________________ o, Registered with registar of Newspaper under RNI No. MAHBIL/2013/50453 - Postal Registration No. MCS/147/2016-18. WPP Licence No. MR/TECH/WPP-36/SOUTH/2017. & Published on 16th of Every Month & Posted on 16th of every month at Patrika Channel Sorting Office, Mumbai - 400001. NOVEMBER 2017 PAGE NO. 60 PRABUDHH JEEVAN જે શ્રેય મારો અંતિમ પત્ર તો... ‘પત્ર' શબ્દ આવે એટલે મનમાં પહેલો ડૉ.સર્વેશ વોરા જીવન દરમ્યાન, જીવનના સંદર્ભે લાગુ પડતો પ્રશ્ન થાય કોને સંબોધીને? પત્ર હો કે જાતની શબ્દ છે. એક હાથી ચાલ્યો જતો હોય, એને અભિવ્યક્તિ હો, માત્ર હું નહીં પણ “સામે' મારી ફાર્મ્યુલા એને કામ ન આવે. આ બાબતમાં રસ્તામાં નાનકડા ખાડાઓ ફસાવી શકતા નથી. ઝીલનાર પણ ખુબજ, અનિવાર્યપણો મહત્વનું ઝાઝી દાર્શનિક ચર્ચા કે નિષ્કર્ષ પર નહીં ઉતરે જેને વિકતાની સતત અને તીવ્ર અનુભૂતિ પાત્ર છે. નહિતર એ “અરણ્યરુદન' થઈ જાય! પણ ભગવાન તીર્થકર, ભગવાન શ્રીકૃષણ કે હોય અને સાથે સાથે પોતા માટે કુદરતે કોઈ ઘણી વાર અમક સ્થળે પ્રવચન આપવા જતાં અન્ય કોઈની પણ વાત ક્યાંક સધિયારો આપે, “રોલ” કોઈ ‘પાઠ” નિર્ધારિત કર્યો છે. એવી પણ ધ્રુજારી છટે કારણ કે આપણને ખબર હોય ક્યાંક પ્રકાશ પાથરે, પણ એમની ફોર્મ્યુલા' તો સતત પ્રતીતિ હોય, એને નાના ખાડાઓ કે સામે પેઢીઓથી “રોબોટ... પ્રતિબદ્ધ'... હોય જ નહ. અરે, મારું આ નિરીક્ષણ પણ ફસાવી શકતા નથી. એ ‘મહાન' છે. સક્ષમ રીતે ઝનની બનાવવામાં આવેલ જિંદગીના માર્ગમાં જેને સારું લાગે એટલા જ્યારે “પત્ર' શબ્દ વાપર્યો, ત્યારે પેલો શ્રોતાગણ છે. પણ આવા સંયોગોમાં કોઈક પૂતું જ એનું... બાકી આ વાતનાં પણ તૈયાર ‘અંગત’ સ્પર્શ તો આવવાનો જ. મોટી વયના. મહાપુરૂષની વાણી યાદ આવે... “બીજ વાવતા પડીકાં ન હોય. મારી જેમ જ “શબ્દ” સાથે સંબંધ રાખનારા, જવું. જ્યાં જમીન તૈયાર હશે ત્યાં આપણે બીજ એક દાર્શનિક, એક સર્જકને કુદરતે માન અકરામ, હોકા પામેલા, છાનગપતિયાં ફળિભૂત થશે જ.' અચુકપણે એક તીવ્રતા પેકેજડીલ તરીકે વિશેષે અને કાવાદાવામાં નિપુણ છતાં સમગ્ર વાત “અંતિમ પત્ર’ની હોય કે “અંતિમ કરીને આપે છે : એ છે સંવેદનાની તીવ્રતા. આ સમાજમાં અજાતશત્રકે ‘સજન્યતિ' નિરીક્ષણની. ગાંધીજીનું વિધાન યાદ આવે : “સંવેદના' તો બધી જ જ્ઞાનેન્દ્રિયોને આવરી લે કહેવાતા ઓસામા જેવા જ સાંપ્રદાયિક - એમણો કહેલું કે, “મારાં બે વિધાનોમાં છે. પરસ્પર સં બં ધો, માનવસાંદર્ય, વડીલોના નજીકના સંબંધમાં આવવાનું બન્યું વિરોધાભાસ દેખાય તો મારું પહેલું વિધાન નિસર્ગસૌદર્ય... પણ મારી દૃષ્ટિએ, આધ્યાત્મિક છે. હું એમને “ઓળખું એવી ગંધ એમને નહીં પણ છેલ્લું વિધાન છેd' જાગો અને વિજ્ઞાનની દૃષ્ટિએ જેને ‘ઉચ્ચતર’ કહી શકાય છેવટ સુધી નથી આવી, તો હું આવાં નિરીક્ષણ સતત જાત નિરીક્ષણ કરનાર વ્યક્તિ પણ એવી વ્યક્તિને પેકેજડીલમાં બીજી પણ મારી જાતના સંદર્ભમાં તપાસું. મને આવી આંતરિક રીતે સતત પરિવર્તનનો સાક્ષી વિશેષતાઓ જન્મજાત રીતે ભેટ આપે છે. આ કુલ્લતાઓમાં રસ નથી પડ્યો... મોટા ભાગના હોવાથી તાજગીસભર હોય છે. એટલે જ્યારે વિશેષતાઓ છે : જ્ઞાનેન્દ્રિયોની તીવ્ર સંવેદના “સાંપ્રદાયિકો' મારાથી સળગતા કોલસા જેમ અંતિમ' શબ્દ વાપરવાનો આવે ત્યારે એક સાથે સતત (ક્ષણિકતા’નું બેકગ્રાઉન્ડ’ દૂર રહે છે : તો જીવનમાં મહત્ત્વનું શું? આ હિચકિચાટતો રહે જ ! સંગીત... જાતજાતના અનુભવો સાથે એ છાનગપતિયાં, “સ્ટ્રીટસ્માર્ટનેસ', ‘જનસંપર્ક', જેની પાસે દિલ ખોલવાનું મન થાય (પછી અનુભવોથી અલગ રહીને જાત તરફ જોવાનો ગણતરીપૂર્વકના સંબંધો કે સતત સકિતા”ની એ મારી વાત સ્વીકારે કે નહીં એ જરૂરી નથી), ‘સાક્ષીભાવ'! ક્યારેક આંગળીમાં ચપ્સનો અનુભુતિ? જે ઝીલશે, જ્યાં વમળો જન્મશે, એને સંબોધીને ઘસરકો લાગી જાય, ત્યારે ચામડી થોડી અલગ | મને હમેશા મળતો જવાબ તમારી સાથે જો પત્ર લખું તો... પડતી, સૂકાતી જતી જોઈ શકાય, ને આપણો એ વહેંચું - “શેર' કરું. મહત્ત્વની વાત મને | આપણો બધાં જ આ જીવનના સમાંતર જ ચામડી પ્રત્યે ‘સાક્ષીભાવ’ કેળવાતો સામાજીક છાપ કે ખોખલી 'સૌજન્યમતિ'ની (પેરેલલ) મુસાફરો છીએ. એક જ રસ્તો અને અનુભવીએ! પ્રતિષ્ઠા નહીં, પણ અંદરનો સંતોષ, પરિણામે સમાંતર રસ્તામાં સ્પષ્ટ ફરક છે. સમાંતર રસ્તે ક્ષણિકતાની અનુભૂતિ સાથે સમગ્ર જીવન, જનારે પથની આજબાજ ઝાડા ઝાંખરાં વચ્ચે સંબંધો પ્રત્યે વ્યાપક નજર જ માણસને અંદરથી ચાલતું “ક્ષણિકતા'નું બેકગ્રાઉન્ડ સંગીત! - ખાડા ટેકરા આવે એ મને ન પણ આવે. એટલે ‘વિશાળ” અથવા “મહાન” બનાવે છે. “મહાન” લાગ્યાં છે! એના નુઆ (ફાર્મ્યુલા) મને કામ ન આવે અને વિશેષણ અન્યલક્ષી નથી. આપણને પોતાને આ | (વધુ માટે જુઓ અનુસંધાન પાનું....૫૮) Postal Authority Please Note: If Undelivered Return To Sender At 33, Mohamadi Minar, 14th Khetwadi, Mumbai - 400004. Printed & Published by : Pushpaben Chandrakant Parikh on behalf of Shri Mumbai Jain Yuvak Sangh & Published from 385, SVP Rd., Mumbai - 400004. Tel. 23820296 Printed at Rajesh Printery, 115, Pragati Industrial Estate, 316, N.M.Joshi Marg, Lower Parel (E), Mumbai - 400 011. Tel. 40032496 / 9867540524. Editor : Sejal M. Shah Temporary Add.: 33, Mohamadi Minar, 14th Khetwadi, Mumbai - 400004.
