________________
૫
પ્રશ્ન : ૧
સુખ એટલે શું ?
ઉત્તર ઃ ૧ જગતમાં જે સુખ માનવામાં આવે છે તે ઇન્દ્રિયો અને દેહની અનુકૂળતાનું છે. દીર્ઘકાળથી જીવને ટેવ પડી ગઈ છે કે જે વસ્તુ ઇન્દ્રિયો માગે તે તેમને આપવી. આમ કરવાથી તત્ક્ષણ પૂરતી આકુળતા મટે છે, પરંતુ તુરત જ ઇન્દ્રિયો પાછી બીજી બીજી વસ્તુઓ માગે છે અને જીવ ફરીથી આકુળ થાય છે અને ફરીથી ઇન્દ્રિયોને સંતોષવાનો પ્રયત્ન કરે છે. આમ સંસારી જીવ સુખ મેળવવા મથી રહ્યો છે.
પ્રશ્નઃ ૨
તો શું આ સુખી થવાનો માર્ગ નથી ?
ઉત્તર ઃ ૨ સુખ પ્રાપ્ત કરવાની આ પ્રક્રિયામાં બે મહાન દોષો છે અને તેથી આ સુખપ્રાપ્તિનો સાચો માર્ગ નથી.
તે દોષો ક્યા ક્યા છે ?
પ્રશ્ન ઃ ૩ ઉત્તર : ૩
સાચા સુખનું સ્વરૂપ
પ્રશ્ન : ૪ ઉત્તર : ૪
પ્રથમ તો ઇન્દ્રિયો ને દેહ કાયમ એકસરખાં રહેતાં નથી. વૃદ્ધાવસ્થામાં તો તે શિથિલ થઈ જ જાય છે, પણ તે ઉપરાંત પણ રોગાદિથી વચમાં ગમે ત્યારે ઇન્દ્રિયોને વિષયના પદાર્થોને ભોગવવામાં વિઘ્નો નડે છે. એટલે કે આ સુખો વિઘ્નવાળાં, ક્ષણિક અને પરાધીન હોય છે.
ન
કોઈને એવાં વિઘ્નો ન આવે તો તો તેને સુખી કહ્યું કે નહિ ? દેહ-ઇન્દ્રિયો સ્વસ્થ રહે તો પણ વિષયના પદાર્થોની પ્રાપ્તિ-અપ્રાપ્તિ ખરેખર કર્માધીન છે અને કોઈ જીવનાં કર્મ એકધારાં હોતાં નથી તેથી કર્મફળ પણ ન્યૂનાધિક હોય છે અને ઇચ્છિત પદાર્થો મળે જ એવો નિયમ ઘટતો નથી. જ્યાં ઇચ્છિત પદાર્થો ન મળે ત્યાં આકુળતા-વ્યાકુળતા અને અફસોસ થાય છે અને જીવને સુખ-શાંતિ મળતાં નથી, માટે તેને પણ સુખી ન કહેવો.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
