Book Title: Jain Dharm
Author(s): Vatsalyadeep
Publisher: Vatsalyadeep Foundation Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/005253/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaivadhartA suni zrI vAtsalyadIpa Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. muni zrI prema pra bha sa ga 2jI ma. muni vAtsalya dIpa" jaina saMghanA pratiSThita vidvAna yuvAna munivara che. te jasvI ciMtaka, prabhAvaka vaktA ane uttama sAhityakAra tarIke jANItA A munizrInuM sarjana deza-videzanI aneka bhASA mAM lokapriya thayuM che. teo zrI e "jainadharmanI prAthamika ane tAttvika pIThikA samajAvatuM AlekheluM pustaka ApanA hAthamAM che. pUjya munizrI vAtsalyadIpa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pU. munizrI premaprabhasAgarajI ma. muni vAtsalyadIpa' likhita jainadharma (jaina dharmano paricaya) AvRtti : prathama, sapTembara, 1993 prata : 2000 mUlya : rUA. 25-00 prakAzaka : zrI vAtsalyadIpa phAunDezana 'ravi', bhagavAnanagarano Tekaro, upAzraya pAse, pAlaDI, amadAvAda- 380 006. phona : 416887 TrasTI maMDaLa : zrI rajanIkAMta mo. zAha, zrI 2maNalAla mo. gAMdhI zrI prabhudAsa la. koThArI, zrI hasamukhabhAI jAnI, zrI upeza ke. zAha citra saujanya : AcAryazrI yazodevasUrijI mahArAja mudraka : prinTeriyA ophaseTa prinTarsa 3, ArasI kornara, selara, gujarAta koleja sAme, elIsabrIja, amadAvAda-380 006. phona : 425831 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI jinatattvane caraNe samarpita - muni vAtsalyadIpa mAhare tAharUM vacana pramANa, nahi mAnuM avaranI ANa ! Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastuti jaina darzana e bhAratIya saMskRtino muguTamaNi che. maulika draSTibiMduthI suzobhita A dharma potAnA viziSTa tattvajJAnanA lIdhe vizvamAM saune haMmezA AkarSita kare che, AnaMdita kare che, ArAdhaka banAve che. A tattvajJAnane vaijJAnika ane tarkabaddha rajU karavAnI koziza pratyeka samaye jainAcAya e karI che. A pustaka paNa e kozizano ja eka bhAga che. thoDAMka varSa pUrve muMbaImAM vihA2kALamAM tAttvika pravacano karelAM tenI saMgrahita noMdhomAMthI A pustaka lakhAyuM che. mAtra jaina darzana zuM che tenI prAthamika paNa mahattvapUrNa samaja AmAMthI maLI raheze. anupama rahasyothI sabhara A gharmanta samajavA jeTalo prayatna jyAre paNa thAya te haMmezA karmanirjarAnuM uttama sAdhana pUrvasUrioe kahyuM che. have kyAreka jinatatvanA rahasyo samajAvavA mATe eka alaga graMtha karavAnI bhAvanA che. A pustakanI hastaprata seMkaDo hAthamAMthI pasAra thaI che ane tene mATe maLelAM tamAma sUcano temAM samAvI levAyA che. emAMthI thoDAMka lekho "prabuddhajIvanamAM tyAre prakaTa paNa thayelAM. haMmezA tenA mATe Agraha thato rahyo ke e jaladI prakaTa thAya paNa te aneka kAryonI vacce Aje 12-13 varSa pachI graMtha dehI thAya che. eno evo samayakALa nimayo haze ! A kArya saMpUrNa thAya che tyAre jeNe A karmabhUmimAM anaMta jIvone tAya che tevA A jinatatva pratye aMtaramAM savizeSa zraddhA vikase che ane saveLA mane paNa te mokSadA banI rahe tevI prArthane bhItara jAge che. AmAM kyAMya paNa dharmatatvanuM anusaMdhAna tUTayuM hoya to huM kSamA prArtha chuM. jaina darzana e sAcA arthamAM Atmadarzana che. nijaguNamAM 2maNa karavAnI bhAvanA prakaTa karavA mATe AtmA ane tenI AsapAsa rahelA vAstavane oLakhavuM joIe ane te mATe jainadharma sahAyaka bane che. e jainadharmano paricaya ahIM prastuta che. jainakuLamAM janmelA jainane to potAnA dharmano paricaya hovo ja joIe ane te mATe A dharmagraMtha upayogI banI ja raheze paNa jena/jainetara saune A paricaya priya thaze ja tevI mane zraddhA che. - muni vAtsalyadI 5 Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukamaNikA pAnA naM. 1. jinezvara prarUpita jenagharma - covIsamAM tIrthakara bhagavAna mahAvIra - zrI caturvidha saMgha - agiyAra gaNadharo - navakAra maMtra - cAra zaraNAM 2. jenagharmanuM jJAnavijJAna - pAMca dhyAna ne, 3. jenagharmanuM tatvajJAna - saMkSepamAM nava tattva 4. jena gharmanuM jIvavijJAna - jIvane bhedaprabheda jenagharmanuM ajIva vijJAna - dhamastikAya * adhamasikAya - A kAzAstikAya - pudgalAstikAya - kALa 6. jena gharmanI AcAra saMhitA -sAdhudharma - gRhastha dharma - sAdhu dharma (sarva viratI dharma) - vilakSaNa jIvana - gRhastha dharma (deza viratI gharma) - aNuvrata, guNavrata, zikSAvrata - bAra vratano paricaya - kamadAna - pA5 sthAnako - rojanA kartavya - cauda niyama - dinacaryA jainadharmanI AhAra vihAra saMhitA - AhAra saMhitA * tapa - bAhya tapa - AtyaMta2 tapa 35 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - viziSTa tapa - vihAra saMhitA (aSTa pravacana mAtA) - samiti - gupti - vicAra saMhitA (soLa bhAvanA) jaina dharmanuM karma vijJAna - jIvanuM svarUpa - karmanuM svarUpa - karmanA prakAra - kaSAyA - kaSAyanA bheda - kaSAyanA niyaMtraNa - lehyA - leyAnA rUpa svarUpa 9. jainadharmanuM tatvajJAna - samyakta - mithyAtva - syAdavAda - nayavAda - pramANa - nikSepa - pAMca samavAya 10. jenadharmamAM dhyAna 11. jenagharmanuM maraNa vijJAna - akAma maraNa - sakAma ma2Na 12. jenagharmamAM mokSa 13. pariziSTa jaina sAhitya - eka chabI 14. 45 Agamo - AgamomAM kayA kayA viSayanI carcA che. - jaina nyAyanA mahAna lekhako ane temanI kRtio - yoga ane adhyAtmanA graMtho - karma sAhitya - sAhitya graMtho - mahAkAvyo - nATako - kathAo - kalA ane vijJAna uparanA graMtho Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - MODE How namo arihaMtANaM / siddhANaM namo AyariyANaM 10 10 namo uvajjhAyANaM M namo loe sabasAhUNaM / eso paMcanamukkAro, sabapAvappaNAsaNo / maMgalANacasaborsa, paDhama havai maMgalaM' 8% . Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. jinezvara prarUpita jaina dharma jana dharma e bhAratIya saMskRtinI prAcInatama gharma che. sakaLa kamothI mukta banAvIne AtmAne mokSa pamADanAra A gharma jaina dharma tarIke eTalA 7 mATe oLakhAya che ke, teno saMbaMdha jina sAthe che. jinano artha che vijetA. pAMca IndriyonA viSayo ane mana upa2 jemaNe paripUrNa vijaya prApta karyo che tene jina kahe che. athavA to rAga ane dveSa, baMne upara jemaNe saMpUrNa vijaya meLavyo che tene jina kahe che. temaNe bhayaMkara kaSTo sahana karyA hoya che, zatru ane mitrane samacitta nihALyA hoya che. aMta2zatru jevA kone haNIne kevaLajJAna-atindriya jJAna prApta karyuM hoya che. sarvajJatAne prApta karelA mahApuruSane tIrthakara kahevAya che ane te jina tarIke paNa oLakhAya che. A jinane vitarAga, arihaMta, sarvajJa, prathama parameSThi AdI paNa kahevAmAM Ave che. evA covIsa tIrthaMkaro thayA. hamaNAM nI aMtima covIsImAM thayelA covIsa bhagavAnanAM nAma nIce mujaba che. zaSabhadeva 13. vimalanAtha ajitanAtha anantanAtha saMbhavanAtha 15. dharmanAtha abhinaMdana zAMtinAtha sumatinAtha kuMthunAtha paprabha aranAtha 7. supArzvanAtha mallinAtha 8. caMdraprabhu munisuvratasvAmI 9. suvidhinAtha naminAtha 10. zItalanAtha neminAtha 11. zreyAMsanAtha 23. pArzvanAtha 12. vAsupUjya 24. mahAvIra svAmI 2. 4 4 Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna mahAvIra svAmI Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upara jaNAvelA 24 tIrthaMkaro e jaina dharmanA puna: sthApaka che. kema ke, bharatakSetramAM emanI pUrve paNa anaMta covIzI thaI gaI che. ane teoe jaina dharmanI punaH puna: sthApanA karIne jagatanA kalyANane mATeno mArga cIMdhyo che. aMtima covIzInA chellA tIrthaMkara zramaNa bhagavAna mahAvIra thayA ane atyAre upalabdha jaina zAsanano paMtha temaNe banAvyo che. 24mA tIrthaMkara bhagavAna mahAvIra jaina dharma zrI arihaMtadevane tIrthaMkara kahe che. temAM 24mAM tIrthaMkara zrI bhagavAna mahAvIra thayA. kSatriyakuMDanA rAjA siddhArtha ane rANI trizalAnA e putra hatA. temanuM nAma vardhamAna hatuM. temano janma caitra sudI terasa (tA. 27mI mArca, I.sa. pUrve 599 somavA2)nA roja thayo hato. temaNe kArataka vadI dazama (tA. ra9mI Disembara, I.sa.pUrve 569 somavAra)nA roja dIkSA lIdhI. temane vaizAkha sudI dazama (tA. 23mI eprila I.sa pUrve 557 ravivAra)nA roja kevaLajJAna thayuM hatuM. teo Aso vadI amAsa (tA. 15mI okTobara I.sa.pUrve para7, maMgaLavAra)nA roja pAvApurI (bihAra)mAM nirvANa pAmyAM hatA. 30 varSanI yuvAna vaye dikSIta banelA vardhamAna svAmIe ugra tapazcaryA ane kaThina upasargo sahana karyA bAda kevaLajJAna pAmIne mokSa mATe je AcAra ane vicAranuM nirUpaNa ane pratipAdan karyuM, te dharma banI gayo. jine dharma banAvyo tethI te jaina dharma tarIke oLakhAyo. Aje jaina dharmanuM je svarUpa che tenuM prarUpaNa ane pratipAdana zramaNa bhagavAna mahAvIra svAmIe karyuM che. zrI caturvidha saMgha zrI arihaMta bhagavAna sarvajJa banyA pachI dharmanuM prarUpaNa karavAnI sAthe tenI vyavasthA mATe caturvidha saMghanI sthApanA kare che. sA, sAdhavI, zrAvaka ane zrAvikAnA samUhane caturvidha saMgha kahevAya che ane te tIrthaMtulya che. tIrtha tulya saMghanI sthApanA karanAra mahApuruSane tIrthaMkara kahevAmAM Ave che. agiyAra gaNadharo bhagavAna mahAvIre kevaLajJAna pAmyAM pachI sau prathama jemane dIkSA ApI ane potAnA ziSya tarIke sthApyA teo gaNadhara tarIke oLakhAya che. potAnI sAthe AvelA ziSyagaNanA teo dhAraka hovAthI gaNadhara kahevAyA. temanA nAma nIce mujaba che. 3 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. zrI gautama svAmI 2. zrI agnibhUtI gaNadhara 3. zrI vAyubhUtI gaNadhara 4. zrI vyakta gaNadhara 5. zrI sughamAM svAmI 6. zrI maMDita gaNadhara 7. zrI mauryaguNa gaNadhara 8. zrI aM kapita gaNaghara 9. zrI acalajAtA gaNadhara 10. zrI metArya gaNadhara 11. zrI prabhAsa gaNadhara Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dareka dharmanA anuyAyInI oLakhANa moTe bhAge tenA dharmanA nAme thatI hoya che. buddhanA bhakta bauddha, khristanA bhakta khristI tathA viSNunA bhakta vaiSNava kahevAya che. te ja pramANe jinanA jeo bhakta ke anuyAyI che teo jaina tarIke oLakhAya che. A jaino je dharma pratye AsthA ane Adara rAkhe che te jaina dharma che ane te jaina dharma potAnA siddhAMto pramANe Aje paNa jagatanuM kalyANa kare che. . navakAra maMtra namo arihaMtANaM namo siddhANaM namo AyariyAMNaM namo uvajjhAyANaM namo loe savvasAhUNaM eso paMca namukkAro savvapAvappaNAsaNo maMgalANaM ca santhesiM, paDhamaM havaI maMgalam jaina dharmano A mahAna sAdhanAmaMtra che ane pratyeka jaina haMmezA tenuM raTaNa karIne paMca parameSThine potAnA namaskAra kare che. cittanI ekAgratA pUrvaka gaNAto A mahAnamaMtra sAdhakane khUbakhUba lAbha Ape che. 5 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAra zaraNAM jaina dharmamAM AtmakalyANa mATe jemanI zaraNAgati svIkAravAnI kahevAmAM AvI che, tene cAra zaraNAM kahevAmAM Ave che. AtmAnI zuddhi ane zAMti mATe A cAra zaraNAMnuM smaraNa potAnI jAte athavA gurujana nA zrImukhe thI karavAnuM hoya che. zraddhA pUrvaka A cA2 zaraNAM svIkA2nA2ne cittazAMti prApta thAya che. ane karmakSaya paNa thAya che. cAra maMgala cattArI maMgalama cAra maMgala 1. arihaMtA maMgalam 1. arihaMta e maMgala che. 2. siddhA maMgalam 2. siddha e maMgala che. 3. sAhU maMgalam 3. sAdhu e maMgala che. 4. kevasalipannato dhammo 4. kevali prakAzita dharma maMgalam e maMgala che. cAra lokottama cattArI loguttamA cAra lokottama 1. arihaMtA loguttamA 1. arihaMta lokottama che. 2. siddha lAguttamA 2. siddha lokottama che. 3. sAhU lo guttamA 3. sAdhu lokottama che. 4. kevalipannato dhammo 4. kevali prakAzita dharma * loguttamo loko ttama che. cAra zaraNa 3. cattArI saraNa pawAmi cAra zaraNa 1. arihaMte saraNe pava jAmi 1. huM arihaMtanuM zaraNa lauM chuM 2. siddha saraNe pavakrAmi 2. huM siddhinuM zaraNa lauM chuM. 3. sAhU saraNa pava krAmi 3. huM sAdhunuM zaraNa lauM chuM. 4. kevali pannatta dharmo saraNa 4. huM kevalI prakAzita dharmanuM 5vAmi zaraNa lauM chuM. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. jaina dharmanuM jJAna-vijJAna pAMca jJAna jaina dharma kahe che ke je jANe che te AtmA che. AtmA jANe che ane jJAna e jANavAnuM sAdhana che. kata ane kA2NanI apekSAe jJAna ane AtmA baMne bhinna che, paraMtu vAstavamAM jJAna e AtmAnuM svarUpa che. jJAna AtmAno guNa che. saya ane jJAna baMne svataMtra che. dravya, guNa ane paryAya e seya che, jyAre jJAna e AtmAno nijI guNa che. paraMtu jANavA mAtrathI jJAna nathI thatuM. jANavuM e to pravRtti ke prayoga che. jJAnanI kSamatA anusAra dravya, guNa ane paryAya jANI zakAya che. A jANavAnA mAdayama Indriya ane mana che. A baMnenI zakti maryAdita che AthI eka samaye e ka ja paryAya (aMza)ne jANI zakAya che. paraMtu anAvRta jJAna (kevaLarAna) thI ekI sAthe tamAma padAthona jANI zakAya che. jJAnanA prakAra : anAvRtta-karmanA AvaraNa vinAnuM jJAna e ka che, te che kevaLajJAna. paraMtu karma nI aAva2Na nI avasthAmAM rAAna nA cAra prakA 2 batAvAyA che. AvRtti ane anAvRtta jJAna baMne maLIne pAMca prakAranAM jJAna che. te A pramANe : 1. matijJAna : pAMca Indriya ane mana - A cha vaDe je jaNAya te matijJAna che. sparzana, rasana, ghANa, cakSu ane zrotra - A pAMca Indriyo che. te bahAranA viSayone grahaNa kare che ane jANe che, paraMtu tenI anubhUti mana kare che. mana manana kare che. Indriyo dvArA grahaNa karelA viSayone jANavAnuM, mANavAnuM ane tenuM manana karavAnuM e kAma kare che. A mana samagra zarIramAM vyApta che. Indriya ane mananA jANavAmAM ATalo pharaka che. Indriyo mAtra Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUrta-dravyanA vartamAna paryAyane ja jANe che. jyAre mana mUrta ane amUrta baMnenA saikAlika ane ka rUpone jANe che. mana IndriyanI madada vinA paNa jANI zake che. mana ane kavidha rIte vicAre che. vicAra-prakriyA anusAra mati jJAnanA mukhya 28 bheda che ane vistArathI tenA 340 prakAra che. 2. zrutajJAna : sAMbhaLavAthI ke jovAthI je jJAna thAya te mRta jJAna che. amuka zabdano amuka artha thAya che. A prakAre vAcya-vAcakano je saMbaMdha thAya che, tene zrutajJAna kahe che. zrutajJAnanA 14 prakAra che. ukta matijJAna ane zrutajJAnano kSIranIra jevo gADha saMbaMdha che. jagatano dareka jIva A be jJAna dharAve che. matijJAnanA vividha prakAramAM jAtismaraNa jJAnano paNa samAveza thAya che. A jJAnathI pUrva janmonI smRti akabaMdha tAjI thAya che. A jJAnathI utkRSTAe 900 bhava joI zakAya che. 3. avadhijJAna : maryAdita kSetramAM rahelAM rUpI-mUrta padArthone IndriyonI madada vinA jANI zakAya tene avadhijJAna kahe che. te 8 prakAranuM che. tIrthakaro, devatAo ane nArakI - A traNeyane janmatAMnI sAthe ja avadhijJAna hoya che. mANaso ane tiryaMcone A jJAna karmono kSayopazamathI thAya che. 4. manaH paryava jJAna : mANasa je kaMI manamAM vicAre che, tene anurUpa ciMtaka-pravartaka pudgala dravyonI AkRtio bane che. A jJAnathI e paryAyo jANI zakAya che. matalaba ke mananA pravartaka ke uttejaka pudgala dravyone sAkSAt jANanAra A jJAnane mana:-paryava jJAna kahe che. A jJAna be prakAranuM che. avadhijJAna karatAM manaH paryavajJAnanuM kSetra sImita che. paraMtu vizuddhi vizeSa che. avadhijJAna deva, manuSya, tiryaMca ane naraka Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cAre gativALAne thAya che. paraMtu manaH paryavajJAna mAtra sAdhune ja thAya che. avadhijJAnI rUpI sUkSma payayone jANI zakatA nathI. jyAre manaH paryavajJAnI te jANI zake che. 5. kevaLajJAna : jJAnAvaraNIya karmano saMpUrNa kSaya thatAM A jJAna upalabdha thAya che. Indriya ane mananI madadanI A jJAna prApti pachI jarUra nathI rahetI. kevaLajJAnI loka ane aloka baMnene jANe che. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe naMdIsUtra, anuyoga dvAra, pravacana sAroddhAra graMtho vAMcavA. Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3 jena gharmanuM tattvajJAna navatatva AtmasAdhanAmAM jJAnanuM sarvaprathama sthAna che. kahyuM paNa che ke paheluM jJAna pachI dayA" dayA konI | ka2vI, kevI rIte karavI e barAbara jANavAmAM Ave LI to dayA barAbara ugI nIkaLe che. AthI dayAne [2 ) bIjuM ane jJAnane prathama sthAna ApyuM. jene potAnuM jJAna nathI, pote koNa che, zA mATe che, pote kyAMthI Avyo che, vagere jANato nathI, jene svanuM jJAna nathI te potAnuM kalyANa karI zakato nathI. jJAna apA2 ane anaMta che. mAtra kevaLajJAnI ja te jJAnane pAmI zake che. AvuM kevaLajJAna pAmavA mATe sarva prathama "nava tattva'nuM jJAna hovuM Avazyaka ane anivArya che. anaMtajJAna e "nava tatvano ja bRhad vistAra che. tenAM jJAna ane zraddhAthI sAdhaka potAnA AtmAnuM kalyANa ni:zaMka sAdhI zake che. A navatattva A pramANe che : 1. jIva 2. ajIva 3. puNya 4. pA 5 5. Azrava 6. saMvara 7. nirjarA 8. baMdha 9. mokSa jaina dharma kahe che ke je A nava tatvane jANe che, jene A nava tatva mAM rasa, rUci ane zraddhA che, te ja AtmasAdhanAno adhikArI che. AvA adhikArI sAdhakane samatI ke samyagdaSTi kahe che. nava tatvanA jJAna ane zraddhAne samyaktva kahe che, athavA samaktI paNa kahe che. samastI e mokSayAtrAnuM prathama caraNa che. e caraNa upADuyA vinA, sAmatInI prApti karyA vinA mokSa maLato nathI. saMkSepamAM nava tatva : 1. jIva tatva : jIvane AtmA kahe che. te cetanAmaya arUpI sattA che. cetanAnI kriyA (upayoga) e tenuM lakSaNa che. jJAna, darzana, sukha-du:kha Adi dvArA te vyakta thAya che. jIva 563 prakAranA che. 10 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. ajIvatatva : jenAmAM cetanA nathI AtmA nathI te ajIva che. jaDa che. sadAne sarvathA te nirjIva rahevAthI ajIva kahevAya che. ajIva tattva pa60 prakAranAM che. (jIva ane ajIva tattvo nI TUMkI samAja mATe A vibhAgAnta vAMco.) 