Prabuddha Jivan 2016 07

Author(s): Sejal Shah
Publisher: Mumbai Jain Yuvak Sangh

Page 6

પ્રબુદ્ધ જીવન
જુલાઈ, ૨૦૧૬ અને ઉન્નત થવાનો સરખો અધિકાર છે. કોઈના માર્ગમાં ન આવવું આ વખતના અંકમાં, મોટા ભાગના લેખો જાતમંથન અંગે અને પોતાનો માર્ગ ન છોડવો, સાધકના આ કર્મને સમજવાની લખાવાયા છે. લેખક હોય કે તત્ત્વજ્ઞાની કે વૈજ્ઞાનિક-દરેક, જીવનના વાત આ જાતસંવાદમાંથી સમજાઈ છે.
કોઈ તબક્કે આવા સમયમાંથી પસાર થાય છે. પરંતુ સાધક માટે મન તું મને કનડ નહીં, મન તું મને છેહ ન દે.
આ મંથન, જીવનના વળાંકરૂપ સાબિત થાય છે. દીક્ષા લેતા મહાવીર મન તું જ મારો ઉદ્ધારક છે, તું જ મારો વિનાશક છે.
હોય કે બુદ્ધ, અખો હોય કે ગંગાસતી, જ્ઞાનદેવ હોય કે કબીર, મન હું સત્યને જાણી ગયો છું, મશાલ સળગાવી છે.
વાલ્મિકી હોય કે વ્યાસ-દરેકનું જીવનચિંતન એમના સર્જનમાં વ્યક્ત હવે ચિનગારી પેટાવતા રહી આપણે આ પ્રકાશને જીવંત રાખવાનો છે. થયું છે. દરેક ધર્મ વિદ્વાનોએ, નેતાઓએ આ વિચારણા પોતાની મક્તિના અનુભવને માણવાનો છે. સહજરૂપે જ અનુભવવાનો છે. રીતે કરી છે, જેનું વાંચન જુદા જુદા લેખ સંદર્ભે આપણે કરીએ.
જેમ શ્વાસ લઈએ તેમ જ અસ્તિત્વની આ અવસ્થાની વાત કર્યા કબીરના એક દોહા સાથે વાત પૂરી કરીએ. વિના, અભિમાન કર્યા વિના જ એમાં જીવવાનું છે. જીવની મુક્તિ
जब मैं था तब हरी नहीं, अब हरी है मैं नाही। નહિ તે અંગેની જાગૃતિ અને જીવ સાથેનો સંવાદ મહત્ત્વનો છે.
सब अंधियारा मिट गया, दीपक देखा माही।। ચાલો જીવીએ.
[ સેજલ શાહ
sejalshah702@gmail.com 'અંતરની અમીરાતઃ ડૉ. ધનવંત શાહ શ્રી ધનવંતભાઈ શાહની કલમે લખાયેલા તંત્રીલેખમાંથી ‘પ્રબુદ્ધ જીવનના દરેક અંકમાં હવે થોડો અંશ લખાશે. તેમની અંતરની લાગણીઓનું એશ્વર્ય માણવાનું સૌને ગમશે એ ભાવ સાથે...
હે વાણી દેવતા આ વિશ્વના અણુઅણુમાં પ્રવેશો!
| સર્વે જીવા વ ઇચ્છતિ, જીવી ન મરિ જિજ. -દશ વૈકાલિક સૂત્ર-૬/૧૧ (બધાં પ્રાણીઓને જીવન પ્રિય છે, અને પ્રત્યેક પ્રાણીમાં જિજિવિષા અને સુખાકાંક્ષાની ચાહ રહે છે. બધાં પ્રાણીઓ જીવિત રહેવા ચાહે છે. કોઈ પણ મરવા ચાહતું નથી.)
