Book Title: Vinshati Vinshika Sarth
Author(s): Haribhadrasuri, Kantivijay, Hembhushanvijay, Chandrabhushanvijay
Publisher: Paramshreddhay Prakashan
View full book text
________________
योगविधानविशिका सप्तदशी
131 सो एस वकओ चिय न य सयमयमारियाणमविसेसो । एयं पि भावियव्वं इह तित्थुच्छेयभीरूहि ॥ १५ ॥ स एष वक्र एव न च स्वयंमृतमारितानामविशेषः । एतदपि भावयितव्यमत्र तीर्थोच्छेदभीरुभिः ॥ १५ ॥
આ સૂત્ર ક્રિયાનો નાશ એ તીર્થોચ્છેદમાં પર્યવસિત થતો હોવાથી દુર દુઃખ આપનાર છે જ. (વ-વ તીર્થો છેઃ પર્યવસાયિતય તુરતં દુઃg beન એવા) વળી સ્વયં મૃત અને બીજાને હાથે મારિત એ બેમાં કશો ફરક નથી એમ ન કહેવાય. (કારણ કે સ્વયં મૃતમાં તો તેનું કર્મ જ માત્ર કારણ છે. જ્યારે બીજાને મારવામાં મરાતા જીવનું કર્મ કારણ હોવા ઉપરાંત મારનારનો દુષ્ટ આશય પણ કારણ છે, તેથી તે તેને બાધક બને છે. આ વાત તીર્થોચ્છેદનીય પુરુષોએ વિચારવી જોઈએ.) (ટી.) કોઈ એવી શંકા કરે છે કે – “શુદ્ધ ક્રિયાનો જ જો પક્ષપાત કરશો તો શુદ્ધ કિયા તો થઈ શકે નહિ અને અશુદ્ધ ક્રિયામાં તો બહુ દોષ લાગે છે માટે આપણે ક્રિયા ન કરવી.” એમ વિચારી અનુકૂળ વાતને પકડવાની જીવની સહજવૃતિ છે તે પ્રમાણે એ ક્રિયા કરવાનું જ માંડી વાળશે અને એથી તો (સૂત્ર ક્રિયાના નાશથી) આપ મેળે તીર્થોચ્છેદ થઈ જ જશે. એટલે જો ગમે તેવી પણ ક્રિયા ચાલુ રાખશો તો જૈનક્રિયા વિશિષ્ટ જનસમુદાય રહેશે અને એ રીતે તીર્થ ટકી રહેશે. વળી ક્રિયા કરનાર અવિધિ આચરે એમાં ઉપદેશકને શો દોષ ? જગતમાં કેટલા બધા લોકો ક્રિયા કરતાં જ નથી. એનો દોષ ઉપદેશકને લાગે? નહિ, તેવી જ રીતે અવિધિથી ક્રિયા કરનાર પણ પોતાના જ તેવા પરિણામ - અધ્યવસાય અનુસાર જ તે ક્રિયા કરતા હોય છે માટે એમાં અવિધિનો દોષ ઉપકેશકને ન આપી શકાય. ઉલટું ક્રિયાની પ્રવૃત્તિ ચાલુ રાખવાથી તેને તો તીર્થ રક્ષાનો લાભ જ છે. આ શંકાનું નિરસન કરતાં ગ્રન્થકાર મહર્ષિ જણાવે છે કે – સ્વયં મૃત અને મારિતમાં જેમ મોટો ફરક છે તેમ અહીં પણ કોઈ જીવ અવિધિ ક્રિયામાં પ્રવૃત્ત હોય તો તેથી ગુરુને કાંઈ પણ નુકશાન નથી. પરંતુ જો તેમની પ્રરૂપણાના આધારે શ્રોતા અવિધિમાં પ્રવર્તે તો ઉપદેશકને ઉન્માર્ગ પ્રવર્તનના પરિણામથી મહાદોષ લાગે જ છે –
"जह सरणमुवगयाणं, जीवाण सिरो निकिंतए जो उ।
પર્વ સાયરિ વિહુ, કસ્તુરં પાર્વતો ય છે ? "
શ્રુતકેવલીનું આ વચન છે. જેમ પોતાના શરણે આવેલાનો ઘાત કરવો, માથું કાપી નાખવું, એ દુષ્કૃત્ય છે, તેમ ઉત્સવ પ્રરૂપણા પણ મહાદોષ છે, કારણ કે - તે અવિધિ તે જીવના અનેક જન્મ-મરણોનું કારણ બને છે.
માત્ર અવિધિ પ્રરૂપણામાં જ દોષ છે એવું નથી, પણ વિધિની પ્રરૂપણા કરતો હોય એની સાથે જે અવિધિનો નિષેધ ન કરે અને જો કોઈ અવિધિ ચાલુ રાખે તો ફલતઃ તે
१ अ वंझओ २ अ घ मारियाणमविसेसा