3. puNya tattva : mana, vacana ane kAyAnI zubhavRtti, zubha vicAra ane zubha AcArathI AtmA je zubha karma pudgalone grahaNa kare che, tene puNya tatva kahe che. puNya karma nava prakAre baMdhAya che. 1. bhUkhyAne jamADavAthI, sAdhu-saMto Adine bhikSA ApavAthI. tene annadAna kahe che, 2. tarasyAne pANI pAvAthI arthAt jaladAnathI, 3. vAsaNanA dAnathI 4. zayyA-makAnanA dAnathI, 5. vastra dAnathI, 6. mana thI sahu koInuM yogakSema vicAravAthI, 7. guNAnuvAda karavAthI, 8. jJAnI- tapasvIguNIjano AdinI sevA karavAthI ane 9, suyogyane supAtrano vinaya - bahumAna karavAthI. puNya karma karanAra 42 prakAranAM suphaLa bhogave che. 4. pApa tattva : mana, vacana ane kAyAnI azubha vRtti, azubha vicAra ane azubha AcArathI AtmA je azubha karma pudgalone grahaNa kare che tene pApa tatva kahevAya che. pApa karma 18 prakAre baMdhAya che. 1. jIvahiMsA 2. jaTha, 3. corI, 4. vyabhicA2, 5. saMgraha 52 mamatva, 6. krodha, 7. mAna, 8. mAyA, 9. lobha 10. rAga (Asakti), 11. ISya (dvaSa), 12. kaleza-kaMkAsa, 13. khoTuM ALa, 14. cA DI-cugalI, 15. niMdAkuthalI, 16. harakha-zoka (rati -arati), 17, kapaTa-sahita jUTha ane 18. asatya matamA zraddhA (mithyAtva) - A aDhA2mAMthI koI eka ke vadhunuM AcaraNa karavAthI AtmA pApa karmathI baMdhAya che. "pApa karma karanAra 82 prakAranA kuphaLa bhogave che. 11 Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5. Asrava tatva : je mAgae thI AvIne karma pudgalo AtmAne doSita kare che te karma-mAgane Asrava tattva kahe che. bAdI ke tapeluM vagere vAsaNa akhaMDa ane AkhuM hoya to temAM nIcethI ke bAjuethI pANI bharAtuM nathI. vahANamAM chidra na hoya to temAM paNa pANI bharAtuM nathI, paraMtu chidravALuM vahANa hoya to temAM pANI bharAI jAya che. te pramANe kamane AvavAnA chidrone Asrava kahyAA che. arthAt Asrava e Tale kamane vahI AvavAnA nALA-garanALA. jIvAtmAne bhavasAgaramAM DUbADI detAM AsravanAM 42 prakAranAM chidro ke nALAM che. 6. saMvara tatva : saMvara eTale rokavuM. je mAgothI ke nimittothI kama AtmA upa2 khaDakAya che te mArgone pUrI devA. karma- nirodha karavo te saMvara tattva che. 67 prakArathI kamano saMva2 thAya che. 7. nirjarA tatva : saMva2nA AcaraNathI kamoM to AvatAM aTakI gayA, paraMtu Asrava dvArA jamA thayelAM kamoMno prazna Ubho rahe che. A saMcita kamano kSaya karavo tene nirjarA tatva kahe che. nirjarA 12 prakArathI thAya che. A bA2 prakA2 eTale jaina dharmanI AhAra saMhitAmAM nirdiSTa 12 prakAranAM ta5. 8. baMdha tatva : Asrava ane nirjarA- A be tattvonI vaccenI sthiti baMdha che. AtmAnI sAthe saMyukta karmayogya paramANu karmarUpamAM parivartana thavAnI prakriyAne baMgha tatva kahe che. dUdhamAM pANI, talamAM tela, phUlamAM attara rahela che tema AtmA ane karma pudgala e kamekamAM baMdhAI rahe tene baMdha tattva kahe che. baMgha tatva cAra prakAranuM che. 12 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. mokSa tattva : tamAma prakAranAM karmono saMpUrNa kSaya thavo tene mokSa kahe che. samyakdarzana, samyagajJAna, samyacAritra ane tapa A cAranA utkaTa ane vizuddha AcaraNathI mokSa maLe che. A nava tattvamAMthI jIva ane ajIva tattvo jANavA yogya (jJeya) che. pApa, Asrava ane baMdha tyAga karavA yogya (heya) che. ane puNya, saMvara, nirjarA ane mokSa A cAra tattvo AcaraNIya (upAdeya) che. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe navatattva, tatvArtha sUtra vAMcavA. 13 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ al !! jaina dharmanuM jIvavijJAna jIva anAdi, anaMta ane zAzvata padArtha che. jIvano koI sarjanahAra nathI. jIva svayaMsiddha che. trikALa jIvaMta raheto hovAthI te jIva kahevAya che. caitanya-svarUpa ane caitanya lakSaNavALA padArthane jIva kahe che. AvA jIvo anaMtA ane anekavidha che. jIvane AtmA kahe che. cetana paNa tenuM ja eka nAma che ane te tenuM eka lakSaNa che. A AtmA cetanAmaya arUpI sattA che. tene zabda, rUpa, rasa, gaMdha ane sparza nathI. e niraMjana ane nirAkAra che. jJAnamaya asaMkhya pradezono e piMDa che. cetanAnI kriyA e AtmA (jIva)nuM lakSaNa che. jJAna, darzana, sukha ane du:kha dvArA te abhivyakta thAya che. AtmAmAM saMkoca ane vistAranI zakti rahelI che. te kIDI. jevA nAnakaDA zarIramAM paNa rahI zake che ane hAthI jevA moTA zarIramAM paNa rahI zake che. bAhya lakSaNa : je potAnI Indriyo dvArA AhAra grahaNa kare che ane tenuM visarjana paNa kare che, te jAge che ane UMghe che. te zrama paNa kare che ane vizrAma paNa kare che. te bhaya pAme che. AtmarakSA mATe te prayatna kare che. maithuna sevana kare che ane maithunathI janme che. te vadhe che ane ghaTe che, te saMgraha kare che. aMtaraMga lakSaNa : cetanA e AtmAnuM bhItarI lakSaNa che. jIvamAtramAM ochAvattA pramANamAM caitanya zakti rahelI che. karmonAM AvaraNa pramANe tenI A zakti ochI ke vadhu jovA maLe che. A AtmA samagra zarIramAM vyApta che. te karma pudgalone grahaNa kare che ane te karmAnusAra te avanavA janma le che ane karmono kSaya karIne te mukta paNa bane che. AthI jIvanA mukhya be prakAra kahyA che : 1. mukta jIva ane 2. saMsArI jIva 14 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanA bheda-prabheda : jemaNe tamAma karmono sarvathA ane saMpUrNa kSaya karyo che, jemane pharIthI janma levAno nathI, evA zarIra vinAnA niraMjana, nirAkAra AtmAne mukta jIva kahe che. AvA muktAtmAo anaMta che. ane jeo vividha karmothI khaddha che, jeo puna: puna: janma maraNa karIne avanavA dehomAM jIve che teo sau saMsArI jIvo kahevAya che. saMsArI jIvonA be bheda che. trasa ane sthAva2. trasa jIvo : jeo potAnI IcchAmujakha harephare che, zarIrane saMkoce che, vistAre che, raDe che, bhaya pAme che, trAsa anubhave che vagere trasa jIvonI oLakhanAM lakSaNa che. janma : trasajIvo 8 prakAre janme che. 1. IMDAmAMthI janme te (pakSI vagere) 2. kothaLImAMthI janme te (hAthI vagere) 3. garbhAzayamAMthI janme te (gAya, mANasa vagere) 4. rasathI janme te (kIDA vagere) 5. parasevAthI janme te (jU, mAMkaDa vagere) 6. pRthvI phADIne nIkaLe te tIDa vagere) 7. samUcchima maLamUtramAMthI janme te (kIDI, mAkhI vagere) ane 8, zayyAmAM ke kuMbhImAM janme te (nArakI, devatA vagere). bheda : Indriyo pramANe trasa jIvo cAra prakAranA che : 1. e Indriya : kAyA ane mukha ema be IndriyavALA jIva. zaMkha chIpa, aLasIyA, karamIA, porA vagere 2. tendriya : kAyA, mukha ane nAka ema traNa IndriyavALA jIva. jU, lIkha, mAMkaDa, makoDA, dhaneDAM vagere 3. caurindriya : kAyA, mukha, nAka ane AMkha ema cAra IndriyavALA jIva, DAMsa, macchara, vIMchI, karoLiyA vagere 4. paMcendriya : kAyA, mukha, nAka, AMkha ane kAna ema pAMca IndriyavALA jIvo. nArakI, tiryaMca, manuSya ane devatA. sthAvara jIvo : jemanA zarIramAM jIva che paraMtu du:khane dUra karavAno ane sukha meLavavAno je prayatna nathI karI zakatA te sthAvara jIvo che. 15 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvA jIvone mAtra kAyAnI eka ja Indriya hoya che. AvA jIvo pAMca prakAranAM che. 1. pRthvIkAya : mATInA jIva, jema ke lAla mATI, sapheda mATI, retI, paththara, mIThuM, 2, suramo, abarakha vagere. 2. apakAya : pANInAM jIvo. jema ke varasAdanuM pANI, ThAranuM pANI, dhUmmasa, jhAkaLa vagere tamAma prakAranuM pANI. 3. teukAya : agninA jIvo. jema ke taNakhAM, jyota, jvALA, vaMDavAnala, bhaThThI vagere. 4. vAukAya : vAyunA jIvo jema ke vividha pavana, vaMToLa, ca krapAta vagere. 5. vanaspatikAya : vRkSa-velI vanaspatinA jIvo jema ke phaLa, phUla, velI, ghAsa dareka prakAranI lIlotarI, zAkabhAjI vagere. A dareka jIvonA paNa bheda ane prabheda che. e badhAMno kula saravALo A pramANe karAyo che. devatAnA 198 prakAranA bheda mANasanA 303 prakAranA bheda tiryaMcanA 48 prakAranA bheda nA2kInA 14 prakAranA bheda Ama kula 563 prakAranA jIvo che. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe jIvavicAra, tattvArthasUtra Adi graMtho vAMcavA. 16 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanuM ajIvavijJAna (SaDU dravya) che jena gharma mAne che ke A vizva cha dravyanuM baneluM 9% che. pracalita vizva mATe jaina bhASAno zabda che lo ka". cha dravyanA sahaastitvane "loka' kahevAmAM chaS Ave che. OMS A cha dravyamAM pAMca astikAya che. chaThuM dravya che te "jIva' che. 1. gharma 2. adharma 3. AkAza 4. kAla 5. pudgala ane 6. jIva A SaDu dravya che. AmAMthI jIva sivAyanA bAkInA pAMca dravya astikAya che. pAMca astikAyanuM eka nAma che. ajIva. jIva dravya ke tatvanA 563 prakAra che. to ajIva dravya ke tatvanA 560 bheda che. nava tattva ane SaDu dravya A baMne mAM jIva ane ajIva baMneno samAveza thAya che. vizva jIva ane ajIvanuM ja baneluM che. vizvamAM mAtra be ja tatvo che : eka cetana, bIje jaDe. cetane eTale jIva. jaDa eTale jIva vinAnuM, ajIva. jaina dharmamAM jIva ane ajIva baMnenI svataMtra ane visa6 vicAraNA karavAmAM AvI che. vizvanI racanA ane saMcAlanamAM ajIva dravya ke tattva prANabhUmikA bhajave che. AthI atre teno alaga mitAkSarI paricaya Apyo che. je katAM nathI, bhokatA nathI, jenAmAM jIva ke cetana ke AtmA nathI te ajIva tatva ke dravya che. jIvanI jema ja ajIva tatva paNa anAdi, anaMta ane sanAtana che. ajIva tattvanA mukhya be prakAra che. arUpI ane rUpI, dharma, agharma, AkAza ane kALa A arUpI che. jyAre pudgala rUpI che. - dharma, adharma, AkAza, pudgala ane jIva - A pAMca astikAya, che. astikAya eTale pradeza - samUha. dareka dravyanA nAnAthIya nAnA !' paramANu jeTalA bhAgane pradeza kahe che. pradezano kAya-samUha te astikAya che. 17 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmAstikAya - adharmAstikAya dharma ane adharma zabdo ahIM viziSTa arthamAM vaparAyA che. sadAcAra eTale dharma ane anAcAra eTale adharma A rUDha arthamAM ahIM teno upayoga nathI thayo. dharma ane adharmano viziSTa artha e jainadharmanuM jagatane maulika pradAna che. suprasiddha vijJAnI nyUTane gati tattvano sau prathama svIkAra karyAM. phaLa uparathI nIcenI tarapha gati kare che, vAMsaLImAMthI zabdonI gati thAya che. A gati karavAmAM koI sahAyaka tattva che. vaijJAnikoe A gati tattvanuM nAma ApyuM Ithara'. paraMtu bhagavAna mahAvIre aDhI hajAra varasa pahelAM kahyuM ke jeTalA paNa cala bhAva che, te sUkSmAti sUkSma spaMdana mAtra che. e dareka dharmanI madadathI pravRtta thAya che. dharmAstikAyanI madadathI ApaNe cAlI zakIe chIe. paMkhIo UDI zake che. mAchalI tarI zake che. Ama gatimAM sahAyaka che te dharma che. te pradezono samUha che, AthI tene dharmAstikAya kahe che . dharma gati sahAyaka che to adharma sthiti sahAyaka che. ApaNe UbhA rahIe chIe, besIe chIe jIva hoya ke jIva je koI sthira rahI zake che tenuM AlaMbana sthiti sahAyaka tattva che. tenuM nAma che adharmAstikAya. te sthira rahevAmAM madada kare che. vizvamAM je kaMIpaNa calAyamAna ane sthira che te A khe dharmAstikAya ane adharmAstikAyanA kAraNe che. A prakAranA arthamAM dharma ane adharmanI vicAraNA mAtra jaina dharma ja karI che. AkAzAstikAya AkAza eTale jIva ane ajIvane rahevAnI jagyA. te anAkAra ane anAlaMba che. cha e cha dravya tenA lIdhe rahyA che. lokamAM gati ane sthiratA che. kALa ane AkAzAstikAya che. puddagala che te sarvanuM bhAjana 18 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dizA ane anudizA e tene kAlpanika vibhAga che. avagAhana e tene guNa che. - AkAza be prakAranA che : lokAkAza ane alokAkAza. gati ane sthiratAnA sahAyaka tattvo dharma ane adharma jyAM sudhI che tene lokAkAza kahe che ane jyAM jIva-ajIva kazuM ja nathI, mAtra anaMta vistAra ja che tene alo kAkAza kahe che. pudgalAstikAya mAtra jaina dharmo ja pudgala aMge sUkSmAtisUkSma vivecana karyuM che. "bhautika tattva' zabda pracalita che. jaina dharma tene "pudgala" kahe che. vijJAnanA kSetre, yaMtranA kSetre pa2mANu' zabda Aja calaNI banyo che. Akho eka "paramANuvAda astitvamAM che. A paramANuno sarvaprathama vicAra jaina dharme karyo che. pUgala dravya vibhAgI che. tenA nAnA-moTAM, sUkSma-sthULa bhAga karI zakAya che. jIva, gharma, adharma ane A kAza A cAra avibhAgI che. temAM saMyoga ane vibhAga thato nathI. pUgala akhaMDa dravya nathI. te bane che, te bagaDe che. pratikSaNa te badalAyA kare che. nitya ane niyamita parivartana e teno svabhAva che. pudgalanuM nAnAthIya nAnuM sUkSma rUpa te paramANuM che. je A chedya, abhedya, agra hA, a dAdA ane nirvibhAgI pudgala che, tene paramANu kahe che. ATha prakAranA sparza, pAMca prakAranA rasa, be prakAranI gaMdha, pAMca prakArano varNa - A 20 pudgalanA guNa che. pudgala cAra prakAranA che. skandha - paramANuno akhaMDa bhAga deza - skandhano kalpita bhAga pradeza - khaMghathI saMlagna paNa avibhAjya aMza paramANu - skaMdhathI alaga sUkSmAtisUkSma aMza Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A paramANu ATha prakAranA che. paramANu skandharUpamAM pariName che tyAre tenA zabda, taDako, chAMyo, prakAza Adi dasa svarUpa bane che. jaina dharme sau prathama zabdane pugala kahyo, ane tenuM gahana ane sadhana ciMtana paNa karyuM. jaina dharma pahelIvAra kahyuM ke zabda zIghragati kare che. lokamAM vyApe che ane te lokamAM sthira rahe che. jaina dharmanA A ciMtananuM sAkAra svarUpa Aja tAra, phona, reDiyo vagere sAdhanomAM jovA maLe che. kALa : samaya e teno saraLa ane sugama artha che. paraMtu A teno eka prakAra che. kALa cAra prakArano che. 1. pramANa kALa : kALa dvArA padArtha mApavAmAM Ave che. AthI tene pramANa kALa kahe che . 2. yathAyu nivRtti kALa : jIvana ane mRtyu kALa sApekSa che AthI jIvananI avasthAone yathAyu nivRtti kALa kahe che . 3. maraNa kALa : jIvananA antane maraNakALa kahe che. 4. addA kALa : sUrya-caMdra AdinI gati sAthe saMbaMdha rAkhanAra te addAkALa che. addAkALa ja mukhya che. bAkInA traNa e tenA viziSTa rUpa che. addAkALa vyAvahArika che. manuSya lokamAM teno upayoga thAya che. dA.ta. divasa-rAta, bhUtakALa, vartamAnakALa ane bhaviSyakALa vagere. kALanA sUkSmAtisUkSma bhAgane samaya kahe che. eka mANasa kamaLanA so pAMdaDAne eka sAthe soyathI vIMdhe che. dekhItI rIte te ekasAthe chedAI-baMghAI gayelA jaNAya che. vAstavamAM e saue pAMdaDA eka pachI vIMdhAtA jatA hoya che. A kramazaH vIMdhavAmAM jeTalo samaya lAge che, e samayanA asaMkhyAtamAM bhAganA atyaMta sUkSmAtisUkSma bhAgane 'samaya' kahe che. 20 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmanI kALagaNanA maulika che, te Ama che : avibhAjya kALa = e ka samaya asaMkhya samaya = e ka AvalikA 256 AvalikA = eka kSullaka bhava (apAyu) 2223-1229/3773 avalikA = eka zvAsozvAsa e ka zvAsozvAsa eka prANa 7 prANa = eka sToka 7 sToka = eka lava 38mAM lava eka ghaDI (24 miniTa) 77 lava = e ka muhUrta (48 miniTa) 30 muhUrta = e ka Akho divasa 15 divasa = eka pakSa be pakSa = e ka mahino be mahinA = eka Rtu traNa Rtu = eka ayana be ayana = e ka va2sa pAMca varasa eka yuga 70 kroDAkoDa 56 lAkha koDa varSa eka pUrva asaMkhya varSa = eka palyopama 10 kroDAkoDa palyopama = eka sAgaropama 20 kroDAkoDa sAgara = eka kALacakra anaMta kALacakra = eka pudgala parAvartana kALanA A tamAma prakAranuM saMkSepa svarUpa eTale Aja, gaIkAla ane AvatI kAla. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe navatatva, tattvArtha sUtra, padArtha saMgraha Adi graMtho vAMcavA. 21. Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che jena gharmanI AcAra saMhitA AcAra saMhitA bhagavAna mahAvIre joyuM ke dareka mANasanI zakti ane kSamatA bhinna bhinna hoya che. koI vadhu zaktizALI hoya che, koI o cho. dareka mAnavI mATe ugra ane utkRSTa sAdhanA karavI zakya nathI. AthI, zaktinI apekSAe bhagavAna mahAvIre be prakArano gharma kaho. 1. sAghu gharma 2. gRhastha dharma jaina bhASAmAM sAdhu ghani sarvavirati dharma ane gRhastha dharmane deza virati dharma kahe che. virati eTale pApanI vRtti, pApano vicAra ane pApanA AcArano tyAga karavo. sarvavirati eTale jeTalAM paNa pApa che, te badhA ja pApono jIvanabhara mATe tyAga karavo. Avo tyAga jeo pratijJA pUrvaka kare che, tene zramaNa ke sAdhu kahe che. strIne zramaNI ke sAdhvI kahe che. dezavirati eTale yathAzakya pApono tyAga. potAnI zakti mujaba pratijJA laIne pApono je tyAga kare che, te mane zrAvaka kahe che. strI zrAvikA kahevAya che. saMkSepamAM kahIe to sarvavirati dharma eTale sAdhu ane sAdhvI mATenI niyata AcA2saMhitA ane dezavirati dharma eTale zrAvaka ane zrAvikA mATenI niyata AcAra saMhitA. sAdhu gharma (sarvavirati gharma) sarvavirati (sAdhu) gharmanI sAdhanA karavA mATe | ghara-gRhasthIno tyAga karIne dIkSA levI anivArya che. jeo paNa jaina dIkSA le che, temane sarva prathama pAMca pratijJAo jIvanabhara mATenI levAnI hoya che. sAdhu ane sAdhvI je pratijJA le che, te pratijJAne mahAvrata kahe che. Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A pAMca mahAvratonuM je jIvanabhara mATe pAlana kare che tene sAdhu ke sAdhvI kahe che. pAMca mahAvratanA nAma A pramANe che : 1. prANAtipAta viramaNa (ahiMsA) 2. mRSAvAda viramaNa (satya) 3. adattAdAna viramaNa (acaurya) 4. maithuna viramaNa (brahmacarya) 5. parigraha viramaNa (aparigraha) jaina dIkSA lenAra dIkSArthI ke mumukSu dIkSA le che tyAre deva, gurU ane saMgha (samAja)nI sAkSIe pratijJA le che ke, "he bhagavaMta ! huM sarva prakAranI hiMsAno, sarva prakAranA asatyano, tamAma prakAranI corIno, sarva prakAranA strI bhogono ane tamAma prakA2nA parigrahano mana, vacana ane kAyAthI jIvanabhara mATe tyAga karavAno niyama lauM chuM. A pAMca prakAranA pApo huM pote karIza nahI. bIjA pAse e pApo karAvIza nahi ane e pApo je koI karatuM haze tene huM Teko ApIza nahi." puruSa hoya ke strI, je paNa jaina dIkSA le che te dareka jIvananA chellA zvAsa sudhI uparyukta pAMca mahAvratanuM pAlana kare che, nirmaLa jIvana jIve che ane AtmAne sarva karmathI mukta karIne mokSamAM javAnI tIvra utkaMThA rAkhe che. jeo pAMca mahAvratadhArI che, temane jaino guru bhagavaMta mAnIne temanI sevAbhakti kare che. vilakSaNa jIvana jaina sAdhu-sAdhvI mATe pAMca mahAvratanA pAlana uparAMta anya AcAra saMhitAnuM pAlana karavuM anivArya hoya che. A AcAra saMhitAthI jaina sAdhu-sAdhvI anya dharma saMpradAyanA sAdhu- sAdhvI ke saMnyAsIothI alaga tarI Ave che. jaina sAdhu-sAdhvIo je viziSTa AcAra saMhitAnuM nitya pAlana kare che, te mukhyatve A pramANe che : 1. jaina sAdhu-sAdhvI silAI vinAnA sapheda vastro pahere che. 2. teo ughADe page ane ughADe mAthe rahe che. matalaba ke teo TopI ke chatrIno temaja koI paNa prakAranA bUTa, caMpala ke cAkhaDIno upayoga karatA nathI. 