Udbodhan

Author(s): Pravin H Vaidya
Publisher: Kavitasagar Prakashan

Page 9

म्हणजे असं की, भयानक महागाई, अन्नधान्याची टंचाई, देशाची अधोगती ह्याचा परिणाम आमच्या मेंदूवर होऊन स्मरणशक्ती पार वितळून गेली. आणि असं काही झालं कि आम्ही डॉक्टरकडे जातो आणि ब्रेनटॉनिक घेतो, बरे वाटते त्यामुळे.
'ते खरं रे, पण मला हा उपदेश कशासाठी?'
देवा, वाईट वाटून घेऊ नका. पण आपली स्मरणशक्ती ही कमी झाल्यासारखे वाटले म्हणून म्हणालो 'मी ही विसरलो?'
-
गेल्यावेळी माझी कु-हाड नदीत पडली. तुम्ही प्रथम सोन्याची, नंतर चांदीची नंतर लोखंडाची काढली, पहिल्या दोन माझ्या नाहीत असे म्हणताच आपण दोनही कु-हाडी मला बक्षीस दिल्या.
"बर मग?'
'पण देवा, ह्यावेळी पहिल्या दोघी माझ्या नाहीत असेच म्हणालो, तरी ह्यावेळी मात्र केवळ माझी बायको मला दिली. '
'असं म्हणतोस होय?"
'होय देवा, काही चुकलं का माझं?'
'छे: छे: तुझं काहीच चुकलं नाही, माझच चुकलं.' यापुढे तुझ्या डॉक्टराचं ब्रेनटॉनिक सुरु करणे आवश्यकच आहे. कारण झाली ती चूक पुन्हा होता कामा नये.
किती हा बदल! असे म्हणत देव अदृश्य झाला. ते पुन्हा प्रगट न होण्याच्या निश्चयानेच.
- पूर्वप्रसिद्धी मासिक सन्मती जानेवारी २००४
३. संन्यास
प्रापंचिक माणसाला जेव्हा काही कारणाने वैताग येतो तेव्हा तो त्याचा अर्थ जाणून विरागी होतो. या वैराग्याला अनेक प्रसंग कारणे निमित्त ठरू शकतात. जसे स्मशान वैराग्य.
जेव्हा एखाद्या परिचित माणसाच्या प्रेतयात्रेत आपण सामील होतो, तेव्हा सहजच असे भाव होतात की, एक दिवस आपणालाही येथे यावेच लागणार! आता पुढील आयुष्य रागद्वेशाचे माहेर असलेला प्रपंच सोडून संन्यास घेऊन जंगलात निघून गेलेले बरे!
तेथे एकांतात तत्वाध्ययन चिंतन मनन निवांतपणे करता येईल. पण भावनावेग अनावर झाला की माणूस गुरूदेवचरणी धाव घेतो व • विनवतो की आता मला संसाराचा वीट आला आहे. मला दीक्षा द्या.
गुरूमहाराज विचार करतात की, असा सुविचार लाखात एखाद्याच्याच मनात यायचा, माणूस तसा बरा दिसतो, उगाच कालापव्यय निदान अशा प्रसंगी तरी नको म्हणून दीक्षेचा दिवस निश्चित होतो व संन्यास दीक्षा समारंभपूर्वक संपन्न होतो. सगळीकडे आनंद, आल्हाद व प्रसन्नता दरवळते. नूतन संन्यस्त स्वतःला कृतार्थ समजतो.
काही दिवस, महिने जातात आणि त्या संन्यासवृत्तीची कठीणता त्याला जाणवू लागते. गृहस्थावस्थेत भोगलेले विषय वैभव स्मृतिरूपाने त्रस्त करू लागते.
भूक, तहान, अपूरे कपडे, आप्तेष्टांचा वियोग जाणवू लागतो. अध्ययन, ध्यान, चिंतन यात लक्ष केंद्रित होईनासे होते, अपूर्ण ज्ञानाभ्यासामुळे प्रवचन प्रभावी ठरत नाही म्हणून श्रोते आदराने पाहू शकत नाही. ह्या सर्वांचा मानसिक ताण फुटलेल्या धरणाप्रमाणे किंवा जागृत ज्वालामुखीप्रमाणे रागद्वेषरूप होऊन उसळी मारून बाहेर पडू लागतो.