Book Title: Shantinath Mahakavyam Part 01
Author(s): Vijaydarshansuri
Publisher: Nemidarshan Gyanshala

View full book text
Previous | Next

Page 156
________________ [ 147 ] व्याख्या यस्य-राज्ञः / काले-शासनसमयरूपे, अथ च काले वर्षौ / सूरकरापिधाननिर्माणजाग्रदये-सूराः लक्षणया प्रतापिनो राजानः तेषां कराः लक्षणया प्रतापाः 'अथ च सूर्यकिरणाः, तेषा यदपिधानमाच्छादनं तस्य निर्माणं करणं तत्र जाग्रत् सचेष्टः उदयः उन्नतिर्यस्य स तस्मिन् / धाराधरेमेघे, खड्ने च, "धाराधरो जलधर" / इति 'धाराधरः खङ्ग' इति च कोशः। बत-निश्चयेन / स्फुरतिविलसति सति / समग्रराजहंसाः-समग्राश्चाखिलाश्च ते राजान एव हंसास्ते, अथ च हंसानां राजानः राजहंसाः, राजसु हंसा इवेति राजहंसाः / सश्रीकं-शोभमानम् / अथ च सम्पत्तिसहितम् / अम्बरमवस्त्रमपि अथ चाकाशम् / अपास्य-त्यक्त्वा / तूर्णम्-शीघ्रमेव / प्रपलाप्य-प्रलायित्वा। विदेश-देशान्तरम् / अगमन-यथा वर्षौं हंसाः मानसं सरो गच्छन्ति, तथा तत्समये शत्रुराजानः विदेशमगमन्नित्यर्थः / रूपकालङ्कारः // 22 // अथ तस्य स्त्रियं वर्णयति-तस्याजनीतितस्याजनि प्रियतमाऽजितमेनिकेति, सेना मनोभवनृपस्य जगजिगीषोः। लावण्यभूमिरपि या मधुराधरत्वा-दन्यां प्रियां रसवतीं नृपतिय॑षेधत् // 23 // व्याख्या-तस्य-राज्ञः / जगजिगीषोः-जगज्जेतुमिच्छो मनोभवनृपस्य-मनोवः काम एव नृपः तस्य / सेना-वाहिनीरूपा, तद्द्वारेण जगतो वशीकरणादिति भावः। अजितसेना-इति नाम्नी / प्रियतमा-भार्या / अजनि-अभूव / या लावण्यभूमिरांप-लावण्यस्य सौन्दर्यस्य भूमिः आरपदपि, तस्याः / मधुराधरत्वात्-मधुरः अधरः अधरोष्ठः यस्याः तद्भावस्तत्त्वान / नृपति:-राजा। रसवतीम्-अनुरागवतीमपि। अन्यां प्रियां-भायां / न्यषेधत-परां भार्या नाकरोदित्यर्थः / / 2 / / __अथ तस्याः शीलं वर्णयति शीलमितिशीलं यदीयममलं समवेक्ष्य शङ्के, नेन्दुर्दिवा प्रकटतां भजते त्रपावान् / युक्तं परेण महतां हि पराजितानां, न स्वं प्रक शयितुमुष्णकरप्रकाशे // 24 // - व्याख्या-यदीयम्-अजितसेनिकासम्बन्धि / अमलं-निष्कलङ्क / शीलं-स्वभावं / समवेक्ष्यविलोक्य / त्रपावान् सलजः / इन्दुः-चन्द्रः, तस्य सकलङ्कृत्वादिति भावः / दिवा-दिने / प्रकटतांनेत्रगोचरतां। न भजते-किन्तु तिरोहितस्तिष्ठति, इति / शङ्के-ऽहम्, तत्र हेतुमाह। हि-यतः / परेण

Loading...

Page Navigation
1 ... 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282