23 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. jaina sAdhu-sAdhvI koIpaNa prakAranA vAhanono upayoga karatA nathI. eka sthaLethI bIjA sthaLe haMmezA cAlatA ja jAya che. teo padayAtrA ja kare che. 4. jaina sAdhu-sAdhvInuM potAnI mAlikInuM koI ghara nathI hotuM. jainoe potAnI ArAdhanA mATe banAvela upAzraya pauSadhazALAmAM teo rahe che. 5. teo upAzrayamAM paNa kAyama mATe nathI rahetA. comAsAnA cAra mahinA ja te sthiravAsa rahe che ane bAkInA ATha mahinA sudhI gAmogAma vihAra (padayAtrA) karIne lokone dharmopadeza Ape che. 6. jaina sAdhu-sAdhvI sthAnamAM hoya ke sthAnanI bahAra hoya tyAre teo potAnI pAse ogho ane muhapatti avazya rAkhe che ane sthAna bahAra javAnA prasaMge temaja padayAtrA samaye eka dAMDo paNa rAkhe che. 7. jaina sAdhu-sAdhvI sUryAsta thayA pachI sthAnanI bahAra jatA nathI. 8. jaina sAdhu-sAdhvI sUryodaya pahelAM ane sUryAsta pachI nathI. pANI pItA. nathI kaMI khAtA. sUryodaya thayA pachI aDatAlIsa miniTa bAda ja te khANI-pINI kare che ane sUryAsta pachI rAte kaMI ja khAtA nathI. pANI suddhA paNa pItA nathI. Ama teo rAtribhojana tyAgI hoya che. 9. jaina sAdhu-sAdhvI jAte rAMdhatA nathI. potAnA mATe khIjA pAse rasoI karAvatA nathI. teo bhikSA mAMgIne potAno jIvana nirvAha calAve che, gAya jema pharIne pharIne cAro care che, tema jaina sAdhu-sAdhvI ekathI vadhu gharethI nirdoSa ane ucita bhikSA le che. A bhikSAne 'gocarI' kahe che. A gocarI mATe teo kASTha pAtrano ja upayoga kare che. 10. jaina sAdhu-sAdhvI jIvanabhara mATe ukALeluM pANI pIe che. 11. jaina sAdhu hajAmata karAvatA nathI. jAte dADhI paNa karatA nathI. varasamAM eka vakhata teo mAthA ane dADhInA vALa hAthathI kheMcI nAkhe che. A kriyAne loca kahe che. jaina sAdhvIo paNa loca kare che. 24 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12. jeo temane page lAge che, temane teo dharmalAbha' kahIne AzIrvAda Ape che. jaina sAdhu-sAdhvInA haiye eka ja bhAva ane prayatna hoya che ke tamAma jIvo dharmane pAme. dharmanI sAdhanA kare. AthI teo AzirvAdamAM eka ja zabda kahe che : dharmalAbha 13. jaina sAdhu-sAdhvI svAdhyAya, dhyAna, jApa vageremAM rAta divasa ramamANa rahe che. jaina sAdhu-sAdhvInuM jIvana jIvavuM ghaNuM kaThina hoya che. dareka mATe te jIvana jIvavuM zakya nathI hotuM, AthI bhagavAna mahAvIre gRhastho mATe svataMtra AcAra saMhitA batAvI. tene dezivarati' dharma kahe che. gRhastha dharma (dezavirati dharma) : A dezivarati dharmanuM jeo pAlana kare che te puruSone zrAvaka' kahe che ane strIone zrAvikA' kahe che. bhagavAna mahAvIre zrAvaka ane zrAvikAo mATe dharmanI ArAdhanA karavA je AcAra saMhitA nakkI karI ApI, te khAra niyamo (vrata)nI banelI che. A khAra vratamAM pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata che. zrASaka aNuvrata : zrAvaka ane zrAvikAe paNa ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha A pAMca niyamonuM pAlana karavAnuM che. gRhastha jIvanamAM rahIne A pAMceyanuM sarvathA ane sadAya pAlana karavuM zakya nathI. ghara ane dhaMdho saMbhALavA mATe mane ke kamane hiMsA, jUTha, corI, maithuna ane parigrahanA pApo gRhasthone karavA paDe che. A pApothI vadhumAM vadhu kema khacI zakAya te mATe je niyamAvalI che, tene sthULavrata ke aNuvrata kahe che. zrAvikA A pAMca vrata maryAdita hovAthI aNuvrata kahevAya che ane enI maryAditatA sUcavavA mATe sthUla zabda enI sAthe joDavAmAM Ave che. 25 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A aNuvratonA Ayojana pAchaLano zubhAzaya e che ke gRhastho IrAdApUrvakanA temaja bInajarUrI pApo karatAM kharce . guNavrata ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya ane aparigraha - A pAMca AtmanA mULa guNo che. A guNonA vikAsa mATenA je vrato che tene guNavrata kahe che ane te vrato divrata, bhogoprabhoga parimANa ane anarthadaMDa viramaNanA nAme che. zikSAvrata pAMca aNuvrata ane traNa guNavratanuM pAlana karIne ArAdhake sAdhu jIvana jIvavAno satata abhyAsa karavAno che. sAdhujIvananI prAyogika tAlIma levAnI che. sAdhu jIvana jIvavAnA zikSaNa ane tAlIma ApatA niyamone zikSAvrata kahe che. khAra vratano paricaya 1. sthUla prANAtipAta viramaNa vrata: prANano atipAta eTale prANAtipAta. prANInA prANa levA te prANAtipAta. ane tenAthI dUra rahevuM te prANAtipAta viramaNa. potAno svArtha siddha karavA mATe ke mojamastI mATe koIpaNa jIvanI hiMsAno tyAga karavAnI pratijJA. 3. udAharaNa : A vrata aMgIkAra karanAra koIpaNa jIvane duSTa hetuthI bAMdhato nathI, mArato nathI, tenA upara vadhu bhAra lAdato nathI, bhUkhe- tarase mArato nathI. vagere. A vratamAM custa ahiMsAnuM pAlana karavAnuM hoya che. sthUla mRSAvAda viramaNa vrata : potAno svArtha siddha karavA mATe ke majAka-mazkarImAM koI paNa prasaMge ke nimitte juduM nahi kholavAnI pratijJA. udAharaNa : A vrata aMgIkAra karanAra khoTI sAkSI Apato nathI. khoTAM dastAvejo karato nathI. vizvAsaghAta karato nathI. khoTI salAha Apato nathI, baDAza hAMkato nathI. vagere. sthUla adattAdAna viramaNa vrata : potAno svArtha siddha karavA 26 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mATe ke majAka mazkarImAM koInI vastu corI nahi levAnI pratijJA. udAharaNa : A vrata aMgIkAra karanAra koI prakAranI corI karato nathI. corIno mAla paNa rAkhato nathI. vagere. 4. sthUla maithuna viramaNa vrata : lagna bAda hA jAtIya saMbaMdho nahi rAkhavAnI pratijJA. udAharaNa : A vrata aMgIkAra karanAra lagnajIvanamAM ja saMtoSa ne saMyama rAkhe che. e kAmottejaka vAMcana, vArtAlApa ane darzana vagerathI dUra rahe che. vagere. 5. sthUla parigraha viramaNa vrata : jIvana jarUriyAtanI cIja vastuonA saMgrahanI maryAdA bAMdhavAnI pratijJA. udAharaNa : A vrata aMgIkAra karanAra vadhAre napho raLavA mATe vastuono saMgraha karato nathI. jIvananI jarUriyAtone zakya teTalI o chI rAkhe che. uparyukta pAMca aNuvrata che. 6. diku parimANa vrata : diku eTale dizA. badhI dizAomAM javA AvavAnI maryAdA bAMdhavAnI pratijJA. udAharaNa : A vrata aMgIkAra karanA2 potAnA pravAsa ane paryaTanonI saMkhyA ane javAnA vistAranI maryAdA bAMdhe che. e nakkI kare che ke huM dariyAI pravAsa nahi karuM. varSamAM mAtra amuka dezone ja pravAse jaIza vagere. 7. bhogapabhoga viramaNa vrata : ekathI vadhu vakhata upayogamAM levAtI kriyAne bhogo bhoga kahevAya che. keTalIka cIja vastuo e kathI vadhu vakhata vaparAzamAM levAya che. dAta. ghareNA, kapaDAM, pharnicara, vAhana vagere bhogapabhoganuM pramANa ke saMkhyA niyata karavAnI pratijJA. udAharaNa : A vrata aMgIkAra karanAra na kI kare che ke huM mAtra cha je DI ja kapaDAMno upayoga karIza. huM mAtra cAra-pAMca vAnagI ja khAIza. huM mAtra be ja mo Tarano upayoga karIza vagere. 27 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. anarthadaMDa viramaNa vrata : bIna jarUrI kAryono tyAga karavAnI pratijJA. udAharaNa : A vrata aMgIkAra karanAra nakkI kare che ke huM nATaka, sinemA, sarkasa vagere nahi jo uM, jIvana jIvavA mATe nATaka, sinemA anivArya nathI. e jovuM bIna jarUrI che. te anartha che. Ama AvA je koI anAtha che, jIvana jIvavA mATe je binajarUrI che, teno e tyAga kare che. uparyukta 6,7,8 - e traNeya guNavrata che. 9. sAmAyika vrata : zuddha thaIne, cokhkhAM vastro paherIne, eka ane pavitra Asane aDatAlIsa miniTa sudhI besIne svAdhyAya, dhyAna, jA5 Adi karavA mATenuM anuSThAna. 10. dezAvakAsika vrata : uparyukta chaThThA vratamAM svIkArela dizAnI ane 7mAM vratamAM bAMdhela bhogo pabhoganA pramANanI maryAdAno AjanA eka divasa mATe saMkSepa karavAnuM vrata. roja mANasa lAMbA ke vadhu lAMbA pravAsa karato nathI. roja badhAM ja bhoga 5 dA thano e u5bhoga nathI ka2to AthI A vrata mAM roje rojanI dIzA ane bhogo pabho ganI maryAdA bAMdhavAmAM Ave che. A vratanuM sa2LatAthI pAlana karavA mATe 14 niyamo yo jyA che. (AnI sa ma ja rojanA kartavya aMtargata svataMtra ApI che, te jovI.) 11. pauSadhopavAsa vrata : ghara ane dhaMdhAnI pravRttiono tyAga karIne 12 ke 24 kalAka mATe ke ekathI vadhu divaso mATe ta5pUrvaka keTalIka viziSTa kriyAo karavAnuM anuSThAna. 12. atithi saMvibhAga drata : sAdhu, sAdhvI, zrAvaka ane zrAvikAnI anna, vastra AdithI yathAzakya sevA bhakti karavAnuM vrata. A vrata aMgI kA2 ka2nA2 sAdhu-sAdhvI temaja zrAvaka ane zrAvikAne temanI jIvana jarUriyAto svecchAe ane haiyAnA umaLakAthI ApIne temanuM sanmAna kare che. uparyukta 9, 10, 11, 12 e cAreya zikSAvrata che. nAta, jAta, paMtha, raMga ke dezanA bhedabhAva vinA koIpaNa 28 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strI ke puruSa A bA2 vrata amuka samaya mATe ke AjIvana mATe laI zake che. karmAdAna (na karavA yogya vyavasAya) bhagavAna mahAvIre kahyuM ke jeo zrAvakanA bAra vrata aMgIkAra kare che temaNe paMdara prakAranA karmAdAna (vyavasAya) nahi karavA joIe. 1. aMgAra karma : je vyavasAyamAM agnino upayoga moTAM ne jaMgI pramANamAM thayo hoya tevo vyavasAya. dA.ta. phaTAkaDA banAvavA, kSAro, rasAyaNo, bhasmo vagere banAvavAnA dhaMdhA. vana karma : vRkSa ane velIo vagere vanaspatione ukheDavAno dhaM dho. dA.ta. jaMgalo kApavA, ghAsanAM bIDa rAkhavA, phaLanI chAlo bhegI karavAno dhaMdho vagere. 3. zakaTa karma : gADA, TAMgA, ghoDAghADI, rikSA, moTara sAyakala, basa vagere vAhano banAvavAno ke vecavAno vyavasAya. 4. bhATaka karma : bhADuM vasula karIne rojIroTI raLavAno ghaMgho. dA.ta. ghoDA-baLa da bhA De ApavAM, rikSA-TekSI vagere bhADe ApavA vagere. saphoTaka karma : toDaphoDano dhaMdho. dA.ta. taLAva-kUvA, bogadAM, gaTara vagere kho dI A5vAne konTrAkTa levo. 6. daMta vANijya karma : hAthIdAMtane vepA2, pazuonA cAmaDAMno vepAra, paMkhIonA pIMchAne vepAra, kastUrIne vepAra vagere daMtavANijya karma che. 7. lAkSA vANijya : je karavAthI trasa jIvonI hiMsA thAya tevA dhaMdhA. dA.ta. vividha vRkSomAMthI thatI lAkhano daMgho, gaLI, sAbu, sAjIkhAra vagere utpAdana karavAno dhaMdho. 8. rasa vANijya : madha, mAkhaNa, dArU, temaja ghI telano vepAra 2sa vANijya mAM gaNAya che. 9. keza vANijya : mANasa temaja pazu-paMkhIonA vALano vepAra athavA strI-puruSone vecavAno vepAra (lohIno vepA2) vagere. 29 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10. viSa vANijya : vividha prakAranA jhera, jherI padArtho temaja - jIvaleNa zastro banAvavAno ke vecavAno dhaMdho. 11. yaMtrapAlana karma : yaMtro calAvavAno, vecavAno ke bhADe ApavAno dhaMdho. 12. nilachana karma : pazu-paMkhIonA avayavo kApavA tema ja temane napuMsaka banAvavAno dhaMdho, garbhapAta karAvavAno dhaMdho vagere. 13. dava-dAnava karma : paisA raLavA ke duzmanAvaTathI jaMgalo, gharo, baso vagere bALavAno dhaMdho. 14. jalazoSaNa karma : taLAva, nadI, nahera, kUvA vagere khAlI karAvI ApavAno dhaMdho. 15. asatI poSaNa karma : mAMsa, IMDA, mAchalI Adino vepAra ka2vo, pazu -paMkhIo rAkhIne temanI pAse khela-tamAzA karAvavAno dhaMdho te ma ja strIo pAse vezyAgIrI karAvavAno ghe dho vagere. A paMdara prakAranA dhaMdhA rojagAramAM jIvonI nirdayatAthI hiMsA thAya che. AthI zrAvaka-zrAvikAoe te ghaMghA na karavA. pApa - tyAga (18 pApa sthAnako) : pApa to asaMkhya che. bhagavAna mahAvIre moTAM 18 pApanAM sthAna batAvyA che. e sthAnano saMparka karavAthI AtmA doSita bane che. bhagavAne e aDhA2 pApa sthAna kono tyAga karavAnuM pharamAvyuM che. e 18 55 sthAnako A pramANe che. 1. prANAtipAta (hiMsA karavI) 2. mRSAvAda (juThuM bolavuM) 3. adattAdAna (corI karavI) 4. mithuna (kAmavAsanAjanya pravRtti karavI) 5. parigraha (vastu, vyakti ane vicAramAM Asakti rAkhavI) 6. krodha (gusso karavo) 7. mAna (abhimAna karavuM) 8. mAyA (kUDakapaTa daMbha karavA) 30 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 9. lobha (lAlaca rAkhavI) 10. rAga (moha mamatA rAkhavA) 11. dveSa (kinnAkhorI rAkhavI) 12. kalaha (jhaghaDAM karavA) 13. abhyAkhyAna (AkSepa karavA) 14. paizunya (cADI cugalI karavI) 15. rita ati (jhaDapathI ke vArevAre rAjI, jhaDapathI nArAja thavuM) 16. pa2parivAda (niMdA kuthalI karavI) 17. mAyA mRSAvAda (kapaTa rAkhIne juduM kholavuM) 18. mithyAtva zalya (khoTAM tattvone sAcAM ane sAcAM tattvone khoTA mAnavA) khAra vrato aMgIkAra karanAra zrAvaka ane zrAvikAe uparyukta 18 pApono tyAga karavAno hoya che. Ama dezivarati dharmanA ArAdhake bAra vratonuM pAlana, paMdara prakAranA karmAdAna (vepAra-dhaMdhA) ane 18 prakAranA pApano tyAga karavAno hoya che. rojanAM kartavya sAdhu-sAdhvI temaja zrAvaka-zrAvikAe roja cha kartavyo acUka karavAnAM hoya che. A kartavyone Avazyaka' kahe che. Avazyaka eTale acUka karavA yogya kartavya. te cha che, te A pramANe : 1. sAmAyika : nirdoSa ane pavitra sthaLe, nirdoSa Asana upara aDatAlIsa miniTa sudhI svAdhyAya, dhyAna, japa vagere dhArmika pravRtti ja karavAnI kriyAne sAmAyika kahe che. AmA kaTAsaNuM, caravaLo, muhapatti vagere upakaraNo anivArya che. sAmAyika levA ane pAravA mATenI khAsa vidhi che, ane A vidhinAM nizcita sUtro che. 2. caturvizatistava : caturvizati eTale covIsa. stava eTale vaMdana, pUjana, kIrtana vagere. 24 tIrthaMkaronI stuti ane stavanA karavI. 31 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. 4. vaMdanaka : sAdhu-sAdhvI gurUbhagavaMtone vidhipUrvaka vaMdana karavuM. temanI sevAbhakti karavI. vinayapUrvaka temanI pAse dharmano abhyAsa karavo. temanI pAsethI dharmano upadeza sAMbhaLavo. 6. pratikramaNa : jANatAM ke ajANatAM thaI gayela pApono pastAvo karI, gurU samakSa teno ekarAra karIne kSamApanA mAMgavAnI eka viziSTa kriyA. A pratikramaNa kALanI apekSAe pAMca prakAranA che. 1. rAIya pratikramaNa (savAranA karavAnI dhArmika kriyA) 2. daivasika pratikramaNa (sAMjanA karAtI dhArmika kriyA) 3. pAkSika pratikramaNa dara paMdara divase sAMje karAtI dhArmika kriyA) 4. cAturmAsika pratikramaNa (dara cAra mahine sAMje karAtI dhArmika kriyA) 5. saMvatsarI pratikramaNa (varasamAM eka vakhata bhAdaravA suda 4nI sAMje karAtI dhArmika kriyA) 5. kAyotsarga : kAyAno utsarga eTale kAyotsarga. kAyAne bhUlIne dattacitte karavAmAM AvatuM dhyAna. tana ane manane sthira rAkhIne AtmAnuM dhyAna dharavAnI viziSTa kriyA. A kriyAmAM koIpaNa sUtranA sahAre AtmasAdhanA karavAnI hoya che. sUtromAM jema ke, navakAra, logassa vagere gaNAya . pratyAkhyAna : pratijJApUrvaka roja koIpaNa cIjavastuno tyAga karavo. dA.ta. sUryAsta thayA pachI nahi khAvA pIvAnI pratijJA levI. A pratijJAne cauvihAra kahe che. A pratijJA mATe jANIto zabda pacakhkhANa che. cauda niyama pratyAkhyAna kartavya mukhyatve tapa saMbaMdhI che. ene paccakhANa kahe che. gurUbhagavaMtanI pAse jaIne navakArazI, ekAsaNuM, upavAsa vagerenuM paccakkhANa levAnuM hoya che. zrAvaka ane zrAvikAe ochAmAM ochuM roja navakArazI ane cauvihAranuM paccakkhANa karavuM jo Ie . navakArazI eTale sUryodaya thayA pachI 48 miniTa bAda ja dAtaNa, cA, pANI vagere karavAnI pratijJA. cavihAra eTale sUryAsta thatAM pahelAM 48 miniTa pachI kaMI paNa nahi khAvA-pIvAnI pratijJA. 32 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A nitya kartavya uparAMta cauda prakAranI cIja vastuonA vaparAza no niyama paNa karavAno hoya che. AmAM ArAdhake saMkhyA ane maryAdA nakkI karavAnI hoya che. cauda niyamathI te prasiddha che. te A pramANe : 1. sacitta-sajIva dravyonA upayoganI maryAdA bAMdhavI. 2. dravya -khAdya vastuonI saMkhyA nakkI karavI. 3. vigaI - dUdha, dahIM, ghI, tela, goLa ane taLelI vastu - A cha vigaInI maryAdA bAMdhavI. 4. vAha - bUTa, caMpala vagere pagarakhAM nI saMkhyA bAMdhavI. 5. taMbola - pAna, sopArI vagere mukhavAsanI maryAdA bAMdhavI. 6. vastra - paheravA, oDhavAnAM vastronI saMkhyA nakkI karavI. 7. phula - phulanA prakAra, saMkhyA vagerenI sImA bAMdhavI. 8. vAhana - vAhananI saMkhyA nakkI karavI. 9. zayana - sUvAnAM sAdhano (palaMga, pathArI va.)nI maryAdA bAMdhavI. 10. vilepana - dehanI sAjasajA mATenA prasAdhana sAdhanonI maryAdA bAMdhavI. 11. brahmacarya - maithuna saMbaMdhanI saMkhyA bAMdhavI. 12. dizA - AvavA javAnI dizAonA vistAranI maryAdA bAMdhavI. 13. sAna - nahAvAnI saMkhyA bAMdhavI. 14. bhojana pANI - bhojana ane pANInI maryAdA bAMdhavI. dezavirati dharma (zrAvakanA bAra vrata)no ArAdhaka savAranuM pratikramaNa karatA samaye ja manathI, potAnA AtmAnI sAkSIe nakkI kare che ke Aje huM mAtra cha vAnagI ja khAIza, mAtra be TaMka ja khAIza, khAvAmAM paNa taLelI vastu nahi khAuM, Aja huM TrenanA upayoga nahi karuM vagere. Ama cauda prakAranuM roja niyamana karavAnuM hoya che. 33 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dina caryA khAra vrata aMgIkAra karanAra zrAvaka-zrAvikAnI dinacaryA mukhyatve A prakAranI hoya che. 1. vahelI savAramAM UThIne sarva prathama teo traNa ke bAra vakhata navakAra maMtra gaNe che. 2. pratikramaNa kare che. 3. derAsare jaIne guruvaMdana kare che, ane gurU bhagavaMta pAse navakArazIthI mAMDI upavAsa sudhInuM yathAzakya paccakkhANa le che. cA-nAsto. 5. snAna karIne jinapUjA kare che. 6.gurUbhagavaMta pAse upadeza sAMbhaLe che. 7. sUryAsta thatAM pahelAM jamI le che. 8. sUryAsta bAda pratikramaNa kare che. 4. 9. traNa ke 12 navakAra gaNIne sUI jAya che. A uparAMta samayanI anukULatA mujaba teo roja sAmAyika, svAdhyAya, jApa vagere paNa kare che. eo sAhitya sAdhu-sAdhvInI AcAra saMhitAnI vizad samaja meLavavA mATe AcArarAMga, dazavaikAlika Adi graMtho vAMcavA. zrAvaka-zrAvikAnA khAra vrata Adi AcAronA savistara abhyAsa mATe zrAvaka pragati, dharmabindu, dharmasaMgraha, zrAddhavidhi prakaraNa Adi graMtho vAMcavA. 