________________
મિત્રતાને નમુનો.
૪૮
-
- -
- -
તો અવશ્ય કરવી જ જોઈએ, કારણ કે ઉભયકાલ એટલે સાંજ અને સવારની આ ક્રિયાના આસેવનથી તેનો આસેવક, દવા કરાવાયેલા દરદીની માફક, તેમજ ભાર ઉતારી હલકા કરેલા, લાંબી મજલ કરાવાયેલા અને બોજાથી લાદેલા મજુર અથવા પશુની જેમ હમેશાં કરેગ અને આધિ, વ્યાધિ તેમજ ઉપાધિના અમાપ બોજાથી હલકે થાય છે. આવી ઉત્તમ ક્રિયા સાથે નકારને સ્થાન જ શા માટે આપીએ? જે વસ્તુ આપણી નથી, આપણી સાથે આવવાની નથી, આપણે અને તેને સમ્બન્ધ કેવલ કૃત્રિમ છે, તેને સાફસુફ રાખવામાં, તેની સંભાળ લેવામાં અને તેને ઓછું ન પડવા દેવામાં, અરે તેની ઉપાસના કરવામાંજ આપણે બધે સમય જોતજોતામાં ચાલ્યા જાય છે, તેમાંથી આપણે પિતાના જ આત્માની શુદ્ધિ માટે આપણું ઉપકારી પુરૂષોએ આપણા માટે નિયત કરી આપેલા સમયને શા માટે આપણે સદુપયોગ ન કરીએ ? ભાઈ જિનદાસ! આપણું ઉપકારી પુરૂએ આપણું જેવાના ઉદ્ધાર માટે પણ કેવી મઝાની ચેજના કરી છે ? આપણી તે આવશ્યક ક્રિયામાં આવતાં સૂત્રો કેવાં ગંભીર અને ભાવપૂર્ણ છે ! તેનું જે સંપૂર્ણ રહસ્ય સમજાઈ જાય છે તો પૂછવું જ શું? તેના ઉચ્ચાર માત્રમાં પણ આપણું મલિન આભાને વિશુદ્ધ કરવાની તાકાત વર્ણવી જાય તેમ નથી.
જિનદાસ–ભાઈ રસિકચંદ્ર ! આવી આપણી સર્વોત્તમ આવશ્યકક્રિયા ઉપર અને તેમાં આવતાં અનુપમ સઉપર પણ ભવાભિનંદી આત્માઓ અનુચિત આક્ષેપ કરે છે. ખરેખર એ બિચારાઓ ઉપર મને તો માત્ર અનુકંપા જ ઉત્પન્ન થાય છે. મારા ધારવા પ્રમાણે જેટલો સમય તેઓ આવા આક્ષેપ કરવામાં ગુમાવે છે, તેટલો સમય જે તેઓ એ વસ્તુને સમજવા માટે કઈ સદ્ગુરૂની ઉપાસના કરે, તો એવા પાપકર્મથી તે બચી જાય અને પિતાની ઉન્નતિને સન્માર્ગ તેઓના હાથમાં આવે અને જો તેમ થાય તે તેઓ પિતાનું આત્મહિત કરવા સાથે અન્યઉપર પણ ઉપકાર કરી શકે, પણ ભાઈ! સદ્દભાગ્યશિવાય તેવી ઈચ્છા તેઓના અંતરમાં શી રીતિએ ઉત્પન્ન થાય ?
| રસિકચંદ્ર–ભાઈ જિનદાસ ! સાચું જ છે કે પૂર્ણ ભાગ્યોદયશિવાય તેવી શુભ ભાવના થવી એ અશકય જ છે. તેઓને નથી કરવી સદગુરૂની ઉપાસના કે નથી કરવું સતશાસ્ત્રોનું શ્રવણ, તે વિના તેઓ કઈ રીતિએ વસ્તુસ્થિતિને ઓળખતા થઈ શકે? અને એ તે ખરૂંજ છે કે જ્યાં સુધી વસ્તુસ્થિતિ ન ઓળખાય ત્યાં સુધી તેઓની ભતિ સત્યનું શોધન શા આધારે કરી શકે ?
| જિનદાસ–પ્રિય મિત્ર ! તેઓ વચે તો ઘણું છે, પરંતુ તેમનું વાંચન કોઈ વિલક્ષણ પ્રકારનું હોય છે. સ્વાતંત્ર્યભાવનાની અસર સર્વત્ર થઈ ચૂકી છે. વીસમી સદીનું સ્વાતંત્ર્ય પણ મનુષ્યને કેાઈ જુદીજ દિશામાં ખેંચી જાય છે. ભાઈ ! જે આ સ્વાતંત્ર્ય ચિરસ્થાયી થઈ જાય તે મારી ધારણા પ્રમાણે તે “ ઉન્નતિ” શબદને પણ ભૂલાવી થવાને સમય આવી લાગે, કારણ કે સ્વાતંત્ર્યના ઉપાસકેએ હવે શાસ્ત્રાનું લક્ષણ પણ જુદું જ બાંધ્યું છે. તેઓ કહે છે કે જે વાતને આપણું અંતર ભાન્ય કરે તેવી વાત જેમાં હોય તેજ આપણું
