gaya-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ jena bhaugolika zAstra anusAra pRthvInI nIce sAta pRthvI ApaNane avagata karavAnuM nathI paNa jIva te gatinA mohamAM muMjhAya che. je kramazaH pahelIthI bIjI, vezyA, pariNAma ane vedanAthI nahi ane paMcamagatirUpa mokSanA dhyeyane vaLagI rahe te jovAnuM che. azubha che. nArakInuM zarIra azubha hoya che. zArirIka, prAkRtika (5) paMcama adhyAya - A adhyAyamAM 44 sUtro che. jemAM mukhya ane traNa naraka sudhI paramAdhAmI devo dvArA potAnA azubha karmaphaLa viSaya "ajIva-prarUpaNA' che - A pUrve cAra adhyAyomAM jIva viSayaka bhogave che. temanI zArirIka upAdhi dIrdha samayanI hoya che. tyArapachI prarUpaNA karAI che. dviIpa, samudra, parvata, kSetra Adi dvArA madhyalokanuM bhaugolika varNana tattvArtha sUtrano pAMcamo adhyAya madhyAhnanA sUrya jevo che. tathA temAM rahevAvALA manuSya, pazu, pakSI AdinuM jIvanakALa AmAM jaina darzanano atIva sUkSma dravyAnuyoganuM tAttvika vivecana batAvyuM che. che. vizva zuM che? kayA padArthono saMyoga che? tenI utpatti, sthiti A badhA sAthe eka mahattvanI vAta to smaraNastha rAkhavI ja ane teno vikAsa A badhA viSayonuM gUDha vivecana che. jIva ane paDaze ke ahIM naraka Adi je varNana che. te caturgatinA bhAgarUpa ajIva sthAnAMtara kare che. AlaMbana vinA kevI rIte gati thaI zake ja che. che? bhAratIya koIpaNa dhArmika ane dArzanika graMthomAM teno vicAra zAstrakAranuM mukhya dhyeya phakta mAhitI pUrI pADavI te nathI prApta nathI thato. jaina Agama-graMthonI A dena che. jIva ane paNa AvI caturgatirUpa saMsAra jANI jIva temAM mugdha na banatAM cetananI gati ane sthitinA AlaMbanarUpamAM dharmAstikAya ane temAMthI kema bahAra nIkaLe che. te mATe ja mukhya dhyeyarUpa mokSa tattvanI adharmAstikAya che. A baMne dravyo akhaMDa che. lokAkAza sudhI ja sAdhanA prathama adhyAyamAM prathama sUtramAM batAvI che. te mArge cAlavA temanI maryAdA che. dharma, adharma ane AkAza svayaM koI kriyA nathI mATe A badhI keDIo che. thatI. AtmAnA asaMkhyAta pradeza che. te dIpakanI jema saMkoca ane niSkarSa :- A adhyAyanA adhyayana thakI paNa chelle vistAra svabhAvavALA che. paraspara upakAraka che. naraka-tiryaca-manuSya traNe gati choDavA yogya che te vAta ja pudgala dravyanA be bheda che. aNuM ane skaMdha. atyaMta sUkSma vicAraNIya che. avibhAjya aMza paramANuM che. saMkhyAta, asaMkhyAta ane anaMta (4)caturtha adhyAya - A adhyAyamAM 53 sUtro che. devagati viSayaka paramANuonA piMDane aMdha kahe che. tenI utpattinA prakAra, padArtha adhikAranI chaNAvaTa sAthe jIva adhikAra paNa ahIM samApta thAya ane nityanA lakSaNa, pariNAmanuM svarUpa Adi viSayonuM A che. e rIte sAta tattva viSayaka prathama jIva tattvanuM adhyayana paNa adhyAyamAM sUkSma vivecana che. A adhyAyanI samApti sAthe pUrNatA pAme che. A adhyAyamAM saMtavyanakSama, utpAvyayauvyayukta sata, adholoka ane tirthAlokano viSaya kahevAI gayA pachI mukhya guNaparyAyavatadravyama, utArpatasidhdhe ane tamAva:pariNAma:| A pAMca viSaya vastu udgaloka saMbaMdhI ja bAkI rahe che. paraMtu devo traNe sUtro vastu svarUpanA pAyArUpa che - vizvadharmanA pAyArUpa che. lokamAM vidyamAna hovAthI A adhyAyano viSaya vastu paNa traNe Ama cha dravyanuM svarUpa aneka prakAre varNavyuM che. A cha dravyomAM lokanI sparzanA karAve che. samaye-samaye pariNamana thAya che. tene "paryAya' kahevAya che. dharma, A adhyAyamAM devonA prakAra, vezyA, bhedo, IndronI saMkhyA, adharma, AkAza ane kALa e cAra dravyonA paryAya to sadAya zuddha devonA kAma sukha, bhavanavAsInA bheda, vyaMtaranA bheda, jyotiSkanA rahe che. bAkInA jIva ane pudgala A be dravyomAM zuddha paryAya bheda ane vizeSatA, vaimAnikanA bheda tathA tenI vizeSatA, kalpanA hoya che athavA azuddha paryAya paNa hoI zake che. sthAna, lokAntikanuM sthAna ane tenA bhedo, anuttaranA devonI niSkarSa :- A adhyAya siddha kare che ke sarvajJa sivAya bIjuM koI bhava gaNanA, bhavanavAsI devonuM AyuSya, vyaMtara devonuM AyuSya, jIva ane ajIvanuM satya svarUpa kahI zake nahIM. A je cha dravyanuM jyotiSka devonuM AyuSya, vaimAnika devonuM AyuSya, nArakInuM svarUpa che te advitIya che. tenAthI virUddha mAnyatA jagatanA koIpaNa AyuSya A badhuM A adhyAyamAM batAvyuM che. A adhyAyamAM jIvonI hoya to te asatya che. devagatinA Thosa satyone anAvRta karelA che. je jUdA-jUdA cAra (6)SaSTham adhyAya - A adhyAyamAM 26 sUtro che. jemAM mukhya prakAranA devonA varNana thakI ApaNe jANavAnuM che. pratipAdya viSaya AzravanuM svarUpa, bheda, judI-judI karma prakRtinA vartamAna vijJAnanA anusAra Aja zAstrIya bhUgoLa- AzravanuM kAraNa vagere che. AmAM puNya-pApanI vicAraNA paNa khagoLathI ghaNA matabheda che. amAruM kartavya che ke zAstrIya A thayelI che. Azrava tattvanI vicAraNA thakI pratyeka karmono Azraya vAtone pratyakSa Agama Adi pramANo dvArA sarvamAnya pramANita kaI rIte thaI zake tenI paNa vizad samaja A adhyAyamAM prApta karavAno prayAsa karIe. thAya che. niSkarSa :- graMthakAra maharSinuM mukhya dhyeya viSayaka mAhitIthI jIvanuM zuddha svarUpa mukta avasthAmAM ja che, chatAM paNa saMsAra ''gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ avasthAmAM yoganA saMbaMdhathI jIva karmane grahaNa kare che ane cAre karAvavAmAM sahAyaka thAya che. gatimAM paribhramaNa kare che. A Azrava che. AzravanA mukhya be (8)aSTam adhyAya - A adhyAyamAM 26 sUtro che. AThamA prakAra che, zubha Azrava ane azubha Azrava. Azrava saMkSepamAM adhyAyano pratipAdya viSaya baMdha tattva che. svopajJa bhASyamAM paNa pAMca prakAranA che. vistArathI 42 bheda che. AnAthI ATha karmono sUtrakAra maharSi A ja vAta kahe che ke havatta mAthava: vaMdhe vasyAma:I baMdha thAya che. A karma-baMdhamAM kayA kayA kAraNa che. tenuM A adhyAyamAM 26 sUtromAM kahevAyelA evA A adhyAyamAM prakRti - sthiti - varNana che. rasa ane pradeza A cAre bhede baMdhanA svarUpanuM kathana karavAmAM zubha yoga puNya karmanA AzravanuM ane azubhayoga pApa AvyuM che. karmanA AzravanuM kAraNa hoya che. kaSAya sahita jIvone sAmrAyika Azrava tattva thakI karmane AvavAmAM kAraNabhUta tattvo tathA Azrava ane kaSAya rahita jIvone IriyA pathika Azrava hoya che. AzravanA bheda-prabhedanA varNananI sAthe-sAthe jJAnAvaraNIya Adi sAmrArAyika AzravanA paMca avata, cAra kaSAya, pAMca Indriya ane karmabaMdhanA hetubhUta Azrava jaNAvatI vakhate parokSa rIte te-te 25 kriyAo badhA maLIne 39 bheda che. pachI tIvra bhAva, manda karmabaMdhanA hetuo kahevAyA hatA. jyAre A sUtramAM baMdha bhAva, jJAta bhAva, ajJAta bhAva, vIrya ane adhikaraNanA bhedathI sAmAnyanA cAra hetuo jaNAvI karmanI prakRti Adi cAre vastune karmabaMdhamAM vizeSatA che. ane ATheya karmabaMdhanA kAraNo A varNave che. ema kahI zakAya ke karmaprakRtinuM kathana A adhyAyamAM adhyAyamAM darzAvyA che. che. tenA baMdhanA hetuo chaThThA adhyAyamAM kahyA che. vaLI te karma niSkarSa :- sAMsArika avasthAnA preraka evA Azrava tattva thakI baMdhAyA pachInI sthitinuM varNana A adhyAyamAM che. jIva saMsAramAM bhame che te kema aTake che? tathA A adhyAya thakI A adhyAyamAM mukhya rIte baMdhanA hetuo, baMdhanA svarUpa, jIvane je karmano dhodha AtmA tarapha Ave che tenuM jJAna thavAthI baMdhanA cAra bhedo, prakRtibaMdhanA ATha bhedo, jJAnAvaraNIya Adi mokSa prApti prayANa karavA IcchatA jIvane tenA mArgamAM AvatA AThe prakRtinA peTA bhedo, jJAnAvaraNIya Adi ATheno sthitibaMdha, vinono pUrNa paricaya prApta thAya che. anubhAgabaMdha, nirjarA kaI rIte thAya? karmabaMdha kayA karmathI kaI (7)saptama adhyAya - A adhyAyanA 34 sUtro che. A adhyAyamAM rIte thAya tenuM viziSTa svarUpa ane puNya prakRti A badhuM A mukhyatve vrata-tapanI bhAvanA ane vratanA aticAra e ja viSaya adhyAyamAM darzAvyuM che. kSetra che. Azravane jaNAvatA adhyAya chaThThAmAM sUtra-teramAM vatI niSkarSa :- karmabaMdha e ja samagra saMsAranuM bIja che. temAMthI zabda Ave che. A vratI zabda mULa vrata zabda uparathI banelo che. saMsArarUpI vaTavRkSa thAya che. teno cheda karavo te mokSa che. arthAt tethI vrata ane vratInI vyAkhyA vrata aticAra Adi samagra carcAno mokSanI prApti mATe tenA bAdhaka tattvarUpa evA A karmabaMdhane mukhyasAra vrata viSayaka vistRta mAhitI pradAna mATe jaNAya che. samajavuM ane pachI tyAga karavo eja Avazyaka che. jIvAdi sAta tattvonA saMbaMdhamAM kahIe to adhyAyanuM varNana (9)navam adhyAyaH- A adhyAyamAM 49 sUtro che. A adhyAyano Azrava tattva sAthe saMbaMdha dharAve che. ema kahI zakAya kemake pratipAdya viSaya che "saMvara tattva' alabatta nirjarA tattva vize paNa vratanA aticAro AzravarUpe che jenuM varNana A adhyAyamAM suMdaratama vyAkhyAne AvarI levAI che. vistArathI che. prathama adhyAya - prathama sUtrathI "mokSamArganuM nirUpaNa kare vaLI aticAra samajavA mATe vratonuM jJAna hovuM e nitAMta che. te mArge cAlI mokSanI prAptimAM saMvara ane nirjarA A be Avazyaka che. mATe AraMbhamAM vrata saMbaMdhI ullekho paNa karAyA che. mukhya tattvonI upAsanA thakI jIva mokSane pAmanAro bane che. A sUtramAM vatanI vyAkhyA ApI che. temAM jaNAvyuM che ke - je jIva saMvara tatva thakI AvatA karmone aTakAvI zake che ane nirjarA tatva mithyAtva, mAyA ane nidAna A traNa zalya rahita hoya te ja vratI saMcita karmono kSaya mATenuM mukhya paribaLa che. hoI zake che. zubha ane azubha karmane rokavArUpa 'dravya saMvara' tathA vratI thavA mATe samyagudarzana ane vrata baMne hovA joIe. zubhAzubha karmane rokavAmAM kAraNarUpa jIvano je adhyavasAya te maharSi prathama satramAM vratanI vyAkhyA kare che. trIjA sUtramAM vratanI "bhAva saMvara' AvA baMne prakAranA saMvarane kaIrIte AdaravA tenuM pAMca-pAMca bhAvanAne jaNAve che sUta AThathI soLamAM pratyeka vratanA vizeSa svarUpa zuM che? tenA bheda-prabhedo Adi sarvenI carcA ahIM svarUpanI spaSTatA karI sUtra aDhArathI batrIsamAM vrata aticAra batAve AvarI levAI che. che. parokSa rIte Azrava ja che. A adhyAyamAM saMvaranI vyAkhyA, saMvaranA upAyo, tapa A adhyAya - niSkarSa :- Azrava athavA vrata saMbaMdhI duSaNone yogya abhyAsa, nirjarA tathA guptinuM svarUpa tathA bheda, samitinuM svarUpa tathA jIvane AzravathI dUra thaI niraticAra vrata pAlanathI mokSamArga gamana pAMca bheda, dharmanuM svarUpa tathA dasa bheda, anuprekSA svarUpa tathA ( eprila - 2018 ['gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAra bheda, pariSahanuM svarUpa tathA bAvIsa bheda, cAritra svarUpa tatsaMbaMdhI samyagujJAnathI vidita thayA bAda te tattvanI vicAraNA tathA pAMca bheda, tapanA bAhya tathA AtyaMtara bheda, prAyazcitanA thakI sUtrakAra maharSie zIvamaMdiranA dvAre lAvIne mUkI dIdhA che. nava bheda, vinayanA cAra bheda, vaiyAvaccanA dasa bheda, svAdhyAyanA have tattva prApti puruSArtha e ja A adhyAyanI phalazruti che. pAMca bheda, vyutsarganA be bheda, dhyAnanuM svarUpa tathA cAra bheda, -: 10 adhyAya samApta :nirjarAne AzrIne AtmavikAsa krama ane nigraMthanA bheda tathA vizeSa upasaMhAra :- saMkSepathI jotAM A zAstramAM samyagudarzana - vicAraNA A adhyAyamAM darzAvI che. samyagujJAna - samyakacAritra - rUpa mokSamArga, pramANa - nayaanAdi mithyAdRSTi jIvane satya saMvara ane nirjarA tattva kyAreya nikSepa, jIva - ajIva Adi sAta tattvo, urdhva - adho - madhya e pragaTyA nathI. tethI tene A saMsArUpa vikArI bhAvo ubhA rahyA traNa loka, cAra gati, cha dravyo ane dravya - guNa - paryAya A che. ane samaye-samaye anaMta duHkha pAme che tenuM mULa kAraNa mithyAtva badhAnuM svarUpa AvI jAya che. A rIte A zAstramAM tattvajJAnano ja che. dharmanI zarUAta saMvarathI thAya che. ane samyagudarzana ja prathama bhaMDAra ghaNI khubIthI bharI dIdho che. saMvara che. tethI dharmanuM mULa samyagadarzana che. saMvarano artha jIvanA Ajano yuga sUtrono nahi sArano che. A ja zravaNa ane vikArI bhAvone aTakAvavA te che. ciMtana, vAcanA, pRcchanA, anuprekSAnI kalA ochI thaI rahI che. niSkarSa :- mumukSu jIvoe uparanI bAbatono yathArtha vicAra karIne sUtronI saMkSepanI mahAkaLA bhUlIne koIpaNa prajA vijJAna ane saMvara-nirjarA tattvanuM svarUpa samajavuM joIe. je jIvo A tattvo tattvajJAnamAM pragati nathI karI zakatI. vijJAna ane tattvajJAnanA upara zraddhA kare che, jANe che te potAnA caitanyarUpa svabhAva bhAva mahAzikhara para caDavA mATe kaThina parizrama karavo paDaze. tarapha vaLIne samyagadarzana pragaTa kare che. ane saMsAra cakrane toDIne tethI ja jaina darzananA abhyAsa mATe jIvanamAM mAtra eka ja alpakALamAM mokSane prApta kare che. graMtha AtmasAt karavAnI IcchA hoya temaNe "tattvArthAdhigama (10) dasama adhyAya - A adhyAyamAM sAta sUtro che. tattvArtha sUtra'nuM adhyayana karavuM joIe. A eka ja graMthanuM adhyayana samyagu sUtrano A aMtima adhyAya che. aMtima lakSyavAcI tattvane jagAvavA rIte thAya mATe jIva tattvanA kathIramAMthI siddhAMtano pArasa pragaTa mATe sUtrakAra maharSie sAta sUtronI suMdara guMthaNI A adhyAyamAM karavAnI prakriyA pUrNarUpathI AmAM batAvAI che. tattvArtha sUtra para karI che. jeTalo vicAra karAya teTalo ocho che. kula dasa adhyAyamAM kathana karAyelA tattvArtha sUtramAMnA prathama tasvArtha sUtramAM arvAcIna vijJAnane sanmArga para laI javAmAM cAra adhyAya thakI "jIva tattva'nI prarUpaNA karAI che. pachI pAMcamA sahAyaka aneka vicArabIja bharelA che. zeSa anuprekSA (ciMtana) adhyAyamAM "ajIva tattva'nuM nirUpaNa karAyuM che. chaThThA ane sAtamA karavAvALA ArAdhakane vijJAnanI pahoMcathI dUra sUkSma vicAra - adhyAyamAM "Azrava tattva' samajAvAyuM che. AThamA adhyAyamAM 'baMdha aMza sahajataH pragaTa thaze. tattva' viSayaka guMthaNI karI. "saMvara tattva'ne pradhAnapaNe pragaTa karavA tattvArtha sUtra eka asAmAnya graMtha che. jema padArthonuM darzana pUrvaka "nirjarA tattva' viSayaka vAtane vaNI leto evo navamo darpaNamAM thAya che. ema ja satyanuM darzana A tattvArtha sUtrarUpI adhyAya sUtrakAra maharSi dvArA AkAra pAmyo che. darpaNamAM thAya che. A darpaNamAM jovAnI draSTi abhyAsathI pragaTa have chelluM "mokSa tattva' ane dasamo - chello adhyAya prastuta thAya che. evo dRDha abhyAsa, dRDha vairAgya vagara pragaTa thato nathI. tattvArtha sUtramAM vizva ane zarIrano svabhAva, teno saMbaMdha, A rIte dasamA adhyAyano mukhya pratipAdya viSaya "mokSa tattva' tenI vyavasthA A badhAnuM suMdara nirUpaNa karela che. che. jemAM prathama be sUtra thakI kevaLajJAna (kevaLadarzana)nI utpatti tattvArtha sUtranuM zravaNa, vAMcana, manana, dharmanI satyabhUkhane darzAvI che. trIjA ane cothA sUtrathI mokSanI prAptinuM svarUpa pragaTa karavA mATe advitIya rasAyaNa che. jaNAvela che. mokSa thatAM jIvanI gati kyAM thAya te pAMcamAM sUtramAM Ama, muni dIparatna sAgarajIe paNa tattvArthasUtranI abhinava jaNAvI, A gati kaI rIte thAya tenuM svarUpa chaThThA sUtra dvArA TIkAmAM khUba ja savistRta varNana karIne samAja upara mahAupakAra darzAvAyuM che. karela che. sauthI chelle sAtamuM sUtra siddhinA vividha anuyoga vaDe mumukSuo mATe uttama sAdhanA yogya AtmAne paramAtmApada vicAraNA karavA saMbaMdhe che. A rIte A mokSa viSayaka adhyAyamAM tarapha laI janAra evuM A vAcaka zrI umAsvAtijI kRta ane muni kevaLajJAna - mokSa - gati - siddhi saMbaMdhI vicAraNA A cAra zrI dIparatnasAgarajI - abhinava TIkAnI racanA karAyelA zrI vastuno suMdara samanvaya karAyo che. tattvArthAdhigama sUtra e amUlya zAstra che. niSkarSa :- parama upAsya tattvane pAmavAno mArga jANyo, zorTa enDa svITa cauda pUrvanA sAra samAna - gAgaramAM sAgara 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ samAna - parathI sva tarapha laI janAra - paramAtmA sAthe milana jIvanamAM - AcaraNamAM lAvavA jevo che. karAvanAra evuM A amUlya sUtra che. eTaluM cokkasa kahI zakuM chuM ke A graMthane AtmalakSe | munizrI dIparatna sAgarajIe AbAla-vRddha sarve samajI zake samajaNapUrvaka vAMcana - svAdhyAya - kaMThastha ane AcaraNamAM evI sarala ane sAdI bhASAmAM vistArathI TIkA karela che. je sarve lAvavAthI avazya AtmAnuM utthAna thaI zakaze. to sarve bhAvinA mumukSuo - sAdhako mATe vAMcana - svAdhyAya - kaMThastha karI prekTIkala bhagavAna! devAnuM prayo! AvA zreSTha graMthanA sahAre samyagupuruSArtha sAdhanA mATe uttama che ane sAdhakoe prathamathI ja aMta sudhI karo e ja zubhabhAvanA. savistArathI A graMthane vAMcana - svAdhyAya - kaMThastha karIne prekTIkala jJAnasAranuM vihaMgAvalokana munizrI jinAMzacaMdrajI svAmI lIMbaDI ajarAmara saMpradAyanA AcArya zrI prakAzacaMdrajI svAmInA ziSya che. "jJAnasAra" para Ph.D. karavA mATe saMzodhana kArya cAlu che. jainadarzana: vikAsanI pRSThabhUmi... ane digaMbara e jaina dharmanA banne saMpradAyamAM thaI gayela vidvAnoe bhAratIya tattvajJAnamAM judA judA darzanonA vicArapravAho jaina darzanane anya bhAratIya darzana zAstro jevA ke sAMkhya, bauddha, sadIothI cAlyA Ave che. bhAratIya tattvajJAna ane pAzcAtya nyAya, vaizeSika, mImAMsA vagere sAme TakAvI rAkhavAnuM kArya karyuM tattvajJAna vacceno eka bheda e che ke bhAratamAM judA judA darzanonI che. zvetAMbaromAM sau prathama siddhasena divAkara, mallavAdI, jinabhadra paraMparA sadIo pahelAM sthapAI hovA chatAM yuge yuge te darzananI gaNi vagerenuM pradAna noMdhapAtra che. tyArabAda thayelA digaMbara paraMparA vikAsa pAmI che; jyAre pAzcAtya tattvajJAnamAM bhAratIya vidvAnomAM kuMdakuMdAcArya tathA samatabhadranA nAmo ullekhanIya che. tattvajJAnanI jema koI vicAra paraMparA sadIo sudhI laMbAI hoya chelle zvetAMbara vidvAno haribhadrasUri, abhayadevasUri, vAdidevasUri, tema jaNAtuM nathI. hemacaMdracArya ane yazovijayajInA nAmo noMdhapAtra che. - bhAratIya tattvajJAnamAM nyAya, vaizeSika, sAMkhya, yoga, jena tarkazAstra ane upAdhyAya yazovijayajI:pUrvamImAMsA ane uttaramImAMsA ke vedAMta - A cha darzano uparAMta ahIM je graMthanuM svarUpa samajavAnuM che te "jJAnasAra' kRtinA bauddha, jaina ane kaMIka aMze cArvAka - A badhI darzana paraMparAonA racayitA upAdhyAya yazovijayajI mahArAja A tarkazAstra yuganA sthApako sadIo pahelAM thaI gayA ane te darekanA vidvAna chellA tejasvI sitArA thaI gayA. teono samaya I.sa. nI sattaramI anuyAyIoe yuge yuge che te darzananA vicArapravAhone ane aDhAramI sadIno che. I.sa.nI agiyAramI sadI AsapAsa vikasAvavAnI tathA khaMDana maMDananI prakriyA daramyAna potAnA darzanane mithilAnA zrI gaMgeza upAdhyaye so prathama navya nyAyanuM vyavasthita TakAvI rAkhavAnI je mahenata karI che te khAsa noMdhapAtra che. A sthApana karyuM. te pachI to pratyeka darzanamAM potapotAnI vicAraNA mahenatanA paripAkarUpe ApaNane vizeSa karIne saMskRta bhASAmAM A navya nyAyanI zailImAM rajU thavA lAgI. mAtra jaina darzana ane ane je te pradezanI adyatana prAdezika bhASAomAM paNa khUba bauddha darzanamAM sattaramI - aDhAramI sadI sudhI paNa teno upayoga bahoLA pramANamAM dArzanika sAhitya prApta thAya che. thayelo joI zakAto na hato. A saMjogomAM upAdhyAya jema jema bhAratIya darzanazAstrono vikAsa thato gayo tema yazovijayajIe navyanyAyano vizada abhyAsa to karyo ja; sAthe tema dareka darzanamAM potAnA siddhAMtonA sthApana mATe ane anya sAthe jaina darzananA vividha viSayone AvarI letA aneka graMthone darzanonA siddhAMtonA nirasana mATe dalIlo thavA mAMDI. samayAMtare A navya nyAyanI zailImAM rajU karavAno evo samartha prayatna ekale AvI dalIlomAM sUkSmatA paNa AvavA mAMDI. kALAMtare jaina darzanamAM hAthe ja karyo ke jaina darzanamAM atyAra sudhI navyanyAyano upayoga paNa khaMDana maMDananI prakriyAthI je dArzanika sAhitya racAtuM gayuM na thavAnI khoTa bharapAI thaI gaI. mATe teozrIne "jaina tarkanA temAM UMDANa AvatuM gayuM. I.sa.nI cothI - pAMcamI sadI AsapAsa gaMgezopAdhyAya' tarIke oLakhavAmAM Ave che. zarU thayela A yugane "tarka zAstranA yuga' tarIke oLakhAvI zakAya. upAdhyAya zrI yazovijayajInI jIvana mitAkSarI:teno samaya cheka I.sa.nI paMdaramI - sattaramI sadI sudhI laMbAyela janma nAma : jasavaMta janma sthaLa : kanoDA (uttara-gujarAta) joI zakAya che. mAtA : sobhAgahe janma varSa : vi.saM. 1675 lagabhaga vizALa vyApa dharAvatA A tarka zAstranA yugamAM zvetAMbara pitA : nArAyaNa dIkSA varSa : vi.sa. 1688 eprila - 2018 ' 'gurudaSTie saMgha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAI : padmasiMha dIkSA sthaLa : aNahilapura pATaNa nAma TUMkuM ne Taca che paraMtu teno artha ghaNo vizALa, vistRta, gurudeva : nayavijayajI nUtana nAma: zrI yazovijayajI UMDANapUrvakano che. A graMthamAM upAdhyAyajI eka kuzaLa vaidanI upAdhyAya padavI : vi.saM. 1718 bhUmikA bhajave che. je rIte koI vaida pAse rogI Ave to tenuM kALadharma : vi.saM. 1743, DabhoI sacoTa nidAna karI Ape ane rogane zAMta karavA mATe yogya upacAra abhyAsa : kAzImAM traNa varSa sudhI darzanano abhyAsa, AgrAmAM paNa batAve. tevI ja rIte upAdhyAyajI bhavarogathI pIDAtA jIvane traNa varSa sudhI nyAya ane tarkazAstrano abhyAsa, nabanyAya, dIkSA yogya nidAna temaja upacAra paNa batAve che. temanuM A nidAna pachI 11 varSa sudhI saMskRta - prAkRta vyAkaraNa, chaMda, alaMkAra, dareka jIva mATe ekasarakhuM che. bhavaroga utpanna thavAnuM kAraNa moha koza vijayadevasUrinI nizrAmAM AgamonA yogodvahana vagere che ane A moharUpI pIDAne DAmavA "jJAnasAra" rUpI kaDavI paraMtu vividha upanAmo : gaNi, kavi, budha, vAcaka, nyAyavizArada, tArkika, asarakAraka davA Ape che. nyAyAcArya laghu haribhadra, dvitIya hemacaMdrAcArya, smAraka zrutakevalI, bAhya paricayaHkurcAlI zArada, upAdhyAyajI, durdamyavAdI, akSobha paMDita, jaina bAhya svarUpanI draSTie vicAra karIe to "jJAnasAra' aSTaka tarkanA gaMgeza upAdhyAya, jaina zAsananA zaMkarAcArya vagere... e nAma sUcave che te pramANe "aSTaka prakArano graMtha che. zlokonI mahAprabhAvazALI vidyA maMtra : II haiM nama: || saMkhyAne AdhAre amuka racanA svarUpo oLakhAvavAnI paraMparA jJAnasArano paricaya: bhAratIya sAhityamAM jUnI che. dA.ta. "zataka"mAM ekasI zloko, - vizva vaMdanIya prabhu mahAvIranA dharmazAsanamAM chellA 2500 "paMcAzaka'mAM pacAsa zloko, tema "batrIsI', viMzikA', varSanA ItihAsamAM jinazAsananA gaganane jJAnAlokathI prakAzita "khoDazaka', "aSTaka' vagere racanA svarUpo zlokanI saMkhyAne AdhAre ane prabhAvita karanArA ane prabhAvaka zrutadhara mahAna AcAryo oLakhI zakAya che. bhAratamAM jaina temaja ajaina baMne paraMparAonA thaI gayA ane thatAM rahyAM che. emAM potAnI asAdharaNa pratibhA, sAhityamAM "aSTaka'nuM kheDANa thayeluM joI zakAya che. dA.ta. viziSTa zAsana prabhAvanA ane vipula sAhityanA sarjanamAM AgaLa madhurASTaka, narmadASTaka, sarasvatI aSTaka, gaNezASTaka, haribhadrIya tarI AvatA pU. bhadrabAhu svAmI, pU. sidhdhasena divAkara, aSTaka vagere. pU. haribhadrasUri, zrImad hemacaMdrAcArya jevA samartha puruSonI yazovijayajIe racela "jJAnasAranI vizeSatA e che ke temAM paMktimAM jemanuM zubha nAma AdarapUrvaka levAya che tevA sva-paradarzana judA judA viSayone lagatAM batrIsa aSTako che. A dareka aSTakanI niSNAMta, prakAMDa vidvAna, vistRta-sacoTa-saMdehamukta sAhityanA bhASA saMskRta, anuSupa chaMda rUpe rajU thayA che. A pratyeka saMskRta samarthana sarjana sarvanayamaya vANI vahAvanArA nyAyAcArya, zlokono artha sAmAnya mANasa paNa samajI zake te mATe teno nyAyavizArada, mahopAdhyAya zrImad yazovijayajInuM adakeruM 'Tabo' ke 'bAlAvabodha paNa temaNe pote ja gujarAtI bhASAmAM sthAna che. ra che. 32 viSayonA ATha-ATha zloka ema badhA maLIne kula sAhitya be prakAranA hoya che. prathama prakAranuM sAhitya evuM 256 zloka ane prazastinA 20 zloka ema 276 zloka pramANa hoya ke jene vAMcavAthI jIvanI vRttio uttejita thAya ane bIjA A graMtha nizcaya ane vyavahAra, jJAna ane kriyAnI saMdhirUpa che. eka prakAranuM sAhitya evuM hoya ke jene vAMcavAthI, zravaNa karavAthI, AkhA viSayane phakta ATha ja zlokamAM vaNI levo e temanI ciMtana-manana karavAthI jIvanI vRttio upazame che. paraMtu bahumukhI pratibhA darzAve che. A kRti sidhdhapura nagaranA vi.saM. anAdikALanA kusaMskArothI vAsita A jIvane prathama prakAranA 1711nI sAlanA comAsA daramyAna "jJAnasAranI racanA thaI sAhityamAM ghaNo rasa paDe che. eka tabakke AvuM sAhitya vAMcatA hovAnI zakyatA atyAre svIkArya che ane divALInA divase pUrNa sukhanI anubhUti thAya che paraMtu pariNAma svarUpa jIvane lAMbe thayela che. gALe saMkliSTatA, udAsInatA, atRpti sAthe maitrI karAra karavAnuM pAchaLa sAra zabda sAthe tevI keTalIka kRtio ApaNane maLe mana thAya che ane te duHkhI banIne saMsAracakramAM rakhaDyA kare che. che. dA.ta. yogasAra, upadezasAra, samayasAra vagere. "jJAnasAra' A jIvonI karUNa paristhiti joIne jJAnI bhagavaMtone karUNA e kRtinA nAma parathI lAge che ke kadAca te jJAnamImAMsAne lagato utpanna thAya che. jIva karUNApAtra bane che. graMtha haze paraMtu tevuM nathI. jJAna zabdanA be artha ahIM apekSita Ama A samagra saMsAranI bihAmaNI bhayaMkara paristhiti cheH eka to - ucca tattvano sAkSAtkAra karAvI zake tevA jJAnane joIne yazovijayajIe vividha sAhityanI racanA karI che. temAM lagatI carcA ane bIjo artha - pUrNa jJAna pote ja, ke je ucca paNa samagra sAhitya - sAdhanAnA zikhara upara kaLazarUpe zobhe tattvanA sAkSAtkAra svarUpa che, cAritra-svarUpa che. jema hindu dharmamAM tevI adbhuta, adhyayanIya, munisvarUpanuM sacoTa mArgadarzana zrImad gItAnuM eka viziSTa acala sthAna che tevI rIrtha jaina dharmamAM ApanAra mAsTara kI' samAna "jJAnasAra' graMthanI bheTa dharI che. graMthanuM jJAnasAranuM sthAna acala che. bannemAM mohanAzanA upAyonI vAta 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ che. karavAmAM AvI che. tethI keTalAya vidvAnoe A jJAnasArane "jaina sAdhanAmArgamAM jarUra AgaLa vadhI zake che te vAta jJAnASTakamAM dharmanI gItA'nuM upanAma ApyuM che. jaNAvI che. A graMthamAM jaina darzananA mULabhUta siddhAMtone antarniviSTa > sAco jJAnavAna puruSa jIvanamAM harahaMmeza samabhAva ja dharAve karIne vedAnta ane gItAmAM prayojAyelA saccidAnaMda, pUrNAnaMda, che. bIjA aneka guNo hoya paNa samatA na hoya to badhA cinmAtra, vizrAnti, parabrahma, dharmasaMnyAsa, nirvikalpatyAga, guNo ekaDA vagaranA mIMDA jevA banI jAya che te vAta nirguNabrahma, asaMgakriyA vagere pAribhASika zabdono prayoga karIne zamASTakamAM jaNAvI che. upAdhyAyajIe potAnI samanvaya draSTino paricaya ApaNane karAvyo >> samatA meLavavA mATe Indriyo para kAbU meLavavo jarUrI che. che. A graMtha dIkSArthI mATe mArgadarzanarUpa che, dIvAdAMDIrUpa che, jema samudramAM game teTalI nadIo ThalavAya to paNa samudra paDatAne sanmArge lAve che, bhogIo temaja yogIo mATe yogya purAto nathI tema Indriya pote game teTalo upabhoga kare to dizAsUcaka che. A kRtinA 32 aSTakonA nAmono ullekha A paNa te saMtoSAtI nathI te vAta IndriyajyASTakamAM jaNAvI pramANe cheH (1) pUrNa (2) magna (3) sthiratA (4) mohatyAga (5) jJAna > Indriyo para vijaya meLavanAra sAdhaka aMtarmukha hoya che tethI (6) zama (7) Indriya-jaya (8) tyAga (9) kriyA (10) tRpti te bAhya upAdhiono tyAga karato jAya che te vAta (11) nirlepa (12) niHspRha (13) mauna (14) vidyA (15) tyAgASTakamAM jaNAvI che. viveka (16) mAdhyastha (17) nirbhaya (18) anAtmaprazaMsA (19) > badhuM ja tyajvAnI vAta karIe to sAdhake kAMI nahIM karavAnuM? tattvadraSTi (20) sarvasamRddhi (21) karmavipAka ciMtana (22). nA, tema nathI. sAdhaka mATe phakta jJAna paryApta nathI paraMtu bhavoga (23) lokasaMjJA tyAga (24) zAstra draSTi (25) parigraha jJAnane anurUpa kriyA karavI jarUrI che te vAta "kriyASTakamAM (26) anubhava (27) yoga (28) niyAga (29) pUjA (30) jaNAvI che. dhyAna (31) tapa (32) sarvanayAzraya. > aMtarmukhI sAdhaka jarUrI kriyAo karIne dhyeyanI najIka jJAnasAranA