34 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jena gharmanI AhAra vihAra saMhitA devo nahi, dAnavo to nahi ja, pazu-paMkhIo paNa nahi, mAtra mANasa ja ucita ane jarUrI sAdhanA karIne mukti pAmI zake che. AthI mAnavajIvananuM 52ma lakSya che mokSa. A lakSyane siddha karavA mATe zramaNa bhagavAna mahAvIre sAdhanA mArganuM nirUpaNa karyuM. sAghanA mArgane saraLa artha che AcAra saMhitA. sAdhu-sAdhvI mATe pAMca mahAvrata ane zrAvaka-zrAvikA mATe bA2 vrata AcA2 che. A sAdhvAcAra ane zrAva kAcArane vadhu zuddha ane suddaDha karavA mATe bhagavAna mahAvIre AhAra saMhitA (5), vihAra saMhitA (aSTapravacana mAtA) ane vicAra saMhitA (bhAvanA)nuM paNa nirUpaNa karyuM. AhAra saMhitA ukALeluM pANI : sAdhu-sAdhvI ane zrAvaka-zrAvikAe haMmeza mATe ukALeluM pANI pIvuM joIe. vijJAne Aje zodha karI. zrI tIrthaMkara paramAtmAoe hajAro varasa pahelAM kahyuM ke pANI mAM asaMkhya jIvo che. jIvayukta pANI pIvAthI jIvonI hiMsA thAya che ane aneka zArIrika rogo paNa thAya che. kolerA, meleriyA Adi rogacALAnA samaye AthI ja ukALeluM pANI pIvAno AgrahapUrvaka jAhera pracAra thAya che. jIvahiMsAthI ane rogothI bacavA mATe ukALeluM pANI pIvuM joIe. ane kAcuM pANI gALIne pachI ja vaparAzamAM levuM joIe. pANI gALIne te ma ja ukALIne pIvAthI vadhu hiMsAnA pApathI tema ja saMbhavita rogothI bacI zakAya che. abhakSyabhakSaNa tyAga : kahevata che, anna tevo oDakAra. khATuM khAdhuM hoya to khATo oDakAra Ave. AhAra-pANInI tane mana upa2, AcAra ane vicAra u52 nizcita asara paDe che. je AhAra-pANI levAthI mana vikRta bane, pravRttio ukerAya, vicAro bagaDe tethI tene abhakSya gaNavAmAM Ave che. ArAdhakoe/sAdhako e tevA bhojana-pANIno tyAga karavo joIe. 35 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina dharmamAM abhakSya padAthoM nuM eka vistRta vijJAna che. jIvavicAra' Adi graMtho mAM tenI vistArathI samaja apAI che. saMkSepamAM paNa mukhyatve Ama che : 1. mAMsAhAra : mAMsAhArano tyAga karavo joIe .-ko IpaNa prakAranA nAnA moTAM jIvonuM mAMsa, mAchalI temaja IMDAnuM bhakSaNa na karavuM joIe. (zakya hoya to e badhAno jemAM upayoga thayo hoya evI davAo ane vastuono upayoga paNa na karavo joIe.) kaMdamULa : kaMdamULano tyAga karavo joIe. jamIna kaMdavALA padArthomAM asaMkhya jIvo hoya che. te mAM bhakSaNathI jIvahiMsA to thAya ja che. te khAvAthI mana vikRta bane che. kAMdA, lasaNa, Adu, mULA, rIMgaNA vagere 22 prakAranAM kaMdamULa che. te khAvAthI lohI ga2ma bane che, mana vAtavAtamAM uzkerAyA che ane vRttio vikRta bane che. 3. maghaniSegha : dArUnA utpAdanamAM asaMkhya jIvone mAravAmAM Ave che. dArU pIvAthI jIvahiMsA to thAya ja che. dArU pInAra viveka gumAvIne ghaNIvAra na karavAnuM karI bese che. buddhi tenAthI kuMThita bane che. vRttio jhaDapathI uttejIta thAya che. tana manane zAMta, svastha ane niSpA5 rAkhavA mATe jIvanabhara mAMsAhAra, kaMdamULa ane dArUno tyAga karavo joIe. 4. rAtribhojana tyAga : rAtribhojanano tyAga zakya hoya to sUryAsta thayA bAda bhojana ane pANI baMne no tyAga karavo je Ie. pANIno tyAga na thaI zake to rAtribhojanano tyAga to avazya karavo joIe. Arogya vijJAna paNa kahe che ke sUryAsta pachI jameluM barAbara pacatuM nathI. bhojana nahi pacavAthI ajIrNa, kabajiyAta vagere rogo thAya che. peTa bagaDeluM hoya to paramAtmAnI bhakti svastha ane prasannacitta na thaI zake. bIje rAtre vadhu jIvonI utpattine mRtyu thAya che. rAtri bhojanathI AvA asaMkhya jIvonI hiMsA thAya che. jIvahiMsAnA pApathI bacavA ane Arogyane nirogI rAkhavA mATe paNa rAtribhojanano tyAga karavo joIe. 36 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ta5 : jaina dharmamAM tapanuM anivArya ane AgavuM sthAna che. prathama tIrthakara zrI RSabhadeve lAgalagATa 400 divasa sudhInA upavAsa karyA hatA. carama tIrthakara zrI mahAvIra prabhue sADA bAra varSa sudhI vividha tapasyA karI hatI. Indriyo ane manane saMyamita karavA mATe vividha prakAranA ta5 ka2vAmAM Ave che. tapa karmano kSaya karavA mATe che. AtmAne nirmaLa ane nirmama banAvavA mATe tapa karavAnuM che. zramaNa bhagavAna mahAvIre be prakAranA tapa kadA che. bAdA tapa ane atyaMta2 tapa. A bAhA tapano saMbaMdha ArAdhakanA tana sAthe che. bAhA tapa eTale sAmenI vyakti joIne kahI zake ke A tapasvI che, e tapa kare che. tyAga ane sahiSNutA A tapanA mukhya lakSaNa che. tenA cha prakAra che : 1. anazana : anna, pANI, mevo ane mukhavAsa - A cAra prakAranA AhArano tyAga karavo. A AhAra tyAga ke anazana be prakAre che. 1. maryAdita samaya sudhI anazana ka2vuM. 2. cAvajIva anazana karavuM. samaya maryAdita anazana vividha prakAranuM che. zreNI ta5, prata2 tapa, ghata ta5, varga tapa ane varSAvarga ta5 - e tenAM pAMca mukhya prakAra che. - A uparAMta je sarvAdhika pracalita samaya maryAdita anazana che, te A pramANe : (e) upavAsa : eka AkhA divasanA bhojana pANI baMne ke mAtra bhojana tyAgane upavAsa kahe che. (bI) chaThTha : be saLaMga AkhA divasanA bhojana pANI baMne ke mAtra bhojana tyAgane chaThTha kahe che. (sI) aThThama : saLaMga traNa divasa sudhI bhojana pANI baMne ke mAtra bhojana tyAgane aThThama kahe che. (DI) aThThAI : lAgalagATa ATha divasa sudhI bhojana pANI baMne ke mAtra bhojana tyAgane aThThAI kahe che. 37 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ () mAsakSamaNa : pUrA eka mahinA sudhI bhojana pANI baMne ke mAtra bhojana tyAgane mAsakSamaNa kahe che. yAva krIva anazana be prakAranuM che. eka bhatta pratyAkhyAna. tenA aMtima zvAsa sudhI cAreya prakAranA AhA2 1. AhA2 2. pANI 3. mevA-mIThAI 4. mukhavAsa va. cAreya AhArano tyAga karavAno hoya che. be, pAdo paga mana, temAM cAreya AhArano tyAga karI lAkaDAnI jema halana calana karyA vinA e ka ja Asane rahI AtmadhyAnamAM lIna rahevAnuM hoya che. viziSTatA : upavAsamAM mAtra ukALeluM ja pANI pIvAnuM hoya che. sUryAsta pachI pANIno paNa tyAga karavAno hoya che. ane pANI paNa eka jagyAe besIne ja pIvAnuM hoya che. bhojana ane pANI baMnene AkhA divasanA tyAgane cauvihAra upavAsa kahe che. paryuSaNamAM A tapa vizeSa prakAre thAya che. A parvamAM moTI saMkhyAmAM ArAdhako adrama, aThThAI ke mAsakSamaNanI tapasyA kare 2. uNodarI : bhUkha karatA thoDuMka o chuM khAvuM-pIvuM. 3. vRtti saMkSe 5 : bha ga 5bha ganI te ma ja khAvA pIvAnI cIjavastuonI maryAdA ghaTADavI. jIvananI jarUriyAto ghaTADatA javI. 4. rasatyAga : manane dUSita ane doSita kare, vRttiyone vikRta kare tevA khAdya padArtho, prasAdhanono tyAga karavo. AmAM vigaI tathA mahAvigaIno saMbaMdha mukhya samajavAno che. dUdha, dahIM, tela, ghI, goLa ane taLelI vastuo (A vigaIo che.) tathA mAMsa, mAkhaNa, madirA ane madha (A mahAvigaIo che.)no tyAga karavo joIe. 5. kAyakaleza : duHkhanA prasaMgomAM paNa cittanI zAMti, svasthatA ane prasannatA akhaMDa ane akabaMdha rahe che ke nahIM tenI kaso TI karavA mATeno prayoga. dhoma taDakAmAM ughADA page ne mAthe cAlavuM, kaDakaDatI ThaMDImAM ughADA zarIre dhyAna dharavuM. 38 Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6.saMlInatA : mana vAraMvAra azubha vicAra kare che. Indriyo azubha AcAra kare che azubha vicAra ane AcAra tarapha doDI jatA mana ane Indriyone zubha vicAra ane AcAramAM sthira karavA tene saMlInatA tapa kahe che. eka ja Asane kalAko sudhI besIne ke UbhA rahIne dhyAna gharavuM vagere kAyakaleza tapa che. AtyaMtara tapa : A tapano mukhya saMbaMdha ArAdhakanA mana sAthe che. A tapamAM aMtaranI zubha bhAvanAnuM mahattva che. A bhAvanA dekhI zakAtI nathI. AthI A tapane AzcaMta2 tapa kahyuM che. tenA paNa cha prakAra che : 1. prAyazcita : jANatAM ke ajANatAM mANasathI bhUla thaI jAya che. pApa thaI jAya che. doSanuM sevana thaI jAya che. AvuM je kaMI pApa thaI gayuM hoya, Avo je kaMI doSa sevAI gayo hoya teno kharA aMta: karaNathI pastAvo karavo. sadguru pAse jaIne e pApano AMsubhInI AMkhe ekarAra karavo. e pApanI sajAnI mAMgaNI karavI ane thaI gayeluM pApa pharIthI nahi karavAnI pratijJA karavI, tene prAyazcita tapa kahyuM che. 2. vinaya : jeo potAnAthI uMmaramAM moTAM che, jeo potAnAthI vadhu jJAnI ane guNavAna che te sau vaDIlo, saMto, sajjano Adino AdA2-satkAra karavo. temanuM bahumAna karavuM. temanAM guNonI prazaMsA karavI. tene vinaya tapa kahyuM che. 4. 3. vaiyAvacca : jJAnI ane tapasvI, AcArya, upAdhyAya, sAdhusAdhvI tathA vaDIla, vRddha, bimAra AdinI vividha prakAre ucita sevAbhakti karavI. svAdhyAya : AtmAne nirmaLa ane nirmama banAvavAmAM preraNA ane baLa Ape, sad vicAra ane sadAcArane sudRDha kare tevAM graMtho- pustakono abhyAsa karavo. tenuM vAMcana-zravaNa karavuM. 5. dhyAna: pavitra ne nirdoSa Asana upara sthirane aDola besIne ke UbhA rahIne, ekAgra citte paramAtmAnuM ciMtanamanana karavuM. 39 Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6. utsarga : gha2 ane dhaMdhAnI tamAma bAhya pravRttiono tyAga karIne, AtmA sivAyanA anya tamAma vicArono tyAga karIne, nizcita samaya sudhI paramAtmAnuM dhyAna dharavuM. A kAryotsarga tapa ke dhyAna tarIke te vadhu pracalita che. A tapamAM kAyAnI mAyA-mamatAno tyAga ane AtmabhAvamAM ramaNa mukhya che . viziSTa tapa : bAhya tapamAM paheluM anazana tapa ane cothuM rasatyAga tapa kahyuM che. A baMne tapane AdhArazIlA khanAvIne baMnenI viziSTa tapasyAnuM Ayojana karAyuM che. te A pramANe : 1. varasI tapa : A tapanI samayamaryAdA pUrA cAraso divasanI che. A tapamAM cAraso divasa sudhI ekAMtare upavAsa karavAno hoya che. matalaba ke eka divasa upavAsa ane bIjA divase besaNuM karavAnuM hoya che. besaNuM eTale eka sthira Asane besIne divasamAM mAtra be TaMka ja jamavAnuM. phAgaNa vada 8mAnA roja A tapano prAraMbha thAya che ane bIjA varasanA vaizAkha suda trIjanA divase tenI pUrNAhuti thAya che. tapanuM pAraNuM zeraDInA rasathI karavAnuM hoya che. 2. prathama tIrthaMkara zrI RSabhadeve eka varasanA saLaMga upavAsa karyA bAda zeraDInA rasathI pAraNuM karyuM hatuM. AthI A varasI tapa bhagavAnanA tapanI pratikRtirUpe karavAmAM Ave che. dara varase hajAro ArAdhako A tapa prasanna citte kare che. A tapa kula 400 divasonuM che. navapada oLI : A tapamAM navapada' mukhya ane mahattvanA che. AthI pahelAM teno mitAkSarI paricaya karI laIe . AtmAne nirmaLa ane nirmama banAvavA mATe navapada'nuM dhyAna khUba ja preraka ane protsAhaka bane che. navapadanA ekAgra dhyAnathI AtmA ujjavaLa ane ujamALa bane che. A navapadanI ArAdhanA ane sAdhanA mATe savistara mArgadarzana apAyuM che. A navapada A pramANe che : 1. arihaMta : jainonA A zraddheya ane ArAdhya bhagavAna che.rAga dveSa ane moha upara jemaNe sarvathA ane saMpUrNa vijaya meLavyo 40 Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ane je pUjAti pUjya che, te arihaMta che. temane vItarAga, tIrthakara, ahaMta, jina, jinezvara Adi puNya nAmothI paNa o khALavAmAM Ave che. 2. siddha : zubha ane azubha tamAma kAmono nAza karIne jeoe paramAtma svarUpanI prApti karI che tevA mukta, buddha, niraMjana, nirAkAra AtmAone siddha kahe che. AcArya : jaina sAdhuonA eka samudAyanA variSTha nAyakane AcArya kahevAya che. je sAdhu jJAna, cAritra ane saMyamanI sAdhanAmAM viziSTa hoya, dharma vyavasthAnI javAbadArI vahana karavAmAM sakSama ane samartha hoya tevA jaina sAdhune AcAryanI sarvocca padavI apAya che. AvA AcAryano jIvana vyavahAra ja evo hoya che ke temanuM AcaraNa paNa mauna ane preraka upadeza banI rahe che. arihaMtanI cira anupasthitimAM AcArya, sAdhu -sAdhavI, zrAva ka-zrAvi kA rU5 zrI caturvidha saMgha nI javAbadArIonuM vahana kare che. 4. upAdhyAya : je jaina sAdhu jJAna, cAritra ane saMyamamAM vizeSa hoya, jemaNe dharma ane darzana zAstrono abhyAsa karyo hoya ane bIjAone bhaNAvavA jeTaluM zAstro para prabhutva meLavyuM hoya tevA sAdhune upAdhyAya kahe che. A paNa eka padavI che. 5. sAdhu : zramaNa bhagavAna mahAvIra prarUcita pAMca mahAvratonuM pAlana karI AtmasAdhanAmAM ramamANa rahetA bhekhadhArIne sAdhu jeno arihaMta, siddha, AcArya, upAdhyAya ane sAdhu - A pAMcane paMca parameSThi kahe che. teo pAMceyanI bhagavAnanI jema pUjA - bhakti kare che. temanA para te o anahada AsthA ane A dara gharAve che. 6. darzana : darzana eTale aDagane suddaDha zraddhA. zramaNa bhagavAna mahAvIre cIMdhelA AtmasAdhanA mATenA tattvo, AlaMbano ane mArgamAM dRDha zraddhA rAkhavI, tene darzana kahe che. A darzana sabhya kutva, samakti ane sa myagdarzana nA mo thI paNa, okhaLAya che. 41 Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 7. jJAna : AtmAnI oLakha ane anubhUti karAve tene jJAna kahe che. rAga, dveSa ane moharUpI aMdhakArane dUra karavAmAM A jJAna- AtmajJAna upayogI bane che. 8. cAritra : lazkaranA sainika UMghanuM sahejapaNa jhokuM khAdhA vinA khaDe page dezanA sImADAo nI cAMpatI rakSA kare che te pramANe thAkyA ke kaMTALyA vinA, gAphela rahA vinA satata sAvadhapaNe AtmabhAvamAM jIvavuM, Atmamaya banavuM tene cAritra kahe che. 9. ta5 : tana ane mananI vRtti, vicAra ane AcArane saMyamita karavA mATenuM anuSThAna ke kriyA tene tapa kahe che. A navapadanI saLaMga nava divasa sudhI vidhipUrvakanI ArAdhanAne navapadanI oLI kahe che. A nava divasa sudhI mAtra eka ja TaMka ane te paNa ghI, dUdha, dahIM, goLa, tela ane taLelI vastuo vinAnuM lUkhuM ane rUkSa bhojana levAnuM hoya che. AvA e ka TaMkanA bhojanane AyaMbila tapa kahe che. dara varase Aso ane caitra mAsanI suda 7 thI pUrNimA sudhI A nava 5 danI AyaMbila nA ta5 ane anya vidhi sahita ArAdhanA karavAmAM Ave che. A tapa ochAmAM ochuM sADA cAra varSa sudhI karavAnuM hoya che. va2sI ta5, navapada oLI uparAMta vardhamAna tapa, caMdanabALA tapa, akSayanidhi vagere 100 thI vadhu prakAranA tapo che. A dareka tapamAM ukALeluM pANI pIvAnuM hoya che. tema ja e ta5mAM jina darzana-jinapUjA, gurava dina-gharma zravaNa, savAra-sAMja baMne samaya pratikramaNa temaja ja jA 5, dhyAna vagere karavAnA hoya che. vihAra saMhitA : (aSTa pravacana mAtA) AtmasAdhaka potAnI AtmasAdhanA saraLatAthI, suddaDhatAthI ane zuddhipUrvaka karI zake te mATe zramaNa bhagavAna mahAvIre viza dU mArgadarzana ApyuM che. tapa ane tyAganI sAthe, vratonuM pAlana karavAnI sAthe sAdhake kevI rIte cAlavuM, bolavuM, vartavuM vagerenuM paNa yathAyogya nirUpaNa karyuM che. bhagavAne kahyuM ke AtmasAdhake pAMca samiti ane traNa guptinuM barAba2 pAlana karavuM joIe. 42 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samiti : samiti pAMca che. samiti eTale haravA - pharavA, bolavA vagerenI pravRttionuM niyamana. 1. IrSA samiti : e Tale haravA-pharavA, besavA uThavAnI pravRtti, sAdhake A badhI pravRttio evI rIte karavI joIe ke jenAthI koI paNa jIvane du:kha na pahoMce, kALajIpUrvaka cAlavuM joIe je thI cAlatA paga taLe koI jIva jaMtu kacaDAI na jAya, sAmenI ke bAjunI vyaktine dhakko ke paganI Thesa na lAge. bhASA samiti : bolavAnI pravRtti, zakya teTalA vadhu samaya mauna rahevuM. anivArya jarUra hoya to ja bolavuM. koInuM ahita thAya, koInuM apamAna thAya, koInuM haiyuM dubhAya ke ghavAya tevuM na ja bolavuM. haMmezA hita, mita ane priya bolavuM. 3. eSaNA samiti : bhojana pANInA pAtro mUkavAnI pravRtti. bhojana pANInA pAtro (vAsaNo) barAba2 dhoI, cokhA karIne nidoSa sthAne vyasthita mUkavA. e ThI thALI rAkhI mUkavI nahi. pIvAnuM pANI glAsa mAM a [ rAkhI mUkavuM nahi. (sAdhu-sAdhvI mATe A samitinuM pAlana pharajIyAta che.) 4. AdAnanikSepaNA samiti : rojabarojanA upayogamAM levAnI cIjavastuo mUkavAnI pravRtti. dA.ta. vastro, pustako vagere evI rIte levA mUkavA ke jethI koI paNa jIvane duHkha na pahoMce. pAriSThApAnikA samiti : pheMkavAnI pravRtti. lIMTa hoya ke gaLa pho hoya te evI rIte pheMkavo ke jethI tenA dabANamAM koI jIva marI na jAya. kacaro pheMkatA samaye, e ThavADa nAM khAtA samaye, pANI pheMkatA samaye paNa A barAbara kALajI rAkhavI. gumi : traNa prakAranI guNi eTale rokIne vALavuM. 1. managupti : mANasa manathI vicAre che. e sAruM paNa vicAre che ane kharAba paNa vicAre che. mane kharAba vicAra karatuM 43 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ hoya, na karavA yogya vicAra karatuM hoya to tene tema karatuM rokIne manathI sadavicAra karavA. manane AtmAnA ciMtanamAM rata rAkhavuM. 2. vacanagupti : mANasa bole che. e sAruM paNa bole che ane kharAba paNa bole che. bolavA yogya paNa bole che. ane nA bolavA yogya paNa bole che. apazabdo na bolavA. kaDavuM ane kUra na bolavuM. amaMgaLa ane ahitakArI na bolavuM. hita, mita, priyane preraka bolavuM. kAyamusi : mANasa zarIrathI ghaNI pravRttio kare che. sArI pravRtti paNa kare che, kharAba pravRtti paNa kare che. jarUranI pravRtti kare che, bIna jarUrI pravRtti paNa kare che. zarIra sAdhanAnuM mukhya sAdhana che. Atma sAdhanAmAM sahAya ka thAya tevI kAyAnI pravRtti vizeSa karavI ane Asane AtmasAdhana gharavuM vagere. sAdhu-sAdhvI mATe A pAMca samiti ane traNa guminuM pAlana pharajIyAta che. pAMca mahAvratonA pAlana uparAMta te baMne A AThanuM paNa pAlana kare che. vicAra saMhitA (soLa bhAvanA) vyaktitvanA nirmANamAM vicAra mahattvano bhAga bhajave che. mANasa sArA vicAra kare che. mANasa kharAba vicAra kare che. tane, mana ane AtmA traNeya u52 A vicAranI co kasa asara paDe eka vicArane satata vicAravo, e vicAranuM samagratayA ciMtana karavuM tene bhAvanA kahe che. bhAvanA bhAvavAthI svayaM bhagavAna banI zakAya che. AthI zramaNa bhagavAna mahAvIre AtmasAdhanAne vega ane baLa maLe te mATe e ka vicAra saMhitA ghaDI ApI. ane kavidha bhAvanAo mAMthI temaNe mukhya ane mahattvanI 16 bhAvanAo batAvI. AtmasAdhakoe nitya ane niraMtara A bhAvanAo bhAvavI joIe. te A pramANe che : 1. anitya bhAvanA : saMsAramAM kazuM ja kAyamI ane amara nathI. jIva janme che ane mAre che. mRtyu koIpaNa paLe Ave che. bALa mRtyu thAya che ane yuvA mRtyu paNa thAya che. saMbaMdho tUTe che. saMbaMdho badalAya che. savAre je svarUpa hoya che te 44 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. sAMje nathI hotuM. sAMje je svarUpa hoya che te bIjI savAre nathI hotuM. Ama saMsAranA tamAma rUpa, svarUpa, saMbaMdho vagere anitya che, kSaNabhaMgura ane alpakAlIna che. to emAM moha ane mamatA rAkhavAno zuM artha ? A pramANe satata vicAraNA karavI te anitya bhAvanA che. azaraNa bhAvanA : mANasa AdhimAM hoya ke vyAdhimAM hoya ke pachI e upAdhimAM hoya, e samaye tene koI madada karI zake. e du:khano upacAra paNa thaI zake. paraMtu e duHkhanI vedanA, e saMtApa ane paritA5mAM koI ja bhAga paDAvI zakatuM nathI. e pIDA ane paritApa to mANase khuda e kalAe pote ja bhogavavA paDe che. temAM mAtra zaraNa ane sahAro paramAtmAe IMdhelo eka mAtra gharma ja banI zake che, - A pramANe satata vicAravuM tene azaraNa bhAvanA kahe che. saMsAra bhAvanA : saMsAra eTale aneka janmo janma. jIvAtmAe kyAreka mANasano janma lIdho che to kyAreka devano janma lIdho che. jyAre ka pazu- paMkhIno janma lIdho che, to kyAreka narakamAM nArakIno janma lIdho che. evuM bane che ke, gayA bhavamAM je mAtA hoya te ja mAtA A bhavamAM patnI paNa hoya. Ama saMsA2mAM saMbaMdho vicitra rIte badalAtA rahe che. to AvA saMsAramAM rahevAno zo artha ? A pramANe vicAravuM te saMsA2 bhAvanA che. ekatva bhAvanA : jIvanayAtrA hoya ke maraNayAtrA. jIvAtmAe A yAtrA e kalAe ja karavI paDe che. e janme che e kalo ane mare che paNa e kalo. sArAM ke kharAba karmanA phaLa paNa te e kalo ja bhogave che. sagAM-saMbaMdhI- mitro vacce paNa te e kalo ja hoya che. karmanA phaLanA bhogavaTAmAM jIva e kalo ja hoya che. saMsA2mAM badhA ja saMbaMdha svArthanA hoya che. koI koInuM saguM-saMgI nathI, - A pramANe vicAravuM te ekatva bhAvanA che. anyatva bhAvanA : dehanA aNu-paramANumAM, romeroma ane lohInA ha2 kaNamAM AtmAno vyApa ane vAsa che, paraMtu deha svayaM pote AtmA nathI. deha ane AtmA baMne bhinna che. deha marce che. AtmA amara che. dehanA rUpa-raMga AkAra Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ badalAya che. AtmA aparivartanIya che. to dehanA raMga-rAgamAM zuM rAcavuM ? A pramANe vicAravuM te anyatva bhAvanA che. 6. azuci bhAvanA : dehanuM rUpa-saundarya game teTaluM sohAmaNuM ane lobhAmaNuM hoya, paraMtu deha Akho gaMdhAtA ne gaMdA padArthothI khanelo che. maLa-mUtra gaMdA ne gaMdhAtA. mAMsa ane majjA gaMdA ane gaMdhAtA. suMvALI ane rUpALI cAmaDInA AvaraNa heThaLa bhayaMkara gaMdavADa ane durgaMdha che. AvA gaMdA ane gaMdhAtA dehano zuM moha rAkhavo ? AvuM vicAravuM te azuci bhAvanA che. 7. Azrava bhAvanA : Azrava eTale AvavAno mArga, je mArga AvavAno che te mArga javAno paNa che. khullA daravAjAmAM khullA bArIbAraNAmAMthI AvI paNa zakAya ane jaI paNa zakAya. mana eka evuM dvAra che. manathI zubha ane azubha vRtti ane pravRtti baMne thAya che. azubha ane asad vRttine pravRtti AtmAne malina banAve che. zubha ane asad vRtti ane pravRtti AtmAne vimaLa ane vizuddha anAve che, vicAravuM te Azrava bhAvanA che. Ama 8. saMvara bhAvanA : saMvara eTale rokavuM. saMvara eTale aTakAvavuM. manane, vANIne ane kAyAne asad vRtti ane vyavahAra karatAM aTakAvavA ane mana, vANI ane kAyA traNeyane sadAcAra ne sadUvicAra tarapha vALavA, Ane saMvara bhAvanA kahe che. - 9. nirjarA bhAvanA : nirjarA eTale kSaya karavo. rAga, dveSa ane mohanA baMdhanono kSaya karavo. mamatA ane Asaktine ochA ane moLAM karavA. AtmA upara jAmIne bAjhI gayelAM karmonAM gaMjano kSaya karavo. tapasyA karavAthI karmanI nirjarA thAya che, Ama vicAravuM te nirjarA bhAvanA che. 10. lokasvarUpa bhAvanA : utpatti, sthiti ane vinAzanA svabhAvavALA 14 rAjalokanuM svarUpa vicAravuM te lokasvarUpa bhAvanA che. 11. bodhi durlabha bhAvanA : badhu sulabha ane saraLa che. mAnavajanma maLe. mAnava-janmamAM tamAma prakAranAM sukha ane Arogya maLe. sadguru paNa maLe. A badhuM maLavuM sulabha che, paraMtu 46 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnavajanmamAM AtmajJAna ane AtmAnubhUti durlabha che. (paNa azakya to nathI ja), - Ama vicAravuM te bodhi durlabha bhAvanA 12. gharmasyAkhyAta bhAvanA : e kamAtra Atmadharma ja taraNatAraka che. AtmadharmanI ArAdhanA ane sAdhanAthI ja mukti pAmI zakAya che. Ama ciMtavavuM te dharmasyAkhyAta bhAvanA che. A bAra bhAvanAmAM mAtra koruM ane lukhkhuM ciMtana ja nathI karavAnuM. vicArane AcaraNamAM paNa mUkavAno che. anitya bhAvanA bhAvIne anitya padAtho pratyenI Asakti ane mamatA no tyAga karavAno che. azaraNa bhAvanA bhAvIne ekamAtra AtmadharmanuM ja zaraNa svIkAravAnuM che. saMsAra bhAvanA bhAvIne jIvanane vairAgyanA gherA raMgathI raMgavAnuM che. e katva bhAvanA bhAvIne eka mAtra AtmAnuM hita thAya tevuM jIvana jIvavAnuM che. anyatva bhAvanA bhAvIne dehanI ALa paMpALa choDIne AtmAnubhUti karavAnI che. azuci bhAvanA bhAvIne dehathI bhogavAtAM bhogopabhogathI vi2mavAnuM che. Azrava bhAvanA ane saMvara bhAvanA bhAvIne cittane harahaMmeza Atmamaya rAkhavAnuM che. nirjarA bhAvanA bhAvIne tapasyA dvArA karmono kSaya karavAno 10. lokasvarUpa bhAvanA bhAvIne ahama ane mamu - huM ane mArApaNAnI vRttino vilaya karavAno che. 11-12. bodhi durlabha ane dharma svAkhyAta bhAvanAo bhAvIne AtmadharmanI athAka ane avirata ArAdhanA karavAnI che. 47 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maitrI bhAvanA : akhila sRSTimAM jeTalAM paNa jIvAtmAo che te tamAma pratye maitrI saMbaMdha rAkhavo. darekanA mitra banavuM. koInA zatru banavuM nahi. koIne zatru banAvavo nahi. 15. 14. pramoda bhAvanA : pramoda eTale rAjI thavuM. bIjAnA sukha ane pragati ja Ina rAjI thavuM. ApaNAthI vizeSa guNI, jJAnI ane kalAvAnane joI AnaMda anubhavavo. guNAnurAgI ane guNaprazaMsaka banavuM. guNa ja jovAM sau mAM. guNa draSTi rAkhavI. koInA doSa jovAM nahi. koInA doSa ughADAM pADavA nahi. koInA doSanI niMdA-kuthalI karavI nahi. karUNA bhAvanA : nirapekSa ane ni:svArthabhAve duHkhIonA du:khanA sahabhAgI thavuM. jIvana jIvavA mATe, dharmamAM sthira thavA mATe evAM jIvAtmAone haMpha, hAma ane heta ApavA. 16. mAdhyastha bhAvanA : samajAvavAnA tamAma prayatna karyA chatAMya jeo potAnA jIvanane sudhAre nahi, tevA jIvAtmAo para gusse na thatAM, haiye temanuM hita ciMtavIne, temanI upekSA karavI, taTastha rahevuM. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe uttarAdhyayana sUtra, dazavaikAlika sUtra, zAMta sudhA2sa, gharmabindu, paMcAzaka Adi graMtho vAMcavA. 48 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Subs jaina dharmanuM karma vijJAna Karman (1) karma (2) kaSAya (3) lezyA zramaNa bhagavAna mahAvIrane kevaLajJAna upalabdha thayuM ane temaNe sarvaprathama dharma-pravacana ApyuM. prAraMbhamAM ja temaNe kahyuM : utpannaI vA, vigameI vA, dhuveI vA. A traNa utpAda, vyaya ane dhruva-zabdo dvArA bhagavAna mahAvIre jaina tattvajJAnanI bhavya ane virATa ImAratano pAyo bAMdhI Apyo. temaNe kahyuM : dravya utpanna thAya che. dravya nAza pAme che. dravya sthira rahe che. dravyanA pratyeka aMzamAM nitya ane niyamita parivartana thAya che. pratipaLa te utpanna thAya che, naSTa thAya che ane sthira paNa rahe che. dravyanuM mULa svarUpa akabaMdha ane akhaMDa rahe che, paNa temAM paryAya utpanna thAya che ane nAza pAme che. utpAda, vyaya ane dhrauvya (sthiratA) A trayAtmaka sthitine sat kahe che, je sat che te dravya che. ane dA.ta. sonuM e suvarNarUpe sthira rahe che. tenAM rUpa ane ghATa badalAya che. paNa sonuM nathI badalAtuM. tAtparya dravyano nAza nathI thato. dravyanuM rUpAMtara thAya che. mULa dravya to jevuM hoya tevuM ne tevuM ja rahe che. ApaNe joIe che ke jIva marI jAya che. vAstavamAM jIva kayAreya marato nathI. jIva bIjo janma le che. teno deha mAtra badalAya che. teno AtmA dravya rUpe to te sthira ja rahe che. akSaya ane sanAtana rahe che. jIva kaho, AtmA kaho, cetana kaho, te khadhAM eka ja arthavAcI zabdo che. jaina dharma kahe che ke AtmA anAdikALathI karmathI aMdhAyelo che. jaina dharmamAM jIva ane karma viSe sUkSma, gahana ane vistRta vicAraNA karavAmAM AvI che. 49 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jIvanuM svarUpa jenAmAM sahaja ane svAbhAvika vRtti ane pravRtti hoya te jIva che. te cetana che. khAvAnI vRtti, bhayanI vRtti, maithunanI vRtti ane mArApaNA (parigraha)nI vRtti - A cAra mukhya vRtti ane pravRtti jemAM hoya te jIva che. dehanI sAthe AtmA ekAkAra ne saMyukta hoya che tyAre e jIvAtmA mAM uparyukta cAra sahaja vRtti ane pravRtti hoya che. jIvAtmAnI A bAhya oLakha che. jIvAtmAnuM bhItarI saundarya paNa che. anubhUtithI te abhivyakta thAya che. AtmAnuM A bhItarI saundarya niraMjana ane nirAkAra che. karmathI e mukta che. tatvanI apekSAe AtmA na e strI che, na puruSa che, na napuMsaka. AtmAmAM anaMta jJAna, anaMta darzana, anaMta zakti ane asIma sukha rahelAM che. A tenA mULabhUta guNo che. jainadharma mAne che ke karmanA AvaraNanA kAraNe AtmAnuM anupama saundarya avaguMThita rahe che. jIvAtmA jevA karmo kare che tevuM tene phaLa maLe che. karmanA lIdhe ja jIvAtmA janmamaraNanAM duHkho bhogave che, ane A ja karmanA kAraNe te vivigha sukho bhogave che. jIvAtmAne koI sukha ke duHkha ApatuM nathI. e pote ja teno kata ane bhoktA che. karmanuM svarUpa AtmA ane karmano saMbaMdha anAdi che, paNa anaMta nathI. A anAdi saMbaMdhano kAyama mATe aMta karI zakAya che. karma pudagala che. zarIra para dugalika che. tenuM kAraNa karma che. AthI karma paNa pudgala che. paugalika kAryanuM samavAyI kAraNa podgalika hoya che. mATI pugala che | bhautika che, to tenAthI bananAra padArtha paNa paudgalika | bhautika ja hovAno. AhA2 Adi sAnukULa sAmagrIthI sukhanI anubhUti thAya che zastra Adi vAgavAthI duHkhanI. AhAra ane zastra baMne paugalika che. e ja pramANe sukha duHkhanuM kAraNa karma paNa paugalika che. beDIthI jIvAtmA baMdhAya che. dArU pIvAthI te bakavAsa kare 50 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che ke pAgala bane che. klorophorma suMghADavAthI te bebhAna bane che. beDI, dArU, klorophorma vagere jaDa padArtho che. pauddagalika vastuo che. tenI asara, mANasanA tana, mana ane AtmA upara paDe che, te ja pramANe jaDa pudgala evAM karmanA saMyogathI jIvAtmAnA mULabhuta jJAna darzanAdi guNo DhaMkAya che ane te sukha-du:kha anubhave che. che karmanA prakAra : karma eka ja prakAranuM nathI. tenA anekavidha prakAra che. kAryabhedanI draSTie karmanAM mukhya ATha vibhAga che. tene prakRtibaMdha kahe che. karmanI mULa prakRtti ATha che. prakRtti eTale svabhAva. karmano ATha prakArano svabhAva che. te A pramANe : 1. jJAnA varaNIya karma : AtmAnA jJAna-guNane AvRtta karanAra pudUgalane jJAnAvaraNIya karma kahe che. AMkhe pATo bAMdhyo hoya to AMkha hovA chatAMya kaMI joI zakAtuM nathI. AtmAmAM anaMtajJAna raheluM che, paraMtu A karma A AtmA upara AvaraNa banIne rahe che tyAM sudhI AtmAnuM jJAna thatuM nathI. jJAna-prApti karavAmAM A karma avarodhaka bane che. A karma pAMca prakAranuM che. zenAthI baMdhAya ? jJAna ane sAnInI niMdA karavAthI, jJAna ane jJAnIno dveSa karavAthI, jJAna ane jJAnInuM apamAna karavAthI, jJAnInA upakAra bhUlavAthI, jJAnI sAthe akAraNa jhaghaDAM karavAthI, tema ja jJAna bhaNanArane ane bhaNAvanArane aMtarAya pADavAthI A che kRtyo karavAthI jJAnAvaraNIya karma baMdhAya che. karma-phaLa : jJAnAvaraNIya karmanA lIdhe jIvAtmA bahero hoya, mUMgo hoya, maMda buddhino hoya, nirmaLa buddhi na hoya, te AtmAnuM sAna pAme nahi vagere phaLa bhogave che. - 51 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. darzanAvaraNIya karma : AtmAne anaMta darzana - guNane AvRtta karanAra pudgalane darzanAvaraNIya karma kahe che. gurakho ke cokIdAra cokI karato hoya to e vistAramAM praveza karI zakAto nathI. e ja pramANe A karma AtmAnuM darzana thavAmAM avarodhaka bane che. A karma nava prakAranuM che. zenAthI baMdhAya ? guNIjanonI niMdA-kuthalI karavAthI, guNI ane jJAnIjanonI avahelanA karavAthI, kata dha thavAthI, bhagavAnanA vacanomAM zaMkAkuzaMkA karavAthI, dharma sAdhanAmAM avarodha ubho karavA vagerethI darzanAvaraNIya karma baMghAya che. karma phaLa : darzanAvaraNIya karmanA lIdhe jIvAtmAne AMkhe ochuM dekhAya. aMdhApo Ave, anidrAno bhoga bane, beThAM beThAM ke cAlatA cAlatA UMghe, AtmAnuM darzana karI zake nahi vagere phaLa bhogave che. 3. vedanIya karma : sukha ane duHkhanI anubhUti karAvanAra pudgalane vedanIya karma kahe che. talavAranI dhAra jevuM che. A karma. talavAranI dhA2 52 madha copaDayuM hoya ane te cATavAthI pahelAM to mIThAzano anubhava thAya, paNa pachI te dhA2 vAgavAthI duHkhane vedanAno anubhava thAya che, ane aphINa co paDela talavAranI dhAra cATavAthI pahelAM ane pachI baMne samaye kaDavAzano anubhava thAya che. A karmathI sukhanI paNa anubhUti thAya che ane duHkhanI paNa anubhUti thAya che. A karma be prakAranuM che. zenAthI baMghAya ? jIva mAtra u52 dayA-karUNA karavAthI, du:khIonA du:khamAM sahabhAgI banI temanA duHkha haLavA karavAthI zAtA vedanIya karma para Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMghAya che. ane jIvone trAsa saMtApa ApavAthI, temanAM du:khothI rAjI thavAthI azAtA vedanIya karma baMdhAya che. kurma phaLa zAtA vedanIya karmanA lIdhe jIvAtmAne managamatA ane manabhAvatA bhogopabhoga maLe che. azAtA vedanIya karmanA lIdhe garIbAI, roga vagere du:kho maLe che. 4. mohanIya karma : AtmAne vikRta ane mUDha banAvanAra puddagalane mohanIya karma kahe che. nazIlA padArthonuM sevana karanAra mANasa koIpaNa prakArano viveka jALavI zakato nathI. teja pramANe A karmanA lIdhe jIvAtmA AtmabhAna bhUlI jAya che ane kSaNabhaMgura bhogopabhogamAM Asakta khane che. A karma 28 prakAranuM che. zenAthI baMdhAya ? tIvrapaNe krodha, mAna, mAyA ane lobha ka2vAthI, dharmanA nAme adharmanuM AcaraNa karavAthI, anAcAra-vyabhicAra karavA vagerethI mohanIya karma baMdhAya che. karma phaLa : A karmanA lIdhe jIvAtmA mohAMdha, rAgAMdha ane viSayalubdha ane che. te IrSALu, jhaghaDAkhora, mAyAvI ane daMbhI bane che. akAraNa- sakAraNa bhayabhIta ane zokAkuLa bane che, vagere vagere. 5. AyuSya karma : jIvananuM nirmANa karatAM pugalane AyuSya karma kahe che. kedakhAnA jevuM che A karma. keda/jelamAM purAyela mANasa potAnI IcchA mujaba AvAgamana nathI karI zakato. te pramANe A karmanA lIdhe jIvAtmA deharUpI kedakhAnAmAM purAyelo rahe che. A karma cAra prakAranuM che. 53 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zenAthI baMdhAya ? 1. jIvonI jemAM pratipaLa hiMsA thatI hoya tevA kAma-dhaMdhA karavAthI 2. saMgrahAkhorI karavAthI 3. mAMsAhAra karavAthI ane 4. paMcendriya jIvanI hatyA karavAthI jIvAtmA naraka gatimAM jAya che. 1. kapaTa sahita juThuM bolavAthI 2. vizvAsaghAta karavAthI 3. juThuM bolavAthI ane 4. khoTA tola-mApa karavAthI jIvAtmA tiryaMca matimAM jAya che. arthAt pazu-paMkhIno avatAra pAme che. 1. svabhAvathI niSkapaTI 2. svabhAvathI vinIta 3. dayALu ane 4. Irahita hoya te manuSyabhava pAme che. 1. dIkSA laIne saMyama pALavAthI 2. gRhasthapaNamAM bAra vratanuM pAlana karavAthI 3. tapa karavAthI ane 4. paravazapaNe samatAbhAve duHkha sahana karavAthI jIvAtmA devagatimAM jAya che. arthAt deva-devI-Indra-IndrANI bane che. karma phaLa : uparokta pramANe karma bAMdhavAthI te te karma phaLa jIvAtmA bhogave che. 6. nAma karma : je puddagalanA nimittathI jIvananI vividha sAmagrI maLe che tene nAma karma kahe che. citrakAra jevuM che A karma. citrakAra pensila ane pIMchIthI jAtajAtanA citro banAve che. te ja pramANe A karmanA lIdhe jIvAtmA vividha rUpa ane AkAranAM zarIrane prApta kare che. A karma 103 prakAranuM che. zenAthI baMdhAya ? mana, vacana ane kAyAne saraLa ane pavitra rAkhavAthI tema ja sahu sAthe prema ane mitratAbhAvathI vyavahAra karavAthI zubhanAma karma baMdhAya che ane mana, vacana ane kAyAne vakra ane apavitra rAkhavAthI tema ja sahu sAthe kaleza-kaMkAsa karavAthI azubha nAma karma baMdhAya che. 54 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ karma phaLa : zubha nAma karmathI managamatAM bhogo bhoga maLe che, yaza maLe che, rUpa maLe che, Arogya vagere sukho maLe che. azubha nAma karmathI abhAva, durbhAva ane pIDA maLe che. badanAmI maLe che. bimArI Ave che vagere ane ka duHkho bhogavavA paDe che. 7. gotra karma : ucca ane nIca ema be prakAranuM A karma che. je pudgalanA prabhAvathI ucca gotra maLe te ucca gotra karma ane je pudagalanA prabhAvathI nIca gotra maLe te nIca gotra karma kahevAya che. kuMbhAranA jevuM che. A karma. kuMbhAra eka ja mATImAMthI aneka prakAranAM ThAma banAve che, te pramANe A karmanA lIdhe eka ja zarIramAM ane ka prakAranAM anubhava thAya che. zenAthI baMghAya ? jAti, phaLa, baLa, rUpa, tapa, jJAna, lAbha ane aizvarya - A AThamAMthI koI ekanuM ke ekathI vadhunuM abhimAna karavAthI nIca gotra karma baMdhAya che ane evuM abhimAna na karavAthI ucca gotra karma baMdhAya che. ucca gotra karmathI sukhI-saMpanna ane saMskArI kuTuMbamAM janma maLe che, rUpa maLe che, baLa maLe che, samRddhi maLe che, vagere uttama sAmagrI maLe che, jyAre nIca gotra karmathI ethI viparita maLe che, arthAt hala kAM jAti, kULa mAM janma maLe che, garIbAI, roga, kurUpa vagere maLe che. 8. aMtarAya karma : kriyAtmaka zaktimAM avarodha UbhA karatAM pudgalane aMtarAya karma kahe che. khajAnacI jevuM che. A karma. saMsthAe e mAlike ApavAnI 2kamanI maMjurI ApI dIdhI hoya paraMtu e rakama khajAnacI Ape tyAre ja e rakama maLI zake che. e ja pramANe AtmAmAM anaMta zakti ane guNo rahelAM che, paraMtu A karmanA lIdhe te prApta thaI zakatAM nathI. papa Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A karma pAMca prakAranuM che. zenAthI baMdhAya ? koI dAna detuM hoya to temAM ADakhIlIrUpa banavAthI, koIne lAbha maLato hoya to te lAbha maLato rokavAthI, koInA khAna-pAna karatA aTakAvavAthI, koIna dharmadhyAna karato rokavA vagerethI A aMtarAya karma baMdhAya che. karma phaLa : A karmanA lIdhe jIvAtmA dAna daI zakato nathI. lAbha meLavI zakato nathI. bhoga ane upabhoga bhogavI zakato nathI. temaja dharmanI ArAdhanA karI zakato nathI. A ATha karmo ane tenA bhedakamathI AtmA jyAM sudhI saMyukta ane saMbaddha hoya che, tyAM sudhI jIvAtmAne punarjanma thato ja rahe che. punarjanma eTale karmathI baMdhAyelA jIvAtmAnuM janma ane mRtyunuM punaH punaH punarAvartana. mukti/mokSa zakya che. mANasa potAnA AtmAne karmathI mukta paNa karI zake che. tapa, tyAga, vairAgya, jJAna, dhyAna, japa Adi dharma sAdhanA karIne te potAnA AtmAne nirmaLa ane nirmama banAvI zake che. dharmanI utkaTa ane ugra sAdhanAthI tamAma ' kamano kSaya karIne jIvAtmA mukta ane buddha thaI zake che. jIvAtmA tamAma karmono nAza kare che tyAre te paramAtmA bane che. kaSAya : rAga ane dveSa utpanna karanAra karma-pudgalane kaSAya kahe che. karma baMdha thavAnuM mukhya kAraNa kaSAya che. kaSAyamAM be zabda che. kaSa ane Aya. kaSa eTale janma janmAMta2. Aya eTale karAvanA2. je jIvAtmAne janma janmAMtara karAve tene kaSAya kahe che. 56 . : Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kaSAya mukhyatve be che. rAga ane dveSa. vistArathI kaSAya cAra prakAranA che. 1. krodha 2. mAna 3. mAyA ane 4. lobha A kaSAya eka manovega che. Aveza che. gamo, aNagamo, bhaya, zoka, jugupsA, dhRNA Adi kaSAyane janma Ape che. A kaSAyathI AtmA dUSita bane che. karmathI baMdhAya che. kaSAyanA bheda : taratamatAthI kaSAya cAra prakAranA che. 1. anaMtAnubaMdhI : je AvegamAM utpannanI nityatA ane niraMtaratA hoya che, aMtahIna utpannanuM ya utpanna hoya tene anaMtAnubaMdhI kahe che, sa2La zabdamAM tene tIvratama kahI zakAya. A anaMtAnubaMdhI ke tIvratama Avega paththaramAM paDela rekhA jevo hoya che. A rekhA paDI te paDI. payA pachI te bhUMsI zakAtI nathI. kaSAya tIvratara hoya che tyAre satya sUjhatuM nathI. te mATe rUci paNa thatI nathI. anaMtAnubaMdhI kaSAyanA kAraNe samyagdarzana upalabdha thatuM nathI. 