Shrut Mahapooja

Author(s): Kirtiyashsuri
Publisher: Ramchandrasuri Smrutimandir Anjan Pratishtha Mahotsav Samiti

Page 69

૩૦. વિંશતિવિંશિકા :
આગમ ગ્રંથોના અનેક પદાર્થોનો સમાવેશ કરતો આ ગ્રંથ ૨૦-૨૦ શ્લોક પ્રમાણ ૨૦ વિંશિકામાં વહેંચાયેલો છે. ચરમ પુદ્ગલ પરાવર્તનું સ્વરૂપ, સદ્ધર્મનું સ્વરૂપ, શ્રાવકધર્મ, શ્રાવક પ્રતિમા, યતિધર્મનું શિક્ષા, ભિક્ષા યોગ, સિદ્ધિસુખ વગેરે ભિન્ન ભિન્ન પદાર્થોનો સંક્ષેપમાં સમાવેશ અહીં કરાયો છે. ૩૧. ચોગદષ્ટિ સમુચ્ચય :
યોગદૃષ્ટિ સમુચ્ચય ગ્રંથરત્ન જૈન યોગની એક મહત્ત્વપૂર્ણ રચના છે, જેને આચાર્યશ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજાએ ૨૨૭ સંસ્કૃત પદોમાં નિબદ્ધ કરેલ છે.
આ ગ્રંથરત્નમાં સર્વપ્રથમ યોગની ત્રણ ભૂમિકાઓનો નિર્દેશ કરેલ છે. તે આ પ્રમાણે - (૧) દૃષ્ટિયોગ, (૨) ઈચ્છાયોગ, (૩) સામર્થ્યયોગ - દૃષ્ટિયોગમાં સર્વપ્રથમ - (૧) મિત્રા, (૨) તારા, (૩) બલા, (૪) દીપા, (૫) સ્થિરા, () કાન્તા, (૭) પ્રભા અને (૮) પરા - આ આઠ દૃષ્ટિઓનું વિસ્તૃત વર્ણન કરેલ છે.
સંસારી જીવોની અચરમાવર્તકાલીન અવસ્થાને “ઓઘ દૃષ્ટિ' અને ચરમાવર્તકાલીન અવસ્થાને “યોગદૃષ્ટિ' કહેલ છે.
ત્યારપછી ઈચ્છાયોગ, શાસ્ત્રયોગ અને સામર્થ્યયોગની ચર્ચા કરેલ છે.
ગ્રંથના અંતમાં આચાર્યશ્રીએ યોગ અધિકારીના સ્વરૂપમાં ગોત્રયોગી, કુલયોગી, પ્રવૃત્તચક્રયોગી અને સિદ્ધયોગી - આ ચાર પ્રકારના યોગીઓનું વર્ણન કરેલ છે. ૩૨. લોકતત્ત્વનિર્ણય ?
પૂ. આ. હરીભદ્રસૂરિ મ. રચિત આ ગ્રંથમાં જુદા જુદા વૃત્તના ૧૪૫ કાવ્યો છે. જેમાં પર્ષદાની પરીક્ષા કરવા માટે બહુયુક્તિઓ બતાવેલી છે તથા દેવતત્ત્વની પરીક્ષા કરી, અરિહંતમાં દેવત્વની સિદ્ધિ, જગતુના કર્તાપણા વિશે, જીવ અને કર્મની ઉત્પત્તિ વિશે અનેક મતોના પૂર્વપક્ષ બતાવી અંતે સર્વ પૂર્વપક્ષનું ખંડન કરી સ્વપક્ષનું સ્થાપન કરેલ છે. ૩૩. પદ્દર્શન સમુચ્ચય:
યાકિનીમહત્તરા સૂનુ આ. હરીભદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા રચિત આ ગ્રંથમાં ભારતીય સંસ્કૃતિમાં પ્રસિદ્ધ છ દર્શનોની પરિભાષાને સંક્ષેપમાં રજૂ કરી છે. કોઈપણ દર્શનના પક્ષપાત વગર દરેક દર્શનોના તત્ત્વને સરળ ભાષામાં રજૂ કર્યા છે. ૧. દેવતા, ૨. પદાર્થ વ્યવસ્થા, ૩. પ્રમાણ વ્યવસ્થા – આ મુખ્ય ૩ ભેદક તત્ત્વો દ્વારા છએ દર્શનની માન્યતાને રજૂ કરી છે.
પડ્રદર્શનોની માન્યતાને સંક્ષેપમાં જાણવી હોય તો વાંચો આ ગ્રંથને...
પરિચય પુસ્તિકા