________________
oud
વર્ણન ગૂંથી લેવામાં આવ્યું છે. ઉપરાંત પ્રથમ ઢાળમાં ઈન્દ્ર મહારાજા જીવનના ઉપસંહારનું દ્યોતક છે. કવિ આ ઢાળને અંતે રચનાના કેવી રીતે પ્રભુના દરેક કલ્યાણક સમયે શક્રસ્તવ દ્વારા પ્રાર્થના કરે સ્થળનું તથા તે સમયના સંઘની શાન વાણી પ્રત્યેની ધગશનું છે, તે પણ જણાવવામાં આવ્યું છે. સામાન્ય રીતે કર્તાના નામનો નિર્દેશન કરે છે. લાંબા સ્તવનની દરેક ઢાળની અંતિમ કડીમાં ઉલ્લેખ કરવામાં આવે
સંઘ તણો આગ્રહ હર્ષ ધરીને, છે, પરંતુ આ સ્તવનમાં કવિશ્રી પોતાના નામનો ઉલ્લેખ માત્ર
સુરત રહી ચોમાસું રે. કળશમાં જ એટલે કે ૫૭ ગાથાઓમાં માત્ર એક જ વખત કરે છે. આ રચના ગુજરાતી ભાષાના અભ્યાસીઓ માટે પણ વળી કવિએ તેમની પ્રાપ્ય કોઈપણ રચનામાં પોતે કઈ પદવી ધરાવે મહત્ત્વપૂર્ણ છે કેમ કે ત્રણસો વર્ષ પૂર્વે વપરાયેલા શબ્દોનો વૈભવ છે તે વાત જણાવેલ નથી, પરંતુ પોતાના ગુરુ વાચક એટલે કે આજે પણ સ્પષ્ટ રીતે સમજાય તેવો સરળ છતાં અખૂટ જ્ઞાનગર્ભિત ઉપાધ્યાય પદે છે તે સ્પષ્ટપણે જણાવેલ છે, જે કવિની નમ્રતા તથા અને વિદ્વત્તાપૂર્ણ છે. સ્વ-પ્રત્યેનું નિરાભિમાનપણું છતું કરવામાં મદદરૂપ થાય છે. જે કવિની ચોકસાઈ પૂર્વકની માહિતી સમાવીને છેક સુધી શ્રોતા કોઈપણ વાચક કે વિવેચકનો કવિ પ્રત્યેની ભક્તિમાં વધારો કે ગાયકના રસને જાળવવાની કળામાં સફળ આ રચના આ વિષયની કરવામાં નિમિત્ત રૂપ બને છે.
આજ સુધીની રચનાઓમાં અવ્વલ છે અને માટે જ ભારત અને બીજી ઢાળમાં કવિશ્રી પ્રભુના જન્મ કલ્યાણકનું બખૂબી વર્ણન વિશ્વભરના સંઘો પર્યુષણ જેવા અતિ ઉત્તમ દિવસોમાં આ રચના કરે છે. જેમાં ચૌદ સ્વપ્નો, પ્રભુ વીરના જીવનની ગર્ભ સ્થળાંતરની મમળાવવાનું ચૂકતા નથી. આશ્ચર્યકારક ઘટના, ત્રિશલા માતાના ગર્ભ ધારણ કાળની ભાવવાહી અભ્યાસી વર્ગ, પંડિતોએ, વીર સૈનિકોએ, નાના સાધુ લાગણીશીલ પરિસ્થિતિઓ, જન્મ કલ્યાણક પ્રસંગે દેવો દ્વારા થયેલી સાધ્વીજીઓ તથા પાઠશાળાના બાળકોએ આ રચના અચૂક યાદ પ્રભુ ભક્તિ વગેરેનું સુંદર વર્ણન કરેલ છે.