batrIsa aSTakomAM paheluM aSTaka che - pUrNatA pahoMcavAno satata prayatna kare tyAre sAdhakane sAcI AMtarika aSTaka. A prathama aSTakamAM mAnavajIvananA dhyeya tarIke, tRpti thAya che. te vAta tRpti-aSTakamAM jaNAvI che. sAdhanAmArganA lakSyabiMdu tarIke ke pachI yAtrA mArganA zikhara tarIke > Avazyaka kriyAo karIne saMsAramAM jIvavA chatAM karmamaLathI pUrNatAnI vAta rajU karIne bAkInA aSTako te dhyeyane prApta karavAnA lekhAto nathI, jaLakamaLavat jIvana jIve che te vAta sopAnarUpe sAdhana rUpe varNavela che. jo temaNe sAdhanA mArge AgaLa nirlepASTakamAM jaNAvI che. vadhavuM hoya to temanAmAM sthiratA, magnatA, vidyA, viveka guNo > AvI nirlepatA dharAvanArane jIvanamAM bhautika padgalika hovA jarUrI che. bAbato aMge koIpaNa jAtanI spRhA hotI nathI e vAta > pUrNatASTakamAM pUrNatAnuM svarUpa spaSTa karatAM jaNAvyuM che ke upAdhyAyajI niHspRhASTakamAM jaNAve che. uchInA dhanathI kyAreya pUrNatA prApta thaI zake nahi. > A niHspRhAnI parAkASThAe vANInI paNa spRhA rahetI nathI, pUrNAtmAjJAnI puruSanI jJAna-darzana-cAritra rUpa pUrNatA svayaM eTale te mona banIne jJAna-dhyAna sAdhanAmAM ja masta rahe che prakAzita ratnanI jema svabhAvasiddha che. e vAta manASTakamAM jaNAvI che. > "jJAnathI ja huM pUrNa chuM' evA bodhavALA sAdhaka AtmA > maunabhAvamAM rahela sAdhaka vidyAsaMpanna hoya che. potAnI aMtarmukhI thaI pote je kAMI kare che, temAM saMpUrNa magna thaI zaktionA binajarUrI vyayane rokI sAdhaka vidyAne AtmasAtu jAya che te vAta batAvavA mATe pUrNatASTaka pachI magnatASTaka kare che te vAta vidyASTakamAM jaNAvI che. batAvela che. > zarIra ane AtmA judA che evuM bhedajJAna ke vivekajJAna sAdhaka > sAdhaka AvI magnatA dhAraNa kare tyAre te anekAgra ane caMcaLa mATe jarUrI che te vAta vivekASTakamAM jaNAvAI che. na hoya, paNa sthira ja hoya. asthira vyakti potAnA lakSyamAM > viveka saMpanna sAdhaka sarvatra madhyasthabhAvavALA hoya che. sAdhaka ekAgra banI zake nahi te vAta sthiratASTakamAM jaNAvI che. svasiddhAMtano svIkAra ane parasiddhAMtano tyAga rAga ke dveSa > AtmabhAvamAM sthira thayelA sAdhakane "huM" ane "mAruM" A vagara kare che te vAta mAdhyasthASTakamAM samajAvI che. mohamaMtra parezAna karatAM nathI. arthAt teo mohano tyAga > AtmaguNomAM ramaNatA karatAM sAdhakane koIpaNa bAbatano kare che tethI sthiratASTaka' pachI mohatyAgAska kahela che. bhaya raheto nathI. kadAca sAMsArika sukha bhayamukta hoya paraMtu > vyaktinI mohadazAnuM kAraNa tenuM ajJAna che. jo A ajJAna jJAnanuM sukha to bhayarahita ja hoya che te vAta nirbhayASTakamAM dUra karIne jJAnaprApti karavAmAM Ave to sAdhaka potAnA jaNAvI che. eprila - 2018 ' 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ > anAtmazaMsASTakamAM kahevAyuM che ke, "jo tuM guNothI pUrNa > "karmane tapAve te tapatevI tapanI vyAkhyA karIne tenA bAhya nathI to AtmaprazaMsAthI kAMI artha nahi sare ane jo tuM tapa ane AtyaMtara tapa evA be prakArone tapASTakamAM rajU guNothI pUrNa che to AtmaprazaMsAnI koI jarUra nathI.' karyA che. > jenAmAM viveka hoya, madhyasthatA hoya, samyakudraSTithI meLavela > nizcayanaya ane vyavahAranaya athavA jJAnanaya ane kriyAnaya vidyA hoya te sAdhakanI draSTi tattvanI tarapheNamAM hoya che te A bemAMthI koI ekane svIkAravAne badale baMne nayo vAta tattvadraSTiaSTakamAM jaNAvI che. potapotAnA sthAne sAcA che ema svIkAranAra jJAnI A rIte dareka bAbatane tattvathI jonAra vyakti tenA bAhya sAdhakono savotkarSa thAya ja che. te vAta aMtima svarUpane badale AMtarika svarUpane jANe che ane tethI ja te sarvanayAzrayASTakamAM samajAvI che. sarva samRddhivAna bane che te vAta sarva samRddhi aSTakamAM jaNAvI AmAM jJAnano sAra zuSka ciMtanarUpe nahIM paraMtu kavisulabha kalpanAo, vicAro, kAvyAlaMkAro, laukika draSTAMto yojIne rasika sAco sAdhaka sukhamAM chakI jato nathI ke duHkhamAM dIna thaIne saMgItamayarUpe rajU thayo che. jema lAkheNI gAyanA dUdhamAM eTalI besI raheto nathI. karmavipAkane samabhAvapUrvaka sahana kare che. tAkAta hoya ke cakravartI ja pacAvI zake tema anaMta bhAvone te vAta karmavipAkaciMtana aSTakamAM karI che. pUjyazrIe mAtra batrIsa vibhAgamAM ATha-AThanA aSTaka vaDe > saMsAramAM jIvanAra sAdhakane mATe saMsAra aneka rIte samudra gUMthaNI karI che. eka AkhA viSayane phakta ATha ja zlokamAM vaNI jevo duSkara che te vAta bhavoDhegASTakamAM karI che. levo e temanI baharmukhI pratibhA darzAve che. > bhavathI udvigna thayelA sAdhako loka saMjJAthI pravRtti karatA jJAnI bhagavaMto A graMtha be vakhata vAMcavAnI bhalAmaNa kare nathI, paraMtu sarvajJanA vacanAnusAra pravRtti karanArA hoya che che. eka to zarUAtamAM mokSamArga yogya jANakArI, mAhitI maLI te vAta lokasaMjJA - tyAgASTakamAM jaNAvI che. zake che. tyArabAda ghaNAM zAstronuM vAMcana, zravaNa, manana karyA > sAdhaka pote je AcaraNa kare che tene zAstrano AdhAra paNa bAda pAchuM bIjI vakhata jJAnasAra vAMcavAnuM kahe che. bIjIvAra vAMcyA hoya che. zAstrane sAdhakanA cakSu kahevAmAM Ave che. te vAta pachI evo anubhava thaze ke ATalA varSomAM ATalA badhAM zAstro zAstrASTakamAM rajU thaI che. vAMcyA te ja vAta jJAnasAramAM jaNAya che tethI A eka mahAna sAdhakane bAhya ke AMtarika parigrahamAtra sAdhanA mArgamAM graMtha che. ADakhIlIrUpa che. je vyakti parigrahano sAco tyAga kare tene Ama, nizcaya ane vyavahAra, vAstavikatA ane Adarza, dravya koIpaNa jAtanI lAlasA rahetI nathI te vAta parigrahASTakamAM ane bhAva, jJAna ane kriyA jevA sAmasAmA cheDAnA bhAvono jaNAvI che. samanvaya jJAnasAramAM jovA maLe che. AvA samanvaya dvArA eka > rAga-dveSathI rahita zuddha AtmasvarUpa zAstro ane tenI saMvAdI jIvanamArganuM Alekhana ahIMyA pratIta thAya che. jJAnasAranA yuktithI jANI na zakAya te mATe to mAtra anubhava ja kAmamAM zloko vAMcatA khyAla Ave che ke temAM upaniSadanI jema sIdhI ja Ave te vAta anubhavASTakamAM karI che. anubhUtinI vANI che. ahIM upAdhyAyajI mahArAjane potAne paNa > anubhavavALA munio yogamArgamAM sudaDha pravRtta hoya che. "paramAnaMdanI anubhUti thaI ja haze tevuM temanA zloko parathI mokSanI sAthe AtmAne joDanAro badho AcAra te yoga.' pratIta thAya che. ahIMyA sAdhaka mATe teo je mArganuM Alekhana te vAta yogASTakamAM jaNAvI che. kare che temAM sAdhakane mAtra pAMca bAhya Indriyo ane chaThThA mananI > gRhastha mATe vItarAganI pUjA vagere kriyA brahmayajJa banI zake, kakSAnI prAptio sudhI laI jaIne saMtoSa nathI mAnatA. sAdhakane jyAre yogI mATe to jJAna e ja brahmayajJa che te vAta mATe teo Atmika AnaMdanI anubhUti sudhI, pUrNAnaMdanI prApti niyAgASTakamAM karavAmAM AvI che. sudhI pahoMcavAnuM lakSya rajU kare che. niyAgane karanArA sAdhakone bhAvapUjAnI bhUmi hoya che, saMdarbha sUci - dhyAnanI bhUmi hoya che ane tapanI bhUmi hoya che tethI sAdhakanI (1) "upAdhyAya yazovijaya svAdhyAya graMtha' - pradyumna vijayajI, paramAtmAnI sAthe abheda upAsanArUpa bhAvapUjAnI vAta jayaMta koThArI, kAMtibhAI bI. zAha pUjASTakamAM karI che. (2) "jJAnasAranuM tattvadarzana' - DaoN. mAlatIbena zAha > dhyAtA, dhyAna ane dhyeyanI ekatA te "samApatti' ke "samAdhi' (3) "zAMti saurabha - zrutAMjali vizeSAMka - zrI padyumna vijayajI, kahevAya che. sAdhaka jIvananI sarvocca avasthA dhyAnAvasthA zrI yazovijayajI gaNi. che. te vAta dhyAnASTakamAM karI che. (84) 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana | eprila - 2018
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ tattvArthasUtra eTale "ahaMvacana saMgraha che. sALI sonalabAI mahAsatIjI goMDala saMpradAyanA zAsanacaMdrIkA gaNI zrI bA.bra.pa.pU. hIrAbAI mahAsatIjInA ziSyA che. jaina siddhAnta AcArya, M.A., Ph.D., S.N.D.T. yunivarsiTI muMbaImAMthI viravijayakRta dumilakumAra rAsamAMthI zrAvakadharma ane sAdhudharmanA siddhAMto e viSaya para zodhanibaMdha prastuta karI. Ph.D. thayA che. vyAkhyAtA zibiro karAve che.. 'tattva' eTale sAra, nicoDa, jema dUdhano sAra mAkhaNa tema kyAre phera na hoya. badhAnI zraddhA sarakhI ja hoya. lokanuM valovaNa karIne umAsvAtIjIe maMthana karI tattvArthasUtra paramAtmA, paramAtmAe batAvela dharma ane siddhAMta e ja ApyuM che. satya che te samyagudarzana. tattva eTale, deva, guru ane dharma pratyenI zraddhA - samyagudarzana. (1) jenAthI durthAna na thAya te deva mArA arihaMta ane siddha te kevA? IcchA vinAnA. (2) jenAthI zAMti - samAdhinI prApti thAya te tattva guru mArA AcArya, upAdhyAya ane sAdhu-sAdhvI te kevA? (3) jenAthI guNo pragaTa thAya te tattva mUcha vinAnA. (4) jenAthI aMtaranA doSo dUra thAya te tattva dharma kevo? kevaLIe prarUpelo. (5) jenAthI anukULatA ne pratikULatAmAM sthiratA Ave te bhagavAna, paramAtmA, tIrthakaranI saMpUrNa AzA enA para tattva zraddhA. (6) jenAthI badhA mATe AtmIya bhAva jAge te tattva be kAraNa ApaNane samyagu zraddhA thavA detI nathI. (7) jIva pratyenI maitrI ane jaDa pratyenI anAsakti tattva. (1) draSTi doSa :- eTale vikArI draSTi jIva jyAM paNa jAya tyAM umAsvAtijI racita tattvArthasUtranI vizeSatA :- mAtra rAga laIne ja Ave. jemake TIvI, neTa, vAIphAI, voTsaepamAM koIpaNa graMthakAra jyAre koI graMthanI racanA kare tyAre maMgalathI piksara juo ane rAga thAya. rastAmAM koI rUpavAnane joIne prAraMbha thAya. rAga utpanna thAya. maMgala kone kahevAya? (2) doSa draSTi :- jIva jyAM joI tyAM doSa ja laI Ave. A dveSano - HjJAti vipnama : vighnono nAza kare te maMgala. prakAra che. sArAmAM sArI vastumAM achata, abhAva. je vastu maLI - amati surava : aneka sukha sAmagrI lAvI Ape te maMgala. che teno AnaMda nahIM. nathI maLyuM tenuM duHkha. na - nAnayaMti suvam : lAlanapAlana kare te maMgala. mithyAtvanI graMthibheda karavA ane samyagudarzananI prApti karavA duHkhano nAza, sukhanI prApti ane sukhanuM sthirIkaraNa A traNa prakAranI kriyA. traNeyanI siddhi maMgalathI ja thAya che. (1) pradeza mithyAtva :- anaMtAnubaMdhI krodha, mAna, mAyA, lobha, graMthanA prAraMbhamAM Adi maMgala, madhya maMgala ane aMtima maMgala mithyAtva mohanIya, samyaka mohanIya, mizra mohanIya. AvI praNAlikA ApaNe tyAM cAle che. hajAro - lAkho graMthonI sAte karmaprakRtino kSaya, upazama, kSayopazama. racanAmAM maMgalathI ja zarUAtamAM namaskAra mahAmaMtra. tIrthakara (2) pravRtti mithyAtva :- deva, guru, dharma pratyenI zraddhA. paramAtmA ane gurune smaraNa karI lakhavAmAM Ave che. paNa (3) pariNatI mithyAtva - AtmAnA svabhAva taraphanuM lakSa. tattvArthasUtranuM paheluM ja pada sacavarzana - jJAna - vAritrALi mokSamA : tattvArtha sUtranuM bIjuM nAma samyagudraSTi. anaMtA jIvonuM lakSa, dhyeya, sAdhanA, goal, hetu, mokSa. samyagudraSTi eTale tattvadraSTi, mokSane ja maMgala mAnyuM ArAdhanAnI phalazruti mokSa. jJAnanI AMkhothI je jovAya tene kahevAya tattvadraSTi. sagara eTale karavA jevuM. samyagujJAna :- jJAna eTale jenAthI padArthane vizeSa rUpe jANavuM vicAra - vartana - vyavahArathI bIjAnA AtmAne duHkha, pIDA te jIvano upayoga. jIvanuM lakSaNa. jIvano mahApaNAno guNa te jJAna. na thAya. tamArA navA karmabaMdha na baMdhAya ne tamArA nimittathI samyagucAritra:- yoga (mana, vacana, kAyA) ane kaSAya (krodha, bIjAnA paNa karmabaMdha na baMdhAya evA prakAranI kriyA e samyagu. mAna, mAyA, lobha). samyagudarzana eTale zraddhA - tIrthakaranI zraddhA, arihaMtanI zraddhA, yoga ane kaSAyonI nivRtti thavAthI je svarUpamAM ramaNatA siddhanI zraddhA, kevaLanI zraddhA, zrAvakanI zraddhA A badhAnI zraddhAmAM thAya te samyagucAritra. eprila - 2018 ['gadaSTie gaLa-bhAvana' vizeSAMka - paddha jIvana
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ nAdaMsaNissa nANaM, nANeNa viNAna hunti caraNaguNA narakanA jIvo kuMbhamAM nIce mAthuM ane upara paga karIne paDe aguNissa natyi mopasyo, natyi amoparavassa nippANaM. che te kuMbhIo cAra prakAranI che. (utta.sUtra a.28 gA.30) (1) UMTanA gaLA jevI vAMkI. Twisted like a camel's neck. samyakdarzana vinA samyakajJAnanI prApti nathI. jJAna vinA (2) ghI-tela vagerenA ghaDA jevI uparathI pahoLI ane nIcethI cAritranA guNo pragaTa thatA nathI. cAritranA guNanI prApti vinA sAMkaDI. Broad from up and narrow from down like a fii. karmabaMdhathI chUTakAro nathI. karmano nAza thayA vinA mokSanI prApti and ghee pot. thatI nathI. kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrasUrIzvarajI mahArAja sAhebe (3) DabbA jevI uparathI nIce sudhI eka ja sarakhI. Like a box temaja pUrvanA mahApuruSoe A graMthane ahaMtapravacana saMgraha tarIke from up and same down. paNa kahyo che. tenA 10 adhyayana che tenA kula 344 pada che. (4) aphINanA DADavA jevA peTa pahoLuM ane 2 emAM navatattvanuM vistRta varNana che. ApaNe trIjA adhyayana vize like fat (broad) stomach and narrow (slim) like head. jANIe. aMdara cArebAju tIkSaNa dhAravALI. AmAMthI koIpaNa eka aloe paDihayA siddhA, loyaggeya paihiyA kuMbhamAM paDyA pachI nArakInA jIvonuM zarIra phUlAya che. jethI (utta. sUtra 36 a). kuMbhamAM phasAIne tIkSaNa dhAra vAgavAthI ati duHkhI thaI pokAra aloka lAgatAM siddha bhagavAna rokAyelA che. lokanA kare che. tyAra kare che. tyAre paramAdhAmI devo tene cIpIyAthI kheMcI kADhe che. tyAre agrabhAgamAM jaIne siddha bhagavAna sthirarUpa rahelA che. sAmAnya tenA zarIranA kaTakA kaTakA thaI jAya che. tyAre tene duHkha thAya che. rIte prazna thAya "loka" zuM che? narakanI racanA :- pratyeka naraka nIce judA judA goLArdha loka zabda "luka' dhAtuthI banelo che. English mAM paNa Look (ardhavalayakAra) che. paheluM goLArdha dhanodadhi (jAmeluM pANI) bIjuM eTale jovuM. sAmAnya jIva (chamatha) potAnI AMkhethI joI zake goLArdha dhanapAta (jAmelI havA) tenI nIce tanuvAta che. tenI nIce asaMkhyAta yojana AkAza che. jema pArA upara paththara ane tene "loka' kahevAya. je nathI joI zakatA tene "Aloka' kahevAya. havAmAM vAyu rahe che. tema uparanA 4 goLArdhanA AdhAre 7 naraka loka'nA traNa bhAga karavAmAM AvyA che. (1) adhaloka rahelI che. (nIce) (2) tiththaloka (madhya-vacamAM) (3) urvaloka (upara) (1) ratnaprabhA :- kALA raMganA bhayaMkara ratnothI vyApata che. adholoka (nArakI)mAM kayA jIvo utpanna thAya? (2) zarkarA prabhA :- bhAlA ane barachIthI paNa vadhAre tIkSaNa ThANagasUtramAM 4 kAraNa batAve che. (1) mahAAraMbha (2) kAMkarAothI bharapUra che. mahAparigraha (3) paMcendriyano vadha (4) kuNima AhAra.. (3) vAlukAprabhA :- bhAMDabhujAnI retI karatAM paNa vadhAre uSNa tivvaM tase pANiNo thAvare ya je hiMsati AyasuhaM retIthI bharapUra che. paDucA je lusae hoI adattahArI, Na siparavati (4) paMkaprabhA :- mAMsa, lohI, paru vagerenA kIcaDathI bharapUra che. seyaviyassa kiM ci pagAmi pANe bahuNaM tipAtI (5) dhUmaprabhA :- rAI-maracAnA dhUmADAthI paNa vadhAre tIkhA ANibuDe dhAtamuveti bAle NihoNisaM dhUmADAthI vyApata che. gacchati aMtakAle, ahosiraM kaTu uvei duggN| (6) tama:prabhA :- ghora aMdhakArathI vyApata che. | (sayagaMDAga sUtra pahelA zruta skaMdha pAMcamuM adhyayana) (7) tamastamaprabhA :- mahAna ghora aMdhakArathI vyApata che. (1) je prANI potAnA sukhane mATe ekendriya, beIndriya, teIndriya, Ama pahelI narakathI bIjI, trIjI ... sAtamI naraka azubha, corendriya, paMcendriyanI nirdayatAnA bhAvathI hiMsA kare che, azubhatara, azubhatama racanA che. A narakonI sthiti, vezyA, (2) corI karI bIjAne lUMTI bIjAne duHkhI kare che, pariNAma, deha, vedanA ane vikriyA paNa uttarottara azubha che. (3) vrata - paccakakhANa karato nathI. pApanuM sevana kare che, pApane nArakImAM traNa prakAranI vedanA mAnavAmAM Ave che. jemAM puNyakArI batAve che, (1) kSetrasvabhAvajanya (2) parasparajana vedanA (3) adharmajanya (4) kaSAyanuM sevana kare che, te jIva vedanA (paramAdhAmI deva vedanA). nIcuM mAthuM karIne aMdhakAramaya mahAbhayaMkara naraka sthAnamAM jAya (1) kSetrasvabhAvajanya :- nArakImAM 10 prakAranI kSetravedanA che. mahAduHkha pAme che. janmatAnI sAthe hoya che. (1) anaMtasudhA (2) anaMtatRSA (3) jema manuSya mAtAnA garbhamAM utpanna thAya che tema narakanA anaMta zIta (4) anaMta tApa (5) anaMta mahAjvara (6) anaMta jIvone upajavAnuM sthAna "kuMbhI' kahevAya che. khujalI (7) anaMta roga (8) anaMta anAzraya (9) anaMta zoka kuMbhI' uparathI je sAMkaDI (nAnI) ane nIcethI pahoLI (moTI) (10) anaMta bhaya. 'gurudaSTiegraMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ kSetrasvabhAvajanya ane parasparajana vedanA sAte narakomAM hoya che. adharmajanya vedanA prathama traNa narakomAM paramAdhAmika devo dvArA ApavAmAM Ave che. sAte narakanA jIvo vedanA pratikSanA anubhavI rahyA che. AMkhanuM maTakuM mArIe eTalo vakhata paNa ArAma nathI. cAre gati nArakI, tiryaMca, manuSya, devamAM bhagavAne manuSyabhavanI durlabhatA batAvI che. manuSyabhava keTalo kiMmatI che ? nArakInA asaMkhyAta kALa (popama ane sAgaropamanA AyuSya pasAra thAya tyAre manuSyanI eka miniTa maLe.) nArakInA asaMkhyAta kALa sudhI bhUkhanuM duHkha sahana karo. tyAre manuSyabhavamAM bhojanano mITho koLiyo maLe. tema-tema vikAro vadhe. jema-jema viSayone bhogo tema-tema mohanI pakaDa vadhatI jAya mATe tenAthI bacavA puruSArtha karo. have mAre anaMtakALanA viSayothI nivRtta thaI javuM che. (3) karmano svIkAra :- karelA karma mAre ja bhogavavAnA che. mAre ja kSaya karavAnA che. tenI zraddhA karI tattvanI prApti karavAnI che. je jIva tattvanuM prApta kare te nimittathI chUTI jAya. nimittamAM na bhaLe to navA karma baMdhAtA nathI. bhagavatIsUtramAM kahyuM che H (1)eka manuSyabhavanI sAme nArakInA asaMkhyAta bhava. (2)eka nArakInA bhavanI sAthe asaMkhyAtA devanA bhava. (3)eka devanA bhavanI sAme anaMtA tiryaMcanA bhava. (4) anaMtA tiryaMcanA bhavanI sAme sarerAza eka manuSyabhava maLe. nArakI, tiryaMca, deva cAritra grahaNa karI zakatA nathI. mAtra manuSya cAritra laIne mokSa sudhI pahoMce che. tattvArtha sUtrano amulya arka eTale ke sAra vicArIe to (1)mokSathI najIka eTale samakitI AtmA H- samyakdarzana eTale geTa ve opha inazAsana. samyakdarzana eka AMkha che. samyakdarzana vinA anaMtA jIvo A saMsAramAM bhaTakI rahyA che. samyakdraSTi AtmA je kAMI vicAre te AtmAne lakSamAM rAkhIne ja vicAre (2) viSayathI virAga :- pAMca IndriyanA 23 viSayo bhayaMkara che. viSayomAM kyAMya lobhAvAnuM nathI. viSayo managamatA jIvane maLe jJAna - darzana - mImAMsA kalyANapAdapA''rAmaM, zrutagaMgAhimAcalam / vizvAmbhojaraviM devaM, vande zrIjJAtanandanam / / sarvajJa-zAsanamAM jJAna-darzana-mImAMsAnuM je nirUpaNa - pratipAdana thayuM che te anyatra durlabha che. vyavahArabhASAmAM ApaNe jene jovuM ane jANavuM kahIne je zabdaprayoga karIe chIe tenI A dArzanika vyAkhyA - mImAMsA. (4)kaSAya tyAga :- tame kaSAyanuM sevana karyo ke na karI. paNa mAtra teno vicAra karo to paNa karmabaMdhanathI baMdhAvo cho. tenA mATe thatA kAryo cAra gatimAM paribhramaNa karAve che. (5)saMsAramAM rahIne paNa 12 vrata dhArI zrAvaka bano :bhagavAnanA AjJAnA arthI bano. jIvanamAM vrata, tapa, zraddhA, niyama, saMyama hoya to sAdhanAthI najIka cho. (6)jIvananuM sAkSya H- molamAM javuM hoya, paramati pAmavI hoya to saMsAranuM badhuM ja sukha choDo. saMyamajIvanamAM majabUta bo. gRhasthAzramamAM kartavya parAyaNa banyA pachI paNa tyAM ja aTakI na jatAM saMtoSa na rAkhatAM mAre paNa saMyama levo ja che. levA jevo saMyama che. saMyama jIvana vinA koIno uddhAra nathI ane thavAno paNa nathI. chelle saMyama ja svIkAravo che. tevo nizcaya karo. A bhavamAM dravyathI saMyama na laI zakAya to paNa bhAvamAM saMyama ghUMTavo. tyAga vinA tRpti nathI. saMyama vinA zAMti nathI. vairAgya vinA samAdhi nathI. A zraddhA, sAdhanA, sugati ane paramagati sudhI eka divasa pahoMcADaze. ApaNe paNa suza, prAza banI paMDita prabuddha banI vahelAM vahelAM mokSamAM pahoMcI jaIe. un pravartaka munizrI mRgendra vijaya ma. sat + citta + Ananda mAM cihno artha jJAna thAya che. eTale AtmAnA caitanya jevA anekaguNo paikI jJAna paNa eno vizeSa guA che je AtmAthI avibhAjya che. kArA guo tenA sunnI dravyathI alaga hoI zake ja nahi. tethI guNonuM pratipAdana karatI gASAmAM kahyuM che ke - nANaM ca daMsaNaM ceva, caritaM ca tavo tahA ! vIrIyaM tavono na, evaM nIvasa vizvaLa (navatattva) haiM, eprila - 2018 svarUpa saMvedana rUpa jJAna ane darzana, jJAnopayoga, darzanopayoga, AtmavicaraNa rUpa brahma-vihAra, anAhAra sthiti, anaMta zaktirUpa vIrya ane upayogarUpa jAgRti, saMvedana, AtmAnA guo che. Atma dravyane oLakhavAnA lakSaNa che. mati, zruta, avadhi, mana:paryava, kevalajJAna - A pAMca jJAnanuM vistRta vivecana 45 Agamo paikI cUlikArUpa naMdi sUtramAM maLe che. kula bheda 51 che. dazavaikAlika sUtramAM jJAnanI pradhAnyatA batAvatAM kahyuM - paDhamaM nANaM tao dayA evaM cidui svvsNje| annALI ivAhI, viA nAhI cheyapAvamAM|| (adhyayana 4/10) kAraNa ahiMsAnuM AcaraNa jIvanA parikSAna vagara zakya nathI - mATe ja jJAnanuM prAdhAnya che. tattvArtha sUtranI kArikAmAM bhagavAna umAsvAtijIe kahyuM che 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana kha
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke - jJAna, darzana ane cAritryanI prApti thavAthI ja manuSya janma (12) Agama, noAgama, tatirikta, zreSTha che - upAdeya che. anyathA janma to duHkharUpa ja che - (13) matiajJAna, zrutaajJAna, virbhAgajJAna, phu:nimittapi, tena sua mavati-janmA' (14) saMzaya, viparyayajJAna, anadhyavasAya, ajaina zAstromAM bhagavadgItAmAM - (15) zravaNa, manana, nididhyAsana, "jJAnAni:sarvamaLa, bhasmasAta gpoNDarjhananA' kahIne zrIkRSNa (16) abhilASya, anabhilAkha, arjunane upadeza karyo che. (17) naya, pramANa, 'jJAnAnmRtena muktiH ' 'tamaso mA jyotirgamaya' (18) anvaya, vyatireka, jevA vAkyo jJAnanuM samarthana kare che. (19) utsarga, apavAda, (nizcaya, vyavahAra) have "darzana' eTale zuM? te joIe. vyavahArika arthamAM darzana (20) sUtra, artha, tadubhaya, eTale jovuM arthAt Vision. (21) nAma, sthApanA, dravya, bhAva - (nikSepa) alaga-alaga saidhdhAMtika draSTikoNane paNa 'darzana' kahevAya (22) dravyAnuyoga, kathAnuyoga, gaNitAnuyoga, caraNAnuyoga, che. padarzanamAM, nayAyika, sAMkhya, vaizeSika, jeminIya, bauddha, (23) otpAtikI, venayikI, kArmikI, pArizAmikI, jena ema 6 dArzanika vicAradhArA che. (24) vAcanA, pRcchanA, parAvartanA, anuprekSA, dharmakathA, jene paribhASAmAM 'darzana'no eka viziSTa artha samyakatva (25) suzruSA, zravaNa, grahaNa, dhAraNa, arthavijJAna, uhA, eTale zraddhA che. Ane AcchAdita karanAra karmane "darzanAvaraNa" kahe apoha, tattvarUci, che tenA nava prabheda che - cakSudarzana, acakSudarzana, avadhidarzanAvaraNa, (26) saptabhaMgI - 1 svAtuM asti, kevaladarzanAvaraNa, nidrA, nidrAnidrA pracalA, pracalapracalA, 2 yAt nAsti, thINaddhi, jJAnaupayoganI jema darzanaupayoga vizeSa ane gauNa 3 syAt asti-nAsti, rUpe hoya che - jJAna, darzana paripUrNa cetanA che. mahAna yogIone 4 syAt avaktavya darzana tathA jJAna upayoga yugapat pratibhAsita hoya che - jema 5 yAt asti avaktavya darpaNa ane pratibiMba eka sAthe dekhAya che - jyAre saMsArI jIvone 6 cAtuM nAsti avaktavya upayoga kramika hoya che. te sUkSma ane alpakAlIna hovAthI durbodha 7 syAt asti-nAsti avaktavya hoya che. darzanAvaraNanA kSayopazamathI thatuM avalokana te darzana (27) abhISaNajJAnopayoga (tasvArtha sUtra) che. darzana upayoga cAra prakAre che. cakSudarzana, acakSudarzana, (28) jJAna-darzana-cAritra-rU5 ratnatrayI (tattvArtha sUtra) avadhidarzana, kevaladarzana, kevalI-jJAnI bhagavaMtone jJAna-darzana A eka atisaMkSipta vizleSaNa mImAMsA che. AzA che ke upayoga sAthe ja hoya che. vidvajanone upayogI thaze. sUcana AvakArya che. vividha draSTikoNathI jJAna-darzananuM vihaMgAvalokana karavAthI tenA bheda-prabhedo atre prastuta cheH saMparka : 9920372156/9904589052. (1) matijJAna, zrutajJAna, avadhijJAna, mana:paryavajJAna ane kevalajJAna (tenA kula bheda 51 che) ApaNe aparAdhI na hoIe ane ApaNI para koI (2) zrutajJAna, ciMtAjJAna, bhAvanAjJAna, doSAropaNa kare to tyAre vicAravuM ke, huM doSita nathI, sAmI (3) pratyakSajJAna, parokSajJAna, vyakti bhUlathI mArI paNa doSAropaNa kare che, ethI AvI (4) sAkAra upayoga (jJAnopayoga), nirAkAra upayoga bhUla karanAra para gusso karavo mane zobhe kharo ? bhUlanAra (darzanopayoga), pa2 to dayA rAkhavI joIe. koIe ApaNI para kareluM (5) samyagujJAna, mithyAjJAna, doSAropaNa sAcuM hoya, toya gussAne avakAza nathI. AvA (6) viSayapratibhAsa, AtmapariNata, tattvasaMvedana, avasare vicAravuM ke mArAmAM je khAmI che, ene sAmethI (7) bhUtajJAna, bhaviSyajJAna, vartamAnajJAna, batAvanAra to guru lekhAya. guruno to upakAra mAnavo rahyo. (8) jJaparijJA, pratyAkhyAnaparikSA, jo AvI jIvana-kaLA apanAvavAmAM Ave, to mana khUba ja (9) savikalpajJAna, nirvikalpajJAna, svastha rahe, (10) lAyopathamikazAna, kSAyikajJAna, upavana' pustakamAMthI (11) pratyakSa, anumAna, upamAna, zabdajJAna, 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ adhyAtma rasa jharatI - devacaMdra covIzI | paMnyAsa Do. arUNavijaya mahArAja AcArya zrI subodhasUrijInA ziSya paMnyAsa Do. zrI arUNavijayajI (ema.e. pI.eca.DI.) aneka bhASAonA jJAtA, bahumukhI pratibhAsaMpanna che. emanA hiMdI, gujarAtI bhASAmAM aneka maulika ciMtanAtmaka pustako prasiddha thayA che. teozrInI sacitra zailInA pravacanakAra tarIke khyAti sarvatra prasarI che. dara varase teo gujarAtI, hiMdI, saMskRta bhASAmAM saphaLa jJAnasatranuM Ayojana kare che. vartamAnamAM punA-kAgaja khAte "zrI mahAvIra risarca phAunDezana, dhyAna yoga sAdhanA keMdra, vIrAlayama' nA teo sthApaka che. rAjasthAnanI marusthalInA suprasiddha bikAnera nagaramAM vi.saM. potAnuM upAdAna pragaTa karI le, yathApravRtti karaNAdi traNeya karaNI 1746 mAM janmelA devacaMdra phakta dasa ja varSanI bAlyAvasthAmAM karIne samyakatva bIjAdhAna karI le. ane potAnA AtmAne upAdhyAyajI dIpavijayajI vAcaka gurU pAse bhAgavatI pravRjyA grahaNa mokSamArga upara ArUDha karI le. potAno bhava saMsAra ghaTADI de. karI sAcA aNagAra banyA. abhuta buddhi pratibhAnA dhaNI A basa. devacaMdrajIe bAlyakALamAM aneka graMthono abhyAsa karyo. pASANane vi.saM. 1812 bhAdrapadanI amAvAsyAnI rAtrIe dazavaikAlika tarAsanAra zilpI jema temAMthI mUrti kaMDAre che te rIte gurUe A ane uttarAdhyayana sUtra Agama zAstronuM zravaNa karatA-karatA ane bALa sAdhune vidvAna banAvyA. sva-para-darzanonA aThaMga abhyAsI arihaMta paramAtmAnuM dhyAna karatA-karatA jeo amadAvAdamAM A mahAtmAnI potAnI ja lekhana pratibhA eTalI badhI vikasI ke kALadharma pAmyA. Aje varSo pachI paNa temanI aneka racanAo - teo eka nahIM aneka graMthonuM aneka bhASAmAM sarjana karI zakyA. katio jijJAsuonA mATe uttama mArgadarzaka bane che. 24 tIrthakara dhyAna dIpikAthI mAMDI aneka graMtho lakhyA. temAM dravyaprakAza bhagavaMtonA 24 stavanomAM temaNe je tattvajJAnano khajAno nAmano graMtha temaNe sAta bhASAmAM lakhyo. jaina dharmanA Meta- ThAlavyo che te tattvajJa marajIvAo ja gotAkhora banIne zodhI physics dravyAnuyogano A mULabhUta graMtha sarve mATe pAyAnA abhyAsano graMtha che. A ja dravyAnuyoganA padArtho temaNe covIsamuM vIra prabhunuM stavana je AkhI covIzInuM stara rUpa covIzInA stavanomAM umeryA che. svadharma-darzana temaja para-dharma stavana che. tenuM vizada vivecana atre raju karuM chuM. jethI sAdhakone darzanAdi aneka graMthonA vidvAna hovA sAthe-sAthe AgamonA paNa A stavananA rahasyo samajatA - AkhI covIzInA stavanone aThaMga abhyAsI hovA sAthe temanAmAM paDelI kavitva zaktinI samajavAnI dizA maLI jAya. mULa cAvI hAtha lAgI zake che. teno pratibhA paNa soLe kaLAe khIlI hatI. enA ja pariNAme dArzanika dizAnirdeza. temaja tAtvika padArtho - tattvone paNa sahelAIthI dezI DhALanI dhUno-rAgamAM geya kAvyarUpe stavanonI racanAo karI. devacaMdrajI racita covIzIno AdhArabhUta sAra tatva bhaktiyogamAM otaprota thayelA A sattaramA saikAnA (sArAMza) mahAyogIe prabhunI bhakti paNa camatkArAzrita, athavA paramAtmabhakti viSayaka stavanonI racanA karanArA jaina mahimAzrita Adi sAmAnya staranI nathI karI. mAtra duHkha dUra ItihAsamAM pU. AnaMdaghanajI, pU. devacaMdrajI Adi aneka evA karo ane sukha AponI yAcanA svarUpa nimnastaranI bhakti na mahApurUSo bhUtakALamAM thaI gayA che. jemaNe stavanonA mAdhyamathI karatA. arthAt tevA stavanonI racanA na karatA sarvajJa praNIta paramAtmAnI bhakti tAttvika rIte karI che. covIzI eTale covIze siddhAMto, tattvo, dravyAnuyoganA padArthone nayavAda - syAdvAdanI tIrthakara bhagavaMtonI stavanA - guNagAna 24 stavanonI racanA bhASA zailImAM vaNIne stavano banAvyA che. tattvaprItine kendramAM vaDe karI che. keTalAka mahAtmAoe chUTA chavAyA thoDAka stavanonI rAkhI che. racanAo paNa karI che. paraMtu AkhI covIzI racanArA paNa ghaNAM svayaM adhyAtma yogI hovAnA kAraNe adhyAtma yoganI evI mahAtmAo che. prakriyA A covIzImAM raju karI che ke jethI koI paNa sAdhaka potAnA e badhA covIzI racanArA mahApurUSomAM avadhUta yogI pU. upAdAnane oLakhe, ane ene pragaTAvavA mATe AvA sarvajJa AnaMdaghanajInI ane pU. devacaMdrajI A be mahAtmAo evA che ke paramAtmA je nimitta kAraNa rUpe maLyA che, temane sArI rIte samajI jemaNe je 24-24 stavanonI covIzIonI racanA karI che te le, ane pramAdavaza upekSA na karatA AvA prabala AlaMbana vaDe, bIjA badhA karatA sAva judA ja tarI Ave che. kAraNa ke emaNe ( eprila - 2018 ' 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana (89) |
