Shrut Mahapooja

Author(s): Kirtiyashsuri
Publisher: Ramchandrasuri Smrutimandir Anjan Pratishtha Mahotsav Samiti

Page 89

૧૧૯. તપોરત્ન મહોદધિ :
તપ દ્વારા કલ્યાણ કરવાની ભાવનાવાળા તપસ્વી સાધકો માટે અતિ મહત્ત્વનો આ ગ્રંથ છે. જેમાં લગભગ ૧૬૨ તપોની વિધિ તથા ફળનું વર્ણન કરેલ છે. ઓછી શક્તિવાળા માટે તેવો તપ અને વિશિષ્ટ શક્તિવાળા માટે શ્રેણીતપ-ભદ્રતાપ જેવા તપો જણાવેલ છે. ભિન્ન ભિન્ન ગ્રંથોમાંથી ભેગા કરેલા આ તપોને આપણા જીવનમાં આરાધી નિકાચિત એવા કર્મોને બાળનારા બનીએ. ૧૨૦. અભક્ષ્ય અનંતકાય વિચાર :
આ ગ્રંથના ૧૧ પ્રકરણમાં અભક્ષ્ય કોને કહેવાય ? અને અનંતકાય કોને કહેવાય ? તેનું સ્વરૂપ શું ? તેની સમજપૂર્વક સચિત્ત-અચિત્તની સમજ, ઘરમાં પાળવા યોગ્ય નિયમો વગેરે વિષયોનો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. ૧૨૧. દ્રવ્યગુણ પર્યાયનો રાસ ઃ (કર્તા – મહામહોપાધ્યાય યશોવિજયજી મ.)
જૈન શાસનની કદાચ પહેલી અદ્ભુત કૃતિ હશે કે, જેનું સર્જન ગુજરાતી ભાષામાં થયું અને પાછળથી તેના ઉપર સંસ્કૃત ગ્રંથ બનાવવામાં આવ્યો હોય. સ્વોપજ્ઞ ટબા સહિત ૧૭ ઢાળમાં વિભક્ત આ ગ્રંથમાં દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયનું વિશદ્ વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. ૧૨૨. હેમસંસ્કૃત પ્રવેશિકા ભા. ૧-૨-૩ :
કલિકાલના પ્રભાવે કલિકાલસર્વજ્ઞ રચિત સિદ્ધહેમ શબ્દાનુશાસન વ્યાકરણને ન ભણી શકનાર માટે તે પૈકીના સૂત્રોને સરળ ગુજરાતી નિયમો દ્વારા ૩ ભાગમાં શિવલાલ નેમચંદ નામના શ્રાવક, આ ગ્રંથની રચના કરી છે. જેના દ્વારા આજે મોટા ભાગના સાધકો સંસ્કૃત ભાષામાં સહેલાઈથી પ્રવેશ કરે છે. ૧૦ ગણના, ૧૦ કાળના રૂપો, સ્વરાંત-વ્યંજનાંત નામોના રૂપો, કૃદંત, તદ્ધિત, સમાસ, યકૃત્ત, પ્રેરક, ઈચ્છાદર્શક વગેરે અનેક પ્રકારના વ્યાકરણને સરળ ભાષામાં રજૂ કર્યું છે. ૧૨૩. દર્શનશુદ્ધિ પ્રકરણ :
આ. ચંદ્રપ્રભસૂરિજી રચિત આ ગ્રંથમાં દેવ-ધર્મ-માર્ગ-સાધુ આ ચાર તત્ત્વ ઉપર સુંદર પ્રકાશ પાડ્યો છે. દર્શન=સમ્યક્ત, તેની શુદ્ધિ ક્યારે ? જો સત્યતત્ત્વની શ્રદ્ધા હોય તો, માટે જ આ ગ્રંથમાં સમ્યક્તની શુદ્ધિના ઉપાયો સ્વરૂપ ચારે તત્ત્વોની ઓળખાણ કરાવી છે. સાથોસાથ મિથ્યાત્વનું સ્વરૂપ પણ જણાવેલ છે. ૧૨૪, વ્યાયસિદ્ધાંત મંજરી :
મહોપાધ્યાયજી કૃત આ ગ્રંથમાં “શબ્દ” એ પ્રમાણ કઈ રીતે ? તેનું લક્ષણ શું ? શબ્દશક્તિ - પદશક્તિ – જાતિશક્તિ - લક્ષણાશક્તિ વગેરે બાબતોની વિસ્તારથી ચર્ચા આ ગ્રંથમાં કરવામાં આવી છે.
પરિચય પુસ્તિકા
૭૯