કરી લેવી જોઈએ જે તેમને આસજ્ઞોપકારી પ્રભુવીરના જીવનની પ્રસ્તુત સ્તવનનો મુખ્ય હાર્દ સ્તવનની ત્રીજી ઢાળમાં સમાયેલો ઘટમાળાઓ યાદ રાખવા સરળ માધ્યમરૂપ છે. છે. આ ઢાળ સૌથી લાંબી અને દરેક કડીમાં વધુ ને વધુ અહોભાવ કળશ : જગાવનારા ભાવો સાથેના વર્ણન અને માહિતીથી સભર છે. આ ઈમ ચરમ જિનવર, સયલ સુખકર, પુણ્ય અતિ ઉલટ ધરી, ઢાળમાં પ્રભુના બાળપણ, યૌવન, દીક્ષા, સાધના કાળ, કેવળજ્ઞાન, અષાઢ ઉજ્જવલ પંચમીદિન, સંવત સત્તરત્રિહોતરે, તીર્થકર કાળ, પ્રભુના પરિવાર તથા નિર્વાણ સુધીની ઘટનાઓનું ભાદરવા સુદ પડવા તણે દિન, રવિવાર ઉલટ ભરી, વર્ણન કરેલ છે. સાડા બાર વર્ષના સાધનાકાળમાં થયેલ ઘોર વિમલ વિજય ઉવજ્જાય પદકજ, ભ્રમર શુભ શિષ્ય એ, ઉપસર્ગો સાથે કરેલા તપનું વર્ણન ગૂંથવામાં કવિ સંપૂર્ણ સફળ શ્રી રામ વિજય જિનવર નામે, લહે અધિક જગીશએ. થયા છે. આ સ્તવનની વિશેષતા તેમાં આપવામાં આવેલ આજથી બરોબર ત્રણસો વર્ષ પૂર્વે રચાયેલી આ રચના કવિએ આંકડાકીય માહિતી સાથેની અખંડ ભાવધારા છે. ત્રીજી ઢાળની અષાઢ સુદ પાંચમે શરૂ કરીને પંચાવન દિવસમાં એટલે કે ભાદરવા દરેક કડીની અંતે આવતો “હમચડી’ શબ્દ સ્તવનની પ્રગતિની સાથે સુદ એકમે એટલે કે મહાવીર સ્વામી જન્મ વાંચનના દિવસે સંવત સાથે ભાવિકના હૃદયમાં ભાવ તરંગો વધુ ને વધુ ઊંચે લઈ જવાનું ૧૭૭૩ માં સુરતમાં બનાવી આપણા પર અનંત ઉપકાર કર્યો છે. ઉત્તમ કામ કરે છે. ભાવવાહી રસાળ પદ્ય રચનામાં ઠાંસી ઠાંસીને પ્રભુના અનુરાગી વર્ગમાં સમગ્ર વર્ષ દરમિયાન આ સ્તવન આપવામાં આવેલ આંકડાકીય માહિતી એક તરફ કવિની વિદ્વત્તા સાંભળવાનો લ્હાવો લેવાની એક ઝંખના અને આતુરતા હોય છે, બતાવે છે તો બીજી તરફ આ સ્તવનની મુખ્ય વિશેષતાનું પ્રમાણ જે આ સ્તવનની લોક ચાહના દર્શાવે છે. આજ દિન સુધી હજારો આપે છે. આ ઢાળમાં પ્રભુએ કરેલ મુખ્ય તપના ઉપવાસોની સંખ્યા, સંઘોની મહાપર્વ પર્યુષણની પર્ષદાઓમાં લાખો વખત ગવાયેલ સાડા બાર વર્ષમાં કરેલ પારણાઓ એટલે કે ઠામ ચોવિહારની આ સ્તવન પ્રભુ શાસનના સૈકાઓ સુધીનું અમરત્વ પામે અને સંખ્યા, પ્રભુના આશ્રિત સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક, શ્રાવિકાઓની પ્રભુના કલ્યાણકોના સંભારણા સાથે આપણો સંસાર ટૂંકો કરવામાં સંખ્યા, પ્રભુના પરિવારમાં રહેલા ૧૪ પૂર્વેિ જ્ઞાનીઓ, નિમિત્ત બને એવી પ્રભુ વીરના ચરણોમાં પ્રાર્થના. અવધિજ્ઞાનીઓ, કેવળજ્ઞાનીઓ, લબ્ધીવંત મહાપુરૂષો, વાદી પ્રકાંડ મધ્યકાલીન કવિઓએ રાસ, થોય, સ્તુતિ, સ્તવન, સજ્જાય, પંડિતો, તથા તેમાંથી મોક્ષ પામનાર મહાત્માઓની સંખ્યાઓ ગીત, દુહાઓ, ફાગું, બારમાસી, વિગેરે કાવ્યોની સતત કરેલી જણાવવામાં આવેલ છે. પ્રભુના સમગ્ર જીવનના વર્ષો કવિએ એક હજારો રચનાઓ દ્વારા ગુર્જર ભાષા અને જૈન સાહિત્યની ઊભય કડીમાં વિશિષ્ટરૂપે દર્શાવ્યા છે.
સેવા કરવાનું ભગીરથ કાર્ય સૈકાઓ સુધી કર્યું છે. જે આજે પણ ત્રીશ વર્ષ ઘરવાસે વસીયા, બાર વર્ષ છઘસ્થરે, સતત ચાલુ જ છે. ત્રીશ વર્ષ કેવળ બેતાલીશ વર્ષ શ્રમણ મધ્ય રે.
૪૬ - એ, મેરુ આશિષ, વિદ્યાનગર, જે કવિની સ્પષ્ટ જાણકારીનું અને એક રીતે પ્રભુવીરના
ભાવનગર - ૩૬૪૦૦૨. મો.: ૯૯૦૪૦૮૫૮૫૯
નવેમ્બર - ૨૦૧૭
પ્રબુદ્ધ જીવન