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ stavanonI racanA karatI vakhate mukhya kendrabiMdu - lakSya (Main fo- darzana karavA te. te paNa ApaNA AtmAnA upAdAnane pragaTa karanArU cus) paramAtma tattva, paramAtmAnA guNo, prabhue prakAzita karelA nimitta kAraNa che. mATe jina darzana anivArya kriyA thaI gaI che. padArtho, dravya, guNa, paryAyano tripadI pUrvaka thatI vyavasthA kArya - AtmArthI - AtmalakSI ArAdhaka je pratyeka kriyA pravRttimAM sarva kAraNabhAva vagere muddAone prAdhAnyatA ApI che. je saikAlika prathama Atmahitano ja lakSya rAkhe che. je kaMI paNa AtmAnA hitane zAzvata svarUpa che. tene lakSyamAM rAkhIne tAttvika bhakti karI che. arthAt AtmAnA guNane anulakSIne hoya tevI ja kriyA karavI, 5. devacaMdrajI mahArAje 24 stavanonI covIzInI racanA je tevu ja kArya, tevI ja pravRtti karavI. te mATe upakaraNono upayoga karI che temAM covIzamAM vIra prabhunA stavanamAM potAno hAI- karavo. kAraNa ke AtmA mATe je upakArI ane upayogI che te ja racanAno mukhya hetu zuM che. Theme te spaSTa karatA jaNAvyuM che upakaraNo che. te sivAyanA saMsAravardhaka mAtra adhikaraNo che. A nyAye jinapratimA - e paNa jina darzana mATe upakaraNa che. teno svAmI darisaNa samo nimitta laI nirmala, jo upAdAna e zaci na thAze! upayoga sva AtmAnA upAdAnane pragaTa karavA upakAra karavA barobara doSa ko vastuno ahavA udyama taNo, svAmI sevA sahI nikaTa lAze /4o che. mATe jeo dehArthI - pudgalanA banelA piMDa rUpa dehanuM ja svAmI guNa oLakhI, svAmIne je bhaje, darizana zuddhatA teha pAme; sAdhanArA dehArthI nathI tevA AtmArthI AdhyAtmika sAdhanAnA jJAna-cAritra-tapa vIrya ullAsathI, karma jItI vase mukti dhAme //pa/ sAdhako mATe sarva prathama jina darzananI kriyA karavAnI rahe che. sarva covIzamAM vIra prabhanA A covIzamAM stavanamAM A be prathama deha mATe AhArAdinI kriyA karavI temanA sAdhyanI poSaka gAthAmAM - AkhI covIzI (24 stavano)no sArabhUta AdhAra nathI. mATe varjya che. eTalA mATe ArAdhaka ArAdhako mATe vratarajU karatA pU. devacaMdrajI mahArAje spaSTa karyuM che ke - ApaNo AtmA niyama rUpa baMdhanakartA na hovA chatA paNa svaicchika - bhAvanika upAdAna kAraNa rUpe che ane paramAtmA nimitta kAraNa rUpe che. jema niyamanuM rUpa ja dhAraNa karI lIdhuM che ke koI paNa sAdhu-sAdhvI darzana mATImAM upAdAna che. ghaDo banavAnI kSamatA pUrI che - jo ke badhI vidhi karyA pachI ja moDhAmAM pANI nAMkhe te pahelA to nahIM ja. ja jAtanI mATImAM nathI hotI. paraMtu je jAtanI mATImAM che te hA, jeo maMdira-mUrti mAnatA ja nathI. are! mAnavAnI to vAta paNa potAnI meLe to ghaDo banI zake tema nathI. tene kaMbhAra - ja kyAM rahI virodhaka ja rahyA che. temaNe to navakArazInuM paccakhANa cAka vagere nimitta kAraNanI AvazyakatA avazya rahe che. mATImAM paNa Avazyaka na mAnyuM. pariNAme sUryano udaya thatAnI sAthe ja ghaDo banavAnI kSamatA cokkasa che. paNa banAvanAra kuMbhAra rUpI AhAra-pANInI pravRtti karavA lAgI jAya che. jyAre maMdira-mUrtino nimittanI AvazyakatA vinA saMbhava ja nathI. A dAMtanI rIte svapna paNa virUddha vicAra suddhA na karanArA, are! vicArane paNa ApaNo AtmA bhakta ane bhagavAnanI vacce paNa vicArIe to mAnasika AzAtanA mAnanArA maMdira-mUrtine ArAdhanAnA ThIka evo ja upAdAna - nimitta kAraNano saMbaMdha che. mArA AtmAmAM kendrabiMdu rUpa mAnanArA ArAdhakavarga potAnA upAdAnane pragaTa paNa sidhdha thavAnI, bhagavAna banavAnI kSamatA (yogyatA ke karavA mATe jina pratimAne paramAtmAno darajjo ApI temane nimitta pAtratA) bhavI hovAnA kAraNe pUrepUrI che - paraMta AvI upAdAna kAraNa mAnIne jina darzana - bhakti - jApa - smaraNa - Adi rUpa pAtratA ke kSamatAne paNa sarvajJa tIrthaMkara paramAtmA rUpI nimitta caityavaMdana, devavaMdanAdine prAthamikatA ApIne anivArya ja banAvI kAraNanI AvazyakatA anivArya che. jema janma to jIvAtmA pote lIdhu che. svaicchika rIte bhAvanika rUpe AcaraNamAM utArI lIdho che. ja le che, paraMtu mAtA vinA janma levo paNa jIva mATe zakya nathI. (2) svAmI darizanano bIjo artha che jina darzana, jaina darzana. mATIthI ja ghaDo bane che paraMtu kuMbhAra vinA te paNa saMbhava ja nathI. jene jene tattvajJAna svarUpe samajavAmAM Ave che. sarvajJa praNIta evI ja rIte AtmA ja bhagavAna thAya che - paramAtmA bane che - saMpUrNa tattva je jaina dharma svarUpe che. tene svIkAravAnI vAta che. siddha-buddha-mukta bane che paraMtu sarvajJa tIrthakara bhagavAnanA nimitta "svAmI darisaNa samo... nimitta lahI nirmalo" A zabdomAM vinA to te paNa saMbhava ja nathI. basa A rahasya samajAI gayuM che racanAkAra mahAtmAjIe A IzAro jaina darzana - jaina dharma tarapha mATe ja paramAtmAnI bhakti, guNa gAna upAsanA karyA vinA have karyo che. eTale Avo nirmala darzana jene nimitta banAvIne chUTako ja nathI. bIjo koI vikalpa ja nathI. eTalA mATe ja A svIkAravAmAM ane AcaravAmAM suvyavasthita rIte Ave to nizcita zabdono prayoga karyo che ke - svAmI darisaNa samo.. nimitta laI rUpe ApaNuM upAdAna paripakva thAya. (3) trIjA arthamAM darzanane nirmalo. svAmI darisaNane - samyak darzana rUpe e arthamAM laIe to samyagu svAmI darzana - svAmI-jina-jinezvara-sarvajJa tIrthakara darzana darzana je zraddhAnA arthavALo che te atyaMta nirmala nimitta che tene 2 prakAranA che :- (1) kriyAvAcI darzananI vAta karIe to svAmI pAmIne potAnA upAdAnane paripakva karI zakAya che. eTale sarvajJa evA jina bhagavAnanuM darzana - derAsaromAM jaI prabhunA A rIte traNeya arthono vicAra karIe to spaSTapaNe khyAla 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' viroSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ Avaze ke ApaNA upAdAnane paripakva karavAmAM A traNeyane moTA badhA jIvonuM "zuM' - kalyANa karanArI, athavA kalyANa athavA A ane A arthavALA bhAvane nimitta kAraNa banAvIne karavAmAM samartha sakSama evA jinarAja-jinezvara paramAtmAnI pratIka sAdhake potAnA upAdAnane pragaTa karavAno rahe che. jo A traNeya rUpa pratimA je paramAtmAnI ja pratikRti svarUpa che. jema ApaNo avAlA nirmala nimitto upalabdha hovA chatAM paNa ApaNuM phoTo ApaNA jevo ja hoya che tevI ja rIte paramAtmAnI pratimAmAM upAdAna pragaTa na thAya to pachI doSa (khAmI) zemAM rahI gaI? jo paNa paramAtmabhAvanuM, buddhinuM AropaNa karavAmAM AvyuM che. mATe kuMbhAra-cAka-daMDa badhA ja nimittanA paribaLo hovA chatA paNa vyakti ane pratikRtimAM pharaka na karavo joIe. eTalA ja mATe mATImAMthI mATaluM na bane ke na thAya to khAmI kyAM rahI gaI che? guNonuM AropaNa karIne kahevAmAM Ave che ke - upazama rasabharI zemAM rahI gaI che? evI ja rIte jina maMdira - mUrtio upalabdha arthAt sarvathA rAga-dveSa rahita evI vItarAgatA jharatI jinezvaranI hovA chatAM, temanA darzana athavA jena darzana, athavA Aje paNa pratimA che - jema ghImAM taraboLa - ghI jharatI puraNapoLI hoya samyagu darzana thaI zake tema hovA chatA paNa bhavyAtmAnuM upAdAna tevI ja rIte jina pratimA paNa evI uttama dhyAnasthAvasthAnI che ke pragaTa ja na thAya to moTI khAmI (doSa) kyAM samajavo? zemAM jema jIvaMtaparyata paramAtmAnI kevI adbhUta vItarAgabhAva varasatI zodhavo? jema kalAko sudhI gesa - Aga upara rAkhavA chatA paNa saumya zAMtAkRti hoya che evI ja dhyAnastha saumya - zAMtamudrAvAli koraDu maga na ja caDhe to doSa kono kADhavo? gesa-Aga-tapelA- pratikRtirUpa pratimA paNa banI che - AvI ja pratimA jagatanA pANI vagere kazAyano doSa na kaDhAya - kAraNa ke bIjA hajAro samasta jIvonuM kalyANa karavAmAM sakSama-samartha hoya che. evI mUrti maganA dANAM sIjhe che - caDhe che. phakta keTalAka ja koraDA maganA "Aja bheTI' - Aje joI che - evI pratimAne sAkSAta svAmI dANAM nathI sIjhatA. emAM nimittano doSa nathI paNa mULa upAdAna samajI - mAnIne je temanA darzanano parama pavitra nirmala nimitta ja sAva khoTuM che. maga ja koraDAnI jAtanA che. evA koraDA maga meLavIne paNa je AtmAo potAnuM utkarSa - kalyANa na sAdhI maga hovA chatA paNa sAmAnya maganI jAtathI judA paDI jAya che. zake to zuM samajavuM? paramAtmA ane temanI pratimA je uttama evI ja rIte abhavI jAti (durbha) bhavya paNa jIvo ja hovA nimitta kAraNa rUpe che, temanuM evuM ucu nimitta pAmIne paNa je chatAM paNa mokSamArgI evA sAmAnya bhavya jIvo karatA judA paDI jIvo potAnuM upAdAna pUrNapaNe pragaTa na karI zake to kono doSa jAya che - bhavya jIvonuM ja upAdAna AvA badhA nimittothI pragaTa gaNavo? zuM doSa ubhaya pakSe che? arthAt zuM nimittarUpe prabhuno thaI zake che. paNa abhavyone bhale ne badhA nimitto maLavA chatA ke prabhu pratimAno vAMka che? athavA zuM upAdAnano vAMka che? paNa temanuM upAdAna pragaTa kyAreya thatuM ja nathI. athavA AvA vItarAga paramAtmAnA darzana (zAsana) jevu uttama cAlo... abhavyonI vAta jatI karIe paNa bhavya jAtinA nirmaLa puSTAlaMbana - puSTa nimitta maLavA chatA paNa jo mArI jIvone badhA nimitto maLavA chatA temanuM upAdAna kema pragaTa thatuM AtmasattA pavitra-zuddha na thAya to (vastu) - AtmAno ja doSa nathI? bhavyatvapaNuM pragaTa nathI karavAnuM. te to che ja. paraMtu samyagu che ke pachI mArA purUSArthamAM kaMIka khAmI che ? uNapa che? darzana pragaTa karavAnuM che. saMsArI paryAyamAM guNa cokkasa sattAmAM nimitta kAraNa rUpe rahelA paramAtmA - temanI pratikRti rUpa paDyA che, tene nirAvaraNa karIne pragaTa karavAnA che. paNa te mATe pratimAmAM doSa zodhavo e sUrya sAme dhULa nAMkhavA barobara che. sarva prathama AvA sarva guNo jenAmAM pragaTa thaI gayA che temane kAraNa ke A ja paramAtmA - pratimAnA prabaLa nimitta vaDe bhUtakALamAM jovA ane jANavA-mAnavA khUba ja jarUrI che. paNa jo na oLakhatA anaMtAnaMtAtmAonuM upAdAna zuddha-zuddhatara thaIne temanI mukti - na jANatA - na mAnatA temanuM yathArtha svarUpa jANyA - samajyA thaI che. mATe pariNAma siddhi - lakSyasiddhinA prabala pUrAvAnA vinA emane ema mAnavA - pUjavAmAM Ave to phaLadAyI nathI AdhAre nimittamAM doSa zodhavo galata siddha thAya che. bIjA naMbare thatuM. upara batAvelA darzananA traNeya arthomAMthI traNeya arthonI ApaNA upAdAnanI vAta karIe to khyAla Avaze ke upAdAna sArthakatA karatA te rIte tevA darzana karavAmAM Ave to sArthakatA bhavyatvanI kakSAvALu uttama che. mATImAM jema ghaDo thavAnI pAtratA Tharaze. darzanathI jinazAsana, jaina dharma - jena tattvone jovA samajavA che tema bhavyAtmAmAM paNa sidhdhAtmA thavAnI pAtratA pUrepUrI che. (2) darzanathI samyak darzanarUpa sAcI zraddhA ane evI ja rIte (3) kAraNa ke bhavyAtmA ja sidhdhAtmA bane che - thAya che ane bhUtakALa jina pratimAnI paramAtmA svarUpe darzana kriyA karavI. A badhA je anaMtAnaMta vItyu che temAM anaMtAnaMta bhavyAtmAo sidhdhAtmA arthomAM samajI-vicArIne darzana karavAnA che. 23 mAM pArzvanAtha banyA ja che - e moTuM pramANa che. abhavyAtmAnuM upAdAna ja apAtra prabhunA stavanamAM devacaMdrajI svayaM kevI jina pratimAnA darzana karavA che - anaMtAkALamAM eka paNa abhavyAtmA sidhdha thayo ja nathI. tenA mATenA zabdo race che - upazama rasabharI sarvajana zaMkurI, eTalA moTA pramANanA AdhAre satya sidhdha thaI ja jAya che ke abhavya mUrti jinarAjanI Aja bheTI'... 23/6 jagatanA samasta nAnA- AtmAnuM upAdAna ja ayogya - azuddha che. jemAM mATInA badale ( eprila - 2018 ['gadaSTie -bhAvana" vizeSAMka - pabaddha jIvana
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ retImAM koI ghaDo banAvavAno purUSArtha kare to te jema pANIvaloNuM paNa pariNAma nathI AvatuM. basa eTalI ja vAta che. upAdAna gaNAze - nirarthaka gaNAze. suyogya mATImAMthI ja ghaDo banAvavAno ApaNA AtmAnuM che. ane kAraNika nimittatA paramAtmAmAM che. purUSArtha sArthaka gaNAze. bhavyAtmA rUpa upAdAna te ja nimittanA pratimA darzanathI, temaja parama tattvarUpa AtmA je paramAtmA che sahayoga vaDe sidhdhAtmA banAvI zakAya che. abhavyAtmAnuM upAdAna temanuM darzana eTale temano dharma, temanA viSenI atUTa zraddhA karIne ja ayogya che, apAtra che. mATe tenI koI saMbhAvanA koI kALe temanA ja tattvajJAnane svIkArIne zraddhAna karIne paNa potAnA bane ja nahIM. AtmAnA upAdAnane pragaTa karavuM ja joIe. AvA sarvottama paraMtu have savAla e che ke pAtra paNa bhavyAtmA ja suyogya nimittane cUkI javuM e moTI mUrkhAmI siddha thaze. mATe jeTalu zakya upAdAnavALu che ane nimitta kAraNa rUpe paramAtmA ane temanI ja hoya teTaluM vahelu samajI levAmAM phAyado che. pratimA che banne suyogya hovA chatA pariNAma kema nathI Avatu? zuM kAraNane kartA banAvI levAya? arthAt tevo bhavyAtmA sidhdhAtmA banI kema nathI jato? A vAta jyAre ApaNA upAdAnane ujAgara karavA prabaLa nimitta kAraNa kevI che? eka pArasamaNi jevuM nimitta lokhaMDanA upAdAnane suvarNa rUpe paramAtmA-pratimA che, to te nimitta kAraNane zuM kartA banAvI paryAyamAM parivartita karanArU prabala che. evo pArasamaNi lokhaMDanI devAya? sarva sAmAnya rUpe lokone ApaNe pote jAte purUSArtha jaDabbImAM varSothI che. to pachI te lokhaMDanI DabbI sonAnI banI karavA karatA ApaNA mATe koI bIjA ja purUSArtha kare to ja game kema nathI jatI? upAdAna ane nimitta banne sabaLa-prabaLa hovA che. jema patine patnI badhu ja karI Ape, badhuM ja goThavI Ape, chatA pariNAma na AvavA pAchaLa kAraNa mAtra banneno yoga thavAmAM potA mATe badhu pahelAthI ja taiyAra rAkhe e ja vadhu game che. bALakane vacce koI avarodhaka - Avaka hovAnI saMbhAvanA pUrepUrI che. paNa evuM ja game che ke mAtA badhu ja taiyAra rAkhe. badhu mAtA ja banyuM evuM ke e lokhaMDanI DabbI ghaNAM varSo pachI prathamavAra kholIne karIne Ape. mAre kaMI karavuM ja na paDe ane mArA mATe bIjA ja badhu jovAmAM AvI to dekhANuM ke 100 vAra kapaDAnA paDamAM lapeDavAmAM taiyAra karI rAkhe, taiyAra karIne Ape. AvI ja mAnyatA bhaktanA AvelI maLI. have vicAra karo ke kevI rIte pArasamaNino sparza manamAM paNa ghara karI jAya che. alabatta upara mujabanA saMskAro lokhaMDanI DabbIne thAya? ane sparza na thavAnA kAraNe 100 varSathI vRttimAM rUDha thaI javAthI hamezA mATe AvA saMskAro, athavA to sAvaraka saMyoganA kAraNe pariNAmanI saMbhAvanA banatI ja nathI. AvI vRtti mati-smRtimAM rUDha-daDha thaI javAthI. ahIMyA potAnA basa A draSTAMta jevI ja hakIkata bhavyAtmA sAthe paNa ghaTe che. AtmAnA mATe paNa nimitta kAraNarUpa paramAtmAne paNa kAraNa bhavyAtmAnA Atma pradezo upa2 karmAvaraNanA lepa (lapeDA) eTalA rUpe je che temane paNa kartA banAvI de che. he bhagavAna! mArA mATe badhA bhAre che ke tenA baMdhanamAMthI chUTavA prabala nimitta paramAtmA paNa tame ja badhu karI Apone. jyAre prabhu-bhaktane kahe che ke ke pratimAnuM hovA chatA pariNAma nathI AvatuM. bhavyAtmAnuM dharmanI vyavasthA tArA AtmA mATe karI che. meM mAtra mArA mATe ja upAdAna suyogya sAcu sakSama hovA chatA tenA Alasya-pramAdanA nathI karI. mArA mATe je dharmanuM AcaraNa meM jAte karyuM che, jenAthI kAraNe prabala nimittano paNa pUrato lAbha te uThAvI nathI zakato. mane pariNAma maLyuM che, jenAthI mArU upAdAna pragaTa thayuM che, te ja jema gharamAM balba lAgelo hoya che ane tenA mATe svIca paNa che. svarUpa dharma tattvanuM meM tArA (bhakta) mATe pratipAdita karyuM che. ane paraMta ubho thaIne svIca ona ja na karavAmAM Ave to ajavALu have jyAre bhakta mATe purUSArtha karavAno vAro Avyo tyAre bhakta kyAMthI thavAnuM che? aMdhArU ja rahevAnuM che. A aMdhArAne dUra karavA purUSArtha karavAthI DarIne athavA anicchAthI athavA ALasanA kAraNe mAtra vyaktie ALasa khaMkherIne ardhI miniTa mATe ubhA thaIne sIdho bhagavAna upara DhoLI de che. he bhagavAna! mArA mATe tame ja svIca cAlu karavA jeTalo najIvo ja purUSArtha karavAno che ane te karI Apo. mArU upAdAna paNa tame ja pragaTa karI Apo. AvI kare eTalAmAM ajavALu ghaNuM vadhAre pragaTe tema che. kAraNa ke balba manovRtti kAraNane kartA banAvavA - athavA mAnavA prere che. ghaNo moTo 1000 pAvarano che. dhoLA divasanI bapora jevuM paraMtu jo nimitta kAraNarUpa paramAtmA pote ja kartA banI ajavALuM thAya tema che. paraMtu ALasa-prasAdanA kAraNe te hAthavagu zakatA hota, banI zakyA hota to bhagavAne svayaM badhA ja jIvonA pariNAma meLavI nathI zakato. bhavyAtmAe paNa A samajI ja levu mithyAtvane dUra karI dIdhuM hota. ane badhAne sIdhA mokSe paNa laI joIe ke paramAtmA ke pratimA to 1000 vaoNTanA goLA jevuM gayA hota. paraMtu A saMbhava banyuM ja nathI. kyAreya nathI banyuM. prabaLa nimitta che ane potAmAM paNa upAdAna sidhdhAtmA banavAnuM koI paNa jIva mATe nathI banyuM. anaMtAnubaMdhI kaSAyonI ATalI pUrepUruM paDyuM ja che. tema chatA paNa mAtra thoDAka ja pramAdane khaMkherIne nibIDa graMthi (gAMTha) jIvAtmAe pote ja upArjana karI che, bAMdhI purUSArtha karavAmAM Ave to pariNAma cokkasa Ave tema che. paraMtu che. bIjo koI nathI Avyo ke bIjA koIe ApaNane baMdhAvI ALasa-pramAda jo na ghaTe to nimitta game teTaluM prabaLa maLe to nathI. tyAre jIve pote jAte ja bhAre - prabala purUSArtha karIne ja 'gadaSTie -bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana | eprila - 2018 )
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ mo bAMdhI che. bhale ne kaSAyanI tIvratA hatI eTale purUSArtha avaLo ane viparIta karyA pachI paNa tIvra kapAyabhAvathI tene ja sAthIthayo che. sAva ja UMdho tharyA che. kAraNa ke kaSAyo mULamAM che ja sArI karI che nI pakaDa rAkhaze. mithyAtvanuM kAma viparItikaraNanuM vibhAva dazAnI vRtti ane pravRtti. kapAyabhAva AtmaguNA ja nathI. che. jyAre kaSAyonuM kAma pakkaDa majabUta banAvavAnuM che. emAM AtmaguNothI sarvathA viparIta bhAvathI pravRtti hovAnA kAraNo ja vaLI kaSAyo anaMtAnubaMdhInI kakSAnA hovAthI bhavobhava - tene vibhAva kahevAya che. te ja AtmAmAM vikati lAve che. svabhAvika janmojanma sudhI A kaSAyo tenI majabUta pakaDathI badhI ja vAtone vari-pravRtti ja jIvane adharmamAM pravRtti kare che - prere che. e rIte pakaDI rAkhe che, asatya ja pakaDAI jAya che. ja karavo kapAyAdi adharmAcaraNa karIne nirarthaka karma bAMdhe che. ane praNa ane proprAptinI pAtratAAvA kaSAyomAM aMtima kakSAnI tIvratA AvI jAya che. tene ja bI . jema caDhavAvALA ane koraDa ema banne anaMtAnubaMdhI kaSAya kahevAya che. kapAyo karI levA, athavA kapAyo jAtanA maga che, eka maga kukaramAM caDhI vaDe te te samaye potAnuM kAma sAdhI levuM ane vAraMvAra AvI rIte jAya che jyAre bIjo AkhuM silinDara siddhi-saphaLatA maLe to tene ja moTI saphaLatA mAnI levI ane (khAlI thaI jAya to paNa maga rahe ja nahIM pachI aMtaramAM tevI ja dhAraNa daDha karI levI ke jyAre jyAre jarUra * i / te koDa maga kahevAya che, paraMtu te kAkaDI paDe tyAre tyAre AvI rIte ja kaSArthI karIne kAma sAdhI vaivuM. kArya ke paravaLa nathI. jAta to maganI ja che. (laya) siddha thaI jaze. vAraMvAranI saphaLatAthI aMdara eka gAMTha evI ja rISe bhavI ane abhavI bane che, te jIva ja che. evuM nathI baMdhAI gaI che. arthAtu dhAzA daDha majabUta thaI jAya che. kapAyo ke eka bhavI jIva ja che ane bIjo abhavI kaMI jaDa-purUSa che evuM bahu ja kAmanA che. khUba ja jarUrI che. enA vagara to jIvI ja nahIM nathI. banne dravyanI draSTie AtmA ja che. paraMtu abhavInI zakAya. are! duniyAmAM evuM hoya to kapAyo to pahelA jarUrI pAni yogya pAtratA nathI jyAre bhavI zAvamAM ma che. eka vakhata kadAya khAdhA-pIdhA vinA cAlaze, paraMtu kapAyo pAgatA parepurI che. jo ke bhavI jIva hovA chatA paNa mithyAtvanuM vinA to nahIM ja cAle. evI rIte vAraMvAranA daDha vicAce vezyAne AvaraNIya karma tenA upara eTaNa bhAre hoya che ke.... mithyAtvanA tIvra udayamAM te abhavI jevo ja lAge che. tenI jema ja varte - Arya-caMdranI paritivALI thatI jAya che. AtmAno jJAnopayoga thavata che. ane nopayoga banne rAga-dveSa kapAyathI kharaDAIne khubaja vadhAre azubha-azuddha temaja agruhatara banI javAya che jema kAdava-kIcaDamAM kharaDAI javAthI kapaDA kharAba thaI jAya che te dAgarUpe rahI jAya che tevI ja rIte Atmapradezo upara paNa gAMTha paDI jAya che. tenuM nAma zathi che. ene ja mithyAtvanI gAMTha (baMdhi) kahevAya che. kendramAM enuM mULa marA mithyAtva mohanIyanI karmaprakati che. yAda rAkho mithyAtvanI A gAMTha rahe che. ane enI cAreya bAju anaMtAnubaMdhI bhavI ke abhavI karma prakRti rUpe nathI. AtmAnA guNa rUpe paNa. 1 c - kapAthonI divAla banelI che. je nathIkAraNa ke asaMkhya pradezI Atma dravya saMsAranA anaMtA jIvomAM bahu ja majabUta hoya che. ghaNI eka sarakhA ja hoya che, jema dravya mata samAnatA ekasarakhI che. vakhata eTalI bhAre majabUta hoya evI ja rIte guNanI samAnatA paNa sadAkALa eka sarakhI che ke tene abhedya divAlano zAzvatapaNe ja hoya che. abhavI paNa mULamAM to jIva ja che, tethI a.mAdhA darane ApI devAmAM Avyo che. jJAna-darzanAdi sattAgata badhA zo paNa ekasarakhA - eka jevA 99 TakA jIvo AvI majabUta ja che. guNamAM taphAvata nathI. dravyagata gurNA che, paraMtu je bhavyatva graMthine bhedavAmAM asamartha thaI jAya che. graMthinI daDhatA - tIvratAnI ane abhavyatvapanA dharmo che te pArizAmikabhAve hovAnA sAme temanI majabUtI teTalA pramANamAM nathI banatI. tenA kAraNo kAraNe sadAkALa eka sarakhA ja che ane rahe che. emAM ratIbhAra paNa keTalAya janmo sudhI A graMthi bhedI zakAtI nathI. ame ja hI pheraphAra thavo saMbhava ja nathI. bhale ne hajAro tIrthakarI AvI jAya jAya che. pachI ene anurUpa ja pravRttio cAlatI rahe che. enuM - thaI jAya e jIvane samajAve - zIkhavADe tema chatAM paNa evA nAma ja saMsAra che. A graMthi mithyAtvanI hovAthI jIvonI badhI ja mAtra paNa emAM kaMI ja pheraphAra karI nathI zakatA. abhavIne bhavI pravRtti mithyAja thavAnI che. mithyA eTarSe satyathI sarvathA viparIta. athavA bhavIne abhavI banAvI ja nathI zakatA. evA miSyAtvI jIvo trikaraNa yogathI je je jeTalI pravRttio A bhavya - abhApaNAne upAdAna rUpe nathI gayA. paNa karo - karAvaze te badhI mULabhUta satyathI sarvathA viparIta ja raheze. enA upara AvelA mithyAtva mohanIya karma, anaMtAnubaMdhI (auziva - 2010) 'guraTae vAgha-bhAijha' vizeSAMka - prabuddha jIvana nAma para temanA avatAra banI che ke hA vinA ja che ,
