Shrut Mahapooja

Author(s): Kirtiyashsuri
Publisher: Ramchandrasuri Smrutimandir Anjan Pratishtha Mahotsav Samiti

Page 73

હોય !, ધ્યાન કરવા માટેનાં ગુણો મેળવીને ધર્મ-શુક્લ ધ્યાનમાં આરૂઢ થવું હોય ! તો આ ગ્રંથ અવશ્ય વાંચવો.
૪૬. ત્રિષષ્ટિશલાકાપુરુષ ચરિત્ર મહાકાવ્ય :
કુમારપાળ મહારાજાની વિનંતીને ખ્યાલમાં રાખી રચના કરેલ ૩૬૦૦૦ શ્લોક પ્રમાણ એવા આ મહાકાવ્યમાં કલિકાલ સર્વજ્ઞશ્રીએ ૨૪ તીર્થંકર, ૧૨ ચક્રવર્તી, ૯ વાસુદેવ, ૯ પ્રતિવાસુદેવ, ૯ બળદેવ વગેરે ઉત્તમ ૬૩ પુરુષોનું જીવન ચરિત્ર સમ્યક્ત્વ પ્રાપ્તિ થનાર ભવથી માંડીને કરેલ છે. જે ગ્રંથ કાવ્યની અપેક્ષાએ, સાહિત્યની અપેક્ષાએ, ઈતિહાસની અપેક્ષાએ, ઉપમાઓની અપેક્ષાએ, કથાગ્રંથની અપેક્ષાએ, વૈરાગ્યની અપેક્ષાએ આદિ અનેક અપેક્ષાએ શિરમોર સ્થાન ધરાવે છે. જેમાં રામાયણ તથા મહાભારતનું પણ સુંદર નિરૂપણ કરવામાં આવ્યું છે.
૪૭. અભિધાન ચિંતામણિ કોશ :
કલિકાલસર્વજ્ઞ આ. હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મ. રચિત આ ગ્રંથમાં ૧૫૪૨ શ્લોકો છે. દેવાધિદેવ, દેવ, મર્ત્ય, તિર્યંચ, ના૨ક અને સામાન્ય નામના ૬ કાંડમાં નામ પ્રમાણે સંબંધ ધરાવતા શબ્દવૈભવથી આ ગ્રંથ ટીકાસહિત સુસમૃદ્ધ કરવામાં આવ્યો છે.
૪૮. પ્રમાણ મીમાંસા :
પ્રત્યક્ષ પ્રમાણ
પ્રત્યક્ષ ક્રમ
કલિકાલ સર્વજ્ઞ રચિત આ ગ્રંથ ન્યાયશાસ્ત્રમાં પરાકાષ્ઠાનું સ્થાન ધરાવે છે. સૂત્રશૈલીથી રચેલ આ ગ્રંથમાં પ્રમાણ લક્ષણ પ્રમાણ વિભાગ વસ્તુલક્ષણ - પરોક્ષ પ્રમાણ - પરાનુમાન - હેત્વાભાસ વગેરેનું વિસ્તારથી વર્ણન કર્યું છે. આ ગ્રંથ મૂળ પૂર્ણ હોવા છતાં સ્વોપજ્ઞવૃત્તિ અધૂરી મળે છે.
૪૯. પરિશિષ્ટ પર્વ :
૧૦ પર્વમાં ૬૩ ઉત્તમ પુરુષોના જીવન ચરિત્રનું વર્ણન કર્યા બાદ કલિકાલ સર્વજ્ઞશ્રીજીએ આ પરિશિષ્ટ પર્વના ૧૩ સર્ચમાં જંબુસ્વામિજી, પ્રભવસ્વામિજી, શય્યભવસ્વામિજી, યશોભદ્રસૂરિ, ભદ્રબાહુસ્વામિજી, સ્થૂલિભદ્રસ્વામિજી વગેરેથી માંડી વજ્રસ્વામિજી સુધી મહાપુરુષોનું જીવન કવન તથા તે પછી તેના વંશ વિસ્તારનું વર્ણન કાવ્યાત્મક શૈલીએ - સરળ ભાષામાં કથા રૂપે કર્યું છે.
-
-
-
૫૦. જીવ સમાસ પ્રકરણ :
જેના કર્તા મલધા૨ી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજા છે. જેનું પ્રમાણ ૨૮૭ ગાથા જેટલું છે. જેમાં ષડ્વવ્યનું વર્ણન કરવામાં આવેલ છે અને મુખ્યપણે અનેક દ્વારો દ્વારા જીવતત્ત્વનું સંક્ષેપમાં વર્ણન કરેલ છે અને છેલ્લે જીવાદિ તત્ત્વો જાણવાનું પ્રયોજન-ફળ શું ? તેનું પણ વર્ણન કરી ઉપસંહાર કર્યો છે.
પરિચય પુસ્તિકા
૬૩