________________
६. औचित्याचा अतिरेक
'काय सांगायचं होतं??
'नाही म्हटलं, अगदी परवापर्यंत तर तो अगदीच छान होता.'
'बरं मग, परवा काय झालं?'
त्यावेळी दळणवळणाची साधने नव्हती. टपाल, टेलिफोन नव्हते. कठे यात्रेला जायचे झाले तर आपण घरी परत येऊच याची खात्री नसे. म्हणून सर्व आवराआवर करून, देण्या-घेण्याचे व्यवहार पूर्ण करून जावे लागे. ज्यांची ऐपत चांगली असे ते धनिक लोक मात्र एखादा विश्वासू नोकर माणूस घर सांभाळण्यास ठेवून जात. एका श्रीमंताने असाच एक इमानी नोकर घर-संपत्ती आणि पाळीव जनावरांची व्यवस्था व सांभाळ करण्यासाठी मागे ठेवला व ते तीर्थयात्रेला निघून गेले.
'एकाएकी गडबडा लोळायला लागला आणि त्यानं क्षणभरातच प्राण सोडला, जाणत्याला बोलावून विचारलं तर तो म्हणाला त्याच्या गळ्यात हाड अडकल्यानं तो गुदमरून मेला.'
'गळ्यात हाड अडकायला कुठं बाहेर गेला होता?'
'बाहेर कशाला जायला हवं, घरातच तर भरपूर हाडं सापडली त्याला.'
'घरात कुठली हाडं?'
तीर्थयात्रा सकुशल पार पडली, एक वर्ष उलटून गेले हाते. श्रीमंतांना परतीच्या प्रवासात आपल्या घराची ओढ लागली. साधारणतः ३०-४० कि. मी. अंतरावर गाव येताच त्यांना आपल्या घरादारासंबंधीच्या माहितीची चुटपूट अस्वस्थ करू लागली. कशातच कांही लक्ष्य लागेना, बैलगाडीच्या प्रवासाने अधिकच शीण जाणवू लागला. स्वास्थ्यही बिघडले. एका धर्मशाळेत मुक्काम करून त्यांनी तेथूनच एक माणूस आपल्या गावी पाठविला. व आपल्या प्रामाणिक नोकराला बोलावून घेऊन ये, असा हकूम सोडला. त्याप्रमाणे त्यांचा प्रामाणिक नोकर हजर झाला. त्याला पाहून श्रीमंतांना बरे वाटले. प्रवासाचा थकवा क्षणभर विसरले. मोठ्या आशेने व ममतेने ते विचारू लागले
'घोडा मेला नव्ह का?
'घोड्याला मरायला काय झालं?'
'हेलपाट्यानं तो अशक्त झाला आणि मेला.'
'कुठले हेलपाटे?
'काय रे, सर्व कुशल आहे ना?'
'होय मालक, सर्व काही सकुशल आहे.'
'म्हातारीला दररोज शेजारच्या शहरात वैद्याकडे न्यायचं आणि परत आणायचं १० कि. मी. चे म्हातारीला घेवून चालणे असल्यावर तो कसा जगणार?'
'अरे मग असा चिंतेत का?'
'अरे पण म्हातारीच्या आजाराचं काय झालं?'
'काही नाही. उगच आपलं.' 'अरे, तो आपला 'टिपू' नाही आणला सोबत?'
'पिकलं पान ते गळणारच, दुसरं काय व्हायचं?'
'हां, तेच ते, तेच सांगायचं होतं मला !'
'अरे पण, असला आजार तरी कसला झाला तिला?'