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaSAyAdinI je karma pravRtio che ke je AtmAnA guNone pragaTa hovA chatA jIva je viparIta AcaraNa kare che tenuM varNana karatA thavA ja nathI detI evI bhAre gADha tIvra karma pravRtio je guNa devacaMdrajI ma.sA. A covIzamAM jinanA stavanamAM jaNAve che ke - Avaraka banI gaI che tenA vaDe AtmAnA guNo je aMdara ja dabAI dAsa avaguNothI bharelo che, A ane AvA aneka avaguNonA gayA che - DhaMkAI gayA che te pragaTa karavAnA che. upAdAna pragaTa kAraNe tenI pravRtti rAga-dveSa bharelI thaI gaI che - mULamAM sattAmAM) karavuM arthAt AtmAnA guNone ja prApta karavAnI vAta che. upAdAna vItarAgatA hovA chatA paNa viparItabhAve rAga-dveSanI pravRtti eTale jIvamAM paDelI yogyatA - pAtratA. paNa ayogyatA - pAtratA kare che. mohanIya karma je AtmAno vairI-dveSI che te viparIta rIte bhavyapaNA jevI nathI. bhavyatvapaNuM eTale AtmA mokSe jaI zake, ja vartana-vyavahAra vANI-vicAro karAve che. karmo AtmAnA ripu mukta thaI zake evI pAtratA. ane mithyAtva mohanIya karmanuM eTale ari - zatru che. zatru hamezA sAnukULa hoya ja nahIM - hotA AvaraNa jo khame ane AtmAnuM upAdAna pragaTa thAya. arthAt ja nathI - thatA ja nathI. te sadA viparIta - virUddha ja varte che. samyagudarzana jo pragaTa thAya to AtmAnuM mokSe javAnuM nizcita mohanIya karma verI jevo banIne sAva ane sarvathA virUddha vartana thaI jAya. mokSa prApta karavAnI je pAtratA paDI che tene AgaLa karAvIne vANI-vicAra-vartana-vyavahAra badhA evI rIte vadhArIne jIva eka DagaluM AgaLa vadhI zake che tevI pAtratAnI viparItabhAve vyavahAra karAve che ke jenA kAraNe jIva svayaM pote vAta che. ane AtmAnuM upAdAna pragaTa thavAmAM sarvajJa evA tIrthaMkara potAno ja zatru banI jAya che. tethI vadhu ne vadhu rAga-dveSanI ja bhagavaMto nizcitarUpe nimitta kAraNa banI zake che. jema cuMbakamAM pravRtti kare che ane pharI pAchA tevA navA karmo bAMdhe che. lokarIti lokhaMDane ja kheMcavA - AkarSavAnI zakti rahelI che. te lAkaDAne - eTale saMsAranI vRtti - pravRttimAM khUba rAcato hoya che. krodhAdhIna nathI kheMcI zakato. jema pArasamaNI loha dhAtune ja sparza vaDe suvarNa banIne dhamadhamato hoya che. potAnuM raudra svarUpa bIjAone dekhADIne banAvI zake che. lAkaDAne nahIM. evI ja rIte tIrthakaro paNa DarAvato hoya che. duHkhI karato hoya che. buddhi-jJAnanI kSamatA ochI bhavyAtmAnA ja upAdAnane pragaTa karavAmAM nimitta banI zake che, hovAvALA jIvo hamezA buddhi-jJAna vAparIne samasyAonuM abhavyanA nahIM. pArasamaNI ane cuMbaka banne jaDa-pugala padArtha samAdhAna kADhavAnI jagyAe buddhi-jJAnanA badale svabhAva vAparIne ja che. ane te loha-lokhaMDane ja suvarNa banAvI zake athavA AkarSI vadhu vakarAve che - bagADe che. hamezA krodhAdi kaSAyomAM dhamadhamato zake che, bIjAne nahIM - banne pakSe jaDa-jaDa ja che. jyAre ahIMyA ja rahe che. ahIMyA vaparAyelo dhamadhamato zabda lezyAnI vadhu ne vadhu bhavI-abhavI paNa jIvo che ane tIrthaMkara paNa jIva ja che. banne azubha karato jato hoya che - evuM sUcave che. ane lazyAnI cetanAtma dravya che. azubhavatA jeTalI vadhAre vadhatI jAya enI sAthe eTalI ja vadhAre upAdAna apragaTa jIva svarUpa - Arta-raudra dhyAnanI pariNati paNa vadhatI ja jAya che. A rIte dAma avaguNabharyA, jANI potAtaNa, dayAnidhi dIna para dayA kIje, kaSAyano guNAkAra lezyA sAthe ane pachI e banneno bhego rAga-dveSe bharyo, moha verI naDyo, lokanI rItimAM ghaNuMya rAvyo guNAkAra Arta-raudradhyAna sAthe thavAthI karmabaMdhamAM paNa rasa ane krodhavaza dhamadhamya, zukra guNa navi ramya, bhamyo bhava mAMthI huM viSayamAto sthitimAM paNa guNAkAra vadhato ja jAya che. AdaryuM AcaraNa loka upacArathI, zAstra abhyAsa paNa kAMI kIdho; kaSAyonI tIvratAnA AcaraNanA kAraNe ane te vakhate loko suddha sadvAna valI Atma avalaMbavinuM, tehavA kArya teNe ko na sIdho //3 T/s zuddha guNa bhUlI jAya che. zuddha guNa samatA-kSamA-samatA AdinI je AtmAnA samyak darzana, samyagu cAritra, samatA, namratA, sattA hovA chatA paNa vismaraNa thaI jAya che. bhAna bhUlI jAya che. saraLatA, saMtoSa, vinaya-vivekAdi AtmaguNo AtmAmAM sattAmAM pariNAme viSayaka kaSAyonI pravRttiomAM ja jIvo rAcatA pharatA hovA chatA paNa te te guNa uparanA AvaraNIya karma vaDe AvarAI hoya che. emane ema jIvana vItAvatA hoya che. A upAdAnanI gayA che. DhaMkAI gayA che. tevA jIvo sattAgata guNathI viparIta azuddhatA - vikRtinuM pariNAma che. AcaraNa kare che. jema draSTi-jovAnI kSamatA (AtmAmAM) AMkhomAM lokAcAramAM AcaraNa - devacaMdrajI evA jIvo viSenuM varNana hovA chatA paNa AMkho upara kALA cazmA paheryA pachI temAM cokhkhuM karatA spaSTa lakhe che ke... evA loko.. loka upacArathI arthAt sapheda hovA chatA dUdha kALu dekhAya che. emAM kono doSa che - draSTi lokone dekhADavA athavA lokone rIjhavavA - rAjI karavA pUrato kALI nathI, cazmA kALA che. mATe sapheda-dhoLI vastu paNa kALI thoDo ghaNo zAstrAbhyAsa paNa karI le che ane zAstranA nAmo dekhAya che - evI ja rIte cetana AtmAnA guNomAM samatA, kSamA, laIne thoDI vAto bolI dekhADe che. paraMtu potAnI pariNati gramatA, saraLatA, zAnti, saMtoSa Adi badhA ja guNo sattAmAM paripakva nathI thatI ane lokone rIjhavavA thoDuM-ghaNuM AcaraNa hovA chatA paNa te jIva tenA uparanA tathA prakAranA AvaraNIya paNa sApha karI letA hoya che - AMtarika pariNatinI paripakvatA - karmonA udaye guNAthI viparIta AcaraNa kare che - sattAgata upAdAna zaddhatA pragaTelI nathI hotI mATe svecchAthI bhAvapUrvaka tevuM AcaraNa 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ va guNAnurUpa nathI karatA paNa loka upacArathI, koI jotA hoya hovAthI te dravyo niSkriya paNa che. jyAre eka mAtra Atmadravya ja to, koIne dekhADavA khAtara tAsUratu AcaraNa sApha karI letA sakriya che. paraMtu sakriyatAno artha che ke te dravya potAnA guNone hoya che. paraMtu AvuM badhuM karIne lokasanmAna meLavI letA hoya pravRtta karavAnI ja kriyA kare tethI sakriya thAya to paNa svaguNone che. temane e khyAla nathI hoto ke A badhu daMbha sevu chuM. mAyA- ja pravRtta kare. AkAzAdi niSkriya dravyo to kriyA ja nathI karatA mRSAvAdamAM mAyA pakSanuM sevana karI rahyo chuM, ane uparathI navA mATe potAnA guNone paNa pravRtta kyAreya karatA ja nathI. mATe karma bAMdhI rahyo chuM. AkAzAdi dravyonA guNo sadA-sarvadA sthira sthAyI ekasarakhA ja zuddha-sAcI zraddhA na hovA chatA evo daMbha kare che ane evu rahe che. temanA guNo temanA potAnA ja upayogamAM nathI AvatA. bolIne dekhADe che ke jenAthI lokone lAge ke oho ! keTalA zraddhALu jyAre AtmA A AkAzAdi sarva ajIva dravyothI sAva judo ja che. che? are! vAha keTalA sAcA ane sArA samaga draSTi mahAtmA che. sakriya dravya che. sva. guNone anurUpa ja teNe kriyA-pravRtti karavI evI bIjA lokone pratIti karAvIne vAhavAhI lUTAvI le che. basa joIe. jethI guNone pragaTa karavA rUpa kriyA pravRtti e ja Atmadharma potAne prasiddhI maLI gaI. kArya-lakSa sAdhI levAyuM che. have pharI che. athavA ene ja bIjI bhASAmAM kahIe to AtmAnA guNo pAchA vyaktigata pariNatimAM hatA evA ne evA thaI jAya che. upara je AvaraNo AvI gayA che. A AvaraNIya karma ja arirUpe aMtara pariNatimAM nathI to zraddhA, nathI sAcI zraddhA ane sAthe- che tene ja hanana (kSaya-nAza) karavAnI kriyA - purUSArtharUpe AtmA sAthe nathI evu AtmAlaMbana, nathI evI AtmAnubhUti, kare te ja Atmadharma che. AvI aneka prakAranI kriyA pravRttimAM eka AtmapratIti karI nathI hotI. ane AtmapratIti vinA paNa potAne che - "svAmI sevA' - tIrthaMkara paramAtmA je svAmI rUpe che. temanI samyam darzana ghaNuM sArU zuddha thayelu che - no ahaMbhAva dharAvIne sevA, temanA ja tattvonI sevA, temanI ja pratimAnI sevA pUjA - lokavyavahAramAM tenuM svarUpa dekhADatA hoya che. lokopacAra bhakti ArAdhanA Adi aneka rUpe che. evA svAmInA darzana thAya, (lokavyavahAra)thI Avazyaka kriyAdI paNa kyAreka sArI rIte karI le darzana karavAnI kriyA-pravRtti e badhI kliAomAM sarva prathama kramanI che. vaLI pAchA hatA tevA ne tevA ja rahe che. viSa, garala ane che. evA svAmI-prabhunA darzananuM nirmala-pavitra nimitta laIne je anyonyAnuSThAnovALI kriyAo karIne meM ghaNI kriyA karI, ghaNI jIva potAnuM sAdhI le to kalyANa nizcita thaI jAya tema che. A sArI kriyAo karI - nA saMtoSamAM rAjI thaI ne rahI jAya che. basa svAmInA darzananA bIjA paNa artho che. (1) dezabharamAM pratimA jJAnAvaraNIya karmanA kSayopazame thoDo zAstrAbhyAsa paNa karI le darzana (2) ane bIjo artha che svAmI je sarvajJa che temanuM sthApeluM che. ane vAkapaTutAthI janasabhAne AMjI paNa de che. paraMtu zuddha darzanazAstra, sarva je joyuM che, jevuM joyuM che, te darzana, sattAgata AtmadharmanI zuddharUci (zraddhA) vinA, ane AtmaguNanA Atmadarzana, sarva sthApelA navatattvarUpa darzana, padArtha darzana - AlaMbana vinA mAtra bAhya kriyA vaDe, athavA AtmAnA anubhava padArthonuM svarUpa je tripadIthI sarva kevaLI bhagavaMtoe sthApyuM vinAnA zAstrAbhyAsa vaDe samyagu darzananI prAptirUpa koI kArya che. sthira tattva darzana che. evA darzanano abhyAsa karIne tattvo cina thatuM nathI. samajI levA vagere je vigata che te. svAmIdarzananI kriyA karavA vaDe svAmInA darzanathI jAgatu upAdAna - potAnuM darzana nirmaLa thAya, zuddha thAya ane sarvazanA AvA darzana svAmI darisaza samo nimitta laI nirmaluM, jo upAdAna e zaci na thAze! vaDe jIvAdi tattvo rUpI darzana je AtmAne zAna thAya. evA sauthI doSa ko vatano ahavA udyama taNo, svAmI sevA sahI nikaTa lAza ja pavitra nirmaLa laIne bhUtakALamAM anaMtA AtmAo potAnuM tathA Atma dravya sarvathA gaNa bhavyatva paripakva karI zakyA che. ane e ja mAdhyama-AlaMbanano vinAno dravya ja nathI. ane mAtra huM upayoga karIne mArUM upAdAna pragaTa kema nathI karI zakato? AtmA ja nahIM bIjo koI paNa dravya arthAt zuM anaMtA AtmAo je potAnuM mithyAtva dUra karI zakyA gaNA rahita dravya nathI. AtmA sivAyanA che mithyAtvanI graMthi bhedIne samyakatva pAmI zakyA che to pachI huM bIjA cAreya ajIva dravyomAM koInA e ja kema sAdhI nathI zakato. paNa guNo upara AvaraNa AvatA ja e ja DokTaranA hAthe ghaNAMnI roga-bimArIo sArI thaI nathI. eka mAtra AtmA dravyanA jJAna-darzanAdi sarva guNo upara gaI. ghaNAM sAjA thaI gayA che ane huM paNa e ja rogathI grasta chuM. AvaraNa AvI jAya che. basa te AvaraNAne ja karma saMjJA apAI svAmI rUpe enA e ja tIrthakara bhagavAna mane paNa maLyA che. emanuM che. pudgala-AkAzAdi bIjA koI anya dravyane karma baMdhAtA ja ja nirmala nimitta mane paNa maLyuM che. to pachI mArI graMthi kema nathI nathI. eka mAtra AtmAne ja karmo baMdhAya che. bIjA koI paNa dravyo medAnI? mArU upAdAna kema pragaTa nathI thatuM? je tIrthaMkara- sarvAnA svaguNAthI viparIta vartana-vyavahAra karatA ja nathI. kemake ajIva nirmala nimittanI prAptithI anaMtA bhavyAtmAonuM upAdAna pragaTa (evi - 2018) 'gadaSTie sava-bhAvana' viroSAMka - pabaddha jIvana Tiers 4
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ thayuM che, mithyAtvanI nibIDa graMthi bhedAI che ane AtmaguNa pragaTa vAparIne sApha kahe che ke svAmI evA sarvajJa tIrthaMkara paramAtmAnI thayA che to pachI mArU kema nathI thatuM? zuM mArA Atmadravya rUpa ja sAcI sevA jo karavAmAM Avaze to ja sAdhaka jIvAtmAne najadIka vastu (dravya)mAM ja kaMI pharaka che? jema badhA maga sIjhavA chatA paNa lAvaze? konI najadIka.. zuM svAmInI najadIka? nA.. svAmInI koraDu maga je nathI sIjhatu. temAM kono doSa che? koraDA maganA to sevA karavAnI che. te to kAraNa rUpe che. paraMtu graMthibheda karavA koraDApaNAno ja doSa che. to zuM evI rIte mArU upAdAna zuM rUpa upAdAnane pragaTa karavA mATe AtmAne graMthi pradeza najadIka abhavyapaNAnuM che? ane jo huM abhavI houM to to anaMtA tIrthakaro lAvaze - laI jaze. jethI yathA pravRttikaraNamAM carama-aMtima maLI jAya to paNa abhavI jIvanuM upAdAna koI kALe pragaTa thaI ja yathApravRttikaraNa sudhI AtmAne pahoMcADaze. jema madha dariyethI hoDakuM na zake. cAlo, kadAca huM abhavI nathI. bhavI AtmA ja chuM to pachI kAMThe pahoMcI jAya. have nAMvamAM beThela jema bacI jAya, ugarI jAya. have kema mArU upAdAna pragaTa nathI thatuM? bIjAmAM kAraNa potAnA tema svAmInI sevA bhUle cUke paNa choDavI to na ja joIe. Aje purUSArthano sAva abhAva dekhAya che. jema maga bhale ne sIjhavAnI nahIM to kAle mArU upAdAna jyAre paNa pragaTa thaze tyAre svAmIthI jAtanuM hoya paraMtu te jo ukaLatA pANImAM gesa-cUlAnI agni ja thaze. svAmI sevAthI ja thaze. svAmI darzanathI ja zakya banaze, upara caDhAvavAmAM na Ave to to DabbAmAM paDyA - paDyA to nahIM to nahIM.. kyAreya sIjhavAnA ja nathI. tema bhavI hovA chatA paNa ane sarvajJa darzananI rAhatA... svAmI guNa oLakhI... svAmIne je evA pavitra nirmala nimitta maLavA chatA paNa jo bhavyAtmAnuM bhaje... upAdAna pragaTa na thAya, anaMtAnubaMdhI satakanI nibIDa graMthi na A pAMcamI gAthAmAM spaSTatA karatA jaNAve che ke.. je svAmI tUTe to cokakasa evu samajavuM ke e jIvanuM ALasva-pramAda moka evA sarvajJa paramAtmAne mAtra sArI rIte nahIM paNa sAcI rIte je kAraNa che. mULa purUSArthano ja abhAva che. AvA nATaka sarvajJa oLakhaze, jANaze, samajaze ane pachI temanI zraddhA banAvIne tIrthaMkara paramAtmA maLavA chatA jIva vizeSa mAtra potAnA duHkha temanA tattvone anusaravA, AcaravA joIe. e mATe bhagavAnane dUra karavA ane sukha prApta karavA sudhI ja sImita rahyo. paraMtu bhajavA pahelA bhagavAnane oLakhavA khUbaja agatyanA che. sArA potAnI graMthi bhedavAnuM lakSya ja narAkhyuM. lakSma ja sAva badalI nAMkhyuM nAMkhyuM ane sAcAmAM taphAvata zuM che? sArI rIte oLakhavA ke sAcI rIte pachI zuM thAya? Aje paNa AvI sthiti anaMtA jIvomAM spaSTa oLakhavA? A banne bAbatamAM taphAvata samajI levo jarUrI che. dekhAI rahI che. bhagavAna maLe che chatA potAnI sukha prApti ane 5 sArI rItamAM sAcI rItano samAveza thAya athavA na paNa thAya? duHkha nivRttinI vRtti jIvo badalI zakatA nathI. eTaluM ja nahIM, paraMtu sAcI rItamAM sArI rIte bhaLI jAya che. kharI-sArI rItamAM nirmala ane sakSama nimitta evA tAraka sarvajJa tIrthakara bhagavaMto bhakta ghaNI vAra potAnA duHkho TALavA - dUra karavAnI vAta, athavA maLe, athavA Itara dharmanA mithyAvattivALA rAga-dveSI Izvara sukha prAptinA yAcanA paNa ghaNI sArI rIte rajU karatA hoya che, bhagavAno maLe athavA rAga-dveSI samyagu draSTi devI-devatAo maLe, paraMtu emAM sAcuM kaMI ja nathI hotuM kAraNa ke mAMgI levA mAtrathI mithyAdraSTi evA devI-devatA maLe, evA cAreya vibhAganA koI " A badhu sukha maLI jaze? athavA badhu duHkha TALavA aMgenI yAcanA karaze to te paNa TaLI jaze kharU? bhalene kadAca ghaNI ja sArAmAM paNa maLe athavA samyagU draSTi virakta vairAgI - tyAgI - tapasvI gurUo maLe, athavA mithyAtvI saMnyAsI bAvA-phakIro game te maLe sArI rIte rajuAta karI paNa hoya kadAca. paNa te sAcI rIta nathI. to paNa svArthI vRttivALAone to koI ja pharaka nathI paDato. temane sAcu satya to nathI ja nathI. basa ATalu rahasya samajAI jAya to mAtra sukha maLe ane duHkha TaLe enA sivAya bIjo koI lakSya ja ghaNuM thaI gayuM. sukha-duHkhanI vAta mAtra vacce AvI jaze to upAdAna pragaTa karavAnI vAta abharAI upara rahI jaze. nathI. enuM zuM karavuM? Ama kadAca 3 thoyo bolaze. deva-devIne anaMtA bhavomAM anaMtIvAra sukho meLavyA che ane duHkha TALavA Avu kare, paraMtu pAchA potAnI mAnyatA jene mAnavA paNa TALyA che, TaLyA paNa che. paraMtu apUrvakaraNa anaMtA bhavomAM mATenI goThavAI hoya tevA tyAgI-vairAgI gurU ne paNa mAtra sukha kyAreya thayuM nathI. tethI upAdAna pragaTyuM nathI. graMthibheda thayo pAmavA, ane duHkha TALavA pUrato ja upayoga kare che. ajJAnatAvaza nathI. e lakSyamAM rAkhI te ghaNI vAra sArI rIte svAmIne oLakhyA, evA jIvone graMthibheda ke upAdAna pragaTa karavA Adi koI paNa bhajyA, ArAdhyA paNa kharA. paraMtu have A vakhate sAcI rIte muddA sAthe kaMI ja saMbaMdha nathI. evA ghaNAM jIvo pAmavA chatA paNa oLakhavA upara bhAra mUkavo jarUrI che. sAdhyane sAdhavA mATeno hArI jAya che. lakSya rAkhIne arthAt pariNAmalakSI prayatna karavAmAM Ave to svAmI sevA nahI nikaTa lAze... graMthibheda thaze. upAdAna pragaTa thaze. have A bhavamAM mAre devacaMdrajI mahArAja daDha vizvAsa sAthe sacoTa zraddhAbharyA zabdo bhagavAnane sAcI rIte ja oLakhavA che. ['gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prAddha jIvana eprila - 2018
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ huM mArI jAtane prazna pUchuM? ke. zuM kharekhara bhagavAna jevA che baMdhasthiti to mAtra 20-20 kroDAkoDI sAgaropamanI ja che. eno tevA sAcA svarUpamAM bhagavAnane oLakhI zakyo chuM? ke pachI matalaba e thayo ke ekalA mohanIya karmanI baMdhasthiti utkRSTapaNe mane jevA arthamAM jevA bhagavAna joItA hatA tevA arthamAM oLakhI jJAnAvaraNIyAdi bIjA badhA karmo karatA to Dabala (bamaNA)thI zakyo chuM? bhakta ne jevA joIe che tevA arthamAM oLakhe te paNa vadhAre che - eno kALanA gaNitamAM artha karIe to evI oLakha ja sAcI nathI. mAtra svArthI che. bhakta ne eTaluM jJAna ja rIte khyAla Avaze ke eka avasarpiNI athavA utsarpiNI kALakhaMDa nathI to kyAMthI sAcI rIte oLakhe? mATe potAnA sukha duHkhanA ja 10-10 kroDAkroDI sAgaropamano che. ane banne maLIne eka nimittone AgaLa karIne oLakhI le che. ane saMtoSa mAnI le che. kALa cakra ja 20 kroDAkroDI sAgaropamano che. jyAre AvA sADA paraMtu hakIkatamAM bhagavAna kharekhara kevA che? emanA guNo kayA traNa kALacakro pUrA thaze tyAre mohanIya karmanI bAMdhelI utkRSTabaMdha che? kevA che? keTalA che? bIjA badhA bhagavAnothI sarvajJa-vItarAgI sthiti pUrI thaze. 20 + 20 + 20 + 10 AvA 20 kroDAkroDI bhagavAna judA kevI rIte paDe che? zuM taphAvata che? A badhA muddA sAgaropama varSonA kALavALA 3 kALa cakro ane upara eka vicArI-samajI ne pachI paramAtmAne sAcA guNothI oLakhe to avasarpiNI athavA utsarpiNI kALakhaMDa 10 kroDAkoDI sAgaropama ja yogya che. varSono pUro thaze tyAre mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAya evA tyAra pachI je rAgI-dveSI asarvajJa che, temanI sAthe sarakhAmaNI saptaka vaDe bAMdhela mohanIyakarmanI utkRSTabaMdha sthitivALo karma karIne bheda karIne pachI pharI oLakhe. jema eka sAco jhaverI ja tenI prakRti pUrI thaze - samApta thaze. thoDIka buddhithI gaNita sAcA hIrA ane nakalI kAcanA TukaDAmAM taphAvata karIne parIkSA besADIne vicAra karo ke ATalA lAMbA kALamAM jIvonA bhavo karIne oLakhe. jethI 10 rUpiyAnA kAcanA TukaDA mATe 10 lAkha keTalA thaze? kAraNa ke AyuSya to ATalA moTA-moTA hotA ja ApI na devAya. evI ja rIte sAcA sarvajJa vItarAgIne bhagavAna nathI. te to chellAmAM chellA 33 sAgaropamanA ja thAya che. ahIMyA jANavA - mAnavA - bhajavAnA badale khoTe khoTA rAga-dveSI sAgaropamo sAdA che. kroDAkoDI sAgaropamo nathI. eTale koI alpajJane ja sAcA-sArA bhagavAna 100 varSanI AkhI jiMdagI jIva jo 33 sAgaropamovALA keTalA bhavo kare tyAre 70 kroDAkroDI sudhI mAnIne AkhI jiMdagI veDaphI na devAya ane vadhu paDatu mithyAtva sAgaropamano ATalo lAMbo kALa pUro thAya ? jyAre 33 gADha karIne mAtra vartamAna eka ja bhavanuM nukazAna to zuM kadAca sAgaropamanA AyuSyavALA saMsAramAM phakta be ja jIvo che. eka bhaviSyanA aneka bhavo bagADI na devAya. kAraNa ke mithyAtva to anuttaravimAnavAsI devo, ane bIjA sAtamI naraka pRthvIvALA mohanIya karma ane tenI sAthe anaMtAnubaMdhI kaSAya mohanIya karma nArakI jIvo. anuttaravimAnavAsI devo to ekAvatArI ja hoya banne bhavopagrAhI - bhavavardhaka karmanI pravRttio che. tenI dIrdha sthiti che. arthAtu basa have pachI mahAvideha kSetramAM jaIne janma laIne te bAMdhavAthI bhaviSyanA agaNita bhavano saMsAra vadhI jAya che. bhava pUro karI te sIdhA mokSe jatA raheze. ane mithyAtva ane azAtA vedanIya jevA nAnA-nAnA karmo to udayamAM AvIne mAtra anaMtAnubaMdhI kaSAya saptakanI bAMdhelI karma prakRtivALA jIvo to mAthu-peTa du:khAvIne, roga-bimArIomAM pIDita karIne khasI jaze. anuttara vimAnamAM jaI ja na zake. evA jIvo ekAvatArI thaI ja jyAre mithyAtva ane anaMtAnubaMdhI kaSAya mohanIyanI karma na zake ne? AvI mithyAtvanI bhAre prakRti bAMdhelA jIvone to prakRtio Ameya je bhavopagrAhI karma prakRtio che ane aneka ghaNAM bhavo sudhI saMsAramAM ghaNuM bhaTakavAnuM hoya che. hA, sAtamI bhavo - bhavabhramaNa vadhArIne saMsAranA cakramAM satata bhaTakAvI - naraka pRthvImAM vasatA 33 sAgaropamanI AyuSya sthitivALA jIvo rakhaDAvIne je sajA Ape che te sajA ghaNI moTI che. basa ema to mithyAtvanI AvI gADha karmaprakRtivALA ja hoya che. teo to samajo ke enAthI moTI bIjI koI sajA ja nathI. kAraNa ke 70 kyAreya ekAvatArI hotA ja nathI. uparathI ghaNAM badhA bhavo kroDAkroDI sAgaropamanI baMdhasthiti AnAthI baMdhAya che. ane saMpUrNa karavAvALA hoya che. AvA 33 sAgaropamanA dIrdhatama karmazAstramAM AnAthI moTI bIjI baMdha sthiti ja nathI. eTale AyuSyavALA jIvo tarata pAchA AvA ane ATalA moTA bhavo chellAmAM chellI baMdhasthiti jo koI hoya to basa A ja che ane to karI ja nathI zakatA. kAraNa ke anuttara vimAnavALA devono AvI utkRSTa kakSAnI baMdhasthiti eka mAtra mithyAtva ane AtmA je niyamA ekAvatArI ja hoya che te mahAvideha kSetromAM anaMtAnubaMdhI kaSAyanI 3 + 4 = 7 anaMtAnubaMdhI saptakanI karma nizcitapaNe manuSyabhava ja grahaNa karIne mokSe jaze. ane pravRttithI ja baMdhAya che. bAkI bIjI badhI karma pravRtio devagatimAMthI Avelo jIva tarata ja pAcho deva bhava karI ja nathI sthitibaMdhamAM AnAthI nAnI che. jJAnAvaraNIya - darzanAvaraNIya zakato. evI ja rIte nArakI jIva paNa naraka gatimAMthI nikaLIne Adi karma pravRtionI utkRSTa baMdhasthiti mAtra 30-30 kroDAkroDI tarata ja bIjo bhava nArakIno karI ja nathI zakato. AnAthI e sAgaropamanI ja che. jyAre nAma-gotra A banne karmonI utkRSTa siddha thAya che ke deva-narakanI banne gatinA bhavo pUrA karIne jIvo (eprila - 2018 ) ['gadaSTie jhagha-bhAvana' vizeSAMka - pabaddha jIvana "gadaSTie (97).
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ sIdhA manuSya athavA tiryaMca gatie ja jaIne janme che. A ja zAzvata hetuo tarIke bhAga bhajave che. kAma kare che. saMsAramAM anaMtAnaMta niyama che ane zAzvata vyavasthA che. bIjo vikalpa ja nathI. jIvonI badhI ja jAtanI pravRttio jotA spaSTa samajAya che ke... manuSya ane tiryaMca gatimAM deva-naraka gati jeTalA lAMbA saMsArI jIvo samasta prakAranI pravRttio A 28 karma prakRtionA AyuSya sadAkALa mATe hotA ja nathI. manuSya gatimAM prathama ArAmAM AdhAre ane anusAre ja che. e 28 mAM paNa sauthI mULabhUta to paNa je AyuSyo thAya che te paNa mAMDa palyopamonA ja thAya che. mithyAtva ane kaSAyonI ja mukhya che. eTale ja spaSTapaNe dekhAya jyAre deva-naraka gatimAM to AyuSya sAgaropamonA che. A banne che ke kaSAyo vagarano eka paNa jIva nathI, ane kaSAyo vagaranI kALagAnA mATenI upamAvAlI saMjJA che. palyopama karatA to eka paNa jIvanI eka paNa pravRtti nathI. AdhArabhUta A mithyAtva sAgaropama aneka gaNo moTo kALa che. bIjI bAju AyuSya ane kaSAyanI pravRttinA AdhAre jIvone ATheya prakAranI karma sivAyanA bIjA sAteya karmonI utkRSTa baMdha sthiti... sAgaropamanI prakRtio baMdhAtI ja raheze. basa jIvo mithyAtva choDIne ja hoya che, thAya che. palyopama kALavALI utkRSTa baMdha sthiti AyuSa samyakatvamAM AvI gayA che. temanI anaMtAnubaMdhI saptakanI 7 karma sivAya bIjA koInI paNa nathI. AyuSya bhale ne kadAca nAnA- karma pravRtio ochI thaI gaI che. arthAt mithyAtvanI 3 ane moTA game te bAMdhe paraMtu chevaTe to mohanIya Adi karmonI moTI- kaSAyonI 16 maLIne 19 che. temAMthI 7 ochI thatA 12 rahI moTI bhAre pravRtio zIza nahIM thAya tyAM sudhI kaMI ja nahIM vaLe. che. A 12 jAtanA kaSAyo anaMtAnubaMdhInI jAtanA 4 kapAya AyuSya to mAtra eka bhava pUrato ja hoya che. bhale ne te pUrI thaI karatA ghaNI ja ochI tIvratAvALA che. tethI temanA vaDe baMdhAtI jAya to paNa zuM pharaka paDe che? mohanIyAdi bIjA karmo hajI baMdha sthiti paNa utkRSTa sthiti nathI rahetI. ane mukhya sAthIdAra bhogavavAnA bAkI che. tyAM sudhI maratA pahelA jIvo AgAmI mithyAtva je bhAgIdArImAM sadA sAthe ja rahe che tyAre utkRSTa baMdha bIjA bhavonA AyuSya bAMdhIne pachI ja maravAnA che. bIjI bAju sthiti 70 kroDAkroDI sAgaropamanI baMdhAtI hoya che. ane te kahevAya bhale ne AyuSya karma svataMtra. paraMtu bAMdhavAnA Azrava nIkaLI jatA samyakatva AvI jatA ane sAthe anaMtAnubaMdhInI hetuo to mohanIya karmanI pravRtionI pravRttinA AdhAre ja baMdhAya paNa cAreya na rahetA sAdI 12 kapAyo vADe baMdhAtI sthiti che. vyApakapaNe e ja jovA maLe che ke AyuSya sivAyanA bIjA aMta:kroDAkroDI sAgaropamanI ja rahe che. A keTalo moTo phAyado sAteya karmo bAMdhavA mATe AzravarUpa baMdha hetuo to ekalA che. A lAbha graMthibheda thaI gayA pachI samyakatvI AtmAne maLe mohanIyakarmanI 28 prakRtionI pravRttiomAMthI thAya che. e vinA che. A gaNita jene samajamAM AvI jAya ene A lAbhano AnaMda to bIjo eka paNa karma baMdhAto ghaNo moTo khyAlamAM Avaze. ane jeo samyakatva nathI pAmyA daza.. ja nathI. Aga to eka ja mULa tevA jIvAtmAone A lAbha meLavavAno bhAvollAsa tIvra thaze. Ay jagyAmAM lAgI che. tyAMthI dhumADo teo graMthibheda karavA jarUra utsuka thaze. prabaLa purUSArtha karaze. ane 25 nIkaLe che. ane dhUmADo cAreya prabaLa purUSArtha yathApravRttikaraNAdi traNeya karazo karIne samyakatva dizAmAM prasarI jAya che. eka mULa pAmIne sadAnA mATe AtmAne 70 kroDAkroDI sAgaropamanI utkRSTI bIjamAMthI eka ja thaDa bane che. baMdha sthiti bAMdhavAthI bacI javAze. ane mAtra aMta:kroDAdoDInI ane pachI vividha zAkhAo aMdaranI ja baMdha sthiti baMdhAze. jenA AdhAre bhaviSyamAM ATalA #dana nikaLatA eka ja vRkSa aneka badhA bhavo to nahIM vadhe. saMsAra ghaTaze ane vaLI AgaLanA zAkhA-prazAkhAvAlo ghaTATopa guNasthAno vrata-mahAvatanA hovAthI te guNAsopAno upara ArUDha banI jAya che. evI ja rIte eka thaIne pravRttimAM ja Azrava-hetuo, baMdha hetuo pUratA pramANamAM ja mULabhUta mohanIya karmanI ghaTI jatA bhaviSyanA saMsAranA bhavo paNa ghaTaze, vadhaze nahIM ane rAga-dveSa-kaSAyonI pravRttio A rIte AtmA saMsAramAMthI vahelo mukta thaI zakaze. karavAthI e Azrava hetu - baMdha hetu banIne bIjA-bIjA alaga- svAmI guNa oLakhI svAmIne je bhaje, darizana zuddhatA teha pAme che alaga karmo baMdhAve che. tene alaga-alaga saMjJA ApI che. tethI jJAna-cAritra-tapa-vIrya ullAsathI, karma jItI vase mukti dhAma | jJAnAvaraNIya - darzanAvaraNIya - aMtarAya - AyuSyAdi karma tarIke svAmI tIrthaMkara paramAtmAnA guNone oLakhIne je oLakhAya che. paNa badhAnA mULarUpe to mAtra eka ja mohanIya karma paramAtmAnI upAsanA - sAdhanA kare che, tenuM samyanuM darzana zuddhache. mohanIya karmanI kuLa 28 avAMtara pravRtio che. tenI ja vizaddha thAya che. ane tevo sAdhaka svayaM paNa potAnA jJAnAvaraNIya pravattio ATheya karmo baMdhAvavA mATe Azrava hetuo ane baMdha - darzanAvarazIyAdi Avazyaka karmone khapAvIne jJAna-darzana I UK 8 beda rksa aDa nAmamaM A tA 'STie eva-bhAvu' vizeSAMka - paddha jIvana (eprila - 2018 )
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ cAritrAdi guNo vikasAve che, pragaTAve che. ane aMte mukti pAme karyuM che. pratyeka sAdhaka AtmAne temAM potAmAM paDelA upAdAnanuM che. sAdhake eja mukhya uddezya rAkhIne A mArgane anusaravu joIe, temane bhAna karAvyuM che ane kevA guNavAna paramAtmA ane temanuM ArAdhavuM joIe. je mArga prabhu mATe che. e ja mArga bIjA sarve uttama AlaMbana - nimitta rUpe maLyuM che tenuM paNa bhAna karAvyuM che. mATe che. mokSamArga zAzvata ja che. zAzvata hovAthI anaMtakALa mATe covIzInI racanA karI che. arthAt covIza tIrthaMkara bhagavaMtonA sudhI eka sarakhu anaMtA jIvone upalabdha rahe che, thAya che. badhA alaga-alaga stavanonI racanA karI che. tIrthakarapaNuM ja mULamAM sAdhake potAnI yogyatA - pAtratA pragaTa karIne meLavavAnuM rahe mukhya rUpe lakSyamAM rAkhyuM che. guNo badhAnA ekasarakhA - eka jevA che. upAdeya darekanuM potAmAM paDyuM ja hoya che. tene ja pragaTa karavAnuM ja che. mAtra nAmo ja alaga-alaga che. vyakti bhinnatAnA kAraNe hoya che. te mATe tAraka tIrthaMkara prabhu nimitta kAraNa rUpe che. evA nAma bhinnatA che, paraMtu guNa sAdRzyatAnA kAraNe sarjAze ekasarakhI paramAtmAnuM nimitta kAraNa meLavIne athavA maLI gayuM hoya temaNe samAnatA che. A tattva tAtvika draSTie pUjyazrI devacaMdrajI pramAda sevavuM ja na joIe. upekSA karavI ja na joIe. upekSA - mahAtmAe covIzImAM rajU karyuM che. te samajI - jANIne sAdhakoe pramAda karanAra taka khoI bese che. sAdhIne sva AtmAnuM sAdhavu joIe. e ja kalyANakArI mArga che. A stavanamAM sAra rUpe pU. devacaMdrajI mahArAje A tattva rajU vArtA "zAstravArtAsamuccaya"nI ( kalikuMDa tIrthoddhAraka pU. A. vi. rAjendrasUrIzvarajI ma.nA ziSya pU. A. vi. rAjahaMsasUrijI ma. ) zAstronI vArtAno saMgraha jemAM che, enI vArtA Aje majabUta banatI jAya. ApaNe karavAnI che. ane jema jema zraddhA ghana banatI jAya, tema tema ghana nakkara vArtA eTale carcA, saMvAdAtmaka vAto, arasaparasanI rajUAta, karmono saphAyo thato jAya ane AtmA sApha-svaccha thato jAya satya sudhI pahoMcavAno saMlApa, vArtAlApa. ane AtmA sApha thAya te pachI ja cauda rAjalokanA mAthe sAphAnI Aje ApaNe vAto karavAnI che-"zAstravArtA samUccaya'nI. jema te zobhI UThe. A eka evo jIva che jemAM zAstranI vAto che, paNa buddhinI mokSanA sophA para AvA zobhatA AtmAo ja birajamAna kasoTIe pAsa thAya evI...bhagavAne kahI dIdhuM eTalA mAtrathI thaI zake tema che. svIkArI levAnI ema nahIM, paNa bhejAmAM bese evI vAto che ane eTalA mATe ja A graMthanA racayitA sUripuraMdara haribhadra mATe svIkAravAnI. sUrIzvarajI mahArAjA graMthanA AraMbhamAM ja kahe che ke A graMthanI A graMthanI eka paNa vAta evI nathI ke jemAM buddhino upayoga racanA mokSa sukho meLavavA mATe che. jenAthI AtmAnuM hita thAya na karavo paDe. paNa buddhino so TakA upayoga karo to ja A vAto- che. A hitabuddhithI ja A graMthanuM pragaTIkaraNa karavAmAM AvyuM che. padArtho samajAya tema che. A graMthanA sarjaka AcAryazrIe (Ama to) 1444 graMthonuM jJAnAvaraNIya karmano tIvra kSayopazama hoya to ja A padArtho sarjana karyuM che. paNa A badhA ja graMthono ziramora jevo graMtha hoya palle paDe tema che. eTale ke samajAya tema che. to te A che-"zAstravArtA samuccaya'. ane darzana mohanIyano pracaMDa kSayopazama hoya to A padArtho zAstronI bauddhika vAtono saravALo eTale "zAstravArtA pace tema che-jace tema che-rUce tema che. samuccaya'. sAthe-sAthe gurugamathI A saMvAdAtmaka vAtonuM zarasaMdhAna jenAthI buddhino guNAkAra thAya evo graMtha eTale-"zAstravArtA thavuM jarUrI che...anyathA anartha thavAnI zakyatA nakArI zakAya tema samuccaya'. nathI. "saMsAradAvA' jevA sUtrasamUhanI racanA karatA karatA jeo vaLI, A Akara graMthamAM jema-jema vidyArthI AgaLa vadhato zrImad potAnA nazvara dehane choDe che, tevA sUrizvara haribhadrasUrijI jAya, tema tema jJAnAvaraNIya karmano prabaLa kSayopazama karato mahArAje A graMthane agyAra bhAgomAM vibhakta kahelo che. jene jAya...darzana mohanIya karmanA pugalone maMdarasavALA karato jAya. vidvAno stabaka nAme oLakhAve che. jema jema darzanamohanIyano rasa maMda thato jAya ane agyAra stabakomAM vaheMcAyela A graMthanI kArikA-gAthA to jJAnAvaraNIyano kSayopazama tIvra thato jAya, tema tema paramAtmA mAtra 701 che paNa arthagaMbhIra A graMthamAM padArtho DhagalAbaMdha che. pratye, sarvajJa kathita padArtho pratye ane graMthakAra pratyenI zraddhA te kAla ane te samayanA pracalita tamAma graMthonuM parizIlana [eprila - 2018) 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana (99).
