________________
વીર-શાસન,
વિચારમાળા ઉભવી. વિચારશ્રેણિએ એકાગ્રધ્યાને ચઢતા તે યુવકની આગળ ચારે દિશાથી નજરે પડતાં મનમેહક દ “ આંધળા આગળ આરસી” નો દેખાવ, ધારણ કરતાં હતાં. પદાર્થોનું સંપૂર્ણ જ્ઞાન તે તેનામાં ન હતું તથાપિ અરિહdદેવોપદિષ્ટ તત્ત્વોના અવારનવાર શ્રવણથી થયેલો સામાન્ય બેધ વસ્તુસ્વરૂપને યથાર્થ ખ્યાલ સામાન્ય રીતિએ તેને કરાવી શકો. કર્મની વિચિત્ર ગતિ તે યુવકના અંતરમાં જુરાયમાન થઈ-આને આ આત્મા કર્મબળે એકવાર ચક્રવર્તિ બની છેખડ ધરાનું સ્વામિત્વ ભોગવે છે, તો બીજી વાર નરકની અસહ્ય વેદનાઓને અનુભવ કરે છે. એકવાર પિતા અથવા પતિ અગર નરેશ બની જવાનું ભાગ્ય સંપાદન કરે છે, તે બીજીવાર તેને પુત્ર અગર ભાર્યા કે કિંકરવૃત્તિને સ્વીકાર કરવો પડે છે. આહા ? કર્મવિવશ આત્માને ક્રોધના આવેશમાં, અભિમાનના ચડસમાં, માયાના પાશમાં, લોભના લંગરમાં, મત્સરના માત્સર્યમાં, ઈર્ષાની જવાળામાં, રાગના રંગમાં દેશની દુષ્ટતામાં, મોહના ફસામાં અને વેદના વિલાસમાં ફસતાં ક્યાં વિલંબ લાગે છે? આ કર્મવિવશ આત્માને સંસારવ્યવહારના ઘુંચળામાં કેવો આનંદ આવે છે? ખાવામાં અને પીવામાં, ફરવામાં અને હરવામાં, પહેરવામાં અને ઓઢવામાં કેવો અદ્ભુલ થઈ જાય છે ! કર્મવિવશ આત્મા દુનિયાના પ્રસંગમાં ઘડીમાં હર્ષઘેલે તે ઘડીમાં શોકઘેલો, ઘડીમાં નાચતકુદત તે ઘડીમાં ભૂમિ ઉપર પછાડા ખાતે દષ્ટિપથમાં ક્યાં ઉપસ્થિત નથી થતો ? કર્મપરતંત્ર આત્માઓને અહર્નિશ સાંપડતા ઇનિષ્ટ સંગોનો વિચાર હું કેટલો કરું ? આ ભૂલભૂલામણીમાં ( સંસારમાં ) અમે કયારના ભમીએ છીએ તેને તે કંઈ પત્તો જ નથી લાગતો. જે આ વખતે મહારો પ્રિય મિત્ર “ જિનદાસ” અત્રે હાજર હોત તો તે મને કર્મના વિષયમાં ઘણું ઘણું સમજાવત. તેને આવવાનો સમય તે થઈ ગયો છે તે છતાં આજે હજુ સુધી પણ કેમ દેખાતા નથી. કદાચ પ્રથમથીજ અત્રે આવ્યો હોય અને પાસેના વૃક્ષમંડપમાં ફરતો હોય તો જરાક આજુબાજુમાં તપાસ તે કર્યું અને આવ્યો હોય તો ધર્મકથા કરી સાંભળેલી કઠીનું રહસ્ય સમજવા વિષયમાં કેટલીક વાતનું જ્ઞાન તેની પાસેથી મેળવું.
રસિકચંદ્ર સામે દેખાતી કુદરતી વૃક્ષની કુંજમાં પિઠે અને જોયું તે પિતાનાજ પ્રિય મિત્ર “ જિનદાસ” ને ચોખ્ખી-ઘાસ વિગેરે શિવાયની એક કોરી જમીનના ટુકડા ઉપર બેઠેલે છે. જિનદાસ પણ પોતાના પ્રિય મિત્રને દેખીને એકદમ ઉભો થયો અને સામે આવ્યા. બંને મિત્રએ સામસામા “ જ્યજિતેંદ્ર ” શબ્દને વૈરચાર કર્યો અને ભેગા થયા. તે બન્ને મિત્રે તે ધીચ ઝાડીમાંથી બહાર નીકળી ખુલ્લી જર્મોન ઉપર બનાવેલા એક ચુનાગચીના ચેરા ઉપર જઈને બેઠા.
જિનદાસ–પ્રિય રસિકચંદ્ર ! કેમ આજે પ્રતિક્રમણ નથી કરવું ? અવસર થવા આવ્યો છે, ચાલે ! આપણે સત્વર જોઈએ.
રસિકચંદ્રભાઈ પ્રતિક્રમણમાં પ્રશ્ન છે ? પ્રતિક્રમણ કર્યા સિવાય તે આપણને ચાલેજ કેમ? ઉપવાસ વિગેરે તપ કરીએ છીએ ત્યારે ભજન વિગેરે શિવાય પણ ચલાવી લેવાય છે, પણ આપણું આ ક્રિયા તો આવશ્યક છે તેના સિવાય તા ચાલેજ કેમ? એ
