Book Title: Vinshati Vinshika Sarth
Author(s): Haribhadrasuri, Kantivijay, Hembhushanvijay, Chandrabhushanvijay
Publisher: Paramshreddhay Prakashan
View full book text
________________
17. યોગ વિશિકા मुक्खेण जोयणाओ जोगो सव्वो वि धम्मवावारो । परिसुद्धो विन्नेओ ठाणाइगओ विसेसेण ॥ १ ॥ मोक्षेण योजनाद्योगः सर्वोपि धर्मव्यापारः ।
परिशुद्धो विज्ञेयः स्थानादिगतो विशेषेण ॥ १ ॥ મોક્ષ સાથે જોડાણ કરી આપતો હોવાથી મોક્ષ પ્રાપ્તિમાં ઉપયોગી હોવાથી) પ્રણિધાનાદિ આશયથી વિશુદ્ધ એવો સર્વ ધર્મવ્યાપાર - સમિતિ, ગુપ્તિ, વિનય, વિહાર, ભિક્ષાટનાદિ ક્રિયારૂપ સર્વ વ્યાપાર યોગ છે. જો કે નિશ્ચયથી પરિશુદ્ધ એવો સર્વ ધર્મવ્યાપાર યોગ છે. છતાં અહીં (તાન્ટિક સંકેત અને વ્યવહારની દૃષ્ટિએ) સ્થાનાદિમાંના જ કોઈ પણ ધર્મ વ્યાપારને યોગ સમજવો. એ અર્થમાં જ યોગ પદનો પ્રયોગ સમજવો.
(ટી.) પરિશુદ્ધ = પ્રણિધાનાદિ આશય વિશુદ્ધિથી યુક્ત. આશય વિશુદ્ધિથી રહિત ધર્મવ્યાપાર એ દ્રવ્યક્રિયામાત્ર છે.
મનેન વિના ચેષ્ટા દ્રવ્ય તુચ્છી (ષોડશક ૩/૧૨)
तुच्छा = असारा = अभिलषितफलासाधकत्वात् આ પ્રણિધાનાદિ પાંચ પ્રકારના આશય-ભાવ વગરની ક્રિયા દ્રવ્ય ક્રિયા છે, ને તે પોતાના ફળની સાધક નથી.
૧. પ્રણિધાન, ૨ પ્રવૃત્તિ, ૩ વિષ્ણજય, ૪ સિદ્ધિ અને ૫ વિનિયોગ. આ પાંચ આશયો છે. આ પાંચ આશયો કંચિત્ ક્રિયારૂપ હોવા છતાં પણ પરમાર્થથી ક્રિયાથી ઉપલક્ષ્ય પરિણામવિશેષસ્વરૂપ જાણવા. ક્રિયારૂપ પ્રણિધાનાદિથી ભાવ (આશય) ઉપલક્ષિત બને છે, માટે આશય કક્ષા.
(૧) પ્રણિધાન : પોતાથી ઓછા ગુણવાળા પ્રત્યે અદ્વેષ-કરુણા અને પરોપકાર એ બે વૃત્તિઓથી યુક્ત પોતાની ભૂમિકાને યોગ્ય સદનુષ્ઠાન કરવાનો નિશ્ચય - તે પ્રણિધાન છે.
હીનાષામાવપરોપકારવાસનાવિશિડધિ
कृतधर्मस्थानस्य कर्तव्यतोपयोगः प्रणिधानम् ॥" ૧. પ્રતિપન્નધર્મસ્થાનની મર્યાદામાં સ્થિતિમ = તસિદ્ધિયાવત્ अविचलितस्वभावं २. तदध:कृपानुगं = करुणापरं, न तु गुणहीनत्वात् तेषु द्वेषान्वितं । ૩i (ષો. ૩-૭)
. १ घ च सुक्खे ण
