Book Title: Vinshati Vinshika Sarth
Author(s): Haribhadrasuri, Kantivijay, Hembhushanvijay, Chandrabhushanvijay
Publisher: Paramshreddhay Prakashan
View full book text
________________
14. ભિક્ષાન્તરાયશુદ્ધિવિશિકા भिक्खाए वच्चंतो जइणो गुरुणो करेति उवओगं । जोगंतरं पवज्जिउकामो आभोगपरिसुद्धं ॥ १ ॥ भिक्षायै व्रजन्यतेर्गुरोः करोत्युपयोगम् ।
योगान्तरं प्रपत्तुकाम आभोगपरिशुद्धम् ॥ १ ॥ | (સૂત્રાર્થના સ્વાધ્યાય પછી) આભોગ (ઉપયોગ)થી પરિશુદ્ધ એવા યોગાન્તર (ભિક્ષાયોગ)માં પ્રવૃત્ત થવા ઈચ્છતા મુનિઓ ભિક્ષા માટે જતાં ગુરુ પાસે ઉપયોગ કરે. (ટી.) સૂત્રાર્થના સ્વાધ્યાય પછી તુરતમાં જ ભિક્ષાયોગમાં પ્રવર્તવાનું છે. કોઈ પણ યોગ ઉપયોગપૂર્વક કરાય તો તેથી અધિક નિર્જરાનો લાભ થાય, આત્મામાં તે ક્રિયાથી શુભ સંસ્કાર નાખી શકાય અને તેનો શુભ અનુબંધ પાડી શકાય તેથી – 'મામો પરિશુદ્ધ નોતર' જોગંતાં કહ્યું છે. ઉપયોગ એ ભિક્ષાએ જતાં પહેલાં ગુરુ પાસેથી ભિક્ષાએ જવાની આજ્ઞા મેળવવાની અમુક નિયત વિધિરૂપ છે. પૂર્વકાળમાં આ આદેશો ગોચરી જતી વખતે માંગવામાં આવતા. વર્તમાનમાં તે સવારમાં જ માંગી લેવાય છે.
सामीवेणं जोगो एसो सुत्ताइजोगओ होइ।.. कालाविक्खाइ तहा जणदेहाणुग्गहट्टाए ॥ २ ॥ सामीप्येन योग एष सूत्रादियोगतो भवति ।
कालापेक्षया तथा जनदेहानुग्रहार्थम् ॥ २ ॥ કાળની અપેક્ષાયે તેમ જ સ્વ-પરના ઉપકારની અપેક્ષાએ ભિક્ષા યોગ સુત્રાદિના. સામીપ્યમાં હોય છે. (ટી.) આ ગાથામાં ભિક્ષા માટેના કાળનો નિર્દેશ કર્યો જણાય છે. ભિક્ષાએ જવામાં લોક અને નિજદેહ ઉપરની અનુગ્રહ બુદ્ધિ એ બે હેતુઓ છે. તે બે હેતુઓ સાચવવા યોગ્યકાલે ભિક્ષા માટે નીકળી જવું જોઈએ તેથી – “સૂત્રાર્થયોગ પછી ન કહેતાં - “સૂત્રાદિયોગના સામીપ્યમાં કહ્યું. કોઈ દેશમાં ભિક્ષાનો સમય વહેલો થતો હોય, (દા.ત., મારવાડમાં) ત્યાં સૂત્ર પોરિસી પછી તરત જ ભિક્ષા માટે જવાનું હોય ત્યાં અર્થપોરિસિ પછી જાય તો કાલથી અપેક્ષા ન રાખી ગણાય. વળી, એથી લોકનો અને પોતાના દેહનો પણ ઉપકાર ન થઈ શકે, તે વખતે બધા લોકો જમી પરવાર્યા હોય અને વધ્યું ઘણું પણ રાખેલું હોય કે ન હોય તેથી લોકો સુપાત્ર દાનના લાભથી વંચિત રહે અને યોગ્ય ભિક્ષા ન મળે તેથી પોતાના દેહનો ઉપકાર પણ ન થાય - દેહ સીદાય, તેનાથી પરંપરાએ સંયમ યોગો સીદાય. માટે કાલાદિની અપેક્ષાયે ભિક્ષા કાળ, સૂત્રાદિ યોગના સામીપ્યમાં કહ્યો. સૂત્ર અને અર્થ પોરિસી કર્યા પછી જ જવું એવું એકાન્ત વિધાન ન કર્યું.
१ घ जोगा एसो
