Book Title: Katha Manjusha
Author(s): Kumarpal Desai
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh
Catalog link: https://jainqq.org/explore/034279/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAmaMjUSA. kumArapALa desAI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kathAmaMjUSA lekhaka kumArapALa desAI prakAzaka zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha 33, mahamadI mInAra, e.bI.sI. TrAnsaporTanI bAjumAM, 14mI khetavADI, muMbaI-400 001 phona : 23820296 I-meIla : shrinjys@gmail.com Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Katha Manjusha by Kumarpal Desai Published by Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh kiMmata : rU. 150 kumArapALa desAI ISBN : pahelI AvRtti : 2017 pRSTha : 8152 nakala : 1000 : prakAzaka : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha 33, mahamadI mInAra, e.bI.sI. TrAnsaporTanI bAjumAM, 14mI khetavADI, muMbaI-400 004 phona : 23820299 i-meIla : shrimjvsagmail.com **** : prAptisthAna : zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha 33, mahamadI mInAra, e.bI.sI. TrAnsaporTanI bAjumAM, 14mI khetavADI, muMbaI-400 004 phona : 23820296 i-meIla : shrimjys@gmail.com insTiTyUTa oNpha jainolojI bI-101, samaya epArTamenTa, AjhAda sosAyaTI, AMbAvADI, amadAvAda-380 015 phona : 079-26762082 gUrjara sAhitya bhavana ratanapoLanAkA sAme, gAMdhImArga, amadAvAda 380001 phona : 079-22144663, 22149660 e-mail: goorjar@yahoo.com, web : gurjarbooksonline.com gUrjara sAhitya prakAzana 102, laeNnDamArka bilDiMga, TAiTeniyama, siTI senTara pAse, sImA haoNla sAme, 100 phUTa roDa, prahlAdanagara, amadAvAda 380015 phona H 26934340, 98252 68759 - gurjarprakashan@gmail.com H mudraka H bhagavatI seTa sI 16, baMsIdhara esTeTa, bAlaDolapurA, amadAvAda-380 004 paNa khaMta, puruSArtha ane nItimattAthI udyogamAM apratima siddhi meLavanAra, sevApravRtti ane bidyApravRttinA sahayogI, dharmasaMcaLa ane gubhAna AtmakalyANanA mArganA pathika evA zrI sI. ke. mahetA (kopaka nAiTrAiDa)ne sAdara samarpaNa * kumArapALa desAI - Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1 zrI mahAvIra vANI 11 zraddhAhInane jJAna hotuM nathI. jJAnahInane AcaraNa hotuM nathI. AcaraNahInane mokSa prApta thato nathI ane mokSa meLavyA vinA nirvANa-pUrNa zAMti maLatI nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra prastAvanA jaina kathAonI vizeSatA e che ke emAM jainadarzananA siddhAMto ane jaina AcAra-vicAra tANAvANAnI mAphaka gUMthAyelA che. A vArtAo dharmajijJAsuone kalpanA paNa na Ave, te rIte vArtArasanA pyAlAmAM saMskAra-vArinuM pAna karAvatI rahI che. jainasAhityamAM vipula pramANamAM kathAsAhitya prApta thAya che. kathA pravAhamAM ja potAne abhipreta siddhAMta vaheto hoya che. cheka AgamagraMthothI mAMDIne atyAra sudhInA graMthomAM jaina kathAono mahimA jovA maLe che. A kathAo dvArA jainadarzananA marmane ujAgara karavAmAM Avyo che. 'kathAmaMjUSA'mAM AlekhAyelA prasaMgo jaina siddhAMtanI pazcAdbhUmAM jIvana sArthakyanI vAta karatAM hovA chatAM e jaina-jainetara sahu koIne sparzI jAya tevA che. jaina dharma e jJAti, vAda, vADA ke saMpradAyathI para che ane enuM sva-rUpa A pustakanI kathAomAM vAcakone maLaze. A kathAonuM kendrabiMdu mAnavatA che. emAM mAnavajIvanane guNothI surabhita karavAnI khevanA che ane e vize vyaktinI aMtarayAtrAmAM A kathAo upayogI bane tema che. zrI muMbaI jaina yuvaka saMgha jevI saMsthAe A kathA-prasaMgo prakAzita karavAnuM svIkAryuM te mATe enA sarva hoddedArono AbhArI chuM. AnA vitaraNanA saMdarbhamAM gurjara ejansI ane zrI manubhAI zAhano AbhAra mAnuM chuM. ghaNI vAra A kathAonuM Alekhana paraMparAgata ane rUDhigata rIte thayuM hoya che tene badale ahIM AjanI zailImAM A kathAo AlekhI che. vaLI bIjI bAbata e che ke pAribhASika zabdono ati vaparAza TALyo che jethI sahu koI A vArtAone AtmasAt karI zake. AmAMthI jaina dharmanI AgavI vicAraNAno ane vyApakatAnI thoDIya jhAMkhI maLI raheze to mAro prayatna sArthaka mAnIza. - kumArapALa desAI 3-4-2017 amadAvAda Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. 2. 3. 8. 5. 9. 3. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. tyAgano rAga vIrano dharma UnuM jamo cho ke TADhuM vAMdarA para ghA adhogatinuM kAraNa gokheluM boluM chuM. anukrama tuM che anupama lAkheNAM AMsu vIra ane mahAvIra bhikSAno AnaMda jinezvara ane jinadAsa DoLIvALAnI ciMtA sneha karatAM sAdhanA mahAna ujaLA saMgano raMga pazcAttApano mahimA 'rahyAM varSo'nI ciMtA anaMta che yAcanA konuM UMghavuM sAruM ? dhanya jIvana, dhanya mRtyu zilpamAM kotarAI dharmabhAvanA AtmajAgRtino avasa2 UMcI hiMmata ne sApha niyata avirata varasatI premadhArA jIrNoddhAranuM pitRRNa 1 3 + no - 11 13 15 17 19 21 23 25 27 29 62 4 4 4 4 che che " 25. 26. 23. 8. 29. 30. 31. 32. 33. 34. 35. 39. 37. 38. 39. 40. 41. 42. 43. 44. 45. 4. 47. 48. 4 zIla dharmanI suvAsa dIkSAtyAga ke prANatyAga sthULa ane sUkSma jJAnamArganI naukA mAtAno puNyaprakopa kSaNamAM naraka kSaNamAM mokSa sAmAnuM vicAre te saMta eTale to e rAma che apratIma smaraNazakti yuddha eTale parAjaya 'sUriH zrI mAnadevazca' nijarUpanI oLakha Atmavijaya e zreSTha vijaya mahAna graMthanuM punaHsarjana sanmArga batAve te sAcA guru anekAMtano vijaya pratikULatA e ja anukULatA aNahakanuM na khape kAdavamAM Uge che kamaLa tapanuM phaLa zuM ? prANanI Ahuti dhana vizenI dRSTi abhayanI oLakha ahIM dAnam ! ahI dAnam ! dharmaniSTha mAtAnI preraNA OM OM OM 8 1 " dono 81 4 88 9 chu 3 3 ? ? ? ? ? ? ? Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 120 122 pI. tyAganA nAme rAga 51. agama piyAlAnI mastI para. rAjAo ziSya banyA 53. sauthI agharI che saraLatA 54. yuddhabaMdhInI bhikSA varNano nahIM karmano mahimA pavuM. mAraka ane tAraka AMgInI zobhA maMtra : calaNI nANuM ? jJAnano garva 60. Atithyano AnaMda 61. arnakAMtanuM aikya ka2. sarva jIvo pratye karuNA phi3. prajAnAM AMsu mahAjananI sUjha 65. hRdayapalaTo trAjavuM ane talavAra 97. mAnavatAno mugaTa 1. tyAgano rAga 143 145 143 66, 149 1pa1 zahenazAha akabaranA darabAramAM AvelA AcAryazrI hIravijayasUrinA tyAga ane vairAgyane joIne zahenazAha khuda Azcarya pAmyA. samrATa akabare vicAryuM ke ATalA moTA ahesAnano badalo vALavo kaI rIte ? cheka gujarAtanA gAMdhAra baMdaramAMthI nIkaLIne paMcAvana varSanI uMmare AcArya hIravijayasUri pagapALA vihAra karIne phatehapurasikI AvyA hatA. e vihAranI pAchaLa dharmabhAvanA ane ahiMsAnI bhAvanA jagADavAno Azaya hato. enI pAchaLa maitrIbhAvanI suvAsa phelAvavAnI icchA hatI. ATalA lAMbA vihAra pachI AcArya hIravijayasurijIe jyAre phatehapura sikrIthI vidAya lIdhI tyAre zahenazAha akabara A sAcI sAdhutAne vaMdana karato hato. eNe kahyuM, "ApanA ahesAnano badalo huM karI rIte vALI zakuM? ApanA jevA tyAgIne huM zuM ApI zakuM ? je mAtra kathAma dhAruM Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bIjAne ja ApavAmAM mAne che, temane huM zuM ApuM ?" AcArya hIravijayasUrie kahyuM, "ApanI vAta sAcI che. jeo tyAganA upAsaka hoya temane kazI khoTa hotI nathI ke koI jarUra hotI nathI." zahenazAha akabare kahyuM, "e vAta huM jANuM chuM eTale ja vadhu mUMjhAuM chuM, paNa mArI eka vinaMtIno Apa svIkAra karo. mArI pAse ApanA majahabanA graMtho dharAvato vizALa graMthabhaMDAra che teno Apa svIkAra karo, padmasuMdarajI nAmanA patizrIno A bhaMDAra rAjanI pAse Avyo che ane rAja Apane bheTa dharavA mAge on HTT 2. vIrano dharma AcArya hIravijayasUrijIe kahyuM, "ApanI bhAvanAnI ame kadara karIe chIe, paraMtu e bhaMDAra ApanI pAse ja rAkho. Apa ene barAbara jALavajo." Ama kahyA chatAM zahenazAha akabare Agraha cAlu rAkhyo tyAre sUrijIe graMthabhaMDArano eka graMtha svIkArIne bAkInA graMtho AgrAnA jaina saMghane arpaNa karI dIdhA. AcArya hIravijayasUrijIe nAmanuMye vaLagaNa na rahe te mATe e graMtha bhaMDAranuM 'akabariyA graMtha bhaMDAra' evuM nAmAbhidhAna karyuM. zahenazAha akabara sUrijInI anAsakti joIne apAra AnaMda pAmyA. vasuMdharA vIrane vare che ane dharma nirbhayane zodhe che. mahAna AcArya Arya kAlakanI bahena ane mahAna sAdhvI sarasvatIne potAnI sattAnA madamAM rAjA gardabhilla apaharaNa karI gayA. AnI sAme Arya kAlake sAdhuveza tyajIne sainikano veza lIdho. adharmane nAthavA mATe zakarAjanI sahAya lIdhI. zakarAje doDhaso marajIvA ApyA, Arya kAlake A senAnI AgevAnI lIdhI. ujjainInI virATa senA ane rAjA gardabhillanI gardabhi vidyA AgaLa Arya kAlakanI nAnakaDI senAno parAjaya thaze evI saunI dhAraNA hatI. Arya kAlakane zraddhA hatI ke anyAya sahetI prajAnA hRdayamAM khamIra kyAMthI bacyuM hoya ? adharmathI hataprabha thayelI prajA para vijaya meLavatAM vAra nahIM lAge. banyuM paNa evuM ke Arya kAlakanI dhanuSavidyA AgaLa gardabhillanI gardabhi vidyA niSphaLa gaI. gardabhanA bhayaMkara sUrathI sarva prANIo nirmAlya thAya evI vidhA hatI, paraMtu Arya kAlake tIranI varSA karIne gardabhanuM mukha sIvI lIdhuM. Arya kAlaka potAnA ekaso pacAsa marajIvA sAthe ujajainI nagarImAM zrI mahAvIra vANI | dharma utkRSTa maMgala che. ahiMsA, saMyama ane tapa enAM mukhya aMga che. jenuM mana hamezAM dharmamAM lAgeluM rahe che, tene to devo paNa namaskAra kare che. zrI dazavaikAlika sUtra, 1-1 kathAmAM 2 kathAmaMjUSA 3 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vaMToLiyAnA vege dhasI AvyA ane rAjA gardabhillane pakaDyA. AvA rAjAne to mota sivAya bIjuM zuM maLe ? yoddhA kAlake A rAjAne UMcakyo. emano hetu jozabhera pRthvI para paTakIne emanA prANa levAno hato, paraMtu ekAeka eka hADapiMjara jevI yuvatI dhasI AvI. sAva kaMkAla jevI smazAnamAMthI koI vRddhAnuM zaba jAgyuM hoya tevI. are ! A to emanI bahena sarasvatI hatI. enI durdazA joIne kAlakano krodha vadhyo. AMkhomAMthI Aga jharavA lAgI. bAhumAM badalAnuM baLa AvyuM ane rAjAne jozabhera pRthvI para pachADavA vicAra karyo, tyAM to sarasvatIe emane aTakAvyA. eNe kahyuM, "priya bhAI, pRthvI para paTakIza nahIM, enA prANa harIza nahIM." Arya kAlake kahyuM, "are, jeNe tane ATalo saMtApa Apyo, tAruM haraNa karyuM, tane AvI kaMgAla, kaMkAla, kadarUpI banAvI tene to mota paNa ochI sajA kahevAya." sarasvatI bolI, "bhAI, ene mApha karo. ene mArI nAkhazo nahIM. jIvato rahevA do." Arya kAlake garjanAbharyA avAje kahyuM, "Ane jIvato rahevA dauM to jagata mane mUrkha nahIM, paNa mahAmUrkha kaheze. jeNe mArI bhaginI sAdhvI sarasvatInI AvI durdazA karI, jene kAraNe mAre dharmanuM AMgaNuM choDIne samarAMgaNamAM khelavuM paDayuM ene huM kSamA ApuM ? azakya, azakya." sarasvatI kahe, "kSamA e to vIranuM bhUSaNa che. A rAjAne jIvatara bhAre vahAluM che. ene pazcAttApa mATe jIvavA do." Arya kAlake potAnI bhaginI sarasvatInI vAtano svIkAra karyo ane ujjainInA gardabhilla rAjAne mukta karyA. 3. UnuM jamo cho ke TATuM ? bhavya, manohara ane kalAmaya delavADAnAM jinamaMdiro Ajeya maMtrI vastupALa ane emanAM patnI anupamAdevInI kIrtigAthA kahe che. girirAja Abu para AvelA luNigavasahI nAmanA A manohara prAsAda e daMpatInI dharmabhAvanAono udghoSa kare che. maMtrI tejapALanA ghera muMjAla mahetA nAmanA nAmuM-ThAmuM lakhanAra vaDIla hatA. varSothI parivAramAM hovAthI kuTuMbIjana banI gayA hatA. eka vAra A muMjAla mahetAe maMtrI tejapALane vicitra prazna karyo. emaNe pUchayuM, "are maMtrIrAja ! tame kahezo kharA? tame UnuM jamo cho ke TADhuM jamo cho ?" maMtrI tejapALane A prazna samajAyo nahIM. emaNe kahyuM, mahetAjI, tame zuM kaho cho ane zA mATe kaho cho te huM samajI zakato nathI. jarA pharI kaho to barAbara samajAya." muMjAla mahetAe kahyuM, "mAre e jANavuM che ke tame agAu banAveluM bhojana jamo cho ke pachI navuM tAjuM bhojana khAva 11 zrI mahAvIra vANI | A saMsAramAM jIvane mATe cAra parama vastuo atyaMta durlabha che : (1) manuSyajanma, (ra) zruti eTale zAstrazravaNa (3) dharmamAM zraddhA ane (4) saMyamapAlana mATe vIrya eTale AtmabaLa. zrI uttarAdhyayanasUtra, 3-1 cho ?** sthAmAM che tuM kathAmaMjUSA hRpA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI tejapALane A prazna DhaMgadhaDA vagarano lAgyo. bIjA lokone thayuM ke vIra yoddhA ane rAjanItimAM kuzaLa evA tejapALane Avo vAhiyAta prazna karAto haze ? Ama chatAM tejapALe vinayathI muMjAla mahetAne kahyuM, "tamAro prazna mane samajAto nathI. eno saMdarbha spaSTa karo to khyAla Ave." muMjAla mahetAe kahyuM, "Aja savAre dharmasthAnamAM gayo hato. sAdhu mahArAja sAthe ApanA vize vAta nIkaLI. teone e jANavuM che ke Apa roja UnuM jamo cho ke TATuM ?" maMtrI tejapALa vicAramAM paDI gayA. nakkI sAdhumahArAjanI vAtamAM koI saMketa hovo joIe. muMjAla mahetAe e saMketa spaSTa karatAM kahyuM, "tame je kaMI vaibhava bhogavo cho te to tamArA pUrvajanmanI kamANI che. savAla eTalo ke mAtra TADhuM khAIne besI raho cho ke pachI A janmamAM puNyanI navI kamANI karIne UnuM jamo cho ?" 4. vAMdarA para ghA ekaso ATha graMthonA racayitA AcArya buddhisAgarasUrIzvarajI potAnA vatana vijApuranI AsapAsanA vistAromAM vihAra karatA hatA. rastAmAM koI zAMta ane nirjana sthaLa maLe eTale dhyAnamAM DUbI jatA hatA, to koI sthaLe preraNA jAgatAM lekhana karavA besI jatA. Ama emanI vihArayAtrA cAle, vicArayAtrA cAle. ane dhyAna ane adhyAtmanI yAtrA paNa avirata cAlatI rahe. eka vAra mahuDInAM kotaromAMthI AcAryazrI pasAra thatA hatA. emanI bALapaNanI aneka smRtio jAgI UThI, kAraNa ke A kotaromAM bALapaNamAM ghaNI moja-mastI karI hatI. AcArya zrI buddhisAgarasUrijIne navI tAjagIno anubhava thayo. teo lallubhAI nAmanA emanA eka bhaktanI sAthe A kotaromAMthI pasAra thatA hatA, tyAre eka vAMdarAne vRkSa para beThelo joyo. mota sAme joIne e bebAkaLo banI gayo hato. enI mati mUMjhAI gaI hatI. enAM sAna-bhAna bhulAI gayAM hatAM. buddhisAgarajIe joyuM to jhADanI nIce eka varu beThuM hatuM. 11 zrI mahAvIra vANI | saMsArarUpI vanamAM arihaMta bhagavAna mArga batAvanAra che, saMsArarUpI samudramAM arihaMta bhagavAna sukAnI (jIvananakAne pAra utAranAra) che. cha jIvanikAyanA rakSaka che. eTale arihaMta bhagavAna traNa gopa paNa kahevAya che. zrI Avazyaka niryukti, 898 sthAnethI 6 kyAmaMjUSA che. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ on varu rAha jotuM hatuM ke Darano mAryo A vAMdaro kyAre jhADa parathI nIce paDe ane huM ene khAI jAuM ! jhADa para rahelo vAMdaro paNa ziyAviyA thato hato. hamaNAM paDyo ke paDaze. AcArya buddhisAgarasUrIzvarajIe IMTano eka TukaDo laIne jorathI vAMdarAnI najIka ghA karyo. IMTano TukaDo vAgavAnA DarathI vAMdaro jhADa parathI kUdyo. eka AMbA parathI bIjA AMbA para ane bIjA AMbA parathI trIjA AMbA para. e pachI to e vAMdaro kotaromAM gAyaba thaI gayo. sUrijInI sAthe cAlatA lallubhAIe sUrijIne pUchayuM, oha ! sAdhu thaIne ApanAthI prANI para IMTano ghA thAya kharo ?" AcArya buddhisAgarasUrijIe hasatAM hasatAM kahyuM, "bhAI, kAryano AdhAra mana para che. meM vAMdarAnI najIka IMTano ghA karIne enI zaktine jAgrata karI, mAro vicAra tene patharo mAravAno nahoto, paraMtu ene varunA paMjAmAMthI bacAvavAno hato ane thayuM paNa evuM ja ke vAMdarAnI zakti jAgatAM e jAte ja varunA paMjAmAMthI chaTakI gayo." 5. adhogatinuM kAraNa mahipatarAma rUparAma nIlakaMTha. I. sa. 1860mAM samudrayAtrA karI teo iMglenDa gayA. sAta varSa sudhI jJAtie emano bahiSkAra karyo. A mahipatarAme gujarAtamAM prArthanA samAjanI pravRttine vega Apyo, emanA 'satyadIpaka' nAmanA sAmayika dvArA lokamata keLavavAno puruSArtha karyo. AvA samAjasudhAraka mahipatarAmanA manamAM satata eka mAnyatA manamAM ghumyA karatI ke jaina dharmane kAraNe bhAratanI adhogati thaI che. eka vAra zrImad rAjacaMdra sAthe emano meLApa thayo. sudhAraka mahipatarAme emanI mAnyatA pramANe sIdhesIdhuM kahI dIdhuM ke dezanI adhogati thavAnuM eka kAraNa jaina dharma che. eNe dezanA lokone nabaLA ane nirmAlya banAvyA. A sAMbhaLI zrImad rAjacaMdra emane pUchyuM, "bhAI, tamane e to khyAla che ke jaina dharma e ahiMsA, nyAya, nIti, nirvyasana, satya ane saMpa tathA sarvaprANI hitano upadeza Ape che." mahipatarAme kahyuM, "hAjI, jaina dharmanA bodhano mane pUrepUro khyAla che." 1 zrI mahAvIra vANI | jANatAM ke ajANatAM koI adharma kArya thaI jAya to potAnA AtmAne emAMthI tarata haTAvI levo. tyAra pachI bIjI vAra evuM kArya na karavuM. zrI dazavaikAlika sUtra, 8-31 kyAmavI che. kyAmaMjUSA hRe Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ n[ n zrImad rAjacaMdra potAnI vAta AgaLa dhapAvI. emaNe kahyuM, "tamane e paNa khyAla haze ke jaina dharma hiMsA, anIti, anyAya, kUratA, vijayalAlasA, pramAda ane ALasano niSedha kare che." mahipatarAme kahyuM, "hA jI, eno paNa mane khyAla che." zrImade vaLato prazna karyo, "tame ja mane kaho ke dezanI adhogati zAthI thAya? ahiMsA, dayA, nIti, satya, sarvaprANI hita, nyAya ane Arogya ApanArA dharmathI thAya ke pachI dezanI pragati hiMsA, krUratA, asatya vagerethI thAya ?" mahipatarAme kahyuM, "dezanI adhogati to hiMsA, pramAda, anIti ke chaLakapaTane kAraNe thAya." zrImad rAjacaMdra vAtano dora pakaDI letAM kahyuM, "tyAre dezanI unnati ahiMsA, udyama, saMpa vagere thakI thAya te sAcuM ne ?" mahipatarAme svIkAramAM mAthuM dhuNAvyuM. eTale zrImade kahyuM, "juo bhAI, jaina dharma dezanI adhogati thAya tevo bodha karato nathI, paNa dezanI unnati thAya tevo upadeza Ape che." mahipatarAmanI mAnyatAnA pAyo dhrujavA lAgyA. emaNe kahyuM, "bhAI, huM svIkAra karuM chuM ke dezanI unnatinAM sAdhanono bodha kare che, paraMtu Aja sudhI meM AvI sUkamatAthI A vAtano vicAra karyo nahoto. amane to khristIonI zALAmAM je saMskAra paDyA hatA tene pariNAme vagara vicAre lakhI nAkhyuM." 6. gokheluM boluM chuM AcArya zrI sUrAcAryanI vidvattA agAdha hatI to emanI kavitA sarjatI kalpanAzakti anupama hatI. teo ziSyone svAdhyAya karAvatA tyAre abhyAsanI bAbatamAM saheje kacAza rAkhatA nahIM. bhaNAvatI vakhate je ziSyane pATha barAbara AvaDe nahIM, tene potAnA odhAnI dAMDIthI phaTakAratA hatA. lAkaDAnI A dAMDI vAraMvAra mAravAthI tUTI jatI hatI. tethI emaNe lokhaMDanI daMDI rAkhavAnuM vicAryuM. teonA gurune AnI jANa thaI tyAre gurue emane vAryA ane Thapako ApatAM kahyuM, "jo jJAnano ATalo badho garva hoya to rAjA bhojanI ekaekathI caDiyAtA vidvAnonI sabhAmAM jaIne vijaya meLavI Avo. bAkI A rIte lohadaMDa e to yamarAjanuM hathiyAra kahevAya, bhayanuM pratIka che. abhayanA ArAdhaka sAdhune e zobhe nahi." gurunAM vacanoe sUrAcAryanI kaThoratA aLagI karI, yogAnuyoga evuM banyuM ke e divasomAM mALavAnA rAjA bhoje gurjarapati bhImadevanI sabhAmAM vidvattA ane saMskAritAnI kasoTI kare tevI, zlokarU pI eka mArmika samasyA mokalI hatI. solaMkI kathAmaMjUSA11 || zrI mahAvIra vANI | durrIya saMgrAmamAM dasa lAkha zatruone mANasa harAve tenA karatAM potAnA AtmA upara vijaya meLave e ja parama vijaya che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 9-34 kathAmaMjUSA10 Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjavI bhImadeve rAjanA vidvAna paMDitone mALavAnA paDakAranI vAta karI. rAjamaMtrIo ane anya paMDitoe ema kahyuM ke A kAma to mAtra sUrAcArya ja karI zake. rAjAe AdarapUrvaka sUrAcAryane rAjasabhAmAM bolAvyA ane emane rAjA bhoje mokalelA zlokanA uttaranI vAta karI. hamaNAM ja uccArAyelA guruvaryonA zabdo sUrAcAryanA kAnamAM guMjatA hatA. sUrAcArye AvatAMnI sAthe ja rAjA bhojanI samasyAno ukela batAvatAM kAvyasaMdezAnuM sarjana karyuM. koIe kalpanA paNa nahotI karI ke gujarAtamAM AvI anupama kAvyazakti dharAvanAra koI sarjaka sAdhu hoya. e pachI to gujarAta ane mALavA vacce kAvyaracanAonuM AdAnapradAna thatuM gayuM ane baMne pradezomAM kAvyarasanI choLo UDavA lAgI. caityamAM dharmanRtyanATikAthI thAkelI nartakI vAraMvAra thAMbhalAnI ADamAM jaIne potAnA tAlathI ja parasevo lUchatI hatI. AvA prasaMga para rAjA bhoje kAvyaracanA karI. enA prati zloka racanAra surAcAryanI sargazakti para rAjA bhoja prasanna thayA. mALavAmAM AvyA bAda surAcArye potAnI pratibhAthI rAjA bhojanI vidvatsabhAne cakita karI dIdhI. A samaye paMDitoe eka nAnA bALakane popaTanI jema paDhAvIne emanI sAthe yukti karI che. vidvattAnA sAgara zrI sUrAcArya ema kaMI pAchA paDe kharA ? emaNe bALakane lADakoDathI ramADavA mAMDyo. kAlIghelI bhASAmAM enI sAthe vAta karavA lAgyA. A samaye popaTanI jema raTaNa karI jANatA bALakanI sUrAcArye bhUla batAvI to e bALaka sahajapaNe bolI UThyo, "huM to mArI pATImAM lakheluM boluM chuM. mane jevuM gokhAvavAmAM AvyuM che te ja boluM chuM." Ama paMDitonI pola ughADI paDI gaI. Akhare bhojanA darabAranA paMDito zrI surAcArya sAthe vAdavivAdamAM UtaryA, paraMtu sUrAcArye sahune parAbhava Apyo. AcAryazrI sUrAcArya solaMkI yuganI rAjadhAnI pATaNamAM pahoMcyA, tyAre pATaNanA rAjavI bhImadeva ane nagarajanoe emanuM bhavya sanmAna karyuM. emaNe bhagavAna RSabhadeva ane bhagavAna neminAtha e baMnenA caritrarUpa kAvyagraMtha racyo hato. vi. saM. 1090mAM emaNe gadya-padyamAM nemiritra mahAkAvyanI racanA karI. zabdazAstra, pramANazAstra ane sAhityazAstra ema traNe zAstromAM zrI sUrAcAryanI vidvattA samAna rUpe pragaTa thaI. kathAmaMjUSA 12 7. tuM che anupama ! vikramano teramo saiko. gujarAtanA suvarNayugano AkharI tabakko. itihAsamAM amara bananAra vastupALa ane tejapALanI belaDInI parAkramagAthAo gavAtI hatI. eka samaye vastupALa ane tejapALa zatruMjaya ane giranAra tIrthanI yAtrA karavA nIkaLyA. potAnI je kaMI saMpatti hatI te sAthe laIne A maMtrI-kuTuMba yAtrArthe nIkaLyuM hatuM. eka divasa baMne bhAIo vacamAM AvatA haDALA nAmanA gAmamAM nirAMte beThA hatA, tyAM vicAra Avyo ke soraThamAM to bhalabhalA loko lUMTArAno bhoga banIne lUMTAI jAya che. AthI emaNe potAnI sAthenI milakatano trIjo bhAga jaMgalamAM kyAMka bhaMDArI devAnuM nakkI karyuM. rAtre baMne bhAIo potAnuM e dhana dharatImAM dATavA gayA, tyAM to dharatImAMthI sonAmahero bharelo caru nIkaLI Avyo. emaNe vicAryuM ke ApaNe lakSmIne bhUmimAM bhaMDAravA gayA, paraMtu bhUmimAMthI vadhu lakSmI maLI. baMne bhAIoe vicAryuM ke A ApaNI mahenatanuM dhana nathI tethI teno zo upayoga karavo ? A aMge anupamAdevInI kathAmaMjUSA 13 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ salAha pUchI to emaNe kahyuM ke dhanane dharatImAM bhaMDArIne rAkhavAne badale UMce zikhara para mUkavuM joIe. emAM ja mAnavI ane saMpatti baMnenI zobhA che. lobhI vyakti dhanane dATIne adhogati pAme che. e ja dhanane UMce girivaro upara jinAlayomAM kharcIne Urdhvagati paNa meLavI zakAya, mATe zatruMjaya ane giranAra tIrthanA uddhAramAM A dhanano upayoga karIe tevo vicAra anupamAdevIe kahyo. vastupALanA aMtaramAM anupamAdevInI vAta vasI gaI. tejapALa emanA nirlobhIpaNA mATe rAjI rAjI thaI gayA. zrI zatruMjaya mahAtIrthamAM vAmadeva salATa pAse naMdIzvara jinaprAsAda banAvyo ane e mahAtIrthamAM anupama sarovara baMdhAvyuM. saM. 1292mAM paMcamI tapanuM ujavaNuM karatI vakhate pacIsa samavasaraNa banAvyAM ane zatruMjaya tIrthanI taLeTImAM batrIsa vADIo ane giranAra tIrthanI taLeTImAM soLa vADIo banAvI. tejalapuramAM jinAlaya, sarovara ane pozALa banAvyAM. Abu girirAja para neminAtha bhagavAnano devavimAna jevo lUziMgavasahI nAme manohara, kalAmaya ane bhavya prAsAda taiyAra karAvyo. anupamAdevIe zilpIonI mAtAnI mAphaka saMbhALa lIdhI. emanAM zarIra svastha ane sphUrtivALAM rahe te mATe mardana karavAvALA mANaso rAkhyA. badhAne pUratI rakama ApI. ane AbumAM ajoDa jinAlayonI racanA karI. anupamAdevI vize emanA samayanA kavioe lakhyuM, "lakSmI caMcaLa che, pArvatI caMDI che, iMdrANI zokyavALI che, gaMgA nIce vahenArI che, sarasvatI to kevaLa vANInA sAravALI che, paNa anupamA anupama che." anupamAdevI bAhya rIte rUpALAM nahotAM, paNa emanuM bhItaranuM rUpa apAra hatuM. e bhItaranI bhAvanAne kAraNe anupamA amara banI gayAM. G kathAmaMjUSA 14 8. lAkheNAM AMsu soraThanA vaNathalI gAmanA savacaMda zeThanA jIvanamAM samRddhinI bharatI pachI saMkaTanI oTa AvI. dariyAnI vATe vahANa mokalIne bahoLo vepAra karanArA savacaMda zeThanAM vahANo bharadariye kyAMka khovAI gayAM. jANe ratnAkara sAgara A vahANone gaLI gayo na hoya ! savacaMda zeThanA eka eka vahANamAM eka eka lAkhano mAla hato. zeThe ghaNI rAha joI. vahANanA koI samAcAra AvyA nahIM, paraMtu bAraNe leNadAro AvIne UbhA rahyA. keTalAka koI vyaktinI Apatti joIne sAtha ApavA doDI jAya che to keTalAka ene sAtha ApavAne badale pahelAM potAno svArtha siddha kare che. savacaMda zeThe gAmanA ThAkora pAsethI eka lAkha rUpiyA uchInA lIdhA hatA. ThAkorane jANa thaI ke savacaMda zeThanAM vahANano koI patto nathI. zeThe takAdo karanArA leNadArone devuM cUkavavA mAMDyuM. have to emanI pAse ApavA jevuMya kazuM rahyuM nathI. ThAkorane thayuM ke have sIdhI AMgaLIe ghI nahIM nIkaLe ethI kathAmaMjUSA 15 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ emaNe judo rasto apanAvyo. emaNe jaIne savacaMda zeTha AgaLa rodaNAM raDavAnAM zarU karyo. ThAkora kahe ke potAne to paisAnI koI jarUra nathI, paraMtu rAja kuMvare haTha lIdhI che, ene dezAvara kheDavo che. bALahaTha AgaLa huM lAcAra chuM. tame kaMIka karo. savacaMda zeTha pArakhI gayA ke A badalAyelA pavananuM pariNAma che. emaNe vicAryuM ke duniyAmAM paDatAne pADanAra lAkha hoya che. paDatAne UbhA karanAra vIralA ja hoya che. savacaMda zeThe jUnAM khAtAM-patarAM ukheDyAM, paNa kazuM vaLyuM nahIM. Akhare ThAkorane amadAvAdanA zeTha somacaMda-amIcaMda para lAkha rUpiyAnI hUMDI lakhI ApI. zeTha somacaMda amIcaMdanI koI oLakhANa-pichANa nahIM. jema narasiMha mahetAe zAmaLazA para hUMDI lakhI hatI ema savacaMda zeThe hUMDI lakhI ApI. lakhatI veLA savacaMda zeThane vicAra paNa Avyo ke mAre koI oLakhANa nathI ke pichANa nathI. mAtra mahAjananuM nAma jANIne hUMDI lakhuM chuM. potAnI dazA joIne savacaMda zeThanI AMkhamAM AMsu AvyAM ane hUMDInA kAgaLa para e paDyAM. ThAkora hUMDI laIne somacaMda zeTha pAse gayA. somacaMda zeTha jhINavaTathI huMDI joI. be AMsuone kAraNe AchA banelA akSaro joyA. manamAM vicAryuM, "oha, A be AMsunI kiMmata be lAkhanI gaNAya. lAkheNA mANasanAM bahumUlya su che." tarata ja somacaMda zeThe ThAkorane lAkha rUpiyA gaNI AvyA. 9. vIra