Vyavaharsutram Bruhatkalpasutram

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 475

वृहरकापत्र
स्थातुं निषत्तुं वा नोचितमिति ।। सू. ३६ ॥ सम्प्रति निम्रन्थविषये विधिसूत्रमाह-कप्पई' इति । कल्पते निर्ग्रन्थानां सावत्रये सावष्टम्मे आसने स्थातुं निषतुं वा , यतो ग्लानत्वादिकारणान्निरालम्बमुपवेष्टुमशक्तानां निर्मन्थानां सावष्टम्भमासनं कापते, निम्रन्थीनां सर्वथा न कल्पते इति भावः ॥ सू. ३७॥
पूर्व सावष्टम्भासनविपये निम्रन्थीनां निपेघसूत्र, निम्रन्थानां च विधिसूत्रमुक्तम् , सम्प्रति सविषाणपीठफलकविषये तदेवाह-'नो कप्पर' 'कणई' णादि ।
मूत्रम्-नो कप्पर निम्गथीण सविसाणप्ति पीईसि वा फलगंसि वा चिटिनए वा निसीइत्तए वा ॥ सू. ३८ ॥ कप्पइ निग्गंथाणं सविसाणंसि पीदसि का फलगंसि वा चिट्टित्तए वा निसीइसए वा ॥ सू० ३९ ॥
छाया-नो कल्पते निर्ग्रन्थीनां सविषाणे पीठे वा फलके वा स्थातुं चा निषत्तुं पा ॥ १० ॥ ३८ ॥ कल्पते निर्ग्रन्थानां सविषाणे पीठे वा फलके या स्थातुं वा निप वा ॥ सू० ॥ ३९॥
चूर्णी—'नो कप्पई' इति । नो कल्पते निम्रन्थीनां मविषाणे-विषाणं शृङ्गम् , विषाणमिव विषाणं शृङ्गाकार उपर्युत्थितः काष्ठविशेषः, तेन सहितं सविपाणम्-तस्मिन् सविपाणे सशृङ्गे पीठे काष्ठनिर्मितासनविशेपे, फलके वा शयन के स्थातुम् ऊर्वस्थानेन निषत्तुम्-उपवेष्टु न कल्पते इति सम्बन्धः । यस्य पीठत्य फलकस्य वा उपरि शोभाथै शृङ्गाकारम् ऊर्वलम्बकाष्ठं निर्मितं भवेत् तादृशे पीटे फलके वा स्थाननिषीदनकरणे ऊर्वकाष्ठरूपतदाकारावलोकनेन उदीर्णमोहत्वेन भुक्तभोगिनीनां निर्मन्धीनां पादकर्मस्मृतिकरणादिदोषसंभवात्, अभुक्तभोगिनीनां च कौतुकसंभवात् निर्गन्थीनां सविषाणपीठफलकादौ स्थानदि कत्तुं नोचितमिति भावः ॥ सू० ३८ ॥ विधिमाश्रित्य निर्ग्रन्थसूत्रमाह-कप्पई' इति । पूर्वोक्ते सविषाये पीठे वा फळके वा स्थातुं निषत्तुं वा निम्रन्थानां कल्पते, श्रमणानां पूर्वोक्तदोषानापत्तेः ।। मू० ३९ ।।
पूर्व सविषाणपीठफलकविषये निर्ग्रन्थीनां निषेधसूत्रम् , निम्रन्थानां च विधिसूत्रं प्रतिपादितम् , सम्प्रति सवृन्तकालाबुर्विषये तदेव सूत्रदयमाह-'नो कप्पई' 'कपइ' इत्यादि ।।
सूत्रम् - नो कप्पइ निग्गंथीणं सवेंटगं लाउयं धारित्ता वा परिहरित्तए वा ॥ सू० ४०|| कम्पइ निग्गंधाणं सवेंटग लाउयं धारित्तए वा परिहरित्तए वा ॥ सू० ४१॥
छाया-नो कल्पते निम्रन्थोना सवृन्तकम् मलावु धारयितुं या परिहते पा | ०४० ॥ कल्पते निन्थानां सबुन्तकम् अलावु धारयितुं वा परिहा बा । सू०४१ ॥