Book Title: Shantinath Mahakavyam Part 01
Author(s): Vijaydarshansuri
Publisher: Nemidarshan Gyanshala

View full book text
Previous | Next

Page 160
________________ [ 151 ] व्याख्या-इदं भाग्यं सौभाग्यश्च धर्मात्-पुण्यात् / उल्लसति पुष्पश्च मधुरं फलंच रसालशालात्-- रसालस्याम्रस्य शालाद् वृक्षादिव / यद् धुरि--प्रथमं पुष्पोद्गमे / मदाऽलिममाश्रयत्वात् अलीना--भ्रमराणामाश्रयत्वात् भ्रमश्रितत्वात् / श्रयते-श्रतिविषयो भवति। यच्च परिणती-फलपरिपाके। सारस्यत:-- सद्रसभावात् / उपगीयते-स्तूयते, एवं धर्मात्प्रथमं भाग्यं ततो धनधान्यादिसमृद्धयः अलिवद्याचकादिसमाश्रयत्वाद, यद्वा सतां सत्पुरुषाणामालिभिः पंक्तिभिस्समाश्रयत्वात् सेवितत्वात्, पश्वाञ्च सौभाग्यवान् धर्मपरिपाके सति जनैः स्तूयते / एवश्चात्र श्लेषरूपकोपमानां सङ्करः // 32 // अथ धर्मस्य राजत्वाद्यपि फलमित्याह-राजेतिराजा भवत्यपि भवत्यपि चक्रवर्ती, प्रत्यर्धचक्रधर एव तथार्द्धचक्री / सीरायुधोजगति तीर्थकरोऽपि जन्तु-स्तकिं न सम्भवति यत्किल चात्रधर्मात्॥३३ ___ व्याख्या-अत्र जगति--संसारे। जन्तु:-शरीरो'जन्तुज-युशरीरिणः,' इत्यमरः / धर्मात् पुण्यप्रसादाद / राजा-नरेन्द्रः / आँप भवति, चक्रवर्ती सम्राट् षट्खण्डभर्ता। आप-तथा / प्रत्यर्द्धचक्रधरः-- प्रतिवासुदेवः / तथा-अर्धचक्रो-त्रिखण्डभर्ती वासुदेवः / एव भवति-तथा सीरमायुधं यस्य स सीरायुधःहलायुधः बलदेवः। तीर्थकरः अपि-भवतीत्यनुषन्यते / तत्किं यत धर्मात न सम्भवति किल ?--अपि तु सर्वमेव धर्माद्भवति इत्यर्थः धर्मः कामधेनुरिति भावः // 33 // आयुःप्राप्त्याद्यपि धर्मादित्याह-आयुरिति आयुः प्रवर्द्धयति पुण्यमहो नराणां, बीजांकुरं सलिलवजलभृद्विमुक्तम् / उद्गत्वराणि विविधानि विसृत्वराणि, शस्यानि साधयति कर्मफलानि यच्च // 34 व्याख्या-पुण्यं-पूर्वभवाराधितदयादिधर्मः। नराणां-जनानाम् / आयुः प्रवर्द्धयनि. अहोइत्याश्चर्ये / बीजांकुरं-प्ररोहम, जलं बिभर्तीति जलभृन्मेघस्तम्माद्विमुक्तं वृष्टं जलभृद्विमुक्तं, सलिलवत्सलिलमिव, सलिलं यथा अङ्करं वर्धयति तथेत्यर्थः, अत्र सलिलशब्दस्य जलभृद्विमुक्तपदसापेक्षत्वात् असामर्थ्येन कथं तद्धितवृत्तिरिति चिन्तनीयम् / असामर्थेऽपि देवदत्तस्य गुरुकुलमित्यादिवद्गमकत्वात् स इत्येके / अपरे तु प्रमाद एव, नित्यसापेक्षत्वाऽभ.वाद गमकत्वस्य असम्भवात् बीजाङ्कुरवृद्धौ सलिलमात्रापेक्षणा दित्याहुः / मलिलवज्जलभृद्विमुक्तम् - इति समस्ते तु न कश्चनापि दोषः, सजलजलधरविमुक्तम, जलमितियावत, यथातथानुसन्धानमापाद्यम् / यच्च--पुण्यश्च / उद्गत्वराणि--वर्धिष्णूनि अभ्युदयोन्मुखानि च / विसृत्वराणिप्रसरणशीलानि, व्याप्नुवानानि च / विविधानि--नानाविधानि। शस्यानि कर्मफलानि साधयात-करोति सर्वमेवतत्पुण्यादेव भवतीत्यतो धर्म एव सर्वस्य कारणमिति भावः // 34 //

Loading...

Page Navigation
1 ... 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234 235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282