Vinshati Vinshika Sarth

Author(s): Haribhadrasuri, Kantivijay, Hembhushanvijay, Chandrabhushanvijay
Publisher: Paramshreddhay Prakashan

Page 158

141
केवलज्ञानविंशिका अष्टादशी
तदेतदपि तथैव तद्ग्राहकभावतस्तु ज्ञातव्यम् ।
आकारोपि चैतस्य केवलं तद्ग्रहणपरिणामः ॥ ७ ॥
માટે, કેવલજ્ઞાન પણ વસ્તુ ગ્રાહક હોવાથી સાકાર અને નિરાકાર છે. એનો આકાર તે બીજું કંઈ નહિ પણ વસ્તુ ગ્રહણ પરિણામ સ્વરૂપ જ છે. (અર્થાત વસ્તુના જ્ઞાનરૂપે આત્માનું પરિણમન તે જ જ્ઞાનનો આકાર.)
इहरा उ अंमुत्तस्सा को वाऽऽगारो न यावि पडिबिंबं । आदरिसगिव्व विसयस्स एस तह जुत्तिजोगाओ ॥ ८ ॥ इतरथा त्वमूर्तस्य को वाऽऽकारो न चापि प्रतिबिम्बम् ।
आदर्शक इव विषयस्यैष तथा युक्तियोगात्तु ॥ ८ ॥
નહિતર (“વસ્તુગ્રહણ પરિણામ એજ જ્ઞાનનો આકાર' એમ ન માનો તો) અમૂર્ત એવા એ (કેવલજ્ઞાન)નો વળી આકાર શો ? અરિસામાં જેમ વસ્તુનું પ્રતિબિંબ પડે છે. તેમ “જ્ઞાનનો આકાર એ વસ્તુનું પ્રતિબિંબ” એમ નથી. (અરિસાની જેમ વિષયના પ્રતિબિંબરૂપ જ્ઞાનનો આકાર કહેવાય છે તે તો કેવળ બાળ જીવોને સમજાવવા માટે યુક્તિ દષ્ટાંત છે.) એમ ન માનવામાં યુક્તિ પણ મળે છે.
सामा उ दिया छाया अभासरगया निसिं तु कालाभा । से च्चेय भासरगया सदेहवन्ना मुणेयव्वा ॥ ९ ॥ श्यामा तु दिवा छाया अभास्वरगता निशि तु कालाभा । सैव भास्वरगताः स्वदेहवर्णा ज्ञातव्या ॥ ९ ॥
અભાસ્કર પદાર્થ ઉપર પડતી વસ્તુ (દેહ વગેરે)ની છાયા દિવસે શ્યામ હોય છે અને રાત્રે તો એકદમ કાળી હોય છે. ભાસ્કર પદાર્થ ઉપર પડતી તે જ છાયા વસ્તુના વર્ણવાળી હોય છે.
जे आरिसस्स अंतो देहावयवा हवंति संकंता । तेसिं तत्थुवलद्धी पयासजोगा ण इयरेसिं ॥ १० ॥ ये आदर्शस्यान्तर्देहावयवा भवन्ति संक्रान्ता ।
तेषां तत्रोपलब्धिः प्रकाशयोगान्नेतरेषाम् ॥ १० ॥ પ્રકાશના યોગથી દેહના જે અવયવો અરિસામાં સંક્રમે છે, તેમનું જ ત્યાં દર્શન-ઉપલબ્ધિ થાય છે, અન્ય અવયવો - જે સંક્રાન્ત થતા નથી તેમનું દર્શન અરિસામાં થતું નથી.
१ क अमुत्तस्स २ च सव्वे य ३ क जे आयरिसस्संतो; घ च आयरियसस्संतो