આ વાણીસૂત્ર પ્રત્યેક આતંકવાદી અને કતલખાના કર્મચારીમાં તો બચારું દેશવટો લઈ લેશે. સમજનો સૂરજ ઉગશે ત્યારે જીવન હૃદયસ્થ થાવ. પછી કોઈ ગોળીઓની ધનધનાટી નહિ સંભળાય, ઝળાંહળાં થઈ જશે, ત્યારે અંધકારમાં પણ પ્રકાશ દેખાશે. શરીરની એ ગોળીઓના ભોગ બનેલ કોઈ નિર્દોષ પરિવારના મુખમાંથી માંસપેશીમાંથી યુદ્ધ નહિ પણ અંતરમાંથી બુદ્ધત્વના અનેક સૂર્યો આહ અને શાપના શબ્દો નહિ નીકળે, કોઈ અબોલ પ્રાણીઓની અનેરા પ્રકાશ લઈને ઉગશે, એ કિરણોમાંથી ગરમી નહિ પણ જીવ હૃદયભેદક ચિચિયારી નહિ સંભળાય. કોઈ પર્યાવરણ સમતુલા નહિ માત્ર માટે ચાંદની જેવી શીતળતા વરસતી હશે. ગુમાવે, કોસ્મિક લય ખોરવાઈ નહિ જાય, આકાશમાંથી ચોમાસાના ચાર્વાદ અને અનેકાંતવાદનું તત્ત્વ સમજાશે ત્યારે “મમ સત્ય'નો ચારે માસ અનારાધાર વરસાદ વરસશે, ધરતી ધાનથી ફાટફાટ આગ્રહ ઓગળી જશે, પછી યુદ્ધનું કારણ શું? થશે, નદીઓ ક્યારેય સૂકાઈ નહિ જાય. ગાય માતા પોતાના સર્વ મહાવીરે કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ, મદ અને મત્સર એ આપણા સત્ત્વથી જીવ માત્રને પોષણ આપશે, મોર, પોપટ અને કોયલના શરીરમાં બેઠેલા આ છ અરિ–શત્રુઓને જાણ્યાં અને સર્વ દુ:ખોના સંગીતથી ધરતી ગૂંજી ઊઠશે. પછી સ્વર્ગ આ ધરતી પર છે, આ કારણ આ છ જ છે એવું સત્ય અનુભવ્યું એટલે એ છને જીત્યા. તેથી ધરતી પર છે એવી પ્રતીતિ થશે.
જ મહાવીર અરિહંત થયા. અહિંસા, સત્ય, અસ્તેય, બ્રહ્મચર્ય અને અપરિગ્રહ આ પાંચે મહાવીરવાણીએ માનવને જીવન જીવવાની કલા બતાવી. કર્યું, વ્રતોની ઊંડી સમજ જીવનમાં રસાયણ'ની જેમ ઓગળી જશે. પછી કરાવ્યું, અનુમોટું એના સૂક્ષ્મ ભેદ સમજાવ્યાં. જીવનના શુદ્ધિકરણ કોઈ કોઈના દુશ્મન નહિ બને. સર્વને પોતાના પૂરતું મળી રહેશે. માટે શ્રાવકજનને પ્રતિક્રમણ અને સામયિકનો ભવ્ય ઉપહાર આપ્યો. પછી લડાઈ શેના માટે ? પ્રત્યેક માનવ સ્વાસ્વાદ અને તમારા કર્મના કર્તા તમે જ છો, જેવું કર્મ કરશો એવું પામશો અનેકાંતવાદની દૃષ્ટિ કેળવશે. પછી કોઈ ધર્મોએ પોતાના અસ્તિત્ત્વ એવો કર્મવાદ મહાવીરવાણીએ જગતને આપીને સમાજ રચનાને માટે “ઊંચા અવાજે ગર્જવાનું નહિ રહે.
| સ્વસ્થતા આપી. જે પ્રાપ્ત થયું છે એ બધું અનિત્ય છે. કોઈ પણ પદાર્થ, પુદ્ગલ મહાવીરવાણીની યાત્રાના અંતે માનવને શૂન્ય મળે, મહાશૂન્ય કે સંજોગ નિત્ય નથી જ. પછી મમત્વ શા માટે ? એ સિદ્ધાંત સમજાઈ મળે, મોક્ષ મળે. જશે પછી એને પકડી રાખવાની મથામણ નહિ રહે, એટલે દુઃખ
Hસંકલનઃ દીપ્તિ સોનાવાલા