2. apratyAkhyAnI : kaSAyanA AveganI A bIjI avasthA che. A Avega tIvratara hoya che. mANasa jANe che ke kaSAya na karavA joIe, paNa te karyA sivAya rahI zakato nathI. tIvratAthI e kaSAya karI bese che. 3. A apratyAkhyAnI ke tIvratara kaSAya jamIna para dorelI rekhA jevAM che. jamIna 52 dorelI rekhA prayatnathI bhUMsI zakAya che. tema draDha manobaLathI tIvratara kaSAya para vijaya meLavI zakAya che. jyAM sudhI tIvratara kaSAya haiye hoya, tyAM sudhI mANasa khAra vratonuM pAlana yathAyogya karI zakato nathI. pratyAkhyAnI : kaSAyanA AveganI A trIjI avasthA che. A Avega maMda hoya che. tIvratara kaSAyo moLA ane pAtaLA paDe che tyAre A trIjI avasthA prApta thAya che . 57 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ paraMtu jyAM sudhI haiye maMda kaSAya hoya che tyAM sudhI mANasa yathArthamAM sAdhu nathI banI zakato. A pratyAkhyAnI ke maMda kaSAya retImAM dorela rekhA jevo che. bhUmi upara dorelI rekhAne bhUMsavA mATe jeTalo prayatna karavo paDe che. tenAthI ochA prayatna retImAM dorelI rekhA bhUMsI zakAya che. e ja pramANe thoDAka vadhu viveka ane sajagatA rAkhavAthI kaSAyathI bacI zakAya che. 4. saMjvalana : kaSAyanA Avega maMdatara hoya che. maMdatara kaSAyane saMjavalana kahe che. AveganI A cothI avasthA che. pANImAM dorelI rekhA jevA A kaSAya hoya che. pANImAM rekhA dorI nathI ke bhUMsAI nathI. rekhA pUrI dorAI rahe tyAM sudhImAM to e bhUMsAI jAya che. A maMdatara kaSAya hoya tyAM sudhI vItarAgatA prApta thatI nathI. A cAreya prakAranA kaSAya saMpUrNa kSINa ane khatma thaI jAya che, tyAre ja vItarAga banAya che. kaSAya - niyaMtraNa : zramaNa bhagavAna mahAvIre kaSAya - niyaMtraNanI traNa paddhati batAvI che : 1. upazamana 2. kSayo pazamana ane 3. kSayIkaraNa. AveganuM evuM ane eTaluM damana karI tene kacaDIne khatma karI nAMkhavo ke te pharIthI Ubho na thAya. A upazamana che. A damana paddhati che. thoDuMka damana karavuM. thoDo ka kSaya karavo. damana ane kSaya eka sAthe karavA tene kSayo pazama kahe che. sa2La arthamAM kahIe to kaSAyano rasto badalI nAMkhavo. krodhane kSamAthI jItavo. Ama udAtta banavuM. A mAgataraNa paddhati che. _kaSAyone pUrepUrAM kSINa karI devA. khatma karI nAMkhavA. kaSAyone savaMta sudhI vilaya karatAM javuM tene kSayI karaNa kahe che. A vilayanI paddhati che. kaSAyonuM upazamana thAya che. kSayo pazama thAya che ane kSayIkaraNa thAya che. 58 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ A karavA mATe kaSAyanA pratipakSanI maMdada levI joIe. kaSAyano pratipakSa che bhAvanAo. bhAvanAone suddaDhane saghana karavAthI kaSAyano vilaya thaI jAya che. krodhane pratipakSa che zAMti. mAnano pratipakSa che mRdutA. mAyAno pratipakSa che saraLatA. lobhane prati pakSa che saMtoSa. zAMti, mRdutA, saraLatA ane saMtoSanA saMskArano puSTa karavAthI kaSAyo khatma thaI jAya che. kaSAyo sarvathA ne saMpUrNa vilaya thAya che tyAre ja sAdhaka vItarAga bane che. sAhitya : karma siddhAMtanI vadhu jANakArI ane abhyAsa mATe cha karmagraMtha, kammapayaDI, paMca saMgraha, tattvArthasUtra Adi graMtho vAMcavA. lezyA : dhArmika sAhityamAM traNa zabdo khUba jANItA che : rajo guNa, sattvaguNa ane tamo guNa. AnuM vivecana karatAM kahevAyuM che ke rajo guNa manane moharaMjita kare che, AthI e lAbha che. sattvaguNathI mana nirmaLa bane che, AthI te zukla che. tamoguNathI jJAna AvRtta thAya che, AthI te kRSNa che. karma nI vizuddha ke raMganA AdhA2 5 2 jIvo nI vividha avasthAonuM bhAratIya ciMtakoe mananIya ciMtana-vivecana karyuM che. zramaNa bhagavAna mahAvIre A saMdarbhamAM je nirUpaNa karyuM che te "le zyA" nAme oLakhAya che. pudgala dravyanA saMsargathI jIvAtmAne je bhAva ke vicAra jAge che, tene vezyA kahe che. lezyAo paudUgalika che, AthI temAM varNa, gaMdha, rasa ane sparza hoya che. lezyAo cha che. raMganA AdhAra upara te darekanuM nAmAbhidhAna karavA mAM AvyuM che. jain Education International For Privateucersonal Use Only Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lezyAnA rUpa-svarUpa : 1. kRSNa lezyA : raMga kAjaLathIya vadhu kALo, rasa lImaDAthIya vadhu kaDavo, tenI gaMdha marelA sApanI durgadhathI anaMtaguNI ane teno sparza gAyanI jIbhanI karkazatAthI ya vadhu karkaza hoya che. lakSaNa : A vezyAvALo (manobhAvavALo) mANasa tIvratama kaSAya kare, svachaMdI ane be phAma vilAsI jIvana jIve. Aloka ane paralokano Dara rAkhyA vinA hiMsA-hatyA paNa kare. mAMsAhAra kare. phaLa : AvA kAjaLa zyAma bhAva ane vicAramAM mANasa mRtyu pAme to utkRSTatAe e pAMcamI, chaThThI ke sAtamI narake jAya. 2. nIla legyA : teno raMga nIlama jevo lIlo, rasa jaMgalI kAMTAthI ya vadhu tIkSNa hoya che ane tenA gaMdha ane sparza kRSNa leyA jevAM hoya lakSaNa : A le zyAvALo (mano bhAvavALo) mANasa ISa La ane adekho hoya, pote kaMI bhaNe gaNe nahi ane bIjAne paNa bhaNavA de nahi, sukhazIlIyo ane viSayalaMpaTa hoya che. phaLa : AvA lIlAchama bhAva ane vicAramAM mANasa mRtyu pAme to utkRSTatAe e trIjI, cothI ke pAMcamI narake jAya. 3. kApota lezyA : teno raMga pArevaDAMnI Doka jevo, rasa kAcI kerIthI ya vadhu khATo hoya che. tenA gaMdha ane sparza kRSaNa lezyA jevAM hoya che. lakSaNa : A vezyAvALo (manobhAvavALo) mANasa vAMka dekho, kaTu ane kaThorabhASI, pa2doSa prakAzaka, potAnA doSone DhAMkanA2, cora ne vyabhicArI hoya che. phaLa : A bhAva ane vicAramAM mANasa mRtyu pAme to e utkRSTatAe pahelI, bIjI ke trIjI narake jAya che. Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. teo vezyA : teno raMga sindura jevo lAla, rasa adha pAkelI kerI jevo khATo- mITho, gaMdha phela sugaMdhI ane sparza mAkhaNa jevo na2ma hoya che. lakSaNa : A le zyAvALo (mano bhAvavALo) mANasa saraLa, pApabhIrU, dharmapriya, sthiracitta, vinIta ane nyAyI hoya che. phaLa : A bhAva ane vicAramAM mANasa mRtyu pAme to e utkRSTatAe pahelAM ke bIjA svargamAM janme. 5. padma lezyA : teno raMga haLadara jevo pILo, rasa madha jevo madhura, gaMdha phula jevI sugaMdhI ane sparza mAkhaNa jevo mulAyama hoya che. lakSaNa : A le zyAvALo (manobhAvavALo) mANasa kaSAyone maMda karato rahe, mitabhASI ane priyabhAvI hoya, saMyamI hoya. phaLa : A bhAva ane vicAramAM mANasa mRtyu pAme to te pAMcamAM svarge janme. 6. zukla lezyA : tene raMga zaMkha jevo sapheda, rasa sAkara jevo mITho, gaMdha gulAba jevo sugaMdhI ane rasa mAkhaNathI ya anaMtaguNo mulAyama hoya che. lakSaNa : A le zyAvALo (manobhAvavALo) mANasa dharma dhyAnamAM 2ma khANa rahe, rAga ane dveSane maMdata2 kare, saMyamI ane samatAvaMta hoya. phaLa : A bhAva ane vicAramAM mANasa mRtyu pAme to e svArthasiddha vimAnamAM janma pAme. A cha lezyA (manobhAva ne vicAra)omAMthI prathamanI traNa lezyAo azubha che. aniSTa pariNAmI che. teno tyAga karavo ane chellI traNa lezyAo (mano bhAva ne vicA2) zubha che ane ISTa pariNAmI che. te traNeyano uttarottara vadhu upayoga karavo. sAhitya : le zyAo nI vadhu jANakArI mATe "prajJApanA sUtro ane uttarAdhyayana sUtra vAMcavA. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che jena dharmanuM tattvajJAna samyaktva : samyakatva Atma sAdhanAnI nAbhi-zvAsa che. zramaNa bhagavAna mahAvIre kadAM ke jemane samyakatvanI prApti thaI nathI temane cAritra dharmanI prApti thatI nathI. samyakatva AtmasAdhanAnI bArAkhaDIno pahelo akSara che. samyaktva vinA karmanI nirjarA thatI nathI. samyakatva jIvana mAM na hoya to badhI ja ArAdhanA ane sAdhanA e kaDA vinAnA mIMDA jevI nirarthaka kahevAmAM AvI che. samyaktvano saraLa artha che zraddhA. sanAtana je satya che temAM zraddhA hovI tene samyakatva kahe che. sanAtana (dhruva) satya cha che. 1. AtmA che. 2. AtmA nitya (ama2) che. 3. AtmA ja karmano karyo che. 4. AtmA ja kamano bhoktA che. 5. AtmA karmathI baMdhAya che ane 6. AtmA karmamukta banI mokSane pAme che arthAt mokSa che. - A cha dhruva satya mAM zraddhA hovI anivArya che, athavA jIva, ajIva, pApa, puNya, Azrava, saM va2, nirjarA, baMdha ane mokSa-A nava tattvamAM zraddhA hovI tene samyakatva kahe che. sabhya kutvane samakti paNa kahe che. je padArtha jevAM svarUpe che tene tevAM ja svarUpe jovo - jANavo - vicAravo-kahevo te samakti ke samyaktva, kahevAya che. jIva mAtramAM darzana, jJAna ane cAritra hoya che, paraMtu e traNa hovA mAtrathI sAdhanA sa phaLa nathI banatI. A mATe sAdhanAnI yazasvI siddhi mATe samyakatva hovuM e kadama anivArya che. AthI ja zramaNa bhagavAna mahAvIre kahyuM ke samyak darzana, samyak jJAna ane sabhya ku cAritra e mokSa mArga che. ane A traNeya kramika che. samyak darzana vinA jJAna nathI. thatuM. samyaku jJAna vinA samyaku cAritranI prApti thatI nathI ane samyak cAritra vinA karma kSaya thayo nathI ane karmakSaya vinA mokSa thato nathI. Ama samyaktva AtmasAdhanAnI AdhArazIlA che. samyaktvanA e kathI vadhu bheda ane prabheda che. 62 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lakSaNa : samyaktva ke saMmati jIvanamAM rasAyuM che ke nahi tenI oLakha mATenA pAMca ci la batAvAyA che. jIvanamAM e pAMca vyavahAramAM vartAya tene samakitInI kahe che. lakSaNa A pramANe che. 1. zama : rAga ane dveSa, sukha ane du:kha, saMyoga ane viyoga, zatru ane mitra vagere tamAma DhaMDho mAM samabhAva rAkhe. duHkho thI dIna na bane, sukhothI abhimAnI na bane. 2. savega : jIvananA tamAma bhautika padArthone kSaNabhaMgura mAnI te mAM Asakta na bane ane saMsAranA sarva saMbaMdho pratye udAsIna rahIne harapaLa vairAgya bhAvamAM ramaNa kare. 3. nirveda : parigrahamAM mamatA na rAkhe. AraMbha-samAraMbho kare nahi. AraMbha-parigrahane mahAanAthanuM mULa jANIne tenAthI te zakya vadhu dUra rahe, saMyamamAM rahe ane saMsArane asA2 samaje. anukaMpA : jIva mAtra pratye dayA ane karUNAno bhAva ane prayatna rAkhe. koIpaNa jIvane IrAdApUrvaka du:kha pahoMcADe nahi ane du:khI jIvonA duHkha haLavA karavAno yathAzakya prayatna 4. kare. Atiya : sarvajJa bhagavAne kahelA dharmatattva para pUrNa zraddhA rAkhavI ne te mujaba vartavuM tathA niraMtara dharmamaya jIvana jIvavuM ane zraddhA pariNata mano bhAvanA TakAvI rAkhavI te Asti kya kahevAya che. A sivAya paNa samaktinA anyavidha lakSaNo batAvAyA che. mithyAtva karmabaMdhanuM mukhya ane mahattvanuM kAraNa che mithyAtva. mithyAtva eTale dareka bAbatamAM UMdhuM ane UlaTuM sama javuM, mAnavuM, vicAravuM ane AcaravuM. dA.ta. jeo mithyAtvI che, teo dharmane adharma ane adharmane dharma mAne che. sAdhune A sAdhu ane asAdhune sAdhu mAne che vagere. mithyAtva 25 prakAranuM che. sAhitya : vize ja abhyAsa mATe tatvArtha sUtra, samya kutva, sapratikA, samyaktvanA 67 bolanI sajhAya Adi graMtho vAMcavI. 63 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ syAdvAda vAda-vivAdamAM saMvAda sthApita karavA mATe zramaNa bhagavAna mahAvIre je vicAra paddhatinuM nirUpaNa karyuM te syAdvAda, anekAntavAda nAme oLakhAya che. A vicAra paddhati jainadharmanI jagatane mUlyavAna ane maulika deNagI che. syAt vattAvAda kharAkhara syAdvAda. syAt eTale amuka apekSAe. syAt eTale amuka draSTikoNathI. aneka apekSA ane draSTikoNathI vicAravuM, samajavuM te syAdvAda che. anekAnta paNa aneka ane anta ema be zabdono banelo che. anta eTale AkharI ke cheDo ke pUrNavirAma ke samApta nahi. ahIM anta eTale draSTi, apekSA, dizA, bAju, dharma vagere. aneka draSTie, aneka apekSAe, aneka dizAe, aneka bAjuthI vicAravuM, samajavuM te anekAntavAda che. A baMne syAdvAda ane anekAntavAda zabdo eka arthI che. A vAda mANasane satya sAme cheDe paNa che te jovA samajavA sUcave che. vastune vyApakatAthI jovA-vicAravAnuM te zIkhave che. huM kahuM chuM te ja satya che ema nahi paraMtu sAmo kahe che temAM paNa satya che, e svIkAravAnI A vicAra paddhati udAratA ane sahiSNutA keLave che. - syAdvAdane sAta prakAre samajAvAyo che. tene saptabhaMgI' kahe che te A pramANe : 1. che (asti) 2. nathI (nAsti) 3. che, nathI (astinAsti) 4. kahI zakAtuM nathI (avyaktavya) pa. che, kahI zakAtuM nathI. (asti, avyaktavya) 6. nathI, nathI kahI zakAtuM (nAsti, avyaktavya) 7. che, nathI, nathI kahI zakAtuM (astinAsti, avyaktavya). udAharaNa : koI svajana maraNa pathArIe paTakAyo che. DokaTara sAravAra kare che. bimAranA sagAM DokaTarane sAta prazno pUche che, tyAre DokaTara tenA javAba sAta prakAre Ape che. 1. sArI tabiyata che. (asti) 64 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. tabiyata sArI nathI. (nAsti) 3. kAlathI to sArI che, (asti) paNa evI sArI nathI ke vadhu AzA bAMdhI zakAya. (asti-nAsti). 4. tabiyata sArI che ke kharAba kaMI kahI zakAtuM nathI. (avyaktavya). 5. kAlathI to sArI che. (asti), chatAM kahI zakAtuM nathI ke zuM thaze. (avyaktavya) (asti, avyaktavya) 6. kAlathI to sArI nathI (nAsti) chatAM kahI zakAtuM nathI ke zuM thaze. (avya ktavya) (nAsti, avyatva) che. Ama to sArI nathI (nAsti), paNa kAla karatAM sArI che. (asti), to paNa kaMI kahI zakAtuM nathI. (asti nAsti, avya ktavya) A saptabhaMgIne samajavA mATe sAta aMdha ane eka hAthI draSTAMta jagaprasiddha che. Ama A syAdvAdathI vastunuM yathArtha jJAna thAya che. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe syAdvAda ratnAkara, syAdvAda maMjarI, sammati tarka graMtho vAMcavA. nayavAda vAda ane vivAda vadhAravA mATe nahi paraMtu vAdavivAdamAM ya saMvAda sthApita karavA zramaNa bhagavAna mahAvIre je vicAra paddhatinuM nirUpaNa karyuM te syAdvAda, ane kAMtavAda ke nayavAdanA nAme oLakhAya che. jainadharmanI A maulika vicAra paddhati che. vastu, vyakti ane vicAra anaMta ghamatmaka che. temAMthI koI eka vizeSa dharmane grahaNa karIne, anya dhamAM ta2pha udAsIna bhAva rAkhIne te vastu Adino vicAra karavo tene naya kahe che. pramANane aMza jovo, vicAro te naya che. naya eTale amuka apekSAe.' 'athar koIpaNa viSayanI sApekSa paNe vicAraNA karavI te naya che. naya sAta prakA2nA che. Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1. maigama naya : koIpaNa vastumAM aMza mAtra guNa hoya to paNa tene pUrNa mAnavI ane nAma pramANe pUrNa guNa hoya to paNa te vastu mAnavI te naigama naya che. A nayamAM dharma ane dharmImAMthI koI ekane gauNarUpe ane bIjAne mukhyarUpe vicAravAmAM Ave che. 3. dA.ta. cA pItA pItA kapaDAM para DhoLAI, mANasa tarata kholI UThe che : mAruM penTa bagaDayuM' lakhatA lakhatAM sTIla tUTI gayuM. mANasa kholI uThe che : pena tUTI gaI.' 2. saMgraha naya : vizeSa padArthone sAmAnyapaNe grahaNa karavuM te saMgraha naya che. saraLatAthI kahI zakAya ke thoDAmAM ghaNuM samajavuM te saMgraha naya che. A nayavALo sAmAnyane mAne che. te vizeSane batAvato nathI. ahIM vAstavamAM na AkhuM penTa bagaDayuM che. na to pUrepUrI pena bhUko thaI gaI che. chatAMya aMzane pUrNa mAnIne ema kahevAmAM Ave che. 5. dA.ta. koI kahe ke tyAM mAga che. A sAMbhaLanAra tarata ja samajI jAya che ke tyAM jhADa, phUla vagere badhuM che. vyavahAra naya : vastuno vigatavAra vicAra karavo te vyavahAra naya che. dA.ta. saMgrahanayavALo kahe che ke tyAM kApaDanI dukAna che. vyavahAra nayavALo kaheze ke tyAM amuka milanA kApaDanI dukAna che. 4. RRjusUtra naya : mAtra vartamAnakALano ja vicAra karavo te jasUtra naya che. Rju eTale saraLa. sUtra eTale vicAravuM. saraLa vicAravuM. sAme pratyakSa dekhAya te ja svIkAravuM te *ju sUtra naya che. dA.ta. sAdhuno veza paheryAM hoya paraMtu sAdhudharmanuM pAlana na karato hoya to A nayavALo tene sAdhu nahi kahe. navakAravALI pheravatAM mANasa jo kharAba vicAra kare to A nayanA hisAbe te DheDhavADe gayo' ema kahevAya. zabda naya : paryAya bheda hovA chatAM paNa je kALa, liMga vAcaka zabdane ekarUpa mAnavA te zabda naya che. A nayavALo 66 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ judAM judAM nAmanAM zabdonA artha pramANe te vastumAM guNa che ke nahi te joto nathI. te to mULa nAmane ja mAne che. dA.ta. puraMdara, zaci pati, devendra vagere IndranA ghaNAM nAmo che. paraMtu A nayavALo e darekane Idrane nAme ja oLakhe che. e darekano te Indra ja artha grahaNa kare che. moha, Asakti, rAga, mamatva, vAsanA, prema A badhAM paryAyavAcI zabdo che. paNa A nayavALo darekano artha prema ja kare che. 6. samabhirUDha naya : dareka zabdanI vyutpatti pramANe artha vicAravo te samabhi rUDha naya che. A nayavALo zabdanA mULa arthane pakaDe dA.ta. strI ane puruSanA saMbaMdhamAM kAmavRttine pravRtti jaNAze to A nayavALo tene prema saMbaMdha nahi mAne. paNa vAsanAno saMbaMdha kaheze. evaMbhUta naya : je zabda vighAmAna arthano vAcaka ane te arthanI kriyAkArImAM barAbarI rAkhe tene evaMbhUta naya kahe che. nAma, kAma, ane pariNAma traNeyano saMpUrNa vicAra karavo te e vaMbhUta naya che. A nayavALo ene ja polIsa mAne che ke je polIsanI pharaja bajAvato hoya. pUjA je karI rahyA hoya tene ja te pUjArI kahe che. A sAta nayanA kula 700 bheda che. mukhya tathA gAmanA 10, saMgrahanA 6 ke 12, vyavahAranA 8 ke 14, jasUtranA 4 ke 6, zabdanA 7, samabhi rUDhanA 2 ane evaMbhUtano 1 ema bheda che. nayadraSTie gharmanI vicAraNA : 1. naigamanathI kahe che : badhAM gharma gharma che. 2. saMgrahanI kahe che : mArAM vaDavA-vaDIloe Adaya te dharma 3. vyavahAranayI kahe che : sukhanuM kAraNa dharma che. puNyakaraNI e dharma che. Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 4. RRjusUtranayI kahe che : upayogasahita vairAgya pariNAma te dharma che. 5. zabdanayI kahe che : dharmanuM mULa samakti che ane samakti e ja dharma che. 6. samabhirUDhanayI kahe che : nava tattvane jANavA, tenA je choDavA yogya tattva choDavA ane AdaravA yogya tattva AdaravA te dharma che. 7. evaMbhUtanayI kahe che : karmano kSaya karAvIne mokSa meLavI Ape te dharma che. Ama sAta nayathI nava tattvane tema ja anya bAbatono vicAra karavAthI sApekSa-AMzika satyano svIkAra thAya che. tethI vivAda raheto nathI ane saMvAda sadhAya che. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe naya rahasya, anuyogadvAra sUtra Adi graMtho vAMcavA. 68 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pramANa : jenAthI vastu barAbara jaNAya ane samajAya tene pramANa kahe che. sAcu jJAna thatAM zaMkA, bhrama vagere dUra thAya che ane yathArtha samajAya che. yathArtha samajane pramANa gaNavAmAM Ave che pramANa thavAthI jANavA yogya jANI zakAya che. choDavA yogya chorDa zakAya che ane AcaravA yogya AcarI zakAya che. pramANa paNa jJAna che. pramANanA cAra prakAra che. 1. pratyakSa pramANa : vastunuM pratyakSapaNe jJAna thavuM te pratyakSa pramANa che, tenAM ekathI vadhu bheda ane prabheda che 2. anumAna pramANa : anumAnathI tarkathI vastunuM jJAna thayuM te hovAnuM jANavuM. tenA ekathI vadhu bheda ane prabheda che, 3. , Agama pramANa : Asa puruSo dvArA kathita zAstrothI padArthanuM jJAna thavuM te Agama pramANa che. tenA traNa prakAra che. 4. upamA pramANa : upamAthI vastunuM jJAna thavuM te upamA pramANa. dA.ta. AgAmI covIzImAM padmanAbha tIrthaMkara thaze te vartamAna covIzInA tIrthaMkara zrI mahAvIra svAmI jevAM thaze. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe pramANa-naya-tattvalokAkAra' graMtha vAMcavo. 69 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2. nikSepa jJAnanuM vAhana bhASA che. amUrta jJAna bhASAnA mAdhyamathI mUrtarUpa banI vyavahArya bane che. bhASA zabdAtmaka che. sAmAnyata: zabdono artha prayoga cAra rIte thAya che. A arthaprayogane nikSepa kahe che. koIpaNa eka nAmavALI vastumAM guNanuM ke avaguNanuM avalokana karIne tenuM zuddha ke azuddha svarUpa prakaTa karavuM tene nikSepa kahe che. A nikSepa cAra prakAranA che. 1. nAma nikSepa : je kahevAthI vastuno bogha thAya tene nAma kahe che. dA.ta. Tebala kahevAthI Tebalano bodha thAya che. A nikSepanA traNa prakAra che. sthApanA nikSepa : mULa vastunI pratikRtithI jeno bodha thAya tene sthApanA nikSepa kahe che. dA.ta. bhagavAnanI pratimA ke citra jo vAthI bhagavAnano bodha thAya che. A nikSe 5 40 prakAranA che. 3. dravya nikSepa : padArtha to che paraMtu temAM nAma pramANe guNa nathI athavA hajI sudhI guNa prakaTa thayA nathI te dravya nikSepa che. dA.ta. zAstro ke sUtro bhaNe paNa teno kaMI artha samaje nahi athavA zUnyacite bhaNe. tenA ekathI vadhu bheda ane prabheda che. 4. bhAva nikSepa : vastumAM vastuno niraguNa hoya tene bhAva nikSe 5 kahe che. dA.ta. e kAgra citte zAstro ke sUtro bhaNavA, tenA artha ane marma jANavA. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe anuyogadvAra sUtra vAMcavuM. ( 70 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAMca samavAya jIvAtmA je kaMI sukha-duHkha anubhave che, tenA jIvanamAM je kaMI saubhAgya ke durbhAgya jovA maLe che, te mATe mAtra koI eka ja kAraNa ke zakti ke Izvara mukhya nathI. paraMtu pAMca kAraNanI taratamatAthI jIvanamAM vaividhya jovA ane anubhavavA maLe che. sukhaduHkhanA kAraNanA vivAdamAM saMvAda sthApita karavA zramaNa bhagavAna mahAvIre taddana navI nakora vicAra paddhati ApI che. paMca samavAya' nAme te pratiSThita ane pracalita che. samavAya eTale samuha. paMca eTale pAMca. jIvananA vaividhyamAM A pAMca samuhano avibhAjya phALo che te A pramANe : 1. kALa : sRSTinA tamAma tattvo para kALanuM sAmrAjya che. kALa kartA ane hartA che. kALa eTale samaya. samaya pArka ja pariNAma Ave che. akALe kazuM banatuM nathI. dA.ta. koIpaNa bIja vAvo to tenuM phaLa tarata ja ugatuM nathI. amuka phaLa pAkyA pachI ja khIja phaLavALuM vRkSa bane che. 2. garbhAdhAna thAya ke tarata ja bALaka janmatuM nathI. amuka nizcita samaye ja bALaka janme che. sUrya, caMdra, bharatI, oTa vagere samayanI adaba jALave che. paraMtu ATalA mAtrathI kALa ja sRSTi saMcAlaka ane niyaMtA che, tema mAnavuM mithyA che. A mATe anya kAraNo paNa vicAravA anivArya che. svabhAva : je kaMI bane che temAM svabhAva mukhya che. kALa pAmyo hoya to paNa strIne dADhI-mUDha ugatA nathI. vaMdhyAne saMtAna prApti nathI thatI. keTalAka vRkSone kALa pAkyo hovA chatAMya phaLa ugatA nathI. AthI kALa ja mukhya nathI, svabhAva paNa bhAga bhajave che. paMkhIno svabhAva che AkAzamAM uDavAno. mAchalIno svabhAva che pANImAM taravAno. koyalano svabhAva che madhUra svarano. Ama darekane potAno svabhAva hoya che. svabhAva anusAra paNa jIvanamAM bahuraMga jovA maLe che. 71 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3. niyati : badhuM ja nizcita che. je banavAnuM hoya che te ane ja che. temAM koI pheraphAra karI zakatuM nathI. AvuM mAnavuM te niyativAda che. 4. A niyativAdI kALa ane svabhAvane mAnato nathI. te dareka ghaTanAne nizcita mAne che. prayatna karavAM chatAMya je nizcita che te mithyA nathI thaI zakatuM, evI tenI ekAMtika mAnyatA hoya che. karma : jevI karaNI tevI bharaNI. sArAM karma karyA hoya to sArAM phaLa maLe. kharAba karma karyo hoya to kharAba phaLa maLe. Ama mAnanAra karmavAdI kALa. svabhAva ane niyati traNeyano InkAra kare che ane karmane ja mukhya ane mahattvanuM mAne che. 5. puruSArtha : prayatnathI ja badhuM thAya che. prayatnathI du:khane sukhamAM badalI zakAya che. puruSArthavAdI kALa, svabhAva, niyati ane karma A cAreyano asvIkAra kare che ane mAtra puruSArthane ja prAdhAnya Ape che. A pAMcamAMthI koI ekane mukhya ane anyane gauNa karavA te mithyAtva che. pariNAmamAM pAMceyano taratamatAe phALo hoya che. dA.ta. eka jIvano mokSa thayo. teno mokSa thavAmAM uparyukta pAMceyano phALo hoya che. 1. kALa pAmyo eTale tene samyaktva prApta thayuM. 2. bhavya jIvono ja svabhAva hoya che ke te mokSa mATe puruSArtha kare. 3. puruSArtha karyo sAdhanA karI. 4. karmano kSaya thayo. 5. niyati hatI ke teno mokSa thAya eTale thayo. Ama pAMca samavAya sAthe rahe che. sAhitya : - vizeSa abhyAsa mATe anuyogadvAra sUtra vAMcavuM. 72 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'O jena gharmamAM dhyAna zramaNa bhagavAna mahAvIre kahyuM ke dhyAna cAra prakAranA che. - manane sadAya, sarvatra ane satata eka vicAramAM 2matuM rAkhavuM athavA mAtra eka ja vastu ke vicAramAM e kAgra karavuM tene dhyAna kahe che, A dhyAna sAruM ane yogya paNa hoya ane kharAba ane ayogya paNa hoya. Ama zubha-azubhanA bhe dathI dhyAnanA cAra prakAra kahevAmAM AvyA che. 1800 1. ArtadhyAna : aNagamatI vastu ke vyakti maLatA tenAthI chUTA paDavA mATe, managamatI vastuno viyoga thatAM tene meLavavA mATe, rogathI chUTavA mATe, prAsa sukha-suvidhAno viyoga na thAya te mATe Atura ane AkuLa-vyAkuLa thavuM te ArtadhyAna 1. hAya voya ka2vI 2. udAsa thavuM. 3. 2DavuM, 4. mAthAM kuTIne poka mUkavI e A dhyAnanI oLakhanA lakSaNa che. ArtadhyAna karanAra tiryaMcagatimAM jAya che. 2. raudra dhyAna : prAsa bhoga sAmagrInA rakSaNa mATe hiMsA, juTha ane corInA vicAra karavA te raudra dhyAna che. raudra e Tale kUra. krUra ane ghAtakI vicAra karavA te raudra dhyAna che. ochI ke vadhu hiMsAnuM AcaraNa, hiMsaka zastrone saMgraha ane tAlIma, mota AvatAM sudhI paNa doSanuM prAyazcita na karavuM te A dhyAnanI oLakhanAM lakSaNa che. raudra dhyAna karanAra narakagatimAM jAya che. ukta baMne dhyAna karavA yogya nathI. gharma dhyAna : Agama ke vItarAga vANIno nirNaya karavo, doSano nirNaya karavo, doSanA pariNAmano nirNaya karavo te gharma dhyAna che. 73 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vItarAganI vANImAM rasa rUci thavA, temanAM aMdhela upadeza pramANe vartavAnA bhAva ane prayatna thavA te A dhyAnanI oLakhanA lakSaNa che. dharmadhyAna karanAra manuSyagati ane devagatimAM jAya che. 4. zukula dhyAna : te cAra prakAranuM che : 1. bheda ciMtana - deha ane AtmA alaga che. tevuM ciMtana karavuM tene pRthakatva - vitarka savicAra kahe che. 2. abheda ciMtana - huM AtmA chuM. Atma svarUpanuM ja ciMtana karavuM tene e katva vitaka avicAra kahe che. 3. mana-vANI ane kAyAnI pravRttino nirogha karavo. tene sUkSmakriya apratipAti kahe che. 4. zvAsozvAsa jevI sUkSma pravRttinuM nirodhapUrNa akaMpa dazA tene samucchinnakriya - anivRtti kahe che. viveka, vyutsarga, asammoha ane acaLa upasarga sahiSNutA - A cAra zukala dhyAnanI oLakhanA lakSaNa che. zukula dhyAna karanAra mokSane prApta kare che. siddhagatimAM jAya sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe yogazAstra, yoga dIpaka, jJAnAvarNava, dhyAna zataka, jJAna sA2 Adi graMtho vAMcavA. 74 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ }} jainadharmanuM maraNa vijJAna jIvana yAtrAnA be paDAva che. janma ane mRtyu. jIvana kaLA che. to mRtyu paNa kaLA che. jaina dharme mRtyune varavAnI kaLA paNa zIkhavI che. jaina dharmamAM mRtyu vize saghana carcA karavAmAM AvI che. jaina pUrva-sUrioe mRtyunA 17 prakAra kahyAM che. tenA mAtra nAma jANavA paNa rasaprada ane jJAna prada banaze : 1. AvicI maraNa, 2. adhi maraNa 3. Atyantika maraNa, 4. valanmaraNa 5. vArtta maraNa 6. antaH zalya maraNa 7. taddabhava ma2Na 8. khAla maraNa 9. paMDita maraNa 10, bAla paMDita maraNa 11. chadmastha maraNa 12. kevala maraNa 13. vaihAyasa maraNa 14. gu9pRSTha maraNa 15. bhakta pratyAkhyAna ma2Na 16. IMginI maraNa ane 17. pAdopagamana maraNa. - jIvana ane mRtyu baMne gahana ghaTanA che. koI paNa jIve mRtyu pAmatA pahelAM AyuSya bAMdhI lIdhuM na hoya, to mRtyunI aMtima paLe jevI pariNati vicAradhArA hoya che, tevA prakAranA AyuSyano baMdha paDe che. sAmAnya kakSAnA jIvo Arta ane raudra dhyAna karI durgati khAMdhI le che. uttama kakSAnA jIvo dharma ane zukala dhyAna keLavIne sadUgati meLavI le che. mRtyunuM ciMtana karatAM jaina pUrvasUrioe ema kahyuM che ke eka samayamAM jIvane eka ma2Na, e maraNa, traNa maraNa, cAra maraNa ane pAMca maraNa paNa thaI zake che. je jIva kevala maraNa eTale ke nirvANa meLave che. temanuM to puna: mRtyu nathI. upara kahelA mRtyunA bhedo sAmAnya jIvo mATe che. A tamAma mRtyumAM akAma maraNa ane sakAma maraNa ema mukhya be bheda samajavA rahyAM. akAma maraNa : viSayamAM Asakta banIne je maravA nathI Icchato, paraMtu AyuSya puruM thaye ja maravA Icche che tenuM ma2Na vivazatAthI thAya che, AthI tene akAma maraNa kahe che. paralokane, punarjanma ane mokSane nahi mAnanArA ajJAnI jIvAtmAo 'A bhava mIThAM to parabhava koNe dIThAM' te jIvanasUtra 75 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ banAvIne pApamaya jIvana jIve che. pApapravRttimAM harakhAya che. ane maraNa samaye rIbAIne raDIne mare che. AvAM mRtyune akAma maraNa kahe che. AvA maraNathI maranAra saMsAramAM anaMtIvAra janama-maraNa karato rahe che. sakAma maraNa : maraNa samaye je bhayabhIta nathI khanato, mRtyune paNa eka utsava mAnI tene vadhAvIne je mRtyu pAme che. tene sakAma maraNa kahe che. janma tenuM mRtyu nizcita che. mRtyuthI bacavAno koI ja upAya nathI, to mRtyu sAme hAyavoya zA mATe karavI ? AvuM vicArI maraNa samaye je zubha vicAra kare che, saunI kSamA mAMge che ane Ape che ane e zubhabhAvamAM je mRtyu pAme che, tene sakAma maraNa kahe che. Ama to AgaLa jyAM tapanI carcA che. tyAM anazana saMbhAravAmAM AvyuM che. paNa ahIM sakAma maraNanI carcAmAM tenA anya nAmo saMbhAravA joIe. te Ama che : sakAma maraNa, samAdhi maraNa, anazana, saMthAro, saMlekhanA. aMtaramAM tamAma paritApo visarIne zAMtacitte dharmamaya banIne mRtyune svIkAravuM te samAdhimaraNa, anazana vize. AgaLa ullekha che. saMthAro eTale anazanano ja eka prakAra. AhAra, vihAra, tyAgIne mRtyune apAtu svaicchika AmaMtraNa. saMlekhanA paNa eka tapa ja che. paNa teno saMbaMdha mRtyu sAthe hovAthI ahIM ullekha karyo che, saMlekhanAno sAdhaka nizcita samaya maryAdAnuM viziSTa tapa kare che paNa temAM saMsAra saMbaMdhI ke paraloka saMbaMdhI sukhopabhoganI jhaMkhanAthI te tapa 'zalyarUpa' banI jAya che. eTale A tapanA sAdhakoe aMtaranA nirmALa bhAvapUrvaka nirIha banIne saMlekhanA tapa karavuM joIe. akAma maraNane khAla maraNa ane sakAma maraNane paMDita ma2Na kahe che. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe uttarAdhyayana sUtra, bhagavatI sUtra, Adi graMtho vAMcavA. 76 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. jene dharmamAM mokSa jaina dharma tyAgapradhAna dharma che, mokSa pradhAna dharma che. jaina dharmamAM prarUpita tamAma kriyAo, anuSThAno, vrato, ArAdhanA sAdhanAo, vagerenuM aMtima lakSa mokSa hoya che. jaina dharma mokSane mAne che, ane mokSanI ] prApti mATenA upAya paNa savistara batAve che. AtmavAdI tamAma dharmoe mokSano svIkAra karyo che ane tene meLavavAnA upAya paNa batAvyA che. dareka dharmanI mokSanI mAnyatA ane vyAkhyA bhinna bhinna che. - mokSa aMge jainadharmanuM ciMtana ane nirUpaNa surekha che, suspaSTa jainadharma mAne che ke tamAma prakAranA karmano saMpUrNa kSaya thAya ane pachI AtmasvabhAvamAM 2maNAM caDhe - lInatA Ave te mokSa che. AtmAno svabhAva AtmAnA ja saguNomAM vasavAno che. sadguNamAM vasavuM e Tale svabhAvamAM vasavuM. A svabhAva eTale darzana, jJAna, caritra. A traNeyanI pUrNatA thavI te ja mokSa. AvA mo kSane pAmelA jIvo mukta hoya che. evA pavitra jIvonA nivAsa sthAnane - siddhAlaya ke siddhazilAne paNa "mokSa' kahe che. mokSa eTale mRtyunuM paNa mRtyu. mokSa pAmelA jIvano punaH janma thato nathI puna: maraNa thatuM nathI. e mAtra AtmA banI rahe che, pa2madazAne pAmIne paramAtmA banI rahe che. karmamukta nirmaLatA sAthenuM amaratva che e. mokSanuM svarUpa A che : mokSa janma, jarA ane maraNathI rahita che. mokSa ATheya karmothI rahita che. mokSa kSaya rahita che. vinAzathI rahita che. mokSa anaMtajJAna, anaMtadarzana, anaMta sukha ane anaMta sAmarthyathI yukta che. mokSa atIndriya che, anupama che. ( 77 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mokSa nitya che, acala che ane AlaMbana rahita che. jyAM koI na duHkha che, na koI sukha che, na pIDA che, na bAdhA che, na maraNa che, na janme che tyAM mokSa che. - jyAM na koI Indriyo che, na upasarga che, na moha che, na Azcarya che, na nidrA che, na tRSNA che, na bhUkha che, tyAM mokSa che. jyAM na karma che, na ciMtA che, na Arta ane raudra dhyAna che, tema ja na to gharmadhyAna, ane na to zula dhyAna che tyAM mokSa muktAtmAomAM kevalajJAna, kevala sukha, kevala darzana, amUrtatva, astitva ane pradezatva A guNo hoya che. mokSa sthAna : karmathI saMpUrNapaNe mukta banelo AtmA mukta AtmA lokanA agrabhAge jAya che. lokanA agrabhAgathI AgaLa dhamastikAya nAmanuM koI dravya nathI. AthI tenAthI AgaLa mukta jIvo jaI zakatA nathI. mo kSanA sthAnanA ATalA nAma che : siddhAlaya, siddhazilA, mukti, ISata, prAgubhArApRthvI. siddhazilAnI bhUmi manuSyalokanI bhUmi jeTalI ja che. tenA jevI ja laMbAI pahoLAI dharAve che. mokSabhUminI madhyabhAganI moTAI ATha yojanAnI che. teno chevaTano bhAga mAkhInI pAMkhathI paNa vadhu pAtaLo che. teno AkAra sIdhI chatrI jevo che, ane e tasvarNamaya hoya che. mokSa adhikAra sabhya kudarzana, sabhya jJAna, samyakucAritra ane ta5 - A cAranI vizuddha sAdhanA karIne koIpaNa mANasa mokSane prApta karI zake che. sAhitya : vizeSa abhyAsa mATe uttarAdhyayana sUtra, tattvArtha sUtra Adi graMtho vAMcavA. 