Sadhuta ni Pagdandi Part 4

Author(s): Manilal Patel
Publisher: Mahavir Sahitya Prakashan Mandir Ahmedabad

Page 6

શિબિરમાં, ભડિયાદ ચાતુર્માસમાં, ગુજરાતના અગ્રણી ધારાસભ્યોની ભલગામડા મકામેની ગોષ્ઠિમાં, ચુંવાળિયાગી, ખેડૂતો અને હરિજન સેવકોના સંમેલન વગેરેમાં પ્રત્યક્ષ હાજર રહી માર્ગદર્શન કરાવે છે. એક ઠેકાણે બનાસકાંઠામાં તેઓ મુનિશ્રીનો આ જાતનો પરિચય આપે છે :
પરિવ્રાજક સાધુ એક જગ્યાએ ન બેસે, સાધુઓનો આચાર એ શાસ્ત્રથી થાય છે...મુનિશ્રી ખારોપાટ, વઢિયાળ અને બનાસકાંઠા ફર્યા. હું ત્રણ ચાર વરસથી નથી ફર્યો તેટલાં ગામો ફરીને આવ્યા છે. એકલું ભ્રમણ નથી કર્યું, ચિંતન કરે છે, તેઓ કોઈને ઘરબાર છોડવાનું કહેતા નથી, પણ આદર્શ ગૃહસ્થાશ્રમ કેવી રીતે જીવી શકાય તે બતાવે છે. મળ સાફ કરવો સહેલો નથી, પણ એ તો કર્યા કરે છે...' (પા.૪) સંતોના હૃદયની નિર્મળતા, પવિત્રતા અને શુચિતા સહજ સહજ લોકોના દિલ સાફ કરતી ચાલે છે, આ તરફ હવે ગુજરાત ભરની પ્રજાનું ધ્યાન દોરાતું અહીં જોવા મળે છે.
પ્રાંતિજમાં ૭૦ ગામના ખેડૂતોના આગેવાનો આવ્યા હતા. તેમની આગળ ખેડૂતમંડળની રચનામાં જે પાયાની વાત રહેલી છે, તે સમજાવતાં મહારાજશ્રી કહે છે : “પહેલાં આપણે ત્યાં ઉત્પાદન મુખ્ય હતું, વાણિજ્ય બીજા નંબરે હતું. આજે વેપારની નજર વાણિજય તરફ ગઈ છે; ઉત્પાદન અને ઉત્પાદક પર નથી.” (પા.૮). આ તેમના ચિંતનનો એક મુખ્ય સવાલ હતો, અને તેમાંથી તેમને ખેડૂતમંડળની અને ગ્રામસંગઠનની કલ્પના સૂઝી આવે છે. આ વર્ષ અને હવે પછીના વર્ષમાં પોતાની વિહાર યાત્રાનું મુખ્ય કેન્દ્ર આ ખેડૂત સંગઠનના વિચારને કેન્દ્રમાં રાખી ગોઠવાય છે એને માટેની “જગતાત' નામે પત્રિકા શરૂ થાય છે. પરંતુ આવા સંગઠનોમાં ગામનો ઉત્પાદક અને શ્રમજીવી બંને વર્ગ ભળવા જોઈએ. એટલે ગરીબી નિવારણના કાર્યક્રમ તરીકે-કોદાળી, ઝાડુ અને રેંટિયો' એ ત્રણને આપણા જીવનમાં સ્થાન મળે તો ગરીબીનો અંત આવે એમ મુનિશ્રીનું માનવું છે. આ ત્રણે જાણે કે કિસાન, શ્રમિક અને સ્ત્રીઓ અથવા નબળા વર્ગના પ્રતીક ન હોય તે રીતે તેને તેઓ પ્રત્યક્ષ સમજાવીને સર્વોદય અથવા ધર્મમય સમાજ રચનાના પાયાના ઉપકરણો તરીકે ગણાવે છે (પા.૧૭).
આવા સંગઠનોમાં તેમનો મુખ્ય ઝોક કેવળ આર્થિક નહીં, પણ નૈતિક રહ્યો છે. પોતાના પ્રયોગક્ષેત્ર ગંદીમાં કાળુ પટેલનું ખૂન કરનાર ગુનેગારોને કોર્ટે નિર્દોષ ગણી છોડી મૂક્યા ત્યાર પછી તેઓ સ્થાનિક મંડળીમાં સભ્ય બનવા અરજી કરે છે. પરંતુ મંડળી અનૈતિક અપરાધી તરીકે તેમને સભ્ય તરીકે સ્વીકારતી નથી. ત્યારે તેવો પ્રસન્ન થઈને કહે છે : “આ મંડળી જો