Thiaibandho

Author(s): Premsuri
Publisher: Bharatiya Prachyatattva Prakashan Samiti

Page 748

* तृतीयं परिशिष्टम्
परिमाणादितत्तद्वारेषु तद्द्वृच्त्यादौ निरयगत्योघादिसप्तत्युत्तरशतमार्गणास्वविशेषेणाभिहितस्य संख्येयाऽसंख्येयादिलक्षणस्य बन्धकपरिमाणस्य विशेषेणाऽवबोधार्थ
सावचूरिकं द्रव्यप्रमाणप्रकरणम्
नमिउं अरिहंताई सगुरुपसाया सुयानुसारेणं । गइआट्टासु भणिमो जीवाण परिमाणं ॥ १ ॥ रिये य पढमणिरये भवणवइसुरम्मि आइमदुकप्पे । अंगुलअसंखभागप्पएसमित्ताउ सेढीओ ॥ २ ॥ सेस णिरय तइभइछ कप्प - नरेसु अपज्जमणुसे य । सेढिअसंखंसो सुर-वंतर - जोइससुरेसु य ॥ ३ ॥ सव्वेसु पणिदितिरिय-विगल-पर्णिदि-तसकाय-मण-वयणेसु । बायरसमत्त-भू-द्ग- पत्तेभवणेसु विक्कियदुजोगेसु श्री- पुरिस - विभंग णायण- सुहले सतिगेसु तह य सष्णिम्मि । पयरअसंखंसट्ठिअसेढिगयपएसतुल्लाऽत्थि ||५|| संखेज्जा मणुसी-नरपज्जा - ऽवेअ-मणणाण- सव्त्रत्थे । संयम - छेअ - समाइअ - सुहुमा - SSहारदुग- परिहारे ॥ ६॥ सेसाणताइसुर-मइ-सुय-वहिदुग - देसविरय सम्मेसुं उ । पल्लासंखंसो उवसम वेअग- खइभ-मीस-सासाणेसुं ॥७॥ बायरसमन्तवज्जिअ भू-दग-गणि- बाउकायभेएसु । पत्ते अत्रणम्मि य तदपज्जे लोगा असंखिज्जा ॥ ८ ॥ बायरपज्जा गिम्मि उ देसूणघणावलीअ समयमिआ । बायरपज्जाणीले संखंसो हुन्ति लोगस्स ॥ ९ ॥ सेसातीसठाणऽणंता जीवा इवन्ति इइ रहय । अपात्रहारणट्ठा रज्जे सिरिपेमसुरीणं ॥ १० ॥ ताण पसीसाण पउमविजयगणिदाण सोसलेसेण । त्रपमाणपगरणं नन्दउ जा वीरजिणतित्थं ॥ ११ ॥
( श्रवचूरि: )
चरमं तीर्थपति नत्वा, गच्छेशं स्वगुरू स्तथा । ग्रन्थे द्रव्यमारणाख्ये व्याख्या किञ्चिद्वितन्यते || १ ||
इह लघु अवधारणाय | यथार्थाभिधानस्य द्रव्यप्रमाण प्रकरणस्याऽऽरिप्सया प्रथमं तावन् मङ्गलादिप्रतिपादिका गाथाभिधीयते - 'नमिउं' इत्यादि, इह पूर्वार्धेन मङ्गल-सम्बन्धौ साक्षादुक्तौ, उत्तरा
भयम् प्रयोजनं तु सामर्थ्यगभ्यम् । तत्र भरीणां रागद्वेषाद्यान्तरशत्रूणां हननात्, यद्वा चतुस्त्रिंशतमतिशयान् देवेन्द्रादिकृतां पूजां वाऽर्हन्तीत्य. ईन्तस्ते आदौ येषामर्हत्सिद्धाऽऽचार्योपाध्याय साधूनां
दादयस्तानर्हदादीन् 'नत्वा' कायवाङ्मनोयोगः प्रणय 'गुरू' भवविरागजनक- सम्यग्दर्शनज्ञानादिप्रापकपोषकप्रव्रज्याप्रदायकादीनां गच्छाधिपतिश्रीमत्प्रेमसूरीश्वर तातपादप्रभृतीनां प्रसादात् 'श्रु नानुसारेण' आगमार्थमनतिक्रम्य 'गइश्राइट्ठाखेसु' ति गत्यादीनि गतीन्द्रियकायादिलक्षणानि निरयगत्योघप्रथमद्वितीयपृथिव्यादिनिरयभेदादितदुत्तरभेदलक्ष
णानि च यानि सप्तत्युत्तरशतमार्गणास्थानानि तानि मध्यमपदलोपाद्वत्यादिस्थानानि तेषु' जीवाण'
ति अस्मदादीनां कर्मनिगडनिबद्धानां प्राणिनाम्, अनेन सिद्धानां व्यवच्छेदो बोद्धव्यः । तेषां 'परिमारणं' संख्येयत्वा-ऽसंख्येयत्वादिलक्षणं संख्यामानं 'भरणामि' त्ति 'सत्सामीप्ये' इत्याद्यनुशासनादनुपद भणिष्यामीत्याद्यगाथार्थः ॥ १ ॥
प्रतिज्ञातमेव निर्वाहयन्नाह - 'रिगरये 'त्यादि, निरयगत्योघे, प्रथमपृथिवीनिरयभेदे, भवनपतिसुरभेदे, सौधर्मे - शान कल्पद्वयलक्षणे आद्यकल्पद्वये चेत्येवं पञ्चमार्गणास्थानेषु प्रत्येकम् ' अंगुले 'त्यादि, अङ्गुलस्याऽसंख्येयतमे भागे यावन्तो प्रदेशास्तावत्संख्याकासु सप्तरज्ज्वायतासु सूचिश्रेणिषु यावन्त भाकाशप्रदेशास्तावन्तो जीवाः सन्तीत्यर्थः ॥ २ ॥
नभः
'सेसरिरये' त्यादि, शेषेषु द्वितीयादिपृथिवीभेदभिन्नेषु षट्षु निरयेषु, तृतीयादिषु सनत्कुमारमाहेन्द्र ब्रह्म - लान्तक - शुक्र - सहस्राराख्येषु षट्षु कल्पेषु, 'नर' त्ति मनुष्यगत्योघे, अपर्याप्तमनुष्ये चेत्येवं चतुर्दशमार्गणास्थानेषु प्रत्येकं 'सेढिप्रसंखं सो'