78 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ! : pariziSTa jene sAhitya : eka chabI je na sAhitya mAM asaMkhya pustako che. prabhu mahAvIranA samayathI AjasudhImAM aneka mahAna jainAcAryoe sarjako e saMkhyAbaMdha pusta ko racyA che. A cArya zrI umAsvAti vAcake 500 graMtha racyAM che. zrI haribha drasUri e kalAe 1444 graMtho nI racanA karI che. kalikAlasarvajJa hemacaMdrAcArye vipula sAhitya racyuM che. upAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAje 108 mahAna graMtho lakhyAM che. AvA aneka jJAnI mahAtmA o e asaMkhya pustako lakhelAM che. hiMduo mAM gItA mukhya manAya che. musalamAno mAM kurAne zarI pha mukhya manAya che. khristIomAM bAIbala mukhya manAya che ema jainadharmamAM Agamo e jaina dharmanuM parama pavitra ane pramANabhUta sAhitya che. ene sUtra, zAstra, siddhAMta ke nigraMtha pravacana evA nAme paNa oLakhavAmAM Ave che. AgamonI saMkhyA pahelAM 84nI hatI. hAla 45nI che. A pistAlIsa AgAmomAM prathama Agama-aMga AcArAMgasUtra che, jemAM sAdhuonA zuddha AcAra ane vicAronuM sUkSma ane sUtramaya varNana che. A e kaja mahAgraMthane kadAca jaina sAhityanA atiTUMkasArarUpa ke pratinidhi paNa gaNI zakIe. Ama, AcArAMgasUtra e jaina sAhityanuM mukhya pustaka ke graMtha mAnI zakAya. TUMkuM sUtrAtmaka hovAthI tenA ane ka sUtronA asaMkhya artha tA2vI zakAya che. bhagavAna mahAvIra upane I dhuveIvA vigame IvA" e traNa ja zabdamAM saMsA2nA samagra samyagu jJAnano sAce jaNAve che. strI bALako va. paNa samajI zake tevI (jaina) ardhamAgadhI bhASAmAM teo upadeza 79 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> je # ApatA. emanA mukhya ziSyo-gaNadharo bhagavAna mahAvIranA A upadezane sUtrarUpe goThave che ane bIjA teno mukhapATha karI le che. temanA dIrdhAyu mahAjJAnI ziSya sudhama svAmIe e upadezane sUtrarUpe goThavyo. enA bAra bhAga che ane dareka bhAga aMga kahevAya che. kare 45 Agamo . (1. 11 aMga 2. 12 upAMga 3. 10 pannA 4. 6 chedasUtra 2 sUtra ane 4 mULa sUtra 11 aMga AcArAMga sUtrakRtAMga samavAyAMga ThANAM ga vivAhaprajJapti athavA bhagavatIjI jJAtA dharmakathA upAsakadazA aMtakRta dazA 9. anuttaro 5pAtika dazA 10. prazna vyAkaraNa 11. vipAkasUtra ane 12. dRSTivAda bAramuM aMga viccheda javAthI hAla 11 aMgo ja maLI zake che. 12 upAMga o 5pAtika rAjaprazrIya jIvAjIvAbhigama prajJApanA jaMbudvIpa prajJapti caMdraprajJapti sUryaprajJapti nirayAvaliyAo kalpAvataMsikA puSpiko pu5cUlikA vRSNidazA 7. 2. ne je 4 nuM che ? : je Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 pannA catu zaraNa Atu2pratyAkhyAna taM dulayAliyA devendrasva mahA pratyAkhyAna sastAra bhakta parijJA caM dAvijaya gaNividyA vI2stava 4 huM 2. 6 chedasUtra 1. nizitha vyavahA2 bRhatkalpa je 4 mahAnizithI dazAzrutaskaMdha jIta kalpa - 2. anuyogadvAra 2 sUtra naMdIsUtra 4 mULasUtra Avazyaka-odhaniyukti ogha-niryukti 1. 2. 4. dazavaikAlika - uttarAdhyayana AgamomAM kayA kayA viSayonI carcA che ? 1 AcAraMga e paheluM aMga che. temAM jJAna, darzana, cAritra, tapa, vIrya vagere AcAro tathA gocarI, vinaya, zikSA, bhASA abhASA, sad vartana kriyA vagerenuM varNana che. bIjuM aMga sUtrakatAMga che. emAM loka, alo ka, lo kAlo ka jIva, samaya tathA 80 kriyAvAdI, 84 akriyAvAdI, 67 ajJAnavAdI tathA 32 vinayavAdI - ema 363 matonuM khaMDana karI ane kAtika maMtavya rajU karyuM che. sthAnAMga sUtramAM jIva, samaya, loka tathA bhUgoLanI sthApanA che. samavAyAMgamAM ekathI AraMbha * ww ** 3 2 / 3 81 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 101 saMkhyAvALA padArthono nirNayane davAdazAMgInuM svarUpa batAvyuM che. vyAkhyA -prApti sUtranuM bIjuM nAma bhagavatI sUra che. jIvAdinuM talasparzI vivecana che. jJAtAdharma kathAmAM dareka kathAnAyakanuM janmabhUmithI mokSa sudhInuM varNana che. upAza kadazAmAM zramaNopAsakanA jIvano che. aMta kR drazAmAM mokSagAmIonAM jIvano che. prazna vyAkaraNamAM puchAtA vidyAmaMtro, a puchAtA vidyA maMtro, mizra puchAtA vidyAmaM tro aMgUThAdinA prazno, vidyAtizayo, devo sAthe nA devI saMvAdo che. vipAkasUtramAM sukha-duHkhanAM kAraNonI carcA che. bAramuM aMga dRSTivAda che, paNa te hAla nAza pAmyuM e kalA sudhamasvAmIe ja badhA Agamo lakhyA nathI. cothuM upAMga prajJA panA zrI zyAmAcArye raceluM che. catuH zaraNasUtra zrI vIrabhadragaNIe raceluM che. bIjA payA 2canArAnA nAma haju sudhI jaNAyA nathI. chedasUtromAM pahelAM be sivAya bAkInA bhadrabAha svAmIe racyAM che. mahAnizitha mULa gaNadhara bhagavAna sudhamasvAmIe raceluM, paNa teno uddhAra zrI haribhadrasUrie karyo che. naMdisUtra zrI devavAca kagaNie racyuM che. dazavai kAlikasUtrathI zrI zayaMbhavasUrie racyuM che. piMDaniryukti zrI bhadrabAhu svAmIe racI che. smaraNazakti ghaTavAthI sAdhu o sUro visaravA lAgyA. tethI pATalIputramAM zrI bhadrabAhasvAmInA vakhatamAM zrI zramaNa saMgha e kaTho thayo ane jene je aMgAdi yAda hatuM te badhuM ekaThuM karI lIdhuM. tyArapachI lagabhaga pAMcaso varSe Arya skaMdilAcAryuM sUtronA anuyoga (vyAkhyA) karyo. e vakhate je sUtronAM vyAkhyAno thayAM tene mAdhurI vAcanA kahe taka che. mahilAzayakavAdikozikakalamItivANAdazAmA takSiAtAyAmA yagaNivijayAtajinalaznAmAzyiyA prazavAnIgalIrAdhanAmakalamAthAvakavargadyAvA chodivAdhilA sazrImazinarANidAmAzramAcA bAbazAyamAna lAvatApajJAdilipacIyamAnAMkimAna A ja ne ? ke sAro 82. Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yAdava lina sutAyata raNiH zrIvaImA nAji prasAdaparivarddhitazradvAvAdhAH pAraM yaDatidhi yAyAgitAM cavijJAya varApUrvadhAraNazrIma dayAsyAmakAmanakayapayayAmA rAlinarucInAMziSyANAM nAmonamAdi 83 jesalamera saMgraha ninAzayatakA yAkanAnAthara vAghA yAdigAghAsA akSayakAresA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ che. e pachI vIra saMvata 980mAM devardhigaNi kSamA zramaNe vallabhIpura (valA)mAM eka pariSada bharIne temAM jaina AgamonA siddhAMto pustakarUDha thayAM. arthAt pahela vahelA lakhAyA. e vallabhIvAcanA kahevAya che. enI ane ka nakalo utAravAmAM AvI ne teno ThAma ThAma pracAra karavAmAM Avyo. Aje e 45 Agamo maLI zake che. suratanI zrI Agamo daya samiti temaja anya saMsthAo dvArA te chapAI gayAM che. have to temAMthI ghaNA Agamono gujarAtI tathA anya bhASAmAM anuvAda paNa thayo che. A AgamomAM aneka viSayonuM jJAna samAyeluM che. Aje prAkRtamAM pheraphAra thaI ane ka bhASAo banI che. ApaNe hAla mULa prAkRta bhASA barobara samajI zakAtI nathI paNa A graMtho saMskRta, apabhraM zA, junI gujarAtI, hindI, marAThI, kannaDa, tAmIla, aMgrejI, jarmana va. bhASAomAM maLe che. Agamo sivAya jaina tatvajJAnamAM khAsa graMthomAM tattvAdhigasUtra sahathI suMdara graMtha che. enA upara aneka TIkAo racAI che. e sivAya zrI haribha drasUrinuM darzana samuccaya, zrI jinabha drae mAzramaNanuM vize mAvazya ka bhASya zrI anaMtavIrya nI parIkSA sUtro laghu vRtti, pramANanayatattvalo kAle kA2 zrI malisenanI syAdavAdamaM jarI ane zrI guNaratnanI tarka rahasyadIpikA paNa jaina tattvajJAnanAM suMda2 graMtho che. tatvajJAna ane nyAyane uo saMbaMdha hovAthI e baMne viSayanA graMtho judA pADavA keTalI ka vakhata mukela paNa banI jAya che. jena nyAyanA mahAna lekhako ane temanI kRtio : 1. zrI siddhasena divAkara 1. sanmatitarka 2. nyAyAvatAra 2. zrI maghavAdIsUri 1. dvAdazAnayacakra 2. sanmatinITikA 3. zrI haribhadrasUri : (ane kAMta jayapatAkA), lalitavistarA 3. dharmasaMgrahaNI 4. zrI abhayadevasUri : 1. sanmatitarka 52 mahAdIkA 5. zrI vAdIdevasUri : 1. syAdAdaratnAkara 6. zrI hemacaMdrAcArya : 1. pramANamimAMsA 2. anyayogavayavAhoda dvAtrizika 7. zrI yazovijayajI : 1. jaina tarka paribhASA 2. dvAjhiza6 dhvAtrizikA 3. dharmaparIkSA 4. nacapradIpa Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 8. zrI guNaratnasUri : 9. zrI caMdrasena : 10. zrI caMdraprabhasUri : 11. zrI padmasuMdaragaNi : 12. zrI buddhisAgara : 13. zrI municaMdra : 14. zrI rAjazekhara : 5. nayAmRtataraMgiNI 6. khaMDanakhaMDa khAgha 7. nyAyalaloka 8. nayarahasya 9. nayopadeza 10. anekAMtavyavasthA 11. tattvArthasUtra vRtti 1. SaDdarzanasamuccayavRtti unmAdasiddhi prakaraNa prameyaratnakoSaH pramANasuMdara pramAlakSmalakSaNA anekAMtavAddajayapatAkAdIpana syAdvAdakalikA ratnAkarAvatArikA 15. ratnaprabhasUri : 16. zrI zubhavijayajI : 17. zrI zAMtisUri : syAdvAdabhASA pramANaprameya kalikAvRtti digaMbaromAM paNa nyAya upara lakhanArA ghaNA paMDito thayA che. yoga ane aghyAtmanA graMtho : yoga bindu, yogadraSTisamuccaya, yogaviMzikA, yogazAstra, yogazataka, yogasAra, samAdhizataka, paramAtmaprakAza, samabhAvazataka, dhyAnazataka, dhyAnasAra, dhyAdIpikA, dhyAnavicA2, adhyAtma upaniSada, adhyAtmaka bindu, adhyAtmataraMgiNI, adhyAtmagItA, adhyAtmakalpadruma, jJAnAvarNava vagere. karmasAhitya : tenA mukhya graMtho karmaprakRti, paMcasaMgraha, prAcIna pAMca karmagraMtho, navIna cha karmagraMtho, saMskRta 4 karmagraMtho, karmastava vivaraNa vagere che. enA para ghaNI TIkAo racAyelI che. sAhityagraMtho : sAhityagraMthomAM jainono phALo ghaNo moTo che. vyAkaraNa, koza, 85 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ chaMdazAtra, alaMkAzAstra, kAvya, nATaka, kathA, prabaMdha vagere sAhityanA badhA vibhAgo para AcAryoe lakhyuM che. pANininA saMskRta bhASAnA vyAkaraNanI harIphAI karanAra siddhahema vyAkaraNa zrI hemacaMdrAcArye racyuM che. enA chellAM adhyAyamAM prAkRta, apabhraMza vagere bhASAnAM vyAkaraNo paNa lakhyAM che. zAkyayananuM vyAkaraNa to ghaNA vakhatathI prasiddha che. pUjyapAda devanaMdittuM jene vyAkaraNa paNa mazahUra che. e sivAya buddhisAgarAcArye buddhisAgara vyAkaraNa, jJAna viJaLagaNie zabda prati bheda vyAkaraNa, ne zrI vidyAnantasUrie siddhasArasvata vyAkaraNa racyuM che. prAkRta bhASAnAM khIjA paNa aneka vyAkaraNo jainAcAryoe racyAM che. tAmIla ane kAnaDI bhASAnA mULa vyAkaraNo jainAcAryethI ja racAyAM che. ne gujarAtI bhASA para to seMkaDo varSa sudhI ekalA hAthe jainoe ja prabhutva bhogavyuM che. kAvyanI saMkhyAno sumAra nathI. aneka kAvyo uparAMta dvisaMdhAnakAvya, trisaMdhAnakAvya, ane cheka sasasaMdhAnakAvya eTale jenA zlokamAMthI sAta saMbaMdhavALA artha nIkaLe tene sAtanA judA judA jIvana samajAya tevAM paNa racAyAM che. eka aSTalakSI nAmano graMtha che. temAM eka zlokanA ATha lAkha artho karyAM che. zrI hemacaMdrAcArye chaMdazAstra tathA alaMkAra para svataMtra graMtho racyA che. zrI vAgbhaTe paNa kAvyalaMkAra nAme alaMkArazAstra racyuM che. zrI amaracaMdrasUrie kavizikSAvRtti, kavikalpalatA, chaMdo ratnAvali kalA-kalApa vagere graMtho racyAM che. zrI nami sAdhu e prakhyAta kAvyAlaMkAra 52 TIppana racyuM che. zrI narendraprabhusUrie alaMkAra mahodadhi banAvyo che. zrI mANikyacaMdrasUrie kAvyaprakAzasaMketa banAvyo che ane kozanI racanAmAM to zrI hemacaMdrAcArye hada karI che. abhidhAnaciMtAmaNI, anekArtha koza, dezInAmamAlA, nighaMTu e badhA emaNe ekalAe ja racyA che, uparAMta saTIka dhAtupATha, saTIka dhAtupArAyaNa dhAtumALA, liMgAnuzAsana vagere saMskRta bhASAzAstramAM mahattvanA graMtho racyAM che. dhanaMjaya kavie dhanaMjaya nAmamALA banAvI che. zrI harSakIrtijIe zAradIya nAmamAlA racI che. bIjAoe paNa ghaNuM karyuM che. 86 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ *:8. e mazna che. Te ki 'are keTa"- hter rara keTathI ka a ja 10 karo 2 . kaDaka kAraNa lahI saM - mahAkAvyo : ghaNA tIrthakaronA caritro ziSTa kAvyomAM lakhAyelAM che. zrI zAMtinAtha caritra, neminAtha caritra, zrI pArzvanAtha caritra, zrI vAsupUjya caritra vagere ghaNA kAvyo che. e sivAya zrI abhayadevasUrie jayaMta vijaya mahAkAvya lakhyuM che. zrI amaracaM drasUrie padamAna damyugha mahA kAvya tathA bALa bhArata mahAkAvya racyAM che. udayaprabhasUrie dharmAbhyagha mahAkAvya racyuM che. kavizrI jayazekharasUrie jena kumArasaMbhava kAvya lakhyuM che. zrI devaprabhasUri maladhArIe pAM Davacaritra mahAkAvya banAvyuM che. zrI dhanaMjaya mahAkavie rAdhava pAMDavIya mahAkAvya (dvisaMdhAna mahAkAvyo racyuM che. zrI nayanacaMdrasUrie hammIra mahA kAvya tathA padmacaMdrajIe dhAvyudaya mahAkAvya lakhyuM che. vaLI padmayasuMdaragaNie rAyamallA myudaya mahAkAvya tathA pArzvanAtha kAvya racyAM che. tathA mANikacaMdrasUrie pArzvanAtha caritra tathA nala ya na kAvya nI racanA karI che. zrI hemacaMdrAcArye paNa triSaSThizalAkA puruSa caritra tathA dvayAzraya nAmanAM mahAkAvya lakhyAM che. e sivAya bIjA paNa ghaNAM kAvyo che. khaMDa kAvya, stotra ane stutiono to pAra ja nathI. 87 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nATako : raghuvilAsa, nalavilAsa, rAdhavAbhyudaya, satya harizacaMdra, kaumudIcitrAnaMda, nirbhayabhImavyAyoga (kartA, zrI hemacaMdrAcAryanA prakhyAta ziSya zrI rAmacaMdra) hamIra madamardana (kartA, jayasiMha) raMbhAmaMjarI (kartA, nayacaMdrasUri) mohaparAjaya (kartA, yazapAla) kumudacaMdra, prabuddha rohiNeya, draupadI svayaMvara, dharmAbhyudaya vagere. kathAo : saMskRta, prAkRta ne gujarAtI bhASA jaina kathAothI bharapUra che. emAM zrI hemacaMdrAcAryanuM triSaSTizalAkApuruSa caritra tathA pariziSTa parva, zrI pAdaliptacAryanI taraMgalolA, dAkSiNya cihna udyotanasUrinI kuvalayamAlA zrI bhadrezvarasUrinI kathAvalI, vasudeva hiMDI, zrI haribhadrasUrinI samarAcciyakahA, zrI siddharSigaNInI upamitibhavaprapaMcA kathA, zrI dhanapAla kavinI tilakamaMjarI, vagere mukhya che. ApaNA AcAryonA hAthe paMcataMtranA aneka saMskaraNa thayAM che. kathAkallola, siMhAsanabatrIsI, vaitAlapacIsI, zuksasati vagere vagerenA paNa ghaNAM saMskaraNo thayAM che. e uparAMta rAsa ane jIvanacaritro ghaNAM ja che. ekalA gujarAtI bhASAmAM ja sAtaso uparAMta rAsa che ane prabaMdhanI racanAmAM paNa jaino AgaLa paDatAM che. zrI merutaMgAcArye prabaMdha ciMtAmaNInI racanA karI che. zrI rAjazekharasUri e caturvizati prabaMdha racyo che. zrI prabhAcaMdrasUrie prabhAvakacarita lakhyuM che. zrI bhadrezvarAcArye purAtana prabaMdha saMgraha, mahAkavi rAmacaMdre prabaMdho lakhyAM che. Ama jainonA kathA ane prabaMdhagraMtho paNa ghaNAM ja che. kalA ane vijJAna uparanA graMtho : zilpazAstra, saMgIta, dhanurvighA, azvaparIkSA, gajaparIkSA, pakSIvijJAna, ratnaparIkSA, rasAyaNa, Ayurveda, khagoLa, jyotiSa vagere paNa sArI saMkhyAmAM graMtho che. eTaluM ja nahiM paNa Aje vizvakozanI racanA thAya che, tevI racanA paNa thayelI che. zilpazAstranI nipuNatA jainonA aneka bhavya prAsAdo jotAM jaNAI Ave che. e vize jaina vidvAna Thakkara pherue vAstusAra graMtha lakhyo che. vAstuzAstra nAmano graMtha bhojadeve lakhyo che. sivAya prAsAdamaMDana vagere ghaNA graMtho che. zrI pArzvadeva nAmanA jainAcArye saMgItamayasAra tathA khIjA eka AcArye saMgIta ratnAkara lakhI e viSayamAM nAmanA meLavI che. e sivAya saMgItadIpaka, saMgIta ratnAvali vagere graMtho paNa racAyA che. ratnaparIkSA nAmano eka graMtha phrAMsanA eka jhaverIe phrenca bhASAmAM 88 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anuvAda karI thoDAM varSa pahelAM bahAra pADyo che. hIraka parIkSA, samasta ratna parIkSA vagere graMtho paNa e viSayamAM mojuda che. dhanurveda dhanurvidyA, azvAdiguNa, gajaparIkSA pakSIvijJAna vagere graMtho paNa judA jadA bhaMDAromAMthI maLI AvyA che. Thakkara pherue sikkAo vize agatyano graMtha lakhyo che. maMtra taMtra vize ghaNuM lakhAyuM che. maMtro viSe agatyano graMtha vidyAnuM zAsana nAme che te jainAcAryanI ja racanA che. vaLI, maMtrI viSayanA judA judA ghaNA kalpo racAyA che. bhairavapadamAvatI kalpa, zaMkhAvarta kalpa vagere aneka che. sUrimaMtra kalpa e eka AmnAya ka95 che te paNa sAdhuonA gaccho mujaba judA judA racAyelA maLe che. jyotiSa mAM bhadrabAhu nAma thI bhadrabAhu saMhitA che. harSa kIrti e jyotiSasArodvAra nAmano graMtha racyo che. jemAM tArAo saMbaMdhI ghaNuM uMDuM jJAna che. vaLI e mAM svapna, maMtra ane bIja gupta vidyAonuM varNana che. e sivAya AraMbhasiddhi, ardha kAMDa, caMdrarajU, cakkavivaraNa jAtakadIpikA jyotiSasAra saMgraha, bhuvanadIpaka, vagere aneka graMtho che. 2TTAcArya nAmanA jaina sAdhue 2TTAsUtra nAme 1300 gAthAno graMtha lakhyo che. jemAM varasAda, dharatIkaMpa, vIjaLI ane evA aneka viSayonA pUrvalakSaNo batAvyAM che. vaidakamAM paNa aneka graMtho che, jevA ke Ayurveda mahodadhi cikitsotsava, dravyAvali (ni ghaMTu) pratApa kalpagraMtha, mAdhavarAja paddhati, yogaratnAkara, ratnAsAga2 rasaciMtAmaNi, vaidaka sAroddhAra vagere. gaNitanA aneka graMtho pekI zrI mahAvIrAcArye I.sa.nA navamAM saikAmAM racela gaNita sArasaMga hano to aMgrejI anuvAda paNa thaI cukyo che. nimittazAstramAM to jainAcAryoe potAnA anubhavono khajAno lo kahita mATe khullo mUkI dIdho che. aMgavidyA nAmano eka prAcIna graMtha e viSe upayogI mAhitI Ape che. dugadeve riSThasamuccaya nAmano graMtha banAvyo che. vijJAnakozanI jema vinayavijayajI mahArAje lokaprakAza nAmano graMtha banAvyo che. temAM sAtaso graMthanI to zAkha ApelI che. graMthonI aMte te te AcAyoe potAnI prazastio ApelI hoya che, jemAM temanA guruo ane te samayanA rAjAo maMtrIo, gRhastho ane temaNe karAvelA zubha kAryonI noMdha paNa ApI hoya che. te prazastio ItihAsa mATe upayogI puravAra thAya che. evI ja rIte e pustakonI aMte lekhana samayanI paNa prazastio hoya che te paNa ghaNI mAhitIo Ape che. A prazastio zilAle kha jeTalI ja prAmANika manAya che. A lekhamAM thayelI samagra carcA jaina dharmanI che. mU. paraMparAne saMlagna che. 89 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUjya munizrI vAtsalyadIpa kRta pustako - gharma jaina dharma ciMtana gAtAM gulamahora tuma caMdana, hama pAnI rAta gaI, have jAgo boghasUtra paryuSaNa pravacana bhavano bhaya jaina dharma ane gItA dharma vArtA jhAkaLa banyuM motI meghadhanuSyanI mAyA 2thI jharaNA aMtarajyoti jhaLahaLe eka khobo jhAkaLa bhItara sUraja hajAra kalpataru koI DALI, koI phUla (gujarAtI, raziyana) osa banA motI (hindI) jena sTorIjha phoma muni vAtsalyadI5 (aMgrejI) suvicAra (pU. munizrI vAtsalyadIpa racita vArtA vizeSAMka - sapTe. 1993) nibaMdha jena sAhitya - eka chabI prAptisthAno zrI IndrajIta a. parIkha 1, sela 2, sumatinAtha kompalekSa, pritamanagara, elIsabrIja, amadAvAda-6. phona : 76 83 "zrI jaina darzana" (jaina upakaraNo mATeja) The. dharaNIdhara derAsaranI barAbara sAme, navA vikAsagRha cAra rastA, vAsaNA, pAlaDI, amadAvAda-380 007. phona : pI.pI. 434830 gurjara graMtharatna kAryAlaya, phuvArA pAse, gAMdhImArga, amadAvAda-380 001. navabhArata sAhitya maMdira, jaina derAsara pAse, gAMdhI mArga, amadAvAda-380 001. 134, prinsesa sTrITa, muMbaI-400 002. - - - - - - - - - - - Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________