Shrut Mahapooja

Author(s): Kirtiyashsuri
Publisher: Ramchandrasuri Smrutimandir Anjan Pratishtha Mahotsav Samiti

Page 77

૬૫. શ્રાદ્ધવિધિ પ્રકરણ :
વિ. સં. ૧૫૦૬માં થયેલા પૂ. આ. રત્નશેખરસૂરીશ્વરજી રચિત સ્વોપન્ન એવો આ ગ્રંથ શ્રાવકોના આચાર વિધાન માટે શિરમોર કક્ષાનો છે. શ્રાદ્ધ=શ્રદ્ધાથી યુક્ત = શ્રાવક તેની વિધિ એટલેકે દિનચર્યા-જીવનચર્યા. તે દર્શાવતો મહાગ્રંથ એટલે શ્રાદ્ધવિધિ પ્રકરણ કે જેમાં દિનકૃત્ય, રાત્રિકૃત્ય, પર્વકૃત્ય, ચાતુર્માસિકકૃત્ય, વાર્ષિકકૃત્ય અને જીવનકૃત્યો જણાવવામાં આવ્યા છે. સવારે ઉઠતાં આજે તિથિ કઈ ? ત્યારથી માંડી રાત્રે સૂતાં વિચારણા કરવી કઈ ? વગેરે સર્વ કાર્યોનું વિશિષ્ટ રીતે વર્ણન કરવામાં આવ્યું છે. ૬૬. આચાર પ્રદીપ :
આત્મભાવમાં રમણતા કરવી એનું નામ આચાર. જે ૫ પ્રકારનાં છે. આ. રત્નશેખરસૂરિ મ. રચિત ગ્રંથના ૫ પ્રકાશમાં સમ્યક્શાન-દર્શન-ચારિત્ર-તપ અને વીર્યના આચારો ઉપર દૃષ્ટાંતપૂર્વક સુંદર પ્રકાશ પાડવામાં આવ્યો છે. જેના દ્વારા આત્મામાં પંચાચારની ચારિત્ર પ્રગટ થાય.
૬૭. સિરિસિરિવાલકહા :
આ. રત્નશેખરસૂરિ મ. કૃત પ્રાકૃત ભાષાના આ ગ્રંથમાં નવપદની આરાધના કરનાર શ્રીપાળ મહારાજા અને મયણા-સુંદરીનું જીવન ચરિત્ર આલેખવામાં આવ્યું છે. પ્રાકૃત ભાષાના અભ્યાસુઓ માટે આ ગ્રંથ સરળતાપૂર્વક ભાષાની પકડ માટે ઉપયોગી થાય તેવો છે.
૬૮. ગુણસ્થાનક ક્રમારોહ :
આ. રત્નશેખરસૂરિ મ. જે આ ગ્રંથના ૧૩૬ શ્લોકમાં આત્માના વિકાસ ક્રમના ગુણસ્થાનક કહ્યા છે. ૮ કર્મની ૧૫૮ ઉત્તર પ્રકૃતિનો બંધ-ઉદય-ઉદીરણા-સત્તા વગેરેની વધઘટ ક્યારે, કેવી રીતે થાય અને તેનો આત્માને કેવો અનુભવ થાય ? કયા કર્મના ક્ષય વગેરેથી આત્મા કયા કયા ગુણસ્થાનકને પામે છે વગેરે કર્મના ગૂઢ રહસ્યોને સ૨ળ શૈલીથી નાના ગ્રંથમાં સમાવવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે.
૬૯. યોગસાર :
આ ગ્રંથના ૫ પ્રસ્તાવ અનુક્રમે (૧) યથાવસ્થિત દેવ સ્વરૂપોપદેશક (૨) તત્ત્વસારોપદેશક (૩) સામ્યોપદેશક (૪) સત્ત્વોપદેશક (૫) ભાવશુદ્ધિજનક છે. વીતરાગનું ધ્યાન કરવાથી આત્મા વીતરાગ બની જાય છે. કષાયના નિગ્રહનો ઉપાય, મૈત્ર્યાદિ ભાવનાનું સ્વરૂપ, તત્ત્વનું ઉન્મીલન એ જ સર્વસ્વ છે; સમતાની શ્રેષ્ઠતા, સત્યનું મહત્ત્વ, પરમપદનું ઉત્તમ સાધન ભાવશુદ્ધિ વગેરે અનેક બાબતો સ૨ળ સંસ્કૃત ભાષામાં રજૂ કરેલ છે. આ ગ્રંથના કર્તા કોઈ પ્રાચીન મહાપુરુષ હશે તેમ જણાય છે.
પરિચય પુસ્તિકા
65