ane mahAvIra zahenazAha akabaranA dilamAM sarva dharma tarapha Adara hato. akabaranA jamAnAnA itihAsakAra abula phajhalane bhAratanA judA judA dharmo ane tenAM darzanone jANavAnI jijJAsA jAgI. abula phajhalane muni bhAnacaMdrajIe 'padarzana samuccaya' nAmano graMtha bhaNAvyo. AcArya haribhadrasUrijIe racelA graMthamAM chae darzanonI vAta hatI. abula phajhala A graMtha vAMcIne ApharIna pokArI gayA. atyAra sudhI emaNe mAtra svadharmanI ati prazaMsA ane paradharmanI AkarI TIkA karatA graMtho vAMcyA hatA. pahelI vAra emaNe evo graMtha vAMcyo, jemAM chae darzanonI carcA hoya, emAM nahotI vidhInI niMdA ke nahotI khaMDana ane maMDananI sAThamArI. | muni bhAnucaMdrajIne zahenazAha akabara maLavA AvyA tyAre ekabarane eka samAcAra maLyA. gujarAtanA sUbA ajhIjha kokAe jaNAvyuM ke jAmanagaranA rAjavI sAmenI laDAImAM ApaNane bhavya vijaya maLyo che. jAmanagaranA rAjavI jAma satAjIne keda karavAmAM AvyA che. emanA lazkaranA keTalAya sainikone pakaDIne 11 zrI mahAvIra vANI , mithyApaNuM ane ajJAnanA aMdhakArane kAraNe jyAM mArga jaDavo muzkela che evA saMsArarUpI vanamAM jemaNe mArga darzAvyo-cIMdhyo evA ahaMntone huM namaskAra karuM chuM. zrI Avazyaka niryukti, 909 kathAmaMjUSArza16 kathAmaMjUSA17 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kedamAM pUrI devAmAM AvyA che. zahenazAha akabara A samAcAra sAMbhaLIne AnaMdavabhora banI gayA. emaNe joyuM to sAme svastha ane zAMta munirAja UbhA hatA. potAnA AnaMdane pragaTa karatAM zahenazAha akabare kahyuM, "juo mahArAja, ApanuM Agamana thayuM ane A apAra AnaMdanA samAcAra maLyA. amArA A AnaMdanA avasare ame Apane vinaMtI karIe chIe ke Apa amArI pAsethI kazuMka svIkAro. ame Apane ApelA vacananuM pUrepUruM pAlana karIzuM." tyAgI munine mAgavAnuM zuM hoya ? emane vicAramAM DUbelA joIne zahenazAha akabare pharI kahyuM, "munirAja, huM jANuM chuM ke Apa tyAgI cho. Ama chatAM Ajano A rUDo avasara che. AvA avasare kaMI mAgo to amAro AnaMda vadhe." muni bhAnucaMdrajIe kahyuM, "ApanI vAta sAcI che. AjanA AnaMdanA avasare huM to eTaluM mAguM ke ApanA AnaMdamAM sahu koI sahabhAgI bane. ApanA mitra ane ApanA duzmana paNa kharA." muni bhAnucaMdrajInI vAta samrATa samajI zakyA nahIM. emaNe kahyuM, "A avasara mAre mATe AnaMdano kharo, mArA zatrune mATe nahIM. ene vaLI huM kaI rIte AnaMda ApI zakuM ?" muni bhAnucaMdrajIe kahyuM, "mAruM eTaluM ja kahevuM che ke mane evI bhikSA Apo ke Ajano avasara mArI ane ApanI to ThIka, paNa ApanA duzmananI jiMdagImAM paNa yAdagAra banI jAya." muni bhAnucaMdrajInI vAta sAMbhaLIne samrATa akabara vimAsaNamAM paDyA. emaNe pUchyuM ke AvuM kaI rIte bane ? duzmananuM duHkha e mAruM sukha. zatrune keda e mAro vijaya. muni bhAnucaMdrajIe kahyuM, "AthI ja huM ApanI pAse eTalI bhikSA mAguM chuM ke jAma satAjIne kArAvAsamAMthI mukta karo. emanA sainikone choDI do." zahenazAha akabara vicAramAM DUbI gayA. vacanapAlaka zahenazAhe munirAjanI vAta mAnya rAkhI. zahenazAha akabare jAmanagaranA rAjavI ane emanI senAne baMdhanamAMthI mukta karavAno hukama karyo. kathAmaMjUSA 18 10. bhikSAno AnaMda sarotara nAmanuM gAma. A nAnakaDA gAmamAM mahAna sAdhuno praveza thayo. gAma AkhuM corI ane raMjADa mATe jANItuM. gAmalokone corI e khetI lAgatI. lUMTa e bhAgIdArano bhAga paDAvyA jevI gaNAtI. atyAcAra AvaDatano aMza manAya ane vyasana e rojanI moja manAya. jevA rAjA evI prajA. gAmanI prajA avaLA dhaMdhA ajamAve ane e badhAmAM sauthI hoziyAra gaNAya gAmano ThAkora arjunasiMga. lokonuM AMcakI levAmAM arjunasiMgane jorAvarI lAgatI. vyasano eTalAM badhAM vaLagelAM ke eke bAkI nahIM. mAkhI mAravI ane mAnavI mAravo ene mana samAna lAgatAM. gAmamAM sAdhu Ave eTale ThAkorane darzane to javuM paDe. emAMya A to AcAryazrI hIravijayasUri AvyA hatA. khuda mughala samrATa zahenazAha akabare emanAM darzananI-upadezanI jhaMkhanA pragaTa karI hatI. ThAkora arjunasiMga AcAryazrInAM darzane AvyA ane vinaMtI karI, "AcAryazrI, Apa mAre tyAM padhAro ane bhikSA grahaNa karo. mArA para moTo upakAra thaze." kathAmaMjUSA 19 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcAryazrIe kahyuM, "bhAI, tArI sAce ja bhikSA ApavAnI icchA che ? kharekhara upakArano Azaya dharAve che ? jo tArI bhAvanA sAcI hoya to huM jarUra AvuM." 11. jinezvara ane jinadAsa ThAkora arjunasiMge kahyuM, "mahArAja, Aja sudhI dilamAM khoTI bhAvanA rAkhIne ghaNAM khoTAM kAma karyA che, paraMtu Aje to aMtaHkaraNanI vAta karuM chuM. ApanA jevA samartha AcArya mAre tyAM padhAre to mAruM jIvana dhanya thaI jAya.' AcAryazrIe kahyuM, "jIvana dhanya banAvavA mATe bhikSA paNa evI ja ApavI paDaze. sAcI bhAvanAvALI bhikSA ApavAnI tArI taiyArI che ne ?" ThAkora arjunasiMge javAba Apyo, "hA mahArAja, Apa kaho te bhikSA ApavA taiyAra chuM." AcAryazrIe kahyuM, "bhAI, tArI dhAraNA evI haze ke ame bhikSAmAM bhojananI, AhAranI vAta karIzuM, paNa amArA jevA sAdhuno kharo AhAra to sadAcAra che. tuM sadAcAranI bhAvanA rAkhIne khoTAM vyasanonA tyAganI bhikSA Apato hoya to amane AnaMda thAya." arjunasiMganA hRdayanA eka khUNAmAM rahelI bhalAIne sAdhunI vAta sparzI gaI. e divase eNe zetAnano sAtha choDI devAnuM nakkI karyuM. eNe AcAryazrIne kahyuM, "Ape durbasanonA tyAganI bhikSA mAgI che to AjathI huM pratijJA lauM chuM ke lUMTaphATa karIza nahIM, nirdoSane raMjADIza nahIM, nirdoSa prANIonI hatyA nahIM karuM ane vyasanono tyAga karIza." AcAryazrI hIravijayasUrinA caherA para AnaMdanI rekhAo taravarI UThI. A rekhAomAM sarotara gAmanA ThAkora arjunasiMganI sAcI bhikSA maLyAno AnaMda joyo. maMdira eTale evuM sthAna ke je mAnavImAM unnata bhAva jagAve. jagatanA vyavahAramAM racyopacyo raheto mAnavI e saghaLI vAtothI aLago banIne devAlayamAM pravezato hoya che. vyavahArajIvananA saghaLA vicArono e tyAga kare che. dhIre dhIre potAnI AsapAsanI devAlayanI duniyAnuM vismaraNa karato jAya. che, ane mAtra prabhu tarapha enuM samagra citta samarpita thatuM hoya - jinamaMdiramAM pravezatI vakhate traNa vakhata nisahI bolavAnI paraMparA che. nisIhI eTale aTakAvavuM. manane bAhya vicArothI dUra rAkhIne paramAtmAmAM parovavuM e eno marma, rAjA bhImadevano parama vizvAsu daMDanAyaka jinadAsa devAlayamAM pravezyo tyAre rAjakAjanA saghaLA vicAro bhUlIne mAtra bhakti arthe dAkhala thayo hato. eNe prabhupUjAno prAraMbha karyo. evAmAM ekAeka dhasamasatA kathAmathI 23 kathAmaMjUSA# 2 1 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ doDI AvelA sipAIoe jinadAsane kahyuM, "ame Akhare cora zodhI kADhyo che. UMTanI corI karI janAro cAraNa aMte pakaDAyo che. keTalAya garIba UMTavALAonI AjIvikA jhUMTavanAra jhaDapAyo che. have Apa kaho te sajA karIe." devAlayanI bhItaramAM jinapUjA karatA jinadAsa bolI kaI rIte zake ? vaLI rAjanuM kAma hatuM. sajA tatkALa jAhera karavI paDe tema hatI. Ave samaye kuzaLa jinadAse eka DALakhIvALuM phUla lIdhuM. DALakhI parathI phUla cUMTI lIdhuM ane saMketa karyo ke cAraNane phAMsInI sajA karo. cAraNa saMketa pAmI gayo. eNe enI mArmika chaTAthI kahyuM, "oha ! eka tAranAra ane bIjo mAranAra, kyAM jinezvara bhagavAna ane kyAM daMDanAyaka jinadAsa." A zabdo kAne paDatAM jinadAsanuM citta camakyuM. ene khyAla Avyo ke pote kevI gaMbhIra bhUla karI beTho che. eka to nisIhI bolIne pravezyo hato ane have rAjakAjanA vicAramAM DUbI gayo. eka bAju jagatatArakanI pUjA kare ane bIjI bAju koIne mAravAno vicAra karyo. jinadAsa potAnA cittane rAjanA vicArothI aTakAvI zakyo nahIM, te badala prabhu pAse kSamAyAcanA karI ane sAthosAtha cAraNanI sajA paNa mApha karI. 11 zrI mahAvIra vANI 11 guNothI sAdhu thavAya che ane avaguNothI asAdhu thavAya che, mATe sAdhu-guNone, (sAdhutAne) grahaNa karo ane asAdhu-guNono (asAdhutAno) tyAga karo. AtmAne AtmA vaDe jANIne je rAga tathA dveSamAM samabhAva dhAraNa kare che te pUjanIya bane che. zrI dazavaikAlika sUtra, 9-(3)-11 kathAmaMjUSA 22 12. DoLIvALAnI ciMtA potAnA jIvananAM chellAM daseka varSomAM AcArya kailAsasAgarasUrijIne hRdaya pahoLuM thavAthI DoLIno upayoga karavo paDato hato. bane teTaluM cAle, paraMtu pachI zvAsa caDI jAya tyAre nAchUTake DoLImAM besatA. DoLImAM bese tyAre potAnA karatAM DoLIvALAnI ciMtA vadhu kare. thoDeka AgaLa vadhe eTale DoLIvALAne kahe ke have jarAka thobhI jAo. thoDoka ArAma laI lo. pachI AgaLa cAlIzuM. A samaye pote moDA pahoMcaze athavA taDako thaI jaze enI kyAreya koI ciMtA karatA nahIM. eka vAra hiMmatanagarathI amadAvAda AvatA hatA. prAMtijathI thoDe AgaLa salAla gAma pAse AvyA haze ane ekAeka madhamAkhIonuM jhuMDa emane gherI vaLyuM. koIe madhapUDA pAse dhumADo karyo hoya ke pachI enA para paththarano ghA karyo hoya, game te kAraNe madhamAkhIo vIpharI hatI. cAre bAju UDatI, DaMkha detI hatI. AcAryazrI ane kathAmaMjUSA 23 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DoLIvALA badhAne madhamAkhI karaDI. madhamAkhInA DaMkha kADhavA mATe tatkALa DaoNkTarone bolAvavAmAM AvyA. DaoNkTaro khUba jhaDapathI AvyA ane AcAryazrI kailAsasAgarajI pAse gayA. pU. kailAsasAgarajIe kahyuM, mArI phikara karazo nahIM. mane to be-cAra DaMkha ja lAgyA che. pahelAM A DoLIvALAnI sAravAra karo." DaoNkTaro tAjuba thayA. A te kevuM ? potAne DaMkha lAgyA che, paNa enI paravA nathI ane DoLIvALAnI ciMtA kare che. AcAryazrIe DaoNkTaro pAse potAnA badale DoLIvALAonI sAravAra pahelAM karAvI. A ghaTanAnA samAcAra jANI bIjA loko paNa doDI AvyA ane teo AcAryazrIne sukha-zAtA pUchatA hatA tyAre temaNe kahyuM, mane khAsa kaMI thayuM nathI. khabara pUchavI hoya to DoLIvALAnI pUcho. emane madhamAkhIe ghaNA DaMkha mAryA che." eka vyaktie emanA kAna pAse lAgelo madhamAkhInA DaMkha joIne kahyuM, are ! A madhamAkhIe to tamArA kAna pAse DaMkha mAryo che." viSAdane prasannatAmAM pheravatA hoya tema AcArya zrI kailAsasAgarajIe kahyuM, mane ema lAge che ke jarUra A madhamAkhIo mane kAnamAM kazuMka kahevA AvI hovI joIe." vedanAbharyuM vAtAvaraNa vinodamAM palaTAI gayuM. 13. sneha karatAM sAdhanA mahAna eka vakhata magadharAja zreNike bhagavAna mahAvIrane prazna karyo, "prabhu, ApanA pratispardhI gozAlakanI mRtyu pachI zI gati thaze ?" prabhue mAlakauMsa rAganI ajaba surAvalimAM javAba Apyo, gopAlaka svargamAM jaze." magadhanAthe pharI prazna karyo, "prabhu, huM Apano parama bhakta, kaI gatine pAmIza ?" prabhunuM pUnamanA cAMda jevuM mukhaDuM marakyuM, potAnI bhaktino rAjAne garva hato. prabhue kahyuM, "rAjana, tArI gati narakamAM 11 zrI mahAvIra vANI AtmA pote ja potAnAM sukhadu:khano kartA che ane eno nAza karanAra paNa che. eTalA mATe sanmArge cAlanAro AtmA mitra che ane kumArge cAlanAro AtmA zatru che. zrI uttarAdhyayana sutra, 20-27 magadharAjanI kApo to lohI na nIkaLe tevI dazA thaI. temaNe kahyuM, "zuM pArasamaNinA sparze loDhuM suvarNa nahi bane ? ApanA bhaktanI A dazA ?" prabhu baMsarInA sUre bolyA, "rAjanuM, saMsAramAM sneha karatAM sAdhanA moTI vastu che. mArA taraphanA tArA sneha karatAM kathAmaMjUSA 24 kathAmaMjUSAruM 25 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArAM tattvonI sAdhanA tane tAraze." sAce ja Aje prabhu pratyenA snehanI bolabAlA che, kiMtu prabhu mATenI sAdhanAnI avagaNanA jovA maLe che. prabhu tarapha evo apAra sneha bAMdhIne beThA chIe ke enI AsapAsa AbhUSaNonA killA racAyA che. imAratonA gherA ghAlyA che. comera enAM yazogAna cAle che. enI kIrtinA koTaDA baMdhAya che. prabhu taraphanA snehamAM sAcI sAdhanAne bhUlI gayA chIe. prabhu bahAra rahe che ane aMtaramAM e ja dAvAnaLa saLage che. IzvaranAM gAna gAIe chIe, paNa hRdayamAM to rAga-dveSanuM e ja ramakhANa niraMtara cAlI rahyuM che. 14. UjaLA saMgano raMga bhagavAna mahAvIra. nIca-UMcamAM samatva jonArA. nIcAne UMcA banAvanArA. nIcA lokoe ja emano sAmano karyo. re, A to ApaNane miTAvI devAnuM UjaLA lokonuM kAvataruM! nIcA lokomAM eka bahu prasiddha cora. nAma rohiNaya. kAma kare lUMTaphATanuM. eka vAra bhagavAna mahAvIra upadeza Ape. rohiNeyane tyAMthI nIkaLavAnuM banyuM. ene tarata khyAla Avyo ke mahAvIra bole che. enuM bolyuM sAMbhaLavAmAM pApa che. jAtidroha che. rohiNeye kAna para hAtha dAkhyA, paNa saMjogovazAt eka moTo kAMTo pagamAM pesI gayo. have ? kAMTo kADhayA vagara Daga devAya tema nahotuM. Akhare eNe manamAM vicAryuM ke sAMbhaLavAthI kaMI nahIM, manamAM utArIe to nukasAna. e vakhate prabhu mahAvIre kahyuM, "deva hoya ene paDachAyo na hoya, jenA caraNa pRthvIne aDatA nathI, jenI AMkho maTakuM 1 zrI mahAvIra vANI | ATha prakAranAM karmo jIvonA moTA zatruo che, ATha prakAranAM karmarUpI zatruno e nAza kare che mATe teo arihaMta bhagavAna kahevAya che. zrI Avazyaka niryukti, 914 kathAmaMjUSA 26 kathAmaMjUSAruM 27 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAratI nathI, jeNe paherelI phUlamALA kyAreya karamAtI nathI ane jenA zarIre dhULa ke parasevo hoto nathI te deva kahevAya che." sAMbhaLyuM na sAMbhaLyuM. kAMTo kADhyo na kADhaco ne rohiNeya cAlyo gayo. vAkya paNa mAla vagaranuM hatuM. varSo vItI gayAM. - rohiNeyanI luMTaphATathI loko trAsI gayA. kemeya pakaDAya nahIM ane pakaDAya to guno sAbita thAya nahi ! eka vAra dArUnA kephamAM te pakaDAyo. pakaDIne jelamAM nahi paNa mahelamAM lAvyA. eka banAvaTI tarakaTa karyuM. deva-devI sarajAvyAM ne indrANIe kahyuM, tame devalokamAM AvyA cho. ahIM rivAja che ke pRthvIlokanAM badhAM pApa tamAre kahI devAM ne pachI sihAsane besavuM." rohiNeya to khuza khuza thaI gayo. e potAnAM pApa kahevA jato hato tyAM ene yAda AvyuM ke bhagavAna mahAvIranuM eka vacana meM sAMbhaLyuM hatuM. teo kahetA hatA ke devane paDachAyo hoya nahi ne A badhAne to paDachAyA che. nakkI dago. rohiNeya cetI gayo. ene zakano lAbha ApI choDI mUkavAmAM Avyo. e divasathI lUMTAro rohiNeya prabhu mahAvIrano bhakta banI gayo. jenuM mAtra eka vacana sAMbhaLavAthI jIvana bace che, enAM badhAM vacana sAMbhaLavAthI jIvana dhanya banI jAya che. mahAvIranA vAkya rohiNoyane phAMsInA phaMdAmAMthI bacAvyo. AvI divya-vANI vyaktine aneka mRtyumAMthI ugAre che. 15. pazcAttApano mahimA sAMjanA samaye moja-mastI karavA nIkaLelA yuvAniyAo muni caMDarudrAcAryanA upAzraye AvI pahoMcyA, A upAzrayamAM vRddha ane krodhI zrI caMDarudrAcArya birAjamAna hatA. tophAne caDelA yuvAniyAone A vayovRddha sAdhunI TIkhaLa karavAnuM sUjhavuM. A mastIkhora yuvAniyAomAM eka mIMDhaLabaMdho yuvAna hato. enAM lagna levAI cUkyAM hatAM, bIjA yuvAno A mIMDhaLabaMdhA yuvAnane AgaLa karIne vRddha mahArAjanI majAka karatAM bolyA, "mahArAja , Ane ugAro. bicArAne paraNavAnI lezamAtra icchA nathI chatAM parANe lagna karAvavAmAM Ave che. Apa to dayAvAna cho. jo Apa enA para karuNA karIne ene dIkSA Apo, to enAM saghaLAM du:khono aMta Avaze. Apano moTo upakAra thaze." pahelAM to vRddha mahArAje A yuvAnonI TIkhaLa tarapha lakSya na ApyuM, paNa tethI yuvAnone vadhu joza caDyuM. emaNe pharI pelA mIMDhaLabaMdhA yuvAnane saMsArathI chuTakAro ApavA vinaMtI karI. zrI caMDarudrAcArya prakRtie atyaMta krodhI hovAthI e | 11 zrI mahAvIra vANanI ll lokhaMDano kAMTo be ghaDI duHkha Ape che ane te zarIramAMthI sahelAIthI kADhI zakAya che, paraMtu kaThora vANIrU pI kAMTo sahelAIthI kADhI zakAto nathI. te veranI paraMparA vadhAre che ane mahAbhayAnaka hoya che. zrI dazavaikAlika sUtra, 9-(3)-7 kathAmaMjUSA 28 kathAmaM pA2e. Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ caMDarudrAcAryane nAme jANItA hatA. yuvAnonI atizaya TIkhaLane kAraNe vRddha munirAje krodhita thaIne pelA mIMDhaLabaMdhA yuvAnane kahyuM, "khera, tAre dIkSA levI che ne ? to tane dIkSA ApuM chuM, pachI keTalI vIse so thAya enI taneya khabara paDaze." mIMDhaLabaMdho yuvAna to hajI TIkhaLI mijAjamAM hato. eNe vRddha munirAjane kahyuM, "hA mahArAja, mane dIkSA Apo. mAre koI paNa bhoge A saMsArano mArga tyajIne saMyamano mArga grahaNa karavo che." zrI caMDarudrAcAryano gusso bahAra UchaLI Avyo. emaNe to pelA yuvAnane pakaDIne enA vALa jhAlI barAbara loca karavA mAMDyo. A dRzya joIne bIjA TIkhaLI yuvAno to bhAgyA; jyAre pelo mIMDhaLabaMdho yuvAna eka tasu pAcho haThaThyo nahIM. eNe zrI caMDarudrAcAryane vinaMtI karI, "mahArAja, mArAM sagAMo hamaNAM AvI pahoMcaze. teo Ave te pahelAM ApaNe vihAra karIne ahIMthI nIkaLI jaIe." caMDarudrAcArye to vRddhAvasthAne kAraNe gacchanI saghaLI javAbadArI kyAranIya ziSyane soMpI dIdhI hatI. teoe mAtra AtmasAdhanA karavAnI sthiti svIkArI hatI. AvA munirAjane vihAra karAvavo kaI rIte? vRddha munirAjane khabhe besADIne yuvAna ziSya cAlavA lAgyo. rasto ati durgama ane khADA-TekarA tathA kAMTAthI bharelo hato. ziSyano paga saheja lathaDe ane dhakko vAge eTale tarata guruno gusso phATI paDe. ziSyanA paga lohIluhANa thaI gayA. guru enA khabhA para beThAM beThAM satata Thapako ApatA hatA. evAmAM khADo AvatAM ziSyano paga lathaDyo ane khabhA para beThelA guru DagamagI gayA. basa ! AvI banyuM. gurunA krodhano jvALAmukhI phATatAM emaNe ziSyanA mAthA para jorathI daMDa phaTakAryo. AvI kaparI dazA thaI hatI, chatAM ziSya to vicAre ke potAnA kAraNe gurune keTalo badho zrama ane parezAnI bhogavavAM paDe che ! AvA pazcAttApathI ziSyanI pariNati vizuddha banI jatAM ene kevaLajJAna thayuM. gurue kahyuM ke, "pahelAM barAbara cAlato na hato ane have kema barAbara cAlavA lAgyo ? ATalA aMdhArAmAM tane kaI rIte badhuM barAbara dekhAya che ?" ziSyae kahyuM, "jJAnabaLe prabhu." A sAMbhaLatAM ja guru ziSyanA khabhA parathI nIce UtarI gayA. kevaLajJAna pAmelA ziSyane page paDI kSamAyAcanA karI. pazcAttApamAM DUbI gayelA gurune e paLe kevaLajJAna lAdhI gayuM. G kathAmaMjUSA 30 16. 'rahyAM varSo'nI ciMtA mAtA ane munionI vairAgyamayI vANInuM varSo sudhI zravaNa karavA chatAM kSullakakumAranA cittamAM tyAga, vairAgya ke saMyamano bhAva jAgato nahoto. mAtra ATha varSanI nAnI uMmare mAtAe ene dIkSA ApI hovA chatAM cAritramohanIyano udaya thavAnI enA cittamAM ghara karI gayelI viSayavAsanA vidAya letI nahotI. mAtAne ApelA vacanane kAraNe eNe emanI pAsethI jinezvaraprabhunI amRtavANInuM pAna karyuM hatuM, paraMtu e amRtanI varSA muni kSullaka para kazI asara karI zakI nahIM. bAra varSa sudhI zravaNa karyA bAda mAtAnI pAsethI vidAya letA hatA, tyAre mAtAe potAnAM guruNInI anumati ane rajA mAgavA jaNAvyuM. guruNIe vadhu bAra varSa upadeza saMbhaLAvyo. e pachI upAdhyAya ane gacchAdhipati AcAryazrIe paNa bAra bAra varSa sudhI upadeza Apyo, paraMtu saghaLuM paththara para pANI samAna ! aMte 48 varSanA dIkSApAlana bAda sullaka cAlI nIkaLyA tyAre mAtAe potAnI pUrvAvasthAnAM ratnakaMbala ane mudrA (vIMTI) kthAmaMjUSA 31 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ on 17. anaMta che yAcanA ApyAM. zrI kullaka munine gocarI mATe ghera ghera pharavAnuM muzkela lAgatuM hatuM. emaNe gocarI levA javAnuM baMdha karyuM. teo vicAratA hatA ke jamIna para saMthAro karavAthI emanA zarIranA sAMdhesAMdhA duHkhe che. AthI emaNe palaMga hoya to sAruM ema gurudevane kahyuM. evI ja rIte ukALeluM pANI lAvIne snAna karavAnI AjJA mAgI. samaya jatAM loca sahana na thatAM astrAthI muMDana karavAnI paNa guru pAsethI rajA meLavI lIdhI. aMte muninA saMyamanAM sarva cihno tyajIne A kSullaka kumAra sAketapuranI rAja sabhAmAM saMdhyAkALe pahoMcyA, tyAre darabAramAM nartakInA mohaka nRtyanI mahephila jAmI hatI. dIvAonI jhAkajhamALa rozanIthI rAta divasa banI hatI. ratnajaDita caLakatuM siMhAsana, udIpaka kAmabhAvo jagADatI dIvAla paranI citrasRSTi, suvarNadIpikAno caLakato prakAza ane kAmI presa kothI nRtyAMganAne apAtI dAda saMbhaLAtAM hatAM. A vAtAvaraNamAM kSullaka tallIna banI gayA. prabhAta khIlavAne cAre ka ghaDI bAkI hatI tyAre ekAeka nartakIne thAkathI lathaDatI joIne sAjiMdAo vacce beThelI nartakInI mAtA akkAe saMgItanA AlApamAM kahyuM, "have rAtri ghaNI vyatIta thaI gaI che. thoDA mATe pramAda na kara." ekkAnuM gAyana sAMbhaLIne nartakI sAvadhAna banIne nRtya karavA lAgI. akkAnA 'bahota gaI, thoDI rahI' e zabdo kAne paDatAM ja kSullakakumAranuM hRdaya jAgI UThayuM. teo jIvana jagADato nUtana bodha pAmyA ! AthI emaNe nartakIne ratnakaMbala bheTa ApI. mullakanA hRdayamAM manomaMthana jAgyuM : are ! jIvanamAM ATalAM badhAM varSo to saMyamapAlanamAM vyatIta karyo, have bAkInI thoDI jiMdagI mATe pramAda karavo ucita nathI. 'gayAM varSonI kamANI 'rahyAM varSomAM veDaphI kema devAya ? atyAra sudhI gurujanonAM zAstravacano pAsethI jAgRti sAMpaDI nahIM, te phullano suSupta hadayamAM akkAnI eka paMktie saMyamanI sAcI jyota peTAvI. kSullake mAtAe ApelI nAmavALI vIMTI rAjA puMDari kane batAvIne kahyuM ke huM tamArA nAnA bhAIno putra chuM eno khyAla A nAmamudrA parathI Apane sAMpaDaze. rAjA puMDarike nAnA bhAI kaMDarIkanA A putrane oLakhyo. rAjA ane rAja soMpavA utsuka banyA, kiMtu mullake kahyuM ke rAjyasattAnI Asakti utpanna karanAro moharUpI cora to mArA AtmapradezamAMthI kyAMya dUra dUra cAlyo gayo che, tethI A rAja gAdI svIkArIne huM zuM karuM ? aMte kullakakumAra sAthe rAjA Adi sahue dIkSA lIdhI kauzAMbI nagarInA rAjyazAstrI kAzyapano putra kapila lADakoDamAM UcharavAne lIdhe kazuM bhaNyo nahIM. kAzyapane sthAne AvelA rAjyazAstrInI pAlakhI gharanI najI kathI pasAra thatI joIne kapilanI mAtA zrIdevInI AMkhamAMthI AMsu sarI paDyAM. mAtAnI AMkhanAM AMsue kapilane vidyAbhyAsa mATe prerita karyo, kiMtu zrAvatI nagarImAM vidyAbhyAsa mATe gayelo kapila zAlibhadranA gharanI dAsInA mohamAM DUbI gayo. vidyAbhyAsa to abharAIe caDI gayo, kiMtu saMsAra maMDAtAM AjIvikAno Akaro prazna Ubho thayo. emAMya dAsIne prasUtikALa samIpa AvatAM dhananI khUba jarUra paDI. A nagarIno rAjavI vahelI savAre ene tyAM sauprathama AvIne AzIrvAda ApanArane be mAsA suvarNa Apato hato. A rIte eka savAre sahuthI vahelA pahoMcavA madharAte kapila gherathI nIkaLyo, paNa rastAmAM koTavALe cora mAnIne pakaDI lIdho. bIje divase rAjasabhAmAM kapile potAnI jIvanakathA varNavatAM prasanna thayelA rAjAe kahyuM ke, "tAre je joIe te kathAe pAke 32 kathAma (pAru33 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ on mAga. tane jarUra ApIza." khobo bharIne mAgavA janArane sAgara ApavAnI vAta thAya to kevuM bane! AthI kapile bIje divase pUrNa vicAra karIne potAnI icchA pragaTa karavAnuM rAkhyuM. azokavATikAmAM eka zilA para besIne vicAratAM kapile be mAsI sonAmahoramAMthI e kaso sonAmahora mAgavAnuM vicAryuM. emAMthI vaLI karoDa sonAmahora mAgavAno vicAra jAgyA. A samaye acAnaka vRkSa parathI kharatAM jIrNa pAMdaDAMne joIne kapile vicAryuM ke saMsAra to jIrNa ane vinAzazIla che. mAre jarUra to be mAsA suvarNanI hatI, emAMthI eka karoDa sonAmahoro sudhI pahoMcI gayo ! kapila munino haLukarmI jIva UMDo vicAra karavA lAgyo. je rAjA ene kaMIka ApavA mAge che tenuM rAja pralobhanavaza e chInavI levA mAge che. kRtajJatAne badale kevI kRtajJatA ! madada mATe hAtha lAMbo karanArano hAtha kApI nAkhavAno vicAra karyo gaNAya. vaLI vicAre che ke aDadhA rAjyanI paNa mAre zI jarUra ? hajArano paNa mAre zo upayoga ? mAre to mAtra be ja mAsAnI jarUra che. vaLI, vicAre che ke A rIte be mAsA laIne zuM karuM ? mArI pAse je che enAthI mAre saMtoSa mAnavo joIe. saMtoSa e ja sAcuM sukha che. lAlaca to lapasaNI che, mana lAlacanA dora para cAle che. manano zvAsa atRpti che. manano niHzvAsa ajaMpo che. yAcanA karanAranA mohane akkala hotI nathI. yAcanAno koI aMta ke cheDo hoto nathI. jIrNa pAMdaDAMe kapilane vartamAna jIvana ane jagatanI jIrNatA ane kSaNabhaMguratAno saMketa Apyo. A samaye gahana vicAramAM nimagna kapilane jAtismaraNajJAna utpanna thayuM. muniveza dhAraNa karIne rAjAnI pAse gayelA kapilane rAjAe keTakeTalAMya pralobhano ApyAM, paNa teo meruparvatanI jema aDaga rahyA. AvA muni kapila kevalInA hAthe kacchanA suprasiddha bhadrezvara tIrthanI Aghe pratiSThA thaI hovAnI anuzruti paNa sAMpaDe che. kapila kevalInuM jIvana eTale asaMkhya tRSNAothI gherAyelA bhautika jIvanamAMthI bahAra AvIne pragaTelo tyAgano virala prakAza. 18. konuM UMghavuM sAruM ? bhagavAna mahAvIra kauzAMbInA caMdrAvataraNa caityamAM UtaryA. A samaye kauzAMbInA rAjA zatAnikanI bahena jayantI bhagavAna mahAvIrano upadeza sAMbhaLavA AvI. upadeza pUro thatAM sahu sahune sthAne vidAya thayA. A vakhate rAja kumArI jayantI potAnA parivAra sAthe tyAM ja besI rahI. pachI yogya samaya joIne, eNe bhagavAnane thoDA prazno karyA. bhagavAne potAnI sAdI zailImAM suMdara ne mArmika javAba ApyA. jayantI : jIva bhAre kema thAya che ? bhagavAna: hiMsA, jUTha, corI, anAcAra ne saMgrahanI vRtti vagere 18 pApasthAnakonA sevanathI jIva bhAre thAya che, duHkhI thAya che. enAthI saMsAra vadhe che, lAMbo samaya thAya che, ne bhramaNa vadhe che. cAra gatinA cakkaramAM jIva phare che. jayantI : bhagavAna, UMghavuM sAruM ke jAgavuM sAruM ? bhagavAna : keTalAka jIvonuM UMghavuM sAruM che, keTalAkanuM jAgavuM sAruM che. kathAmaMjUSA 35 kathAmaMjUSAzuM 34 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ on jayantI : UMghavuM ke jAgavuM-bemAMthI eka vAta sArI hoI zake. be virodhI vAto ekasAthe kevI rIte sArI hoI zake, prabhu ? bhagavAna : adharma mArganA pravAsI, adharmAcaraNa karanAra ne adharmathI jIvananirvAha karanArA jIvo UMghe che, tyAM sudhI e hiMsAthI bace che, ne bIjA jIvo trAsathI bace che. enuM UMghavuM enA mATe ne anya mATe sAruM che. jayantI : sAcuM kahyuM, bhagavAna ! have jAgavuM konuM sAruM che ? bhagavAna : je jIvo karuNAparAyaNa che, satyavAdI che, aNahakanuM letA nathI, suzIla che, asaMgrahI che, tevA loko jAge temAM tenI jAtanuM ne jagatanuM kalyANa che. jayantI : jIvo sabaLa sArA ke nirbaLa sArA ? bhagavAna : dharmI jIvo sabaLa sArA. teo puruSArtha dvArA potAnuM ne pArakAnuM kalyANa kare che. adharmI jIvo nirbaLa sArA. potAnI nirbaLatAthI e pArakAne pIDA pahoMcADI zakatA nathI ane potAnI jAtanuM paNa ghaNuM akalyANa karI zakatA nathI. 