________________
જીવનપંથ : ૩.
મા”સ્તરે મને ય બનાવ્યો માસ્તર
| ડૉ.ભદ્રાયુ વછરાજાની મારા પપ્પા મારી ફી ભરતા ન હતા અને વિજયભાઈ કદી ફી વિજયભાઈ સાથે નાતો તો હતો જ અને તેમાં વળી B.Sc. કરવાનું લેતા ન હતા. સમય વીતતો ગયો તેમ જાણવા મળ્યું કે મારા થયું. આઠ માર્કથી મેડિસીનમાં પ્રવેશ ચૂકી ગયો, તેથી.! B.Sc. વર્ગમાં આવો હું એક ન હતો. વીસ થી પચ્ચીસ ટકા ગરીબ પૂરું કર્યું અને વિજયભાઈએ કહ્યું : આવી જા સ્કૂલમાં પ્રાથમિક વિદ્યાર્થીઓ માટે વિજયભાઈનો આ જ જવાબ હતો કે : “તારી ફી શિક્ષકની જગ્યા ખાલી છે. મને તો જાણે ગોળનાં ગાડાં મળ્યાં. તારા પપ્પા ઑફિસમાં ભરી જાય છે..!! આ જ શાળામાં જ્યાં ભણ્યો ત્યાં ભણાવવા લાગ્યો. જેમની પાસે ભણ્યો તેમનાં વિજયભાઈના હાથ નીચે હું શિક્ષક થયો ત્યારે એ સત્ય જાણવા નેતૃત્વમાં કામ કરવા લાગ્યો. પણ એક ફર્સ્ટ ક્લાસ ગ્રેજ્યુએટ મળ્યું કે, ફી-માફીની ઉદારદિલે લ્હાણી કરતા આ આચાર્ય + સંચાલક તરીકે બેંકની સ્પર્ધાત્મક પરીક્ષા શોખથી આપતો હતો. એક સાથે ઘણીવાર શિક્ષકોનો પગાર કરવા માટે પોતાની ફિકસ્ડ ડિપોઝીટ ત્રણ બેંકોમાં સિલેક્ટ થયો. વિજયભાઈએ માર્ગદર્શન આપ્યું કે, પર લૉન લેતા અને ક્યારેક બેંકને હાથ જોડી ઑવરડ્રાફ્ટ લેતા “બેંક ઓફ બરોડામાં જોડાઈ જા, માસ્તર તો પછી ય થવાશે.” અને પછી પગાર કરતા!.. આવું બધું જાણતો ગયો તેમ તેમ હું બ્રહ્મવાક્ય ગણી જોડાયો. છ મહીનામાં કાયમી થઈ ગયો. રોજ મારા શિક્ષક + આચાર્ય + સંચાલક એવા ત્રિગુણાતીતના પ્રેમમાં સાંજની બેઠક વિજયભાઈના ઓટલે. રોજરોજની બેંકની વાતો હું પડતો ગયો. વિજયભાઈ ક્યારે મારા આદર્શ બની ગયા તેની મને કરૂં અને તેઓ સ્કૂલની ગતિવિધિ જણાવે. જો કે, મને તો બેંકમાં ખબર જ ન રહી! જેમણે આચરી બતાવ્યું એવા મારા આચાર્ય મને કંટાળો આવવા લાગ્યો. રોજ કોઈકના પૈસા ગણવાના અને ખાલી આચરણ શીખવી ગયા.