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ A graMthamAM pUjyazrIe karI lIdhuM che. jinabhadra jinabhaTTasUrIzvarajI mahArAjanA jJAnaprabhAve A graMthanI 700 kArikAmAM je vAto karI che, tenA AdhAre anekAMtavAdane varelA ane ekAMtavAdane vaselA AcAryazrI 700 paMtho, vAdo, mato, mAnyatAonuM nirasana thaI jAya tema haribhadrasUrijI mahArAja prathama stabakamAM nAstikavAdanuM khaMDana kare che. paMca bhUtamAM caitanyano svIkAra karanArA A bhUtacetanyavAdanuM pUjyAcArya haribhadra sUrIzvarajI mahArAjAe dareka matonuM khaMDana khaMDa-khaMDa khaMDana kare che ane ene sAthe-sAthe samajAve che ke A karyuM che, paNa koIne toDI pADyA ke utArI pADyA nathI. te te vAta koI paNa rIte magajamAM utare tema nathI...buddhino sahAro matonI azuddhatA-apUrNatAnuM darzana mAtra karAvyuM che. levAmAM Ave to tame (bhUtacetanyavAdIo) hArI ja...aneka te te dharma darzanonI mAnyatAmAM kyAM kyAM, zuM zuM khAmI che, pramANothI nahIM, apitu badhA ja pramANothI AtmA siddha thAya ja te khUba ja sArI rIte dekhADyuM che. che. eno svIkAra karye ja chUTako. mAtra pramANothI nahi, ApaNA buddhigamya A padArtho buddhithI baMdhabesatA nathI, tenuM digdarzana jIvananA sIdhA-sAdA vyavahArothI paNa AtmAno svIkAra karavo mAtra karAvyuM che. emanA vacano muktivALA nathI, te ja darzAvyuM paDe tema che. tyArabAda AtmA viSayaka aneka mata-matAMtaronuM paNa. temanA vacano yuktivALA nathI, mATe ja muktivALA paNa pUjyanI khaMDa-khaMDa khaMDana kare che. AtmA ane karmano baMdha ane nathI. ane je vacano muktinA hetubhUta bane nahIM, te vacano saMbaMdha paNa mAnavo paDe tema che. AtmAnA hita mATe nathI. eTale je vacano na thatA hoya, e atyAre vartamAnakALe paryuSaNamAM gaNadharavAdanA pravacanamAM vacano grAhya nathI-mAnya nathI-sanmAnya nathI. AtmasiddhinA ghaNAM dRSTAMto sAMbhaLIe chIe. jAtismaraNa, eTale ja pUjyapAda AcArya haribhadrasUrijI mahArAja prathama janmAMtarIya sahaja saMskAra Adi aneka dAkhalAothI thatI stabakanI 110mI kArikAmAM lakhe che ke vastu sthitinI viruddha Atmasiddhi tathA deha ane AtmAnI bhinnatA, indriyo ane jatA padArtho jJAnanI vRddhi karanArA thatA nathI. AtmAnI judAI Adi aneka padArthonA mULa tapAsIe to - jinadarzanathI bAhya siddhAMto vastusthitinI viruddhamAM jAya che "zAstravArtAsamuccaya' sudhI javuM ja paDe. mATe jJAnanI vRddhi nahIM, paNa ajJAnanI vRddhi thAya che ane jJAnanI bauddhonI badacalana cAlanA bhUcAlamAM phasAIne akAle hAni thAya che. kAlakavalita thayelA potAnA ziSyo haMsa ane paramahaMsanI yAdamAM AtmAnA mULabhUta ane mukhya lakSaNa jJAnanI hAni karanArA 1444 graMthonI racanA dvArA munihaMsa ane jJAnahaMsa banelA tattvo kevI rIte upAdeya banI zake? pUjyAcArya haribhadrasUrijI mahArAjAe 14 pUrva nahi paNa 1 pUrvanA agyAre agyAra stabakomAM pUjyazrIe ajJAnanI vRddhi keTalAka aMzo je bacelA hatA, tene saMkalita karavAnuM khUba karanArA A siddhAMtone choDavAnI vAta karI che. sarAhanIya kArya karyuM che. ane emaNe je A rAha pakaDyo, tethI judI-judI mAnyatAo alaga-alaga rIte ajJAnanI vRddhi jainazAsana Aje ghaNA badhA padArthothI samRddha che. karanArA che. ajJAnanI vRddhi karavAmAM A badhAM ja darzano ajabanuM jo pUjya haribhadrasUrijI mahArAjAe A prazaMsanIya kArya na kauzalya dharAve che. karyuM hota to Aje ApaNe ghaNA badhA padArthothI avagata thayA na tenI sAme ajJAnanI vRddhi karanArA A darzanomAM kyAM kyAM, hota. kAraNa ke te badhA ja padArtho vilupta thaI cUkyA hota. kaI kaI kSati che, tenuM digdarzana karAvavAmAM pUjyapAdazrI pAse mATe ApaNe pUjyazrInA zabdo ja eka zabdanA pheraphAra sAthe gajabanI kSamatA che. khUba samatA ane svasthatAthI temanI bhUlone kahevA ja paDe. kabUla karAvI jANe che. hA aNAhA ruhaM huMtA, jai na hunto hribhddo| temanuM ajJAna chatuM kare che, jo haribhadra sUri na maLyA hota, to anAtha evA ame zuM ane jJAnanI achata keTalI badhI che temanAmAM, te paNa karata? jaNAve che. pUjya haribhadra sUrijI mahArAjAe A zabdo jinAgamo vAMcyA syAdvAdano aMza na hoya tevI eka paNa mAnyatAne mAnyatA pachI potAnA AnaMdane ane prabhu pratyenA AbhArane abhivyakta na ApI zakAya, tenI para satyatvanI mahora chApa na lagADI zakAya, karavA mATe vAparyA hatA. e ja vAtane pUjyazrI samajAvI rahyA che. teozrImadathI janma pAmelA A zabdo hatAyAkinI mahattarAnA puNya prabhAve ane gurudeva AcAryazrI phrA maLaThA hUM chuMtA, gaddana duHo niNAmo (100) ['gadaSTie saMya-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo A jinAgama huM na pAmyo hota, to anAtha evA mAruM (2) jJAna svaprakAzI che, jema dIpaka svaprakAzI che. zuM thAta? (3) paramANuothI ja pUladravyanI utpatti che. kAraNa ke teo dIkSA pUrve eka bhaTTa hatA. ane jinadharmanA (4) cAkSuSapratyakSa thavAmAM mULabhUta ane mukhya kAraNa chedveSI hatA. darzanAvaraNIya karmano kSayopazama. anya zAstronI jaDa pakaDa evI hatI ke jinAmaga hAthamAM AvA to aneka padArthonuM spaSTa spaSTIkaraNa pUjya haribhadrajI pakaDavAmAM paNa pApa samajatA hatA. ane laghuharibhadrajIe karyuM che. paNa jyAre jinAgama hAthamAM pakaDyuM, jinAgama paranI pakaDa A graMtha atyaMta upayogI che. A graMthanA abhyAsa vinA te para majabUta thaI gaI...majabUrIthI pakaDela jinAgama majabUtIthI bhAratIya darzanono abhyAsa adhUro che. AnI madhUrapa eTalI che pakaDI rAkyuM. ke AnA vinA game teTaluM bhaNo te chatAMya tyAM adhUrapa ja jaNAya. kAraNa have temane samajAI gayuM hatuM ke AtmAno savaze A graMtha upara eka hindI anuvAda paNa taiyAra thayela che. mULa svIkAra karavAmAM jinAgama ja sabaLa ane saphaLa pUravAra thaI zake 701 kArikA ane e kArikAno hindI anuvAda tathA keTaleka sthaLe ema che..ane A ja vAta teozrImade "zAstravArtA samUccaya' TippaNa paNa mUkela che. AnA anuvAdaka che-kRSNakumAra dIkSita. nAme graMthamAM 112 kArikA prayANa prathama tabakamAM karI che. A hindI graMthanA pradhAna saMpAdaka jitendrabhAI bI. zAha AtmAno khAtmo bolAvavo hoya to ja nAstikavAdane (lAlabhAI dalapatabhAI bhAratIya saMskRti vidyAmaMdira-amadAvAda) aDajo, tamArA dilamAM jaDajo. potAnA prakAzakIyamAM lakhe che ke-"bhAratIya varNana pyAsa niNa AtmAno sarvAtmAe vikAsa karavo hoya to arihaMta yada graMtha atyaMta 35yogI tathA narTa draSTi pravAna nevAnA hone ke IRLa bhArata zAsananA Asana para birAjamAna thajo...siddhAsana maLIne ja raheze. te vimitra vizva vidyAnayoM pAcama meMDra graMtha zo samAviSTa kriyA thA eTale ja have teozrI nizcita ane naciMta thaI gayA che. hai' paNa ciMtA e vyakta karI ke jo jinAgama na maLyuM hota to A ja hindI anuvAdanI prastAvanAmAM A graMthanI tulanA zuM thAta?.. jema anya darzanIo AtmaguNathI dUra-dUra thaI rahyA boddha kRti "tattvasaMgraha' sAthe karI che. bauddha darzananA vidvAna che, ema huM paNa dUra-dUra thaI gayo hota! haribhadra bhaTTanI jema zAntarakSite kArikAbaddha A graMthanI racanA karI che ane enA upara abhimAnI thaIne pharato hota! kamalazIla" nAmanA vidvAne "paMjikA' nAme gadayAtmaka TIkA lakhI A graMtha para eka TIkA kaviratna pU. A. nemisUri samudAyanA che. mahArAje paNa banAvI che. jenuM nAma che "syAdvAdavATikA'... je "zAstravArtA samuccaya'nI vizeSatA e che ke enA para prasiddhimAM nathI. upAdhyAyajI yazovijayajI mahArAje TIkA lakhI che to svayaM graMthakAre zAstravArtA samUccaya' e eka evo graMtha che, ke je graMtha paNa eka TIkA lakhI che. upara graMthakAra maharSie svayaM paNa eka "dikumadA' nAme TIkA lakhI A vizeSatAmAM evuM kaMI vizeSa nathI. che, paNa te chatAM prasiddha TIkA che "laghuharibhadra' birUdane dhAraNa paNa vizeSa vizeSatA to e che ke "tattvasaMgrahamAM anya karanArA nyAyAcArya pUjya mahAmahopAdhyAya yazovijayajI mahArAja dArzanika graMthonI jema virodhIonA maMtavyonI AlocanAtmaka viracita "syAvAda kalpalatA' nAmanI. samIkSA sivAya bIjuM kaMI ja nathI, jyAre "zAstravArtA samUccaya'mAM teo paNa cArvAkamata aMtargata AvatA anekAneka matonuM mAtra virodhIonuM khaMDana ja nathI...paNa samajAvaTa paNa che. mAtra khaMDana khUba ja tArkika rIte kare che....buddhizALI vyaktie te vAtano toDI pADavAnI uddhatAI ke sakhtAI nathI, paNa satyAMza sAthe svIkAra karavA sivAya koI chUTako ja nathI hoto. joDavAnI udAtta udAratA paNa che. temAMthI keTalAka udAharaNa joie.. emaNe to virodhIone tyAM sudhI jaNAvyuM che ke tamArI (1) aMdhakAra paNa eka alaga dravya che, nahIM ke prakAzano mAnyatA mane svIkArya che, paNa emAM ATalo umero karavAnI jarUra abhAva mAtra e ja aMdhakAra che. kAraNa aMdhakArano sparza thAya che. che. aMdhakAra ane prakAzano sparza Adi janya bheda jANanArA dareka darzanonI mAnyatAnuM mULa to jinadarzana ja che. syAdvAdanA keTalAka buddhizALI prajJAcakSu vyaktio tathA AMkhe pATA bAMdhIne mahAsAgaramAM ja Akhare badhI ja dArzanika mAnyatAonI saritAo jJAna jANanArI keTalIka bauddhika vyaktio kahI ApatA hoya che samAviSTa thaI jAya che. avaziSTa kazuM rahetuM ja nathI. ke atyAre ahIM prakAza che athavA to ahIM aMdhakAra che. "sAgaramAM saghaLI taTinI mahI' ( eprila - 2018 'garaSTie gaya-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ eTale AcArya haribhadrasUrIzvarajI mahArAja e ja kahe che ke paThana dvArA jANI zake che. mane tamArA mantavya sAthe koI vAMdho nathI. e atyAre nirvastra vaLI, uparokta bhUmikAnA lekhakazrI paNa A graMtha ane che. syAdvAdanuM zveta aMbara paherAvI dyo eTale ekAMtavAdanuM ekAMta graMthalekhakanI mahattA batAvatA kahe che-"mAtmavAda te kSetra meM pratita digaMbaratva AkAzamAM alopa thaI jAya. jaDavAdanI nAgAI marI TarzanoM tattva siddhAntoM vA tathA 3nI samIkSA prA prasArita ne paravAre.. ke uddezya se AcAryazrI ne 'zAstravArtA samuccaya' nAmaka eka mahAna grantha kI kahevAno tAtparya e che ke "zAstravArtA'nI tulanA koI sAthe ravanA za sa ca meM na levata mainazAstra viSayo . vivevana dI hai thaI zake ema nathI enuM palluM upara ja rahevAnuM che. apitu jainetara saMpradAyoM aura zAstroM ke pratipAdya viSayoM kA saMkalana, yathAsambhava ela.DI.mAthI prakAzita A pustakamAM mAtra mULa dvArikAno tA~ dvArA 3nA pratipAvana gaura 3 samI pakSoM kA vistAra te sAtha ja anuvAda che, jyAre divyadarzana TrasTa-kalikuMDa-dhoLakA dvArA samarthana phera matyanta niSpakSa bhAva re 3nI samIkSI kI hai. prakAzita karanAra kumArapALabhAI vI. zAhe to A graMthanuM kArikA yuna zAstro siddhAntono truTiyAM vItata hotI haina parimArjana che. vattA "kalpalatA' TIkAnuM hindI vivecana prakAzita karyuM che. triA nitane bI ta ho sakate hai na samI re prastuta karate dura nA nyAyadarzana tattvajJa pU.A.vi. bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma.nA vovanApana visvIra vaDI spaSTatA se yahasiddhaviyA gayA haiDina siddhAnto abhivIkSaNa taLe saMpUrNa graMthanuM hindI vivecana karyuM che. paMDitazrI ye truTi vAstavikradai gaura3nA Ro parihAra nahIM do satA badarInAtha zukale banArasanI saMskRta kaoNlejanA je bhUtapUrva prathama naina siddhAntoM vakrI varyA re (sAtamA stabakamAM pUjyazrI jaina adhyApaka hatA. tathA saMpUrNAnaMda saMskRta vidyAlayanA siddhAMtanI vArtA kare che.) prasaMga meM bhI nave prati vo pakSapAta nahIM nyAyavibhAganA jeo AcArya tathA adhyakSa hatA.jemaNe A vivAyA yA daisaneMtuTipUrNa natAne niha no bI ta ho sakate hai graMthanA agyAre agyAra stabakanuM vistRta vivecana lakhyuM che. nasamI me sAmane raDI 2 3nI satarkatA (ayogyatA) vatAyI gayI hai ATha khaMDa, 11 stabakamAM 1800 thI vadhu pAnA bharIne mauraya pramANitariyA kinaina siddhAnto meMnina truTiyoM ii chilpanA vivecana lakhanAra paMDita badarInAtha zakala paNa pUjayAcArya zrI nA satI dai3nA phorpha AdhAra nahI hai" haribhadrasUrijInA sadubhAva ane samabhAvathI prabhAvita thaIne jaina siddhAntonI vArtA-carcAmAM paNa UbhA thatA ekeya tarko potAnA vivecana graMthanA "hindI vivecanakAra ke do zabda'mAM lakhe nathI choDyA, e vyaktine pakSapAtI kahevAnI hiMmata kayo bahAdura che-'kAvAryazrI ne rma grantha meM mApti nApti sAmI varSanAM zrI ane kare? mAnyatAmo vistAra che vana yiA hai maura yathAsamaya atyanta niSpakSa prathama stabakamAM teozrIe mukhyatayA AtmasiddhinI gaura nirAhimAva re sakhI yuvatIyuvatatva nI parIkSA 2 mAntava vArtA karI che, jyAre aMtima stabakanA aMtima tabakkAmAM teozrIe vinayadhvana dArAne pUrNa vaMsata prayatna kriyA hai' mokSanI vArtA karI che.....AtmA siddha (sAbita) thAya pachI ja AtmA matalaba sApha che ke pUjyazrI prati pakSapAtanI AzaMkA koIne ya siddha (mukta) thAya. nathI. AtmasiddhithI prAraMbhI AtmAnI siddhi (mukti) sudhInI saphara jinadharmano kaTTara dveSI mANasa eTale ke "hAthInA paga nIce eTale zAstravArtA samuccaya... kacaDAI maravuM sAruM paNa jinamaMdiramAM paga na mUkavo'-AvI kaTTara have saMkSepamAM 'zAstravArtA'nA padArthonI vAto.. vizleSamAMthI janmelI ane mRtyu mukhavALI pratijJA dhAraNa karanAra 112 kArikA pramANa pahelA tabakamAM bhUtacetanyavAdanA mANasa syAdvAdano azaraNazaraNya tarIke paDadhama vagADIne svIkAra khaMDananI AtmA tathA karmanA saMbaMdhamAM matamatAMtaranI, kare, e mANasamAM niSpakSatA to hoya ja ne! AtmasiddhinA aneka tarkonI aneka vAto guMphita che. uparokta hindI vivecanane sAdyata saMzodhanAtmaka rIte tapAsI bhautikavAdIonI mAnyatA che ke A jagatamAM cetana jevuM jonAra munizrI jayasuMdara vijayajI mahArAja (vartamAnamAM kaMI che ja nahIM, je che te bhautika tattvo ja che...jene jagata AtmA AcAryazrI) potAnI bhUmikAmAM pUjya haribhadrasUrijI vizeno kahe che, te to paMca mahAbhUtamAMthI pedA thayeluM bhautika tattva ja abhiprAya ApatA eka mahAzayanuM avataraNa Ape che zA Ape che- che... haribhadra je udAtta dRSTi, asAmpradAyikavRtti ane nirbhaya- sUrijIe A mAnyatAne mULamAMthI ukheDI dIdhI che ane sAthenamratA potAnI carcAomAM dAkhavI che, tevI temanA pUrvavartI ke sAthe AtmAnI khetI paNa kheDI dIdhI che. uttaravartI koI jaina-jainetare vidvAne batAvelI bhAgye ja dekhAya 81 kArikA pramANa dvitIya stabakamAM puya-pApa ane baMdha mokSa saMbaMdhita keTalAka praznonI carcA che ane tyArabAda kAlavAda, A vAtanI satyatA koI paNa abhyAsu-vAcaka A graMthanA svabhAvavAda, niyativAda, karmavAda, kAlAdisAmagrIvAdanI carcA 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018 che.'
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ karavAmAM AvI che. to enI aMtargata yazIyahiMsAnI tyAjyatA, emanuM evuM mAnavuM che ke dareka sthaLe dareka kSaNe koI ne koI veda akhamAya vagerenI paNa vAto karI che. navA padArthano janma thAya che. dareka vastu kSaNasthAyI ja hoya che. kAlavAdI mAne che ke A jagatamAM je koI thAya che, te pota- "zAstravArtA' paNa Ama to kSaNikavAda svIkAre che, paNa te potAno kALa pAke tyAre ja thAya che. kathana A rIte che-dareka sthaLe pratyeka kSaNe koI ne koI sthAyI svabhAvavAdI ema mAne che ke A jagata kALathI nahIM, padArthamAM koI ne koI navA dharmano janma thAya che. svabhAvathI cAle che...game teTalo kALa thAya paNa koraDuM maga na ja ane AgaLa vadhatA kahe che ke vairAgyabhAvanI tIvratA mATe sIjhe... tathA saMsAra prati udAsIna thavA mATe A kSaNikavAda 'dharma paryAya'nI niyativAdInuM kahevuM ema che ke kALa-svabhAva Adi badhAM ja apekSAe Adeya che, 'dravyaapekSayA nahIM... "dareka padArtha bAju para rAkho....jenI je niyati hoya te ja thAya.. kSaNabhaMgura che' A vAkya paNa uparokta vAtane ja yathArtha Therave che. to karmavAdI kahe che ke karma pramANe ja kArya thAya che.... "bhAva abhAva thaI jAya che' A vAtanuM paNa khaMDana AmAM che sUrijI A badhAM ja ekAMtavAdIne kahe che ke ekAMtavAda ane "abhAva bhAva thaI jAya che' A vAtanuM paNa khaMDana AmAM choDo...eka-ekathI kaMI kAma nathI thatuM. ane kAMtavAda che. apanAvo.badhAM ja sahakArI kAraNo che...badhAM bhegA thAya to ja vaLI kSaNikavAda mAnavAmAM sAmagrI kAraNatAvAdanI kArya thAya che.. anupaptati thAya che, vAcya-vAsakabhAvanI anupapatti thAya che, 44 kArikA pramANa tRtIya tabakamAM IzvaravAda tathA prakRti- kArya-kAraNa jJAnanI paNa anupapatti thAya che. anya paNa aneka puruSavAdanI carcA karI che. arthAt nyAya-vaizeSika darzanane mAnya anupapattionI upapatti ahIM pradarzita karavAmAM AvI che. IzvaravAdanuM khaMDana ane sAMkhyadarzanane mAnya prakRti-puruSavAdanuM dharmakIrti, zAntarakSita, prabhAkara Adi aneka vidvAnono khaMDana karyuM che. ullekha karIne temanA matanI visaMgatio dUra kare che. nyAya-vaizeSikonI A dRDha mAnyatA che ke A jagata Izvare ane chelle to buddhavacano dvArA ja kSaNikavAdanuM khaMDana karIne banAvyuM che. Izvara ja A jagata calAve che-"IzanI IcchA vinA satya samajAve che. jhADanuM pAMdaDuM ya nA pharake'- IzanI IcchAthI ja AvuM bolanArA 39 kArikA pramANa pAMcamA stabakamAM vijJAnAdvaitavAda nAme IzvaravAdIone aneka doSonuM pAradarzI darzana sUripuraMdara karAve bauddhamatanI vicAraNA karavAmAM AvI che. yogAcAra bauddha dArzaniko che.Izvarane jagatakartA mAnavA jatA to mAnyatAmAM bhayaMkara bhUkaMpa jevA keTalAka saMpradAyonI A mAnyatA che ke Indriya pratyakSa, anumAna sarjAya che...aMtargatanI aneka mAnyatAonuM daddana-paTTana thaI jAya Adi jJAnanA sAdhanonI sahAyatAthI je vastuonuM jJAna thAya che, te vastuo vAstavika nathI, paNa mithyA che...jyAre vAstavika chevaTe Izvarano paNa koI karyA mAnavAnI Apatti sAthe ja sattA to IndriyAtIta bhAnano viSaya che ane A vastu-sattAnuM A mAnyatAnI daphanavidhi karavAmAM Ave che. nAma yogAcAra-bIddhoe vijJAna ApyuM. prakRti-puruSavAdI sAMkhyadarzanIone paNa pote mAnelA evA ja bIjA dArzanika mAdhyamika bauddhoe A vastu-sattAnuM paccIsa tattvomAM keTalI badhI Apatti Ave che tenuM digdarzana karAvI "zUnya" ApyuM che. satyadarzana karAvyuM che. sUrijIe A trIjA tabakamAM.. to advaita-vedAMtIo ane brahma' nAmathI saMbodhyuM che. 137 kArikApramANa cothA stabakamAM kSaNikavAdanI vArtA A traNeya dArzanikonI vArtA kramazaH pAMcamA, chaThThA ane karavAmAM AvI che. AThamA stabakamAM karavAmAM AvI che. cothA-pAMcamA ane chaThThA ema traNa stabakamAM bauddhadarzananI vijJAnAdvaitavAdInI je mAnyatA che ke jagatamAM dekhAtAM dareka paryAlocana karavAmAM AvI che. arthAta sauthI vadhu parizrama sUrijIe bhautika padArtho mithyA che, mAtra vijJAna-caitanya ja vAstavika che, bauddhadarzanIne samajAvavA kheDyo che...11 stabakamAMthI AkhA traNa e mAnyatA avAstavikatAnA pAyA para racAyelI che. mAnyatA stabaka mAtra bauddha darzanane ApyA che. caitanyavihirNa che. kula 700 kArikAmAMthI 239 (lagabhaga be tRtIyAMza karatAMya sUripuraMdarathI kahe che ke jema caitanya vAstavika che, tema dekhAtA kaMIka vadhu bhAga) kArikA boddhadarzananA bhedo-peTAbhedonuM khaMDana padArtho paNa vAstavika che. karavAmAM vaparAI che. 63 kArikA pramANa chaThThA stabakamAM mAdhyamika boddha cothA tabakamAM sotrAntika nAme boddha-matanI kSaNikavAda dArzanikonA zUnyavAdane zUnya karI nAMkhavAmAM Avyo che. para vicAraNA karavAmAM AvI che. jagatanI dareka vastuo mithyA mAnanAra zUnyavAdInA gAle (eprila - 2018) 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ jo 2dA2 tamAco mArato savAla sUripuraMdarazrIe pUchayo nathI. che...zUnanyavAdIno zUnyavAda prastuta karato tarka, tene mAnavAvALA, ekAMtavAdIonuM jJAna alpAMza ane apUrNa hoya che. sAMbhaLavAvALA badhAM ja mithyA che ne? ahIM aMta eTale dharma. eka ke ekAda dharmanuM jJAna hoya te ane jo kahevA-sAMbhaLavAvALA tathA tarka-darzana mithyA nathI pUrNa kyAMthI hoya? ane aneka arthAt anaMta dharma yukta jJAna to badhI vastuo mithyA nahIM thAya. hoya te apUrNa kyAMthI hoya? A tabakamAM zUnyavAdanI carcA to mAtra chellI 10 anaMta dharma, anaMta aMza vALuM jJAna ja sarvAza saMpUrNa kahevAya. kArikAmAM ja karI che. te pUrvenI 53 kArikAmAM, cothA stabakamAM saptabhaMgI sahita aneka dharmayukta vArtA A tabakamAM sautrAMtika bauddha dArzanikonA kSaNikavAdanI je vArtA bAkI hatI samAvavAmAM AvI che. tenI vArtA pUrI karI che. 10. kArikA pramANa AThamA stabakamAM brahmAdvaitavAdanuM khaMDana kSaNikavAdanI siddhi mATe boddhoe keTalAka tarko ApyA che- karavAmAM AvyuM che. jemake "satya nAbhiththA' -brahma ja satya che, bAkI AkhuM jagata (1) dareka vastu kSaNika che, kAraNa ke tenA nAza thavAmAM koI mithyA che'nuM sUtra raTanArA brahmAdetavAdIo brahma sivAya A sUtrane kAraNano saMbhava nathI. paNa satya mAnatA chatAM potAnA ja paga para kuThArAghAta kare che. (2) kSaNika padArtha ja arthakriyA saMgata banI zake tema che. vaLI, A brahmAdvaitavAdano svIkAra karanArA advaita (3) padArtha kSaNika che, kemake temAM rUpa-rUpAMtaraNa jaNAya vedAntIonuM kahevuM che ke je A jagata dekhAya che, te avidyAnA che, parivartanazIlatA jaNAya che. kAraNe. (4) dareka padArtha aMte to naSTa thAya che, enAthI e spaSTa A avidyAnI kalpanAnA kAraNe je avidyA temanA magajamAM thAya che ke padArtha prathama kSaNamAM ja naSTa thaI gayo hato, jaNAyo phelAI che, tene dUra karavAnI vidyA vidyApradAtA sUripuraMdara ApI nahoto.. rahyA che. A badhAM ja tarkono kSaNavAramAM sUripuraMdarazrIe saphAyo karI teozrI kahe che ke avidyAne brahmathI jo bhinna mAnazo to be nAMkhyo. kSaNika padArtha-tarka Akhare Take keTalo? vastu mAnavA tamArA advaitavAdano kaccaraghANa nIkaLI jaze. 66 kArikA pramANa sAtamA tabakamAM sUripuraMdarazrIe jaina ane jo avidyAne brahmathI abhinna svIkArazo to kAM to siddhAMtonuM pratipAdana karyuM che.... jagatanI vaividhya pratItimAM avidyAnI jema brahmane paNa kAraNa mAnavuM padArtha na ekAMte nitya che, na ekAMte anitya.dareka vastumAM paDaze athavA to brahmanI jema avidyAne paNa jagaduvaividhyapratIti nityAniyatva che. prati kAraNanI kalpanAmAM avakAza nahIM ApI zakAya. padArthanA nityatvamAM paNa anekAMta che, ane enA chevaTe chelle paramakRpALu sUrideva samajAvatAM kahe che ke aniyatvamAM paNa anekAMta che. samabhAvane jAgRta karavA mATe A vastusthiti pradarzita karavAmAM khuba ja bakhUbI rIte anekAMtavAdane yAkinImahattarAsunazrIe Ave che...badhI ja vastu brahmarUpa che-ekarUpa che mATe moha na karatA samajAvyo che. mA jema bALakane ramADatA-ramADatA bhaNAvI jAya samabhAva rAkho ane AcArakSetre AgaLa vadho. tema A yAkinI mahattarAsura nAmanI mA e A padArtha paNa sUridevanI samajAvavAnI chaTA ane ghaTA nyArI che. dareka vastune samajAvyo che. syAdvAdathI tolI samAdhAnano prakAza pAthare che. ekAMta koI vastumAM na joie.. 27 kArikA pramANa navamA stabakamAM mokSa viSayaka zAstranI anekAMta paNa anekAMtathI joDAyelo che. vArtA karavAmAM AvI che. A viSayamAM paNa virodhImukhatvena jeTalA tarko uThAvI zakAya jema AtmAnA astitva bAbatamAM alaga-alaga darzanonA teTalA tarko sUrijIe uThAvyA che. syAdvAdamAM jeTalA doSo uThAvI alaga alaga mata che, tema mokSa viSayaka paNa dareka darzananI bhinnazakAya eTalA doSo uThAvyA che. ane te badhAMnuM khUba ja sarasa rIte bhinna mAnyatA che. nirAkaraNa paNa karyuM che. dareka mAnyatAnuM vyavasthita varNana pahelA karavAmAM Ave che syAdvAda sivAya jagatano uddhAra nathI. kAraNa ke mokSa meLavavA ane tyArabAda te te mAnyatAmAM zuM truTio che, te sAmenI vyaktine mATe svAduvAda apanAvavo atyaMta Avazyaka che. toDI pADyA vagara jaNAvavAmAM Ave che. syAdvAda vinA koI paNa padArthanuM jJAna sarvAza saMpUrNa thatuM AtmA che ane syAdvAdanA siMhAsana para phITa bese evo AtmA nathI. tathA sarva aMzanuM paNa nathI thatuM. ane saMpUrNa paNa thatuM che. e vAstavikatA jaNAvavAmAM jeTalI mahenata paDI eTalo 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ parizrama, mokSa che ane anekAMtavAdanA siddhAsana para birAjamAna ya bacAve che ane aMdhane paNa bacAve che. thAya evo ja mokSa mAnavAmAM sAcI mukti maLI zake ema che, e mATe jJAna ane kriyA baMne gauNa-mukhya bhAve jarUrI che. jaNAvavAmAM nathI paDI. ane te pachI mokSanuM svarUpa darzAvyuM che. 64 kArikApramANa dazamA stabakamAM sarvajJatAne na svIkAranAra AtmAthI zarU karelI yAtrA mokSe jaIne aTake che. mImAMsaka ane dharmakIrti jevA keTalAka boddhonI carcA karavAmAM AtmAthI mokSa sudhInI zabdayAtrA eTale "zAstravArtA AvI che. samuccaya' A banne darzanonuM kathana che ke koI vyakti sarvajJa na hoI sau jIvone tAravAnA uddezathI UbhI thayelI kalama eTalezake, arthAt koI sarvajJa vyaktinI sattA A jagatamAM che ja nahIM. "zAstravArtA samuccaya' kAraNa ke sarvajJa-sAdhaka koI pramANa che ja nahIM. jaDajJAnane dUra karI jIvajJAna pamADavAnI kaLA eTale sUripuraMdarazrI ekeeka pramANathI sarvajJatAnI siddhi karI Ape zAstravArtA samuccaya 700 kArikA dvArA aneka mata-matAMtaranuM varNana karyuM, te eno sAco bodha prApta karavA mATe. ' sUrijI kahe che ke sarvajJa vyaktinI sattAno niSedha karanAra zuM satya bodhathI satya kriyA thAya che ane chevaTe satya mokSanI dareka vyaktine oLakhe che? jo e nathI jANato to ene niSedha prApti thAya che. karavAno koI adhikAra nathI-ane jo e saune jANe che, to enI mokSanI satyatA meLavavA jJAnamAM satyatA paNa jarUrI che. svayaMnA gaLe sarvattavyaktinI sattAnI mALA paherAI gaI. samarAIzcakahA, paMcAzaka, SoDazaka, paMcavastu, ApaNA Agamo-zAstro sarvatta vyaktinI sattA sivAya yogadaSTisamuccaya, yogazataka, yogabiMdu, yogaviMzikA, apUrNa kahevAya. pUrNa zAstra to sarvajJakathitanuM ja hoya. sarvajJasiddhi, anekAMtajayapAtAka, lalitavistarA, upadezapada, yena kena prakAreNa paNa sarvajJasattA aparihArya che. aSTaka, dharmabiMdu, dharmasaMgrahaNI, darzanasamuccaya, lagnazuddhi, chelle 58 kArikA pramANa agyAramAM stabakamAM traNa vastunI lokatattva nirNaya, dhUrtAkhyAna, yatidinakRtya, viMzativiMzikA, vArtA che. brahmaprakaraNa, jIvAbhigamalaghuvRtti, tattvArtha laghu vRtti, pahelI to zabdArtha saMbaMdhane na svIkAranArA kSaNikavAdI naMdIsUtraTIkA, zrAvakaprajJaptivRtti, dhyAnazatakavRtti, dazavaikAlika bauddhonI vArtA che. zabda ane artha (padArtha) vacce koI jAtano bahavRtti, dazavaikAlika laghuvRtti, anuyogadvAralaghuvRtti, saMbaMdha nathI, ema teonuM spaSTa mAnavuM che. piMdaniryukliTIkA, laghukSetrasamAsavRtti, paMcasUtrapaMjikA, sUripuraMdarazrI 29 kArikA dvArA baMne vacceno saMbaMdha prasthApita nyAyapravezakaTIkA, hiMsASTakaavacUri Adi upalabdha sAhitya sahita karI Ape che. 1444 graMthonI racanA karavA dvArA jinazAsanane jJAnathI atyaMta saMbaMdha vinA bodha azakya che. samRddha karanArA AcAryazrI haribhadra sUrIzvarajI mahArAjA zAstravArtA ane te pachInI 18 kArikAmAM jJAna ane kriyA vacce prAdhAnya samuccayanA aMte kahe cheane aprAdhAnyanI carcA karavAmAM AvI che. kRtvA prakaraNametad yadavaptaM kilcidiha mayA kuzalam keTalAka kahe che ke, mokSa mATe mAtra jJAna ja jarUrI che. bhavavirahabIjamanadha, labhatAM bhavyo jnsten|| to keTalAka daDhapaNe kahe che ke kriyA ja mokSa mATe Avazyaka che. A graMtha dvArA je puNya mane prApta thAya, tenA dvArA A jagatanA Ama jJAna ane kriyAne ja kAraNa tarIke svIkAranArA kramazaH jIvone mokSamAM sahAyaka bano. jJAnavAdI ane kriyAvAdIne kriyA ane jJAnanI paNa kAraNatAnI "bhavaviraha' zabda mUkIne teozrI potAnuM parama kartavya jaNAve AvazyakatA samajAvavAmAM AvI che. mAtra strI ane bhakSyanA jJAnathI bhoga nathI thato, kriyA paNa bhavano viraha mane ane AkhA jagatane thAo. jarUrI che ane mAtra cAlavAthI koI maMjila nathI maLatI, sAcI bhavano viraha ja jarUrI tattva che. dizAnuM jJAna paNa Avazyaka che. teozrI potAnA pratyeka graMthane aMte "bhavaviraha' zabda lakhe aMdha cAlI zake che, paNa rasto jANI nathI zakato mATe davadadhu che. vanamAM mRtyu pAme che. potAnA parama kartavyanI jANa jagatane thAya ane potAnA paMgu rasto jANI zake che, paNa cAlI nathI zakato, mATe davadagdha kartavyathI ja jagata potAne jANe-ema be ya vArtA jaNAvavA mAMge vanamAM mRtyu pAme che. che. sUrideva A zabda dvArA. jyAre aMdhanA khabhA para besIne rasto dekhADato paMgu svayaMne eprila - 2018 ['gadaSTie gAya-bhAvana' vizeSAMka - paddha jIvana 105.