19. dhanya jIvana, dhanya mRtyu purANaprasiddha saurASTranI itihAsaprasiddha madhumatI nagarI eTale AjanuM mahuvA baMdara. A nagarIno jAvaDazA mahuvAnAM bAra gAmano adhipati hato. zastra vinA vAghano sAmano karIne parAjita karavAnuM enAmAM zaurya hatuM. AvA vIra jAvaDazA ane enI patnI suzIlAdevIne chaLakapaTa karIne yavana sainikoe pakaDI lIdho ane emane gulAma banAvIne yavana dezamAM laI gayA. A yavana dezamAM jAvaDazAne vepAra kheDavAnI, dhana raLavAnI ane AnaMda-pramodayukta jIvana gALavAnI saghaLI mokaLAza hatI, paraMtu ene mAtra svadeza pAchA pharavAnI chUTa nahotI. vIrA jAvaDazA, enI dharmapatnI suzIlAdevI ane putra jAganAtha paradezI rAjyamAM najarakeda jevI sthiti anubhavatAM hatAM. A parAdhInatA enA hRdayamAM zULanI mAphaka bhoMkAtI hatI. apAra dhanavaibhava ane sukhasAhyabI hovA chatAM jAvaDazAne vatananI yAda satAvatI hatI. enAM romeromamAM vatanaparastIno sAda guMjI rahyo hato, "kyAre mArI mAtRbhUmimAM pahoMce ane kyAre madhumatI nagarInI 1 zrI mahAvIra vANI II jema jema lAbha thAya tema tema lobha thAya che. lAbhathI lobha vadhato jAya che. be mAsA sonAthI je kAma pAra pADI zake, te kAma karoDothI paNa pUruM thatuM nathI. zrI uttarAdhyayana sutra, 8-17 keLAmajuthI 36 kathAmaMjUSAruM 37 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jAvaDazAe zrI zatruMjaya tIrthano teramo mahAjIrNoddhAra karAvyo. gAmegAmathI nAnAmoTA saMgho A dharmotsavamAM sAmela thavA zatruMjayanI taLeTImAM AvI pahoMcyA. keTalAMya varSo pachI zrI zatruMjaya mahAtIrthanI yAtrA zakya banI hatI. jAvaDazA ane suzIlAdevInuM hRdaya tIrthAdhirAjane jotAM gadgada banI jatuM hatuM. temaNe saMghanA darzana karyuM. zrIsaMgha sAthe jAvaDazA ane suzIlAdevIe jinaprAsAda para caDIne dharmadhajAne bhAvapUrvaka praNAma karyA. sarvatra mahAtIrthano jayajayakAra guMjI rahyo hato. dhIme dhIme zrIsaMgha nIce AvI gayo, paNa jAvaDazA ane suzIlAdevI saheje khayAM nahIM. jIvananI kRtArthatAmAM prabhumagna banI gayAM. ghaNo samaya vItyo chatAM teo taLeTImAM pAchAM AvyAM nahIM, tethI saMghanA movaDIoe upara jaIne tapAsa karI joyuM to jAvaDazA ane suzIlAdevI devadarzananI mudrAmAM sthira banI gayAM hatAM. tIrthoddhAranI bhAvanAnuM sAphalya ane tIrthayAtrAnI dhanyatA pAmIne baMneno AtmA sadAne mATe mahAyAtrAe saMcarI gayo hato. pavitra dhULa mArA mAthe caDAvuM !" A yavana deza para najIkanA baLavAna zatrue AkramaNa karyuM ane yuddhasaMhArathI bacavA hAra-jItanA pheMsalA mATe mallayuddhanI zarata mUkI. potAnA zahenazAha vatI mallayuddha karIne vIra jAvaDazAe vijaya meLavyo. jAvaDazAne aDadhuM rAjya ane zAhajAdI maLyAM, paraMtu rAja kartA vRddha khalIphAnI yuvAna strI jAvaDazA para mugdha banI, jAvaDazAne mohita karavA sAma, dAma, daMDa ane bheda badhuM ajamAvI joyuM, paNa jAvaDazA saheje vicalita thayA nahIM . eNe vRddha khalIphAnI yuvAna rANIne dharmabodha Apyo ane kAdavamAM kamaLa Uge tema mohagrasta malikA jAvaDazAnI dharmabhaginI banI gaI. jAvaDazAe enI kunehathI mleccha rAjavInuM hRdaya jItI lIdhuM. teo sukharUpa madhumatI nagarImAM pAchA AvyA. A samaye zrI zatruMjaya tIrtha para kapardI asure atyaMta upadrava macAvyo hato. A parama pAvana parvatanI zilAone madirA ane mAMsathI apavitra banAvI hatI. mahApuNyanA dhAmane adharmIoe pApabhUmi banAvI dIdhI hatI. vIra jAvaDazAe pahelo nirdhAra e karyo ke game te bhoge, paNa zrI zatruMjaya tIrthane duSTa pizAcanA hAthamAMthI mukti apAvIza, enI thatI ghora AzAtanA dUra karIza ane eno jIrNoddhAra karIza. zarUAtamAM kapardI saheje pAcho paDyo nahIM. eNe jAvaDazAne pajavavAmAM kazuM bAkI rAkhyuM nahIM, paraMtu jAvaDazAnA nizcayamAM prANane bhoge paNa saMkalpa sAdhavAnI aDagatA hatI. enI AgaLa kapardI ane enA asura sAthIone jhUkavuM paDyuM. jAvaDazAnI vIratAe tIrthAdhirAja zatruMjaya para kabajo jamAvIne beThelAM aniSTa ane anAcArI tattvone dUra kya. enI vIratAe asaMkhya mAnavIonI zrI zatruMjaya tIrtha pratyenI bhaktine pragaTa karavAnI taka ApI. AcArya vajasvAmI zrI zatruMjaya tIrthano uddhAra karavAno ghaNAM varSathI prayAsa karatA hatA, paraMtu kapardI asura emanI dharmapreraNA para pANI pheravI deto hato. have eno bhaya dUra thatAM AcAryadevanA hRdayamAM AnaMda pragaTyo. zrIsaMghanA AhvAdanI koI avadhi na rahI. tIrthAdhirAjanA uddhAranuM kAma vIjaLIvege cAlavA lAgyuM. pratiSThAno pAvana avasara AvI pahoMcyo. AcArya vajasvAmInI nizrAmAM | zrI maNavIra vANI | arihaMta bhagavAnane karAyelA namaskAra sarva pApone sarvathA naSTa kare che ane sarva maMgalomAM e prathama maMgala che. zrI Avazyaka niryukti, 920 kathAmaMjUSAruM 38 kathAmaMjUSAOM 39 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20. zilpamAM kotarAI dharmabhAvanA rAjasthAnanA nAMdiyA gAmanA mULa vatanI zeTha dharaNAzAha mAlagaDha gAmamAM vasatA hatA. emanA pitAnuM nAma kuMrapAla ane mAtAnuM nAma kAmalade hatuM. AkhuM kuTuMba dharmapriya, bhAvanAzIla, udAra ane saMskArI hatuM. yuvAna dharaNAzAhanI tejasvI buddhimattAthI prabhAvita thaIne kuMbhA rANAe emane rAjyanA maMtrIpade nImyA hatA. dharaNAzAha sadaiva dharmakArya ane dAnadharmamAM dravyano sadupayoga karatA hatA. emaNe navAM jinAlayonI racanA karI hatI ane jarU2 jaNAI tyAM prAcIna derAsarono jIrNoddhAra karAvyo. A dharaNAzAhe zrI zatruMjaya tIrthano saMgha kADhIne yAtrA karI temaja A mahAtIrthanI pavitra nizrAmAM judAM judAM batrIsa nagaronA zrIsaMgho samakSa nAnI vaye AjIvana cothA vatanI (brahmacarya vatanI) bAdhA lIdhI hatI. potAnA pradezamAM RSabhadeva bhagavAnanuM bhavya jinAlaya sarjavAnI dharaNAzAhanI utkaTa bhAvanA hatI. evI kivadaMtI che ke cakrezvarI mAtAe eka divasa svapnamAM dharaNAzAhane svargalokanA nalinI gulma vimAnanuM darzana karAvyuM. e divasathI dharaNAzAhanA hRdayamAM eka ja tIvra bhAvanA jAgI ke kyAre mArA pradezamAM mArA manamAM jenuM darzana pAmyo te nalinIgulma devavimAna jevuM jinAlaya baMdhAvuM ! maMtrI dharaNAzAha e samayanA prakhara AcAryazrI somasuMdarasUrijI mahArAja pAse doDI gayA. A mahAna AcAryanA zubha haste aneka sthaLe jaina maMdironAM nirmANa ane pratiSThAnA prasaMgo UjavAyA hatA. maMtrI dharaNIzAhe AcAryazrI samakSa emaNe joyelA svapnanuM vigate varNana karyuM.. svapnamAM nIrakhelI bhavya sRSTine sAkAra karI zake evo kuzaLa zibI joIe. nalinI gulma devavimAna jevuM maMdira ArasapahANamAM kaMDArI zake tevo kasabI joIe, nagaranagara ane gAmegAmanA zilpIone nimaMtraNa pAThavavAmAM AvyAM. e samayanA pacAsa niSNAta zilpIo maMtrIzvara dharaNAzAhanI kalpanAne nakazAnI rekhAomAM sAkAra karavA lAgyA. maMtrI dharaNAzAha eka pachI eka nakazo jue che ane ghora nirAzA anubhave che. ekaekathI caDhe tevA pacAsamAMthI eke zilpIno nakazo maMtrInI kalpanAne pragaTa karato nahoto. Akhare muMDArA gAmanA rahevAsI depA nAmanA zilpIne bolAvavAmAM AvyA. devAne mATe zilpakalA e ArAdhanA hatI. zilpanirmANa e sAdhanA hatI. zilpAkRti e upAsanA hatI. saMnyAsI jevuM jIvana gALatA depAne potAnI sAmAnya Arthika sthitimAM saMtoSa hato. eno niyama hato ke haMmezAM utkRSTa zilpAkRti ja racavI, nahIM to Arasane TAMkaNAM mAravAM nahIM. vaLI derAsara baMdhAvanAra dharmaniSTha vyakti hoya to ja enuM kArya hAthamAM levuM. maMtrI dharaNAzAhanI jIvanazailI ane dharmaparAyaNatAthI depA zilpI prasanna thayA. emaNe A kArya svIkAryuM. teo vAraMvAra dharaNAzAha pAse AvIne besatA hatA ane maMtrI jinAlayanuM je varNana Ape e noMdhI letA hatA. e pachI devA zilpIe nakazAo taiyAra karavA mAMDyA. maMtrI dharaNAzAhane eka nakazo AbehUba nalinIgulma devavimAna jevo lAgyo. AcArya somasuMdarasUrinA AzIrvAda sAthe bhavya jinAlaya kAryano prAraMbha thayo. aDhI hajArathI vadhu kArIgaro kAme lAgI gayA. dasa, vIsa nahi, balake pacAsa pacAsa varSa vItI gayAM. jinAlayanuM kArya hajI bAkI hatuM, paraMtu dharaNAzAhanI kathAmaMjUSA da0 kathAmaMjUSA 41 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tabiyata kathaLatAM pratiSThA karavAnuM nakkI karyuM. A bhavya dharmakAryanA preraNAdAtA AcAryazrI somasuMdarasUri paNa ati vRddha thayA hatA. pariNAme vi. saM. 1499mAM zrI rANakapura tIrthanI pratiSThA thaI. preraka AcArya ane karmaTha dharaNAzAha baMnenI hAjarImAM A kArya pUrNa thayuM, te ghaTanA ghaNI mahAna gaNAya. dharaNAzAhe baMdhAveluM A jaina maMdira dharaNavihAra tarIke oLakhAya che. traNe lokamAM dedIpyamAna hovAthI A maMdiranuM nAma "zailokyadIpaka' rAkhavAmAM AvyuM. A maMdiranA gabhArAmAM mULanAyaka zrI AdIzvara bhagavAnanI cAra pratimAo comukhI tarIke birAjamAna che. eka bAju khaLakhaLa vahetI madhaI nadI ane bIjI bAju aravallInA DuMgaro e benI vacce mAdrI parvatanI taLeTImAM AvelA A jinAlayamAM kula 1444 thAMbhalA che. A thAMbhalAone evA yojanApUrvaka goThavavAmAM AvyA che ke koI paNa thAMbhalA pAse UbhA rahenArane bhagavAnanAM acUka darzana thAya. dharaNAzAhanI dharmabhAvanAe utkRSTa zilpasamRddhi dharAvatuM tIrtha racI dIdhuM. 21. AtmajAgRtino avasara dhInA kuMDalA (gADavA) vecatA e zrAvakane sahu kuMDaliyo kahetA hatA. ghI vecavAno vyavasAya karato A zrAvaka dharmadarzanano UMDo jANakAra hato. eka vAra nagaramAM ghI vecavA nIkaLelA kuMDaliyAe joyuM to rAja mArga parathI pAlakhImAM birAjamAna thaIne AcAryazrI ratnAkarasUrijI rAjamahela bhaNI jatA hatA. pAlakhInI sAthe aneka vidvAno pagapALA cAlatA hatA. AgaLa zastradhArI sainiko ane pAchaLa nAmAMkita rAjasevako hatA. sahu koI UMcA avAje jora-jorathI AcAryazrIno jaya pokAratA hatA. keTalAka AcAryazrInI dRSTi paDe ane tene pariNAme rAja kRpA sAMpaDe te mATe dhakkAmukkI karI emanI pAlakhInI pAse AvatA hatA. kuMDaliyo zrAvake A joIne vicAramAM paDyo. e jANato hato ke AcArya ratnAkarasUrijI dharmasiddhAMta, darzanazAstra, nyAyavyAkaraNa, sAhitya, chaMda vagere aneka vidyAmAM pAraMgata hatA. sakala zAstramAM nipuNa ane sva-para zAstranA rahasyanA pAragAmI | zrI mahAvIra vANI | sarva jIvo jIvavA Icche che. koI jIvane maravuM gamatuM nathI. eTalA mATe nigraMtha munio bhayaMkara prANIvadhano tyAga kare che.. zrI dazavaikAlika sUtra, 3-10 tA. kathAmaMjUSA 82 kadhAma Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ koI paMDita emanI AgaLa paMDita tarIke paricaya ApatA nahi, kAraNa ke AcAryazrInI paMDitAI AgaLa emanuM pAMDitya kazI visAtamAM nathI ema mAnatA hatA. AvA prajJAvAna ane zAstrapAraMgata zrI ratnAkarasUrijI eka padanA aneka susaMgata artha karI zakavAnI viziSTa zakti dharAvatA hatA. emanI AvI zaktine kAraNe svayaM rAjAe emane bahumAnapUrvaka "anekArthavAdI'nuM biruda ApyuM hatuM. rAjA ane prajA sarvee emanA pratye mAna-sanmAna dAkhavavA mATe rAjasabhAmAM page cAlIne vihAra karavAne badale pAlakhImAM birAjIne AvavAnI AgrahabharI | vinaMtI karI. e pachI kramazaH AcAryazrI ratnAkarasUrijInA cAritraguNamAM zithilatA AvatAM oTa AvavA mAMDI. eka bhUla ekaso bhUla sarje . samaya jatAM rAjA ane sAmaMta jevo svAdiSTa, miSTa AhAra ane uttama matI vastro vAparavA lAgyA. vakhata jatAM motI-mANekanI bheTa paNa svIkAravA lAgyA. kuMDaliyA zrAvake vicAryuM ke aho, A zAsananA prabhAvaka gaNAtA AcArya zuM pAlakhImAM bese che ? kImatI bheTa-sogAda snehathI svIkAre che ? moMghAM vastro dhAraNa kare che ? aparigrahI sAdhune mATe AvuM yogya gaNAya kharuM ? AvA mahAna AcArya kadAca pramAdamAM paDI jatA hoya, paNa emane satya hakIkata kahevAnI hiMmata koNa kare ? jeo khuda ATalA gahana jJAnI hoya, emane kazuM zIkhavI zakAya kaI rIte ? kuMDaliyA zrAvake AcAryazrIne vidhipUrvaka vaMdana karyA. ratnAkarasUrijInA vyAkhyAnamAM gayo. vyAkhyAna bAda 'upadezamAlA' graMthanI gAthA kahIne artha pUchaDyo. eNe pUchyuM, dosasayamUlajAlaM, pucarisivivajjiyaM jaiyaMtaM / atthaM vahasi aNatthaM, kIsa aNatthaM tavaM carasi / / (seMkaDo doSone utpanna karavAmAM muLa jALa samAna, pUrvaRSioe tyAgelA, yati-munioe jenuM vamana karyuM che tevA ane anartha karanArA evA artha(dhana)ne jo vahana kare arthAtu pAse rAkhe, to pachI zA mATe nirarthaka tapa kare che ? arthAt dhanAdi parigrahane grahaNa karanAranA tapa-saMyamAdi nirarthaka che.) anekArthavAdI AcAryazrIe potAnI prajJA-pratibhAthI sarva paMDito mAnya kare evA A zlokanA muLa arthane badale enA aneka judA judA artha karI batAvyA. kathAmaMjUSA 8 4 kuMDaliyA zrAvake namratAthI kahyuM, "AcAryazrI ! ApanI pAse addabhuta artha sAMbhaLyo, paraMtu AvatI kAle eno mULa artha vizeSa prakAzita karIne mArA AtmAne kRtArtha karazo tevI vinaMtIpUrvakanI mArI prArthanA svIkArazo." Ama kahI vaMdana karI kuMDaliyo ghI vecavA nIkaLI gayo. pharI bIje divase Avyo. AcAryazrIe zabdaparyAyanA AdhAre zlokanI navIna vyAkhyA karI. trIje divase Avyo tyAre kadI na sAMbhaLyo hoya tevo sAva navIna artha karyo. Ama gAthAnA arthanI vyAkhyAmAM cha mahinA vItI gayA. cha mahinA bAda kuMDaliyAe AvIne kahyuM, "AcAryazrI ! ghI vecIne upArjana kareluM saghaLuM nANuM Aje khalAsa thaI gayuM che. eka jarUrI kAmathI mAre mArA gAma pAchA javuM paDaze. mAtra eka vAtano vasavaso raheze ke ApanA jevA mahAna ane samartha gurumahArAja pAsethI gAthAno mULa artha huM samajI zakyo nahIM." AcAryazrIe ene AvatI kAle pharI AvavA kahyuM. teo khuda ciMtanamAM paDyA. pachIne divase gAthAno yathArtha artha kuMDaliyAne saMbhaLAvyo. zrAvaka kuMDaliyo AnaMdita thato ghera gayo. zrI ratnAkarasUrijI mahArAjano AtmA jAgI gayo. potAnA pramAda mATe pArAvAra pazcAttApa thayo. tenI AlocanA karavA zrI zatruMjaya mahAtIrtha para jaIne zrI AdIzvara bhagavAna samakSa vairAgya rasathI bharapUra stuti karI, je stuti 'ratnAkara paccIzI' tarIke bhAvikonA kaMThe vasI gaI. || zrI mahAvIra vANI | samudra jaLamAM paDI gayelA ratnanI punaH prAptinI jema ja manuSyatvanI prApti durlabha che evo nizcaya karIne mithyA ane arucikara AcaraNane choDI do. zrI dvAdazAnuprekSA, 297 kathAmaMjUSArja 45 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 22. UMcI hiMmata ne sApha niyata vikrama saMvata 1939nA jeTha mahinAnI vada 13 ane zukravAre AcAryazrI hIravijayasUrijI phatehapura pahoMcyA. zahenazAha akabarane AcAryazrInAM darzananI icchA jAgI hovAthI emane AvatA joIne sihAsana parathI UtarI e kabare sAme cAlIne praNAma karyA. ekabaranA traNa rAja kumAro zekha salIma, murAde ane dhaniyAle emane namaskAra karyA. A samaye phattehapura sikrInA zAhImahelamAM kImatI gAlIcA bichAvelA hatA. AcAryazrI hIravijayasUrijIe tenA para cAlavAnI nA pADI, Akho rAjadarabAra stabdha banI gayo. evuM te zuM thayuM ke AcAryazrI darabAranA dvAra para aTakI gayA ? Azcaryacakita zahenazAha akabare AnuM kAraNa pUchatAM AcAryazrIe kahyuM ke varSothI DhAMkelI jamIna para ame paga mUkatA nathI. akabare prazna karyo, "AnI pAchaLa koI kAraNa kharuM ?" AcAryazrIe kahyuM, "AnuM kAraNa e ke kadAca enI nIce kIDI ane jIvajaMtu hoya to te kacaDAI jAya. ApaNA pramAdane kAraNe hiMsA thAya te kema cAle ?** zahenazAha akabare kahyuM, "A to zAhImahelanA kImatI gAlIcA che. roja saphAI thAya che. enI nIce koI jIvajaMtu hoya tevI zakyatA nathI. Ama chatAM Apa kaho to jarA gAlIcA upADavAnuM kahyuM." zahenazAha akabare gAlIcA upADavAnuM pharamAna karyuM, to khyAla Avyo ke enI nIce seMkaDo kIDImaMkoDA ane jIvajaMtuo hatAM. zahenazAhe jyAre jANyuM ke AcAryazrI doDheka varSa pagapALA cAlIne gaMdhAra, baMdarethI ahIM AvyA che, tyAre Azcaryacakita zahenazAhe kahyuM ke Apa mArI koI bheTano svIkAra karo. AcAryazrIe kahyuM ke teo AvuM kazuM svIkArI zake nahIM, ema chatAM jo ApavuM ja hoya to pAMjarAmAM pUrelAM pazu-paMkhIne mukta karo. DAbara nAmanA bAra kozanA vizALa taLAvamAM hajAro jALo nAkhIne thatI mAchImArI baMdha karAvo. paryuSaNa parvanA divasomAM koI paNa mAnavI koI paNa prakAranI hiMsA na kare tevuM pharamAna karo. varSothI kedamAM paDelA kedIone mukta karo. zahenazAha akabare sUrijInI AjJA pramANe karyuM. temAM paNa parvAdhirAja paryuSaNa parvanA ATha divasamAM bAdazAhe potAnA taraphathI vadhu cAra divaso umerIne bAra divasa mATe jIvavadha baMdha karavAno hukama Apyo. vaLI gujarAta, mALavA, aja mera, dillI-phatehapura, lAhora ane mulatAna sudhInA potAnA sAmrAjyamAM A pharamAna mokalI ApyAM, e ja rIte giranAra, tAraMgA, zatruMjaya, kesariyAjI, Abu, rAja gRhI ane sametazikharajI jevAM tIrthomAM AsapAsa koIe jIvahiMsA karavI nahi evuM pharamAna karyuM. A pharamAnamAM zahenazAha akabare kahyuM ke samasta pazu IzvaranAM banAvelAM che. e badhAthI koI ne koI lAbha thAya che. emAM gAyanI jAti, pachI te mAdA hoya ke nara, lAbha ApanArI che, kAraNa ke manuSya ane pazu anna khAIne jIve che. anna khetI vinA nathI utpanna thatuM. khetI haLa calAvavAthI ja thaI zake che ane haLonuM calAvavuM baLado para AdhAra rAkhe che, tethI spaSTa che ke samasta saMsAra, pazuo tathA manuSyonAM jIvanano AdhAra eka gAya jAti ja che. kathAmaMjUSA 47 kathAmaM pAta6 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ akabara pharamAna karatAM kahe che, "A kAraNothI amArI UMcI himmata ane sApha niyatano takAdo che ke amArA sAmrAjyamAM gauhatyAnI rasama bilakula na rahe. eTalA mATe A zAhI pharamAnane jotAM ja sahu rAja karmacArIoe A bAbatamAM vizeSa rUpe prayatna karavo joIe, jethI zAhI pharamAna anusAra havethI koI gAma ke zaheramAM gauhatyAnuM nAmanizAna paNa na rahe. "jo koI AdamI A AjJAnuM ullaMghana karI, varjita kAmane nahIM choDe to tene sulatAnI kopamAM, je IzvarIya kopano namUno che, phasAvuM paDaze ane tene daMDa devAmAM Avaze. A pharamAnanuM je ullaMghana karaze tenA hAtha-paganI AMgaLIo kApI nAkhavAmAM Avaze. zahenazAha akabare samagra bhAratavarSamAM cha mahinA sudhI eka paNa prANInI katala na thAya tevo kAyado karyo. eTaluM ja nahIM, paNa eNe enA rojanA AhAramAM parivartana karyuM. zAhakuTuMba dvArA khelAtA zikAramAM seMkaDo prANIonI krUra hatyA thatI hatI, tenA para pratibaMdha mUkyo. AthI ja zahenazAha akabare potAne navI dRSTi ApanAra ane prANImAtranA kalyANanI khevanA karanAra AcArya hIravijayasUrijIne vikrama saMvata 1940mAM 'jagadguru'nI padavI ApI. 23. avirata varasatI premadhArA * grAmaka sannivezathI vihAra karIne bhagavAna mahAvIra zAlizIrSa gAmamAM AvyA. ahIMnA ramaNIya udhAnamAM teo kAyotsarga dhyAnamAM lIna hatA. mAgha mahinAnI kaDakaDatI ThaMDI hatI. hADa soMsaravo UtarI jAya tevo pavana susavATA leto hato. emAMya prabhu mahAvIra khullA, vizALa udyAnamAM hatA tethI pavana emanA vastravihoNA deha para zUlanI mAphaka bhoMkAto hato. bhalabhalA baLiyAnAM hADa dhrujI UThe evI A kAramI ThaMDI hatI. zAlizIrSanA grAmajano to garama vastro oDhIne sUtAM hatAM, chatAM kAramI ThaMDI emane dhrujAvatI hatI. rAtanA samaye thIjI jAya evI ThaMDImAM bhagavAna mahAvIra vRkSanI nIce dhyAnastha mudrAmAM UbhA hatA. bahAranI duniyA vIsarAI gaI hatI. emanA aMtaranA jagatamAM ajavALAM patharAyelAM hatAM. dhyAnastha dazA paNa evI ke game tevI susavATAbharyo pavana Ave, game tevI kAramI ThaMDI hoya chatAM taddana aDola, apratibaddha ane AlaMbanarahita hatA. 11 zrI mahAvIra vANI koI mANasa asatya bhAse evuM vacana bole to paNa te pApa gaNAya che; to pachI je kharekhara asatya bole tenI to vAta ja zI ? zrI dazavaikAlika sUtra, 7-5 kathAmaMjumAM 48 kathAmaMjUSArja89 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhrujAvI zake ? bAhya Apatti emane kyAMthI akaLAvI zake ? kaTapUtanAne thayuM ke thoDo vakhata A sahana thAya, paNa lAMbo vakhata sahana thaze nahIM. thoDA samayamAM jarUra A yogI zAlizIrSanuM udyAna choDIne bhAgI jaze. Ama vicAratI kaTapUtanAe satata ThaMDuM jaLa ane kAtila pavanono mAro cAlu rAkhyo. AkhI rAta eNe bhagavAna mahAvIrane dhrujAvI nAkhavA koziza karI, kiMtu prabhu to sumeru parvatanI jema pariSaha sahevAmAM nizcala rahyA. emaNe A zItala ja LachaMTakAvane AtmAmAMthI pragaTatI zItaLatAnI jema vadhAvI lIdho. susavATAbharyA pavanane AnaMdanI laherImAM palaTAvI dIdho. kaTapUtanA hArI-thAkI ane eno krodha dhIre dhIre zamI gayo. pUrvabhavanuM vera tyajIne vicAravA lAgI ke kevI abhuta titikSA ane kevI amApa samatA che mahAvIramAM ! e bhagavAna mahAvIranA caraNamAM namI paDI ane potAnA AvA ghora aparAdha mATe emanI kSamA mAgI. kSamAsAgara vAtsalyamUrti prabhu mahAvIranI premadhArA avirata varasatI hatI ! A samaye kaTapUtanA nAmanI vyaMtarIe dhyAnastha mahAvIrane joyA ane enuM pUrva vera prajvaLI UThyuM. bhagavAnanA tripRSTha vAsudevanA bhavamAM emane eka rANI hatI. e aNamAnItI rANInuM nAma vijayavatI hatuM. e pachI ghaNA bhavabhramaNa bAda kaTapUtanA banI hatI. eNe jyAre prabhu mahAvIrane joyA, tyAre enA hRdayamAM bhaktinI pAvana bhAvanA UbharAI nahIM, balake dveSano dajhADato dAvAnaLa jAgI UThyo. bhagavAna mahAvIranuM mukhAraviMda joIne vAtsalyano anubhava thavAne badale enuM hRdaya verathI dhagadhagI gayuM. AnuM kAraNa e hatuM ke jugajUnA verano vipAka jAgyo hato. A verane pariNAme kaTapUtanAe dhyAnastha mahAvIrano dhyAnabhaMga karavAno vicAra karyo. emane herAna-parezAna karavAnA upAyo vicAravA lAgI. eNe vicAryuM ke ziyALAnI A kaDakaDatI ThaMDI evI che ke A samaye bhalabhalAnAM gAtro thIjI jAya. bhale mahAvIra A ThaMDInI sAme hajI sudhI aDola UbhA hoya, paraMtu emanA para hima jevuM ThaMDuM pANI reDuM ke jethI e tharatharI jAya, ThaMDIthI ThUMThavAI jAya. Ama thaze to ja verathI baLatA mArA hRdayane thoDI TADhaka vaLaze. kaTapUtanAe tApasInuM rUpa dhAraNa karyuM. enI ja TAmAMthI meghanI dhArAnI mAphaka himanI zItaLatAne bhulAve evuM TADhuM pANI bhagavAna mahAvIranA deha para varasAvavA lAgI. bhagavAnanA komaLa khabhA pAse ThaMDI havAnI kAtila lahero phelAvavA lAgI. eka bAju baraphanA jevuM ThaMDuM jaLa bhagavAna para chAMTavA mAMDyuM ane bIjI bAju talavAranA prahArathI paNa vadhu tIraNa evA joradAra pavanano susavATo zarU thayo. kaTapUtanA aTTahAsya karatI joI rahI, ene hatuM ke hamaNAM A yogI dhrujI UThaze. dhyAna dhyAnane ThekANe raheze ane jIva bacAvavA doDI jaze. asahya pavananA susavATA nahIM khamAya eTale cIsAcIsa karI mUkaze. enI AkhIye lIlA sameTAI jaze. kaTapUtanAno A zIta upasarga evo hato ke sAmAnya mAnavI to AvI ThaMDIthI sAva acetana banI jAya ane TUMThavAI-TUMThavAIne mRtyu pAme. kaTapUtanAe bhagavAnanI kAyAne kaSTa ApavAmAM kazuM bAkI rAkhyuM nahIM, paNa kAyAnI mAyA ke mamatA mahAvIrane kyAMthI sparze ? kAyAnuM kaSTa emane kyAMthI ll zrI mahAvIra vANI vidhipUrvaka vAvelAM bIja varSAne kAraNe jevI rIte phaLamAM pariName che tevI ja rIte arihaMta AdinI bhakti jJAna, cAritra, darzana ane tArU pI phaLomAM pariName che. zrI bhagavatI ArAdhanA, 751 kathAmaMjUSA pa0 kathAmaMjUSA 51 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h 24. jIrNoddhAranuM pitRRNA cittoDanA tolAzAhanA hRdayamAM vedanAno pAra nahoto. emanuM haiyuM valovAtuM hatuM. je tIrthAdhirAja zrI zatruMjayanI roja savAre smaraNa-vaMdanA karatA hatA e tIrthAdhirAjanI garimA videzIone hAthe khaMDita thatI hatI. jyArathI tolAzAhe jANyuM ke mahammada begaDAnA putra ahammada sikaMdare zrI zatruMjaya tIrthanAM derAsaro ane mUrtiono vinAza karyo che, tyArathI tolAzAha mATe jIvana zULI paranI sejasamuM banyuM hatuM. enI dharmabhAvanA ene UMDeUMDethI pokAra pADatI hatI ke AvA mahAtIrthanI thayelI AvI ghora AzAtanA kyAre dUra karI zakAze. tolAzAhano chaThTho ane sauthI nAno putra karmAzAha pitAnI vedanA joIne manomana vicAra karato hato ke kyAre A mahAtIrthano pharI jIrNoddhAra karuM ? kyAre enI pAvana pavitratAne punaH jAgrata karuM ? banyuM paNa evuM ke AcArya ratnasiMhasUrie duHkhI tolAzAhane kahyuM ke tame mahAtIrtha vizenI vedanA bhUlI jAo. kAraNa eTaluM ja ke tamAro putra karmAzAha zrI zatruMjaya mahAtIrthano uddhAra karavAnI utkaTa bhAvanAne sAkAra karavAno che. A samaye kathAmaMdhA para upAdhyAya zrI vinayamaMDana karmAzAhane mahAtIrtha aMge vakhatovakhata upadeza ApatA hatA. evAmAM tapAgacchanA AcArya zrI vijayadAnasUrIzvarajI cittoDamAM padhAryA ane emaNe paNa karmAzAhane A mATe protsAhita karyA. vi.saM. 1583nI zrAvaNa vadi 14ne divase bahAdurazAha gujarAtano sulatAna banyo. e agAu potAnA pitAthI risAIne bahAdurazAha tolAzAhano atithi banyo hato. ene kAraNe e samaye zAhajAdA bahAdurazAha ane karmAzAha vacce gADha maitrI thaI hatI. cittoDathI gujarAta jatAM pahelAM zAhajAdAe vATakharcInI 2kama mAgI, tyAre karmAzAhe vinA zarate eka lAkha rUpiyA ApyA hatA. karmAzAhane jyAre jANa thaI ke bahAdurazAha gujarAtanA sulatAna banyA che, tyAre tene maLavA mATe teo amadAvAda AvyA. sulatAne emane Adara Apyo. emanI pAsethI lIdhelA eka lAkha rUpiyA pAchA ApyA ane snehathI pUchyuM, "mAre yogya koI kAma hoya to jarUra jaNAvo. huM tamAro ahesAnamaMda chuM." karmAzAhe kahyuM ke, "mArI bhAvanA zrI zatruMjaya tIrthamAM mArA prabhujInI pratimA besADavAnI che to mane tenI rAja-anumati Apo." sulatAne karmAzAhane paravAnagI ApatuM pharamAna karyuM. karmAzAha amadAvAdathI khaMbhAta gayA ane upAdhyAya zrI vinayamaMDanajIne saghaLI hakIkata jaNAvI. emane zrI zatruMjaya tIrtha para padhAravA vinaMtI karI. karmAzAha zrIsaMgha sAthe pAlitANA gayA. e samaye soraThanA sUbA khAna majhadakhAnane zrI zatruMjaya tIrtha sthapAya tevI icchA nahotI, paraMtu sulatAnanA hukama AgaLa enuM kazuM cAlyuM nahIM. upAdhyAya vinayamaMDanajI sAdhu-sAdhvIonA parivAra sAthe pAlitANA AvyA. eka bAju mULa jinaprAsAdano jIrNoddhAra cAlyo, bIjI bAju mahAmaMtrI vastupALe mUkI rAkhelI mammANI pASANanI zilAne bahAra kADhI. AditIrthaMkara bhagavAna RSabhadevanI jinapratimA taiyAra karAvI. cha' rI pALato yAtrAsaMgha laIne karmAzAha pAlitANA AvyA. jinapratimAnI aMjanazalAkAnI moTI vidhi karAvI. ahammada sikaMdare A mULa pratimA khaMDita karI hatI, tene sthAne bhagavAna AdIzvaranAthanI navI jinapratimAnI pratiSThA karAvI ane zrI zatruMjaya mahAtIrthano soLamo moTo uddhAra karAvyo. zrI zatruMjaya mahAtIrthanA karmAzAhe karAvelA soLamA mahAjIrNoddhAranI prazasti kathAmaMjUSA 53 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapAgacchanA paMnyAsa lAvaNyasamayagaNie racI hatI ane paMnyAsa vivekathIragaNie ene zilA para AlekhI hatI. e prazasti-zilAlekhamAM noMdhAyuM che ke saMghavI karmAzAhe karelA A tIrtha-pratiSThAnA utsavamAM AcArya zrI somajaya vagere dasa AcAryo ahIM hAjara hatA ane teoe sarvAnumate TharAva karyo ke A zatruMjaya mahAtIrtha che ane te 84 gacchonuM zvetAmbara jaina tIrtha che. A karmAzAha rANA saMganA putra ane uttarAdhikArI ratnasiMhanA maMtrI hatA. maMtrI banyA pUrve sAhasika vepArI karmAzAha baMgALa ane cIna jevA dezomAMthI kApaDa AyAta karatA hatA ane kApaDanA vepAramAMthI puSkaLa dravya meLavyuM hatuM. maMtrI banyA bAda pitAnI zrI zatruMjaya mahAtIrthanA mahAuddhAranI bhAvanA karmAzAhe sAkAra karI. 25. zIladharmanI suvAsa bhagavAna mahAvIranA vatsala bhAI naMdIvardhananI patnI ane vaizAlI gaNarAjyanA adhipati ceDA rAjAnI putrI jyeSThA atyaMta sauMdaryavatI hatI. jIvananA prAraMbhanA pATha e rAjaparivAramAM pAmI hatI ane tethI enAmAM AgavuM kalAcAturya hatuM. bhagavAna mahAvIranA vaMzano kuLadharma zrI pArzvanAtha paraMparAno hato. ene pariNAme naMdIvardhana ane jyeSThA emAM deDha zraddhA dharAvatAM hatAM. naMdIvardhananI patnI jyeSThAnAM rUpa-guNanI sarvatra prazaMsA thatI hatI. enA zIlano prabhAva paNa evo hato ke sahu koI enI mukta kaMThe prazaMsA karatA hatA. vaLI bhagavAna mahAvIranA upadeza-zravaNathI enAmAM eka-ekathI caDiyAtI prabaLa dharmabhAvanA jAgrata thaI hatI. Ane kAraNe eNe samakitanA mULa rUpasamAna bAra vrata aMgIkAra karyA hatAM. jyeSThA enA vratapAlanamAM dRDha hatI. koI pralobhana ke koI yukti-prayukti enI vratapAlananI dRDha niSThAne lezamAtra DagAvI zake tema nahotAM. 