હાથે ઘરે આવવાનું ! બપોર સુધીનું કામ અને પછી કૅરમ પ્રાર્થનામાં રોજ કશુંક સરસ કહે જ. વર્ગમાં નિયત શિક્ષકની ટીચવાનું?! અચાનક એક કારણ મળી ગયું ને મેં બેંક ઓફ ગેરહાજરીમાં તેઓ આવી જ જાય અને આવીને તાજગીભરી વાર્તા બરોડાની કાયમી નોકરીમાંથી રાજીનામું આપી દીધું.! સાંજે જ કે ઘટના કે કસરત કે જૉક્સ કહેતા જાય અને ફરી વિજયભાઈ બેંકેથી ઘરે જવાને બદલે વિજયભાઈને જઈને બ્રેકીંગ ન્યૂઝ' આપ્યા. ક્યારે આવશે તેની તાલાવેલી છોડતા જાય. તેઓ ગુજરાતી, હિંદી, એમણે કહ્યું : “એક કામ કર. ફરી પ્રાથમિકમાં આવી જા અને સંસ્કૃત, અંગ્રેજી, ગણિત, વિજ્ઞાન, ભૂગોળ બધું જ બધું ભણાવી બી.એડ. કરી લે એટલે પાક્કો માસ્તર થઈ જા.. શકે. વર્ગમાં બ્લેકબોર્ડ પાસેની ઊંચી પુલપિટ પર આગળ આવી
(ક્રમશઃ) DID પોતાનાં પગના પંજા પર આખું શરીર ઊંચકી જ્યારે વિજયભાઈ
bhadrayu2@gmail.com સંસ્કૃત સુભાષિતો શીખવે ત્યારે અમારો વર્ગ જાણે કે ઉપનિષદીય પાઠશાળા બની જતો. એક આચાર્ય તરીકે એમને કદી ભારે મેં
ધર્મ શબ્દમાં અમૃત ભરેલું છે, તે આત્મસ્થ થઈએ ને આત્મ જોયા નહીં. પોતાની ફિયાટ કારમાં આવતા હોય અને સ્કૂલનાં
જ્ઞાનમાં સ્થિર થઈએ તો જ પ્રાપ્ત થાય તે પ્રાપ્ત કરતા આવડવું ટીચર કે સ્કૂલનો ખૂન કે મારા જેવો વિદ્યાર્થી મળે તો તેને ગાડી
જોઈએ, ધર્મ માણસને સત્ય રૂપ અને જાગૃતતા પ્રાપ્ત કરીને ઊભી રાખી અવશ્ય બેસાડી દે. માનવીય અભિગમને તો કોઈ ના
જીવવાની પ્રેરણા આપે છે, છતાં એમાં એવું વિશ ધર્માત્માઓ આંબી શકે, એટલી ઊંચાઈ એમની. પંદર ઑગસ્ટ કે છવ્વીસ
તરફથી ભરવામાં આવે છે, જેથી માણસ મૂર્ણિત થઇ જાય જાન્યુઆરીની આગલી સાંજે શાળાના મેદાનમાં ચૂનાના પટ્ટા
છે, દુનિયામાં ધર્માત્માઓએ ધર્મની આડ નીચે શું શું નથી દોરવા પણ તેઓ હાજર હોય. અમારે વિદ્યાર્થીઓમાં વાતો થતી
કર્યું. માણસના મનમાં જે ઉચી સાત્વિક શુદ્ધ ભાવનાઓ કે, અડધી રાતે પણ સ્કૂલનો દરવાજો ખોલો તો વિજયભાઈ મળી
સંગ્રહાયેલી છે, તેને વ્યવસ્થિત રીતે પ્રદર્શિત કરવાનું સાધન આવે!. સાચું કહું : એક નાનકા વિદ્યાર્થી તરીકે એમનો પ્રભાવ
ધર્મ છે. પણ ધર્માત્માઓ ધર્મ શબ્દને નરક મય જીવનનું એટલો બધો હતો કે મેં મનોમન નક્કી કરી લીધું કે મોટા થઈ
સાધન બનાવી દીધો. ભણી ગણીને વિજયભાઈ જેવા માસ્તર થવું.! મેં જે મનમાં નક્કી
તત્વચિંતક ભાઈ પટેલ કર્યું તે નિયતિએ ક્યારે સાંભળી લીધું તેની ખબર ન રહી..
પ્રબુદ્ધ જીવન
નવેમ્બર - ૨૦૧૭
