Shrut Mahapooja

Author(s): Kirtiyashsuri
Publisher: Ramchandrasuri Smrutimandir Anjan Pratishtha Mahotsav Samiti

Page 70

૩૪. ષોડશક પ્રકરણ :
પૂ. આ. હરિભદ્રસૂરીશ્વરજી રચિત આ ગ્રંથ ૧૯-૧૬ ગાથાના ૧૬ પ્રકરણથી સુશોભિત છે. દરેક પ્રકરણમાં ૧ વિષયને સંપૂર્ણ ન્યાય આપવાનો પ્રયત્ન કર્યો છે. સદ્ધર્મપરીક્ષક, દેશનાની વિધિ, ધર્મનું લક્ષણ, ધર્મના લિંગો, લોકોત્તર તત્ત્વની પ્રાપ્તિ, જિનભવનકરણ, જિનબિંબકરણ, પ્રતિષ્ઠાવિધિ, પૂજા, સદ્અનુષ્ઠાનની પ્રાપ્તિ... વગેરે અનેક પદાર્થોનું નિરૂપણ કર્યા બાદ અંતે ઉપસંહાર કરતાં જણાવ્યું છે કે - દરેક હિતકાંક્ષી આત્માએ ધર્મશ્રવણમાં સતત પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. ૩૫. સંબોધ પ્રકરણ
આચાર્યશ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજાની ૧૫૯૦ પદ્યોની આ પ્રાકૃત રચના ૧૨ અધિકારોમાં વિભક્ત છે.
આ ગ્રંથમાં સુગુરુ અને કુગુરુનું સ્વરૂપ, સમ્યક્ત અને મિથ્યાત્વનું સ્વરૂપ, દેવનું સ્વરૂપ, શ્રાવક ધર્મ અને પ્રતિમાઓનું સ્વરૂપ, વ્રત અને આલોચનાનું સ્વરૂપ ઈત્યાદિ વિષયોનું વર્ણન કરેલ છે.
આ ગ્રંથના બીજા અધિકારમાં કુગુરુ ગુર્વાભાસ પાર્શ્વસ્થ આદિ સ્વરૂપના અંતર્ગત ૧૭૧ ગાથાઓમાં આચાર્યશ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજાના યુગમાં જૈન મુનિસંઘમાં આવેલા ચારિત્રથી પતિત થયેલા વેશધારીઓનું વર્ણન કરેલ છે.
આચાર્યશ્રી હરિભદ્રસૂરિ આ ગ્રંથમાં કહે છે કે, જિનાજ્ઞાનો અપલાપ કરવાવાળા આવા મુનિ વેશધારીઓના સંઘમાં રહેવાની અપેક્ષાએ તો ગર્ભાવાસ અને નરકાવાસ અધિક શ્રેયસ્કર છે.
આચાર્યશ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજાએ આ ગ્રંથમાં ધર્મના નામ પર અધર્મનું પોષણ કરવાવાળા પોતાના જ સહવર્ગીઓ પ્રત્યે વિદ્રોહ અને આક્રોશ વ્યક્ત કરેલ છે. ૩૬. સર્વજ્ઞાસિદ્ધિ પ્રકરણ : (કર્તા – પૂ. આ. હરિભદ્રસૂરિ)
આ ગ્રંથમાં પ્રત્યક્ષ, અનુમાન, ઉપમાન, શબ્દ અને અર્થપત્તિ - આ ૫ પ્રમાણથી સર્વજ્ઞની કલ્પના કરવી અયોગ્ય છે, તેમ દર્શાવતા પૂર્વપક્ષનું ખંડન કરી, તે તે પ્રમાણથી ૪ પ્રમાણથી સર્વજ્ઞની સિદ્ધિ તર્કબદ્ધ રજૂ કરી છે. સાથોસાથ અનેક દર્શનકારોના મતનું પણ ખંડન કરેલ છે. ૩૭. બ્રહ્મસિદ્ધાંત સમુચ્ચય :
આહરિભદ્રસૂરિ રચિત ૪૨૩ શ્લોક પ્રમાણ આ ગ્રંથમાં બ્રહ્મા–આત્માની પ્રક્રિયાને કહી છે. જેમાં બ્રહ્માની ઉપાસના, દેશવિરતિ-સર્વવિરતિનું સ્વરૂપ, ભાવયતિ-ભાવશ્રાવકનું સ્વરૂપ - તેના અર્થ અને ફળ વર્ણવેલ છે. આ ગ્રંથમાં ૫ બ્રહ્મ (આત્મા)નું વર્ણન છે. પ્રથમ
SO
શ્રત મહાપૂજા