Thiaibandho

Author(s): Premsuri
Publisher: Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti

Page 711

६३८ ]
मूलपइबंधो [ स्थितिबन्धाध्यवसायानां तीव्रमन्दता षट्खण्डकारैरपि स्थितिबन्धाध्यवसायानुकुष्टिचिन्तनप्रस्तावेऽनुकृष्टिसद्भावप्रतिपादनपरम्'मदियावरणस्स जहण्णाट्ठिदिं वधमाणस्स याणि ठिइबन्धज्झत्राणहाणाणि विदियाए द्विदीए तदेगदेसो वा अण्णाणि य तदीयाए द्विदीए तदेगदेसो' इत्यादिलक्षणं 'तदेगदेसो' इति पदघटितमालापकं विहाय तदघटितस्य 'अणुड्ढी णाणावरणियस्स जहरिणयाए द्विदीए द्विदिबंधज्झवसाणट्ठाणाणि याणि चिदियाए द्विदीए द्विदिबंध ज्वाणाणाणि अपुव्वाणि । विदियाए द्विदीए ट्ठिदिबंधज्यवसाणट्टणाणि याणि ताि तदियाए द्विदीए ट्ठिदिधज्झत्रसाठाणाणि अपुत्र्वाणि य । इत्यादि लक्षणस्यऽऽलापकस्योच्चारणात् तन्मतेऽपि स्थितिबन्धाध्यवसायानामनुष्टिर्नाभिमतेति स्फुटेप्यनुकृष्टिप्रतिषेधे तत्सूत्रं स्थितिबन्धाध्यवसायानुकृष्टि सद्भावप्रतिपादकपरकतया केचन व्याख्यानयन्ति तत्तु चिन्त्यमेवेति ।
अत्र जघन्या स्थितिरभव्यजीवबन्धप्रायोग्या ग्राह्या, न तु भव्यजीवबन्धप्रायोग्या । उक्तं चैतदपि कर्मप्रकृतिचूर्णौ
“एतो तिव्वमंदयाए पुब्बं गमणिज्जा अगुरुड्ढी सष्णिपंचिंदियंमि पगतं अभवसिद्धिपाउ धमामि' इति ।
तदेवं स्थितिबन्धस्थानेषु स्थितिबन्धाध्यवसायस्थानानामनुकृष्टेरभावेऽपि रसबन्धाध्यवगायस्थानानां तत्सद्भावात्स्थितिबन्धस्थानेष्वध्यवसायानुकृष्टिर्नाऽप्रसिद्धसत्ताका, ततः स्याञ्जि - ज्ञासा- 'स्थितिबन्धस्थानेषु रसबन्धाध्यवसायस्थानानामनुकृष्टेरिव स्थितिबन्धाध्यवसायस्थानानामनुष्टिर्भवति न वा भवतीत्यतोऽनुकृष्टिद्वारं समाश्रित्य सा प्रतिषिद्धेति न किञ्चिदप्रकृतम् ।
वस्तुतस्तु वक्ष्यमाणस्य स्थितिवन्धाध्यवसायानां तीव्रत्व - मन्दत्वतारतम्यस्य सुखावबोधार्थ - मेव रसनन्धाध्यावसायानामिव स्थितिबन्धाध्यवसायानामनुकुष्टेश्चिन्तनं विज्ञेयम्, अन्यथा तु स्थितिबन्धाध्यवसायानां प्रदर्शयिष्यमाणतीव्र त्व-मन्दत्वतारतम्येनैवानुकृष्टेरभावत्वमत्र भोत्स्यते, केवलं तथाप्ररूपणे दुरात्रबोधं स्यात्सर्वमित्यादावनुष्टिचिन्तनमधिकृतमिति ॥ ८४८ ॥ अथ स्थितिबन्धाध्यवसायानां तीव्रमन्दनां दर्शयन्नाह—
अट्टह लहुठिईए अनंतगुणिअं कमा लहूउ गुरुं । तो विइआइ लहू तो गुरुमेवं जा गुरूअ गुरु ॥८४९॥
(०) "अडण्ह लहुठिईए" इत्यादि, ज्ञानावरणादीनामष्टानां मूलकर्मणां 'लघुस्थिते:'जघन्यायाः स्थिते: “लहून " ति 'लघोः ' जघन्यादध्यवसायस्थानाद् "अनंतगुणिअं कमा" तिक्रमादनन्तगुणितम्, तीव्रमिति गम्यते । किमनन्तगुणितं तीव्रमित्याह -“गुरु” त्ति, तस्या एव लघुस्थिते: 'गुरु'- उत्कृष्ट मध्यवसायस्थानम्, “गुरु बिइआइ लहु" त्ति, तस्मादनन्तरोक्ताजघन्यस्थितिसत्कजघन्याध्यवसायस्थानापेक्षयाऽनन्तगुणतीत्राञ्जघन्यस्थितिबन्धकारणीभूतादुत्कृष्टाध्यवसायस्थानात् 'द्वितीयायाः' - समयाधिकजघन्य स्थितिस्थानरूपायाः स्थितेः 'लघु' - जघन्यमध्यवसा यस्थानम्, अनन्तगुणितं ती मित्यनुवर्तते । इत्येवमुत्तर श्राप्यनुवृत्तिबलात् "तो गुरु" ति