________________
९. गत जन्माचे पाप
नियम आहे. त्यात कोणाचीही ढवळाढवळ चालत नाही. खुद्द आमची देखील.
'मला हे मान्य नाही, आपण जगत्प्रभू जे मनी आणाल ते होईल.'
'अहो पण त्याच्या नशिबी असायला हवं ना?'
ते एक मध्यमस्वरूपाचे नगर होते. आसपास बरीचशी खेडी होती. भोवतालच्या खेड्यातले लोक सात्विक, सरळ व आस्तिक होते. देव-धर्मविधिविधान मंत्र जप ह्यांच्यावर त्यांचा विश्वास होता. त्यामुळेच ग्रामजोशी पदावरच्या गोविंदभटजींचा प्रपंच कसाबसा चालत असे. अलिकडे वृध्दापकाळाने परिश्रम झेपत नव्हते. कष्टमय जीवन व दारिद्रय ह्यांनी त्यांच्या जीवाला कधीही उसंत मिळू दिली नाही. श्रावण आणि विशेषतः अधिक श्रावणात मात्र जरा ठीक उत्पन्न होई.
'प्रत्येक पदरात टाकल्यावर नशीब आडवे पडणार तरी कसे?'
'ते आता प्रत्यक्ष दाखवितो.' असे भगवन म्हणाले आणि एक सुवर्णमोहरांची थैली त्यांच्या मार्गात ठेऊन दिली आणि भगवन-लक्ष्मी एका आडोशाला उभे राहिले....
भटजींचे फलज्योतिषाचे ज्ञान त्यांच्या उपजिविकेचे एक अपरिहार्य अंग असल्याने त्यातल्यात्यात बरे होते. पण स्वतःच्या कंडलीबद्दल ते बेफिकीर असत. कारण त्यातले योग फारसे अनकल नाहीत ह्याची त्यांना कल्पना होती. ते काहीही असले तरी त्यांचे चारित्र्य, सात्विकता व सौजन्य सर्वोपरी असे. कधी रागलोभ नाही.'ठेविले अनंते तैसेचि रहावे चित्ती असू द्यावे समाधान' हेच जणूकाही त्यांच्या जीवनाचे सूत्र.
एकदा शेषशायी भगवान विष्णू आपल्या सौभाग्यलक्ष्मीसह पृथ्वीवर फेरफटका मारण्यासाठी निघत तेव्हात्या उभयतात काही दृश्यासंबंधी जी चर्चा चाले ती मोठी उद्बोधक असे. आता हेच पहा ना..... गोविंदभटजींचा जीवनक्रम आणि त्या सात्विकतेशी विसंगत असे कमालीचे दारिद्रय पाहून लक्ष्मी कळवळली. न राहून ती म्हणाली, 'भगवन्, या विश्वात न्यायापेक्षा अन्यायाचेच अधिक प्राबल्य दिसते.' 'ते कसे काय?'
गोविंदभटजी एका जवळच्याच खेड्यावरून घरी परतत होते. आज उपवास असल्याने यजमानाकडे भोजन न करताच ते येत होते. त्यामुळे फारच थकवा जाणवत होता. वाटेने चालताना तोल जात होता. त्याचवेळी मनात अनेक विकल्प थैमान घालत होते. आज सकाळपासूनच त्यांच्या डोक्यात एका विचाराचे प्राबल्य गोंधळ घालीत होते. ते असे की 'आज मी सत्तरी ओलांडली आहे, दात गेले, कान बधीर होत चालले अन् डोळेही अधू होत चालले, पण जन्मभराच्या पायपीटीमुळे पाय तेवढे त्यातल्या त्यात बरे आहेत. डोळे गेल्यावर काठीची मदत घेऊनच चालावं लागेल. पण ते पूर्वसराव नसल्यामुळे जमणार नाही व अनेक अडथळ्यावर आदळून कपाळमोक्ष व्हायचा, त्यापेक्षा त्याचा अभ्यास आतापासूनच करायला हवा.'
'तो गोविंदभटजी पहा. एवढा सात्विक सज्जन धार्मिक माणूस, दिवस रात्र देवधर्म जपण्यात मग्न असतो पण दारिद्रय मात्र त्याची पाठ सोडत नाही. ह्याला न्याय म्हणता येईल का?
असे विचार येताच त्यानी डोळे घट्ट मिटले व ते चालू लागले. वाटेत कसल्यातरी अडथळ्याला अडकून पडणार होते पण सावरले व म्हणाले 'हे असं चालायचच, त्यासाठी भिऊन कसं चालणार' डोळे न उघडताच ते सरळ पुढे निघून गेले व पन्नास पाऊल पुढे गेल्यावर त्यांनी डोळे उघडले. समाधानाचा एक प्रदीर्घ सुस्कारा सोडला. वाटेत अडथळे निर्माण करणा-याबद्दल मनातल्यामनात खेद करीत घरी पोहोचले. हा सर्व प्रकार पहात आडोशाला उभे असलेल्या भगवंताने अर्थपूर्ण नजरेने लक्ष्मीकडे
देवी, चालू जन्माच्या सौजन्याची फळे पढच्या जन्मी आणि गेल्या जन्मीच्या पापाची फळे या जन्मी भोगायची हा निसर्गाचा अलिखित