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ AcArya hemacandrasUrinuM "dhAtupArAyaNam' munIcaMdra mahArAja sAhebA 'dhAta pArAyaNamUnuM saMpAdana kArya hAthamAM lIdhuM tyAre saMpAdita karI "hamadhAtupArAyaNamUnA nAme saMpAdita karela. ghaNAM anubhava zUnya hato. jJAnabhaMDAro lAyabrerIomAM tapAsa karatAM A. vijaya dAnasUrIzvara deva-gurunI kRpA ane kArya karavAno utsAha ATalI mUDIthI jJAnamaMdiramAMthI pustaka maLyuM. saMpAdana kAryano prAraMbha thayo. "dhAtupATha" saMskRta vyAkaraNanuM mahattvanuM aMga hovAthI yudhiSThira banAsakAMThAnA vAva tAlukAnA beNapa gAme vi. saM. 2028mAM mImAMsake lakhela. "saMskRta vyAkaraNa sAhitya kA itihAsa'nA badhA pratiSThA prasaMge javAnuM thayuM. tyAM kabATamAM dhULakhAtA bhAgo vAMcyA. dhAtupArAyaNamunA chapAyelA pharmA kADhI enI dhULa khaMkherI. dhAtupAThanI vividha paraMparAo pANInIya taMtramAM paNa beNapa saMghanA bhAioe kahyuM, amArA gAmanA eka munirAja dhAtupAThanI judI judI paraMparAo viSe vigato maLI. e paNa jANavA hatA. muni harSavijaya vidvAna hatA. AvA graMthonA kAryo karatA maLyuM ke saMskRta vyAkaraNanA pAMca aMgo sUtra, vRtti, dhAtupATha, have e che nahIM. AnuM ja karavuM hoya te karo. uNAdi, liMgAnuM zAsana vagere pAMceya koI eka ja graMthakAranI - AcArya bhagavaMta OMkArasUri mahArAja kahe, A graMtha adhUro racanA hoya tevuM ekaja vyAkaraNa taMtra che ane te che siddhahemacandra che te tame pUrNa karo. AcArya bhagavaMtanI AjJA tahatti karI kAma zabdAnuzAsana. A kAraNe siddhahema.mAM jeTalI sTatA ane lAghava kevI rIte karavuM te viSe vicAra-vimarza thayo. che tevuM anya koI vyAkaraNamAM nathI. saMsArI vaDIla baMdhu pU. munirAja yazovijayajI ma.sA. (hAla pANinIya taMtramAM sUtra pANinIe racelA che. emAM khUTatI AcArya) e jaNAvyuM ke A chapAyelA pharmA varSo sudhI dhULa, havA, bAbato mATe vArtika pAchaLathI racAyA che. kAzikAvRttikAra e bhejanA kAraNe jirNa thaI gayA che. ekavAra A pharmAo Aja svarUpe pachI thayA che. dhAtupATha pANinIyataMtramAM be-traNa prakArano Aje pragaTa karI devAya. ane AgaLanA saMpAdanamAM pUrNagraMtha prakAzita upalabdha thAya che. (1) dhAtupradIpa'mAM maitreya vageree svIkArela karAya te ucita lAge che. pATha parvadhAtupATha tarIke jANIto che. (2) "kSIrataragiNI'mAM e pramANe karavAnuM nakkI thayuM. kSIrasvAmie Apelo pATha ane (3) bhaTTajI dIkSite siddhAnta. chapAyelA pharmA ane prakAzakAya, mukhapeja vagere bAInDIMga kaumudImAM Apelo pATha. karavA pAlItANAnA bAInDarane soMpyA. bAInDare paNa keTalAka dhAtupATha" e vyAkaraNanuM ati mahattvanuM aMga che. "pUjyapAda', viziSTa anubhavono bodhapATha Apyo. devadandI', "kAtanU', "candra', 'zAkaTAyana' vagere badhA vayAkaraNoe beNapathI vihAra karI zaMkhezvaratIrthe AvyA. Agama prazna pU. potAnA vyAkaraNamAM dhAtupATho ApyA che. munirAjazrI jaMbUvijaya ma.sA.nA darzana thayA. pUjyazrInuM saMsArI kharekhara to dhAtupATha, gaNapATha vagerenuM sthAna vyAkaraNanI mosALa amArA tyAM. saMsArI saMbaMdhe kAkA thAya. ame vyAkhyAmAM ja hoya che. paNa enA kAraNe enuM kada vadhI jatuM hovAthI dhAtupArAyaNam nA saMpAdana mATe mArgadarzana mAMgyuM. pAchaLathI ene alaga karI devAmAM AvyA che. pU. jaMbuvijaya ma.sA. kaheH je paNa graMthanuM saMpAdana saMzodhana "dhAtupArAyaNam'nA prAraMbhamAM ja A hemacandrasUrijI jaNAve che karavuM hoya e viSayanA je koI graMtho maLe ene sAme rAkhavA joie. ke-"zrI siddha hemacandra vyAkaraNamAM sthApelA svakRta dhAtuonI A. koI paNa graMthakAra je viSayano graMtha race tyAre te viSayanA enA hemacandra vyAkhyA kare che. jo ke siddhahema nI bRhadvattimAM purogAmI graMthakAronA graMthonA avazya abhyAsa kare ja. ane enI divAdidhAtuono ullekha che paNa enA artha nathI AvyA. gvAdimAM amuka asara navA graMthakAra upara paDe che. A rIte AgaLa vadho ane to eka hajArathI vadhu dhAtuo che eTale bhyAdigaNanA dhAtuonuM kaMI paNa mUMjhavaNa hoya to huM beTho ja chuM. puruM vivaraNa ja nathI maLatuM. - pUjyazrI pAsethI mArgadarzana ane haiyAdhAraNa meLavI ane saMpUrNa sAthe dhAtupAThanI svataMtra pratio ja maLe che. cAturmAsa mATe pAlItANA pahoMcyA. DaoN. nemicandra zAstrInA zabdomAM kahIe to "zabdAnuzAsananI rAyaNamu dhAtupATha upara kalIkAla sarvajJathI hemacandrasUri prakriyAmAM pANInIya vaiyAkaraNonI AkhI penala dvArA je kAma thayuM ma.e racelI svApakSa vRtti che. eTale AvI dhAtapAThanI be vyAkhyAo che te ekalA A. hemacandrasUri mahArAje karyuM che.' (kAvArya devandra kSIrataraMgiNI ane "mAdhavIyA dhAtuvRtti' be maMgAvI. gaura3nA zabdanuzAsana:pa adhyayana pR. 67). "dhAtupArAyaNam' varSo pUrve jarmana vidvAna joha driSTae eka ja kartAe zabdAnuzAsananA pAMceya aMgo ane enI vyAkhyA (106) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ karI hovAthI anyatra je matabhedo-matAMtaro ubhA thayA che tevuM Ama hemacandrAcArya pANinInA cIlecAle cAlyA nathI. potAnI siddha hemazabdAnuzAsanamAM bilakula nathI. rIte ja padhdhati pasaMda karI che. A hemacandrasUrie dhAtupArAyaNam'mAM spaSTapaNe dhAtupATha eno "dhAtupaIRTyAma prasiddha thayAne ADatrIsa varSa thayA. A graMtha varSothI artha batAvyo ja che. sAthe sAthe anya granthAkArono A bAbatamAM durlabha banyo che. A graMtha mahattvanA jJAnabhaMDAromAM sulabha bane ja matabheda jovAmAM Avyo hoya tenI kyAreka te graMthakAranA te mATe "mo zrutajJAnam' graMthAvalI ke jemAM AvA durlabha graMthonI nAmollekha pUrvaka ane ghaNIvAra ' "maLe' evA ullekha sAthe maryAdita nakalo 'mudrita' karAvI jJAnabhaMDAromAM mUkavAmAM Ave noMdha ApI che. vaLI je te dhAtu 4 thI zarU thato hoya to e K thI che-A graMthAvalImAM A varSe 'dhAtupArAyaNam'nuM punarmudraNa karavAnuM zarU thato hoya evI gerasamaja na thAya e mATe A maujhayAviDa na nakkI thayuM che. ane je te jJAnabhaMDAromAM mukavAmAM Avaze. tyauSThAviH jevuM spaSTa nidarzana karyuM che. evI ja rIte sarAri dhAtupArAyaNam graMtha "hemadhAtupArAyaNam' nAme I. sa. 1899mAM dhAtu zAhi samajavAnI gerasamaja na thAya e mATe paNa nyAvi jarmana vidvAna joha kisTa dvArA thayuM tyArathI A graMtha dhAtupATha A che. tAlavyAdhi nathI evI spaSTa sUcanA ApI che. samajavA mATe vidvAnomAM jANIto che. dhAtanA vivaraNamAM je te dhAtu parasmapadI che ke AtmapadI ke eka vAta khAsa mahattvanI che ke-pANinIya aSTAdhyAmI ane enI ubhayapadI e spaSTa karI e dhAtune lagatA je te vizeSa sUtra lAgatA kAzikA TIkA vyAkaraNanA mahattvanA graMtho che. paNa jyArathI bhaTTajI hoya te sUtronA nirdeza pUrvaka thatA vizeSarUpa batAve che. dIkSite "siddhAnta kaumudI' nAme prakriyA krame vyAkaraNa racyuM tyArathI pachI te dhAtuthI kRdaMtanA pratyaya lAgI banatA kRdaMtanA zabdanI prakriyA krame adhyayana vadhavA lAgyuM. aSTAdhyAyI krama ane vigato ane uNAdinA pratyayothI banatA zabdonI vigata sasUtra kAzikATIkAnI sariyAma upekSA thaI. ullekha kare che. siddhahema paNa aSTAdhyAyI krame che. siddhahema.nA vidyArthIomAM paNa sAmAnya rIte vyAkaraNa taMtramAM pANinIya vyAkaraNa jANItuM che prakriyA kramanI mAMga thavA mAMDI. A samaye upAdhyAya vijaya ma.sa.e ane pANinI e dhAtupAThane 10 gaNamAM vibhAjita karyuM che. "hema bRhastrakriyA ane enI vistRta vyAkhyA "hemaprakAza'nI racanA ApaNe tyAM jeno saMskRtanA adhyayananA prAraMbhamAM vyApaka pracAra karI hemaprakAza'no uttarArdha e "dhAtupArAyaNam'no ja saMkSipta che te siddhahema pravezikA madhyamAM (pahelI buka, bIjI buka)mAM paNa avatAra hoya evuM jaNAya che. 10 gaNamAM dhAtupAThanuM vibhAjana karyuM che. siddhahemanA pracAra-prasAramAM upA. vinaya vijayajInuM paNa moTuM vAstavamAM pANinI karatAM paNa prAcIna kAzakusna vagere yogadAna che. e bhUlavuM na joie. vaiyAkaraNoe dhAtupAThanuM nava gaNamAM vibhAjana kareluM che. A. mudraNa zarU thayA pachI siddhahema nuM prathama prakAzana zAsana samrATa hemacandrasUrijIe paNa nava gaNamAM vibhAjana karyuM che. A vAtanI A. bha. zrI nemisUrIzvarajI ma. e saMpAdita karyuM che. e pachI muni bahu ochA lokone khabara haze. sAmAnya rIte pANInIya vageremAM himAMzu vijayajI A. dakSasUrIzvarajI vagere ghaNA mahAtmAoe mAmi bIjo gaNa che. gudotyAdri dhAtuono trIjo gaNa che. vivAdri siddhahema. ane enA aMgonuM vivecana prasiddha karI siddhahemanA cotho guNa che. jyAre kAzakusna-A. hemacandrasUrijI Adie adhyayanano mArga prazasta karyo che. A badhA mahAtmAone vaMdana. guThThotyAdi dhAtuone badri mAM antarbhAva karyo che. vivAH trIjo gaNa che. eTale nava gaNo che. vyAkaraNanA adhyayananI paripATI vikasita karavAnA prayAsa A. zrI vijayazIlacandrasUri ziSya muni vailokyamaMDana vijaya 'vahI rahelAM varSo e paraMparAlopanA varSo che. samAja ane che. A graMtho mukhyatve prAkRta ane pachI saMskRta bhASAmAM che. e jIvananA tamAma stare paraMparAno tyAga, kharekhara to hrAsa thaI bhASAone samajavA mATe athavA e bhASAmAM Alikhita rahyo che, evuM koI paNa, paraMparAno cAhaka ke jANakAra, avazya zAstrone samajavA mATe vyAkaraNanuM adhyayana anivAryapaNe kahI zake. dharmanA, jaina saMghanA kSetra mATe paNa A vidhAna karI Avazyaka hovAnuM, paraMparAthI svIkArAyuM che. vyutpatti zIkhavA mATe, zakhAya tema che, ane adhyayana-adhyApananI paripATI paratve paNa kayuM pada kaI rIte banyuM te jANavA mATe vyAkaraNanuM jJAna jarUrI A vAta anubhavI zakAya tema che. gaNAyuM che. vRddhoe kaheluM subhASita samajAve che ke "vyAkaraNanI zAstro, Agamo e ApaNo prANa che. ApaNuM, ApaNA padanI siddhi-padajJAna prApta thAya che padanA jJAnathakI arthano nirNaya dharmanuM temaja dharmasaMghanuM astitva ja A zAstragraMthone AbhArI thAya-thaI zake. sAco arthanirNaya tattvajJAna tarapha ApaNane dorI eprila - 2018 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' viroSAMka - prabuddha jIvana 107
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ jAya che ane tattvajJAna parama kalyANanuM kAraNa bane che." AdhAre jaina buko na banAvI zakAya? pariNAme jaina copaDIonI AvA to aneka suvacano che je vyAkaraNano mahimA to gAya racanA thaI ane tenuM adhyayana vyApaka banatAM bhAMDArakaranI buko che ja, vyAkaraNanA jJAnanI AvazyakatA paNa samajAve che. A banne vIsarAI gaI. phalataH vidyArthIne prApta thavA joitA bodhamAM paNa bAbatone lakSyamAM rAkhIne ja, ApaNA pUrva mahAjJAnIoe eka- noMdhapAtra pharaka paDI ja gayo! asaMkhya niyamonI bharamAramAM vidyArthI be nahi, paNa 18-18 vyAkaraNo racyA hatA. are, khuda bhagavAna aTavAya; yAda na rAkhI zakavAne kAraNe AvaDe nahi tethI kaMTALe; mahAvIprabhue parakAzelA niyamone varNavatuM jene vyAkaraNa paNa ane chevaTe kAM to vyAkaraNanI dizA tyajI de, kAM upekSApUrvaka ja ApaNe tyAM hovAnuM ApaNane jANavA maLe che. bho-A sthiti Aje vyApaka banI gaI che. buka bhaNanArane vartamAnamAM ApaNe tyAM be vyAkaraNono vizeSa pracAra che. vyAkaraNa mATenI jhaMkhanA-jijJAsA jAgavI joie, tene badale pANini vyAkaraNa tathA siddhahemazabdAnuzAsana. temAM paNa ApaNA aruci pedA jaina vargamAM siddhahema vyAkaraNano vadhu pracAra che. kalikAlasarvajJa mahesANA pAThazALAmAM siddhahema bhaNavAnI paraMparA hajI jaLavAI zrI hemacandrAcarya aDhAre vyAkaraNomAMthI sAra tattva sAravIne racela che. ziSyavRtti ApIne paNa tyAM tenuM adhyApana thAya che. keTalAka, A vyAkaraNa saraLa che, prasAdamadhura che ane sarvAgINa vyutpatti- gaNyAgAMThyA ja kahIe, adhyApako, jeo mahadaMze mahesANA bodha karAvavAmAM sakSama che. paribhASAo ane zAstrArthonI pAThazALAmAM taiyAra thayelA che, teo paNa yathAmati siddhahemanuM jaTilatAthI mukta A vyAkaraNanuM adhyayana-adhyApana ApaNe tyAM adhyayana karAve che. AvA adhyApako dvArA cAlatI pAThazALAmAM ke 850 varSothI niraMtara ane vyApaka rUpe cAlatuM rahyuM che. tene vadhu khAnagI rAhe keTalAMka sAdhu-sAdhvIo ane vidyArthIo vyAkaraNa ne vadhu sugama banAvavA mATe seMke roke vividha vyAkaraNavida munivaro bhaNatAM jovA maLe che; temAMnA ghaNAMka to hemapravezikA bhaNIne tathA vidvAno dvArA anekavidha prayatno paNa thayA che. avacUri, aTakI jAya che, to keTalAMka AgaLa paNa vadhe che. paraMtu saMyamI DhuMDhikA, candraprabhA, hemaprakAza, hemalaghuprakriyA, dharmadIpikA, vargamAM guruo dvArA je vyAkaraNano abhyAsa karAvAto hato te hemaprabhA, siddhaprabhA, hemabRhatuprakriyA jevA aneka vyAkaraNa-graMtho lagabhaga, jUja apavAdone bAda karatAM, nAmazeSa thaI cukyo che. tathA hemavibhrama, kriyAratnasamuccaya, nyAyasaMgraha, zabdamahArNa- paMDita ke adhyApakano joga maLe to buka ke vyAkaraNa bhaNavAnA; vanyAsAnusadhAna, hemadhAtumAlA, dhAturatnAkara, uNAdigaNa- anyathA tevo joga maLavAnI pratIkSA karatAM rahevAnuM. AthI, saMyamI vivRtti, dvayAzraya kAvya, dhAtupArAyaNa jevA vividha sAdhana graMthonI vargamAM vyAkaraNano saghana ke sAmAnya abhyAsa virala banI gayo racanA te A prayatnonA bhAgarUpa ja gaNAya. pAchaLanA samayamAM A vyAkaraNanA bhASAMtaro paNa khaMDazaH ghaNAM sAdhvIjI to pUche cheH amAre vyAkaraNa bhaNIne zuM karavAnuM? ke saMpUrNataH thayAM che. to tenA AdhAre gujarAtI buka-hemasaMskRta amAre kAMIvyAkhyAnAdi prayojana to hoya nahi, to vRthA samaya pravezikA vagerene paNa racanA thaI che. ApaNe tyAM sAdhu- bagADavAthI zo phAyado? sAdhvIvargamAM seMkaDo varSothI siddhahema vyAkaraNa bhaNAvavAnI paraMparA javAba zo Apavo AvAzUnano? moTI muMjhavaNa che. kharekhara cAlI Ave che. bhaNI zake tevI kSamatA dharAvatA koI paNa dIkSita to vyAkhyAnAdi prayojana hoya tevA loko paNa kyAM have vyAkaraNa dIkSArthIne vyAkaraNa bhaNAvavAmAM Ave ja. vyAkaraNano pAyo pAko bhaNe che? temanA mATe paNa graMthonA bhASAMtarono vipula jattho naMkhAya, pachI ja anyAnya zAstronA abhyAsamAM tene praveza maLe, upalabdha che, taduparAMta AjanA ApaNe tyAM cAlI rahelA e ApaNI ziSTa prathA rahI che. bhASAMtarayugamAM temaja vyAkhyAnopayogI AlekhanonAM DhagalAbaMdha chellA keTalAka dAyakAthI sIdho vyAkaraNa-praveza karAvavAne "reDImeDa' pravacana-pustakonA yugamAM, vyAkhyAnAdi khAtara paNa, badale prathama saMskRtapraveza karAvavAmAM Avato thayo. te mATe prAkRta-saMskRta vAMcavAnI tathA vyAkaraNa bhaNavAnI emane zI garaja upayukta sAdhana tarIke DaoN. bhAMDArakaranI be buka-mArgopadezikA ke jarUra hoya? tathA pravezikA vyApakarUpe calaNI banI. te bhaNyA pachI, bhaNanAranI na bhaNavAnA nukAsana paNa rokaDAM cheH je graMthanuM bhASAMtara na hoya kSamatA, kSayopazama tathA ruci anusAra tene vyAkaraNamAM praveza te vAMcI nahi zakAya. bhASAMtara paNa jevuM hoya tevuM-teTalA ja karAvavAmAM Avato. saMskRtanA sudaDha ane spaSTa bodha mATe zabdo ane vAkyomAM svIkAravAnuM rahe; potAnI rIte ke kharuM ke bhAMDArakaranI be buka bahu upayogI sAdhana banI hatI. khoTuM, teno nirNaya karI na zakAya; sudhArA ke pheraphAra karI na zakAya. paraMtu thoDA varSo agAu eka navo pravAha evo zarU thayo ke khoTuM hoya toya khabara na paDe, ane to kadIka jANakAronI sAme A to arjana ane mithyAtvInI banAvelI copaDI che. e ApaNe khoTA-bhoMThA paDavAnuM thAya. vaLI kALanA badalAI jatA pravAhamAM zA mATe bhaNavI joie? ApaNuM potAnuM vyAkaraNa che, tene ane bhASAparivartananI sthitimAM bhASAMtaro aprastuta athavA 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ kaThina paNa thaI javAnAM. kema ke 15mA-16 saikAmAM thayela jevI jIvanasaMbaMdhI hoya athavA to saMgIta-nATaya jevI kaLA joDe bhASAMtaro, DabA ane bAlAvabodha, Aje kone vAMcavA phAve? nisbata rAkhanArI hoya, paNa dareka dareka vidyAzAkhAmAM ApaNA koNa ukele tema che? te ja rIte chellAM pacAseka varSomAM thayela pUrvajonA pratibhA-parizrama-tapane lIdhe kharekhara vipula ane samRddha bhASAMtaro AgAmI dAyakAomAM ukelavA-samajavAnuM agharuM sAhitya sarjAyuM che. vizeSa AnaMdanI vAta to e che ke sAhitya thavAnuM ja. evA saMjogomAM te te samaye pravartamAna deza-kALane sarjanano A dora Aja sudhI laMbAyo che paraMtu enI sAme AjanA anurUpa nUtana bhASAMtaro jarUrI thavAnA ja. te kAma koNa karaze? manuSyanI maMda grahaNazakti, alpa dhAraNAzakti, ochI dhIraja, kemake mULa graMtho sAtheno anubaMdha to kyAranoya chUTI gayo samayanI achata vagerene dhyAnamA laIe to evuM vidhAna karavAnuM hovAno! vadhumAM mULa, graMthonA vAMcanamAM gurUgamananI jarUra paDe; mana thAya che ke- "AjanA yugamAM navA sAhityanI jeTalI jarUra che, te rIte vAMcavAmAM Ave to be paMktionI vaccenA artho, rahasyo, tenA karatAM kyAMya vadhAre jarUra che-jUnAne vadhu upayogI ane upAdeya saMdarbho paNa gurugama dvArA jANavA maLI zake tevo lAbha bhASAMtara banAvavAnI, eno mahattama lAbha uThAvI zakAya e rIte ene rajU thakI to nahi ja thAya. karavAnI." bhASAMtaronuM vadhatuM calaNa ane vyAkaraNa bhaNavAnuM ghaTatuM jatuM sRSTa sAhityane vadhu lAbhadAyI banAvavAnI A prakriyAmAM-samIkSita mahattva-A be ne lIdhe eka AkhI paraMparA have lupta thavAmAM che. vAcanA taiyAra karavI, eka graMthanA viSayonI anya graMthonA viSayo atyAre bhaNAvanArA adhyApako che, te paNa AvatA samayamAM nahi joDe tulanA karavI, saraLa vivecana karavuM, cokkasa viSayane hoya. navA adhyApako nIpajavAnI zakyatA ghaTatI jAya che, ane nirUpanArA graMthAMzono saMgraha karavo, alaga lAgatI bAbatono je nIpaje che te paNa nabaLA ja; sakSama ke samartha nahi ja hoya. ane samAna dRSTibiMdue samanvaya karavo, koSTako banAvavA, vividha samayamI vargamAM to upara nirdezya tema, guruparaMparAprApta adhyayana- sUcio taiyAra karavI-jevA anekAaneka prakalpone samAvI zakAya. parthI lagabhaga nAmazeSa thavAmAM che. e sthitimAM ApaNe, gaI A tamAma prakalpo graMthane anekagaNo vadhu upayogI banAvI te sadInA sthAnakamArgI ane terApaMthI samAjanI mAphaka ja niHzaMka che. amarakozanI sAthe ApavAmAM AvatA zabdakozanI thokaDAyugamAM athavA bhASAMtarayugamAM pAchA pahoMcI jaIzuM; ane jarUriyAta konAthI ajANI che? joke A prakAranuM kArya varSothI ApaNI mULabhUta ghaNI ghaNI bAbatothI lagabhaga vaMcita thaI paDIzuM. dhIme dhIme thatuM ja rahyuM che, paraMtu vartamAnayuganI paristhiti jotAM vAstavikatAnuM A citraNa koIne atiukti jevuM lAge; koIne to A dizAmAM badhA sAhitya upAsakoe macI paDavAnI jarUra lAge nirAzAvAda lAge, to e banavAjoga che. paraMtu AvuM uDAu che. avalokana karI daIne vastusthitinI upekSA paNa na ja karI zakAya. prastuta graMtha A ja dizAmAM maMDAyeluM eka pagaluM che. kalikAlasarvajJa balka, kharekhara to ApaNe Aje ja cetI javuM paDe. adhyayananA, zrI hemacaMdrAcArya bhagavaMte racelA siddhahemazabdAnuzAsananuM paThanavizeSataH vyAkaraNanA adhyayananA phAyadA, saMgha ane saMyamI varganI pAThana prAyaH laghuvRttinA ja sahAre karavAmAM Ave che. vyAkaraNanA navI peDhIne gaLe UtAravA paDaTe. te lokone preraNA ApIne e prAraMbhika abhyAsI mATe jarUrI tamAma bAbatono A vRttimAM bhaNavA tarapha vALavA-doravA paDe. ane paraMparA-adhyayananI samAveza thayo hovAthI vidyArthIomAM e atipriya rahI che. A paraMparAthI abhinna evI peDhIne je thoDAka paNa sujJajano upalabdha vRttinA udAharaNa-pratyudAharaNonI saMkhyA bRhavRttinA pramANamAM che temano lAbha laIne e paraMparA pAchI vikasita thAya ane ghaNI ochI hovA chatAM, e udA. pratyudA. jANe cUMTIghUMTIne pasaMda cirakALajIvI bane tevA prayAso AdaravA ja jo ie. karyA hoya tema, prAraMbhika abhyAsamAM paryApta banI rahe che. prastuta (3lI poza-prastAvanA). kozamAM laghuvRttinA tamAma udAharaNa-prabhudAharaNa (13,000 uparanA zabdo pUjya gurubhagavaMta AcArya zrI vijayazIlacandrasUrijI karatAMya vadhAre) akAzadikramathI samAvavAmAM AvyA che. ma.nA che. teozrInI vyAkaraNanA adhyayananI paripATI punaH A kozanI upayogitA anekavidha chevikasita thAya tevA paryAso AdaravA joie tevI AMtarika icchA koIka graMthanA vAMcana daramiyAna vAnIna zabda Avyo. mAnIna eTale? ane preraNAne anusarIne teozrInA ziSyavarga dvArA je kAryo thayAM nathI khabara. vyAkaraNamAM kyAMka A zabda udA. rUpe Ave che evuM temAM traNa mukhya che. yAda che, paNa zodhavA mATe keTalAM pAnAM pheravavA paDe? e vakhate 1. simanavRnduvAdarapoza: jo A koza hAthavago hoya to vAnIna nA sthAna sudhI pahoMcavAnuM, bhAratavarSanI lagabhaga badhI ja prAcIna ane paraMparAgata eno artha samajavAmAM cokkasa saheluM thaI paDe. jJAnazAkhA, pachI e vyAkaraNa-sAhitya jevI zaikSaNika hoya ke ya nuM ipratyaya paranuM rUpa za nA zani nI jema yAnti thAya ke meM nyAya-darzana jevI tattvajJAnaviSayaka hoya athavA jyotiSa-Arogya nA patinI jema yati thAya? paNa e mATe to zakti ane gati karanArA [eprila - 2018) 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana (109).
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ sUtro jovA paDe. have jo A koza hAthavago hoya to e sUtro samAviSTa udAharaNa-pratyudAharaNanI sUci paNa umerAI. paNa jaldI hAthavagAM thAya. A sapAdanane maLelA bahoLA pratisAre A sapAdana pAchaLanuM pIpat nI sAdhanikA kaI rIte karavAnI? jo A prakAranA parizramanuM sATuM vALI ApyuM. umaLakAthI chalakAtA pratibhAvapatro prayogomAM lAgatA tamAma sUtronI vRttimAM udA. tarIke avIrat ke AzIrvAdapatronI ja vAta nathI karato, paNa jaina zrIsaMghamAM jevA prayogo Ave che eTaluM dhyAnamAM hoya to e tamAma sUtro vyAkaraNanA adhyapanamAM A graMtha eka anivArya sAdhana tarIke A kozanI madadathI sahelAIthI zodhI zakAya. vaparAto thayo. ghaNA-ghaNA abhyAsIono vyAkaraNa bhaNavAno eka ja nA prayoga keTalA arthomAM thAya che te jANakArI paNa A utisAha A graMthanI madadathI vadhyo. pANini-vyAkaraNanA koza Ape. abhyAsIone siddhahemazabdAnuzAsananI gatividhi samajavA mATe TUMkamAM, A koza vyAkaraNanA kSetramAM bhomiyAnI garaja sAre tema eka savaliyata UbhI thaI. jANavA maLyA pramANe eka bahena che. A kozanuM saMkalana muni zrI dharmakIrtivijayajI ane muni zrI "huMDhikAvRtti vyAkaraNa abhyAsamAM pradAna' evA viSaya para sailokyamaMDanavijayajI dvArA thayuM che. pIeca.DI. paNa karI rahyA che. A kozamAM abhyAsIonI mAMga pramANe mahattvanA udA.nI Ama to, sAmAnyataH jaina zramaNa saMsthA dvArA thatAM koIpaNa staranA sAdhanikA, samAsavigraha vagere ApavAnI paNa yojanA hatI. te vidyAkAryomAM jainetara vidvAno jhAjho rasa nathI dAkhavatA hotA. kArya AraMbheluM paNa kharuM. paraMtu te daramiyAna muni zrI paNa uparokta baMne kAryo- udAharaNakoza ane TuMDhikAne kendramAM vimalakIrtivijayajIe, bahavRttinA lagabhaga tamAma udA.nI rAkhIne zrI harSavadanabhAI trivedIe "siddhahemano udAharaNa-koSa: sAdhanikA-vigraha vagere darzAvatI hUMDhikA TIkAnuM saMpAdana AraMbhya. yunivarsiTInA baranuM kArya, sAdhuoe TAMcA sAdhano vaDe karyuM.' tethI laghuvRttinA tamAma udA. A TIkAmAM samAI jatAM hovAthI, evo eka lekha paNa taiyAra karyo. je "zabdasRSTi'nA jUna, 2016nA binajarUrI punarAvartana karavAnuM jarUrI na lAgatAM, phakta aMkamAM prasiddha thayo. je amArA mATe AnaMdaprada ghaTanA banI rahI. udAharaNasUcino ja upakrama rAkhI, sAdhanikA vagerenI yojanA jatI A lekhamAM zrI harSavadanabhAIe baMne kAryonI mUlyavatta vize vigate karI che. A TuMDhikAno paricaya have pachI Apyo che. vAta karI che. to baMne kAryonI keTalIka maryAdAono yogya rIte 2 siddhahemazabdAnuzAsana-vravRtti-Tu fuDhaI-zA-2-7 nirdeza paNa karyo che. A prakAranA karavA tevA anya kAryo aMgenA siddhahemazabdAnuzAsananI svayaM kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcArya emanA nirdezo mahattvapUrNa che. jo zramaNano vipula saMkhyA AvA racita bRhad vRttimAM samAviSTa 30,000 karatAM paNa vadhAre kAryomAM joDAya, ane temAM AvA vidvAnono sAtha-sahakAra udAharaNa-pratyudAharaNonI temaja zabdAnuzAsanagata tamAma meLavavAmAM Ave to kalikAlasarvajJane aMjalirUpa eka mAtabara sUtromAM rahelA mULa zabdonI sAdhanikA darzAvatI eka vRttinI kArya thaI zake. ane siddhahemanA adhyayananI paripATIne daDhamULa paNa racanA saM. 1591 (I. sa. 1535)mAM saibhAgyasAgara nAmanA karI zakAya. vyAkaraNa vizArada munie karI che, je "TuMDhikA'nA nAme oLakhAya A uparAMta siddhahema-prAvRttavyAkaraNa (siddhahemazabdAnuzAsanache. vyAkaraNanA abhyAsIo mATe A eka mahatvarRNa sahAyaka aSya adhyAya)nA adhyayanamAM sahAyaka bane tevA "prAkRtabodha' sAdhana che. nAmanA graMthanuM paNa prakAzana karavAmAM AvyuM che. A vRttimAM sUtragata dareka padamAM tema ja dareka dRSTAMtamAM kayo mULa A graMthanA kartA caladhAra gacchanA zrI narendrasUrijI (vikramano zabda ke dhAtu che, kayA arthamAM kayo pratyaya lAgyo che, kayA kayA 14mo se ko) che ane tenuM saMpAdana AcArya zrI anubaMdhono lopa thayo, pratyaya lAgyA pachI kramazaH te sUtrothI vijayazIlacandrasUrijI ma.nA mArgadarzanamAM viduSI sAdhvIjI zrI kayA kayA pheraphAro thayA, samAsa-vibhakta-saMdhi-nyAya va. sarvAga dIkSitaparjJAzrIjIe karyuM che. saMpUrNa mAhitI ApavAmAM AvI che. A sAdhanikAnI sahAyathI A graMthamAM kartAe siddhahema-prAkRta-vyAkaraNanI vRttimAM vidyArthI ekadama saraLatAthI vyAkaraNamAM gati karI zake che. udAharaNarUpe samAviSTa prayogonI rUpasiddhi darzAvI che. vRttinA A mahAkAya graMthanuM saMpAdana muni zrI vimalakIrtivijayajIe saM. prAraMbhe ja kartAe 'fsaddhahemASTamAdhyAye rUpasiddhirvighIyate' ema 2045mAM AraMvyuM hatuM. kArya gaMjAvara ane saMsthAkIya zramane kahIne, vyAkaraNa para pAMDityapUrNa vivaraNano nahi, paNa badavyaktigata stare ja zramathI kArya sAdhavAnuM. hastaprata ukelavAthI vidyArthIonI sugamatA khAtaphphakta rUpasiddhi ja darzAvavAno mAMDIne mUpha jovA sudhInA badhA ja kAma jAte karavAnA. eTale samaya potAno Azaya spaSTa karI Apyo che. vRttinA aMte paNa teo to lAge ja. lagabhaga paccIsa varSe, 7 bhAgamAM lagabhaga 2500 A vRtti racavA pAchaLano hetu darzAvatA jaNAve che ke "judA judA pAnAmAM graMtha prakaTa thaI zakyo. dareka bhAgamAM, te te bhAgamAM vidvAnoe potAnI matikalpanAthI jaTila banAvI dIdhelI saghaLIye (110) 'gurudaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ rUpa prakriyAne joIne, ziSyavargathI prArthanA karAyelA naracaMdrasUrie (zrI muMbaI jaina yuvaka saMghane maLela anudAnanI yAdI) paraMparAne najara aMdAja karyA vagara rUpasiddhi darzAvavAno A prayatna karyo che. - saMgha Donezana vidyArthIlakSI A racanAmAM jo ke vyAkaraNanA badhAM sUtro noMdhAyelA rUpiyA nAma badhA ja prayogonI sAdhanikA nathI darzAvavAmAM AvI. kartAne jyAM jyAM, je udAharaNomAM abhyAsIone tenI sAdhanA kaThina paDaze to 5,00,000/- zrI sI. ke. mahetAsAheba ema lAgyuM, tyAM tyAM lAgu pADavAmAM sUtro temaNe kramabaddha TAMkyAM - prabuddha jIvana nIdhi phaMDa che. te paNa khAsa sUtro ja. bAkInI sAmAnya prakriyA to abhyAsI 3,500/- zrImati DaoN. razmibena bhedA pote ja zodhI zake tevo temano khyAla lAge che. ane te samucita 9000/- zrImati IlAbena caMpakalAla modI paNa che. kema ke Ane lIdhe A graMthanuM kada apekSAe ghaNuM haLavuM 12500/rahI zakyuM che. ane tema chatAM atre siddha karavAmAM AvelA prayogo para pUratuM dhyAna ApanAra abhyAsI anya tamAma prayogo jamanAdAsa hAthibhAI mahetA anAja rAhata phaMDa| sahelAIthI siddha karI ja zake che. 10,000/- zrI zazikAnta ema. mahetA siddhahemazabdAnuzAsana vyAkaraNa tarIke sarvotkRSTa hovA chatAM paThana (jyoti AIskrIma) pAThanamAM eno pramANamAM alpa pracAra kema? e kharekhara mUMjhavanAro prazna che. A praznanA vidyArthIo taraphathI je javAbo Aja sudhImAM 15,000/- zrI manoja jayaMtilAla khaMDeriyA haste : maLyA che temAM eka e paNa hato ke "A vyAkaraNanA abhyAsamAM ramAbena mahetA sahAya pUrI pADe tevuM sAhitya maLatuM nathI." Ama to A vyAkaraNa 25000/svayaM eTaluM vyavasthita che ke ene sahAyaka sAhityanI, anya bhAnu ceriTi TrasTa anAja rAhata phaMDa | vyAkaraNane jeTalI jarUra che teTalI na ja rahe, chatAMya thoDIka jarUra to che ja e vAta nakArI zakAya tema nathI. te vakhate manoratha thayo 2000/- jyotibena saMghavI hato ke A prakAranuM sAhitya avazuM pUruM pADIzuM. A graMtharUpe e kizora TimbaDIyA keLavaNI phaMDa manoratha AMzika rIte pUro thayo che. A sivAya prAkRta vyAkaraNaDhaMDhikAnuM ane kalikAlasarvajJazrInI hayAtImAM ja lakhAyelI 10,000/- zrI manoja jayaMtilAla khaMDeriyA haste : tADapatrapatinA AdhAre prAkRta vyAkaraNanI zuddha vAcanAnuM saMpAdana ramAbena mahetA pravartamAna che. saMgha navA AjIvana sabhya uparokta graMtho meLavavA mATe sarasvatI pustaka bhaMDAra, 5,000/- zrI kiraNa ratilAla zeTha 112, hAthIkhAnA, ratanapoLa, amadAvAda-380001. prabuddha jIvana saujanya dAtA (079-25357692.) 25,000/- DaoN. bharata je. bhImANI - bhAvanagara haste : zrImati IndirA TI. paTela ''praba jIvata' have DijiTala svarUpe upalabdha eprila saujanya) 1929 thI mArca 2015 sudhI 'prabuddha jIvana'nA badhAM ja aMko saMsthAnI | 25,000/vebasAITawww.mumbaijainyuvaksangh.com upara Apa vAMcI zakazo. temaja DI.vI.DI. svarUpe paNa A badhAM aMko upalabdha che. jijJAsu je joIe te meLavIne ja jaMpavuM, e kadAca saphaLa jIvananI ane pustakAlayone A DI.vI.DI. vinA mUlya ame arpaNa karIzuM. A DI.vI.DI. nA saujanyadAtA nizAnI haze, paNa je maLyuM hoya emAM saMtuSTa rahevuM, e 1. phorama oNpha jaina InTelekasyuala to saMtoSI-jIvananI nizAnI che. saphaLa jIvana karatAMya haste-aMjanA razmikumAra jhaverI ane mayUra vorA. saMtoSI jIvana vadhu zreSTha che. 2. nirmaLAnaMda jyota, rekhA-bakula naMdalAla gAMdhI upavana' pustakamAMthI saMparkaH saMsthA oNphisa - 022-23820296 (eprila - 2018 ) 'gadaSTie graMtha-bhAvana' vizeSAMka - paddha jIvana 111)
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhutAna pravAsanA saMsmaraNo H 7 kizorasiMha solaMkI (gatAMkathI cAlu...) nagAgI rinTena nAmanA saMte eka maMdiranuM nirmANa karyuM hatuM. te 10. punAkhA janma Aje paNa A jonganI sAme ja che, sthAnika bhASAmAM ene 'jonga DI, lA eka evuM sthaLa che ke jyAM beThA beThA himAlayanAM cuMga' (nAno jonga) kahe che. A jogane 8mI sadImAM gurU zikharone mANyA ja karIe. paNa ame to pravAsI hatA. Docu lAno ripaoNcenA AzIrvAda prApta thayA hatA. emaNe A sthaLanI mulAkAta DhoLAva utarIne punAkhA velImAM pravezavAno romAMca hato. gADha laIne bhaviSyavANI karelI ke "nAma gela'nAmano eka mANasa hAthanI jaMgala, vaLAMkovALA rastA ane upara jhabUbI rahelAM totiMga vRkSo! sUMDha jevA dekhAtA parvatanI dhAra upara eka killebaMdha ImAratanuM vacce vacce AvatAM pANInAM vheNa. A velImAM saMtarAM, sapharajana, nirmANa karaze. keLAM ane kekaTsa puSkaLa mAtrAmAM jovA maLyAM. phUlo paNa AkarSaka sAbaDunga nAmavela pho (Pho) ane mo (Mo) nadInA saMgama hatAM. sthaLe Avyo tyAre teNe tyAM chAvaNI nAkhI ane e ja rAtre ene thiskuthI lobesA 65 ki.mI. thAya che. lobesAthI punAkhA svapna AvyuM ke jANe gurU ripoce bhaviSyavANI karI rahyA che. eNe ane vaoNngaDyunA rastA judA paDe che. A vistAramAM cIDanAM vRkSonuM e ja samaye, e ja sthaLe jonga nirmANa karavAno saMkalpa karyo ane pramANa ghaNuM che. tyAM najIkamAM eka maMdira AveluM che ene cIme tibeTanI tenI sAthe lAvelA eka pavitra avazeSa (sthAnika lAkhA kahe che. 1998-99mAM eno jIrNoddhAra karAvelo. bhASAmAM rAjuMga kArasAyAnI)nI sthApanA karavAnuM nakkI karyuM. bhutAnamAM je koI strIone bALaka thatuM na hoya te ahIM AvIne A rAjuMga kArasAyAnI e tibeTanA DukyA dhArmika saMpradAyanA mAnatA mAne che. ahIMyAM nezanala InsTITyuTa opha egrIkalcara sthApaka sAMgapAgyArenI aMtima vidhi daramyAna temanI AvelI che. tyAMthI rasto uttara tarapha phaMDAya che. ame vaLAMkamAM pAMsaLIomAMthI camatkArika rIte avalokitezvaranI pratimA pragaTa vaLyAM tyAM amArI bIjI gADI UbhelI hatI. tapAsa karatAM jANavA thaI hatI. A pratimA eTalI badhI pavitra mAnavAmAM Ave che ke maLyuM ke, ahIM rAjamAtA lokonI khabara aMtara pUchavA AvyAM che. tene pAchI meLavavA mATe tibeTanA lokoe punAkhA joga para ekadama sAdAImAM, koI bhAra ke bhabhako nahi, sAmAnya mANasanI AkramaNa karyuM, paraMtu temAM teo saphaLa thayA nahi. bhUtAnanA jema. eTale ja bhutAnanI prajA potAnA rAjAne bhagavAnanI jema vijayanI yAdamAM dara varSe ziyALAnA aMtamAM eka vArSika tahevAra pUje che. rAjA-rANI vize eka zabda paNa ghasAto bolo to tamArI punAkhA zeraDA ujavavAmAM Ave che. khera nathI! dezano rAjA ja traNa rUmanA sAdA makAnamAM raheto hoya, punAkhA jagamAM praveza mATe vacce phI nadI Ave che enA pachI pUchavuM zuM? upara lAkaDAno brIja banAvyo che. e oLaMgIne ame aMdara pravezyA, lobesA pachI 12 ki.mI. no vistAra sUkko lAgyo. chatAMya tyAre enI bhavyatAno amane khyAla Avyo. punAkhA bhutAnanI bhUtAnanI hariyALI to kharI ja. khetaromAM DAMgara laherAya che, ghauM ziyALAnI rAjadhAnI che. sADune tene eTalA mATe banAvelI ke paNa UbhA che. kheDUto kAma karatAM jaNAya che. A badhuM nirakhatAM ahIMyA ziyALAmAM paNa vAtAvaraNa hUMphALuM rahe che. 1950 sudhI nirakhatAM bapore AvI gayAM punAkhA. dara varSe ziyALAmAM rAja vahIvaTanuM saMcAlana ziyALAmAM thikuthI sUraja mAthe hato. garamI pramANamAM ghaNI hatI. ame utarIne punAkhA khaseDAtuM. A jonganA sthApaka sADunga nAmagyela samAdhi amArA gAIDanI sUcanA mujaba punAkhA jonga jovA taiyAra thayA. avasthAmAM ja I.sa. 1651mAM mRtyu pAmelA. Aje A jogamAM punAkhA 1350 mI. nI UMcAIe vaseluM che. pacAsa varSa pahelAM aMdara AvelA eka maMdiramAM emanuM zarIra sAcavavAmAM AvyuM che. tyAM mAtra eka ja jonga hato. dhIme dhIme e zALAnI zarUAta Aje paNa ziyALAmAM sAdhuo thimyuthI cha mAsa mATe ahIM AvIne thaI. 1980nA dAyakAmAM eno vistAra vadhyo. punAkhAno vistAra rahe che. nAno hovA chatAM navAInI vAta e che ke, 300 varSa sudhI e A jonganuM mahattva eTalA mATe che ke, bhutAnanA prathama rAjA bhutAnanuM ziyALAnuM pATanagara rahyuM ane dezanA ItihAsamAM enI yunena ungacuno rAjyAbhiSeka 17 Dise. 1907nA roja A ja mahattvanI bhUmikA rahI. punAkhA jogamAM thayo hato. bhikSuo mATeno sabhAkhaMDa bIjA punAkhA jonganI sthApanA I.sa. 1637mAM sAbaDuMga gavAn dharmarAjA (1653-1667)e nirmANa karela. cha vakhata Aga nAmaglee karI hatI. enI pahelAM paNa ahIM I.sa. 1328mAM lAgavAthI, ekavAra dharatIkaMpa ane ekavAra pUrathI A jonganI prabuddhajIpUrNa eprila - 2018
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ ImAratane nukasAna thayuM hatuM. 1919nA Dise. mAM sAmAnya loko mATe khulluM mUkAyeluM atyAre ene UMcAI para nirmANa karela che. ApaNe pagathiyAM A smAraka tenAM citro mATe jANItuM che. A citromAM alaga caDIne upara javuM paDe che. enA daravAjAnI sAme ja nAno jonga alaga bhagavAnanuM Alekhana karavAmAM AvyuM che ane evuM che. jatI vakhate DAbA bAjue zALAnuM makAna Ave che jemAM bALa mAnavAmAM Ave che ke, A citronI jAduI tAkAtathI duzmano para lAmAo bhaNe che. A jogamAM kula 21 maMdiro AvelAM che. A vijaya meLavI zakAze. durita tattvo dUra raheze ane samagra dezamAM punAkhA jillo e bhutAnano sauthI moTo jillo che ane A zAMti-saMvAditAnuM vAtAvaraNa sarjAze. jongamAMthI eno vahIvaTa karavAmAM Ave che. rAjamAtAe je smAraka banAvyuM che ane bhoMyataLiye dorajI amane tyAMnA sthAnika vidyArthIoe A jonga, ane bhIMte phUrapAnA alaga agala avatAronAM citra jovA maLe che. prathama cItarelAM citro vize samaja ApI. e citrono paNa eka ItihAsa mALamAM dorajI phUrapAnA badhA ja avatAromAM sauthI prabhAvazALI hoya che. mAtra citarAmaNa nathI paNa emAMya bodhijhamanI saravANI evA khApasunga naoNngalana samarpita che. bIjo mALa darajI phUTatI anubhavAya che. ane emAMthI bahAra nIkaLIne baporanA phUrapAnA bIjA avatAra nAmpAra gvAlavAne samarpita che. ahIM bhojana mATe jyAM baMne nadIono saMgama thAya che enA kinArA vizALa guMbaja nIce eka buddha zAkyamuninI prAcIna mUrti AvelI pAse banAvelA bagIcAmAM gayA. tyAM bhojana vyavasthA karavAmAM che. je punAkhA joga taraphathI bheTa ApavAmAM AvelI che. AvI hatI. badhAM zAMtithI jamyAM. e roDanI sAmenI bAjue eka amArA keTalAka mitro nadImAM rAphTIMga mATe joDAyA. ame senTrala skUla hatI. thoDA vidyArthIo ahIM-ahIM AMTA mAratA hatA. gADImAM goThavAyA ane AgaLa ATheka ki.mI. pachI e mitrone bhojana pachI tyAMthI 10 ki.mI. dUra genga nAmanI TekarI sAthe lIdhA. punAkhAthI nIkaLIne ravAnA thayA thimha.. je raste AvyA AvelI che ke jenA para rAjamAtAe dezanI surakSA mATe traNa mALanuM hatA e ja raste pAchA... smAraka banAvyuM che. nadInA kinAre jatA roDa dvArA ame AgaLa vadhI rahyA hatA. tyAM DAbI bAju kheDUtonAM makAno chUTA chavAyAM Rta' 43, tIrthanagara, vi01, solA roDa, jovA maLyAM. khetaromAM pILI paDI gayelI DAMgara laherAtI hatI. ghATaloDIyA, amadAvAda - 380062. nadI ane retALa pradeza jovA maLyo. mo. 9825098888 salAhazikhAmaNa upadeza ramaNa sonI. lagabhaga eka ja arthanA A traNa zabdo salAha, zikhAmaNa, banelAo ja moTe bhAge salAha zikhAmaNano mAro calAve che, upadeza bahu chUTathI haratApharatA hoya che. ekadhArA, vaNa aTakyA, kAgArAMLa karI mUke che : juo, A karo, A rIte karajo, AnuM nona sTopa; ne enuM nizAna bananArA satata phaphaDe che. bhAgI javAya dhyAna rAkhavuM, satyaM vada, dharma cara, sAMbhaLyuM?, samajyA? AjJArtha to bhAgI chUTe che, bhAgI na javAya to AMkho khullI rAkhIne kAna kriyApadonI TAMkaNIo ghoMcyA karavAmAM emane apAra AnaMda maLe baMdha karI de che, salAhanuM poTaluM na chUTake svIkArI to le che paNa che, emano samaya aDhAka sukhamAM pasAra thAya che. paNa sAmenAnuM pachI bahAra jaIne khaMkherI de che - hAza, chUTyA. zuM? zikAre nIkaLelAne zikAra to maLI rahetA hoya che - kharA anubhavIo ne sAcA jANakAro kadI salAho ApavA gAmamAMthI bahAra bhaNavA javA nIkaLelA koI kizora, paraNIne besI jatA nathI. e loko mAne che ke haju potAne ya vadhu sAsare jatI kanyA vadhU nokarI karavA jato yuvaka, jhaTa laIne anubhavanI, vadhu jANakArInI jarUra che, ne jAte ThebAM khAdyA sivAya bhoLavAI jato mugdha bhakta - e badhA miSTa zikAra hoya che. nAnA anubhava ke jJAna maLatAM nathI. vadhI, teyAra readymade anubhava hovuM, ziSya hovuM, putra hovuM, jijJAsu hovuM - e zikAra banavAnI nAmanI koI cIja hotI nathI. eTale mAgaLA AvanArane ya e uttama lAyakAta che. pachI pelA zikArI emanA para zikhAmaNano salAha nathI ApatA, bahu bahu to mArgadarzana karAve che ke, jo, mAro calAve che. pelo rasto, tyAMthI AgaLano tAre khoLI levAno." e loko ane ApaNe jANIe chIe A zikArIo koNa hoya che te. tamArI sAthe sAthe, tamane AMgaLIe vaLagADIne pharatA nathI, bahu akALe pakva thaI gayelA, jiMdagImAM kadI sakriya nahIM thaI zakelA, jIbha calAvatA nathI, kemake e ToLAMne ghumAvanAra TurIsTa gAIDa kadI prabhAvaka nahIM banI zakelA, zarIrathI ja nahIM manathI paNa azakta nathI hoya - hoya che Acho saMketa karanAra, mAtra IMgita karanAra. eprila - 2018 ) prabuddha jIvana (113).
