Book Title: Shantinath Mahakavyam Part 01
Author(s): Vijaydarshansuri
Publisher: Nemidarshan Gyanshala
View full book text
________________ [ 23. ] अर्थम्-कार्य / समाचरेत-कुर्याद ? न कोऽपीत्यर्थः / तस्मादहमपि तथा नैव कर्तेति मङ्गलकुम्भोक्तिरिति भावः // 10 // अथ प्राहरिकाणां सामवचनैः मन्त्रिशमनमाह-विमुश्चेतिविमुञ्च सन्तापकरं प्रकोपं, कोशे कृपाणं क्षिप मन्त्रिराज ! / भवादृशा बालवधाय खॉ, किमाददाना न खलु त्रपन्ते ? // 103 // व्याख्या-मन्त्रिराज !, सन्तापकरम्-सब्ज्वरकारकम् 'सन्तापः संज्वरः" इति हैमः / बालवधेन तव सन्ताप एव भविष्यति, न तु कार्यसिद्धिरिति भावः / प्रकोपं-क्रोधम् / विमुश्च-त्यज / कृपाणंखङ्गं / कोशे-खगधान्यां / क्षिप-निवेशय / न तस्य हस्ते प्रयोजनमिति भाव. / भवादृशा:-बुद्धिमन्तः / समर्थाश्च / बालवधाय, खङ्गम्, बाददाना:-गृहन्तः / न, खलु पन्ते- लज्जन्ते / किम् ?-अवश्यं त्रपन्ते इत्यर्थः / बालवधस्य वीराननुरूपत्वात् पातकजनकत्वात् सन्तापकरत्वात् ब्रीडाजनकत्वाद्गर्हितत्वाच्चेतिभाव // 103 // ननु भवत्वेवम्, किन्त्वयं प्रगल्भः ममाज्ञां न मन्यते तस्य किं स्यादितिचेत्तत्राह-अवोचदिति - अवोचदज्ञानवशादबद्धं, बालः प्रवालच्छविदन्तवासाः / विदन् प्रभूणां पुरतः क एवं, वदेत्पिधत्ते प्रतिपद्धि दोषान् // 104 // व्याख्या-अज्ञानवशात् , प्रवालच्छविदन्तवासाः-प्रवालो विद्रुमः “विद्रुमः पुंसि प्रवाल पुग्नपुंसकम्" इत्यमरः / तद्वच्छविः कान्तिः “कान्तिद्युतिश्छविः" इत्यमरः / यस्य स ताहां दसयासोऽवरो यस्य स तादृशः रक्ताधर इत्यर्थः / “ओष्ठाऽधरौ तु रदनच्छदौ दसनवाससी" इत्यमरः / अधरो रदच्छदः दन्तवलं चेति हैमः / बालः-अत एव अज्ञानीत्यर्थः / अबद्धम्-अनर्थकम् , अविचायोसम्बद्वमुक्तमित्यर्थः, 'अबद्धम् स्यादनर्थकमि',त्यमरः / अवोचत् , कः, विदन्-विद्वान् , सन् / प्रभूणां-सामर्थ्यवतां / पुरतः अग्रे / एवं-कोपोत्पादकं, वाक्यं / वदेत्, हि-यतः / प्रतिपद्-ज्ञानं / दोषान्-अपराधान् / पिधत्ते-आच्छादयति, ज्ञानाभावे तु अपराधानपराधयोरविवेकादेवं बाल एव वदतीति, तेन तव कोपो न युज्यते, अझं प्रतिकोपस्याज्ञत्वापादकत्वादिति भावः // 104 / / ननु तथापि मत्कार्यसिद्धः क उपाय इति चेत्तत्राह तावत् प्रतीक्षस्वेतितावत् प्रतीक्षस्व बिबोधयामो, यावद्वयं बालमबालबुद्धिम् / इतीरितस्तैः प्रशशाम मन्त्री, सामप्रसाध्या ह्यधिपा भवन्ति // 105 //

Page Navigation
1 ... 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282