________________
પડ
વીરશાસન,
રાજન ભવિષ્યમાં થવા વાળી તારી વિષમ સ્થિતિનો પ્રતિકાર કરી શકીએ તો પછી મનુષ્યની વાત તે શી કરવી. રણસંગ્રામમાં તીક્ષ્ણ શસ્ત્રો વડે સેંકડે સુભટપંક્તિથી જીત મેળવનાર મહાન શુરવીર યોદ્ધાઓ પણ દુઃખને પ્રતિકાર કરી શકે તેમ નથી. વાંચક મહાશયો ! રાજા પ્રત્યે કથન કરેલાં કુળદેવીનાં વચનો ઉપર પૂર્ણ વિચાર કરવાની જરૂર છે. કેટલીક વખતે પુત્ર કલત્રાદિ સંબંધી ધારેલી ધારણું સફળ કરવા ખાતર જેનો સમાગમ મિથ્યાત્વ ઉત્પન્ન કરે તેવા મિથ્યાદર્શની દેવ દેવીઓની માનતા કરવાની અધમ ભાવનાઓ અંતરમાં ઉપન્ન થાય છે. વિચારણું માત્રથી વિરામ નહિ પામતાં. તે ધન ધાન્ય પુત્ર કલત્રાદિના મેહમાં લુબ્ધ થઈ પત્નિના પ્રેરાયા અકરણીય કાર્યો કરવા તત્પર થઈ જાય છે, જે કે વિચારશીલ વિવેકી ધમતત્ત્વના પરિચિંતક અને વાસ્તવિક સ્થિતિના જાણનારાઓના અંતરમાં કદીપણ તે ભાવનાઓ ઉત્પન્ન થાય જ નહિ, કઈ વખત પ્રમાદ દશામાં હેવી વિચારણ ઉત્પન્ન થાય તે તરતજ અન્ય શુભ ભાવનાથી તે અધમ વિચારણાનું નિર્મુલ ઉન્મલન કરે છે, કદીપણ તે વિચારણું તેઓમાં કાર્ય રૂપે પરિણમતી નથી–માત્ર મોહમુગ્ધ અને નિબિડ અજ્ઞાન અંધકારમાં રહેલા પ્રાણીઓની જ તેમાં પ્રવૃત્તિ હોય છે.
કુળદેવીની હકીકત ઉપરથી આપણે સ્પષ્ટ સમજી શક્યા કેસમર્થ દેવતાઓ પણ કર્મપરિણામને અન્યથા કરી શકતા નથી.
પુન્યદયના પ્રભાવે કેટલીક વખતે પ્રયત્ન વિના પણ પ્રસન્ન થયેલા દેવતાઓ વિષમ પ્રતિબંધકેમાંથી પસાર કરાવી, સ્વભાગ્યાનુસાર ફળ પ્રાપ્તિમાં સહાયક બને છે. અશુભ કર્મના ઉદયે પ્રાણીઓને પ્રભાવસંપન્ન દેવતાઓ પણ કશું કરી શકતા નથી, ભલે તે પોતાને ભક્તો હોય યા પૂર્વભવના સ્નેહી હોય યા પિતાના સ્વજન વગ હોય. તેઓને સુખી કરવાની પોતાની તીવ્ર ભાવના અંતરમાં જ વિલય પામે છે. તે ભાવના સફળ કરવાને કઈ પણ માર્ગ તેમને મળી શકતો નથી. દષ્ટાંત તરીકે આપણે જાણીએ છીએ જે ત્રણ ખંડના અધિપતિ કૃષ્ણ વાસુદેવના બંધુ બળદેવ ચારિત્ર અંગીકાર કરી પરિષહ ઉપસર્ગોને સહન કરી વિશુદ્ધ ચરિત્ર પાલનના પ્રભાવે પંચમ દેવલોકમાં દેવતા થયા. અવધિજ્ઞાનથી ત્રીજી નારકીમાં વિષમ સંકટ સહન કરતા પિતાના કૃષ્ણ બંધને જોઈ હદય દુઃખી થયું. બંધને નકદુઃખમાંથી મુક્ત કરવાની પ્રબળ ઇચ્છાવાળા બળદેવ અનેક દેવતાઓના સ્વામી છતાં પણ કૃષ્ણનું દુઃખ દૂર કરવા સમર્થ થયા નહિ. દેવલોકમાં લઈ જવાનો પ્રયત્ન કર્યો તેનાથી કૃષ્ણને અધિક અધિક દુઃખ થવા લાગ્યું. છેવટે કૃષ્ણ બંધુને કહ્યું ભાઈ ! મને છેડી, તારા પ્રયત્નથી અને અધિક દુઃખ થાય છે. ઉપાર્જન કરેલાં અશુભ કર્મનાં ફળ ભોગવવાં જ પડે છે, કર્મ પરિણામની પ્રબળ સત્તાને ઉછેદ કોઈથી પણ થતો નથી, દુષ્કર્મના ઉદયે પ્રાણીઓ આવી વિચિત્ર દુર્દશાને અનુભવ કરે છે.
આ ઉપરથી આપણે જાણી શક્યા કે પાપના ઉદયે સમર્થ દેવતાઓ પણ સહાયક થઈ શકતા નથી. પ્રબળ પુદકે અલ્પ સામગ્રી છતાં પરાક્રમી યોદ્ધાઓ સામે વિજય સંપ્રાપ્ત કરે છે. ક્રોધાયમાન થયેલા દુશ્મને પણ લેશ માત્ર વિરૂપ આચરણ કરી શક્તા નથી, સમર્થ ઇકો પણ જેને વાંકે વાળ સરખો પણ કરી શકતા નથી, જેનું જવલંત દ્રષ્ટાંત-ત્રણ જગતને નાથ અંતિમ તીર્થપતિ શ્રીમન્મહાવીરસ્વામિ મહારાજ ભવ્ય કમલ વનને કૅલ્લિત,
