________________
સુંદર રાજાની સુંદર ભાવના.
૫૭.
કરતા રાજગૃહી નગરીની બહાર ઉદ્યાનમાં સમવસર્યાં. તે અવસરમાં દરરાજ છ પુરૂષા અને એક સ્ત્રીની હત્યા કરનાર અંર્જુનમાળીના ભયથી કાપણું મનુષ્ય વંદન કરવાને માટે જઇ શકતું નહતું; પરંતુ સુદર્શન શ્રેષ્ટિએ ભગવંતનુ આગમન સાંભળ્યું અને અતિ પ્રસન્ન થયા, રામાંવિકસ્વર થયા અને વંદન, ધશ્રવણની તીવ્ર ઉકઠા જાગૃત થઈ. મહાન પ્રયત્ને માતા પીતાને સમજાવી ભગવાન પાસે જવા નિકળ્યેા. મુદ્ગરપાણી યક્ષાદ્ધિતિ અર્જુનમાળી માગર્ ઉલાળતા સુદર્શન સન્મુખ આવ્યા. સુદર્શને મરણાંત કષ્ટ. જાણી સાગારી અનશન કર્યું. સુદર્શનના પુન્યપ્રભાવે યક્ષ કાંઇ પણ કરી શકા નહિ, પરંતુ તેનું તેજ સહન → કરી શકવાથી અર્જુનમાળાના અંગમાંથી નીકળી ચાલ્યેા ગયે. ત્યાર પછી સુદર્શનના મુખથી પાતાના સઘળા સમાચાર જાણી અર્જુનમાળીને પોતાના પાપને પશ્ચાત્ત૫ થયા અને સુદર્શનની સાથેજ ભગવાનનાં દર્શન કરવા ગયે. દેશના સાંભળી, ચારિત્ર અંગીકાર કર્યું. આત્મશુદ્ધિના માર્ગે પ્રયાણ કરી કાર્ય સાધી શકયેા. આવી રીતે સુદર્શનને ક્રુર યક્ષપણુ કાંઈ કરી શકયા નહિ, કેમ કે પુન્યશાળીને કોઈપણ સ્થળે દુખ નથી. વળી પણ કહ્યું છે કે मुदितान्यपि मित्राणि, सुक्रुद्धाश्रवशत्रवः । नहीमेतत्करिष्यन्ति यन्नपूर्वकृतं त्वया ॥ ભાવા–ને પૃત્રે તથાપ્રકારનું સનઢારા પુન્ય ઉપાર્જન ન કર્યું હોય તે અતિ પ્રસન્ન અને સમ છતાં તારા પ્રિય મિત્રેા તને લશ માત્ર પણ શાંતિ નહી કરી શકે, તેવીજરીતે જો પૂર્વે તથાપ્રકારનું વિરૂદ્ધ આચરારા અશુભ ક ઉપાર્જન નહિ કર્યું હાય. તા ક્રોધાયમાન થયેલા તારા કઠોર અંતઃકરણવાળા શત્રુએ અલ્પમાત્ર પરાભવ નહિ કરી શકે
ઉપર્યુ`કત વૃત્તાંત્તથી જાણી શકાય છે કે તથાપ્રકારની સુખ સામ્રાજ્યની સંપ્રાપ્તિ ધન ધાન્ય પુત્ર કલત્રાદિ પરિવારને! ચિરસ્થાયિ સમાગમ તથા તેજ સપત્તિને અસદ્ભાવ અને પ્રિય વસ્તુના વિયેગ આ સર્વે પેાતાના શુભાશુભ અનુષ્ટાનદ્વારા ઉપાર્જન કરેલા પુણ્ય અને પાપને
આધીન છે.
ઉપર
છેડી
કુળદેવી રાજા સમક્ષ પેાતાની દુખ પ્રતિકાર વિષયક અસામર્થ્યતા દર્શાવી કહે છે કે તે છતાં પણ રાજન્ જો તારી આજ્ઞા હોય તે મારા બનતા પ્રયત્નને વૈભવ શેાગવવા યેાગ્ય તારી યુવાવસ્થા અતિક્રાંત થતા સુધી કાળવિલમ્બ કરૂં. રાજાના મુખથી પ્રત્યુત્તરની રાહ જોતી દેવી માનનું અવલમ્બન કરી ઉભી રહી. રાજાએ પ્રણામપૂર્વક દેવીના મુખથી નિકળતા પ્રત્યેક શબ્દો લક્ષ પૂર્વક શ્રવણ કર્યાં. તે શબ્દાએ વિજળીની માફક રાજાના અંતઃકરણ અસર કરી પરાક્રમી અને નિડરરાજા ધૈય ભયભીત થયે!, હૃદય પણ શુય થયું, પરંતુ તે વ્યાકુળતા વધુ વખત રહી નહિ. થોડાજ વખતમાં હાર્દિક વિચારણા પરાવર્તન થઈ શુરવીર શૈાર્યતાને ઉત્તેજીત કરી સ્વાભાવિક ધૈર્યંતાએ અંતરમાં પ્રવેશ કર્યો. આ અવસરે રાજાના મનેાદિરમાં સુદર વિચારમાળાનેા પ્રાદુર્ભાવ થયેા. “અ.પત્તિના સમયે જે મનુષ્યા પેતાના. અંતઃકરણ વિશ્વળ નહિ બનાવતાં સ્વસ્થ રાખી શકે છે, નિડર થઈ ગાયતા દર્શાવતા તેની સન્મુખ થાય છે, તેજ મનુષ્ય પેાતાના આંતિરક બળ ઉપર નિર્ભર રહી શકે છે, તેઓને બીજા કોઇપણ મનુષ્ય તરફથી સહાય્યની અપેક્ષા રહેતી નથી. સત્ત્વનિધિ હૃદયમાં એજ વિચાર કરે છે કે મારાં સર્વ કાર્યા મારેજ કરવાનાં છે, તે કાર્યમાં બીજાએની કશી જરૂર નથી તેમ બીજાએ કરી શકે પણ
