________________
કર
વીર-શાસન.
r
અને સેતાન કે રાવણ 'ના શબ્દપ્રયાગ। તે હોય ? ત્યાં તે શાન્તિજ હાય, ત્યાં તેા પ્રેમભાવજ હાય અને ત્યાં તે। સહકારજ હોય—પાકેલી કેરીની મીઠાશજ હોય-અમૃતજ હાય. અમૃતથીજ સ્વરાજ અમૃત ખને, વિષથી નહિ,
6
એક ખીજી દૃષ્ટિ—હવે અસહકારનું એક બીજી દૃષ્ટિથી અવલોકન કરીએ. અસહકાર એટલે ‘ સહકાર નહિ. ' સહકાર એટલે સહયેગ સહાનુભુતિ સહાયતા વગેરે. જ્યાં કોઇ પણ માર્ગમાં સહાનુભુતિ ન હોય, મળતાપણું ન હાય, ઉત્તેજન ન હોય, એનું નામ અસહકાર કહેવાય. ‘સહાનુભુતિ ' સહચાગ–સહાયતા ઉત્તેજન ન હાય, એનેા અર્થ એ નથી કે–તેનાપ્રત્યે તિરસ્કાર કરવા, તિરસ્કારરહિત સહયોગ નહિ કરીને શાંતિપૂર્વક સ્વતંત્ર થવાના પ્રયત્ન કરવા, એનું નામ પણ અસહકાર છે. બાહ્યદૃષ્ટિએ ગાંધીજી તરફથી આજ અસહુકાર બતાવવામાં આવ્યેા હતેા અને આવે છે. આવા અસહકાર પહેલાં કોની સાથે કરવાનું કહેવામાં આવ્યું હતું ? · સલ્તનત 'ની સાથે. હવે અહીં એ વિચારવું જરૂરનું છે કે–સલ્તનતની સાથે અસહકાર કાણુ કરે ? જેણે સહકાર કર્યા હોય તે, જ્યાં સહકારજ નથી ત્યાં અસહકારજ શાના? જે જૈન સાધુઓને અસહકાર કરવાનું કહેવામાં આવે છે, તેએએ સલ્તનત સાથે સહકાર કર્યાંજ નથી, તે પછી તેમને અસહકાર કેવા? તેમ છતાં કાઇ અપેક્ષાથી એમ કહેવામાં આવે ૐ–એક ઉંચામાં ઉંચા અસહકારી કરતા પણ જૈન સાધુએના અસહકાર વધી જાય તેવા છે, તે તેમાં લગારે અતિશયાક્તિ જેવું નથી. ગમે તેવા અસહકારીએ સલ્તનતની સાથે અસહકાર કરેલા હેાવા છતાં સલ્તનતને આધિન તેને રહેવુ’જ પડે છે. ત્રણ રૂપીઆને પગારદાર ચપરાસી આવીને કહે કે ‘ ચલા કલેક્ટર સાહબ બુલાતે હય,' તા તેણે ધોતિયું” હાથમાં પડી જવુંજ પડે. જૈન સાધુને નકાઇ મેલાવા આવે. કે ન તેમને ત્યાં જવું પડે. હા, મિત્રતાના દાવાથી કે ધર્માંદેશ આપવાને તે ગમે ત્યાં જાય અને જઇ શકે છે. સલ્તનતની સાથે અસહકાર કરવા છતાં તમામ અસહકારીઓને સલ્તનતની નાટા, ચેકા, બેન્ડ, અને તમામ પ્રકારના નાણાંના ઉપયોગ કરવાજ પડે છે, તે નાથીજ કા ચલાવવુ પડે છે. જ્યારે જે જૈન સાધુઓને અસંહકારી થવાનું કહેવામાં આવે છે, તે તે ક્યારનાએ તેનાથી અસહકાર કરી બેઠા છે, તેને ત્યાગ કરી એટા છે. જૈન સાધુએ દ્રવ્યના વ્યવહારથી સથા દુરજ હાય છે, વળી ગમે તેવા અસહકારીને પણ સલ્તનતના નિયમ પ્રમાણે ટેક્સ–વેશ–કર આપવેજ પડે છે, જ્યારે જૈન સાધુએ તેનાથી પણ સથા દુર છે. બતાવા કાઈપણ અસહકારી કરતાં જૈન સાધુઓને અસહકાર વધી જાય તેવા છે કે નહીં ? હું તેા કહીશ કે અમે તે ચામાં ઊંચે અસહકારી જૈન સાધુના અસહકારની ખરાબરી કરી શકયેા નથી અને કરી શકે તેમ પણ નથી. હા, એકવાત અવસ્ય છે. જૈન સાધુ કહેવાતા અસહકારીઓની માફક તિરસ્કારની લાગણીએ ઉત્પન્ન કરાવતા નથી. જૈન સાધુએ સેતાન' કે ‘રાવણી રાજ્ય’ કહેતા નથી, એ અપેક્ષાએ તેમને જો અસહકારી ન ગણવામાં આવતા હોય, તેા તે એક જુદી વાત છે; પરન્તુ આવે અસહકાર તે જૈન સાધુએ તેા શું, પરન્તુ નીતિને સમજનાર કાઇપણ બુદ્ધિમાન પસંદ નજ કરી શકે. કાંણુ જાણે ગાંધીજી જેવા સાધુ પુરૂષ-સજ્જન પુરૂષ કેમ પસંદ કરતા હશે ? હવે હુએ વિદેશી ચીજો સાથેને અસહકાર, તેમાં પણ જૈન સાધુએ કાઇપણ