1 zrI mahAvIra vANI | A manuSya-janmamAM ja tapanuM AcaraNa thAya che, A manuSya-janmamAM ja badhAM mahAvrato AcarI zakAya che, A manuSya-janmamAM ja zubha-dhyAna thaI zake che ane manuSya-janmamAM ja nivaNanI prApti paNa thaI zake che. zrI dvAdazAnuprekSA, 29 kathAmaMjUSA 58 kathAmaMjUSA pa5. Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ temAM tame pAra UtaryAM cho. amArI A kuMDaLanI bheTa svIkAro." Ama kahIne devoe jyeSThAne naMdIvardhanane tyAM pAchI mUkI dIdhI ane emaNe karelI jyeSThAnA satItvanI parIkSAnI ghaTanA kahIne ene mahAsatInuM biruda ApyuM. naMdIvardhana ane jyeSThAe gRhastha AzramamAM rahIne dharma, artha, kAma ane mokSa - e cAre puruSArtha karyA ane zrAvakanAM bAra vrato grahaNa karIne potAnuM jIvana sArthaka karyuM. eka evI paNa anuzruti maLe che ke bhagavAna mahAvIranI dharmadezanA sAMbhaLIne jyeSThAne vairAgya utpanna thayo hato. pati naMdIvardhananI anumati meLavIne bhagavAna mahAvIra pAse dIkSA grahaNa karI AryA caMdanAnA sAdhvI saMghamAM saMmilita thaI hatI. A rIte jyeSThAnuM jIvana eTale sAtvika saMyamanI zobhA ane zIladharmanI mahekatI suvAsa ! eka vAra indrasabhAmAM devarAja indra jyeSThAnA zIlanI prazaMsA karI. emaNe kahyuM ke game tevA devadevendrathI paNa jyeSThA calita thAya tema nathI. A sAMbhaLIne eka devatAthI rahI zakAyuM nahIM. eNe kahyuM, "mATInA mAnavInI zI tAkAta ! ene bhaya batAvo eTale zaraNAgatie Ave. ene vaibhava batAvo eTale vaza thaI jAya. ene sukha batAvo eTale moha pAme. enA vratane toDavuM e to mAre mATe capaTI vagADavA jevo khela che." garviSTha deve enA ghamaMDamAM jyaSThAnuM apaharaNa karyuM ane ghanaghora jaMgalanI vacce ene ekalI choDI dIdhI. e pachI pelA deva hAthI, azva, pAyadaLa vagere sainya utAryuM. atyaMta zaktizALI ane vaibhavazALI rAjAno veza laIne deva jyeSThI pAse Avyo ane bolyo, A ghanaghora jaMgalamAM athaDAtI-kuTAtI he strI ! tArA rUpa para huM mugdha banyo chuM. tane mArI paTarANI banAvIne A vizALa bhogavaibhavanI sahabhAgI banAvavI che." jyeSThA AvAM kAmI vacano sAMbhaLI zakI nahIM. eNe enA baMne kAnamAM AMgaLI nAkhI dIdhI ane bolI, "svargamAMthI koI deva UtarI Ave to paNa mArA pativratamAMthI huM calita thAuM tevI nathI." deve kahyuM, "tuM ema sIdhesIdhI nahIM mAne. A siMha, vAgha ane pizAca jo . e tane jIvatI phADI khAze. mArA zaraNamAM AvIza to tane A badhAMthI rakSaNa maLaze.' jyeSThAe devanI A mAgaNI ThukarAvI dIdhI tyAre deve kahyuM, "jo tuM sIdhesIdhI amArI sAthe nahIM Ave to ame tane baLajabarIthI upADIne amArI sAthe laI jyeSThAe makkama avAje kahyuM, "jo tame evo prayatna karazo to huM AtmahatyA karIza." jyeSThAnA A dRDha vratapAlanathI prasanna thayelA deva enA mULa rUpamAM pragaTa thayA ane bolyA, "he puNyavatI satI strI ! ame tArA satItvanI parIkSA karavA AvyA ane || zrI mahAvIra vANI ll lobhI mANasane kadAca kailAsa parvata jevA sonA ane cAMdInA asaMkhya parvata maLI jAya to paNa tene saMtoSa thato nathI, kAraNa ke icchA AkAza jeTalI anaMta che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 9-48 kathAmaMjUSA 56 kathAmaMjUSAchuM pa7 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 26. dIkSAtyAga ke prANatyAga? dhanya che bhadrAmAtA ane dhanya che paraNika munine! putranI AdhyAtmika pragati icchatI ane bhavabhramaNamAMthI ene ugAravA cAhatI mAtAnI udAtta mahattAnAM darzana bhadrAmAtAnA caritramAM thAya che. araNikanAM mAtA ane pitAe bhagavAnanI vANI sAMbhaLIne dIkSAno nirNaya karyo. mAtA-pitA baMnee dIkSA lIdhA bAda pitAe putra araNikane dIkSA ApI. bALa araNika muni banyA, paraMtu enA pitA ja saMthAro pAtharavAnuM ke gocarI vahorI lAvavAnuM kAma karatA hatA. emaNe saMsAra choDyo hato, kiMtu putramoha tyajI zakyA nahotA. thoDA samaye pitA munino svargavAsa thatAM araNika munine mAthe gocarI vahoravAnI ane bIjAM dharmakAryonI javAbadArI AvI. sAdhujIvananI kaThinatAno pratyakSa khyAla AvavA lAgyo. eka vAra unALAnA divase dhomadhakhatA tApamAM khullA page araNika muni jaI rahyA hatA. dharatI Aga okatI hatI. AthI muni jarA visAmo levA mATe eka havelInA jharUkhA nIce zILo chAMyaDo joIne UbhA rahyA. manomana sAdhujIvananI kaparI sthitino vicAra karatA hatA. ema paNa thatuM hatuM ke AvuM kaparuM munipaNuM jALavI zakIza kharo ? A samaye havelInA jharUkhAmAM UbhelI zreSThInI mAnunIe munirAjane joyA. muninI sohAmaNI kAyA, tejasvI cahero ane sudRDha bAMdho joIne e mAnunInA cittamAM mohavikAra jAgyo, enI yuvAnIno raMga A munino saMga icchavA lAgyo. mAnunIe dAsIne bolAvIne munine potAnuM AMgaNuM pAlana karavA vinaMtI karavAnuM kahyuM. eNe kahyuM, "munirAja , mArI havelImAM padhAro ane modaka grahaNa karo." muni araNika thAkyA hatA. dhomadhakhato tApa zarIrane dajhADato hato. saMyamano Avo bhAra kheMcI zakAze nahIM, ema vicAratA hatA. evAmAM AvuM nimaMtraNa AvatAM joItuM hatuM ane vaide kahyA jevuM thayuM. suMdarIe dhIthI ladabadatA modakanuM bhojana karAvyuM. muni mohabaMdhanamAM phasAyA ane enA AvAsamAM ja rahI gayA. dIkSAnuM mahAvata tyAgIne muni saMsArI banI gayA. jIvanamAM comera bhogavilAsanI choLo UDatI hatI. araNikanI AMkho ane mana baMne enAthI gherAI gayAM, bIjI bAju dIkSA dhAraNa karanArI araNikanI mAtA sAdhvI bhadrAne A AghAtajanaka samAcAra maLyA, tyAre enA hRdayamAM valopAtano sAgara UmaTyo. potAno putra saMyamano sAdhanAbharyo mArga tyajIne mohanI mahAgartAmAM DUbe te mAtAnuM hRdaya kaI rIte sahI zake ? AthI sAdhvI bhadrA araNikane zodhavA nIkaLe che. nagara nagara ane gAmegAma phare che ! bhaTake che. e bUmo pADe che, "o mArA araNika ! tuM kyAM che? zAne kAje teM dIkSA choDI dIdhI ? evuM te zuM banyuM ke teM mArI kUkha lajavI?" Ama Thera Thera pharIne bUmo pADatI vRddha sAdhvIne pAgala samajIne lokonuM ToLuM enI pAchaLa doDavA lAgyuM. koI ene kAMkarA mAre to koI enI hasI-majAka uDAve. eka divasa jharUkhAmAM UbhelA araNike vRddha mAtAnA Arta pokAro sAMbhaLyA ane enuM haiyuM pIgaLI gayuM. havelImAMthI doDIne araNika nIce AvIne mAtAnA pagamAM paDyA. mAtAe kahyuM, are putra ! tArI A dazA! teM mArI kukha lajavI. dIkSA choDIne saMsAramAM phasAyo. koNe tane lobhAvyo ?" kathAmaMjUSA(r)pa8 kathAmayApaka Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ araNike kahyuM, "mAtA ! A sAdhanAno mArga ati kaThina che. khAMDAnI dhAre jIvana gujAravA jevuM che. Avo saMyama huM pALI zakuM tema nathI." sAdhvI bhadrAe samajAvyuM ke bhavobhavanA bhramaNamAMthI chUTavA mATeno A ekamAtra mArga che. bhavasAgarane tarI javAno A ja sAco upAya che. mATe pharIthI saMyama dhAraNa karIne tejasvI sAdhutA pALI batAva. araNike kahyuM ke te eka ja zarate dIkSA levA taiyAra che ane te e ke dIkSA lIdhA pachI anazana karIne prANa tyAgaze. mAtAne mATe putranA prANatyAgathI bIjo kayo vajAghAta hoya ? sAdhvI bhadrAne mATe prANatyAga karatAM paNa dIkSAtyAga vadhu aniSTakAraka hato, AthI mAtAe kahyuM, saMsAra bhogavIne bhavobhava tAro AtmA nIca gatimAM jAya tene badale tuM dIkSA laIne prANatyAga kare te vadhu ucita che." araNike pharI dIkSA lIdhI. anazana karIne sAdhu araNika prANatyAga karyA bAda kALakrame kevaLajJAna pAmIne mokSe gayA. 27. sthaLa ane sUkSma sAdhvI devAnaMdAnA caritramAM eka bAju duSkarmanuM phaLa ane karmanI gati jovA maLe che, to bIjI bAju mAtAnuM anupama vAtsalya ane vairAgyanI udAtta bhAvanA mArmika rIte pragaTa thAya che. bhagavAna mahAvIrano caudamo cAturmAsa brAhmaNakuMDanI najIka AvelA bahusAla udyAnamAM hato. bhagavAna mahAvIranA AgamananA samAcAra sAMbhaLIne brAhmaNakuMDa gAmano pratiSThita nAgarika koDAlagotrIya brAhmaNa RSabhadatta ane emanI patnI devAnaMdA rathamAM besIne bahusAla udyAnamAM AvyAM hatAM. emaNe vidhipUrvaka vaMdana karIne bhagavAnanI dezanAnuM zravaNa karyuM. A samaye devAnaMdA bhagavAna mahAvIra sAme ekITaze nIrakhI rahyAM hatAM. emano asIma AnaMda emanI kAyAnA kacoLAmAM samAto nahoto. emanA dehanI romarAji pulakita banI UThI hatI. cAtaka caMdrane nIrakhI rahe ema bhagavAna mahAvIrane nihALatAM devAnaMdAnuM mAtRvAtsalya UbharAtAM emanA uramAMthI dUdhanI dhArA vahI nIkaLI. A dRzya nihALI rahelA jJAnI gautamane apAra Azcarya 11 zrI mahAvIra vANI , manuSya jJAnathI padArthane jANe che, darzanathI tenA upara zraddhA rAkhe che, caritrathI nigraha kare che ane tapathI parizuddha thAya che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 28-35 kathAmaMjUSA 69 kathAmaMjUSA 61 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ indranI AjJA pramANe hariNagamaiSI deve garbhaparivartana karyuM. potAnA pUrvajanmanI A karuNa ghaTanAo jANatAM devAnaMdAne vairAgya utpanna thayo. RSabhadatta ane devAnaMdA brAhmaNa hovA chatAM jIva-ajIva, puNyapApa Adi tattvonAM jANakAra ane pArzvanAtha paraMparAmAM zraddhA dharAvanArAM zramaNoposa ke hatAM. bhagavAna mahAvIre emanI mAtA devAnaMdA ane pitA RSabhadattane upadeza Apyo ane bannenI dIkSAnI bhAvanA joI emane sAdhutAnA paMthe vALyAM. devAnaMdAe sAdhvI caMdanabALAnI nizrAmAM rahIne saMyamadharmanI ArAdhanA karI. agiyAra aMgonuM adhyayana karyuM. varSo sudhI tapa karIne ane vratapAlana karIne eNe karmakSaya karyo ane mokSanI prApti karI. jaina Agama 'bhagavatIsUtramAM AlekhAyelI RSabhadatta ane devAnaMdAnI jIvanakathAmAM mAnavajIvananA dhULathI mAMDIne sUkSma AdhyAtmika bhAvo sudhInI ghaTanA jovA maLe che. thayuM. emaNe utsukatAthI bhagavAna mahAvIrane prazna karyo, "bhagavAna ! A brAhmaNa nArI devAnaMdAnuM zarIra ApanAM darzanane kAraNe ATaluM badhuM pulakita kema thaI gayuM ? enI AMkhomAMthI harSanAM AMsu ane uramAMthI dUdhanI dhArA kema vahI nIkaLyAM ?" bhagavAna mahAvIre uttara Apyo, "gautama ! devAnaMdA mArI mAtA che. huM eno putra chuM. devAnaMdAnA zarIramAM je bhAva pragaTa thayo tenuM kAraNa mArA taraphano putrasneha che." zA mATe prabhu mahAvIra devAnaMdAnA putra banavAne badale trizalAnaMdana banyA? pUrvajanmamAM devAnaMdA ane trizalA derANI-jeThANI hatAM. eka vAra jeThANIe derANInA ratnajaDita alaMkAronI peTI chupAvI dIdhI hatI. Ane pariNAme trizalAnA pUrvajanmamAM rahelo derANIno AtmA apAra saMtApa pAmyo hato. jeThANIe ja AbhUSaNonI peTI saMtADI dIdhI che evI khAtarI hovA chatAM derANInI vinaMtIne eNe ThukarAvI dIdhI. A duSkarmane kAraNe ugra lAbhAMtarAya karmanuM upArjana thayuM. pUrve jeThANI tarIke karelA azubha karmano badalo vALavo paDyo. jagatanA uddhAraka evA paramAtmA mahAvIranA garbhane 82 divasa bAda gumAvavAnI ghaTanA banI. hakIkatamAM prANatakalpa devalokamAMthI bhagavAna mahAvIrano jIva vIne devAnaMdAnI kutimAM aSADha suda 6nA divase garbha rUpe utpanna thayo. devAnaMdAe cauda svapno joyAM. enA pati RSabhadatta brAhmaNe kahyuM ke A svapnano marma e che ke enI kUkhe sarvaguNasaMpanna mahAprabhAvazALI putraratnano janma thaze. AnaMdavibhora banelI devAnaMdAnA zarIranI kAMti ane lAvaNya vadhu ne vadhu teja dhAraNa karatAM gayo. 82 divasa bAda devAnaMdAe pUrve joyelAM svapnane koI corI jatuM hoya tevo anubhava karyo. vAstavamAM bhagavAna mahAvIrano garbha devAnaMdAnI kukSimAM Avyo hato. marIcinA trIjA bhavamAM karelA kuLAbhimAnane kAraNe AvuM banyuM hatuM. devarAja indra A ghaTanA joI. emaNe hariNagamaiSI devane bolAvyA ane kahyuM ke tamAre tamArI zaktithI asAdhya evuM kArya karavAnuM che. devAnaMdAnI kukSino garbha trizalAnI kUkhamAM mUkavAno che ane trizalAno garbha devAnaMdAnA udaramAM mUkavAno che. A garbhaparivartana evI rIte thavuM joIe ke baMne mAtAone lezamAtra pIDA ke vedanA na thAya. devarAja 11 zrI maNavIra vANI | krodha prItino nAza kare che; mAna vijayano nAza kare che; mAyA-kapaTa mitratAno nAza kare che ane lobha sarvano vinAza kare che. zrI dazavaikAlika sUtra, 8-37 kathAmaMjUSAchuM 62 kathAmaMjUSA 63 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28. jJAnamArganI naukA jaina dharmanI AgavI vizeSatA e che ke emAM sAdhunI sAthe sAdhvIne samAdarapUrvaka mahattvanuM sthAna ApavAmAM AvyuM che. jaina sAdhvIsaMgha para dRSTipAta karIe to khyAla Avaze ke koI paNa prakAranA bhedabhAvanI saMkucita dIvAlo vinA tamAma jAti, varga ane varNanI mahilAone AdhyAtmika sAdhanA mATe AmAM praveza sAMpaDyo che. vaLI mAtra rAja kuTuMbanI dhanavaibhavadhArI ja sAdhvIsaMghamAM saMsAra tyajIne sAmela thaI che tevuM nathI, balake dAsI, gaNikA ane patitAoe paNa AtmoddhAranA pagale cAlIne dIkSA grahaNa karI che ane teo samAja ane saMskRtimAM vaMdanIya banI che. A sAdhvIomAM utkRSTa jJAna, ujvaLa zIla ane prabaLa tapazcaryAno virala triveNI saMgama jovA maLe che. samartha rAjavI ke samAjanA agraNI paNa potAnuM Asana choDIne UbhA thaIne AvI pavitra, puNyaprabhA sAdhvIone namana karatA hatA. Aje paNa brAhmI, suMdarI, caMdanA Adine vaMdana karavAmAM Ave che. tIrthaMkaranA nAmasmaraNanI sAthosAtha soLa satIonuM nAmasmaraNa paNa thAya che. A jaina sAdhvIoe utkRSTa smaraNazakti ane graMthasarjanamAM paNa mahattvanuM yogadAna karyuM che. AvAM eka sAdhvI hatAM AryA poINI. tIrthaMkara bhagavAna mahAvIrasvAmI pachInA jinazAsananI gauravagAthAmAM tejasvI, dharmaniSTha ane utkRSTa AcAra dharAvatI sAdhvIonuM yogadAna aneruM che. prAkRta bhASAnA 'rNo' zabdanuM saMskRta rUpAMtara che 'sanI'. A potinIno artha che jahAja dharAvanArI. AryA poINIe jJAnamArganA yAtrA pravAsanI naukAthI dharmAnurAgI bhAvikajanone bhavasamudra pAra karavAmAM sahAya karI hatI. vIra nirvANanI cothI sadImAM thayelAM AryA poINI emanI bahuzrutatA, AcArazuddhi ane netRtvanA guNane kAraNe jainazAsanamAM viziSTa sthAna dharAve che. AryA poINInuM jIvana darzAve che ke janamAnasamAM dharmabhAvanA jAgrata karavA mATe ane pragaTelI dharmabhAvanAne preravA-poSavA mATe jaina sAdhvIoe jaina sAdhuonI mAphaka zraddhA, sAdhanA ane sAhasa sAthe dezanA vibhinna pradezamAM pagapALA vicaraNa karIne AdhyAtmika cetanA jagAvI hatI. itihAsanAM pRSTho para bhagavAna mahAvIranA nirvANanI caturtha zatAbdInA prathama caraNamAM vAcanAcArya balissahajInA samayamAM sAdhvI-pramukha tarIke AryA poINI hatAM. kaliMga cakravartI mahAmeghavAhana khAravelanA samayamAM jaina itihAsanI eka mahAna ghaTanA sarjAI. kaliMganA rAjavI khAravelane khabara paDI ke pATalIputranA rAjavI puSyamitra jaino para ghora atyAcAra AcarI rahyA che. potAnA rAjyazAsananA AThamA varSe khAravele pATalIputra para caDAI karI ane puSyamitre zaraNAgati svIkArIne jainadharmIno para atyAcAra nahIM karavAnI pratijJA karIne rAjavI khAravela sAthe saMdhi karI, paraMtu thoDA samaya bAda puSyamitre punaH atyAcArono AraMbha karatAM cAra varSa bAda vizALa senA sAthe khAravele pATalIputra para AkramaNa karIne vijaya meLavyo. bhAratIya itihAsamAM rAjavI khAravela jevI apratima vIratA, adbhuta sAhasa, dharma pratyenI pragADha niSThA ane anupama sAdharmika vAtsalya dharAvato jaina rAjavI virala che. e pachI A mahAsamartha rAjavIe kumAragiri nAmanA parvata para caturvidha saMghane ekatra karIne Agama sAhityane surakSita ane vyavasthita karavA mATe kaMthAmaMjUSA64 kathAmaMjUSAR65 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvitIya AgamavAcanA pariSadanuM Ayojana karyuM. A pariSadamAM sAdhvI-pramukhA AryA poINInA netRtvamAM traNaso viduSI sAdhvIoe bhAga lIdho. AgamamarmajJa, pratibhAsaMpanna ane prakAMDa viduSI AryA poINIe AgamapAThane nizcita karavAmAM sahAya karI. sAdhvI poINI viduSI, AcAraniSTha ane saMghasaMcAlanamAM kuzaLa evAM sAdhvI hatAM. A samaye vihAra karIne sAdhvI poINI janamAnasamAM adhyAtma cetanA jagADatAM hatAM temaja dharmaprasAranAM kAryomAM saMghane sahAyatA karatAM hatAM. itihAsamAM AryA poINInA kuLa, vaya, zikSA, dIkSA ke sAdhanA vize vistRta vivaraNa upalabdha nathI, paraMtu prApta kathAnakonA AdhAra para sAdhvI yakSA pachI AryA poINInuM sAdhvIsaMghamAM pramukha ane gauravabharyuM sthAna hatuM. 11 zrI mahAvIra vANI 11 AvuM. A durlabha manuSyatva meLavIne paNa je indriyonA viSayomAM racyApacyA rahe che te divya ratna meLavIne ene bALIne rAkha karI nAkhe che. zrI dvAdazAnuprekSA, 299 kathAmaMjUSA66 29. mAtAno puNyaprakopa gujarAtanI mahAjana paraMparAno tejasvI itihAsa che ane temAM paNa amadAvAdanA nagarazeThanI to bhavya ane ujjvaLa paraMparA jovA maLe che. jinazAsananI kIrtigAthAnuM A eka yazasvI prakaraNa che. zeTha zAMtidAsanI kuneha, udAratA ane dharmaparAyaNatA emanA vArasomAM UtarI AvI. mAtra nagarazeTha ja nahIM, paraMtu harakuMvara zeThANI, gaMgAmA, mohinAbA jevAM A kuTuMbanAM nArIratnoe dharma ane samAjamAM Agavo prabhAva pAtharyo hato. zeTha dalapatabhAInAM patnI gaMgAbahena anekavidha dharmakAryomAM sadAya agresara rahetAM hatAM. vi. saM. 1921mAM zeThazrI dalapatabhAIe tIrthAdhirAja zrI zatruMjayano cha'rI pALato yAtrAsaMgha kADhyo hato. pUjya mULacaMdrajI mahArAja A saMgha sAthe hatA ane e samaye pUjya vRddhicaMdrajI mahArAja pAlitANAthI bhAvanagara padhAryA hatA. A saMghamAM gaMgAmAe sAdhu-sAdhvIonI vaiyAvaccamAM ane zrAvakazrAvikAonI sAdharmika bhaktimAM aDhaLaka dhana to kharyuM, paraMtu kathAmaMjUSA 67 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ enI pAchaLa potAnI jAta paNa ghasI nAkhI. cAre prakAranA saMghanI garimA vahana karatAM gaMgAmAM dharmamAtA samAna hatAM. sahu koIne emanI pAsethI mAtAnI mamatA, vAtsalya ane sevA maLatAM hatAM ane tethI ja teo gaMgAmA tarIke oLakhAtAM hatAMemanI udAratA joIne sahune Abu upara akSayakIrtisamAM devAlayo baMdhAvanAra anupamAdevInuM smaraNa thatuM hatuM. vi. saM. 1967nA kArataka vada 9thI mAgasara vada 10ne ravivAra sudhI amadAvAdanA cAreya saMghane amadAvAdanI zaherayAtrA karAvI. A dharmaprasaMga eTalo virala hato ke munirAja zrI ratnavijayajI mahArAje A dharmayAtrAne varNavatuM bhAvavAhI stavana racyuM hatuM. eka vAra gaMgAmA AcAryazrI nemisUrIzvarajI ma.sA nuM vyAkhyAna sAMbhaLatAM hatAM. A samaye zAsanasamrATa AcAryazrIe emanI siMhagarjanAbharI vANImAM tIrtharakSAnA mahattva aMge vistRta vivaraNa karyuM. gaMgAmAnA cittamAM AnAthI ulkApAta jAgyo, e samaye parama pavitra sametazikharajI pahADa para aMgrejo zikArIo ane sahelANIo mATe eka gesTa hAusa bAMdhI rahyA hatA. gaMgAmAnuM citta vicAre caDyuM. aneka tIrthaMkaro ane munigaNonI tapobhUmi ane nirvANabhUminI AvI AzAtanA ! kevI pAvana che A tIrthabhUmi ke jyAMthI vIsa tIrthaMkara paramAtmA ane aneka munigaNo tapazcaryA karatAM mokSe sidhAvyA tame nagarazeTha hovA chatAM kazuM karatA nathI. AvA niSkriya ja rahevAnA ho to A baMgaDI paherI lo ane mane tamArI sattA ApI do. huM tIrtharakSA mATe mArA prANanI Ahuti ApavA taiyAra chuM." mAtAnA puNyaprakope lAlabhAImAM jusso ja gADyo. putranA vIratvane mAtAnI vANIe jAgrata karyuM. emaNe aMgreja sarakAra sAme pracaMDa virodha noMdhAvyo ane gesTa hAusanuM bAMdhakAma baMdha rakhAvyuM. gaMgAmAM sAdhu-sAdhvIone agAdha Adara ApatAM hatAM. sAthosAtha pAMca mahAvratonI bAbatamAM sAdhu-sAdhvI samudAyamAM zithilatA pesI na jAya tenI takedArI paNa rAkhatAM hatAM. kyAMka koI kSati ke UNapa jue ke tarata ja vahAlasoyI mAtAnI mAphaka dhyAna dore. potAnA parivAramAM paNa dharmamaryAdA jaLavAya te mATe sadaiva jAgrata rahetAM ane abhaNya bhakSaNa na thAya tenI sAvacetI rAkhatAM. AvAM hatAM dharmamAtA samAM gaMgAmA ! = AvI pAvanabhUmi para aMgreja sahelANIo mATe moja zokha, zikAra, AnaMdapramoda, mAMsAhAra, madirA ane abhakSya bhojananuM atithigRha ? gaMgAmAM manomana prabhu pArzvanAthanI prArthanA karavA lAgyAM. zrI sametazikhara parvata zrI pArzvanAtha parvata tarIke paNa jANIto hato. A ApattimAMthI ugAravA mATe gaMgAmAM pArzvanAtha bhagavAnanuM stavana gAvA lAgyAM. gaMgAmAne potAnA vIra pUrvajonuM smaraNa thayuM. zeTha zAMtidAse tIrtharakSA mATe to dharmajhanUnI evA auraMgajhebane namAvyo hato. gaMgAmAnA putra lAlabhAI bhojana mATe AvyA tyAre gaMgAmAe emanI thALImAM baMgaDIo pIrasI, lAlabhAI Ano artha samajI zakyA nahIM tyAre gaMgAmAe kahyuM, AcArya nemisUrIzvarajI mahArAja sAheba tIrtharakSA kAje vyathita che tyAre kathAmaMjUSA(r)68 11 zrI maNavIra vANI | upazama dvArA koine naSTa karo, mRdutA dvArA mAnane jIto, saraLatA dvArA kapaTabhAvane dUra karo ane saMtoSa vaDe lobha para vijaya meLavo. zrI dazavaikAlika sUtra, 8-38 kathAmaMjUSAzru 69 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30. kSaNamAM naraka, kSaNamAM mokSa eka vakhata bhagavAna mahAvIra rAja gRhI nagarImAM padhAryA, tyAre emanI sAthe rAjarSi prasannacaMdra paNa hatA. muni prasannacaMdra eka page UbhA rahI, be hAtha UMcA karI, Aga varasAvatA sUryanI sAme dRSTi rAkhIne ugra sAdhanA karatA hatA. emanI AvI AkarI tapazcaryA joIne magadhasamrATa zreNika prabhAvita thayA ane emaNe samavasaraNamAM prabhu mahAvIrane pUchayuM, "prabhu, bahAra e ka page UbhA rahIne ati ugra tapa karanArA muni jo A kSaNe mRtyu pAme to emanI kaI gati thAya?' prabhue kahyuM, "A prasannacaMdra rAjarSi che. jo emanuM A ja kSaNe mRtyu thAya to sAtamI narakamAM gati pAme." A sAMbhaLatAM saMbhAmAM sannATo vyApI gayo. mahArAja zreNika manomana vimAsaNamAM paDyA. sAdhune narakagamana hoya nahIM, to pachI muni prasannacaMdranI narakagati kema bhAkhI ? kadAca prabhu mahAvIranAM vacano potAne barAbara saMbhaLAyAM na hoya ema mAnIne magadharAja zreNike puna: prazna karyo, "he bhagavAna ! tapasvI prasannacaMdra muni A samaye kALa kare to kyAM jAya?" bhagavAna mahAvIre kahyuM, "sarvArthasiddha vimAne jAya. mokSagati thAya." bhagavAna mahAvIranAM A vacano sAMbhaLIne Azcarya pAmelA magadharAja zreNike kahyuM, "prabhu, Ape pahelI vAra narakagati pAmaze evI vAta karI ane kathAmaMjUSA thoDIka kSaNo bAda mokSagati meLavaze ema kahyuM, Ama Ape be taddana judI vAta kema kahI ?" bhagavAne kahyuM, "prathama vAra tame pUchavuM tyAre te munie durmukhanI vANI sAMbhaLI hatI ane durmukhe ema kahyuM hatuM ke caMpAnagarInA dadhivAhana rAjAe prasannacaMdra rAjAnI nagarIne ghero ghAlyo che ane prasannacaMdra rAjAnA maMtrIo phUTI javAthI bALarAjAne mArI nAkhIne rAjya levA icche che. A sAMbhaLIne muni prasannacaMdranA manamAM rAjya ane bALaka paranA mohane kAraNe hiMsaka vicAronuM samarAMgaNa racAI gayuM ! pariNAme emaNe sAtamI narakane yogya gati-jAti Adi nAmakarma bAMdhyAM. AvA raudradhyAnamAM teo kALa pAmyA hota to avazya naraka ja jAta. cittamAM laDAI khelatA muni prasannacaMdrae zatru rAjA para maraNiyo prahAra karavA potAnuM zirasANa levA mastaka para hAtha lagADyo. e samaye potAnA muMDita mastakano sparza thatAM tarata ja jAgrata banI gayA. vicAra karavA lAgyA ke "sAdhunI tapazcaryAmAM rahIne meM kevA hiMsaka vicAro karyA, kevA kUra pApanuM AcaraNa karyuM !'' Ama muni prasannacaMdrane pArAvAra pazcAttApa thayo. potAnI mahAna bhUlanI AlocanA, pratikramaNa karIne muni pAchA prazasta prasanna dhyAnamAM sthira thayA. pariNAme jyAre samrATa zreNika prabhune bIjI vAra pUchayuM tyAre teo sarvArtha siddhane yogya mokSagatine pAtra banI gayA hatA. evAmAM prasannacaMdra muninI samIpe devaduMdubhi vAgatAM prabhu mahAvIre kahyuM, "emane kevaLajJAna prApta thayuM. A samaye devatAo temanA kevaLajJAnano mahimA UjavavA lAgyA." muni prasannacaMdranuM caritra eka AtmajAgrata muninI oLakha Ape che. duzmanane zirasANathI mArI nAkhavo evA vicArathI emaNe mAthe hAtha mUkyo ane mAthe loca karelo jANI potAnI sAdhutAnuM smaraNa thayuM. potAnA hiMsaka vicAro mATe pazcAttApa thatAM teo pazcAttApanI pAvana gaMgAmAM vizuddha banyA. sAcA jAgrata AtmAno pazcAttApa hovAthI teno kSapaka zreNIe caDIne kevaLajJAna pAmyA. kaMthAmAM pAsa Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mane ghase, mane joIne nAsI na jAya." zrImad rAjacaMdra A vAtane AnaMdabhera samajAvatA hatA. cittavRttinI prazAMtatA keTalI gADha hoya te darzAvatA hatA. evAmAM rAvabahAdura narasIrAme potAnA baMgalAmAM AvyA. narasIrAma vedAMtamAM mAnatA hatA. zrImad paNa vedAMtamAM mAnatA haze ema mAnIne emaNe AtmAnA abheda saMbaMdhI carcA upADI ane abhedatA upara vivecana ane vizleSaNa karavA mAMDayuM. zrImad rAjacaMdra temanI vAta dhyAnathI sAMbhaLatA hatA. AsapAsa beThelAone thayuM ke zrImad vedAMtI nathI mATe emanI vAtono virodha karaze. baMne vacce vAdavivAda jAmaze, paraMtu evuM kazuM banyuM nahIM. zrImada rAvabahAduranI vedAMtanI sAme kazo virodha uThAvyo nahIM. mAtra teo emanI vAta zAMtithI sAMbhaLatA rahyA. A samaye najI kamAM beThelA zrI pUjAbhAI zrImad rAjacaMdrano Azaya pAmI gayA, zrImad jevA AtmajJAnI puruSa ghaNI carcA ane dalIlo karI zakyA hota, paraMtu teo mauna rahyA, enI pAchaLa zrImano hetu eTalo ja hato ke pote je vRddha vaDIla puruSanA gharamAM UtaryA che temane mAThuM lAge evuM kaMI na bolAya. mauna samaye zrImanA manamAM paNa A ja bhAva hato. 31. sAmAnuM vicAre te saMta zrImad rAjacaMdranI pratibhA evI ke teo jyAM hoya tyAM satsaMganuM vAtAvaraNa ApoApa racAI jAya. emanuM vyaktitva evuM ke AsapAsa rahelA sahu koI emanI pAsethI jIvananA amRtapAnanI apekSA rAkhatA hatA. vi. saM. 1954mAM zrImad rAjacaMdra kheDAmAM AvyA hatA. A samaye emano utAro rAvabahAdura narasIrAmane tyAM rAkhavAmAM Avyo hato. rAvabahAdurano baMgalo vizALa hato. zrImad rAjacaMdranA satsaMga