________________
आमचे मत्स्यकुल नष्ट करीत आणले नसते. आता केवळ मीच तेवढा शिल्लक राहिलो आहे. आणि तो ही केवळ आपला गैरसमज नाहीसा करण्यासाठीच.
१७. सव्वाशेर
एवढे भाषण होताच जवळच्या बगळ्याने झेप घेऊन त्याला चोचीत पकडले व प्रभूसमोरच गट्ट केले. प्रभू अवाक् झाले व उठून चालू लागले.
एका गावांत एक वृद्ध शास्त्री रहात होते. पंचक्रोशीतील खेड्यांमधून त्याची भिक्षकी चांगली चाले. अनेक कारणांसाठी ते प्रसिद्ध होते. त्यांच्या पारंपारिक व्यावसायात ते रात्रंदिवस मग्न असत. त्यांच्या धंद्याचा त्यांना अभिमान वाटे व आपल्या एकुलत्या एक मुलाने हाच व्यवसाय त्यातील वैशिष्टयासह चालू ठेवावा असा त्यांचा आग्रह होता.
अति सौजन्य प्रकृतीमुळे दुष्टांनाही सुष्ट समजणे हे संत सज्जनांचे ब्रीद असले तरी ज्याचा त्याचा मूळ स्वभाव कधी बदलत नाही.
दुष्ट प्रवृत्तीचे जीव जेव्हा उघड-उघड दुष्टपणा करतात तेव्हा त्याचे फारसे काही वाटत नाही पण जेव्हा ते संत सजनांचे नाटक वठवून भोळ्या जीवांना नाडतात तेव्हा दुष्टाच्या सोबतच मायाचारामुळे ते पाप शतपटीने वाढते.
सर्वत्र पितरांना शांत करण्याचे पर्व चालू होते. बहुजन समाजाची अशी श्रद्धा असते की, त्या पर्वात पोटभर जेवणारा ब्राम्हण लाभला तर पितर तृप्त होतात. त्यामुळे ह्याकामी शास्त्रीबुवांचा अनुक्रम कधीच दुसरा लागला नाही, पंचपक्वान्नासोबतच ते एका बैठकीत बीस-पंचवीस लाडू सहज संपवीत. त्यामुळे भाविकांची त्यांनाच बोलावण्यासाठी अत्यंत चढाओढ लागे.
आपल्या दैनंदिन व्यवहारात अशा बगळ्यांच्या मायावी वागण्यापासून सावध रहावे व त्यांच्या चिरसहवासी जणांकडून त्यांचे सत्यस्वरूप समजून घेऊन त्यांचेपासून चार पाऊले दूर रहावे.
आज चार ठिकाणी आमंत्रणे त्यांना व चार ठिकाणी त्यांच्या मुलाला होती शास्त्री बुवा अत्यंत दक्षतेने चारही आमंत्रणे पूर्ण करून नुकतेच आडवे झाले होते. तेवढ्यात चौथ्या आमंत्रणाबद्दल मुलगा अळम-टळम करतो आहे हे त्यांच्या लक्षात आले व ते त्याचेवर उखडले त्यांनी त्याचे तोंडावर एक रामबाण सुभाषित लगेच फेकून मारले व त्याची वटवट बंद केली ते म्हणाले -
- पूर्व प्रसिद्धी - मासिक सन्मती
परान्नं प्राप्य दुर्बुद्धे मा प्राणेषु दयां कुरु | परान्नं दुर्लभं लोके प्राणा: जन्मति जन्मति ||
अरे, दुर्बुद्ध माणसा, परान्नसेवनाने प्राण कासावीस होतात म्हणून त्यांना दया दाखवू नका, ह्या विश्वात परान्न दुर्लभ असते, प्राण तर अमर आहेत ते जन्मोजन्मी सोबतच असतात.
यावर मुलगा तरी काय उत्तर देणार शास्त्री बुवांचा युक्तिवाद बिनतोड होता हे कोण अमान्य करील?