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ ApaNA ghaNAkharA zikSako ne ApaNA dharmaguruone ema svIkAryo hoya che. "sonerI salAho'ne evuM badhuM kahevAya che kharuM, hoya che ke pote upadeza ApavA mATe avatAra dhAraNa karyo che ne paNa e badho mahimA salAha ApanAre Ubho karelo hoya che. emanA upadeza vinA A jagata ekeya DagaluM AgaLa cAlI zakavAM potAnI vAta bIjAnA manamAM nAkhavAnI traNa rIto hoya che : nathI. emanI pAse moTe bhaLo zuM hoya che. emanI pAse vicAronA zikhAmaNa, vinaMtI ane prema. kAvya eTale zuM - enI oLakha kothaLA hoya che, ne e vaLI, moTe bhaLo to emaNe paNa agAu ApatAM saMskRtanA eka kAvya-vicArake kahyuM che - e kAntAsamita koI zikSaka ke dharmaguru pAsethI meLavyA hoya che. zikhAmaNa gAMThe upadeza kare che. pachI vivaraNamAM kahe che : zAstro ane vaDilo baMdhAvI ema kahevAya che ne? e A ja. kazuM choDavAnuM ja nahIM, AjJApUrvaka upadeza kare che; mitro ane snehio vinaMtI ane emanuM ema AgaLa padharAvavavuM! paNa jJAna e kaMI kothaLo nathI, samajAvaTathI kAma le che. paNa bane ke A baMne bAbato mANasanA e to vahetI ane vadhatI jatI zakti che. eTale kharekharo zikSaka manamAM jhara na UtarI jAya. eTale pelo rasika saMskRta vidvAna kahe ne kharekharo dharmaguru to upadezaka nahIM paNa preraka hoya, rasto che ke kAntAsasmita - eTale ke priya patnInA vacananI jema kavitA aMdhanAro hoya. ziSyanA citramAM vicArano eka taNakho evo eno upadeza, upadeza zAno? - eno marma vAcakanA hRdayamAM mUke ke e enI cetanAmAM prasarato jAya, e eka vicAra evo premathI sarakAve che. ISTa vANI paNa miSTa rIte - premapUrvaka - ApaNA uttejaka hoya ke bIjA cAra navA vicAra ziSyanA manamAM janma. tarapha Ave to ApaNe snehathI svIkArIe. kazuM paNa ApavA mATe jJAna e nirjIva vAraso nathI - DeDa sTaoNka nathI, ApaNA zarIranA ne levA mATe vizvAsano setu sauthI vadhu kAmano hoya che. hitecchu jIvatA koSonI jema enuM saMvardhana thAya che. eTale ja ziSyo savAyA hoya te jakaDI ke Akramaka na hoya, bIjI zakyatA, bIjAno vicAra thAya che. ne evo guru ja kahI zake che - putrAtu ziSyAtu parAjayaH dhyAnamAM rAkhato hoya to pachI salAha zikhAmaNa upadezane ApaNo | upadezanuM eka lakSaNa e che ke e gaLe Utarato nathI hoto. dezavaTo ApIe to paNa cAle. kadAca vadhAre sAruM cAle. ThAMsIne ghusADavAmAM Ave che. upadeza bhAgye ja ApaNe premathI mo.9228215275 sva. zrI camanabhAI DI. vorA (ghATakopara) nA jIvana-kavanane namana saha zradhdhAMjali "yathA nAma tathA guNa" nA nyAye zrI "camanabhAIe" potAnA nAmane potAnI satkAryo dvArA sArthaka karI batAvyuM. jema mahekatA phUlonA bagIcAmAM je koI jAya tene phUlonI sugaMdhano AsvAda prasAda rUpe maLyA vagara rahe nahIM tema je koI paNa paricita ke aparicita vyakti teonI samIpa jAya te vyakti teonA kalyANakArI satkAryomA joDAIne praphullita ane prabhAvita banyA vagara rahe nahI. teo yuvAnane paNa zaramAve evo sphartilI kAryazaktinuM atra-tatra-sarvatra jIvatuM jAgatu udAharaNa hatA. koIpaNa sAmAjika, dhArmika, zaikSaNika ke vyavahArika kAma teonA mATe sahaja hatuM. vividha samAjomAM krAMtikArI parivartana lAvIne tenA amalIkaraNa mATe tIvra rasa laI navA navA projekTonuM Ayojana karatA hatAM. | prakhara samAja sevaka zreSThIvarya sva. zrI durlabhajIbhAI khetANIe A cIthare viTaLAyela ratnane pArakhI laI zrI hIMgavAlA lena - ghATakopara svayaMsevaka maMDaLano bhAra soMpI ceramena pade sthApyA hatA. rASTrasaMta pa. pU. namramunijInA muMbaInA prathama cAturmAsa zrI ghATakopara hIMgavAlA saMghamA teonA (camanabhAInA) pramukhapadanA nejA heThaLa yAdagAra, yazasvI, tejasvI ojaravI ane aitihAsika banI gayuM hatuM.. | teo ghATakoparanI ratnaciMtAmaNI zALA, koleja, jena AdhyAtmika sTaDI sarkala ghATakopara, rAjakoTa jaina mitra maMDaLanA prANa samAna hatA ane hara ghaDI hara pala enA utthAna mATe tatpara rahetA hatA. potAnuM kArya poteja karavuM tevuM mAnatA hatA ane temanI pAse AvanArane sAMbhaLI yogya pratisAda Apavo te temano gurumaMtra hato. | teo e svabaLe zUnyamAMthI sarjana karI vyavasAya kSetre pratiSThA prApta karI hatI. posTa-ophisa bacatakhAtAe teone ghaNAM ja evorDathI navAjyA hatA. AvA parama-kalyANa mitra ane sujJa salAhakAra haLa karmI jIva nA jIvanamAMthI arkhalita preraNA maLatI rahe ane A divya AtmAne parama-gati prApta thAya tevI paramakRpALu paramAtmAne prArthanA saha zradhdhAMjalInA sumana arpaNa. surezabhAI sI. paMcamIA ghATakopara prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ upaniSadamAM mahAsaMhitAvidhA DaoN. nareza veda sAmAnya rIte varNonA saMyojita samUhane saMhitA kahevAmAM sAMdhanAro che. Ave che. AcaraNa sUtronA saMyojita samUhane AcaraNa saMhitA have jyoti saMbaMdhI saMhitAnuM varNana karIe chIe. (pRthvImAM kahevAmAM Ave che. e rIte jyAre loka, jyoti, vidyA, prajA ane rahela) agni, pUrvarUpa che, (ghulokamAM rahela) Aditya (sUrya) zarIra - ema ekamonA saMyojita samUhono ullekha karavo hoya uttararUpa che. jaLa e baMneyamAM saMdhirUpa che ane vIjaLI te bene tyAre upaniSadanA aSTAo ene traNasaMhitA vidyA kahIne sAMdhanArI che. oLakhAve che. Rk, yarjura, sAma ane atharva - e cAra vedo e have vidyA vizenI vAta. temAM guru pUrvarUpa che, ziSya uttararUpa cAra mahAsaMhitAo che. emAM vedavidyA, sRSTividyA, devavidyA che, vidyA se benuM sAMdhaNa che ane pravacana (zikSaNa) te baMne sAMdhanAruM ane AtmavidyAnuM nirUpaNa thayeluM che. A nirUpaNa RSimunionA che. samayanI bhASAmAM ane tatkAlIna rIta paddhatie thayeluM che, eTale have prajA (saMtati) vizenI vAta. temAM mAtA pUrvarUpa che, Aje ApaNI samajamAM AvatuM nathI. paraMtu upaniSadanA RSie pitA uttararUpa che, bALaka (saMtAna) te benuM sAMdhaNa che ane bhale saMkSiptamAM sUtrarUpe e rajU karela che, paNa ApaNe jyAre bALakanI utpatti e bene sAMdhanArI che. enI bhASA ane paddhatine AjanI bhASA ane abhivyaktinI have zarIra (AtmA) vizenI vAta. temAM nIcenuM jaDabuM pUrvarUpa tarAhamAM DhALIe chIe tyAre e gUDha jaNAtI vidyAnuM rahasya ApaNI che, uparanuM jaDabuM uttararUpa che, vANI e benuM sAMdhaNa che ane samakSa pragaTa thAya che. veda saMhitAo ane upaniSadonuM adhyayana jIbha e bene sAMdhanArI che. jo ApaNe pAMca dRSTie karIe to A AkhI bAbata ApaNI joI zakAze ke emAM upAdAna kAraNa, nimitta kAraNa, baMnenuM samajamAM Ave ema che. saMyuktarUpa ane ene sAMdhanAra saMyojaka - e cAranI vAta karavAmAM A mahAsaMhitA eTale zuM ane kayAM kevI rIte rajU thayelI che AvI che. e pAMca adhikaraNamAM brahmAMDathI piMDa sudhInI, samaSTithI evo prazna manamAM UThe to eno uttara che : "taitirIya upaniSadanA vyaSTi sudhInI vAta AvarI levAmAM AvI che. eTaluM ja nahi, e trIjA anuvAkamAM e jovA-samajavA maLe che. pahelA enA mULa badhAMne aMdaro aMdara ane anya sAthe pArasparika saMbaMdha che, enI rUpamAM joIe ane pachI AjanI bhASA paddhatie ene samajIe. vAta paNa karI devAmAM ApI che. kevI rIte te have jarA vigate | 3thAttaH saMhitAyA upaniSadaMcADyAcAma:paMDvasvadhavArang! samajIe. udhanoma 3dhiLyotiSama vidyama 3gpnama 3SyatmimAM tA. dharatI (pRthvI), AkAza (dyo) ane aMtarikSathI koI paNa loka mahAsiritA tyArakSA athAdhanoram| pRthivI pUrvarupamAM bane che. anaMta koTi brahmAMDamAM ane mAnavadehamAM A traNeya lokanuM cauruttarapamAM 3vAzaH sadhaHTI9TIvAyuH saMdhAnam rUtyaMdhatnomAM astitva che. jema koI daDA jevI eka goLa vastunA be bhAga 31thAdhiLyotiSamAM 3niH pUrvarUpamAM dvitya uttarapana yaH karavAmAM AvyA hoya evuM ja pRthvI ane svarganuM che ane te baMnene saMdhiH vaidyutaH saMdhAnamAta 3dhiLyotiSamAM 3thafghavidyamAM3nAvArya joDanAra aMtarikSa che. sAdhAraNa arthamAM to pRthvI mATIpaththarano pUrvarUpamaUArAUntavAyuttarapAvidyA saMgha pravavanam saMghAnamAM goLo che ane AkAza (ghA) jANe ke avakAza (khAlIpaNuM) che. tithividyamAM mathAghipranam| mAtA pUrvapad pitottaram' paNa evuM nathI. pRthvI mAtAnuM ane ghI pitAnuM svarUpa che. duniyAmAM prabhAsethaH khanananam saMghAna taghapranaJArUT3thAdhyAtma! je mAtRtva ke mAtRbhAva che e badhAMnuM pratIka pRthvI che. jovA jaIe 3gharA hanuH pUrvapamAM 3ttarA hanuttaramAM vAva:saMdhaH nirdI to ghAsanA taNakhalAthI mAMDI IzvaranA avatAra sudhInuM koIpaNa saMdhAnamArUti 3SyAnamArUtImAM mahAsaMhitAH yaupametA mahAsaMdetA astitva evuM nathI ke jenA janma mATe mAtAnI jarUra na hoya. vyAkhyAtA ved| pRthvI AvI mAtA che ane te jaLa, agni vAyu ema anya bhUtonuM - have amo pAMca adhikaraNomAM saMhitAnI vyAkhyA karIe chIe. pratIka che. pRthvI che to e badhAM che. jyAre yu (AkAza/svarga) e e pAMca adhikaraNa - adhiloka, adhijyotiSa, adhividya, adhipraja prANonuM pratIka che. jeTalA devo che te badhA ghulokanAM saMtAno che, ane adhyAtma che. vidvAna loko ene mahAsaMhitA kahe che. have kaho ke svargalokanI divya zaktio che. sthaLa, jaLa, agni, vAyu, adhiloka saMbaMdhI saMhitAnuM varNana karIe chIe. temAM pRthvIloka AkAzanA je je devatAonI kalpanA karI ApaNe emanI tasvIro pUrvarUpa eTale ke paheluM svarUpa che, zuloka (svarga) uttararUpa eTale ane mUrtio banAvI che te vAstavamAM tamAma jIvone maLelI ke uparanuM svarUpa che, aMtarikSa te benuM sAMdhaNa che ane vAyu tene zaktio (kSamatAo) che. ApaNI jJAnendriyo ane karmendriyo je eprila - 2018) prabuddha jIvana 115) |
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ kAMI kAryo karI zake che te e divya zaktionA pratApe che. aMdhApo che. jIvasRSTinuM vijJAna jANavuM jarUrI che. e samajAvavA mATe A ke baherAza AvatAM eTale ja ApaNe ema bolIe chIe ke adhiprajano muddo RSioe uThAvyo che. jIvasRSTinA pAyAmAM AMkhanA deva ke kAnanA deva rUThayA che. mAtA (mAdA), pitA (nara) ane saMtAna enuM triku raheluM che. zarIra - pRthvI, svarga ane aMtarikSa e traNeya lokamAM agni, Aditya ane emAM vyApta prANanI bhUmikAe mAtA (mAdA) ane pitA ane vAyu ema traNa jyotio AvelI che. A traNa jyotioe (nara)nA saMyogathI saMtAnarUpI navo jIva janma dhAraNa kare che. temanA mULabhUta rUpamAM eka UrjAnA ja traNa svarUpo che. eTale vAstavamAM e paNa UrjA/zaktirUpa agnino taNakho che. je pharI "trinI jyotISa" athavA trirovana' kahIne oLakhAvavAmAM Avela A sRSTimAM navA jIvanA avataraNa mATe adhibhUta banI zake che. che. samasta brahmAMDamAM rahelo vaizvAnara agni ane mAnavadehamAM A AkhI vAta "adhipraja' rUpe samajAvavAmAM AvI che. rahelo prANAgni A jyoti (UrjA) ja che. mAnavazarIramAM e pAMcamuM adhikaraNa "adhyAtma' kahyuM che. adhyAtmanI vAta ahIM prANa, apAna ane vyAnanA rUpamAM saMcArita thaI zvAsocchavAsa, mAnavanA zarIra ane AtmA baMne sAthe saMkaLAyelI che. manuSyano cayApacaya, utsarga jevI kriyAo kare che. potAnI UrjA vaDe e deha brahmAMDanA sanAtana dhArAdhoraNo anusAra brahmAMDanA ja aMzo zarIramAM je zakti utpanna kare che, tenA vaDe ja zarIrayaMtra anekavidha potAnAmAM dhAraNa karIne yaMtrarUpe kArya karI rahyo che. je kAMI kAmo kare che. pRthvImAM A jyoti agnirUpe ane ghulokamAM brahmAMDamAM che, te badhuM ja manuSyadehamAM paNa che. kaho ke mAnavadeha AdityarUpe kriyAzIla rahetI divyazakti che. temane joDanAra brahmAMDano ja adaloadala namUno che. mANasanuM zarIrayaMtra potAnI IMdhaNarUpa koI prajvalita vidyutazakti na hoya to pRthvI parano aMdara rahelA samaSTidhoraNo jevA sanAtana niyamo dvArA ja agni pelA svargalokanAM amRtatattvone potAnA kSetramAM lAvI zvAsocchavAsa, rUdhirAbhisaraNa, cayApacaya, utsarga, ciMtana-manana zake. e divya amRtatatva mAnavadehamAM ane anya yoninA vimarzaNa jevI agiyAra prakriyAo karI zake che. manuSyanA zarIramAM jIvomAM prANAgnirUpe kArya karI saune jIvADe che. agni ane sUryane je kAMI banI rahyuM che te teno svabhAva che. A sva-bhAva eTale pavitra mAnI enI pUjA arcanA thAya che ane enI sAkSIe badhAM AtmAno bhAva. AtmAnA bhAvamAM rahevuM eTale adhyAtmamAM zubha kAryo karavAmAM Ave che te A kAraNe. jIvavuM. paramAtmA siddha thAya tarkanA AdhAre paNa AtmA siddha trIjuM adhikaraNa adhividyA che. jyAM sudhI samasta brahmAMDamAM thAya svAnubhUtine AdhAre. hRdayagraMthino cheda kare, satya prema ane kAma karatAM sat ane Rta jevA, puruSa ane prakRti jevA, AkarSaNa karuNAnA bhAvo sthira kare ane jaDa tathA cetana badhAMmAM eka ja ane apAkarSaNa jevA, baLa ane gati jevA, sattva, rajasa, tamasa AtmA vilasI rahyo che e anubhUtine daDha kare te sAco svabhAva jevA guNo vizenA, cetanAnI cAra avasthAo vizenA, janma- athavA kharuM adhyAtma che. yajJa, tapa ane dAnanI pravRtti vaDe manuSya punarjanma jevA pApa-puNya jevA, karma ane karmaphaLa jevAM sanAtana jyAre mANasa jAgrata, svapna ane suSupti jevI traNa avasthAmAMthI dhoraNo ke niyamone jANIe nahIM, tyAM sudhI vyaSTi ane samaSTimAM turIya avasthAmAM gati kare, sattva, rajasa, tamasa ane aMdhatamasanI jenI ramaNA che ene samajI zakAya nahIM. tethI jJAnavidyAnA sarjana guNaprakRtimAMthI mukta thaI guNAtIta avasthAmAM praveze tyAre te ane vistaraNanI pravRtti jarUrI bane. e pravRtti guru, ziSya ane adhyAtmane pAme che, e vAta RSie samajAvI che. zikSaNaprakriyA dvArA thaI zake. eka bAju gurunI prajJA ane medhA Ama, A mahAsaMhitA vidyAmAM adhibhUta, adhideva ane ane bIjI bAju ziSyanI zraddhA ane saMpata-e baMnenA saMparkamAM adhyAtma ema traNeya dRSTiono samanvaya karI jIva, jagata ane AvavAthI jJAnArjananI prakriyA ane pravRtti saphaLa ane caritArtha jagadIzvaranI vAta samajAvavAmAM AvI che. vyaSTi ke samaSTi, enI thAya. A vAta emAM darzAvavAmAM AvI che. aMdaranAM sattvo ane tattvo, pravRttio ane prakriyAo ekamekathI cothuM adhikaraNa "adhipraja' che. jIvanamAM eka mahattvanI pravRtti alaga ke svataMtra nathI, paraMtu sAvayava saMbaMdhathI joDAyelI sApekSa jema jJAnArjananI che, tema bIjI mahattvanI pravRtti prajanananI che. che e jANavuM jarUrI che, ane e vAta saMghANa, joDANa ke yoganI Ama to mAnavInI zodhanAM sAta mukhya kendro che : (1) zakti vAta vaDe A vidyA zIkhave che. A brahmAMDa (cosmos) ekaor(2) zAMti (3) jJAna (4) prema (5) sauMdarya (6) AnaMda ane (7) ganic whole che, emAM kayAMya astavyatatA (caos) nathI, amaratva. A amaratvanI zodhamAM e prajanana prakriyAmAM AgaLa sAmaMjasya (harmony) che, emanI vacce sajIva ane prANamaya vadhe che. potAne nAma che eTale pote nAzavaMta che. paraMtu eka yA saMbaMdho che. e saMbaMdhone je jANe ane samaje che, te jIvanamAM bIjArUpe pote TakavuM che, amaratva pAmavuM che evI IcchAthI mAnavI saphaLa thAya che. ID prajanananI pravRttimAM joDAya che. prajAtaMtu avicchinna rahe, potAnA kadamba baMgalo, 35, prophesarsa sosAyaTI, kuLa ane vaMzanuM sAtatya jaLavAya, potAnuM lohI jemAM vahetuM hoya moTA bajhAra, vallabha vidyAnagara -388120 evAM pharajaMda prApta karavAnI IcchAne kAraNe prajanananI pravRtti thAya phona : 02692-233750 mo. 09727333000 116) prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAva-pratibhAva prabuddha jIvana vizenA bhAva-pratibhAva ApavAno A mAro patharAtI lIlI-cAdara, te paNa yoganuM ja pariNAma. yogathI prathama prayAsa che. DaoN. sejalabenanA dareka lekha khuba arthasabhara, jIvamAtrano vikAsa badhAto rahe. dharatIne phaLAva rahe te prema agAdha, ciMtanayukta, sAhajIka jIvana jIvatA manuSyanA mAnasane yoga, tene saMga banato aTakAvavo rahyo, astu. jagADanAra mahAmulI jIMdagInA amUlya AyAmone ujAgara kare evA harajIvana thAnakI, porabaMdara che. subodhIbenanA dareka lekha khuba suMdara che. phebruArInA lekhamAM AtyaMtara tapa' aMtargata svAdhyAya-dhyAnanA bhAvo khuba suMdara phebruArI-18 no aMka amArA paramapUjya mu. zrI rasikabhAI rIte chaNAvaTa karI saraLatAthI samajAya evI rIte prAlekhyA che. zAha taraphathI maLyo. AbhAra. karmanI thiyarI, samatAbhAva, sAmAyikabhAva, saMvedanA Adi bhAva 4 nA di "ja "jaina dharma ane anya paraMparAomAM yoga" vizeSAMka prabuddha sAdhanAnA pAyAnA mahattvanA mahA khuba suMdara rIte AlekhyA che. jIvana" kharA arthamAM jIvana prabuddha banI rahe evA prayatno ane sAmAnya mANasa paNa saraLatAthI karI zake evA zvAsozvAsana saMpAdana che. tatrIzrIne abhinaMdana. AlaMbana laI dhyAna-svAdhyAya AMtarika yAtrA AdhyAtmika patha prathama to "parama sukhAya: yoga paMtha' taMtrIzrIno atyaMta para paga mukavA sakSama banI zake che. Azrava-saMvara-nirA-udIraNA mAhitIsabhara ane upayogI che. sAva sIdhI saraLa bhASAmAM supAcya jevA bhArekhama lAgatA zabdone gaLe zIro utarI jAya tevI saraLa che. bhASAmAM samajAvI samAja upara khuba moTo upakAra karyo che. bIjuM tyArabAda jaina ane jainetaramAM yoga zuM che tenI viSada ghaNAvaTa vipazyanA vinA je khoTA khyAlo hatA te dara ryA che ane tenA karI lekhakoe yoga vizeSo sAcI samaja ApI che. atyaMta sucikara vizenA khuba UMDArAthI samajAya tevA bhAvo raja karyA che. to lekha Do. kumArapALa desAIno "AnaMdaghana ane yoga-mArgIya vipazyanAnI sAdhanA, mahattva phAyadA ane kaI rIte siddha karI zakAya rahasya' che. AnaMdaghananI keTalAka saMdarbha mATe kavitAo ApI lekhake te paNa sahajatAthI samajAya tevA bhAvo che. sAthe karmonI nirjarA- citra pradAna karI dIdhuM. kSaya karI zAzvata-nitya-dhruva tattvane pAmI zakAya che. Ama to yoga pahelAM jAtane oLakhAvatI vAta Ave. baMdhAya - hA saMdhavI, amadAvAda no sela eTale badhuM ja sAdhya che. e vAta saMkSepamAM paNa mArmika rIte pI.je. paTela sAhebe - "ApaNA svabhAvane barAbara oLakho eja zuddha, buddha, nitya ane muktAtmAne ne parazuM tattva tarapha dorI dharma"mAM karI che. jAya te yoga samajAyuM param eTale bIjo bane zreSTha, bIjAM be dvArA AjIvana vAMcavA ane hRdaya-paTArImAM saMgharI rAkhyA jevo aMka zreSThatA tarapha prayANa karavuM, te yoga. zoSaNane sthAne poSaNa, taiyAra karavA badala dhanyavAda. ma. sAhebo, lekhako, taMtrIzrIo. eka AtmAmAM rahelI anekatAne samajavI. ekAMtamAM eka no ya tathA samagra TImane sAdara vaMdana. jaya jInendra, AbhAra, aMta AvI jAya, te yoga. 2vajIbhAI kAcA, amarelI ye dila mUjhe esI jagaha le cala, jahAM koI nA ho!' asaMbhava. vizvamAM prathamavAra jyAM jyAM jaIzuM, tyAM tyAM, ApaNe to hovAnAM ja sujhe nagigapaII jaina dharmanI AgamakathAo"nuM phanA AtmAnAM tamAma mAkA ne eka dorAmAM parovavAnAM rahe che. zrAvya rUpAMtara web para pUrvajo gayA, anujo AvatAM rahevAnAM ja prakRti, puruSanuM bIja parama pUjya AcArya zrI vAtsalyadIpasUrIzvarajI grahaNa karIne khIlatI khulatI rahevAnI ja. temanI vaccenuM AkarSaNa likhita "jaina dharmanI AgamakathAo"nuM paNa sRSTinAM vikAsanuM nimitta banatuM rahevAnuM ja. zrAvya rUpAMtara thayuM che te vaDodarAnA komyuTara dharatI ane AkAzanuM milana, te yoga sRSTine vikasAvatI ejInIyara zrI nisarga samIrabhAI rAvala dvArA daSTi te yoga. karmamAM kuzaLatA, dhyAna, prema ane samarpaNa te yoga. http://desikitab.herokuapp.com/ sUryanAM kiraNo ke varSARtunI jaladhArA A yoganI sAdhanA ja para niHzulka sAMbhaLavA maLaze. karatI rahe che. sUryanI uSmA, ukaLatuM ke ThaMDu pANI te yoganuM ja jainazAsananA gaurava samAna A samAcAra pariNAma gaNAya. kudaratI baka te snow. ukaLatA dariyAnA pANInI vadhumAM vadhu prasAro ane A dharmakathAo varALa, ane temAM bhaLatAM rajakaNa, vAdaLanuM baMdhAtuM ane varasavuM sAMbhaLIne dharmano marma pAmo. te yoga. upara bhUmimAM paNa ugI nIkaLatuM ghAsa, comAvAmAM (evi - 2018) pAchaLa
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ JAINISM THROUGH AGES Dr. Kamini Gogri Samprati was a Mouryan Emperor who was Grandson of faith. Major parts of Maharshtra were ruled by various Emperor Ashok and disciple of Jain Acharya Suhasti. dynasties like Kadambs, Rashtrakuts, Chalukyas, Ratts, According to Nishithvisheshchurni, Samprati had sent his Kalchuris, Shilahars, Yadavs and others in different periods. men to various regions including Maharashtra to make a All the dynasties mentioned above had affiliation with way for Jain monks to wander. Jainism. Pratishthan (also known as Paithan) in Aurangabad Kadambs were supporters of Yapaniya sect of Jainism. district of Maharashtra was a great center of Jains. A lot of Kadambs built many Jain temples. They ruled from Banvasi incidents related to Jains and Jainism happened in this city. in Karnataka. According to one tradition, it was the birthplace of the Rashtrakuts: According to A.S. Altekar, Jainism was famous Jain Acharya Bhadrabahu. In 2nd century BCE this the religion of masses in the period of Rashtrakuts. city became capital of Satvahan kings, who were originally Shivlilamrut, a Marathi religious book of Hindus supports from Andhra Pradesh. According to Kalakacharya's story, this fact.This book mentions that the people of all classes on request of the Satvahan King, the Acharya changed the and castes were following Jainism in the period of Adi date of Paryushan by one day. After it a festival called Shanakaracharya. This book also mentions that Adi Samanpuja was being celebrated in Maharashtra. The King Shanakaracharya, the famous reformist of Vedics, visited is mentioned as Param Shravak i.e. the best follower of the city of Kolhapur, where he had a conflict with Jains of Jainism. Kasar caste. Interestingly, Kolhapur is still a stronghold of Jnaneshwari, the famous sacred book of Maha Kasar Jains. rashtrian Hindus mentions Jain monks. This book was Rashtrakuts ruled from Malkhed (Manykhet) in written by the famous saint Jnaneshwar in 13th century. present day Gulbarga district of Karnatak. They ruled over Many Jain scholars of Maharashtra wrote various a wide region including entire south India and up to Malva books in Marathi language on Jainism, in the period of 14th in north. Rashtrakut King Indra Il built the famous caves of to 18th century. Before that period, Jain literature was Ellora, situated in Aurangabad district of Maharashtra. 4 written in Maharashtri Apbhransh language. Some of the out of the 34 caves there belong to Jainism. Another famous Jain scholars were Mahakavi Pushpadant, Chimna Rashtrakut King Amoghvarsh was a staunch follower of Pundit, Meghrai, Kamraj, Mahichandra etc. Jainism and a disciple of Jain Acharya Jinsen. Another Jain Many words, phrases and idioms in Marathi language Acharya Mahaveer of this period was a famous show that Jainism was an influential religion in mathematician. Mahaveera-charya is called one of the 10 Maharashtra. great ancient mathematicians of the world. Amoghvarsh's The Bhattarak Tradition successor Krishna II was pupil of Jain Acharya Gunbhadra. Bhattaraks, a type of Jain ascetics, have a special place Gunbhadra compiled last five chapters of Jinsen's in Jains of South India. The Bhattarak tradition primarily incomplete Uttarpuran. Indra II, the last king of this dynasty flourished in Karnatak. Later this tradition got a place in took vow of Sallekhana, the Jain way of death. Maharashtra also. There were four major seats of Jainism flourished in the period of Rashtrakuts all over Bhataaraks in Maharashtra. The Jinsen Jain Math at Nandani Deccan and during this period many Jain scholars wrote in Kolhapur district, the Laxmisen Jain Math of Kolhapur, their masterly works. In this period, the education system Vishalkeerti Jain Math of Latur and Karanja Jain Math. All of masses was in the hands of Jain monks. these seats have a history of several centuries. The Chalukyas: The first capital of Chalukyas was at Kundal Bhattaraks did a good job for Jain community in the decline in present day Sangli district. Ruins of Chalukyan forts are period of Jainism. The first two Jain seats are still in found in the town of Kundal. Kundal is a pilgrimage center existence, while latter two are closed. of Jains and there are cave temples on the hill near Kundal. Jainism and Royal Dynasties in Maharashtra The Chalukyas were supporters of Jainism. According to As you know, Jainism was a prominent religion of several copper plates and rock inscriptions, their family Kshatriya (Warriors) community in India. The most of the religion was Jainism. Chalukyas migrated to Badami and royal families in Maharashtra also were followers of this ruled from there for about two and half century. A branch 990 UGG 61 eprila - 2018
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ of Chalukyas migrated to Gujarat. The famous Emperor some influence of Shwetambars and Yapaniya Sangha. Kumarpal, who was disciple of Jain Acharya Hemchandra Shwetambars Jainism made some place for it in North West promoted Jainism in large scale in Gujarat. Maharashtra while Yapaniya Sangha was a prominent sect Sinds, was a minor dynasty of medieval Maharashtra. in South Maharashtra and Marathwada region for a long According to a copper plate, the first ancestor of this period. Later this sangh was absorbed by Digambar sect. dynasty was Ajanbahu, who was the son of Dharnendra Many literary and sociological evidences denote that and Padmavati of Ahichhatra in Uttar Pradesh. As you Jainism was popular in common people. Many Hindu castes know, Dharnendra and Padmavati were chief disciples of of today's Maharashtra were followers of Jainism in Parshwanath, the 23rd Jain Teerthankar. Ajanbhahu came medieval period. According to Kolhapur Gazetteer (1885), to Maharashtra and found his kingdom. Several rock people like Barbers, Washermen and others were followers inscriptions indicate this dynasty's affiliation with Jainism of Jainism. There was a time when Jainism was a prominent Ratts ruled from Belgavi. They too were Jains and religion amongst Marathas, the major caste of Jainism flourished in Sangli, Kolhapur and Belgavi region in Maharashtra. their reign. Ratts were feudatories of Rashtrakuts. The oldest inscription in Marathi language is at the Kamalbasti, at the famous Jain temple in Belgavi fort was feet of the giant statue of Gomateshwar at Shravanbelgola. built by Ratts. This place is far away from the Marathi speaking area. This Shilahar was another major dynasty supporting inscription was carved in 981 C.E.. The same inscription is Jainism. The main branch of Shilahars ruled from Kolhapur, in Kannad and Tamil language too. Writing the inscription which was a major Jain center in 9th to 13th century. in Marathi language also proves that a large number of Shilahar Kings Marsinh, Gandraditya, Vijayaditya were Marathi speaking Jain pilgrims were visiting this place. great patrons of Jainism. Shilahar king Bhoj ll and his mighty Obviously they were from Maharashtra. General Nimbaras were disciples of Jain Acharya Decline of Jainism Maghnandi. An inscription at Kolhapur says about Jainism was most important religion of Deccan in Nimbaras .... He erected Jain temples everywhere. He filled medieval age. But after 13th century, in Maharashtra and all the villages with gentlemen and sweet speaking Jains other parts of the country started to decline. Most of the and made the region full of Jains'. Nimbaras was seriously medieval Jains of Maharashtra got converted to other wounded while fighting with Kalchuri King Bijjal. Nimbaras religions after 13th century because of political and social took the vow of Sallekhana on the battlefield. Thus he lived situations. The main reason were the rise of Warkari, and died as a true Jain. Mahanubhav and veershaivite faiths. The code of conduct Shilahar Princess Chandralekha was a staunch Jain and in these three faiths was just like Jainism, but in easy way the administrator of 7000 villages. She was married to and practical. Masses were attracted to these faiths. Chalukya emperor Vikramaditya VI. Another reason was anti Jain activities by Vedic Brahmins, In the period of later Shilahars, many Jain which took place in Later Yadav rule. In Peshava rule, there families of Bijapur & Koppals districts of present day were restrictions on Jainism and most of Somvanshi Kasar Karnataka migrated to Kolhapur and Sangli region of Jains in Western and north Maharashtra got converted to Maharashtra. other faiths. Kalchuries were contemporaries of Shilahars. Probably present day Saitwals, Jain Kasars and According to Jain and Veershaivite literature, the famous Somvashi Kshatriya Kasars are the remnants of medieval Somu Kalchuri king Bijjal was a Jain. Historically this dynasty was Jains as many of their surnames are like other older savior of Jains in Tamil Nadu. communities in Maharashtra. All other Jain communities Yadavs came into Maharashtra from Gujarat. Their first in present Maharashtra are migrants from South and North capital was Anjaneri near Nasik. They were closely related India. to Jainism. Drudahpahar, one of the yadav kings was born To Be Continued In The Next Issue into a Jain temple. Many of the Yadav Generals and queens QO0 were staunch Jains. One can see Jain ruins at Yadav capitals 76-C, Mangal Flat No. 15, like Anjneri, Devgiri and Sindkhedraja. 3rd Floor, Rafi Ahmed Kidwai Road, People Matunga, Mumbai-400019. All the ancient archeological evidences and literary Mo: 96193/79589 / 98191 79589. references indicate that Maharashtra was stronghold of Email: kaminigogri@gmail.com Digambar Jains from ancient period. However there was 1 eprila - 2018 prabuddha jIvana 996