mATe AvatA sahu koI A baMgalAmAM besIne emanA upadezanuM zravaNa karatA hatA. eka divasa paMDita pUjAbhAI somezvara bhaTTa zrImadane maLavA AvyA. A samaye zrImad rAjacaMdra eka pustaka vAMcatA hatA. e pustakamAM cittanI vRttionI zAMti vize mArmika zloka hato. zrImad rAjacaMdra A zloka pUjAbhAIne batAvyo ane eno bhAvArtha kahetAM bolyA, mAruM citta evuM zAMta thaI jAo, mArA cittanI vRttio eTale darajju zAMta thaI jAo ke koI mRga paNa enAM ziMga 1 zrI maNavIra vANI | kAmabhogo kSaNa mAtra sukha ApanArA ane bahu kALa duHkha ApanArA che, ghaNuM du:ane thoDuM sukha ApanArA che. kAmabhogo saMsAramAMthI chUTavAmAM zatrurUpa che ane anarthonI khANa che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 14-13 kathAmaMjUSA 72 kathAmaMjUSA 73 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasara che." zrI rAme kahyuM, "lakSamaNa ! rAvaNe sItAnuM apaharaNa karavAnuM duSkRtya karyuM te sAcuM. eTale aMze eNe anyAyano Azaro lIdho te paNa sAcuM, paraMtu A duSkRtya vismRta karIne rAvaNano vicAra karI juo !" lamaNe pUchyuM, "kevo lAge che rAvaNa ?'' rAme kahyuM, "rAvaNa pAse agaNita guNono bhaMDAra hato. mAtra enA ahaMkArane kAraNe eNe AvuM karyuM, paraMtu jo emAMthI e bacI zakyo hota to enA guNoe ene mahAna banAvyo hota. Aje enA mRtyu samaye mane ema lAge che ke vizvamAMthI eka tattvavettA vidAya pAmI rahyo che, ethI ja enA mRtyunI vAta mArI AMkhamAM AMsu lAve che." lakSmaNa rAmanI bhAvanA joIne prasanna thayo. e tarata rAvaNa pAse doDI gayo ane ene kahyuM ke, "dazAnana, tamArA jIvananA aMtakALanA samAcAra jANIne mArA moTA bhAI khUba 2DI paDyA ane tamArA sArA guNonuM ciMtavana karavA lAgyA." A sAMbhaLI aMtima zvAsa letA rAvaNe kahyuM, "sumitrAnaMdana ! eTale to sahu koI emane rAma kahe che." rAvaNano A uttara sAMbhaLIne lamaNa stabdha banI gayo. rAma ane rAvaNa e kabIjAnA virodhI hatA, paraMtu sAthosAtha parasparanA guNone oLakhanArA hatA. Ane pariNAme ja rAma rAvaNanA guNo joI zake che ane rAvaNa rAmanI mahattA pArakhI jANe che. 32. eTale to e rAma che rAmAyaNa aneka rUpe maLe che. bhAratamAM pracalita rAmAyaNa ane barmA, zrIlaMkA, jAvA ke sumAtrAmAM maLatI rAmAyaNa bhinna che. AvI ja rIte bauddha rAmAyaNa ane jaina rAmAyaNa paNa maLe jaina rAmAyaNamAM maLato A eka mArmika prasaMga che. yuddhanA medAna para rAvaNa aMtima zvAsa leto hato. thoDI paLono e mahemAna hato. AyuSyano dIpaka bujhAvAnI taiyArImAM hato. lamaNe zrI rAmane A samAcAra ApyA. e samAcAra sAMbhaLatAM ja rAma dhrusake ne dhrusake 2DavA lAgyA. A joIne sahu koIne Azcarya thayuM. rAvaNano saMhAra karavA mATe to rAme yuddha khelyuM ane e rAvaNa mRtyu samIpa hovAnA samAcArathI to rAma AnaMdita thavA joIe, ene badale vyathita thaI gayA ! lakSmaNe vaDIlabaMdhu rAmane kahyuM, "moTA bhAI ! tame zA mATe ATaluM badhuM raDo cho ? tamAre mATe to A dhyeyasiddhino 11 zrI mahAvIra vANI | zarIradhArIone traNa prakAranA AtmA hoya che - paramAtmA, aMtarAtmA ane bahirAtmA. bahirAtmAno tyAga karIne aMtarAtmA dvArA paramAtmAnuM dhyAna karAya che. zrI mokSapAhuDa 4 kathAmaM pAu kathAnuM pApa Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33. apratima smaraNazakti jaina paraMparAmAM mahAsatI caMdanabALA pachI yakSA, yakSadattA jevI sAta parama prabhAvaka sAdhvIonI gauravagAthA sAMpaDe che. pATalIputranA naMdarAjA mahApadmanA mahAmaMtrI zakaTAla zramaNopAsaka hatA. emanI patnI lAMchanadevI paNa dharmopadezikA hatI. emane be putra sthUlabhadra ane zrIya ka tathA yakSA, yakSadattA, bhUtA, bhUtadattA, seNA, veNA ane reNA nAmanI sAta putrIo hatI. mAtApitAnA dharmasaMskArano amUlya vAraso saMtAnone maLyo hato. A sAta putrIo Azcaryajanaka smaraNazakti dharAvatI hatI, atyaMta lAMbuM hoya ke game tevuM agharuM gai ke padya hoya, paNa yakSA ene mAtra eka vAra sAMbhaLIne smRtimAM ekabaMdha sAcavI zakatI hatI ane tarata ja e gagha ke padya khaMDane yathAvat bolI zakatI hatI. bIjI bahena be vAra, trIjI bahena traNa vAra - e prakAre sAtamI bahena sAta vAra koI paNa gai ke padya sAMbhaLyA pachI ene e ja rIte rajU karI zakatI hatI. naMdarAjA mahApadmanI sabhAmAM vararuci nAmano eka ghamaMDI kathAmaMjUSA 76 kavi hato, paNa eno ghamaMDa rAjasabhAmAM A sAta bhaginIonI smaraNazakti AgaLa UtarI gayo. pariNAme kavi vararucie zakaTAla sAme payaMtra racyuM. pariNAme satya siddha karavA maMtrI zakaTAle rAjya ane kuTuMbanI hAjarImAM potAnA nAnA putrane rAja darabAramAM vadha karavAnI AjJA ApI. zrIyake pitAnI AjJA mujaba rAjadarabAramAM emano vadha karyo. pitAnA AvA apratima tyAga ane balidAnane joIne putrIone UMDo AghAta lAgyo. bahenone sattA, samRddhi ane saMsAranI kSaNabhaMguratAno khyAla Avyo. pariNAme sAte bahenoe tyAgamArganA paMthe cAlavAno saMkalpa karyo. maMtrI zakaTAlanA mRtyu pachI emanA putra sthUlabhadrane rAjAe mahAamAtyapada ApavA mAMDyuM, tyAre sthUlabhadra paNa mahAamAtyanuM moTuM gaNAtuM pada svIkAravAne badale mahimAmaya sAgapaMthano svIkAra kya. A sAta viduSI sAdhvIoe ekAdazAMgInuM UMDuM adhyayana karyuM ane samaya jatAM jinazAsananI sevA paNa karI. yakSA, yadattA Adi sAta bahenoe AcArya zrI saMbhUtivijayajI pAse dIkSA grahaNa karI. sAdhvI yakSAnA nAnA bhAI zrIyake sAdhutA svIkArI, kiMtu emanAthI bhUkhyA rahIne upavAsa thaI zakato nahIM. eka vAra yakSAe potAnA bhAI zrIyakane parvAdhirAja paryuSaNa parva nimitte tapanuM mahattva samajAvyuM ane kahyuM ke tapanA agni dvArA ja tamArA karmasamUhano nAza thaI zakaze. AvA parvanA sohAmaNA divase jo upavAsa na thaI zake, to ekAsaNuM to karo ja, paraMtu prAtaHkALe muni zrIyakanA mRtyunA samAcAra sAMbhaLIne sAdhvI yakSAne pArAvAra du:kha, gADha pazcAttApa ane prabaLa AtmaglAni thayAM, zrIsaMghe emane vAraMvAra kahyuM ke AmAM teo koI rIte kAraNabhUta nathI, paraMtu sAdhvI yakSAe divaso sudhI anna-jaLa lIdhAM nahIM. zrIsaMgha vyathita banI gayo. yakSAe kahyuM ke jo koI kevaLajJAnI ema kahe ke te nirdoSa che to ja e anna-jaLa grahaNa karaze. zrIsaMgha zAsananI adhiSThAtrI devInI ArAdhanA karI. devInI sahAyathI sAdhvI yakSA zrI sImaMdharasvAmInA samavasaraNamAM pahoMcyAM. ghaTaghaTanA aMtaryAmI tIrthaMkara zrI sImaMdharasvAmIe sAdhvI yakSA nidaoNSa hovAnuM kahyuM ane ene prAyazcitta svarUpe cAra adhyAya saMbhaLAvyA, je apratima smaraNazakti dharAvatI yakSAe kaMThastha karI kathAmaMjUSArja 37 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIdhA. mahAvideha kSetramAM zrI sImaMdharasvAmInAM darzanathI potAnA jIvanane dhanya mAnatI sAdhvI yakSA punaH pAchI AvI. eNe smaraNazaktinA baLe e cAre adhyAya saMgha samakSa yathAvat prastuta karyA. zrIsaMghe "AcArAMga sUtra" ane "dazavaikAlika sUtramAM ane saMkalita karyA. 'bhAvanA" tathA 'vimuktine zrI AcArAMga sUtramAM ane 'ratikalpatathA 'vicitracaryA'ne zrI dazavaikAlika sUtranI cUlikAnA rUpamAM saMmilita karavAmAM AvyA. e pachI sAdhvI yakSA agAunI mAphaka potAnI bahenonI sAthe AtmakalyANa ane parakalyANanI sAdhanAmAM tathA jinazAsananI sevAmAM DUbI gaI. sAdhvI yakSA sahita sAte bAlabrahmacAriNI, tejasvI ane viziSTa zrutasaMpatti dharAvatI mahAsatIo yugo sudhI sAdhvIsaMghane ja nahIM, balake samagra jaina saMghane preraNA ApatI raheze. 34. yuddha eTale parAjaya secanaka hAthI ane hAra meLavavA mATe magadharAja koNike videhanI rAjadhAnI vaizAlI para humalo karyo. Ama to A yuddhamAM eka bAju mAtAmaha ceTaka hatA to bIjI bAju dauhitra koNika hatA. magadharAja koNike hAthI ane hAra meLavavAnI evI to haTha pakaDI ke e yuddhamAM palaTAI gaI. enI haTha eNe karelA humalAnuM kAraNa banI. koI paNa bhoge hAthI ane hAra meLavavAnI enI maksada senAne sAmasAme laI AvI.. A samaye saMbaMdhonI sagAI bhulAI gaI, lohInI sagAI vIsarAI gaI, svArthanI sagAIe jIvananI saghaLI sagAI toDI nAkhI. sAthe jIvanArA sAmasAme AvIne UbhA rahyA. A yuddhamAM dasa divasa sudhI senApati tarIke AvelA koNikanA dase bhAIone ceTaka rAje vIMdhI nAkhyA. yuddha jema jema AgaLa vadhatuM gayuM tema tema mRtadehono khaDakalo thato gayo. 11 zrI mahAvIra vANanI 11 jIva jJAnAdi uttama guNonuM dhAma che. caitanyasvarUpa hovAne kAraNae badhA ja padArthomAM e uttama padArtha che. ArAdhya hovAthI sarva tattvomAM e paramatattva che e nizcayapUrvaka jANI lo. zrI dvAdazAnuprekSA, 205 kathAmaMjUSA38 kathAmaMjUSAruM 3e Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ''n A yuddhamAM mahAzilAkaMTaka ane rathamuzaLa jevI be yuddhapaddhatio ajamAvavAmAM AvI ene pariNAme baMne pakSe saMhAralIlA vadhatI gaI. mahArAja koNike vaizAlI para bhAre dhasAro karyo. AkhI nagarI koNikanI senAthI gherAI gaI. vaizAlInA parAjayanI ghaDIo gaNAtI hatI. aMte vaizAlI nAza pAmyuM ane mahArAja koNike samRddha vaizAlIne smazAnamAM pheravI nAkhavA mATe enA para gadheDAthI haLa haMkAvyAM, parAjita ceTakarAje jaLasamAdhi lIdhI. vijayanI kSaNe mahArAja koNikanI sAme ujjaDa vaizAlI hatuM. mAtAmaha ceTakarAjano nirjIva deha hato. lAMbA yuddhathI thAkelA yoddhAo hatA. mahArAja koNika vicAramAM paDyo ke yuddhano A vijayathALa kevo ? emAM vaizAlIno parAjaya hato. caMpAno vijaya hato, paNa Akhoya thALa mahAsaMhAranI kAlimAthI vikRta hato. emAM zabanuM bhakSaNa karatAM gIdhonI durgaMdha hatI. mAMsanA vikRta locAo lohIthI taraboLa hatA. A badhuM nihALI magadharAja vicAramAM paDyo ke AvA yuddhano zo artha ? jyAM badhuM ja ujjaDa ane verAna karavAmAM Ave che, agaNita mAnavIno saMhAra karavAmAM Ave che. eNe vicAryuM ke yuddhamAM koI pakSano vijaya thato nathI. mAtra baMne vatte oche aMze parAjita ja thAya che. yuddhamAM thatA mAnavasaMhArano, bhayAnakatAno ane nirarthakatAno mAnavajAte vakhatovakhata anubhava karyo che. mAnavInI haTha, lAlasA ke ahaMkAre yuddho jagADyAM che, paNa pariNAmamAM koIne kazuM hAtha na lAgyuM. vijaya pachI koNikane jIvanamAM viSAda ja maLyo, mahAbhAratanA yuddha pachI bemAMthI eka paNa pakSe AnaMdano sUraja Ugyo nahIM. 35. 'sUri zrI mAnadevacca' sAdhunuM jIvana eTale AtmakalyANa ane lokakalyANano manorama sumeLa ! AtmasAdhanAnI keDIe cAlatAM sAhajika rIte ja sAdhujanothI paramArthanAM kAryo thatAM hoya che. jaina samAjanA kaMThe sadAya guMjatA 'laghuzAMtistava'nA racayitA zrI mAnadevasUrie zrIsaMghanA hitArthe AnI racanA karI. rAjasthAnanA nADola gAmamAM pitA zeTha dhanezvara ane mAtA dhAriNIne tyAM janmelA putre A. pradyotanasUrino upadeza sAMbhaLyo ane aMtaramAM vairAgya jAgyo. thoDA samayamAM gahana zAstrAbhyAsa dvArA agiyAra aMga ane chedasUtramAM niSNAta banatAM muni mAnadevane AcAryapadathI vibhUSita karyA. guru pradyotanasUrie mAnadevasUrine AcAryanI padavI ApI tyAre eka Azcaryajanaka ghaTanA jovA maLI. e samaye mAnadevasUrinA eka khabhA para sAkSAt lakSmI ane bIjA khabhA para sAkSAtu sarasvatI birAjamAna hatAM. A jotAM ja guru pradyotanasUrijI vimAsaNamAM paDI gayA hatA ke jainAcAryanI mahAna padavI pAmyA pachI zrI mAnadevasUri niraticAra ll zrI mahAvIra vANI | aMtarAtmAne apanAvIne ane mana, vacana tathA zarIranI bahirAtmAne tyAgIne paramAtmAnuM dhyAna dharo evuM jinezvaradeve kahyuM che. zrI mokSapAhuDa 4 kathAmaMjUSA 80. kathAmaMjUSA 81 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAritra pALI zakaze kharA ? emanA cAritramAM koI kSati to Avaze nahi ne ? AjJAMkita ziSya mAnadevasUri gurunI manovedanAne pArakhI gayA. emaNe e ja samaye pratijJA karI ke AjathI huM kyAreya bhaktajanane tyAMthI gocarI vahorIza nahIM. vaLI AjIvana A pratijJAnuM pAlana karIza. Ane kAraNe zrI mAnadevasUrinuM tapa vadhu ujvaLa banyuM. emanAM naiSThika brahmacarya ane utkRSTa jJAna joIne jayA, vijayA, aparAjitA ane padmA nAmanI cAra devIo emanA sAnnidhyamAM vasavA lAgI ane sadaiva sUrijIne vaMdana karavA AvavA lAgI. Ane pariNAme mAnadevasUrino yaza sarvatra phelAvA lAgyo. A samaye jainonI samRddhithI opatI takSazilA nagarImAM pAMcaso jinamaMdiro hatAM. A nagarImAM acAnaka mahAmArInA rogano AtaMka phelAyo ane aneka loko akALe maravA lAgyA. AkhuMya nagara mRtadehonA DhagathI bharAI gayuM ane haiyuM cIrI nAkhe evAM vedanA ane kalpAMta sivAya nagaramAM kazuM sAMbhaLavA maLatuM nahotuM. A samaye ciMtAtura zrAvako A vikaTa paristhitino upAya zodhavA lAgyA. emaNe zAsanadevInI ArAdhanA karI, tyAre devIe kahyuM ke nADola nagaramAM mahAprabhAvaka AcArya mAnadevasUri pAse jAo. A nagarImAM emanA caraNanuM jaLa chAMTavAthI A mahAupadrava zAMta thaze. takSazilA nagarInA vIracaMda zrAvaka zrIsaMghano vinaMtIpatra laIne AcArya mAnadevasUri pAse AvyA, tyAre devIone joIne emane manomana zaMkA jAgI. A strIo ahIM AcArya mahArAja pAse zA mATe beThI haze ? pariNAme AcAryazrIne vaMdana karyA vinA ja vIracaMda beTho. enuM avinayI vartana joIne devIoe ene muzkeTATa bAMdhI dIdho. pArAvAra pazcAttApa anubhavatA vIracaMdane gurue kSamA ApIne baMdhanamukta karyo. takSazilAnA zrIsaMghanA vinaMtIpatrane rajU karyo tyAre AcAryazrIe kahyuM ke, "huM ahIM beThAM beThAM ja zrIsaMghanuM kArya karI ApIza." emaNe maMtrAdhirAjagarbhita "zAMtistavastotra" banAvI ApyuM. ema paNa kahyuM ke A stotrano pATha gaNIne maMtrita jaLano chaMTakAva karavAthI marakInA upadravanI zAMti thaze. zrAvaka vIracaMda A stotra laIne takSazilA nagarImAM pahoMcyo. zrIsaMghe AcArya kathAmaMjUSA82 mAnadevasUrinA kahevA pramANe pATha karIne maMtrita jaLano chaMTakAva karyo. Ane pariNAme vyaMtarano upadrava zAMta thayo. AcAryazrI mAnadevasUrie AvI ja rIte upadrava-nivAraNa mATe 'tijayapatta' nAmaka stotra racyuM. Ama, mahAprabhAvika zrI mAnadevasUrie zrIsaMghanA hitArthe maMtraracanAo karI. "sUri: zrImAnadevazca" e pada bolanAro pratyeka jaina 'laghustava-zAMtistava'nA raciyatA AcArya mAnadevasUrinI pratibhAthI paricita che. teoe sAMDhA jAtinA rajapUtone pratibodha ApIne jaina banAvyA hatA. teo vIra saM. 731mAM zrI giranAra tIrtha para anazana karIne kALadharma pAmyA hatA. // zrI mahAvIra vANI ! jyAM sudhI ghaDapaNa satAvatuM nathI, jyAM sudhI vyAdhio vadhatI nathI ane jyAM sudhI indriyonI zakti kSINa nathI thaI tyAM sudhI sArI rIte dharmAcaraNa karI levuM. zrI dazavaikAlika sUtra, 4-35 kathAmaMjUSA 83 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AMgaLIo vIMTI vinAnI nahotI ane Aje ekeya vIMTI nahIM. AMgaLI para vIMTInI zobhA na hoya to AMgaLI kevI beDoLa ane kadarUpI lAge che. evAmAM cakravartI rAjA bharatadeva vicAre caDyA ke nAnakaDI vIMTI na hoya ane badhuM kadarUpuM lAge to bIjAM badhAM AbhUSaNo na hoya to zuM thAya ? zuM A AbhUSaNone lIdhe ja rUpa che ? Ama vicAra karIne cakravartI bharatadeve AbhUSaNa vinA bIjAM aMgo kevAM lAge che te jovA mATe mastaka parathI mugaTa utAryo, kAnamAMthI kuMDaLa kADhyAM, hAthamAMthI bAju baMdha utAryA, kamara parano kaMdoro kADhavo, Ama eka pachI eka alaMkAro utAryA. joyuM to zarIra para koI jhAkajhamALa na maLe. Aja sudhI zaNagAranI zobhA ane bhArathI TevAI gayelA bharatadevane potAno ja deha rUpa vinAno lAgyo. vaLI bharatadeva vicAramAM paDyA ke AbhUSaNo to Aje che ne kAle na paNa hoya. A zarIra Aje che ane AvatI kAle astitva dharAvatuM na hoya, to pachI sAcuM rUpa kayuM ? Avo vicAra karatAM karatAM cakravartI bharatadeve potAnA sAcA rUpanI zodha calAvI. dhIre dhIre bhItaranA nija rUpanI oLakha maLI ane aMtaramAM vairAgya jAgyo ane pUrNa pavitra thatAM kevaLajJAna pragaTayuM. 36. nijarUpanI oLakha rAja rAje zvara cakravartI bharatadevanA tamAma mahelomAM arIsAbhuvana advitIya hatuM. emAM dAkhala thanArane cArebAju darpaNa ne darpaNa ja dekhAya. enI bhIMto para darpaNa lagADelAM hatAM. enAM bArIbAraNAM para kaLAmaya darpaNa jaDelAM hatAM. zuM jALIo ke zuM aTArIo-badhuM ja kAcanuM. rAja rAje zvara cakravartI bharatadeva arIsAbhuvanamAM Ave tyAre emane apAra AnaMda thato. darpaNanA hoja mAM nahAya ane hojanI vacce darpaNamAMthI UMcA UMcA kvArA UDatA hoya. darpaNanA palaMga para sUve ane darpaNanI hAMDImAM jyAre rozanI thAya tyAre Akho mahela jhagamagI UThe. eka divasa arIsAbhuvanamAM snAna karIne cakravartI bharatadeve kImatI vastro paheryo. vizALa darpaNamAM potAno suMdara cahero joyo. manamAM thayuM ke A cahero to caMdra jevI kAMti ane sUraja jevuM teja dharAve che. AkhA zarIra para AbhUSaNo zobhatAM hatAM. evAmAM cakravartI bharatadevanI najara potAnI AMgaLI para gaI. AMgaLIo para vIMTI na maLe. oha ! Aja sudhI kyAreya ll zrI mahAvIra vANI it guru ane vRddhonI sevA karavI, ajJAnI jIvonA saMgathI dUra rahevuM, svAdhyAya karavo, sUtrArthanuM sArI rIte ciMtana karavuM, e kAMtamAM rahevuM ane dhairya dhAraNa karavuM e mokSaprAptino mArga che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 32-3 kaMthAmaMjUSA84 kathAmaM pApa Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ suMdarIe hasIne kahyuM, "bharata, tAro prema saundarya mAMgato hato, nahIM ke suMdarI, tane strInA dehanI jarUra hatI. enA AtmAnI nahIM." bharate kahyuM, "suMdarI, mane kSamA kara." suMdarI bolI, "tArI zaktinuM huM sanmAna karuM chuM. tArA parAkramanI huM pUjA karuM chuM. tArA jevo bIjo koI vIra nara nathI. Avo vIra puruSa AkhuM jagata jIte ane potAnI jAtane na jIte te kema cAle ? jagatano cakravartI banaje, paraMtu enI sAthosAtha tArI jAtano paNa cakravartI bana." bharata manomana suMdarIne vaMdana karI rahyo. bharatane e divase khyAla Avyo ke ja gatamAM duzmano para vijaya meLavavo sahelo che, paNa potAnI jAta para vijaya meLavavo kaparo che. suMdarIe enI jAta para vijaya meLavyo hato, jyAre bharata jagatane jItIne paNa jAtano gulAma hato. 37. Atmavijaya e zreSTha vijaya jagatane jItavA nIkaLelA bharatane suMdarIe kahyuM ke, saMsAramAM vijaya meLavavAnI sAthosAtha potAnI jAta para vijaya meLavavAno prayatna karato raheje . jo sAco AtmasaMyama rAkhIza to tAro vijaya e vijaya banI raheze. emAM niSphaLa thaIza to tArA mahAna vijayo eTalA ja mahAna parAjayamAM palaTAI jaze." eka bAju bharata cakravartI banavA mATe vijaya para vijaya meLavato rahyo, to bIjI bAju suMdarI dehanA ADaMbara choDIne Atmavijaya mATe jAta sAthe yuddha karavA lAgI. bharata cakravartI banIne aneka navavivAhita patnIo sAthe potAnA vijayanAdathI dizAo gajavato ayodhyAmAM pAcho pharyo hato. cakravartI bharate suMdarInA jIrNa dehane joIne vicAryuM ke potAnI eka haTha khAtara suMdarIe UgatI javAnI gALI nAkhI. e gaLagaLo banIne suMdarI pAse jaIne bolyo, "suMdarI, mane kSamA kara, mArA digvijayo to tArA vAsanAvijayo sAme sAva yuddha che.'' 11 zrI mahAvIra vANI 11 phakta mastaka muMDAvavAthI zramaNa thavAtuM nathI, phukta omakAra bolavAthI brAhmaNa thavAtuM nathI, phakta araNyamAM rahevAthI muni thavAtuM nathI ane phakta kuzanuM vastra dhAraNa karavAthI tApasa thavAtuM nathI. zrI uttarAdhyayana sutra, 25-31 kathAmaMjUSA che.6 kathAmaMjUSArja83 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 38. mahAna graMthanuM punaHsarjana dhArA nagarInA kavi dhanapAla, enI vidvattA evI ke sahu koI ene ' karyAla sarasvatI' kahe, kurcAla sarasvatIno artha e ke dADhI-mUchavALI vidyAdevI sarasvatI, koI puruSamAM sarasvatI pragaTe, thAya tyAre ene AvuM biruda ApavAmAM Ave. kavi dhanapAla bhaktimAM DUbelA rahe, e bhaktimAMthI nava rasathI bharapUra evI Adi tIrthaMkara zrI RSabhadevanI gadyakathA racAI gaI. A gagha kathAmAM kavinI kavitA prabhunAM guNagAna gAtAM khIlI UThI. eka vAra ziyALAnI rAtre kavie emanI bhAvabharI vANImAM rAjA bhojane lAlityathI opatI A kRti saMbhaLAvI, tyAre rAjAe kahyuM ke, AmAM e parivartana karIne emanA dharmanI ane emanI prazaMsAnA zabdo mUke to kavi je mAgaze te Apaze. kavirAja dhanapAle rAjA bhojane kahyuM, "AvuM parivartana karavuM te to mArA hRdayanI bhAvadhArAno droha karavA samAna gaNAya, mATe mane kSamA karajo.'' kavinA spaSTa vacane rAjA bhojamAM krodhano dAvAnaLa jagADyo. e gagha-kathAnuM pustaka rAjAe bAjumAM paDelI sagaDImAM mUkIne saLagAvI dIdhuM. e pachI kavi ane rAjA vacce ghaNI bolAcAlI thaI. bhAre haiye kavi dhanapAla ghera AvyA. emanI AMkhomAM duHkha hatuM. caherA para vyathA hatI. hRdayamAM ajaMpo hato. emanI putrI tilakamaMjarI pitAnI gamagInI pArakhI gaI. eNe pitAne AvI udAsInatAnuM kAraNa pUchyuM. tilakamaMjarI kavi dhanapAlanI vahAlasoyI dIkarI hatI. pitAe enI vidhAno ene vAraso Apyo hato. nAnI vayanI hovA chatAM e viduSI hatI. pitA dharmabhaktinA bhAvamAM DUbIne ane vItarAgaprItimAM ekarUpa banIne je bhaktithI gadyakathAnuM sarjana karatA hatA, tenuM tilakamaMjarI roja vAcana karatI hatI. A prabhukathAmAM ene eTalo badho rasa paDyo ke enA zabdezabdane potAnI smRtimAM sAcavI rAkhatI hatI. kavIzvara dhanapAle vedanAbharyo nisAso nAkhatAM ema kahyuM ke varSonI emanI sAhityasAdhanAne rAjAe enA gussAmAM paLavAramAM rAkha karI dIdhI. tilakamaMjarIe kahyuM, "pitAjI, Apa saheje vyagra thazo nahIM. rAjAe bhale e graMthanAM pRSTho saLagAvI nAkhyAM hoya, paraMtu e graMthano sAhityarasa to mArA cittamAM surakSita che. Akho graMtha mane moDhe che." kavinA AnaMdanI sImA na rahI. potAnI putrI mATe temane gaurava thayuM. enI smRtizakti mATe mAna thayuM. pote ApelA sAhityanA saMskAro kaparA samaye keTalA badhA lAbhadAyI banyA eno vicAra kavi dhanapAla karavA lAgyA. tilakamaMjarInA mukhethI gadyakathA vahevA lAgI ane kavi dhanapAla ene lakhavA lAgyA. koIka bhAga tilakamaMjarIe sAMbhaLyo ke vAMcyo nahoto eTalo ja bhAga kRtimAM adhUro rahI gayo. kavi dhanapAle e bhAganI racanA karIne kathAne akhaMDa svarUpa ApyuM. vi. saM. 1084mAM A ghaTanA banI. nava rasothI bharapUra evI utkRSTa gaghakathA racAI gaI. kavIzvara dhanapAlane jIvana-sArthakyano anubhava thayo. AvI putrI maLI na hota to potAnI gaghakRtinuM zuM thAta ? AthI kavIzvara dhanapAle A kRtinuM nAma 'tilakamaMjarI' rAkhyuM. dhanya che tilakamaMjarInI e smaraNazaktine, jeNe eka mahAna graMthane punaH sarjana-AkAra Apyo ! kathAmaMjUSA 88 kathAmabhATee. Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Min 39. sanmArga batAve te sAco gura gujarAtanA itihAsanA suvarNakALasamAM solaMkI-yugamAM vIra, dharmaparAyaNa ane mAtRbhUmi para agAdha prema rAkhanAra mahAmAya zAMtvanuM tejasvI caritra maLe che. gujarAtanA rAjavI bhImadevanA samayamAM teo pAMca hajAra ghoDesavAro dharAvatA azvadaLanA senApati thayA. e pachI rAjyanA maMtrI, daMDanAyaka ane aMte mahAmAtyanI padavI meLavI, vi. saM. 1150mAM rAjA siddharAja pATaNanI gAdIe besatAM emane AMtarika ane bAhya baMne prakAranA duzmanono sAmano karavAno Avyo. A samaye mahAmAtya zAMtue sainya ekaThuM karIne rAjA sAmeno baLavo ThArI dIdho. samaya jatAM zAMtu bharUcanA daMDanAyaka banyA. A zAMtue pATaNamAM caitya, tharAdamAM derAsara ane Abu parvata paranAM jinAlayomAM jinapratimA bharAvI temaja AzAvalamAM zAMtvasahI baMdhAvI. vAMkA ane nihANA gAmamAM be vizALa jinAlayo baMdhAvyAM ane baMne gAmanI vacce eka gAunI suraMga banAvI. zrAvakone eka gAmanA derAsaramAMthI pUjA karIne bIjA gAmanA derAsaramAM pUjA karavAnI anukuLatA karI ApI. gujarAtanA tejasvI mahAmaMtrI eka vAra zrI zatruMjaya mahAtIrthanI yAtrAe gayA hatA. ahIM emaNe ekAMtamAM dhyAnalIna tapasvIne joyA, paNa oLakhI zakyA nahIM. maMtrIe emane praNAma karyA ane pachI vizeSa paricaya pUchatAM emanA gurunuM nAma pUchavuM. tapasvIe kahyuM, "mArA sAcA guru to mahAmAtya zAMtu che." A sAMbhaLatAM ja mahAmAtye potAnA kAne hAtha dAbI dIdhA ane kahyuM, gurudeva ! Apa AvuM kema bolo cho ?" tapasvIe rahasya pragaTa karatAM kahyuM, "eka vAra maMtrI zAMtu hAthaNI para besIne zAMtvasahImAM prabhudarzane AvyA hatA. A samaye eka caityavAsI yati vezyAnA khabhe hAtha rAkhIne UbhA hatA. maMtrIe to hAthaNI UbhI rakhAvI nIce UtarIne caityavAsI yatine vidhipUrvaka vaMdana karyA. thoDI vAra pachI punaH namana karyuM. A joIne kAmAsakta yatine eTalI badhI zarama AvI ke ene thayuM ke jamIna mArga Ape to emAM samAI jAuM. Avo pratApI maMtrIzvara A vezane ATalA bhAvathI namana kare che ane pote kevA adhama mArge jIvI rahyA che ? maMtrIzvaranA gayA bAda hRdayamAM pazcAttApa ane pachI vairAgya jAgavAthI badhuM choDI dIdhuM ane mAladhArI AcArya hemacaMdrasUri pAse dIkSA laIne meM zatruMjaya tIrthamAM ghora tapa zarU karyuM. Aje e vAtane pUrAM bAra varSa vItI gayAM, paraMtu mane sanmArga batAvanAra guru zAMtUne kaI rIte bhUlI zakuM ?" A ghaTanAe mahAamAtya zAMtune dharmamAM vadhu sthira ane daDha banAvyA. eka vakhata rAjA siddharAja mahAamAtya zAMtu para vinA kAraNe nAkhuza thayA. maMtrIe paLavAramAM sattAno tyAga karyo ane gujarAta choDIne mALavAmAM vasavA lAgyA. siddharAje guptacaro mokalIne zAMtu para cAMpatI najara rAkhI ke e pararAjyamAM gujarAtavirodhI koI pravRtti to karatA nathI ne ? bIjI bAju mAlavapatie zAMtunA diladrohane dezadrohamAM pheravavA mATe puSkaLa pralobhano ApyAM. mahAmAtya zAMtue mAlavapatine kahyuM, "meM dharma tarIke jaina dharma, guru tarIke kathAmaMjUSA (r)91 kathAmaMjUSA (-0. Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AcArya devasUrijI ane svAmI tarIke rAjA siddharAjane mArA manamAM sthApyA che. vaLI gujarAta e to mArI mArI mAtRbhUmi. ene dago kaI rIte daI zakAya? je mAtAnuM dUdha pIdhuM che e mAtAnuM lohI vahevaDAvIne huM dezadroha karuM enAthI to vadhu sAruM e che ke mAruM mastaka utArIne ApanAM caraNomAM mUkI dauM. A ja mAro sAco dharma che." zAMtunA dezapremanI A vAta siddharAje jANI tyAre enA pastAvAno pAra na rahyo. AMkhomAM AMsu sAthe eNe zAMtUne gujarAtamAM pAchA AvavA kahyuM. bhavya Adara-sanmAna sAthe daDha dharmaniSThA ane aDaga dezaniSThA dharAvatA mahAmAtya zAMtu. potAnI mAtRbhUmi gujarAtamAM pAchA AvyA. 40. anekAMtano vijaya e eka evo suvarNayuga hato ke jyAre saurASTranI nagarI vallabhI jaina saMghanI jAhojalAlIthI jhaLahaLatI hatI. AvI anupama nagarImAM durlabhadevInI kUkhe ajitayaza, yakSa ane malla ema traNa putrono janma thayo. durlabha dharma evA jaina dharmanA saMskAro potAnA traNe putromAM siMcanArI Adarza mAtA durlabhadevIe potAnA bhAI AcAryazrI jinAnaMdasUrijI pAse putro sahita dIkSA aMgIkAra karI. A samaye e dharma-dharma vaccenA prabaLa vAdano samaya hato. A vAdamAM je dharmano parAjaya thAya ene vijetA banelA dharmane svIkAravAnI pharaja pADavAmAM AvatI hatI. e samaye rAjA zilAdityanI sabhAmAM jaina dharma ane bauddha dharma vacce prabaLa vAda cAlato hato. emAM bauddha dharmano vijaya thatAM jaina dharmIonI hAlata kaphoDI banI. koIne pharajiyAtapaNe bauddha dharma svIkAravo paDyo, to emAMthI bacavA mAgatA keTalAka pradeza choDI bhAgI chUTyA. A samaye zAsanaprabhAvakonA abhAve dharmanI thayelI dazAne kathAmaMjUSA 93 || zrI mahAvIra vANI | jayaNA(yatanA pUrvaka cAlavuM, jayaNApUrvaka UbhA rahevuM, jayaNApUrvaka besavuM, jayaNApUrvaka suI javuM, jayaNApUrvaka khAvuM ane jayaNApUrvaka bolavuM. ema karanAra pApakarma bAMdhato nathI. zrI dazavaikAlika sUtra, 4-31 kathAmaMjUSA 92 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kAraNe sAdhvI durlabhadevInI AMkhamAM AMsu AvI gayAM. mAtAnAM AMsu joIne e divase bALa muni malle majabUta nirdhAra karyo ke ghora tapazcaryA karuM. dharmagraMthonuM talasparzI jJAna meLavuM ane vAdIonI sabhAmAM vijaya meLavuM. Ane mATe bALa mallamuni parvata para jaIne ghora tapazcaryA karavA lAgyA. mAtra pAraNAnA divase najIka AvelA gAmamAMthI je kaMI maLe te lAvIne nirvAha karI letA hatA. samaya jatAM sarasvatIdevI prasanna thayAM ane emaNe varadAna ApyuM. pariNAme devIe ApelI eka gAthAnA vivaraNa rUpe 'dvAdazAra nayacakra' nAmano ajoDa graMtha racyo. cakranA bAra ArAnI mAphaka A utkRSTa dArzanika graMthamAM bAra adhyAya che. pUrve AcArya zrI siddhasena divAkare "sanmati tarka" racIne nyAyazAstrano eka mahAna graMtha Apyo hato, e ja rIte AcArya zrI mallasUrie A graMthamAM saMskRta bhASAmAM naya ane anekAMta darzananuM gahana ane talasparzI vivecana karyuM. nAnakaDA bALa munie mahArAjA zilAdityane kahevaDAvyuM ke, "tamArI rAjasabhAmAM vAda karavA mATe huM taiyAra chuM. tamAro saMsArI bhANeja mallamuni bauddhone parAjaya ApavA Atura banyo che." rAjA zilAditya mallanA saMsArI mAmA hatA ane emaNe bauddha dharma svIkArIne enA pracAra mATe bhagIratha prayatno karyA hatA. eka nAnakaDo muni kaI rIte prauDha ane prakAMDa vAdIone parAjita karI zake! sahunA Azcarya vacce rAjA zilAdityanI rAjasabhA vAdasabhAmAM pheravAI gaI. cha - cha mahinA sudhI vAda cAlyo. AcArya mallasarino vijaya thatAM AnAthI prabhAvita rAjAe muni mallane "vAdI"nuM biruda arpaNa karyuM. pariNAme teo zrI mallavAdIsUri kSamAzramaNanA nAme sarvatra vikhyAta thayA. AcArya mallavAdIsUrinA jIvanamAM jovA maLyuM ke vayane vidvattA sAthe saMbaMdha nathI. A rIte vidyA prApta karavA mATe emaNe athAga puruSArtha karyo. AcArya mallavAdIsUrie 'sanmati tarka' TIkA tema ja covIsa hajAra zloka dharAvatA 'padmacaritra' (jaina rAmAyaNa)nI racanA karI. zrI mallavAdIsUri vAdakuzaLa hatA ane tethI zrI hemacaMdrAcArye emane 'sarvotkRSTa tArkika' tarIke oLakhAvyA che. kathAmaMjUSA 94 emano 'dvAdazA2 nayacakra' graMtha nyAyaviSayaka uttama graMtha gaNAya che ane te samayanI tattvajJAnanI vividha dhArAonI mArmika samAlocanA karato A graMtha saMskRta bhASAmAM emaNe racyo hato. AcArya mallavAdInA moTA bhAI muni ajitayaze 'pramANa' graMthanI racanA karI ane bIjA bhAI yakSa munie 'aSTAMga nimitte bodhinI' nAmanI saMhitAnuM nirmANa karyuM. A rIte eka mahAna mAtAnA traNa putroe jaina zAsananI sAdhutA, sAhitya ane tattvagahanatAthI AgavI sevA karI. vizeSa to emaNe anekAMta darzananI vAta karI. vAdamAM bhale vijaya meLavyo hoya, paNa AvA jaya-parAjayanuM kazuM mahattva nathI. sAcuM mahattva to sarva vAdo ane sarva graMthomAMthI satyanA aMzo meLavavAmAM raheluM che. 11 zrI mahAvIra vANI 11 jeo rasalolupa nathI hotA, camatkAra batAvatA nathI, mAyA karatA nathI, cADI-cugalI karatA nathI, dInatA dAkhavatA nathI, AtmaprazaMsA karatA nathI ke bIjA pAse karAvatA nathI tathA kutUhala karatA nathI teo pUjya che. zrI dazavaikAlika sUtra, 9-(3)-10 kathAmaMjUSA 95 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lIMbodaramAM kAma patAvIne zrAvako nIkaLyA. aluvA AvyA. joyuM to upAzrayane tALuM hatuM, evAmAM jANa thaI ke AcAryazrI to osarImAM beThA che. zrAvako tarata tyAM gayo. potAnA dharmagurunI AvI sthiti joIne emanuM haiyuM kakaLI UThyuM. zrAvakoe mAphI mAgatAM kahyuM, "are, ApazrIne keTalI badhI takalIpha paDI ? ApaNe upAzrayamAM vyavasthA karI hatI, paNa vyavasthApake dago karyo." - pUjya AcAryazrI kailAsasAgarajI kahe, "are juo ! kevI khullI jagyA che. kevo pavana Ave che !" zrAvako bolI UThyA, "sAhebajI, A pavana nathI. A to garamAgarama lu che. ATalI badhI garamImAM Apa osarImAM beThA cho ?" pUjya AcAryazrI kailAsasAgarajI kahe, "garamI garamInuM kAma kare. emAM ApaNe zuM ?" zrAvako manomana AcAryazrIne vaMdI rahyA. temane thayuM ke AcAryazrIne khullA taDakAmAM besADIe to paNa te AvuM ja kahe. saMyamajIvananI sAcI sAdhanAno sahune pratyakSa paricaya thayo. jIvananI pratikULatAne anukULatAmAM pheravI nAkhe tenuM nAma sAdhu. AthI ja sAmAnya mAnavInA ane sAdhunA jIvananA trAjavAno tola judo hoya che. sAmAnya mAnavIne akaLAvanArI ghaTanA sAdhune saMtApa ApI zakatI nathI. 41. pratikULatA e ja anukULatA AcArya zrI kailAsasAgarasUrijI virala nispRhI sAdhu hatA. eka vAra lIMbodarAnA derAsaranI pratiSThA prasaMge dvArA uddaghATananI vidhi pUrNa karIne AcAryazrI kailAsasAgarasUrIzvarajIe vihAra karyo. najIkanA aluvA gAmamAM bapore vihAra karIne pahoMcavAnA hatA. tyAM thoDo vizrAma laIne AgaLa javAnA hatA. A gAmamAM mukhyatve digaMbaronI vasati hatI. emanA eka upAzrayamAM zrI kailAsasAgarasUrIzvarajI mahArAjane UtaravAnI vyavasthA karavAmAM AvI hatI. badhuM pahelethI nakkI hatuM tema chatAM koNa jANe kema, e upAzrayano vyavasthApaka upAzrayane tALuM mArIne kyAMka jato rahyo. pUjya kailAsasAgarajI tyAM pahoMcyA. joyuM to upAzrayane tALuM, saheje phikara karyA vinA emaNe kahyuM ke gAmanI bahAra koI makAna haze to tyAM paNa utAro karI zakAze. gAma bahAra AvelI zALAnI eka osarImAM teo vizrAma mATe beThA. garamInA divaso hatA. luthI bhaDabhaDato pavana vAto hato. jagyA gAma bahAra hatI. AvI jagyAe AcAryazrIne besavuM paDyuM. || zrI mahAvIra vANI | jIvana kSaNabhaMgura che. potAnuM AyuSya parimita che. evuM samajIne tathA siddhimArgane jANIne bhogothI nivRtta thaI jA ! zrI dazavaikAlika sUtra, 8-34 kathAmaMjUSA:6, kathAmaMjUSA 97 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ n[ n It samajAtuM nathI ! eNe enI patnIne pUchyuM ke Aje sAmAyikamAM mAruM citta sthira rahetuM nathI, kazuMka ayogya, anucita to banyuM nathI ne ? koI anItivALuM dravya to gharamAM AvyuM nathI ne ? paziyAnI patnIe kahyuM, "Aje gharamAM chANAM nahotAM. rastAmAM jatI hatI tyAM mArgamAM aDANAM chANAM paDelAM joyAM. emAMthI thoDAM chANAM laIne rasoI karI che. bAkI bIjuM kazuM gharamAM aNaha kanuM AvyuM nathI ke huM kyAreya lAvI nathI." puNiyA zrAvake kahyuM, "basa, A ja to sAmAyikamAM citta sthira na rahevAnuM kAraNa che. e aNahakanAM chANAMthI rasoI banAvavAmAM AvI ane pariNAme Aje mana DolavA lAgyuM." puNiyAnI patnIe kahyuM, "chANAM to rastA para paDyAM hatAM. teno koI mAlika hoya tevuM paNa nahotuM." puNiyAe kahyuM, "chANAMno koI mAlika na hoya to to rAja eno mAlika gaNAya. AthI ApaNe rAjadravya laI AvyAM gaNAIe. eTalAM chANAM tyAM pAchAM mUkI Avaje , aNaha kanuM ApaNane kazuM khape nahIM." A e deza che ke jyAM rastA para paDelAM aNahakanAM chANAM levAmAM paNa adharma gaNAto hato tyAM Aje bIjAnuM chInavI levAmAM ke koInuM paDAvI levAmAM potAnI hoziyArI gaNAya che. puNiyAno dAkhalo batAve che ke sAco zrAvaka kevo hoya ane enI sAmAyika kevI hoya, enI AtmajAgRti ane satata jIvanazuddhi tarapha sajAga rAkhe che. 42. aNahakanuM na khape ! prabhuno sAco bhakta, puNiyo zrAvaka enuM nAma. eNe potAnA sarva parigrahano tyAga karyo ane mAtra rUnI pUNIo banAvI, tene vecIne potAnI AjIvikA calAvato hato. AmAMthI je kaMI maLe tenAthI pati-patnI saMtoSa mAnatAM hatAM. baMnenA mananI bhAvanAo ghaNI UMcI hatI. bemAMthI eka upavAsa kare , upavAsa eTale AtmAnI najIka vAsa karavo te to kharuM ja, paraMtu upavAsane kAraNe je bhojana bacyuM te bIjAne bhAvathI bolAvIne jamADatAM hatAM. sAmAyika to puNiyA zrAvakanI. sAmAyika eTale samabhAva, saMyama ane zubhabhAva, sAcA sAdhakane mATe samaya maLe sAmAyika karavI jarUrI gaNAya. e sAmAyika samaya jatAM puNiyA zrAvakanI aMtarayAtrAnuM zikhara banI gaI. eka divasa sAmAyikamAM puNiyA zrAvakanuM citta sthira rahetuM nahotuM. AthI puNiyAnA aMtaramAM ajaMpo jAgyo. AvuM kema ? AvuM kema thAya che enuM kAraNa mane zrI mApIra vANI mohane kAraNe je mANasanI paradravyamAM paramANa jeTalI paNa Asakti hoya che te murkha-ajJAnI che ane AtmAnA svabhAvathI ulaTuM AcaraNa karanAra che. zrI mokSapAhuDa 69 kathAmaMjUSA 98 kathAmaMjUSA 99 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 43. kAdavamAM Uge che kamaLa pATalIputra nagaranI rAjanartakI kozA anupama rUpa, AkarSaka lAvaNya ane kaLAcAturyamAM nipuNa hatI. A kozA gaNikAne tyAM mahAmAtya zekaTAlanA moTA putra sthUlabhadra rahetA hatA. rAjanartakI kozAne sthUlabhadra para agAdha prema hato, paraMtu rAjyanA jayaMtramAM pitAnuM mRtyu thatAM sthUlabhadra mahAmAtyanI padavI to phagAvI dIdhI, paNa ethIya vizeSa saMsAra-vyavahArathI virakta thaIne emaNe AcArya saMbhUtavijayajI pAse dIkSA lIdhI. dIkSA bAda AcAryazrIe muni sthUlabhadra sahita cAra munirAjone saMyamanI agniparIkSA kare tevA kaThina sthaLe cAturmAsa karavA kahyuM. traNa munirAjoe sihanI boDamAM, viSadhara sarpanA rAphaDAmAM ane panihArIothI bharelA kUvAkAMThe dhyAnamagna rahIne cAturmAsa karavA mATe anumati mAgI, jyAre Arya sthUlabhadra munie kozA nartakInA bhavanamAM kAmoddIpaka AkarSaka citrothI zobhatI citrazALAmAM parasa bhojanano AhAra karIne cAra mahinA sudhI samasta vikArothI dUra rahIne sAdhanA karavAnI AcArya saMbhUtavijayajI pAse AjJA mAgI. AcArya mahArAje enI anumati ApI. rAjanartakI kozAnA vaibhavI AvAsamAM cAturmAsa mATe sthUlabhadra AvatAM kozAnA haiyAmAM AnaMdanI bharatI UchaLavA lAgI. potAne tyajI gayelA prANapyArA priyatama jANe punaH AvatA na hoya ! bhUtakALamAM snehabhInAM smaraNo kozAnA cittamAM UbharAvA lAgyAM. eno nirdabha prema priyatamane caraNe sarvasva samarpita karavA Atura hatI. kozA bhAvathI banAveluM ye rasa dharAvatuM miSTa bhojana sthUlabhadrane vahorAvatI hatI. kozA vINA vagADatI hatI tyAre AkhI sRSTi guMjI UThatI ane nRtya karatI tyAre enA suDoLa dehamAM kaLA mahorI UThatI. jANe unmAdabharyA yauvananuM kAvya vahetuM na hoya, paraMtu sthUlabhadra A vilAsanI choLo vacce virAgano bhAva anubhavatA haMtA. teo bAhya sauMdaryane badale AtmAnA anupama sauMdaryane mANI rahyA hatA. vINAnA kAmuka sUrane badale anahadanA nAdamAM saMsAranI samasta rAgiNIo samAI jatI hoya tevo anubhava karatA ane muktino mahArAga copAsa guMjato saMbhaLAto hato. kozAe kaLA ane rUpanA prAgaTacamAM kazI maNAM rAkhI nahIM, paraMtu muni sthUlabhadranI AtmakaLAnI sthira ghuti joIne kozAne enI kAmavAsanA bAlaceSTAo jevI lAgatAM e kSamA yAcavA lAgI. muni sthUlabhadra ane AMtaravaibhavanI bhavyatA ane divyatAno pratibodha Apyo ane kozA vratadhArI zrAvikA banI. cAturmAsa pUrNa karIne pAcho AvelA muni sthUlabhadrane kaparuM kArya karavA mATe AcArya saMbhUtavijayajIe "duSkara, duSkara, duSkara " ema traNa vAra bolIne dhanyavAda ApyA. cothA vratano niyama dharAvatI rAjanartakI kozA pAse rAjA koI puruSane AnaMdapramoda kAje mokalatA, to kozA ene Arya sthUlabhadranA guNonI garimA saMbhaLAvatI hatI. rAjAnI atyaMta priya vyaktine paNa e macaka ApatI nahotI. eka vAra pATalIputranA naMda rAjAe prasanna thaIne potAnA rathakArane enI mAgaNI pramANe kozAnA AvAsamAM mokalyo. kozA enI cULa abhilASAne caturAIpUrvaka niSphaLa banAvatI hatI. rathakAre kozAnA aMtaHkaraNane jItavA mATe enA AMgaNAmAM upavanamAM AmravRkSa para kerInuM jhUmakhuM hatuM te batAvIne kahyuM, "huM ahIM bArImAM dUra beThAM beThAM AkhuM jhUmakhuM toDIne tamane lAvI ApIza." kathAmabhAI kathAmaNA nA Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rathakAra pAse hastalAghavanI evI kaLI hatI ke eka pachI eka bANa mArIne sarasaMdhAnanI zreNI racI dIdhI ane pachI te kheMcatAM jhUmakhA sahita kerIo enI pAse AvI gaI. atyaMta kaparuM kAma siddha karyuM hoya tevo rathakArane ahaMkAra thayo, tyAre kozAe sarasavano Dhagalo karI temAM soya khosIne tenA para kamaLanuM phUla goThavyuM. enA para caDIne kozA nRtya karavA lAgI. 2thakAra enA AvA apratima kauzalane joIne stabdha banI gayo, paraMtu kozAe kahyuM, "AMbAnuM jhUmakhuM toDavuM ke sarasavanA DhagalA para nAcavuM duSkara nathI. kharuM duSkara kArya karanAra to muni sthUlabhadra che, je pramadA (strI)nA vanamAM hovA chatAM pramAda pAmyA nahIM." rathakArano unmAda ane ahaMkAra baMne ogaLI gayA ane kozAnA upadezane pariNAme eNe vairAgya lIdho. AcAryazrIe muni sthUlabhadrane traNa vAra "duSkara, duSkara, duSkara" kahyuM ane bAkInA traNa zipyo ke jemaNe siMha, dRSTiviSa sarpa ke kUvAkAMThe upavAsapUrvaka cAturmAsa gALyo hato temane mAtra eka ja vAra 'duSkara' kahyuM, AthI ziSyae potAnA guru AcArya saMbhUtivijayajIne kahyuM, "muni sthUlabhadranuM kArya duSkara-duSkara nahIM, paNa atyaMta sahaja ane sugama che." Ama kahI eka muni guru AjJAnI avahelanA karIne kozA nartakIne tyAM pahoMcyA. kozAe paDresa bhojana karAvatAM ane AkarSaka vezabhUSA dhAraNa karatAM ja muni mohita banI gayA. kozAe emane nepALamAMthI amUlya ratnakaMbala lAvavAnuM kahyuM. muni athAga mahenata ane tapatyAgano bhaMga karIne nepALanA mahArAjA pAsethI eka ratnakaMbala mAgIne lAvyA ane kozAne Apyo tyAre kozAe potAnA paga lUchIne kIcaDavALA gaMdA pANImAM e ratnakaMbala pheMkI dIdho ane kahyuM, "he muni! tamane A ratnakaMbalanI ciMtA thAya che, paraMtu e bAbatano saheje kSobha thato nathI ke tame atyaMta mUlyavAna evA cAritraratnane malina kAdavakIcaDamAM pheMkI dIdhuM ! kozAnA pratibodhathI munino kAmasaMmoha dUra thayo. teo AcAryazrI pAse pAchA gayA ane muni sthUlabhadranA kAmavijayanI prazaMsA karavA lAgyA. 44. tapanuM phaLa zuM ? bhagavAna mahAvIra ane jJAnI gautama. guru-ziSyanI anupama belaDI, gaNadhara gautama prazna rUpe potAnI jijJAsA vyakta kare ane bhagavAna mahAvIra enA uttara rUpe dharmano marma pragaTa karI Ape. kyAreka to AvA prazna ane uttaranI jhaDI cAlatI hoya. eka vAra gautama gaNadhare pUchayuM, "he bhagavAna ! viparIta jJAna vagaranA, sArI pravRttivALA abhyAsI ane vizeSa jJAnI zramaNa ke brAhmaNanI sevA karanAra manuSyane zuM phaLa maLe ?" bhagavAna mahAvIre kahyuM, "he gautama ! sajjananI sevAnuM phaLa zAstrazravaNa che." vaLI gautama gaNadhare prazna karyo, "A zAstra sAMbhaLavAthI zuM phaLa maLe ?" mahAvIrasvAmIe kahyuM, "zAstranuM phaLa jJAna che." gaNadhara gautame vaLato prazna karyo, "he bhagavan ! jJAnanuM phaLa zuM che ?" bhagavAna mahAvIre javAba vALyo, "he gautama ! jJAnanuM ka kyAmaMjUSA 102 kathAmaMjUSA 103 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ phaLa vijJAna eTale ke sArAsAra samajavAno viveka; eTale ke vastunA zeya-heyaupAdeyapaNAno khyAla emAMthI maLe che." gaNadhara gautame pUchyuM, "he bhagavAna ! vijJAnanuM phaLa zuM ?" bhagavAna mahAvIrasvAmI bolyA, "he gautama ! vijJAnanuM phaLa pratyAkhyAna (paccakhkhANa) eTale pApapravRttino tyAga karavAnI pratijJA." gaNadhara gautame vaLI pUchavuM, "he bhagavan ! AvI pratijJAnuM zuM phaLa ?" bhagavAna mahAvIrasvAmI bolyA, "he gautama ! enuM phaLa che saMyama." gautamasvAmIe pUchayuM, "he bhagavan ! A saMyamanuM zuM phaLa ?" bhagavAna mahAvIrasvAmI kahe, "he gautama ! saMyamathI pApakarmanAM dvAra (Asavo) baMdha thAya." gautame pUchayuM, "A pApakarmanAM dvAra baMdha thavAthI zuM thAya ?" bhagavAna bolyA, "ethI tapa karavAnuM mana thAya." gautame pUchayuM, A tapa karavAnuM phaLa zuM ?" bhagavAna mahAvIrasvAmIe kahyuM, "he gautama ! ethI AtmAne lAgelo karmarUpI kacaro dUra thAya." gaNadhara gautamanA prazno ane bhagavAna mahAvIranA uttaromAM jIvanano mArga sAMpaDe che. sAcuM tapa e karmane bALI nAkhavA mATe che, dehane DhALI nAkhavA mATe nahIM, sAmAnya rIte tapa e bhItaranI bAbatane badale mAtra zarIranI bAbata bane che. mANasa deha ane bhojanamAM ja aTakI jAya che, ene pariNAme enuM tapa enA zarIrane kuza kare che, paraMtu enA viSayone ke vRttione kRza karatuM nathI. tapa e bhItaranI vAta che, ene AtmA sAthe nisabata che. deha to mAtra eka sAmAnya pagathiyuM che. 45. prANanI Ahuti gujarAtanI gAdI para AvelA rAjA ajayapAle atyAcAra ane anyAyane chUTo dora Apyo. gujarAtanA naravIrano saMhAra karavA lAgyo ane devamaMdirono nAza karavA lAgyo. AnI sAme maMtrIzvara AmabhaTe prabaLa virodha karyo. sattAnA gumAnamAM DUbelA ajayapAlane vRddha maMtrIzrIe kaDavI kiMtu sAcI salAha ApI. ajayapAla uzkerAI gayo ane kahyuM ke AvatI kAla sudhImAM tame mArI kSamA nahIM mAgo to mArA subhaTonI talavAranI dhAra tamAro ziraccheda karI tamArA raktathI bhInI banaze. bIjA divasanI savAra ghaNA praznArtho laIne UgI hatI. AmabhaTe devamaMdironI AzAtanA karanAra ajayapAlano sAmano karavAnuM nakkI karyuM. baMdIvAna banIne asahAya kedIo mAphaka ziraccheda thAya te maMtrIzvara AmabhaTane maMjUra nahotuM. vIranA jIvananI mAphaka vIranuM mRtyu bahAdurIpUrvaka hovuM joIe. vRddha maMtrIzvare subhaTo sAme laDAI khelI levAnuM nakkI karyuM. emanI vIratAne kAraNe jhaMjhAvAtathI UDelA taNakhalAnI kathAmaMjUSA 10pa kathAmaMjUSA Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jema ajayapAlanA subhaTo dUra dUra nAsavA lAgyA. maMtrIzvara AmRbhaTa potAnAM TAMcA sAdhanonI ane ochA sAthIonI paristhiti jANatA hatA, paraMtu tethI pIchehaTha kare tevA e AdamI nahotA. sattAkhora rAjavI ajayapAle bIjA subhaTo mokalyA. raNajaMga jAmyo. vRddha AmRbhaTa koI juvAnanI peThe yuddha khelatA hatA. sAMja DhaLavA AvI. AmRbhaTanuM AkhuMya zarIra ghAyala thayuM hatuM. aMgeaMgamAMthI lohInI dhArA vahetI hatI. aMtima kSaNa najIka AvelI joIne AmbhaTe dRSTidevanuM smaraNa karIne raNagarjanA karIne potAnI sadAnI sAthI talavArane AkharI tarpaNa karI dIdhI. ajayapAlanI nekadila maMtrIzvaranuM mAthuM namAvavAnI ke kapAvavAnI cAlu niSphaLa gaI. itihAsanAM pAnAM para devamaMdirone toDanArA ke pacAvI pADanArA sAme jIvanasamarpaNanI aneka gAthAo maLe che. dehanAM dAna dIdhA vinA siddhi sAMpaDatI nathI. sAcI rakSA to prANanI Ahuti mAge che. 46. dhana vizenI daSTi 11 zrI mahAvIra vANI ii sAdhu te kahevAya ke je kleza kaMkAsa thAya tevI kathAvArtA kare nahi, je gusso kare nahi, je pAMca indriyone saMyamamAM rAkhanAra hoya, mana, vacana ane kAyAnA jenA yogo saMyamamAM nizcitapaNe joDAyelA hoya, je upazAMta hoya ane je bIjAno anAdara karatA na kevo apAra mahimA che sAdharmika bhaktino ! trAjavAnA eka pallAmAM jIvananAM saghaLAM japa-tapa ane dharmakriyAo mUkIe ane bIjA pallAmAM dharmamaya aMtaHkaraNathI karelI eka ja sAdharmika bhakti mukIe to e baMne pallAM samAna raheze. paryuSaNa parvanAM pAMca kartavyamAM ane zrAvakanAM vArSika agiyAra kartavyamAM paNa sAdharmika bhaktinuM AgavuM sthAna che. AvI sAdharmika bhaktinuM utkRSTa udAharaNa che lAchIdevI. karNAvatInA zAlapati tribhuvanasiMhanI patnI lacchI chIpaNa (lakSmI bhAvasAra) potAnAM dAsa-dAsI sAthe prabhudarzana mATe nIkaLI hatI. A samaye sAbaramatI nadInA kinAre AvelA UMcA zikhara ane utkRSTa sthApatyavALA jinAlayamAM bhagavAnanAM darzana-caityavaMdana karIne mAravADano udo bahAra beTho hato. derAsaranAM pagathiyAM UtaratI lAchIe melAMghelAM kapaDAMmAM beThelA udAne joyo. paradezathI Avelo koI sAdharmika che ema jANIne lAchIdevIe bhAvathI pUchyuM, "bhAI, A karNAvatImAM tame konA mahemAna cho ?" zrI dazavaikAlika sutra, 10-10 kathAmaMjuSA 16 kathAmaMjUSA che 109 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAchInAM madhura vacanomAM udAne AtmIya svajananI mIThI madhurI vANI saMbhaLAI. udAe kahyuM, bahena, pahelI ja vAra A pradezamAM AvuM chuM. A karNAvatImAM amane paradezIne koNa pahecAne? tame mane bolAvyo eTale thoDAM-jhAjhAM gaNo to tame mArAM paricita gaNava. mATe ame to tamArA mahemAna chIe." lAchIdevIe AnaMdabhera kahyuM, "mArA ghera sAdharmika bhAI mahemAna hoya e to mAruM ahobhAgya samajuM chuM. cAlo, tame mArA mahemAna. tamArA kuTuMbane laIne mAruM AMgaNuM pAvana karo." mAravADano udo mahetA potAnI patnI suhAdevI tema ja cAhaDa ane bAhaDa e baMne putrone laIne lAThIne tyAM gayo. eNe bhAre hetathI udA ane enA parivArane bhojana karAvyuM. udAe pUchyuM, "bahena, mArA para ATalA badhA hetabhAvanuM kAraNa ?" lAchIe kahyuM, "tame duHkhI sAdharmika cho. sAdharmikanI sevA e sAcA jainanuM kartavya che." mAravADanA udAne lAchIe rahevA mATe ghara ApyuM. garIba udAne to jANe makAna nahIM, mahela maLyo ! nava khaMDanI navAbI maLI hoya teTalo AnaMda thayo. bhUkhyAne anna, tarasyAne pANI ane mukhe mIThI vANI e lAkIno svabhAva hato, du:khInAM du:khuM ochAM karavAM e potAnAM du:kha ochAM karavA samAna che ema e mAnatI hatI. udA mahetA vepAra karavA lAgyA. eNe ghInI dukAna zarU karI. dhI te kevuM ? baraphInA kakaDA jevuM. vaLI sAme pagale jaIne sahune ghera pahoMcADI Ave. koI vAra koIne ghI na game to pAchuM paNa laI le. sahune kahe ke khAIne paisA Apajo . thoDA vakhatamAM karNAvatImAM kahevata paDI gaI ke ghI to udAzAnuM, jamaNamAM, varAmAM, gharavaparAzamAM, 'udAzA', 'udAzA' thaI gayuM. udAe lAchInuM e ghara kharIdI lIdhuM. kAcA makAnane IMTonA pAkA makAnamAM pheravI nAkhavAno vicAra karyo. eNe jamInamAM pAyo khodavAnI zarUAta karI, to emAMthI dhananA caru bahAra nIkaLyA. eNe lAchIne bolAvI ane be hAtha joDIne kahyuM, bahena, A tamAruM dhana laI jAo. tamArA makAnamAMthI nIkaLyuM che, mATe e tamAruM dhana che." lAchIe kahyuM, "e na bane. ghara tamAruM jamIna tamArI eTale A dhana paNa tamAruM." udA zeThe kahyuM, "mAre mATe to A dhana aNahakanuM gaNAya, mane na khape. tamAre levuM paDaze." lAchIe to ene hAtha aDADavAnI paNa nA pADI. aMte vAta mahAjana pAse pahoMcI. mahAjana to zuM kare ? bemAMthI eke dhana levA taiyAra na thAya, tethI ukela agharo hato, Akhare vAta rAja darabAra sudhI pahoMcI. rAjA karNadeva paNa vicAramAM paDI gayA. rANI mInaLadevIe baMnene aDadho aDadho bhAga ApavAno toDa kADhyo, paNa lAchIdevI ane udA mahetA eTaluMya aNahakanuM le kaI rIte? emaNe to kahyuM, jenuM koI mAlika nahIM enuM mAlika rAja , tame te svIkAro." rAjA karNadeva solaMkIe vicAra karyo ke prajA svIkAre nahIM, tevuM aNahakanuM dhana e kaI rIte laI zake ! udA mahetAe kahyuM, "je dhana rAjane na khape te devane arpaNa thAya." A dhanathI karNAvatI nagarImAM derAsara baMdhAyuM, je 'udayana vihAra' tarIke jANItuM thayuM. udA mahetA karNAvatInA nagarazeTha, e pachI rAjA siddharAjanA maMtrI ane chelle khaMbhAtanA daMDanAyaka banyA, paNa jIvanabhara potAnI bahena lAchInI sAdharmika bhaktine sadAya hRdayathI vaMdana karatA rahyA. dhana vizenI dRSTi e lAchI chIpaNa. udA mahetA ane rAjA karNadeva e traNemAM hatI. dhanano saMbaMdha dRSTi sAthe che. sAcI daSTi dhanane gaurava apAve che. dhana vizenI khoTI dRSTi mAnavIne hIna ane adhama banAve che. tijorImAMthI nIkaLatuM dhana kyAM vaparAya che te jovuM mahattvanuM che. koI dhana dharmanuM kAraNa bane ane koI dhana adharmanuM mULa bane. kathAmaMjuSA 108. kathAmaMjUSA che 10: Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e marubhUtine dhasamasato Avato joIne muninuM eka rUMvADuMya pharakyuM nahIM. are, AMkhanI pAMpaNa paNa UMcI karI nahIM. marabhUti sAva najIka Avyo. muninI karuNAbhInI AMkho enA para maMDAI. pahADa jevo hAthI munirAjanI nAnI tAraliyA jevI AMkho joIne zAMta thaI gayo. AMkhomAMthI varasatuM maitrInuM teja marubhUtinA krodhane ogALI gayuM. karuNAbharI AMkho e marubhUtinI bhItaramAM kyAMka chupAyelI premanI lAgaNIne sparzI gaI. vaMToLiyAnI mAphaka dhamasamato marubhUti zAMta banIne Ubho. muninI AMkhonI vANI marubhUti pAmI gayo. muninI najara kahetI hatI, "marubhUti ! pArakAno jIva lenAruM parAkrama karavA karatAM tAro potAno jIva arpaNa kare tevuM parAkrama kara." mabhUtinuM mana badalAI gayuM. bhaya jagAvanArane abhayano paricaya thayo. je siMhane suMDhamAM laIne phaMgoLato hato e have cAlatI vakhate kIDI paNa na cagadAya evI saMbhALa levA lAgyo. keTalAka bhava bAda A marubhUti trevIsamA tIrthaMkara bhagavAna pArzvanAtha banyA. * 47. abhayanI oLakha puSpakamaLa nAmanA vanamAM marubhUti nAmano bhayAvaha hAthI vasato hato. bhalabhalA siMha ane vAgha enI zakti AgaLa DaratA hatA. madajharato marubhUti potAnI mAnItI hAthaNI varuNA sAthe snAna karavA pANImAM praveza karato tyAre enI pAchaLa masta banIne DolatA aneka hAthIo kIDA karavA jhaMpalAvatA. A samaye jANe sarovaranA pANImAM kALA pahADa cAlatA hoya tevuM lAgatuM. sarovaranA kinAre sAgaradatta nAmanA sArthavAhanI poTho paDI hatI. marubhUtine thayuM ke A ja loko hAthIone lalacAvI sAMkaLe bAMdhIne gulAma banAve che. bhayaMkara krodhathI marubhUti dhasI Avyo ane badhA jIva laIne bhAgI chUTyA. sarovaranI najIka eka vRkSa nIce araviMda nAmanA muni dhyAnastha dazAmAM hatA. teone sthira beThelA joIne jhanunathI sarvanAza karavA dhasamasato hAthI marubhUti ekAeka thobhI gayo. jeno gusso joIne pazu hoya ke prANI, sahu koI nAsI chUTatAM 11 zrI mahAvIra vANI je paradravyathI vimukha rahIne tathA suyogya cAritryathI yukta banIne AtmadravyanuM dhyAna rAkhe che teo jinavara bhagavAnanA mArgamAM saMlagna rahIne mokSa prApta kare che. zrI mokSapAhuDa 19 kathAmaMjUSA 1 10. kathAmaMjUSA chef 11 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48. aho dAnam ! aho dAnam ! abhigraha eTale manamAM karelo saMkalpa. saMkalpa e makkamatA ane dRDhatAnI agniparIkSA gaNAya, bhagavAna mahAvIra kauzAMbI nagarImAM AvyA tyAre emaNe abhigraha lIdho. A koI ekAda abhigraha nahoto, paNa kaThina agniparIkSA kare tevo ghora abhigraha hato. pahelo dravyano evo abhigraha hato ke AhAra rUpe aDadabAkaLA svIkAravA ane te paNa sUpaDAnA khUNAmAM hoya to ja grahaNa karavA. kSetrathI evo abhigraha hato ke eka paga uMbarAnI aMdara ane eka paga uMbarAnI bahAra hoya tenI pAsethI te svIkAravA. kALathI evo abhigraha hato ke anya bhikSukono bhikSAno samaya arthAtu baporanA bhojanano samaya pasAra thaI gayA bAda maLe to svIkAravuM. vaLI bhAvathI abhigraha hato ke e koI rAja kumArI hoya