Upasak Dashang Sutra

Author(s): Purushottam Jain, Ravindra Jain
Publisher: Purshottam Jain, Ravindra Jain

Page 82

ਧਠਧਾਨਯ ਪ੍ਰਮਾਣ ਅਤਿਮਣ-ਮਣੀ ਮੁਕਤਾ, ਪੰਨਾ, ਅਨਾਜ਼ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਮਰਿਆਦਾਵਾਂ ਦਾ ਉਲੰਘਣ (5) ਕੁਪਤ ਪ੍ਰਮਾਣ ਅਤਿਮਣ-- ਕਪੜੇ, ਭਾਂਡੇ, ਮੰਜੇ ਬਿਸਤਰੇ ਆਦਿ ਘਰੇਲੂ ਵਸਤਾਂ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾਵਾਂ ਦਾ ਉਲੰਘਣ | 49।
ਇਸਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦਿਸ਼ਾਵਰਤ ਦੇ ਪੰਜ ਅਤਿਚਾਰ ਜਾਨਣ ਯੋਗ ਤਾਂ ਹਨ ਪਰ ਹਿਣ ਕਰਨ ਯੋਗ ਨਹੀਂ । ਉਹ ਇਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਹਨ (1) ਉਰਧਵ ਅਧਿਕ ਪ੍ਰਮਾਣ ਅਤਿ-ਉਧਵ ਦਿਸ਼ਾ ਸ਼ਬਧ ਮਰਿਆਦਾਵਾਂ ਦਾ ਉਲੰਘਣ (2) ਅਧੋਅਦ ਪ੍ਰਮਾਣ ਅਤਿਕ੍ਰਮ-ਹੇਠਾਂ ਵਲ ਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾ ਦਾ ਉਲੰਘਣ (3) ਯਾਦਿਕ ਪ੍ਰਮਾਣ ਅਤਿਮ : ਤਿਰਛੀ ਦਿਸ਼ਾਵਾਂ ਸਬੰਧੀ ਮਰਿਆਦਾਵਾਂ ਦਾ ਉਲੰਘਣ (4) ਖੇਤਰਵfਧੀ ਵਪਾਰ ਲਈ f. ਸ਼ਚਿਤ ਹੱਦ ਦੀ ਉਲੰਘਣਾ (5) ਸਭਿ ਅੰਤਰਧਾਠ-ਦਿਸ਼ਾ ਆਦਿ ਦੀ ਮਰਿਆਦਾ ਨੂੰ ਭੁਲ ਜਾਨਾ। 50 ।
ਪਾਠ ਨੰ. 50 ਦੀ ਟਿਪਣੀ ।
ਇਸ ਵਰਤ ਤੋਂ ਭਾਵ ਹੈ ਕਿ ਉਪਾਸ਼ਕ ਵਿਉਪਾਰ ਲੜਾਈ ਆਦਿ ਨਿਜੀ ਸਵਾਰਥਾਂ, ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਨਿਸਚਿਤ ਹੱਦ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸਫ਼ਰ ਨਾ ਕਰੇ । ਇਸ ਵਰਤ ਦਾ ਪਹਿਲਾਂ ਕੋਈ ਵਰਣਨ ਨਹੀਂ ਮਿਲਦਾ, ਜਦ ਇਸ ਪਾਠ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿਚ ਆਨੰਦ ਉਪਾਸਕ ਇਹ ਵਰਤ ਗਹਿਣ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਇਸ ਵਰਤ ਦਾ ਕੋਈ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ। ਜੈਨ ਆਚਾਰੀਆ ਸ਼ੀ ਆਤਮਾ ਰਾਮ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸ਼ੀ ਉਪਾਸਕ ਦਸ਼ਾਂਗ ਸੂਤਰ ਦੀ ਟੀਕਾ ਵਿਚ ਲਿਖਿਆ ਹੈ ਇੰਝ ਲਗਦਾ ਹੈ ਕਿ ਆਨੰਦ ਨੇ ਇਹ ਵਰਤ ਸਵੀਕਾਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਵਰਤ ਦਾ ਮੁਖ ਉਦੇਸ਼ ਵਿਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿਚ ਵਿਉਪਾਰ ਕਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨਾਲ ਅਤੇ ਰਾਜੇ ਮਹਾਰਾਜਿਆਂ ਨਾਲ ਹੈ । ਆਲੰਦ ਪਾਸ ਭਾਵੇਂ ਅਨੇਕਾਂ ਸਮਾਨ ਢੋਣ ਦੇ ਸਾਧਨ, ਬੈਲ ਗੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਤੀਆਂ ਸਨ ਪਰ ਉਸ਼ਦੇ ਵਿਦੇਸ਼ ਜਾਣ ਦਾ ਵਰਣਨ ਨਹੀਂ।
ਟੀਕਾਕਾਰ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮਤ ਇਸ ਬਾਰੇ ਇੰਜ ਪ੍ਰਗਟ ਕੀਤਾ ਹੈ
दिग्वतं शिक्षावतानि च यद्यपि पूर्व नोक्तानि तथापि तत्र तानि द्रष्टव्यानि अतिनारभणनस्यान्यथा निरवकाशता स्यादिहेति कथमन्यथा प्रागुक्तं-'दुवालसविहं सावगधम्म पडिवज्जई सामि'इति कथ वा वक्ष्यति समायिकादीनामित्वरकालात्वेन प्रतिनियतकालकरणीयत्वान्न तदैव तान्य सौ प्रतिपन्नवान दिग्वतं न विरतेर भावाद् उचितावसरे तु प्रतिपत्स्यत इति भगवतदातचारवर्जनोपदेशमुपपन्नं यच्चोक्तं द्वादशविधं गृहिधर्म प्रतिपत्स्य यच्च वक्ष्यति "द्वादशविधं श्रावकधर्म प्रतिपद्यते तद् यथाकालं तत्करणभ्युपगमादनवद्यभवसेयमिति । 32 }