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ (anusaMdhAna kavara pAnuM 124 thI) jo hoya mAro aMtima patra to... mATe koIe karI hoya to te saMbaMdha para ApameLe pUrNavirAma mUkAI che. "dhyAna'nA viSayamAM paNa tadana ajJa chuM, zUnya. vaLI, eka gayuM hoya che. javAbadAra sAdhu tarIke, zAsana tathA saMgha mATe je karavuM joie te saMbaMdhomAM bIjuM jarUrI paribaLa che kRtajJatA ane tenI ucita karavAmAM huM mahadaMze asaphaLa ane asamartha siddha thayo chuM. saMgha abhivyakti. mane smaraNa che tyAM sudhI kRtajJatA karavAmAM mArA ane samAje mArA mATe je karyuM che tenuM vaLatara cUkavavAmAM huM UNo pakSe kyAreya bhUla ke vilaMba thatAM nathI hotA. sArAMza e ja ke te Utaryo chuM evI lAgaNI satata dilamAM cUMTAyA kare che. vadhumAM, je saMbaMdhamAM apekSA nathI, phariyAda nathI, tevA saMbaMdha jene sAMpaDe pAra vinAnI nabaLAIo to vaLI moTuM udhAra pADyuM. te mANasa jIvanamAM kAMIka khATI javAno! jo ke A bAbatamAM jAhera vyavahAronA kSetramAM, anyAya ane jUThano sAmano mArI sthiti mizra prakAranI rahI che. bahu khoyuM nathI, to khAsa karavAno Ave, tyAre huM bhArobhAra asahiSNu banI rahe to houM khAdya paNa nathI. chuM. anyAya ke jUThano prativAda-pratikAra karyA vinA na ja rahI zakAya. saMbaMdha to ghaNA baMdhAyA, ane tyAM paNa kharA. citta to A Tevane kAraNe kANAne kANo kahevAnI prakRti vikasI gaI. jo ekalatA ja anubhave. jIvanamAM kyAreka eka prazna pIyA karatoH ke A uparathI keTalAka mitro mane negeTiva mAInDa dharAvatA mANasa mAru koNa? A prazna-pIDAmAM chUpAyelI jhaMkhanA ke atRpti tarIke varNave che. anyAya-asatya calAvI levA te pojhiTiviTI- saMbaMdho bAMdhavA preratI hovAnuM Aje samajAya che. jhaMkhanA hoya hakArAtmaka valaNa ane tene calAvI na levA te negeTiviTI- tyAM pIDA ja nahi, hatAzA pama AvavAnI A badhAMne khaMkheratA nakArAtmaka valaNa, AvI temanI mAnyatA sAthe mAro meLa nathI. ane emAMthI bahAra AvatAM bahu vAra lAgI. samajaNanA vikAsa paDato. jo ke A prakRtine kAraNe sthUla bhUmikAe phAyadA karatAM vagara bahAra kema avAya? nukasAna vadhAre thAya che. duniyAmAM badhe thAya che tema ja. paraMtu te bIjuM, saMbaMdhonI sRSTimAM eka bAbata mane kAyama agharI lAgI badala koI aphasosa nathI thato. balka AnaMda ja thAya ke ApaNe cheH potAnA hoya evA loko ja jyAre cheha de tyAre bahu vasamuM aMgata mAna ane lAbhanI lAlacamAM nathI taNAyA ane sahana paDe. jene mATe ApaNe bhoga Apyo hoya, jenA vikAsamAM jIva karavAnuM svIkArIne paNa ApaNe anyAya-asatyane vaza nathI thayA. reDI dodho hoya, jenuM bhaluM karavAmAM aMgata nukasAnanI paNa paravana saMbaMdho viSe thoDI vAto karuM. mANasa e sAmAjika prANI karI hoya, evA loko ja jyAre dago, kapaTa ke vizvAsabhaMga kare, che, ane te ekAMkI rahI ke jIvI zakato nathI-e samAjazAstrano viparIta cAle, ApaNA hitane jokhamAve, ApaNA doSa jue niyama lAgu na paDato hoya evo mANasa koNa haze? huM paNa ane upekSA karavA lAge, tyAre sahanazIlatA TUMkI paDatI anubhavI nathI. saMbaMdho racAya, vikase, jaLavAya, e mane game che. mArI che, anubhavAya che. ApaNAmAM samajaNano vikAsa na hovAne sAmAnya chApa ataDA ane kaDaka mANasa tarIkenI che e kabUla, kAraNe, A sthitimAM dimUDha ane stabdha ja thavAnuM Ave che. paraMtu jeo mArI sAthe lAgaNInA saMbaMdhe joDAya che temane mArI ApaNA eka nAmI zAyarano eka bahu jANIto ze'ra cheH asaliyata viSe pUrI khabara che. saMbaMdho racAyA pachI cheka sudhI, "jIvananI samI sAMje mAre, jakhamonI yAdI jovI'tI athavA sAmenI vyakti dago na kare ke toDe nahi tyAM sudhI, tene bahu thoDAM pAnAM joI zakyo, bahu aMgata aMgata nAma hatAM" jALavavAnI mArI khAsiyata kharI. A paMktio mArA saMbaMdho ane saMbaMdhIo paratve lAgu paDI moTA bhAganA mArA saMbaMdhomAM lAgaNInuM tattva pracura mAtrAmAM zake. joke AmAM paNa eka rIte samAjazAstrano niyama ja kAma dhabakatuM hoya che. "lAgaNI" e kadAca saurASTranI dharatIno vize karato hoya cheH saMbaMdhone jema baMdhAvAnI Teva che, tema tUTI javAnI padArtha che. lAgaNI vagaranA saMbaMdho racavA-rAkhavAmAM bhAgye ja paNa Adata hoya. eno kaDhApo na thavo joie, chatAM thayo che; rasa paDe. lAgaNI na hoya tyAM mAtra aupacArikatA nibhAvavI paDe, ghaNI vAra to hAMphI javAya. kAraNaH saMbaMdhomAM mohanuM ke AsaktinuM ne huM aupacArikatAno mANasa jarAya nathI. bhaLeluM tattva. nirmaLa ane ahetuka saMbaMdha pAmavo e to mAnavyanI saMbaMdhomAM moTuM naDatara hoya to te eka ja apekSA. je zreSTha upalabdhi che, je koIkane ja nasIba hoya. saMbaMdhamAM kazIka ke kazAkanI apekSA hoya che tane tUTatAM-bagaDatAM paraMtu, pachIthI jema jema samajaNa vikasatI gaI tema tema A vAra lAgatI nathI saMbaMdhonuM sAcuM sauMdarya to sAmA mANasa mATe badhuM ghaTatuM gayuM ane saMbaMdho pIDAmukta thatA gayA. dhIme dhIme kazuMka karI chUTavAmAM ane ApaNuM saghaLuM nyocchAvara karI devAmAM saMbaMdhonI madhyamAM paNa ekalA rahevAnuM gamavA mAMDyuM. saMbaMdha baMdhAya ja anubhavAtuM hoya che. tame kazuMka karo ane pachI vaLataranI apekSA tyAre anyanuM kAMIka bhaluM thAya to teno AnaMda rahe, ane te tUTe rAkho tyAre saMbaMdhanuM sauMdarya svayaMseva naMdavAtuM hoya che. "meM AnA to paNa mana to haLavuM ja rahe. saMbaMdhono bhAra na rahyo. badhA vacce mATe ATaluM karyuM, paNa eNe aNInA TAMkaNe mArA mATe kAMI na rahevAnuM, kartavya bajAvavAnuM ane chatAM aMdarathI aLagA-ekalAkaryuM. AvI phariyAda meM kyAreya nathI karI; ane evI phariyAda mArA alipta rahevAnuM, A sthiti bhAre rAhata ApanArI banI. Ano prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ artha e nahi ke A nirlepabhAvanI ke sAkSIbhAvanI sAdhanA hatI. paraMtu te mATenI Asakti tema ja prapaMco, kAvAdAvA, khoTA mArga nA, evuM kahuM to naryo DhoMga ja thaze. mAre to mAtra lonelyness tathA azuddha sAdhano-A badhAMthI dUra rahejo. eka sUtra apanAvajo. ne badale Aloneness no ahesAsa maLato thayo. eTaluM ja astu. mokSa guru thakI maLe, ziSyo thakI nahi. ane haveH have pachI zuM? mArA pachI zuM? ghaNAM mithyAbhimAnI loko ema mAnatA jovA maLe che ke jIvanamAM karavAnuM evuM ke karavA dhAreluM badhuM ja karIne jAya, amArI paraMparA ja aDhAra hajAra varasa cAlavAnI che. to ghaNA vaLI kAMI ja bAkI rAkhIne na jAya, evo mANasa hajI sudhI to mane potAnI paraMparA calAvavA-vadhAravA mATe aneka anucita mArgo jayo nathI. dareka mANasane, mArA pachI ane mArI pAchaLa Ama apanAvatA paNa jovA maLe che. mArI dRSTie A badhA ja ADe thAya-thavuM joie ane Ama na thAya to sAruM. AvI vAsanA oche- ravADe che, unmAdano bhoga banelA che. samaju ane vivekI manuSyoe vadhate aMze rahevAnI ja. mANasane jyAre amara thavAnI caLa upaDe yAda rAkhavAnuM che ke AvA unmAdo tathA unmata vyavahAro ne tyAre te saMsthAonI ane paraMparAnI sthApanA kare che. to maryA mAnyatAonuM mUlya zUnyathI adhika nathI. mATe ApaNe AvA koI pachI paNa mAlikInA hakka-dAvAnA vaLagADa hoya tyAre te vilana ja unmAdano bhoga na banavuM, evI bhalAmaNa karavI mane game. vasiyata lakhato hoya che. eka vizeSa bhalAmaNa e paNa karavI che ke sAdhutA dUSita najara sAme moTo moTA saMsthApako, nirmAtAo ane thAya evA koI vyavasAya, vyavahAra karazo nahi. mArA jIvanakALamAM pratiSThitone pasAra thatAM joyA che. koI kazuM ja sAthe laI gayAnuM moTAmAM moTI viDaMbanA koI joI hoya to te sAdhujano dvArA joyuM nathI, ane je potAnI pAchaLa choDI gayA hoya temAM paNa thatAM malina, galata, anucita vyavahAronI che. mahattvAkAMkSA, IrSyA aNakalpI ane anucita uthalapAthalo ne honArato thatI jovA ane zudra vAsanAothI gherAyelA tathA prerAyelA lokonA aMgata maLyA kare che. gayelA koI jovA ke pUchavA AvatA nathI. rahelA ane jAhera jIvana ane vyavahAronI AvI bAbato vize jovApAse jALavavAnI trevaDa, ghaNIvAra, nathI hotI. sagatonI jANavAnuM niraMtara banyA karyuM che. paraniMdA ke paMcAtamAM bilakula bhAvanAnA ne vila-vasiyatonA lIrelIrA uDatAM najare jovA maLe rasa na hovA chatAM AvI vAtomAM, zAsanarakSA ke zAsanahitanI dRSTie saDovAvuM paDe tevA aneka prasaMgo banyA che. Ave vakhate Ama chatAM, ApaNane, mane paNa thAya ke mArA pachI AnuM asAdhujanocita vartana-vyavahAra vize jANIne gherA AghAta, vedanA Ama karavAnuM; A badhuM phalANAne soMpavAnuM; mAro parivAra Ama tathA Akroza anubhavyA che. vadhavo ne vikasavo joie; A badhuM mArA parivAranA hAthamAM ja meM bhUlo nathI karI evo dAvo nathI ja. paraMtu karelI bhUlo rahevuM joie, vagere vagere. viSe daMbha karyAnuM athavA potAnI bhUlone chAvaravA mATe bIjAnI A paLe mane spaSTa samajAya che ke A badhuM ja mithyA che. moTA bhUlone ughADI pADavAnuM ane koIne dabAvavA-dabaDAvavAnuM aniSTha moTA dhuraMdharo ne mahAtmAo paNa badhuM ja mUkIne cAlyA gayA che. svapnamAMye AcaryuM nathI. bhUlo karI hoya to te paNa javAbadArInA temanA zabdo upara moTA tAMDavo mace che, ane temanI bhAvanAo pUrA bhAna sAthe ne khoTuM karavAnA DaMkha sAthe karI che. A sthitimAM naSTa bhraSTa thAya che-temanA ja vArasadAronA hAthe, AvuM sarvatra daMbhI, matalabI ane ayogya lokonA achAjatA vyavahAro paratve, jovA maLe che. temanA manamAM haze tevA potAnA parivAra vizenA, ane te karyA pachI lAjavAne badale gAjavAnI teonI paddhati paratve jAtajAtanA UMcA aramAno paNa, temanI sAthe ja rAkhamAM bhaLI manamAM Akroza jAge, to te vadhu paDatuM nathI. mATe ja bhalAmaNa gayA hoya che. pAchaLavALAo mATe te aramAnono, potAno karIza ke mAro parivAra A prakAranA aniSTano bhoga bane nahi. vyavasAya cAlu rAkhavAmAM ke AgaLa dhapAvavAmAM te kAma lAge te sAdhutA e to paramAtmAnuM alokika varadAna che. thoDAka puNyanA sivAya koI ja khapa ke upayoga nathI hoto. upabhoga mATe thaIne sAdhutAne oLaMgavAnI ke cAtaravAnI jarUra mArA gurujano gayA, ane mAre paNa game tyAre cAlyA javAnuM nathI. puNya vaDe prApta thatAM lAbhomAM sarvottama lAbha koI hoya che. AmAM mArA karelA vila-vasiyatano ke bhalAmaNonA ane to te sAdhutAno-sAdhupadano lAbha che. bIjo eka paNa lAbha vyavasthAnA patronI kiMmata keTalI, te samajavuM kaThina che. eka sAdhu tenI tole AvI zake nahi. kadIka bhUla thAya to paNa teno bayAna tarIke mArA sAthIdArone huM eTaluM ja kahevAnuM vicAruM ke kyAreya ke te mATe daMbha karazo nahi. kema ke daMbha karavAthI ApaNI sAdhutA koI saMsthA, TrasTa ke AzramanuM nirmANa karazo nahi, koI saMsthA ja khoravAtI hoya che. A che mAro bhalAmaNapatra. joDe baMdhAzo nahi, koI kAraNasara kyAMka joDAvuM paDe toya tyAM bAkI eka vAta huM niSphaLa rahyo chuM. mArI bhUlo viSe koI mamatva ke mAlikI-adhikAranA baMdhana svIkArazo nahi. saMyama, satya, jANe, pachI mane haDadhUta kare athavA tiraskAranI najarathI jue, sadAcaraNa e ja ApaNo guruvAraso che, ane tenI rakSA ne vRddhi teve vakhate huM zuM karuM? potAnA upara paDelA khoTA kalaMkane hasatAM ja ApaNA rasano viSaya hoya. paraMparA vadhAravAnuM mana bhale thAya, ramatAM svIkArI lenArA ane nirdoSatA sAbita thayA pachIye tevA ( eprila - 2018 paddha jIvana (121).
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ ja nirlepa ane nirmaLa rahenArA pelA saMtanI mAphaka huM A badhuM svastha? te paLe cittamAM mRtyuno Dara haze, vedanAnI vyAkuLatA sahana karI zakuM ke nahi? ke paDI ja bhAMguM? Avo saMzaya manamAM haze ke samAdhi haze? AvA AvA prazno manamAM UgI rahyA che. haMmezAM pravaryo che. bhaya paNa lAge che. TUMkamAM kahuM to sAdhutAne amAre tyAM samAdhino ane samAdhi-mRtyuno bahu mahimA saMtatvanI kasoTI para caDAvavAnI hajI bAkI rahI che. sAthe ja, che. samAdhi na paNa rahI hoya toya sAdhu mRtyu pAme to tene viSama sthitimAM paNa sAdhutAnI moja mANI jANe te ja sAco samAdhimaraNa kahevAno rivAja che. keTalAka ApaNA jamAnAnA saMta-evI samajaNa vadhu spaSTa banI che. mahAna ke zreSTha manAyelA mahAtmAonA viSayamAM Avo rivAja manamAM bAjhelA Agraho-satyanA paNa-have DhIlA paDI rahyAnuM caritArtha thato jANyo-joyo che. mane sahaja vicAra Ave ke mAre anubhavAya che. mAnyatAo ane mamata nabaLI paDavA lAgI che. to AvuM nahi bane ne? mane vahema paDe che ke huM have paripakva banI rahyo chuM. samayanI mAMgyuM mota athavA IcchAmRtyu pAmavA jeTalI AMtarika vahevA sAthe, samajaNanA vikasavA sAthe ane saMjogonA badalAva nirmaLatA hajI sadhAI nathI. eTale jyAre, jyAMthI, je rIte ane sAthe, AgrahonI tathA mAnyatAonI pakaDa DhIlI paDatI jAya, te je paNa svarUpe mRtyu Ave tenuM svAgata karavAnuM sAmarthya ane paripakvatAnI nizAnI gaNAya, evI samajaNa mane maLelI che, sabhAnatA maLajo tevI AzaMsA mAtra rAkhI zakuM. eTale Avo vahema paDavA mAMDyo che. bhUlacUka, levI-devI. bAkI mRtyu pachI thatAM guNAnuvAdo, mUrti-smArako, smRtigraMtho huM jouM chuM ke have icchAo zamIta jAya che. khoTAno sAmano ane evuM badhuM ApaNA yuganI nIpaja che. mane samajAyuM che ke A karavAnI, paDakAravAnI ne sahana karI levAnI vRttio viramavA mAMDI badhuM niHvasAra che, anAvazyaka che. ApaNA jevA sAmAnya mANasa che. sAruM-sAruM lAge che, jarUrI jaNAya to, koIne kahevAnuM; paNa mATe A badhuM thAya to te atizayokti ja gaNAya. AthI ja mAruM pachI te na mAne ne dhAryuM ja kare ane pachI herAna thAya, to tyAM vartamAna bhautika svarUpa na rahe tyAre, pAchaLa A prakAranA mRtakAryo sarvatra madhyasthabhAve ja vartavuM-evI vRtti rojiMdA ane sAmAnya na karavA, evI bhalAmaNa khAsa karIza. vyavahAromAM paNa vadhatI jAya che. "svIkAra" ane "nakAra' nahi, mArA dosta, ema jIvavAnI majA Ave che. have patra pUro karavo joie te karatAM karatAM chello manoratha mRtyunA mahAsAgarane kinAre Ubho Ubho A vicAro karI pragaTa karI dauM. chello manoratha eka ja che; nirvANa pAmavAno. rahyo chuM. lAge che ke A mahAsAgaramAM DUbakI mAravAnI kSaNa sudhI ApaNe tyAM be zabdo adbhuta cheH 1. kAladharma, 2. nirvANa. Ama ja vicAravAnuM cAlatuM raheze. mRtyunI vAra jovI game che; mRtyuno paryAya che kAladharma. zarIra bhautika padArtha che. pAMca bhUtonuM have mota Ave to sAruM." e arthamAM nahi, paraMtu mRtyune sarjana che teno dharma yogya kALe punaH pAMca bhUtamAM vilInaAvakAravAnA mUDamAM vATa jovAnI che. visarjita thavAno che. eTale sAdhu mare tyAre te kALanA dharmane ja e kyAre Avaze? khabara nathI. kyAMthI, kyAre, kaMI rIte ne anubhave che. kAla dharma prApta kare che. ane nirvANa eTale muktikevA svarUpe Avaze? khabara nathI. mane ghaNIvAra savAla thayo che ke chUTakAro. nirvANa eTale holavAI javAnI kriyA. AtmAno saMsAra ApaNane kensara thAya to ApaNI hAlata kevI thAya? ApaNe holavAya tyAre je sthiti nIpaje te che nirvANa. mArI samajaNa. tene kevI rIte laIe? teno svIkAra karIe ke rokakaLa? samAdhi pramANe AtmAnA pudgalAdhIna temaja saMyogAdhIna sukha ane duHkha jaLavAya ke nahi? mArI jAtane, aneka vAra, manomana, meM kensara samApta thAya tyAre tenI je sthiti nIpaje tenuM nAma mukti, nirvANa. jevA vyAdhithI grasta sthitimAM mUkI che ane mArI mAnasika A sthiti pAmavAno manoratha A paLe cittamAM pravartI rahyo che. pratikriyAnuM nirIkSaNa karyA karyuM che. huM samajuM chuM ke sAkSAt tevI citta jema jema saraLa banatuM jAya, Azaya jema jema udAra, sthiti na Ave tyAM sudhI DAhI vAto ja thAya. koI AvA rogathI vizALa, vizuddha banato jAya, samajaNanI dazA jema jema ughaDatI pIDAtuM hoya tyAre tene zAtA-samAdhi pamADavA mATe zAstrajAya, tema tema bhavano aMta najIka Avato jAya, evI mArI pratIti AdhArita vAto khUba karuM, paNa te kSaNe eka ja savAla thayA kare ke thaI che. kuTilatA, prapaMca ane saMkucitatA jema jema vadhe tema mokSa AvuM ApaNane thAya to ApaNe samAdhi TakAvI zakIe kharA? vegaLo, ane te badhAM jema ghaTe tema mokSa pAme. AvI manaHsthiti savAla bahu agharo che. javAba sahelo nathI. ane jo roganA keLavavI game che te dizAmAM haMmezAM sabhAna prayatna thato rahyo che. svIkAramAM gallAtallAM hoya to mRtyunA svIkAramAM zuM thAya? e have A manaHsthiti khUba vikase ane khUba vegapUrvaka vikase e ja vaLI bIjo agharo savAla. A jIvanano ne A jIvano aMtima manoratha che. mRtyu akasmAta banIne Avaze, roganA rUpe Avaze ke sahaja astu. Avaze? te Ave tyAre huM kyAM hoiza? haoNspiTalamAM ke anyatra? 25-3-2018 komAmAM ke bhAnamAM? venTileTara para, AI.sI.yu.mAM lAcAra ke prabuddha jIvana eprila - 2018
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ atItanI bArIethI Aja kumukSita:nivaripApa bhukhyo mANasa kayuM pApa karato nathI! mAMsa macchInA AhAra tema ja vyApAra udyogaeNne khUba uttejana ApI rahela bhArata sarakAranI nIti viSaya uparanI TikA mArca 1961nA taMtrIlekha ane tenA pratibhAvamAM "karUNAvicAra virUddha upayuktAvAda' zirSaka heThaLa carcApatra vatsalA mahetA, kAkAsAheba kAlelakara, svAmI satyabhakta dalasukhabhAI mAlavaNiyA, munizrI nathamalajI, munizrI saMtabAlajI, ratilAla maphatabhAI zAha cImanalAla cakubhAI zAha, prANalAla kAlIdAsa, bhaMvaramala siMdhI, apyAsAheba paTavardhana gaurIzaMkara bhaTTa, lavaNaprasAda zAha, rASTrapati DaoN. rAjendraprasAdanA vicAro ane upasaMhAra mArca 1961 thI navembara 1961 sudhInA aMkomAM prastuta thayA che. | ahiMyA viSayaka vicAraNAmAM hiMdutvanI bhAvanAnA pAyAmAM sajIva sRSTinuM kSetra mAnava ane pazuthI AgaLa vadhIne sukSmamAM jIvajaMtuthI paNa AgaLa vanaspati sudhI vistRta che. jyAre yuropa amerikA ane bIjA dezomAM mAnava sivAyanA jIvo upabhoga ane upayoganA sAdhana che tevI bhAvanA rahI che. mAMsAhArI ane nirAmiSa AhAranA vivAdamAM dayA-karUNA-anukaMpA upara bhAra mukI annAhAra tarapha palaDuM namAvavAmAM jaina dharme mahattvanuM yogadAna Apela che. vartamAna rAjakAraNamAM gaurakSA ane bIphano vivAda ubho karanArA mATe karUNA ane anukaMpAnuM vistRta kSetra pArevAne caNa, kutarAne roTalA, kIDI mATe kIDIyArU, bilADI-sarpane dudhanI pravRttio tarapha laI jAya che. vidvAnonA tamAma lekho ane carcA patro (mArcathI sapTembara 1961) khAsa karIne maMtrIzrI paramAnaMdabhAIno upasaMhAra (okTobara-navemabara 1961) vAcakonI vicAra prakriyAne samRddha banAvaze. For all monthly issue from March 1961 to November 1961 visit www.Prabuddhjivan.in. EP gAvicAra virUddha upayukatatAvAra janma vil4 me ane MIR kAmanA - kALa kahyu ke , -baI ja na zake. sIe ja kA atinA pradhAne G rna javA +ja we' nI - 1 che ke na da. 1-1 nA "mA na ra ma sa ya mae newIva thAna dai cAMbikra zaramAnA pim thAkA6 1rI senAne - : kAraka mana ke na - au che ke mana para nama nA 6 . kAnana ane vai ja nA roma . je na kare che jema ke - 1 nI kAra virAma jaya hai kI , Fdha eka manI manA che ja nI ane paNa mane kema nA Nche , mana na mAne pAka mA na naka nI ja che. Dha ke kAnane na mai kAne parata je jana mana akaLa va ni ba unnati, mAnuSasikatA, punarjanma ke mana nA ma , ka kA kA kA ama kAma kare jata ja na kartha mApI pipA" mA mAMnI ke te mujabanI pIna : kapa mA che viSah -panA na ka. ... ane bane che ne hiM, ma re tApa para kera nI # mane gamI che. ke na na ma ma ma madA' ta - ka , ma ma = narka janama zAkhA na ra ma ka rana | RRB ' = ana " " 1 vaya na ka nana nanAM che. namaka, mah, ni kabaje ja 1 ke kAkA mA, mAna pa pha kha mAM pAyo , raka paDakA ja upayuna to to marakInA : THE PART - mana ne ke ene T H ' saM ka da ka ja karUNAvicAra virUddha u5yukatatAvAda madha kAma karI karUNAvicAra viruddha u5yukatatAvA kazuA-kacAra phira yunattAvAra ke I .. " mA nI majA vizva mA kacai pa* jai - 2 - paf t 4 pAna= ka . ma ne ya te ra jai oN , che mA che temAM A badhI vizvanI ima thaka - kamANI mAtra ne meM dena ne tenI mA kahetAM bI ke jame che je moTA te jAma nAma ja na ja lA ka na ka mA ja che * mIra marma ma ma kaK' nathI, kema ke te tamArA mAmAna ke za ma ma ka ka ka ka ne mAna dara mAsa na thAya va dekha kara ma mama na Ine ke ' jethI ma mempa ''' , , 5 6 1 ke e mAM AvanArI nA roja ja na kA ka na ka | mAro tAla - rAka che. ! mana nIkalanA pakSe kArika ne paNa ne ke 6 kala karI hatI ke dama kriyA dvArA kAma kare che ke je pa ] ke yaMkara gAma ! mana thAya che pauhiauSo paNa khA mana daI de moha mAmAnI mAM no kho nI kApI mA no mA | | mI che | | | na ja che ke kema mAnI ane mane paNa taiyAkhrane ke daMta kaLA re ja korA ra 4 8 kasabhAvicAra %i upakavanAva - na maLe to na ja | kA 4 mAmA che, je A manilakaM na nathI, ema ja, jaja jANe mAtA e che maleka na no. jo karUNAvicAra virUddha upayuktatAvAda vinA da ka thI baunA ne 2, iii, ane na nai (nArI che ke kema tema - mAra mAro manapasaMdane to muke : mAM kAda 6, 1 lansa nuM mAne ke tu mane e ja ke eka da ra ma ma ma ya rA mA zI , po -muka, megA [ na ja mana mAnAja! muma, che . I , nara ke de, navI ja che. * ke *kama.paTe karyuM che. ', na e mada - 14nAM krima nAmAnya ja, jaga nananana nana banA maLavuM ja thayuM ma tema kare * zAkAkA , mA, ma ma nA pAna pIdhI Tda, kema te jovAnuM mana che, ke na 6 nA ya mA kAna che ne , mare vinA ke jah , ' vikSata I ! emaNe mArA paNa e ura zai la ii kAma ( kika -jAke kema geja karajAne nava vAyu, ne nArI che ke je vAha mA ja - - inAi tAva ke sara, majhA' gAmane anapa mAna , che padAnAM vicAra, vAdI ane stana Fat vALavAM . jo tane mA kolIne pritamAM nA mArI benA ja nat * dAdA e jAma.4 che ke zrama karma mi ke pahedanAM mAM thai canA madhya ane mA jawl; kAna aDhA mAya che ane ekatra karI chI 1 jAmIna ke " tA. mI. * banI che prati sAme - nina karI rela beMka meM 3 mAM ke karuNAvicAra virUddha upa yujhanA vAda 5Emane moko ne .2 ne kA5 5 la che te ka ravA ane dAne che kare ja kauna nA naya rine ma nAma nI na 1 ane dhAka che ke ke mana no Dhara, na ra cakakSA paNa kare ane savAre pI T. janamo ja 14 ke mArA mana nAnA o che, je na 5 kiva . 24 jA bhUrI ya pasAra (unAkA zaka ja che ne keka kApI kAma ma ma ma ma manamAM rA ya jo Ama na karo- na mAya . gAmamAM kAma Apa, pAkiya che ke, mai "tuM pI A ne re - karIne temanA ya kaSA prabuddha jIvana nA pa dha rika aaN pAdara nA baku virani na paNa - anila kapA e parI ane tenachar karuNAvicAra virUddha upayukatatAvAda << ka nar tA. nA R] : |wtI je ma prabuddha chama, lake katathI gata tAjA; mane . karNAvicAra virUddha upayu tatAvAda | una zarU thAya che ke lakSamAM rAkhavuM jarUrI che. bhakaoNna krisa , 140 ane { vatarka kaLI a zana ) kAnamAM che : - kan bagAma : * zrI kuma, na pa ma rana " " mumakIna, kAma tathA tena kA bAra-nI-ne nadI jaLakti mujaba vaiaiA ane dareka khauna uge dhal I6 aau khU kare te | "chu parane bai eld, Na jainadhana | * : += madha nA. | kI che tethI kAra 4. jo e ja e che ke tuM ja nuM che, | VI mA ree phinAla + pa pare che. mA tat htt vy hka kanIra 1** mArA mana mAne ? mana' R: ma nAke ne ka pA ke jA tarapha ja jamera thata tamI pamAna kuMvarajI kAThiyA | mA che , - IE go ke prA na ca . / ja na thA, kAryane " kAma kema evuM. na DhoLAnAM mo ra | jaina "DhA che. nAgi Ilo re kasamAM karUNA vicAra virUddha upayuktatAvAda FpanA na kema che! A te na mAre mATe paNa pI nA thApa ka 1 s t | E = $aa paA rimAnusAra makAna | pas - h i * jo ema mA . ne dharma kApa-tila dina " kA .. maka - 5 + marI nAkhyA, 24 are makara tuM. niraka ke mA che che ka ka aa cAra pAna 4 nA varSo pa, mA kama ke nA ma ra 6i mI rAjapanI para paNa praka yamAM, & Nbena nA mana jA, kana, henara karuNavicAra virUddha upayuktatAvAda ke - te ja 7mA mAI' ke gharamAM sukha ra jAna - .. naoNne vAraMa. & " mA mana mAM ja taima mAnaH-FSAmaJA, banai vALa ramA triphaLAdA ju abu dha jIvana ke tame kA kA kakanA naka,a da kara che naMda. mA 55 liMka ka kha tarka nA mAmo | Fna kramamAM ka yAta, nirama thAya che, pa e kAma kAma che riyamana pUche mA Na khaDa nI ne * no vizvAsaNA kaf v. Ane mA~ nAyAnA khAna , tuM ja mAM ane kAma paNa kare pALA re janatA jApa kasaNA-vicAra viruddha upayu rA pA kapa tenuM mana ja che pak - rI mu, marA marAya Imana karaje , ma ma ma ta namana na mAtra che - kAvicAra vAra upayunattAvAra mATe yu a khAna vAta che kakhAine nA nanam , mane kema mA nA e che 3r1 ja nI to kanainA ghA ke te thI temane ja . na diyA ta ma Na che ? kAna pAmI. khuda mATe ja ke rAja nama httAne namo nA paNa ja na ra ma ra nI la' ja , -maka madA na thavA maM kaMI kema che A mAnI jA mana naHo ja ke thAkI ja nA che , vaikI ke mA e judo . 1 | ma NI nA na pa nI ma jA { } laya kamAtI ja | * pAne ja * meM to ja dho 15Bni dha ja rI , paNa na * kare nA na te na kare tevA kAmo ma ja kai la aa ja di madhara, ke te kAma rI - | ma ma ma ranana ane mu nA nana + . una naja naimAM paNa rada karuM ? je ke *ii pI vI ka ka ]vik Rii samaja na paDatI paNa kadI na kara . karI che . jo ke pAna pAna, makAnAM mana mAnyatA anusAra, 'ka A ; vai na%i , 6 ja nA pAnAM nanuM na ma ma ma ma ma ma ma ma za ra ra para A masatuM hai. kaMpanna ke anarAma aitteija thaI mane nA - madhamAM paNa hA maAmAM, che ne - nI, pura * bhAdAnI che. puruSo pAra nA make mArA mana re dAma kAnama N/WWmiSa thI na ra mA nI mane ' N vd " tema nathI. jyAre nA kAna karI. kI ' 1 = prA. nI -biddha jIvane OX) eprila 28 paLa jIvana 18
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ Registered with registar of Newspaper under RNI No. MAHBIL/2013/50453 - Postal Registration No. MCS/147/2016-18. WPP Licence No. MR/TECH/WPP-36/SOUTH/2018. & Published on 16th of Every Month & Posted on 16th of every month at Patrika Channel Sorting Office, Mumbai - 400 001. APRIL 2018 PAGE NO. 124 PRABUDHH JEEVAN jo hoya mAro aMtima patra to... priyadosta, ja rahe che. huM paNa A prakArano eka sarerAza AcAryazrI vijayazIlacasari | matyunA mahAsAgaranA ovAre AvIne manuSya ja chuM. mAruM jIvana paNa AvA dvandothI Ubho chuM. game te paLe e mahAsAgaramAM ubharAtuM rahyuM che. jAta pratye pUrI pramANikatA jAtane sAme kevA lAgIza athavA mArI jAta khAbakavAnuM che. e "paLa' nakkI che, paNa "kaI dAkhavI zake to huM svIkArIza ke mArA jIvanamAM potAnA vize zuM dhAraze-tenI darakAre paLa tenI mane jANa nathI. e ajANI paLa viSe doSonI ke bhUlonI mAtrA ghaNI vadhAre che, ane rAkhavAnuM, kAyama gamyuM che. dilamAM bhAre kutUhala che, romAMca paNa; jo tenI tenI sAme guNonuM pramANa nahivatu. A vItelA jIvanamAM athavA jIvananA vahI jANa hota to A romAMca na hota. e paLanI bayAnamAM kRtrima namratA nathI. vAstavanuM ja gayelA varSomAM, yogya ke ayogya je kAMI paNa pratIkSAno romAMca ! e paLa Avaze tyAre mArI pratipAdana che.. karyuM che, te viSe mane kazI ja phariyAda ke asaMtoSa pratikriyA kevI haze teno romAMca. hA, mArA jIvananI moTI upalabdhi e che ke hoya tevuM lAgatuM nathI. jIvananA be pAsAM cheH pratikriyAmAM hAyavoya paNa hoI zake ane mane, mArA tamAma-agaNita doSo sAthe, jamAM ane udhAra. jamA pAsAno vicAra karatAM svIkAranI zAnti paNa hoI zake. kharekhara to e svIkArI lenArA ne heta karanArA garao maLyA lAge che ke meM kyAre paNa, koI vAte, koInIye pratikriyAmAM ja jIvanabhara karelA kRtyonuM che. sAthI-sobatIo paNa maLyA che. kadIka huM IrSyA, adekhAI, sarakhAmaNI nathI karI. koIne pratikalana hoya che. eTale ema thAya ke e paLa emanI najaramAMthI UtarI gayo houM toya paNa utArI pADavAnI, pachADavAnI ke pAchaLa Ave tyAre huM komAmAM ke bebhAna na houM, ane emaNe mane ThukarAvyo nathI; svIkAryo ja che. jo pADI devAnI vRtti-pravRttimAM rasa nathI lIdho. dehathI kSINa chatAM sabhAna houM to kevuM majAnuM! e badhAe mArI nabaLAIone paNa nibhAvI ke vaLI, jANIbUjhIne koInuM paNa azubha ke mArI aMtima paLano huM sAkSI banuM evI mArI svIkArI na hota to, huM "huM' na hota. ema Aje ahita karyuM hoya tevuM mane yAda nathI. alabatta, tRSNA sevavI game. lAgI rahyuM che. teo saunI A svIkRtine kAraNe ajANapaNe, kyAreka koI saMjogavaza, koInuM mRtyunA mahAsAgaramAM DubI javA ADe have ja mane vAraMvAra mArA doSo pratye, mArI ahiMta thaI gayuM hoya to te azakya nathI, paraMtu thoDIka ja paLo bAkI rahI hovAnuM anubhavuM chuM. durbaLatAo pratye vizeSa lakSya ApavAnuM mana koInuM kharAba karavAnI dAnata ke AzayathI tema e bAkI paLo daramyAna citta cakaDoLe caDayuM che. thatuM rahyuM che, ane tenA nivAraNa mATe huM karyuM hoya tevuM to nahi ja, evuM asaMdigdhapaNe ghaDIke vItelA jIvana tarapha dRSTipAta karuM chuM, to niraMtara kALajI leto thayo chuM. alabatta, temAM kahIza. mAruM cAlyuM che tyAM sudhI, jyAre paNa taka ghaDI pachI Asakti-paravaza citta "mArA pachI badho vakhata huM saphaLa thayo chuM evuM nathI, paraMta maLI che tyAre, anyanuM bhaluM thAya te mATe ja za'nA vicAromAM ane vyavasthAmAM aTavAvA potAnA doSo viSe sabhAnatA tathA jANakArI. saghaLI zakti prayojI che, e vAte pUro saMtoSa mAMDe che. to sAthe sAthe, jIvana daramyAna tenA nivAraNa aMge satata ciMtA ane tema na che. bAMdhelA asaMkhya saMbaMdho ane tenI pAchaLa kAma thAya to UMDo paritApa, ATaluM to avazya karyuM | udhAra pAsAnI vAta karuM. tapazcaryAnA kSetre huM karatI lAgaNIo viSe temaja tenI che, karUM chuM. sAva zUnya rahyo chuM. jJAnanA viSayamAM paNa mArI yogyAyogyatA viSe paNa ciMtana-valoNuM | jIvananA ghATa-ghaDataranI bAbate mAro sthiti ajJAnabadala che. "khaMDa khaMDa pAMDitya'ne cAlatuM rahe che. khyAla kaMIka Avo che: mANasa potAnuM ghaDatara kAraNe samAjamAM mArI chApa bhale jJAnI athavA | mArI namra samaja che ke mANasanuM jIvana ghaNIvAra potAnI jAtane kendramAM ke dhyAnamAM vidvAnanI hoya, paraMtu te 'sUMThane gAMgaDe gAMdhI' eTale aneka dvandrono saravALo. thoDoka lAbha rAkhIne kare che; ane ghaNIvAra "bIjA zuM jevI chApa che. jJAnanA kSetre ghaNuM badhuM prApta ane vadhu nukasAna; thoDAka guNa ane vadhAre mAnaze? bIjAne kevuM lAgaze ?' tevI ciMtAne karavAnuM mAre bAkI ja rahyuM che. hA, jJAnano rasa doSo; alpAMze samatA ne mahadaMze viSamatA- kendramAM rAkhIne kare che. mane lAge che ke mane koI ane jijJAsA ghaNAM che, paraMtu pahoMca bahu thoDI AvA vividha dvando ApaNA jIvanamAM pragaTatA mArA viSe zuM dhAre tenI nahi, paraMtu huM mArI | (vadhu mATe juo anusaMdhAna pAnuM 120 Postal Authority: If Undelivered Return To Sender At : 926, Parekh Market, 39, J.S.S. Rd., Opera House, Mumbai -400004. Printed & Published by : Pushpaben Chandrakant Parikh on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh & Published from 385, SVP Rd., Mumbai - 400004. Tel. 23820296 Printed at Rajesh Printery, 115, Pragati Industrial Estate, 316, N.M.Joshi Marg, Lower Parel (E), Mumbai - 400 011. Tel. 40032496 / 9867540524. Editor : Sejal M. Shah Temporary Add.: 926, Parekh Market, 39, J.S.S. Rd., Kennedy Bridge, Opera House, Mumbai -400004.