ane vaLI te dAsatvane pAmelI hoya ! enA pagamAM beDI hoya, mAthuM muMDAveluM hoya, aThThama tapa (traNa divasanA upavAsa) karyuM hoya ane vaLI te pavitra satI strI hoya. AvI strI vahorAve to ja vahoravuM. AvI bhikSA maLe to ja levI. AvI kaThora pratijJA hatI prabhu mahAvIranI ! pariNAme gocarI levA jatA, paNa abhigraha mujabanI nahIM maLatAM pAchA pharatA hatA. Ama pAMca mahinA ane pacIsa divasa pasAra thayA hatA, tyAre bhagavAna mahAvIra dhanAvaha zeThane tyAM bhikSA mATe gayA. A zeThane tyAM caMpAnagarInI lUMTamAM pakaDAyelI caMdanA nAmanI dAsI hatI. Ama to e dadhivAhana rAjA ane dhAriNI rANInI putrI vasumatI hatI. e vasumatIne dhanAvaha zeTha potAne ghera dAsI tarIke kharIdIne lAvyA hatA. jo ke zeTha ene dIkarInI mAphaka rAkhatA hatA. eka vAra bahAragAmathI zeTha pAchA AvyA tyAre emanA paga dhovaDAvavA jatAM caMdanAno coTalo paDI gayo. melA pANImAM paDatI vALanI laTane aTakAvavA ene pakaDIne zeThe UMcI karI. A dezya mUlA zeThANIe joyuM ane emanA hRdayamAM IrSAnI Aga bhabhUkI UThI. zeTha bahAragAma gayA tyAre mUlAe caMdanAnuM mAthuM mUMDAvI, enA pagamAM beDIo nAkhIne ene bhoMyarAmAM dhakelI dIdhI. traNa divasa e bhUkhI-tarasI rahI. zeTha pAchA AvatAM emane sAcI paristhitino khyAla Avyo. dhanAvaha zeTha tatkALa luhArane bolAvavA jatA hatA, tethI sUpaDAmAM Dhorane khavaDAvavA mATe aDadanA bAkaLA rAkhyA hatA te caMdanAne khAvA ApyA. barAbara A samaye yogI mahAvIra Ave che, paraMtu bhikSA vinA pAchA pharI gayA. prabhune pAchA jatA joIne caMdanAnI AMkhamAM daDa daDa AMsu saravA lAgyAM. rudanano avAja sAMbhaLI prabhu pAchA Ave che. prabhunA badhA abhigrahamAM eka ja bAkI hato ke e kanyA raDatI hovI joIe. prabhu rudanano avAja sAMbhaLI pAchA AvyA. bhagavAnano abhigraha siddha thatAM caMdanabALAne hAthe emaNe aDadanA bAkaLA vahoryA ane tyAM ja pAraNuM karyuM. caMdanabALA dhanya thaI gaI. e samaye sADAbAra karoDa suvarNamudrAnI vRSTi thaI. dAnanA prabhAve pAMca divyo pragaTa thayAM. AkAzamAMthI 'aho dAnam ! aho dAnam nAM devaduMdubhi vAgI UThaDyAM, caMdanAnI lokhaMDanI beDIo suvarNanAM jhAMjhara banI gaI ane caMdanabALAnuM sauMdarya soLe kaLAe khIlI UThyuM. kathAmaMjUSA 112 kathAmaMjUSA 113 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ la 49. dharmaniSTha mAtAnI preraNA mahAna putrane janma ApanArI mahAna mAtA eTale sAdhvI pAhiNI. dhaMdhukAnA moDha jJAtinA zeTha sAco (sAciga)nI patnI pAhiNI prasiddha zreSThI neminAganI bahena hatI. eka vakhata rAtre pAhiNIe svapnamAM ciMtAmaNi ratna joyuM. be hAthamAM raheluM e divya ratna pAhiNIne grahaNa karavAnuM koI kahetuM hatuM. svapnamAM pAhiNIe e ratna grahaNa karyuM ane e ratna pAhiNIe gurune arpaNa karyuM. svapnamAM AMkhamAM harSanAM AMsu UbharAyAM ane e samaye enI AMkha UghaDI gaI. pAhiNIe vicAryuM ke gurudeva devacaMdrasUrijI A nagaramAM ja che, to svapnanA phaLa vize emane pUchI AvuM. AcArya devacaMdrasUrie kahyuM, "tuM eka naramaNine janma ApIza, je moTo. thatAM gurumaNi banaze. mahAna AcArya banIne jinazAsanane zobhAvaze." A guruvacanothI pAhiNInA AnaMdano pAra na rahyo. vi. saM. 114panA kArataka suda pUnamanI rAtre eNe eka tejasvI bALakane janma Apyo. mAtA-pitAe enuM nAma caMgadeva (caMga eTale uttama) rAkhyuM. nAnakaDo caMgadeva eka vAra AcAryazrInI pATa para besI jAya che. aMte caMgadevane mAtApitA dIkSA mATe anumati Ape che. enuM nAma muni somacaMdra rAkhavAmAM AvyuM ane samaya jatAM vidvAna evA e munine vi. sa, 1169nA vaizAkha vada trIjanA divase madhyAhna samaye AcAryapadavI ApIne emanuM nAma hemacaMdrasUri rAkhyuM. A prasaMge emanAM mAtA pAhiNIdevI upasthita hatAM. emanA hRdayamAM evo ullAsa jAgyo ke putranI AcAryapadavI sAthe mAtAe paNa saMyamamArga grahaNa karyo. mAtA pAhiNI sAdhvI pAhiNI banyAM ane emane pravartinInuM pada arpaNa karavAmAM AvyuM. sAdhvI pAhiNI tapa ane tyAgamAM lIna banI gayAM. AcAryazrI hemacaMdrAcArya vihAra karatAM karatAM pATaNamAM padhAryA hatA. ahIM pUjya pravartinI pAhiNIe anazana AdaryuM hatuM. aneka bhAviko emanAM darzana mATe AvatA hatA. emanI bhAvanAne abhinaMdatA hatA. potAnA nAnI vayanA putrane jinazAsanane samarpita karanAra sAdhvI pAhiNIne aMtaHkaraNathI praNAma karatA hatA. jJAnanA bhaMDArasamA kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya anekavidha viSayo para graMtho lakhyA. gurjaranareza jayasiMha siddharAja ane kumArapALa jevA zAsakone ucita mArgadarzana ApyuM. jinazAsananI kIrtigAthAne suvarNazikhara para pahoMcADI. AcAryazrI hemacaMdrAcAryano prabhAva sAmAnyamAM sAmAnya mAnavIthI mAMDIne rAjAdhirAja sudhI patharAyelo hato. emanA jIvanamAM svadharma-vatsalatA ane paramata-sahiSNutA jovA maLe che. pAMca vratone jIvanamAM dhAraNa karanAra A AcAryanI jitendriyatA dRSTAMtarUpa hatI. emanA hRdayamAM karuNA ane anukaMpAno srota satata vaheto hato. AvI mahAna vibhUtine janma ApanArI mAtA paNa putranA paMthe cAlI hatI. bImAra sAdhvI mAtA pAse kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArya emanA ziSyo sAthe darzane AvyA. pravartinI pAhiNI kALadharma pAmyAM tyAre zrAvakoe puNyamAM traNa karoDa vAparyA. vItarAga dharmanA AcArya potAnI tejasvI ane dharmaniSTha mAtAne zuM ApI zake ? emaNe traNa lAkha zlokanuM puNya mAtAne ApyuM. kathAmaMjUSA 114 kathAmaMjUSA che 1 15 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h 50. tyAganA nAme rAga zrImad rAjacaMdra sAthe vArtAlApa cAlato hato tyAre eka vakhata munizrI lallujIe vAtavAtamAM potAnA tyAganI mahattA pragaTa karI. emaNe kahyuM, "A mAro tyAga to juo ! mAruM kuTuMba sAdhanasaMpanna hatuM. apAra vaibhava hato, vRddha mAtA hatAM, be patnI ane eka putra hato. jIvanamAM mAnavI je icche te badhuM ja mArI pAse hatuM. tema chatAM meM A saghaLAno tyAga karIne dIkSA dhAraNa karI che." zrImad rAjacaMdra munizrI lallujInA zabdomAM pragaTa thayelo tyAgano garva pArakhI-pAmI gayA. emaNe mArmika rIte munine pUchyuM, "koNe kahyuM ke tame tyAga karyo che ? tame tyAga karyo nathI, paNa rAga vadhAryo che, samajyA ne?" munizrI lallujIne zrImadnI vAta barAbara samajAI nahIM, tethI emaNe vaLato savAla karyo, "juo ne ! A saghaLo saMsAra choDI dIdho che ane badhAM sukho tyajI dIdhAM che te tyAga na kahevAya?" A sAMbhaLatAM ja zrImad rAjacaMdre kahyuM, "tame bhale eka kathAmaMjUSA 116 ghara choDyuM hoya, paraMtu bIjAM keTalAM gharomAM tyAgI banIne mAyA lagADI che ? be strIno tyAga karI keTalI strIo pratye dRSTi phare che ? eka putra tyAgI keTalA chokarA pratye prIti thAya che ? Ane tyAga karyo kahevAya kharo ?" A sAMbhaLI munizrI lallujIne svadoSonuM darzana thayuM. svadoSa joIne emane zarama AvI. manomana vicAravA lAgyA ke moTI bhUla thaI gaI. munizrI lallujInuM AtmaciMtana zarU thayuM. emano garva to sUryaprakAzamAM UDI jatAM jhAkaLabiMdunI jema UDI gayo. manamAM ghora pazcAttApa thayo ane zrImad rAjacaMdrane kahyuM, "huM tyAgI nathI." zrImad rAjacaMdra emanA mananI gaDamathala ane pazcAttApa pAmI gayA. AthI emaNe kahyuM, "muni, have tame kharA tyAgI cho." 16 1 zrI mahAvIra vANI 1 jyAre paNa potAnI jAtane mana, vacana ke kAyAthI khoTuM karatI jue to zANA puruSo te ja kSaNA lagAma kheMcavAthI vaLI jatA ghoDAnI jema ja jAtane e khoTA kAryamAMthI vALI le. zrI dazavaikAlika sUtra cUrNi, 1, 14 kathAmaMjUSA 117 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pa1. agama piyAlAnI mastI hAra sAthe abajapatinI padharAmaNI thaI. roja to zeTha Ave, pachI vyAkhyAna zarU thatuM. zeTha sivAya AgaLa besI zake koNa ? bese to paNa hoMkAro bhaNe koNa ? hoMkAro bhaNavAno ijAro to zeThano ja . abajapati zeTha vyAkhyAnamAM AvyA ane joyuM ke emanA vinA vyAkhyAna zarU thaI cUkyuM hatuM. emanA ahamUne Thesa vAgI, paraMtu namratAno dekhAva ane vinayano DhoMga karatAM kahyuM, "mahArAja , ame to saMsArI jIva. amAre to so paLojaNa hoya ane hajAra mAthAkUTa hoya. tame vyAkhyAna zarU karatAM agAu thoDI rAha joI hota to sAruM thAta." mastayogI AnaMdaghanajInI vANI vahetI rahI. zeThanA banAvaTI vinayane pArakhI gayA, paNa AvI vAta sAthe yogIne vaLI zo saMbaMdha ? abajapati zeThanI akaLAmaNa vadhI gaI. emane bhArobhAra apamAna lAgyuM. banAvaTI vinayanuM AvaraNa khasI gayuM ane zeTha tADUkI UThyA, "mahArAja, jarA vicAra to karo. tamane anna koNa vahorAve che ? A anna ke vastra kaMI maphata AvatAM nathI." abajapatinA A zabdo sAMbhaLatAM ja yogI AnaMdaghanajIne AghAta lAgyo. teo potAnA Asana parathI UbhA thaI gayA ane bolyA, "mApha karajo. mAre zeThanuM anna na joIe ane vastra na joIe. anna to peTamAM cAlyuM gayuM che, paNa vastra to tamane pAchuM ApuM chuM." Ama kahIne vastro tajIne yogI AnaMdaghanajI sabhAmAMthI cAlI nIkaLyA. sahue rokAI javA vinaMtI karI. pANImAM mAchaluM sarake tema yogI to sarakI gayA. sAco sAdhu AnaMdaghananI mAphaka adhyAtmanI mastImAM jIvato hoya che. ene dhanavAnanI phikara hotI nathI ke dAnavAnanI ciMtA hotI nathI. ene sAmAnya mAnavInI phikara hoya che. sAcA yogInI mastI anerI hoya che. dunyavI vyavahAranAM kATalAMthI ene jokhI zakAya nahIM. samAjanI mAnyatAothI ene bAMdhI zakAya nahIM. daMbha ke dekhAva, dhana ke mAnathI ene rokI zakAya nahIM. - yogI AnaMdaghanajIe mastInA sAgaramAM DUbIne vyAkhyAna ApavAnuM zarU karyuM, tyAre sabhAmAM thoDo ajaMpo vyApI gayo. meDatA gAma Ama to bhakta mIrAMbAInuM gAma hatuM, paraMtu gAmaloko bhaktinI zaktinI vAta karatAM karatAM saMpattinuM mahimAgAna bhUlyA nahotA. meDatAmAM lakhapati ane karoDapatino tUTo nahi. eka abajapatino ahIM vAsa hato. niyama evo hato ke abajapati zeTha Ave pachI vyAkhyAna zarU thAya. dhananI hAjarI vinA Ameya dharma kyAM cAle che ? sabhA abajopatinI rAha jotI hatI, paNa mastayogIne thobhavAnuM kahI zake tema nahotI. yogI AnaMdaghananI adhyAtma-gahana vANI vahevA lAgI. evAmAM mAthA para jarI bharelI lAla pAghaDI, hAthanI AMgaLI para hIrAnI vIMTI ane gaLAmAM hIrAja kyA kathAmaMjUSA che 118 kathAmaMjUSA je 11e Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h 52. rAjAo ziSyo banyA duniyAmAM joI na hoya evI apUrva ghaTanA banI. rAjakumArI mallikAne caDye ghoDe meLavavA AvelA chae rAjAo rAga choDIne virAga tarapha vaLI gayA. bhayAnaka zastrasAmagrI ane pracaMDa sainyabaLa sAthe AvelA chae rAjAo mallikAnA upadezane kAraNe dehane badale AtmAnA anurAgI banI gayA. anokhI vAta to e banI ke kAmavAsanAthI gherAyelA e rAjAonA hRdayamAM adhyAtmano eka navo prakAza phelAyo. rAjakumArI mallikAnA e zabdo emanA kAnamAM guMjatA hatA. "aMtaranI khoja karo. sukha to aMdara vase che, bahAra nahIM." aMtaranA mArge jatAM rAjAone thayuM ke bhale ame rAjA kahevAtA hoIe, paNa duniyAmAM amArA jevuM ane amArA jeTaluM koI duHkhI nathI, saMsAranA rAgadveSa rAjAne ane sattAne sauthI vadhu vaLagelA hoya che. A chae rAjAo emanA dezamAM pAchA pharyA, paNa emanI dRSTi badalAI cUkI hatI. saMsAranAM kAmasukho have emane gamatAM nahotAM. manamAM thatuM ke A sattA to saMtApinI che. e to hRdayane sadA saLagatuM rAkhaze. are ! kathAmaMjUSA 120 rUpa, yauvana ane mAyAnI bhulabhulAmaNImAM A rAjAoe kyAreya sAcuM sukha, sAcuM smita ke sAco AnaMda jANyo nahoto pachI mANyo kyAMthI hoya ? chae rAjAo potAnI rAjadhAnImAM AvyA, paraMtu sApa kAMcaLI utAre tema sattA, saMpatti ane aizvarya choDIne cAlI nIkaLyA. mithilAnI zerIomAM abhUtapUrva dRzya sarjAyuM. AgaLa rAjakumArI mallikA cAlI rahI che, pAchaLa chae rAjAo saMnyasta thaIne jaMgalanI vATa tarapha AgaLa vadhI rahyA che. guru yuvAna che ane ziSyo vRddha che. prajAjano A dazya joIne vArI jAya che. jagate sattA mATe khelAtuM mahAbhArata joyuM hatuM. sauMdarya mATe khelAtI laDAIo jANI hatI, suMdarInA rUpa pAchaLa mohAMdha banIne saMsAramAM saMhAralIlA phelAvatA rAjAo joyA hatA, paNa A ja avaLI gaMgA vahetI hatI. rAjakumArI mallikAe rAjAonI dRSTimAM evuM to parivartana ANyuM ke jagata AkhuM AzcaryamAM DUbI gayuM. jagatanA jANItA mArgo para cAlanArA ghaNA maLe, paNa kAMTALA mArgo para koI navI bhAvanAnI pagadaMDI racanArA viralA ja hoya. duniyA sattAne name, dhananI pAchaLa ghelI ane rUpanI pAchaLa gAMDI bane tyAre jagatanI rItane badalI nAkhanAra vyakti tyAga ane samarpaNanI tavArIkhamAM tejano lisoTo mUkatI jAya che. rAjakumArI mallikA samaya jatAM tIrthaMkara mallinAtha banyAM. emaNe jagatane AtmA ane agamyanI zodha mATe preraNA ApI. // zrI mahAvIra vANI ! samatAthI sAdhu thavAya che, brahmacaryanA pAlanathI brAhmaNa thavAya che, jJAnaprAptithI muni thavAya che ane tapazcaryA karavAthI tApasa thavAya che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 25-32 kathAmaMjUSA121 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h 53. sauthI agharI che saraLatA daMtANI gAmanA AcArya jayasiMhasUrinuM bhavya sAmaiyuM yojAyuM. gAmamAM ekeeka ghara zaNagAravAmAM AvyAM. Dhola-nagArAM bajAvavAmAM AvyAM. nagaranAM nara-nArI kImatI vastro paherIne sAmaiyAmAM joDAyAM hatAM. ATalA badhA loko sAmaiyAmAM AvyA, paNa AkhA gAmamAM kharA dharmAnurAgI tarIke oLakhAtAM droNa zeTha ane daMdI zeThANI kyAMya dekhAtAM nahotAM. A bAbata carcAno viSaya banI. jANItA mANasonI gerahAjarI emanI hAjarI karatAM vadhu dhyAna kheMce che. loko paNa e vize tarka-vitarka karavAmAM pAchuM vaLIne jotA nathI. sAmAnya rIte jaina AcArya pagapALA ja cAlatA hoya, paraMtu jayasiMhasUrijIe pagapALA cAlavAne badale pAlakhImAM besavAnuM nakkI karyuM hatuM. AvA AcArya paraMparA toDIne sukhasAhyabImAM phasAya te kevuM kahevAya ! paraMtu e samaye AjanI jema ja jaina saMghamAM ekatA nahotI. badhA phAve tema vartatA. pariNAme AcArya khuda AkarA tapatyAgane badale suMvALA mArganA pravAsI banI gayA hatA. Ane kAraNe ja droNa zeTha ane kedI zeThANI thAmaMjUSA 122 AcAryazrInA sAmaiyAmAM AvyAM nahotAM. daMtANI gAmamAM pAlakhImAM besIne bhAre dhAmadhUmathI AcArya jayasiMhasUrijIno maMgala praveza UjavAyo. cotarapha utsAha hato, paNa zeTha-zeThANInI gerahAjarIno saMketa maLatAM ja AcAryazrIne thoDuM duHkha ane vadhu gusse thayA. AcArya jayasiMhasUri vicAramAM paDyA. emaNe pati-patnIne bolAvyAM. baMnee AcAryazrIne vinayapUrvaka vaMdana karyAM. AcAryazrIe thoDI bIjI vAto karyA bAda sAmaiyAmAM kema AvyAM nahIM te aMge ThapakAbharI rIte pUchyuM. droNa zeTha cUpacApa sAMbhaLI rahyA, paraMtu dedI zeThANI to sAcuM kahenArAM nArI hatAM. e rahI zakyAM nahIM. emaNe kahyuM, "mahArAja, Apa to aparigrahanA dhAraka cho ane bIjI bAju koI rAjAnI mAphaka ThAThamAThathI pAlakhImAM pharo cho. AmAM tIrthaMkara prabhunI AjJAnuM pAlana kyAM rahyuM ? Ama karavAthI dharmanI paraMparA kyAM rahI ? sAmaiyAmAM na AvavAnuM kAraNa A ja. Apa amane kSamA Apajo, amArI bhUla thaI hoya to." AcAryazrInuM aMtara jAgI UThyuM, 'bhUla' zabdano paDagho emanA aMtaramAM paDyo. emaNe kahyuM, "bahena, bhUla to amArAthI thaI che. ame dharma viruddhanuM AcaraNa karyuM che. tArI pAse ame kSamA yAcIe chIe." droNa zeTha ane dedI zeThANI AcAryazrInA saraLa ane nikhAlasa AtmAne vaMdI rahyAM. AvAM pratApI dedI zeThANI jevI nArInI kUkhe AryarakSitasUrino janma thayo. jemaNe dharmamAM jAmelAM zithilatAnAM jALAM dUra karyAM. 16 11 zrI mahAvIra vANI 11 rAgI jIva karmonuM baMdhana kare che. vairAgyayukta puruSa karmothI mukta bane che. A jaupadeza baMdhana ane mokSa aMge jinendradeve saMkSepamAM Apyo che. zrI mUlAcAra 247 kathAmaMjUSA 123 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54. yuddhabaMdhInI bhikSA yuddhanA dAvAnaLanI sAme zAMtinI devI dRDha pagale AvatI hatI. hiMsAnuM tAMDava khelavA thanaganatI senAnI sAme zAMtamUrti sAdhvI padmAvatI nirbhayatAthI sAme AvI rahyAM hatAM. caMpAnagarI caMpAnI suvAsane badale lohIbhInA saMhAranI bhUmi bane tema hatI, tyAM zveta vastradhArI sAdhvI khullA page ane makkama Dage rAjA karakaMDu tarapha AvI rahI hatI. ahiMsAnI agniparIkSA to hiMsA, bhaya ane yuddhanA dAvAnaLa vacce ja hoya. cotarapha hiMsAno dAvAnaLa phelAyo hoya tyAre sAco ahiMsaka bhAvanAnI vAto karavAmAM purAI raheto nathI, paraMtu tenuM AcaraNa karavA mATe dveSa, IrSA ane lAlasAnA baLabaLatA agni sAme jhukAve-jhaMpalAve che. sAdhvI padmAvatI senAne vIMdhatI rAjA karakaMDu pAse pahoMcI. rAjA karakaMDu raNamedAna para sAdhvIne joIne Azcarya pAmyA. eNe pUchyuM, "are, A yuddhabhUmi para Apa kema AvyAM cho ? thoDI vAramAM to eka senA bIjI senA para humalo karavA AgekUca karaze. mArA sainiko vijayane mATe zatruno kaccaraghANa kathAmaMjUSA 124 kADhaze mATe kRpA karIne Apa je mAgo te ApuM, paraMtu A yuddhabhUmithI dUra cAlyAM jAva." sAdhvI padmAvatIe kahyuM, "he rAjana ! tamArI pAse huM mAgavA AvI chuM. mAre bhikSA joIe." rAjA karakaMDu UMDA vicAramAM DUbI gayo. potAnA mahelano AvAsa hoya to bhikSA ApI zakAya, paNa yuddhanI bhUmi para bhikSA ApavI kaI rIte ? rAjA karakaMDue kahyuM, "Apa mane kSamA karo. A yuddhabhUmi para huM Apane kaI rIte bhikSA ApI zakuM ? mArA vijaya bAda Apa kahezo tevuM ApanuM svAgata karIza. Adeza Apazo te hAjara karIza." sAdhvI padmAvatIe dRDha avAje kahyuM, "rAjana, mArI bhikSA to A yuddhabhUmi para ja tuM ApI zake tema che. mAre to yuddhabaMdhI joIe che. enAthI kazuM ochuM khape nahIM." rAjA karakaMDu vimAsaNamAM paDI gayo. yuddhanI AkharI veLAe susajja senAne pAchA pharavAno Adeza kaI rIte Apavo ? sAdhvI padmAvatI rAjA karakaMDunI sthiti pAmI gaI. eNe kahyuM, "rAjan, je rAjA dadhivAhana sAme tuM yuddha karavA nIkaLyo che te eka kALe tArA pitA hatA. eka samaye huM emanI rANI hatI ane tuM amAro putra hato." Ama kahIne sAdhvI padmAvatIe pUrva jIvanano khyAla Apyo. rAjA karakaMDue hathiyAra heThAM mUkIne sAdhvIne bhikSA ApI. sAdhvIe janetAnA bhAvathI e svIkArI. 11 zrI mahAvIra vANI // anAcAra karyA pachI ene chupAve nahIM ke eno asvIkAra na kare paNa sadAya pavitra, nikhAlasa, anAsakta ane jitendriya rahe. zrI dazavaikAlika sUtra, 8, 32 kathAmaMjUSA 125 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuLane nIca ke adhama kuLa kahevA lAgyA. A sAMbhaLI devAnaMdAnI AMkhamAMthI AMsunI dhArA vahevA lAgI. AsapAsa rahelA sahu koI stabdha banI gayA. are ! mAtA devAnaMdAne ATalI badhI vedanA zAne ? emanI AMkhamAMthI A zrAvaNa-bhAdaravo varase che kema ? sahu devAnaMdAnI AsapAsa vIMTaLAI vaLyA ane codhAra AMsue raDavAnuM kAraNa pUchayuM, tyAre devAnaMdAe kahyuM, "oha, je maNe jAti, varNa, gotra ane kuLano mada choDavAnuM kahyuM e mahAvIranI AsapAsa vasanArAo kuLanA abhimAne jhaghaDI rahyA che. A te kevI vidhinI vicitratA kahevAya ? mahAvIre kahyuM ke koNa brAhmaNa ane koNa kSatriya ? vidyAvAna dareka brAhmaNa che ane tapanuM teja dhAraNa karanAra kSatriya che. emaNe jAti ane varNane mahattva ApyuM nathI, mAnavInA karmane mahattva ApyuM. ApaNe ja emanI vAta bhUlI gayAM chIe." sahune potAnI bhUla samajAI. devAnaMdAnI kSamA yAcI tyAre devAnaMdAe kahyuM, varNano vivAda na hoya. jAtinuM abhimAna na hoya. vyaktinI sAcI oLakha enI jAti nathI, paNa AMtarajagata che." mAnavIe jAtinI uccatA ane jJAtinI mahattAne nAme keTakeTalAne gulAma banAvyA che ! keTaluM badhuM zoSaNa karyuM che ! bhagavAna mahAvIre brAhmaNa hoya ke zudra, sahune mATe dharmanA daravAjA kholI ApyA, paNa durbhAgya A dezanuM ke hajAro varSothI jAti ane jJAtinA bhedone nAme bIjAne nIco ane adhama dekhADIne mAnavI zreSThatA sAbita karavA prayAsa kare che. jJAtinA bhedo vivAda ane vikhavAdanuM kAraNa banyA. jAtinA bhedo zoSaNanuM sAdhana banyA, papa. varNano nahIM, karmano mahimA vibhUtinI hayAtImAM kyAreka vAvivAdanA vaMToLiyA jAgatA hoya che. vAtsalyamUrti bhagavAna mahAvIranI AsapAsa vasatA lokomAM vivAda jAgyo. A dezane vivAda mATe sahuthI moTuM kAraNa jJAti ane jAtinuM maLe che. jJAtino garva ke jAtino mada jhaghaDAnuM mULa thAya che. brAhmaNa ane kSatriya vacce eka vivAda jAgyo hato. brAhmaNo kahe ke vardhamAnano garbha to devAnaMdA nAmanI brAhmaNInI kukSimAM rahyo. emaNe vyAsI divasa devAnaMdAnI kukSimAM pasAra karyA. jJAnI brAhmaNano putra ja jJAtaputra mahAvIra jevo jJAnI hoya. bIjuM jUtha kahetuM ke rAja kumAra vardhamAnano janma to trizalAnI kukhe thayo. Avo tyAgavIra to koI kSatriyane tyAM ja janme. brAhmaNamAM AvI tyAganI vIratA na hoya. Ama vAta vivAde caDI. vikhavAda jAgyo. A samaye brAhmaNI devAnaMdA upasthita hatAM. A vivAdanA zabdo emanA haiyAne cIrI nAkhatA hatA. brAhmaNa jJAnano garva batAve. kSatriya vIratAnI mahattA kare. vAta ATalI hade vaNasI ke baMne ekabIjAnA kathAmaMjUSA 126 zrI maNIra vANI | je jIva zubhabhAvathI yukta banIne AtmAnA svarUpanuM ciMtana kare che, te vRddhAvasthA ane mRtyuno nAza karIne nizcitarUpe mokSano adhikArI bane che. zrI bhAvapAhuDa, 61 kathAmaM pALa27 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h 56. mAraka ane tAraka madabharI madanamohanAne taruNa muninuM bhAre AkarSaNa jAgyuM, paraMtu e taruNa muni to samaya thatAM bhikSA levA Ave, nIcuM mastaka rAkhI bhikSA le ane laIne cAlyA jAya. rUpanuM gumAna dharAvatI madanamohanA akaLAI UThI ane eNe muninA pAtramAM potAnA paganuM jhaMjhAra mUkI dIdhuM. zuM ApyuM ke zuM lIdhuM enI kazIye khevanA vagara muni pAtra DhAMkIne cAlavA lAgyA. potAnI yuktimAM niSphaLa jatAM madanamohanAe muni para corIno Aropa mUkyo. muninA pAtramAMthI corIno muddAmAla pakaDAyo. paganuM jhAMjhara muni pAsethI meLavavAmAM AvyuM ane muninA pagamAM jaMjIra paDI. samAja muninI niMdA karavA lAgyo. roja madanamohanAnI havelInI najIkathI jaMjI2 bAMdhIne munine sipAIo majUrI karavA laI jAya. divasa Akho muni paththara phorDa, sAMje e ja raste pAchA jAya. madanamohanAnI satI tarIke khyAti thaI, paraMtu enuM aMtara DaMkhatuM hatuM. loko enAM darzana karavA AvatA. potAnI pUjA ane kathAmaMjUSA128 parezAna karAvanArI banI gaI. puNyano AnaMda hoya che, pApano boja hoya che. madanamohanAnuM hRdaya pApanA bojathI dabAI gayuM. have karavuM zuM ? eka vAra rastAmAM jatAM madanamohanAne muni maLyA. tyAre munine joIne madanamohanA raDI paDI. munie kahyuM, "paththara phoDavA sahelA che, paNa karma phoDavAM muzkela che. teM mane karma phoDavAnI anukULatA karI ApI. tAro ghaNo upakAra." madanamohanA bolI, "ApanI dazA to juo. kevuM kRza zarIra thaI gayuM che. kyAM gayuM tamAruM e pahelAMnuM rUpa." munie kahyuM, "mAruM rUpa evuM ne evuM ja rahyuM che. tame paNa ochAM rUpavAna nathI." madanamohanA kahe, "kyAM tamAruM rUpa ane kyAM mAruM. eka rUpa tAraka bane che ane bIjuM rUpa DubADanAruM hoya che. mArA rUpane kAraNe to tamArA zarIramAM jaMjIro paDI." vyAkuLa avAje madanamohanAe kahyuM, "huM gunegAra chuM. mane mAruM jhAMjhara pAchuM Apo. mane A jaMjIra paherAvo." yuvAna sAdhu madanamohanAnI vAta sAMbhaLIne hasIne AgaLa vadhI gayA. madanamohanA vicAramAM DUbI gaI. e kSamA mAgavAno vicAra kare te pahelAM to jaMjIra raNakArIne muni AgaLa vadhI gayA. dhana ane rUpa mAnavInA garva lAge che ane e garva ja mAnavInA patananuM kAraNa bane che. dhana ane rUpa baMne sAre mArge vaparAya to samAjane lAbha thAya che. eno khoTo upayoga ghaNI hAni sarje che. madanamohanAnuM rUpa mAraka banyuM, jyAre muninuM rUpa tAraka banyuM. kathAmaMjUSA 129 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karI. e tarapha saheje lakSya ApyuM nahIM. AcAryazrIne kahevA mATe utsuka banelA munirAja emanI kahevAnI AturatAne kAbUmAM rAkhI zakyA nahIM. teo pharI bolyA, "are, juo juo, AvI pAMca lAkhanA hIrAnI AMgI Ape kyAreya joI che kharI ?" Akhare AcAryazrI buddhisAgarajIe Takora karatAM kahyuM, "munirAja , prabhunI AMgI jotI vakhate sAdhunI najara AMgI para aTakavI na joIe. enI kiMmata para thobhavI na joIe. balake, enI dRSTi to prabhu para karavI joIe. AvI AMgInuM huM anumodana karuM chuM, paraMtu e jotI vakhate e vicAravAnuM hoya ke AthI paNa vadhu kImatI jara-jhaverAtano prabhue paLavAramAM tyAga karyo ane huM kevo pAmara ke AvA padArtho paranI mArI Asakti jatI nathI." AcAryazrInI vAta sAMbhaLatAM ja munirAjane satya samajAyuM. dharmamAM dhanano nahIM, balake tyAgano prabhAva che. e tyAga hoya to ja dharma Take. aparigraha hoya to ja ahiMsA jIve. parigraha jevI bIjI koI hiMsA nathI. bhakti vakhate bhAvanuM mahattva che. bhakta ane bhagavAna vaccenA saMvAdanuM mahattva che. 57. AMgInI zobhA surata zaheramAM eka dhanika sajjananA ghara-derAsaramAM pUjA bhaNAvAtI hatI. prabhunI pUjAmAM e dhanavAne moMgherA hIrAnI manorama AMgI racI hatI. ekaso ATha graMthanA racayitA, yoganiSTha AcArya buddhisAgarajI prabhu samakSa bhAvavibhora banIne birAjamAna hatA. vAtAvaraNamAM cotarapha bhaktino raMga UDato hato. pUjA bhaNAvanAra aMtaranA umaMgathI prabhu-stuti karato hato. A samaye AvI hIrAjaDita AMgInAM vakhANa karatAM eka munirAje AcArya zrI buddhisAgarajIne kahyuM, "oha, prabhunI mUrti para kevI manorama AMgI sarjI che. AvI manorama AMgI to meM kyAreya joI nathI." AcAryazrIe munirAjanA ahobhAva tarapha lakSya ApyuM nahIM. AthI munirAje pharI AcAryazrInuM dhyAna doratAM kahyuM, "aho, Apane khabara che, Aje to pAMca lAkhanA hIrAnI prabhunI AMgI thaI che." AcAryazrIe pharI vAra munirAjanI vAta sAMbhaLI-na sAMbhaLI 11 zrI mahAvIra vANI it $jJAnarUpI pracaMja pavanathI yukta, uttama samAdhi ane saMyamathI prajavalita tapa sAMsArika kAraNabhUta kamane agni jema ghAsa ane lAkaDAMne bhasma kare che evI ja rIte bhasma karI de che. zrI mokSapAhuDa, 347 kathAmaMjUSA 13) kathAmaMjUSA che131 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karavI paDaze, paNa vaLI e strIne vicAra Avyo ke AvI jhaMjhaTa karavI zA mATe ? badhe tapAsa karavAnI jarUra zI ? ATalI mahenata karavAne badale mane maMtra AvaDe che, e maMtrathI ja mAruM kAma kema siddha na karuM ? A strIe maMtrano pATha karyo. tarata ja devI upasthita thaI. eNe A strIne pUchavuM, "zuM tArA para koI mahAsaMkaTa AvyuM che ? koI jIvana-maraNano savAla pedA thayo che ?" pelI strIe kahyuM, "devI, evuM kaMI moTuM saMkaTa to AvyuM nathI. mAruM vAcharaDuM bhAgI gayuM che. ene lAvIne A khUTe bAMdhI Apo." devInA Azcaryano pAra na rahyo. e AcArya bhadrabAhu pAse gaI ane bolI, are mahArAja ! A tame zuM karI nAkhyuM ? amArI dazA to juo. Aje amAre vAcharaDuM bAMdhavuM paDe che ane kAle zuM thaze enI paNa amane khabara nathI." sAce ja Aje maMtrano upayoga vAcharaDA bAMdhavAmAM thAya che. mAnavInI lipsA ane lAlasAnuM sAdhana A maMtro banyA che, gunegAra guno karyA pachI nirdoSa chUTavA mATe paNa maMtro ajamAve che. maMtranI pAchaLanI bhAvanA lopAI gaI che. mAtra mudra icchAo saMtoSavAnuM sAdhana banI rahyA che. kyAMka to maMtro jagatanAM tamAma du:kha-dardo miTAvavAne camatkArI auSadhi hoya tema jaNAya che. tenAthI jIvaleNa kaeNnsara paNa maTe ane pagano vA paNa jAya. dharma jyAM vepAra banI beTho che tyAM maMtra e calaNI nANuM banI gayuM che. 58. maMtra : calaNI nANuM ? AcArya bhadrabAhu nAmanA eka mahAna AcArya thaI gayA. emanuM jJAna agAdha hatuM to emanI sAdhanA gahana hatI. eka veLAe samAja para Apatti AvI. saMghanI A Apatti dUra karavA mATe AcArya bhadrabAhue eka mahAna maMtranI racanA karI. zabdomAM navI zakti mUkI. zaktimAM sAdhanAnuM umeraNa karyuM, ane tene pariNAme AvA mahAna maMtranI racanA thaI, saMgha para AveluM saMkaTa dUra thayuM. vidharmIo maMtranI zakti AgaLa mAta thayA. e pachI eka strI rasoI banAvI rahI hatI. gharanA kAmamAM eTalI DUbelI hatI ke bahAra bAMdheluM vAcharaDuM bhAgI gayuM toya khyAla na rahyo. - rasoI pUrI karI. AMgaNAmAM joyuM to vAcharaDuM na maLe. A strI vicAramAM paDI gaI ke have karavuM zuM ? AjubAju najara karI, paNa kyAMya vAcharaDuM dekhAya nahi. manamAM thayuM ke have ene zodhavA javuM paDaze. Thera Thera tapAsa zrI mahAvIra vANI | sarva duHkhonA kSayanI icchA rAkhanAra puruSo saMyama ane tapathI purvakarmono kSaya karI siddhagatine prApta kare che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 28 : 39 kathAmaMjUSA 13ro kathAmaMjUSA 133 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h 59. jJAnano garva Abhika nAmanI nagarImAM pudgala nAmano tapasvI sAdhaka vasato hato. enuM tapa evuM ke sahu koIne enI Atmazakti mATe Adara thAya. kyAreka dhomadhakhatA tApamAM bharabapore be hAtha UMcA rAkhIne pudgala tapa kare, kyAreka vRkSanI jema sthira Ubho rahIne AkaruM tapa kare. enuM tapa ane dhyAna evAM ke sahu koI ene ApoApa vaMdana kare. pudgalanA AtmAmAM tapathI zuddhino saMcAra thavA lAgyo. ajJAnano aMdhakAra dUra thavA mAMDyo ane jJAnano prakAza anubhavavA lAgyo. A pudgalane divya jJAna utpanna thayuM. ene pariNAme brahmaloka sudhInuM vizva dekhAvA lAgyuM. A navA anubhavane kAraNe pudgalanA aMtaramAM pArAvAra AnaMda chavAI gayo. e to harSaghelo banI gayo ane kahevA lAgyo ke tapa ane tyAgane pariNAme eNe jagatanuM sarvajJAna jANI lIdhuM che. koI loka ajANyuM nathI ke koI zAstra muzkela nathI. eNe enA brahmajJAnanI vAto karavA mAMDI. A samaye kathAmaMjUSA 134 bhagavAna mahAvIra Abhika nagarImAM pravezyA. nagaramAM Thera Thera eka ja vAta thatI hatI. parivrAjaka pudgalane brahmaloka sudhInA vizvanuM darzana thayuM che. evuM adbhuta darzana ane jJAna ene lAdhyuM che ke jenI koI vAta na pUcho. have pudgala parivrAjakane mATe AkhI duniyA enI jANano viSaya banI che. jJAnano paNa eka garva hoya che. harSaghelo pudgala UMDe UMDe AvA garvane poSavA lAgyo. pudgalanA jJAnanI vAta bhagavAna mahAvIranA prathama gaNadhara gautamasvAmIe sAMbhaLI. emaNe jijJAsAthI bhagavAna mahAvIrane pUchyuM ke pudgala parivrAjakane thayeluM divyajJAna e zuM brahmaloka sudhInuM vizvanuM pUrNa jJAna che ? A vAta sAMbhaLIne bhagavAna mahAvIre kahyuM ke ene jeTaluM jJAna thayuM che te barAbara che, paraMtu te pUrNa jJAna nathI. jeTalA vizvanuM ene darzana thayuM che ethIya vadhu vizva che, jeno pudgalane khyAla nathI. pudgala parivrAjake bhagavAna mahAvIranI vAta sAMbhaLI. ene jANyAno garva hato paraMtu enI sAthosAtha enA AtmAmAM namratA hatI. bhagavAna mahAvIranAM A vacanoe enI namratAne sparza karyo ane pudgala parivrAjaka vinamra banIne bhagavAna mahAvIra pAse gayo. A samaye bhagavAna mahAvIre pudgala parivrAjakane kahyuM, tamArAM tapa ane tyAgane kAraNe tamane jJAna lAdhyuM che, tame je jANyuM che eno AnaMda jarU2 mANo, paraMtu jeTaluM jANyuM che enA parathI vadhu jANyAno garva na rAkho. pudgala parivrAjakane potAnI bhUla samajAI. eNe vinamra banIne prabhu mahAvIrane vaMdana karyA. pharI tapane mArge AgaLa cAlavA lAgyo ane vadhu jJAnane mATe jhaMkhanA sevavA lAgyo. 11 zrI mahAvIra vANI // je jANavAnuM che te jJAna che, je jovAnuM che (je zraddheya che) te darzana che ane je puNya ane pApano parityAga che te cAritrya che. zrI mokSapADa 37 kathAmaMjUSA 135 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ la 60. Atithyano AnaMda zrIdevI kahe to vimala maMtrInI huM gharavALI chuM. ghara mAruM che ne mArI vinaMtI che ke DAyaro jamIne jAya, DAyaro kahe, 'to ame jhAjhA mANaso chIe." zrIdevI kahe "enI ciMtA nathI. DahelI vizALa che ane dila pahoLuM che.' bhATa-cAraNono DAyaro rokAyo, nAhyA-dhoyA pachI jamavA beThA. chUTuM cUramuM ne upara vADhIe ghI ! pIrase zrIdevI. bhATa-cAraNo kahe, 'bApa ! khamaiyA kara, amAre peTa che, pAdara nathI.' zrIdevI kahe, "khamaiyA to karuM paNa mArA praznano uttara Apo to !! bhATa kahe, "pUcho !' zrIdevI kahe, 'saMtAnone mUkIne mevA-mIThAI koNa jame ?" bhATa vicAramAM paDI gayA. zrIdevI kahe, 'tame jamyA ne tamArAM bALaka ema ne ema rahyAM. A na zobhe, teDAvo emane.' bhATa kahe, 'be divasa lAge.' to zrIdevI kahe, 'ahIM vAMdho nathI. gAma AkhAne kaMTha ane kahANInI lahANI karajo.' bhATa rokAyA, chokarAM teDAvyAM. tyAM to maMtrIzvara vimala AvyA. vimalamaMtrI kahe, 'zrIdevIne be divasa ApyA to mane cAra maLavA joIe. puruSoe puruSano pakSa levo ghaTe.' bhATacAraNo moMmAM AMgaLAM nAkhI gayA. mahemAnI to vimala maMtrInI ! mahAmaMtrI vimalanI nAmanA cAre dizAmAM hatI. bahu nAmanA paNa sArI nahIM. bhalabhalAnA dilamAM IrSA jagADe. teoe bhATacAraNone taiyAra karyA re vimalanA zo bhAra ! hamaNAM enI khabara laI nAkhIe. vAtavAtamAM pAMcaso ne agiyAra bhATa vimala zAhane maLavA caMdrAvatIne dvAre AvyA. caMdrAvatI eTale ArasanI nagarI! vimalamaMtrI bahAragAma hatA. raDatI hatI ne piyariyAM maLyAM ! bhATa-cAraNo kahe ke hoziyAra yajamAna ghera hoya ja nahIM. cAlo. A vakhate vimalamaMtrInAM patnI zrIdevIe temaNe kahevarAvyuM ke DAyaro badhA jamIne jAya. DAyaro kaMI mAne ? zANI zrIdevIe kahevarAvyuM ke DAyarAe jamIne javuM hoya to jAya, na jamavuM hoya ne javuM hoya to bhale jAya, paNa mArA eka praznano uttara ApatA jAya. A ghara konuM? DAyaro vismaya pAmyo. AgevAne kahyuM, 'ghara to strInuM ja 11 zrI mahAvIra vANI | dharma ja eka evuM pavitra anuSThAna che, jenAthI AtmAnuM zuddhikaraNa thAya che. zrI sthAnAMga sUtra 1.1.40 thAmaMjUSA 136 kathAmaMjUSA 137 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prathama tIrthaMkara RSabhadevanA samayamAM mANaso prAyaH saraLa, paraMtu jaDa buddhivALA hatA. chellA tIrthaMkaranA - eTale AjanA - mANaso prAyaH kuTila ane jaDa buddhivALA che. eTale vistArathI AcAramArga samajAvavA pAMca vAma yojyA che." bIjAthI tevIsamA tIrthaMkaronA samayamAM jIvana saraLa ane catura hoya che, thoDuM kahIe, temAM jhAjhuM samajatA. e mATe cAra yAmano dharma emanA vakhatamAM rahyo." gaNadhara zreSTha gautamasvAmInI vAta sAMbhaLIne kezIkumAra zramaNa vicAramAM paDyA. emane khyAla Avyo ke dareka samayane potAnI AgavI mAga ane jarUriyAta hoya che ane tethI potAnA samayanI jarUriyAta joIne bhagavAna mahAvIre cAra yAmamAM pAMcamAM yAmanuM umeraNa karyuM hatuM. e sivAya bIjuM badhuM to samAna che to pachI A bheda zAne ? e divase gautamasvAmI ane kezIkumAra zramaNa be judA pravAhane badale eka pravAha banI gayA. baMne sAthe maLIne dharmanI prabhAvanA karavA lAgyA. kezIkumAra zramaNe parivartanane pArakhyuM ane ene svIkAravAnI vyApakatA batAvI, kAraNa ke dharma e joDanAruM paribaLa che, judA pADanAruM nahIM. Aje dharmane nAme keTalAya nAnA nAnA saMpradAyo UbhA thAya che. jema saMpradAya nAno tema vadhu jhanUnI. A samaye koI guru gautamasvAmI ane kezIkumAra zramaNane yAda karaze kharuM? 61. anekAMtanuM aikya eka ajaba ghaTanA banatI hatI. bhagavAna pArzvanAthanA zramaNonuM ne bhagavAna mahAvIranA zramaNonuM saMmelana maLatuM hatuM. zrAvastI nagarInA koSTaka caityamAM bhagavAna mahAvIranA pratinidhi tarIke gautama gaNadhara AvyA hatA. zrAvastI nagarInA hiMduka udyAnamAM bhagavAna pArzvanAthanA kumAra kezIkumAra zramaNa birAjatA hatA. paNa potAnA samudAya sAthe UtaryA hatA. teo bhagavAna pArzvanAthanA saMpradAyanA hatA. vRddhono Adara karavA jJAnI gautama sAme pagale kezI pAse gayA hatA. A saMmelananI carcA sAMbhaLavA anya tIrthika aneka sAdhuo ane hajAro gRhastho ekatra thayA hatA. kezIkumAra zramaNe gautamane prazna karyo, "he gautama ! bhagavAna mahAvIra ne bhagavAna pArzvanAthano muktimArga samAna che, pachI temanA dharmamArgamAM bheda kevA ? bhagavAna pArzvanAtha cAra dhAmavALA dharmanI prarUpaNA kare che, ne bhagavAna mahAvIra pAMca yAmavALA dharmanI." gaNadhara zreSTha gautamasvAmI bolyA, "pUjya ! A bheda buddhinA che. jevI buddhinA mANasa tevI buddhizALI prarUpaNA. kathAmaMjUSAR138 | zrI maNavIra vANI | bhayAkula prANIne mATe zaraNanI prApti zreSTha nivaDe che. tevI rIte prANIo mATe bhagavatI ahiMsAnuM zaraNa vizeSa hitakara che. zrI pra vyAkaraNa sUtra, 2, 1 kathAmaM pA3i9 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ h 62. sarva jIvo pratye karuNA rAjagRhI nagarImAM navo prakAza phelAyo hato. jyAM eka samaye hiMsAno dAvAnaLa phelAyo hato, tyAM have ahiMsAnI bhAvanA sarvatra guMjatI hatI. agAu prANI ke mAnavIne mAravAmAM vIratA ke mahattA pragaTa thatI hatI. tene badale have prajAmAM nAnAmAM nAnA prANI ke jIvajaMtunI hatyA karanAra tarapha aNagamo jAgyo hato. eka samaye prANIone pIDavAmAM parAkrama lekhavAmAM AvatuM hatuM. ene badale have prANInI pIDAnI vedanA nagarajano anubhavatA hatA. kAlaukarika e rAjagRha nagarIno sahuthI moTo kasAI hato. enA kasAIkhAnAmAM roja seMkaDo pADAone krUra rIte mAravAmAM AvatA hatA. AvI hiMsA joI bhagavAna mahAvIranA parama anuyAyI zreNikanuM hRdaya kaMpI UThyuM. eNe tatkALa kAlaukarikane bolAvyo. roja moTA charAthI asaMkhya pADAo mArato kAlaukarika samrATa zreNika pAse hAjara thayo. samrATe kahyuM, "kAlaukarika ! tuM mArA rAjyanuM kalaMka che. huM ahiMsAnuM thAmaMjUSA 140 pAlana karuM ane tuM roja seMkaDo pADAne nirdayatAthI haNI nAkhe te kevuM kahevAya ? mAre A mahAna rAjagRha nagarInI zarama miTAvavI che, AthI tuM pADA mAravAnuM choDI de. enA badalAmAM tane huM aDhaLaka dhana ApIza." kAlaukarika vicAramAM paDI gayo. cheka bALapaNathI e kasAIkhAnAmAM kAma karato hato. A kAma e ekAeka kaI rIte choDI de ? ene mATe have pADAonI katala, e koI dhaMdho ke rojagAra nathI paNa enA saMskAra banI gayA hatA. pADAne mAryA vagara te kaI rIte jIvI zake ? katala karavAnI baMdha kare, to bIjuM zuM kAma kare ? kAlaukarike vicAryuM ke jo samrATa pAsethI saMpatti laIne e A kAma baMdha karI deze to sAva navarodhUpa banI jaze, pachI divasa gALaze kaI rIte ? kAma karyA vinA rAtre UMgha Avaze kaI rIte ? kAlasaukarike namratAthI samrATane potAnI asamarthatA kahI. samrATa zreNikane mahAapamAnano anubhava thayo. A te kevo mAnavI ke je samrATanI AjJA zire caDhAvato nathI. rAjagRhInI AbarU mATImAM meLave che. samrATa zreNike ene tatkALa keda karavAno hukama karyo ane kAlaukarikane aMdhakSamAM nAkhI dIdho. samrATa zreNikanA AnaMdano pAra na rahyo. eNe atyaMta harSa sAthe bhagavAna mahAvIra samakSa nivedana karyuM, "prabhu ! meM kAlaukarika pAse pADA mAravAnuM choDAvI dIdhuM. pADAonI hatyA baMdha karavA e taiyAra nahoto, paNa meM ene aMdhakSamAM nAkhyo. have e pADAo zI rIte mAraze ?" bhagavAna mahAvIre kahyuM, "mAtra daMDathI, baLathI ke kedathI vyaktinA cittanA pragADha saMskAra badalI zakAtA nathI. kAlaurikanuM hRdayaparivartana thAya, to ja e pADAone mArato aTake." samrATa zreNike kahyuM, "are, have e pADAone kaI rIte mArI zakaze ? zuM Apa kaho cho ke e aMdhakUpamAM paNa pADAo mArato haze ?" bhagavAna mahAvIre kahyuM, "hA, aMdhakUpanI bhInI mATImAMthI pADo banAvIne kathAmaMjUSA 14 1 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e Akho divasa mATIno pADo mArato haze !" samrATa zreNika aMdhakRpa pAse gayA ane joyuM ke kasAI kAlasaukarike mArelA mATInA pADAo paDyA hatA. enA tarapha dRSTi karI tyAre kAlasau karike potAnA kura hAtha vaDe eka mATInA pADAnI garadana kApato hato. samrATa zreNikane khyAla Avyo ke baLajabarIthI, rAjadaMDanA bhayathI ke kArAvAsanI koTaDIthI hiMsA choDAvI zakAtI nathI. hiMsA choDAvavA mATe to hRdayaparivartana thavuM n joIe. seMkaDo varSa pUrve banelI A ghaTanA Aje bhulAI gaI che. Aje jIva bacAvavAnI ke prANI choDAvavAnI vAta thAya che, paNa hiMsakanA hRdayaparivartanano koI vicAra karatuM nathI. mAtra jIva choDAvavAnI rakama Ape kazuM vaLatuM nathI. paraMtu kasAInA hRdayamAM jIva taraphanI karuNA jAge, to ja jIvanI hatyA aTaka ane ahiMsAno prakAza phelAya. 63. prajAnAM AMsu AjathI navaso varSa pahelAMno e samaya hato. gujarAtanI jAhojalAlIno e suvarNayuga hato. solaMkI vaMzanA sUryasamAna jayasiMha siddharAje thoDA samaya pahelAM A jagatanI vidAya lIdhI hatI ane samrATa kumArapALanuM zAsana pravartatuM hatuM. samrATa roja rAtre veza badalIne nagaracarcA karavA nIkaLe. prajAnAM duHkho jANe. emanI bhAvanA samaje. rAjanI vyavasthAno khyAla meLave. samrAMTe kumArapALe eka gharanA khUNAmAM besIne strIne codhAra AMsue raDatI joI. tapAsa karatAM jANa thaI ke A strIno pati avasAna pAmyo hato. vizeSa tapAsa karatAM khyAla Avyo ke enA bhaviSyanI bhAre ciMtA hatI. AvatIkAle jIvanano nirvAha kevI rIte karaze enI phikara satAvatI hatI. chUpA vezamAM rahelA samrATe kumArapALe e yuvAna vidhavA nArIne kahyuM, are, ATaluM badhuM AkaMda zAne karo cho ? zuM tamArI saMbhALa rAkhanAra koI ja nathI.' kathAmaMjUSA 143 1 zrI mahAvIra vANI | je rIte agni jIrNa ane zuSka lAkaDAMone jota jotAmAM bALI de che e ja rIte AtmaniSTha ane sneha rahita jIva tapa dvArA kamane jotajotAmAM bALI nAkhe che. zrI AcArAMga sUtra 1, 4 (3) : 33 kathAmaMjUSA 182 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vidhavA yuvatIe chalakAtAM AMsuvALI AMkhe kahyuM, "are dhana to mArI pAse che. paraMtu e dhana to rAja khUMcavI leze. pachI mAruM zuM ? A saMpatti e to rAjabhaMDAranI saMpatti banaze. vidhavAnI AMkhamAM to AMsu ane mukhamAM Aha ja raheze.' 'ema kema ?" chUpA vezamAM rahelA samrATe pUchavuM. 'AnuM kAraNa che A rAjano kAyado. je vyakti gujarI jAya ane enI pAchaLa koI vArasa na hoya to tevuM aputriyA dhana rAja laI le che ane potAnA khajAnAmAM rAkhI le che. AthI have mane mArA gujarAnanI ciMtA che. eka to anAtha banI ane emAM vaLI nirdhanatA AvI !" chUpA vezamAM rahelo samrATa kumArapALa cUpacApa cAlI nIkaLyo. e manomana vicAravA lAgyo ke rAjanuM kAma nirAdhArane AdhAra ApavAnuM che ke pachI nirAdhArane nirdhana banAvavAnuM che ! rAjane game teTalI khoTa Ave to paNa Avo kAyado cAle nahIM. kAyado prajAnAM AMsu lUchavA mATe che, AkaMda mATe nahIM. samrATa kumArapALe aputriyA dhanano kAyado dUra karavAno nirNaya karyo. tyAre ghaNA darabArIoe kahyuM ke Ane pariNAme to rAjabhaMDArane thatI AvakamAM ghaNuM moTuM nukasAna thaze. rAjya ghaNI moTI rakama gumAvavI paDaze. samrATa kumArapALa potAnA nirNayamAM meru zikharanI mAphaka acaLa rahyA ane kAyo dUra karyo. 64. mahAjananI sUjha gujarAtanA rAja siMhAsana para be ghaTanAo sadAya UthalapAthalabharI banatI hatI. koI rAjA siMhAsana para ArUDha thAya tyAre keTalAya kAvAdAvA khelAtA hatA. koI rAja meLavavA prapaMca Adare, koI thanArA rAjAnI kAna bhaMbheraNI kare to koI vaLI pradhAna ke senApatine sAthamAM laIne rAja palaTAno prayAsa kare. rAjane mATe bIjo kaparo kALa te rAjAnA avasAnano gaNAto hato. rAjA bImAra paDe tyArathI prapaMca zarU thAya. avasAna thAya tyAre parAkASThAe pahoMce. gujarAtanA siMhAsana para rAjA karNadevanuM rAja cAlatuM hatuM. karNadeva ekAeka bImAra paDyA, bALaka jayasiMhano ekAeka rAjyAbhiSeka karavAmAM Avyo. rAjamAtA mInaLadevI nAnA putrane laIne patinA avasAna nimitte yAtrAe nIkaLyAM. trepana ghATe pharyA, bAvana tIrtha pUjyAM. yAtrA karIne pATaNa pAchAM pharyA ne joyuM to zaheranA daravAjA emanA mATe baMdha hatA. pATaNamAM bhAre rAjakhaTapaTa cAlatI hatI. koIe kahyuM ke mInaLadevI to karNATakanI che. jayasiha nAno che. paradezI rAjamAtAnuM rAja kathAmaMjUSA145 1 zrI maNIra vANI | rAjana, eka dharma ja rakSaNa karanAra che, enA sivAya saMsAramAM koI paNa manuSya rakSaka nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra, 14, 40 kathAmaMjUSA Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ on ja ; ke gujarAta kaI rIte sAMkhI zake ? koIe kahyuM ke game te thAya paNa mInaLadevIne pATaNamAM praveza ApI zakAya nahIM. vakhata vItato cAlyo. pATaNanA gaDhanA daravAjA baMdha rahyA. Akhare thAkelI mInaLadevI gAmanI bahAra AvelI dharmazALAmAM rAtavAso rahevA jatI rahI. vakhata vakhatane mAna hoya che. mInaLadevI Aje nirAdhAra hatI. enI sAthe yAtrAe gayela muMjAla mahetAthI paNa kazuM thaI zake tema nahotuM. evAmAM mInaLadevIne udayana maMtrIno vicAra Avyo. emaNe udA mahetAne ciThThI lakhIne kahevarAvyuM ke Aje bhAInA premanI kharI parIkSA che. bahenanI AbarU javA beThI che, kaMIka karo. pATaNamAM rahetA udA mahetAne ciThThI maLI. teo tarata pATaNanA mahAjana pAse gayA. e jamAnAmAM mahAjananI hAka vAgatI, mahAjana pAse buddhi, baLa ane dhana tro hatAM. jyAM dhana vAparavAnI jarUra hoya tyAM dhana vAparI jANatA. jyAM talavAra calAvavAnI jarU2 hoya tyAM talavAranA dAvapeca batAvI jANatA. mahAjana ekaThuM thayuM. udA mahetAe paristhitino khyAla Apyo. udA mahetAnI vAtano vicAra karIne mahAjane TharAva karyo. | 'Ajano samaya kaparo che. bIjAne rAja kAja soMpAya nahIM. daMDanAyaka madanapALa rAjamAtA mInaLa sAthe rahIne rAjavahIvaTa calAve.' mahAjananI tAkAta eTalI ke enI sAme thavAnI koInI hiMmata nahIM, bhalabhalA camarabaMdhIne paNa mAthuM namAvavuM paDe. rAjamAtA mInaLadevInA virodhIonA hAtha heThA paDyA. pATaNanA killAnA daravAjA khUlyA, emanA pravezano utsava UjavAyo. udA mahetAnI hiMmata ane AvaData para mInaLadevI khuza thayAM. emaNe mULa mAravADanA udA mahetAne karNAvatInA nagarazeTha banAvyA. 65. hRdayapalaTo sADA traNaso varSa pUrvenI A kathA che. e samaye gujarAtano dariyAkAMTho gujarAtI vepArIonI kAbeliyatathI jagatamAM gAjato hato. vAjiyA zeThanAM vahANo sAgara para sAmrAjya dharAvatAM hatAM. vAjiyA zeTha sAgaranI saphara mATe vahANo taiyAra karatA hatA, tyAre temanA munIme jANa karI ke dariyAmAM kacchakAThiyAvADanA saMdhAra, jata ane mera lokoe dariyAmAM bhAre Dara Ubho karyo che. arabI ane phiraMgI cAMciyAo sAthe e bhaLI gayA che. vAjiyA zeTha Ano sAmano kaI rIte karavo eno vicAra kare che, tyAM to kaptAna vIjarelanAM vahANo dekhAyAM, cAMciyAone nAthavAmAM kaptAna vIja rela jANIto hato. eNe hajAro cAMciyAono ghANa kADhaco hato ane dariyAI laDAImAM bhalabhalAne zaraNe lAvyo hato. enA zauryacihna rUpe jANe enA deha para keTalAya thA dekhAtA hatA. kaptAna vIja rela vAjiyA zeTha pAse Avyo ane kahyuM, 'zeTha, Aje to sAgaranA sAvajane pakaDIne lAvyo chuM. sAgara | zrI mahAvIra vANI | asteya vratamAM niSThA rAkhanAra vyakti koInI anumati vinA tyAM sudhI ke dhaMta khotaravA eka taNakhaluM paNa leto nathI. zrI uttarAdhyayana sUtra, 19, 28 kathAmaMjUSA 146 kathAmaMjUSA 147 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'n para calanA khojagIe cAMciyAgIrI karIne cotarapha trAsa vartAvyo hato. have ene muzkeTATa pakaDIne laI Avyo chuM. govAnI sarakAre khojagIne eka lAkha lyAherI(rUpAnA sikkA)no daMDa karyo che. ema paNa kahyuM che ke jo daMDa na bhare to dasamA divase ene dehAMtadaMDa Apavo." paDachaMda kAyAdhArI khojagIne doraDAthI bAMdhavAmAM Avyo hato. eNe vAjiyA zeThane joyA. A zAha sodAgara pAse cAMciyAe dayAnI yAcanA karI. vAjiyA zeThamAM kSatriya ane vIratva baMne hatAM. emanI AMkhomAM dayAno bhAva joI kaptAna vIjarele kahyuM, 'jojo, Ane dayA na karazo. eno bharoso zuM ? Aja vacana Ape ane AvatIkAle pharI jAya to ?" vAjiyA zeThe kahyuM, 'pApIne paNa dila hoya che, game tevA verAna dilamAM paNa kyAreka lAgaNInA aMkuro phUTatA hoya che. e samaye mAnavInA hRdayamAM sAco bhAva jAgI jAya to e palaTAI jAya. dhAro ke e khoTuM vacana ApIne chetarapiMDI kare to ApaNe paNa kyAM pAchA paDIe evA chIe ? pharI vAra enI sAthe jaMga khelIne jera karIzuM.' kaptAna vIja rela haju vicAramAM hato, vAjiyA zeThe kahyuM, 'juo, A ATha divasa parvane kAraNe ApaNuM vahANavaTuM baMdha che. parvanA divasomAM pAvana kAma karI laIe. A to kSamA mAganArane kSamA ApavAnI taka UbhI thaI che. ema kahe che. ke A parvanA divase eka gaNuM dAna Apo to so gaNuM puNya maLe. govA sarakArano eka lAkha lyAharI (rUpAno sikkA)no daMDa mArI pAsethI laI jajo. paNa Aje Ane mukta karo.' kaptAna vIjavela vAjiyA zeThanI udAratAne joI rahyA. Ane pariNAme caulAnA khojagIe cAMciyAgIrI choDIne vahANavaTAno dhaMdho zarU karyo. eNe harAmanA hajAra choDI halAlano eka khAvAno nirdhAra karyo. e divasathI khojagInuM aMtara badalAI gayuM. 66. trAjavuM ane talavAra aravallInI aMdhArI banelI TekarIo para, bhAlA hAthamAM rAkhIne UbhelA rANA pratApanA manamAM zahenazAha akabarano saMdezo ghUmarAto hato. zahenazAha akabare rANA pratApane kahyuM hatuM ke dilahI darabAramAM tamArA mATe mana cAhyuM ane moMmAgyuM Asana taiyAra che. bIjI bAju verAna jaMgala, khAvAnA sAMsA ane emAM potAnI bALakInuM bhUkhanA du:khe thatuM rudana rANA pratApane saMbhaLAtuM hatuM. rANA pratApe aDIkhama UbhelA aravallI parvata para dRSTi pheravI. bAjumAM svataMtratAthI vahetA jharaNA para AMkho sthira karI. dilhInA zAsana sAme svAtaMtrya-yuddhanI rANAe udghoSaNA karI hatI. zahenazAha akabare potAnI vAtano tiraskAra karanArA rANA pratApane miTAvI devA dilhIthI pracaMDa lazkara mokalyuM. rANA pratApa mATe mevADa choDIne siMdhamAM cAlyA javAnI ghaDIo gaNAI rahI hatI. emaNe mAla-asabAba bAMdhavA mAMDyo A vakhate eka vaNika nara mArate ghoDe Avyo ane eNe kahyuM, 'rANAjI, dezano sUraja asta thavA nahi dauM, zuM khape ?" kathAmaMjUSA 148 kathAmayA 1e Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'dhana, Aja dhanathI dharma Takaze. sainiko mATe zastra, vastra ne anna joIe, ane e ANavA mATe dhana joIe.' 'rANAjI ! dareka dezavAsIno deha jema rASTranI mUDI che, ema dareka dezavAsInI mAlamattAnuM mAlika Akhare to rAjya che. mArI pAse pUratuM dhana che. Apa svIkAro!' 'paNa bhAmAzA ! mane to apAra dhana khape. keTaluM dhana che tamArI pAse ? sAta sAta peDhInuM saMghareluM dhana ! sAvaraNInI saLIthI laIne strInA saubhAgyakaMkaNa sudhInuM sarvasva Apane samarpaNa !' vaNika nara bhAmAzAe kahyuM. emAM Avezano jarAya aMza nahoto. pote moTuM dAna kare che evo koI garva nahoto, mAtra pharaja adA karyAno bhAva hato. 'dhananI khUba jarU2 che. sAme dilhIpati jevo duzmana che.' 'rANAjI ! aDasaTTe pacIsa hajAra sainikone 20 varSa nabhAvI zakAya teTaluM dhana mArI pAse che ane pachI A jhoLI che. rASTra mATenI bhIkhamAM kadI bhUkha hotI nathI. aDhAra karoDanI A saMpattinA dhana sAthe AtmadAna paNa karuM chuM. sevakane trAjavuM ne talavAra baMne jhAlatAM AvaDe che.' 'zAbAza bhAmAzA ! paDatA bhANane udhdhAryo eka kavie ane eka viNake ! A rASTra ane mArA zUrA saradAro tamArA sadAnA RNI raheze. mevADanA yazalekha lakhAze tyAre tamAro yaza pahelAM gavAze. tame tamArA rANAne ane rASTrane paDatAM uddhAryAM che !' e sAMja A arpaNa joIne nakaruM sonuM varasAvatI AthamI gaI. itihAsa kahe che ke bhAmAzAe saMpattinuM dAna to ApyuM paNa ethIya vadhu laDAInA medAnamAM rANA pratApa sAme raNajaMga khelI jANyo. 11 zrI mahAvIra yANI 11 jo matimAna sAdhaka satyanI AjJAmAM sadA tatpara rahe che, to mAra arthAt mRtyunA pravAhane pAra karI jAya che. zrI AcArAMga sUtra, 1, 3, 3 kathAmaMjUSA150 67. mAnavatAno mugaTa vi. saM. 1314 ane 1315mAM traNa varSano kAramo dukALa deza para paDyo. A dukALanA khapparamAM mANaso ane pazuo homAvA lAgyAM. loko kaNa kaNa anAja mATe taraphaDatA hatA. mAtA saMtAnone vecIne mUThI anAja meLavatI hatI. AvI kAramI paristhitimAM jagaDUzAhe potAnA annabhaMDAra khullA mUkI dIdhA. sAmAnya mAnavI Ave samaye naphAno vicAra kare jyAre jagaDUzAhe mAnavatAnI ciMtA karI. mAnavatA koI jAtane ja jue, nAtane na jue, amIra ke garIbano bheda na pADe, enI dRSTi to mAtra mAnava para ja hoya. jagaDUzAhanA annabhaMDAramAMthI garIba ane amIra, UMca ane nIca sahune anAja maLavA lAgyuM. A samaye keTalAya rAjAo dAnavI jagarUzAha pAse doDI AvyA. emaNe kahyuM, 'amArA rAjano annabhaMDAra khAlIkhama thaI gayo che. raiyata anAja vinA TaLavaLe che. prajAnuM duHkha kathAmaMjUSA 151 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ amArAthI joyuM jatuM nathI. tame sahune sahAya karo cho to amane paNa sahAya karo.' jagaDuzAhe kahyuM, 'A anAja rAjAo mATe nathI, amIro mATe nathI, A anAja to garIbonuM che. garIbo paNa evA ke jemane anAja vinA jIvavuM dohyaluM banyuM che. bhUkhathI TaLavaLanArA evA loko hoya che ke kadAca anna vinA sAMjanA sUryAsta prANatyAga karI de.' rAjAoe jagaDUzAhane kahyuM ke teo A anna AvI vyaktione ja Apaze. garIbamAM garIba mANasonA mukhamAM e anAjano koLiyo jaze evI khAtarI ApI. jagaDuzAhano annabhaMDAra AmajanatA mATe khullo mukAyo. emaNe Thera Thera anna ApatI dAnazALAo kholI. ekasa ne bAra jeTalAM sthaLoe cAlatI dAnazALAmAMthI duSkALathI pIDita loko annadAna meLavatA hatA. jagaDuzAhe ATha abaja ane sADA cha karoDa maNa anAja anUnI dAnagaMgAmAM vinAmUlya vahAvI dIdhuM. hajAro garIbonA motanA mukhamAMthI ugAro thayo. kAramo dukALa pAra thayo. A dAnavIra jagaDuzAha mRtyu pAmyA tyAre khuda dilhInA bAdazAhe mAthA parathI mugaTa utAryo hato, kAraNa ke e divase mAnavatAnA mugaTe A duniyAnI vidAya lIdhI hatI. dezanA itihAsamAM dAnavIra jagaDuzAha dAnezvarI tarIke to vikhyAta banyA, paraMtu ethIya vizeSa mahAna mAnavatAvAdI tarIke pUjAyA hatA. mAnavatA e ja sauthI moTo dharma che. zrI mahAvIra vANI | je vyakti duSkara brahmacaryanuM pAlana kare che, e brahmacArInA caraNomAM deva, dAnava, gaMdharva, yakSa, rAkSasa ane kinnara e badhA namaskAra kare che. zrI uttarAdhyayana sUtra, 16, 13. kathAmaMjUSA 1para)